พรรณท พา ม สาวงษ ** Phantipa Meesawong

Transcription

1 ผลของการจ ดก จกรรมการเล าน ทานประกอบการใช คำถาม ท ม ต อท กษะการค ดว เคราะห ของเด กปฐมว ย* THE EFFECTS OF STORY TELLING ACTIVITIES WITH USING QUESTIONS ON ANALYTICAL THINKING SKILLS OF PRESCHOOL CHILDREN พรรณท พา ม สาวงษ ** Phantipa Meesawong บทค ดย อ การว จ ยน ม ว ตถ ประสงค เพ อเปร ยบเท ยบผล การจ ดก จกรรมการเล าน ทานประกอบการใช คำถามท ม ต อท กษะการค ดว เคราะห ของเด กปฐมว ย ก อนและหล งการทดลอง กล มต วอย างค อ เด กปฐมว ย เพศชายและหญ ง อาย ระหว าง 4 5 ป ท กำล ง ศ กษาอย ในระด บช นอน บาลป ท 2/2 ภาคเร ยนท 2 ป การศ กษา 2553 ของโรงเร ยนอน บาลจ ดาภา เขตบางร ก กร งเทพมหานคร จำนวน 30 คน โดยการเล อกแบบเจาะจง เคร องม อท ใช ในการว จ ยค อ แผนการจ ดก จกรรมการเล าน ทานประกอบการใช คำถาม 24 แผน และแบบทดสอบว ดท กษะการค ด ว เคราะห สำหร บเด กปฐมว ย ว เคราะห ข อม ลโดยการ หาค าเฉล ย ค าเบ ยงเบนมาตรฐาน และทดสอบค าท (t-test) ผลการว จ ยพบว า เด กปฐมว ยท ได ร บการจ ด ก จกรรมการเล าน ทานประกอบการใช คำถามม ท กษะ การค ดว เคราะห หล งการทดลองส งกว าก อนการ ทดลองอย างม น ยสำค ญทางสถ ต ท ระด บ.05 คำสำค ญ: ก จกรรมการเล าน ทาน, ท กษะการค ด ว เคราะห, เด กปฐมว ย ABSTRACT The purpose of this research was to compare analytical thinking skills of preschool children before and after providing story telling activity with using questions on analytical thinking skills of preschool children. Subjects use in this research consisted of 30 male and female preschool children ranging in age from 4 to 5 years old and were studying in kindergarten 2/2 in the second semester year of Subjects were selected by using purposive selection from Jidapa Kindergerten School, Bangrak, Bangkok. The instruments were 24 plans of story telling activities with using questions and test of analytical thinking skills of preschool children. The obtained data was analyzed by mean, standard deviation and t- test were used to analyze the obtained data. The results of this research showed that children who participated in story telling activity with using questions had higher analytical * ว ทยาน พนธ การศ กษามหาบ ณฑ ต สาขาว ชาปฐมว ยศ กษา คณะศ กษาศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร ป การศ กษา 2554 ** มหาบ ณฑ ต สาขาว ชาปฐมว ยศ กษา มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร รองศาสตราจารย ดร.ป ทมาวด เล ห มงคล ภาคว ชาการศ กษา คณะศ กษาศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร อาจารย ท ปร กษา 82

