revolucia martvasi qartuli TviTmmarTvelobisTvis

Transcription

1 revolucia martvasi qartuli TviTmmarTvelobisTvis anu polonuri gamocdileba sajaro servizebis standartebis SemoRebaSi

2

3 revolucia martvasi qartuli TviTmmarTvelobisTvis anu polonuri gamocdileba sajaro servizebis standartebis SemoRebaSi nepolomices gminisa da qalaqis gamgeoba

4 nasromebis krebuli redaqtori: artur negri Targmna: magdalena novakovska giorgi kelaurize irine SiukaSvili sofio tabataze marina varsimasvili gamomcemeli nepolomices gminisa da qalaqis gamgeoba Willing to co-operate - please contact: Artur Negri: artur.negri@gmail.com Wojciech Szpocinski: szproton@gmail.com The Project is co-financed by the Polish aid programme 2009 of the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Poland. The publication expresses exclusively the views of the author and cannot be identified with the official stance of the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Poland. nepolomices gminisa da qalaqis gamgeoba 2009 masala SeiZleba iyos gamoyenebuli mxolod wyaros mititebis SemTxvevaSi

5 Sinaarsi: winasityvaoba... 7 vtorebi ketilganwyobili gamgeoba servis baratebi, standartebis SemoReba...14 ხარისხის მართვის სისტემების დანერგვა პოლონეთის თვითმართველობაში - გამოცდილების ანალიზი xarisxis martvis sistema nepolomices gminis gamgeobasa da qalaqis meriasi xarisxis martvis sistemis danergvis praqtikuli aspeqtebi ხარისხის კომპლექსური მართვა arcevnebi da saarcevno sacivari, kanonis uzenaesoba da demokratia biujetis dagegmva sagadasaxado politika sivrciti dagegmareba nepolomices gminasi სახიზნოს უძრავი ქონების კომუნალიზაცია sajaro SekveTebi ტროტუარის შენება ნიეპოლომიცეს გმინაში ekonomikuri subieqtebis registracia გარემოსთან დაკავშირებული ნებართვების მიღება komunaluri narcenebis meurneoba morvaweoba bavsvebis daxmarebis sferosi/moswavleebis, studentebis: stipendia, materialuri da socialuri daxmareba. swavlebis mimartulebebi da Sromis bazari veb-gverdi rogorc mosaxleobastan komunikaciis Tanamedrove forma municipaluri momsaxurebis standartebi saqartvelosi wyaltubos municipaliteti qartul TviTmartvel erteulebsi xarisxis martvis sistemebis danergvasi polonuri gamocdilebis SemoRebis barierebi

6

7 winasityvaoba II msoflio omis dasrulebis Semdeg da 1989 wels reformebis Catarebis dros polonetma miiro mnisvnelovani daxmareba ucxo qveynebisagan. am mxardaweram xeli Seuwyo 1989 wels dawyebuli sajaro da ekonomikur dargsi Catarebuli reformebis warmatebas. ramodenime welia, rac poloneti ara marto Rebulobs daxmarebas, aramed TviT uwevs daxmarebas sxva qveynebs. adre Cven gvexvarebodnen, axla ki Cven vexmarebit. aqedan gamomdinare bunebrivia niepolomices qalaqis da gminis survili daexmaros saqartvelos. vuwevt daxmarebas polonetis sagareo saministros mxardaweris farglebsi, romelic clebis ganmavlobasi axorcielebs polonetis ucxoqveynebis daxmarebis programas. vuziarebt polonetis TviTmmarTvelobis da transformaciis gamocdilebas, agretve vuziarebt solidarobis mozraobis ideebs, romelmac XX saukunis 80 wlebsi gauzrva cvlilebebs ara marto polonetsi, aramed mtlianad armosavlet evropasi. amjamad vanxorcielebt proeqts sajaro momsaxureobis barati saqartvelos TviTmmarTvelobisaTvis, romelic koncentrirebulia saqartvelos TviTmmarTvelobis (sakrebulos), kerzod saqartvelos centraluri regionis wyaltubos raionis sawiroebebze. niepolomieces TviTmmarTveloba uziarebs sakutar codnas da gamocdilebas sajaro momsaxureobis standartebis danergvis sferosi. polonetis gamocdileba adaptirebulia saqartvelos realobis gatvaliswinebit. proeqti mxars uwers sajaro momsaxureobis standartebis adaptirebas TviTmmarTvelobaSi sajaro momsaxureobis baratis SemoRebaSi sauketeso praqtikaze dayrdnobit am sferosi. proeqtis mtavari mizania sakrebulos administraciuli kompetenciebis