2 thinking skills posttest scores than pretest scores at.05 level of significance. Keywords: story telling activity, analytical thinking skills, preschool children. บทนำ ว ส ยท ศน ในการปฏ ร ปการศ กษาทศวรรษ ท สอง ม ห วใจสำค ญประการหน งค อ การพ ฒนา คนไทยย คใหม ให ม ความสามารถในการส อสาร การค ดว เคราะห แก ป ญหา และค ดร เร มสร างสรรค ซ งเก ยวข องก บสาระในกระบวนการเร ยนร ท คร และ สถานศ กษาจะต องนำไปส การปฏ บ ต เพ อให ผ เร ยนม ความสามารถในการค ดว เคราะห แก ป ญหา และค ด ร เร มสร างสรรค (สำน กงานเลขาธ การสภาการศ กษา, 2552) การม ความสามารถในการค ดจะเป นประโยชน อย างมากต อการดำเน นช ว ต เป นองค ประกอบสำค ญ ท จะช วยให สามารถแก ไขป ญหา รวมท งสามารถเล อก ต ดส นใจได อย างเหมาะสมและม เหต ผล (ประพ นธ ศ ร ส เสาร จ, 2552) ความเจร ญก าวหน าอย างรวดเร วใน ย คป จจ บ นท ม การแข งข นส ง การป พ นฐานการค ดและ การส งเสร มการค ดให แก เด กและเยาวชนต งแต ระด บ อน บาลไปจนถ งระด บส งจ งม ความจำเป นอย างย ง การพ ฒนาการค ดต งแต เยาว ว ยจะม ส วนช วยให เด ก สามารถแก ไขป ญหาต าง ๆ ในช ว ตได อย างม ค ณภาพ การค ดท ถ อได ว าเป นรากฐานสำค ญของการเร ยนร และการดำเน นช ว ตค อการค ดว เคราะห หมายถ ง ความสามารถในการจำแนกเพ อหาส วนย อยของ เหต การณ เร องราว เน อหา หร อส วนประกอบของส ง ต าง ๆ อย างละเอ ยดถ ถ วนและม เหต ผล ก จกรรมการ สอนท จะสามารถพ ฒนาท กษะการค ดว เคราะห ของ เด กได ต องเป นก จกรรมท ท าทายความค ด คร ต อง แสดงออกถ งการน บถ อในความค ดของเด ก ให เด ก เล อกและยอมร บในส งท เด กต ดส นใจ ให โอกาสเด ก ได เล นและกระทำอย างสร างสรรค การพ ด-การฟ ง แลกเปล ยนความค ดซ งก นและก นระหว างคร และ เด กเป นปฏ ส มพ นธ ท สร างการค ดอย างล มล กให ก บเด ก การจะพ ฒนาให เด กม ท กษะการค ดว เคราะห ได น น คร จะต องเป ดโอกาสให เด กพ ดเพ อแสดงความค ดเห น ซ งจะทำให คร ร ความค ดและว ดความร ของเด กได การใช คำถามกระต นให เด กได ค ดว เคราะห น น เป นว ธ การท ยอมร บก นว าม ส วนสำค ญในการพ ฒนา ท กษะการค ดให เก ดข นก บเด ก (ก ลยา ต นต ผลาช วะ, 2547) ในอด ต เด กปฐมว ยถ กมองว าม ข อจำก ดในด าน ความสามารถทางด านการค ด (นภเนตร ธรรมบวร, 2545) ส งผลให เด กขาดโอกาสนำท กษะทางสต ป ญญา ท ตนม ไปปร บใช ในการเร ยนร ได อย างเต มท ป จจ บ นม งานว จ ยท แสดงให เห นว าเด กเล ก ๆ สามารถแก ป ญหา ท ซ บซ อนได ถ าป ญหาน นถ กนำเสนอในบร บทท ม ความหมายก บต วเด ก เด กปฐมว ยเป นว ยท เร ยนร ได ด ท ส ดจากการค นหาคำตอบ คร ต องใช คำถามเพ อให เด กเก ดการค ด คำถามท เหมาะก บเด กจะเป นส งเร า ให เด กพ ฒนาศ กยภาพทางการค ดท ม อย ภายในตน ให ก าวข นส ข ดส งส ด การส งเสร มความสามารถด าน การค ดว เคราะห ให ก บเด กปฐมว ยทำได หลายว ธ โดยต องคำน งถ งต วเด กเป นสำค ญ (ท ศนา แขมมณ และคณะ, 2546) การจ ดก จกรรมและประสบการณ ต องจ ดให สอดคล องเหมาะสมก บระด บการค ดของ เด กแต ละคน องค กรพ ฒนาเอกชนด านเด กปฐมว ย และครอบคร วพบว า สมองของเด กจะถ กกระต นให ค ด และเร ยนร ตลอดเวลาจากการท เราอ านหน งส อให ฟ ง การส มผ ส หร อการเห นร ปและฟ ง จะเก ดความอยากร อยากเห น การม จ นตนาการบ อย ๆ เซลล สมองย งแตก แขนงออกไปเป นจำนวนมาก ม ต วอย างงานว จ ยท ใช น ทานเป นส อพ ฒนาเด กในหลาย ๆ ด าน รวมถ งใช เพ อพ ฒนาท กษะด านการค ดและจ นตนาการด วย เพราะเร องราวท เล าให เด กฟ งจะทำให เด กค ดตาม อาจเป นความค ดท ไม ซ บซ อนน กแต ก เป นรากฐาน สำค ญของความค ดหร อจ นตนาการท ซ บซ อนข น สอดคล องก บแนวค ดของ ล ปแมน (Lipman, 1982) ท ม งเน นการแนะนำให เด กได ร จ กประเด นต าง ๆ ผ าน การอภ ปราย พ ดค ยเก ยวก บตอนใดตอนหน งของ หน งส อน ทานท เด กอ าน คร จะส งเสร มการอภ ปราย ในช นเร ยนโดยการพ ดค ยก บเด กเก ยวก บส งท เด ก ต องการสนทนา และกระต นกระบวนการค ดของเด ก โดยการใช คำถามปลายเป ด เม อพ จารณาถ งความ สำค ญของการค ดว เคราะห และว ธ การพ ฒนา 83

3 การค ดว เคราะห ด วยการจ ดก จกรรมการเร ยนร ท เหมาะสมก บความสามารถ ความสนใจ และอาย ของเด กด งท กล าวมา ผ ว จ ยซ งเป นคร ผ จ ดก จกรรม พ เศษเพ อส งเสร มการอ านให ก บเด กปฐมว ยท กำล งศ กษาอย ในระด บช นอน บาลป ท 2 ของโรงเร ยน อน บาลจ ดาภา จ งม ความสนใจท จะศ กษาผลของจ ด ก จกรรมการเล าน ทานประกอบการใช คำถามท ม ต อท กษะการค ดว เคราะห ของเด กปฐมว ย เน องจาก สภาพการจ ดก จกรรมการเร ยนร ให ก บเด กปฐมว ยของ โรงเร ยนอน บาลจ ดาภาในป จจ บ นน น คร ผ สอน ประจำช นท จ ดการเร ยนร ตามปกต ได ม การเล าน ทาน ให เด กฟ งเฉล ยส ปดาห ละ 3-4 ว น แต ม การใช คำถาม เพ อกระต นและพ ฒนาท กษะการค ดว เคราะห สำหร บ เด กปฐมว ยเป นส ดส วนท น อยมาก ส งผลให เด กปฐมว ย ซ งถ อได ว าเป นว ยท ม ความสนใจส งต าง ๆ รอบต วและ ชอบซ กถามมากกว าในช วงว ยอ น ๆ ม พฤต กรรมไม กล าตอบคำถามหร อเล อกตอบคำถามท ม ล กษณะ คำตอบ ถ ก-ผ ด ใช -ไม ใช เป นต น ป ญหาด งกล าวน หากไม ได ร บการแก ไข อาจส งผลต อท กษะการค ดและ การเร ยนร ของเด กในระด บส งได ว ตถ ประสงค ของการว จ ย เพ อเปร ยบเท ยบผลของการจ ดก จกรรมการ เล าน ทานประกอบการใช คำถามท ม ต อท กษะการค ด ว เคราะห ของเด กปฐมว ยก อนและหล งการทดลอง สมมต ฐานของการว จ ย เด กปฐมว ยม ท กษะการค ดว เคราะห หล งได ร บ การจ ดก จกรรมการเล าน ทานประกอบคำถามส งข น กว าก อนการทดลอง ขอบเขตของการว จ ย ประชากรเป นเด กปฐมว ยชายและหญ ง อาย ระหว าง 4-5 ป ท กำล งศ กษาอย ในช นอน บาลป ท 2 ภาคเร ยนท 2 ป การศ กษา 2553 โรงเร ยนอน บาลจ ดาภา เขตบางร ก กร งเทพมหานคร ส งก ดสำน กบร หารงาน คณะกรรมการการศ กษาเอกชน จำนวน 2 ห องเร ยน (60 คน) กล มต วอย างได จากการเล อกแบบเจาะจง จำนวน 30 คน แล วจ ดก จกรรมการเล าน ทาน ประกอบการใช คำถาม โดยใช หน งส อน ทานท เหมาะ สำหร บเด กปฐมว ยประกอบการเล าอย างเป นข นตอน แล วถามเร องราวในน ทาน ซ งคำถามด งกล าวจะเป น คำถามท กระต นให เด กเก ดการค ดว เคราะห ค นหา ความจร งท ประกอบข นมาเป นเร องราวหร อเหต การณ หร อให ร จ กจำแนกเร องราวในน ทานออกเป นส วน ย อย ๆ ว ธ ดำเน นการว จ ย 1. ระยะก อนการทดลอง ดำเน นการทดสอบ ก อนการทดลอง (pretest) โดยนำแบบทดสอบว ด ท กษะการค ดว เคราะห สำหร บเด กปฐมว ยไปทดสอบ ก บกล มต วอย าง ว เคราะห ค าทางสถ ต 2. ระยะทดลอง ทำการทดลองในภาคเร ยนท 2 ป การศ กษา 2553 ต งแต ว นท 3 พฤศจ กายน 2553 ถ งว นท 20 มกราคม 2554 เป นระยะเวลา 8 ส ปดาห ผ ว จ ยจ ดก จกรรมท กว นพ ธ ว นพฤห สบด และว นศ กร ว นละ 1 แผน รวมท งส น 24 แผน ในช วงเวลาต งแต น. ว นละ 40 นาท 3. ระยะหล งการทดลอง กล มต วอย างท ได ร บ การจ ดก จกรรมการเล าน ทานประกอบคำถามครบ กำหนดแล ว จะทดสอบหล งการทดลอง (posttest) โดยใช แบบทดสอบช ดเด ม แล วนำไปว เคราะห ค าทาง สถ ต เคร องม อท ใช ในการว จ ย ได แก แผนการจ ด ก จกรรมการเล าน ทานประกอบการใช คำถาม และแบบ ทดสอบว ดท กษะการค ดว เคราะห ของเด กปฐมว ย ผลการว จ ย การทดลองจ ดก จกรรมการเล าน ทาน ประกอบการใช คำถามในเด กปฐมว ยระด บช น อน บาลป ท 2/2 จำนวน 30 คน โรงเร ยนอน บาลจ ดาภา เขตบางร ก กร งเทพมหานคร ทดลองในภาคเร ยนท 2 ป การศ กษา 2553 ท กว นพ ธ ว นพฤห สบด และว นศ กร เป นระยะเวลา 8 ส ปดาห เพ อ ศ กษาท กษะการค ดว เคราะห ค อความสามารถใน การจำแนกองค ประกอบย อยของส งใดส งหน งหร อ 84

4 เร องใดเร องหน ง แล วหาความส มพ นธ เช งเหต ผล ระหว างองค ประกอบย อยเหล าน น ท กษะการค ด ว เคราะห ท ง 5 ด าน ได แก 1. ด านการร บร ด วยสายตา เป นความสามารถ ในการร บร ค ณสมบ ต ของส งต าง ๆ จากการใช สายตา ได แก ส ร ปร าง ร ปทรง ขนาด เป นต น 2. ด านการจำแนก เป นความสามารถในการ แยกแยะส งต าง ๆ ตามค ณล กษณะหร อค ณสมบ ต ท แตกต างก น ได แก ส ร ปร าง ร ปทรง ขนาด น ำหน ก ประโยชน เป นต น 3. ด านการเปร ยบเท ยบ เป นความสามารถ ในการประมาณค าส งต าง ๆ ตามค ณล กษณะหร อ ค ณสมบ ต ของส งของ ได แก ร ปร าง ร ปทรง ขนาด น ำหน ก เป นต น 4. ด านการเร ยงลำด บเหต การณ เป นความ สามารถในการลำด บเร องราวหร อเหต การณ ท ฟ งหร อ ด ได ตามข นตอน ตามลำด บก อน หล ง 5. ด านการหาความส มพ นธ เป นความสามารถ ในการหาความส มพ นธ ของส งต าง ๆ ตามประเภท ได แก ส งท ค ก น ส งท ตรงก นข าม หร อส งท เป นเหต ผลก น ผลการว จ ยพบว า หล งการเล าน ทานประกอบ การใช คำถาม เด กกล มทดลองม ค าเฉล ยของคะแนน ท กษะการค ดว เคราะห ส งกว าก อนการจ ดก จกรรม เป นไปสมมต ฐานท ต งไว แสดงให เห นว าการเล าน ทาน ประกอบการใช คำถาม สามารถพ ฒนาการค ดว เคราะห ให แก เด กปฐมว ยได อภ ปรายผล 1. การเล าน ทานเป นก จกรรมท เด กช นชอบ ไม ใช เพราะว าน ทานม โลกจ นตนาการเท าน น แต น ทาน หลายเร องสนองความต องการของเด กแฝงอย ด วย (ปร ดา ป ญญาจ นทร และช ว น ว สาสะ, 2544) สอดคล องก บนภาป ย ส ร กรกาญจนา (2553) ท สะท อนว า ส งท ได จากการเล าน ทานให เด กฟ งน นจะ ช วยพ ฒนาสมองของเด ก โดยท เซลล สมองของเด ก จะเช อมต อก นเม อเด กม ปฏ ส มพ นธ ก บส งแวดล อม ท ม ความหมายใกล ต วโดยผ านส อกลางการเร ยนร ท ช วยกระต นให เด กได ม โอกาสค ดและแสดงออกซ ง ความค ดของตนเอง 2. การใช คำถาม เป นเคร องม อสำค ญของคร ในการจ ดการเร ยนการสอนเพ อให เด กเก ดการเร ยนร การต งคำถามจะช วยด งเด กให เข ามาม ส วนร วมใน การเร ยนร และช วยให คร ร ว าเด กม ความเข าใจใน ส งท เร ยนร มากน อยเพ ยงใด และในระหว างท เด กค ด หาคำตอบควบค ไปก บการฝ กต งคำถามก บคร น น เด กจะสร างกระบวนการเร ยนร ให เก ดข นในตนเอง ซ งจะเป นประโยชน ในการเร ยนร ส งต าง ๆ ต อไป สอดคล องก บนภเนตร ธรรมบวร (2544) ท กล าวว า คำถามเป นส วนหน งของกระบวนการเร ยนร และช วย พ ฒนาความค ดให ก บเด กปฐมว ย หากเด กปฐมว ยได ร บการกระต นและม การเตร ยมความพร อมด วยการ ใช คำถามอย างถ กว ธ จะส งผลให พ ฒนาการทาง สต ป ญญาเจร ญงอกงาม ด งน น คำถามน บว าม ความสำค ญและจำเป นอย างย งสำหร บการค ดของ เด กปฐมว ย เพราะการค ดของเด กในช วงว ยด งกล าว จะเก ดข นต อเน องอย ตลอดเวลา เด กปฐมว ยจะนำ ความร เด มมาเป นพ นฐานในการทำความเข าใจก บ ความร ใหม คำถามจ งม ส วนช วยพ ฒนากระบวนการค ด คร ควรส งเสร มให เด กเป นคนค ดอย างม เหต ผล ด วยการ ใช คำถามกระต นให เด กสนใจส งต าง ๆ เก ดความ เช อมโยงระหว างความค ด ช วยส งเสร มและท าทาย ความอยากร อยากเห นของเด กปฐมว ยได เป นอย างด แต คร ควรม เทคน คในการเล อกใช คำถามท หลากหลาย และควรเป นคำถามปลายเป ด ขณะใช คำถามคร ควร สร างบรรยากาศให อบอ น ผ อนคลาย ไม ป ดก น ความค ดของเด ก ท สำค ญควรส งเสร มให เด กเป นท ง ผ ต งคำถามและผ ตอบคำถาม เพ อตอบสนองความ ต องการในช วงว ยท ม ความอยากร อยากเห นและสนใจ ส งต าง ๆ รอบต ว (จ นตนา ปร ดาน นต, 2546) กล าวโดยสร ป การจ ดก จกรรมการเล าน ทาน ประกอบการใช คำถาม เป นว ธ การหน งท ช วยพ ฒนา ท กษะการค ดว เคราะห ให แก เด กปฐมว ยได การใช คำถามท เน นให เด กฝ กความสามารถด านการร บร ทางสายตา การจำแนก การเปร ยบเท ยบ การเร ยง ลำด บเหต การณ และการหาความส มพ นธ ประกอบ การเล าน ทานท เหมาะสมก บความสนใจและว ย 85

5 ของเด ก สามารถส งเสร มให เด กปฐมว ยม ท กษะการค ด ว เคราะห ท ง 5 ด านส งข นได เพราะเด กได แสดง ออกถ งความร ความค ด และความร ส กผ านการตอบ คำถามจากเร องราวในน ทานท ฟ ง ช วยพ ฒนาท ศนคต ท ด ต อการตอบคำถาม กล าแสดงความค ดเห น กล าค ด และร กการเร ยนร ตลอดจนช วยเพ มประส ทธ ภาพของ การค ดในหลายท กษะให ด ย งข น ข อเสนอแนะ ข อเสนอแนะจากผลการว จ ย 1. ควรเป ดโอกาสให เด กปฐมว ยท เป นกล ม ต วอย างได ม ส วนร วมในการค ดเล อกน ทานท ใช จ ด ก จกรรม เพราะจะทำให เด กร ส กว าตนเองม ส วนร วม และน ทานน นมาจากความสนใจและความต องการ ของเด ก 2. ควรม ก จกรรมเสร มอ นท สะท อนความค ด ของเด กปฐมว ยจากการใช คำถามของคร ท ม ความ หลากหลาย เช น การวาดร ป การแต งน ทาน เป นต น ข อเสนอแนะสำหร บการว จ ยคร งต อไป 1. ควรศ กษาท กษะการค ดว เคราะห ของเด ก ปฐมว ยจากการจ ดก จกรรมประเภทอ น เช น ก จกรรม ศ ลปะสร างสรรค เกมการศ กษา การทดลองทาง ว ทยาศาสตร เป นต น 2. ควรศ กษาผลของการเล าน ทานประกอบ การใช คำถามท ม ต อท กษะการค ดว เคราะห ของเด ก ปฐมว ยท ศ กษาอย ในโรงเร ยนของร ฐ ระด บช นอ น ๆ บรรณาน กรม ก ลยา ต นต ผลาช วะ. (2547). การจ ดก จกรรมการเร ยนร สำหร บเด กปฐมว ย. กร งเทพฯ: เอด ส นเพรสโปรด กส. จ นตนา ปร ดาน นต. (2546). คำถามพ ฒนาสมอง. กร งเทพฯ: ธรรมร กษ. ท ศนา แขมมณ และคณะ. (2546). ทฤษฎ การเร ยนร เพ อพ ฒนากระบวนการค ด. กร งเทพฯ: ไอเด ยสแควร. นภเนตร ธรรมบวร. (2544). การพ ฒนากระบวนการค ดในเด กปฐมว ย. กร งเทพฯ: สำน กพ มพ แห ง จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย. นภาป ย ส ร กรกาญจนา. (2553). ผลของการจ ดก จกรรมน ทานคำกลอนท ม ต อความสามารถในการ แก ป ญหาของเด กปฐมว ย. ปร ญญาน พนธ การศ กษามหาบ ณฑ ต สาขาว ชาการศ กษาปฐมว ย, คณะศ กษาศาสตร มหาว ทยาล ยศร นคร นทรว โรฒ. ประพ นธ ศ ร ส เสาร จ. (2552). การค ดว เคราะห เล ม 1. กร งเทพฯ: 9119 เทคน คพร นต ง. ปร ดา ป ญญาจ นทร และช ว น ว สาสะ. (2544). เล าน ทานอย างไรให สน ก (พ มพ คร งท 5). กร งเทพฯ: แพรวเพ อนเด ก. สำน กงานเลขาธ การสภาการศ กษา. (2552). สมรรถนะของเด กปฐมว ยในการพ ฒนาตามว ย 3-5 ป : แนะแนวสำหร บผ ด แลเด ก คร และอาจารย. กร งเทพฯ: แปลน ฟอร ค ดส. Lipman, M. (1980). Philosophy for children. Montclair, NJ: Institute of the Advancement of Philosophy for Children. 86