8 gazrda ZiriTadi saqmianobis procedurebis sqemebis SemoRebis safuzvelze. rogorc Sedegi unda mivirot sakrebulos musaobis efeqturobis gazrda, arbitralurobis SezRudva, gamwvirvaloba, mosaxleobis da sakrebulos urtiertobis gamosworeba da aqedan gamomdinare sajaro xelisuflebisadmi ndobis mopoveba da adgilobrivi mosaxleobis mier sakrebulos momxaxureobit sargeblobis gazrda. publikaciasi gamoxatulia TviTmmarTvelobis praqtikosebis da eqspertebis azri. vimedovneb, rom mocemuli informacia xels Seuwyobs sajaro momsaxureobis standartebis danergvas. artur Nnegri proeqtis sajaro momsaxureobis barati saqartvelos TviTmmarTvelobisaTvis koordinatori

9 wyaltubos sakrebulos Tavjdomare mamuka cagareisvili da stanislav kraciki, qalaq da gmina niepolomices burmistri, qalaq wyaltubos da niepolomices Soris TanamSromlobis memorandumis xelmoweris ceremoniis dros

10

11 marta bielecka revolucia martvasi anu polonuri gamocdileba vtorebi: ekonomikuri subieqtebis registraciis departamentis ufrosi voicex bernati strategiis da ganvitarebis departamenti beata Curai sagadasaxado departamentis ufrosi giga gvelesiani programis eqsperti-ekonomisti, saqartvelos strategiuli kvlevebisa da ganvitarebis centri beata kolasa xazinis departamentis ufrosi stanislav kraciki malopolskas voevoda niepolomices yofili burmistrz (- 21 X 2009) ბეატა კუკლა investiciebis departamentis ufrosi ვიოლეტა კურეკი eqsperti xarisxis martvis sistemis danergvis dargsi teresa kuzma Sida politikis departamentis ufrosi

12 SoTa murrulia eqsperti TviTmmarTvelobis sakitxebsi artur Nnegri proeqtis sajaro momsaxureobis barati saqartvelos TviTmmarTvelobisaTvis koordinatori Ceslav novak sajaro SekveTebis departamentis ufrosi roman ptaki niepolomices burmistris moadgile (- 21 X 2009) niepolomices burmistrz (5 XI ) ვოიჩეხ შპოჩინსკი eqsperti ganvitarebis daxmarebis dargsi gia toklikisvili TviTmmarTvelobis ganvitarebis xelsewyobis programis koordinatori, saqartvelos strategiuli kvlevebisa da ganvitarebis centri Simon urbani Semweobis departamentis ufrosi ანა ვოიასი garemos da agraruli departamentis ufrosi

13 Tavi I

14

15 ketilganwyobili gamgeoba servis baratebi, standartebis SemoReba stanislav kraciki am prezentacias daviwyeb patara refleqsiit da 20 wlis winadeli ambis gaxsenebit. im periodsi Cemi msobliuri qalaq krakovidan qalaq nepolomicesi gadavedi sacxovreblad da axali sacxovrebeli adgilis ratussi 1 ramdenimejer momiwia misvla. masindeli vizitebidan Cems cnobierebasi yvelaze metad aribewda is SegrZneba, rom me iq arasasurveli stumari viyavi, TiTqos xels vuslidi TanamSromlebs musaobasi. amas daemata isic, rom Cemi saqme da me piradad sruliad ar ainteresebdat da aravis surda amit Tavis Sewuxeba wels polonetma isev moipova damoukidebloba da masinve TviTmarTvelobis organoebsi pirveli Tavisufali arcevnebi Catarda, ris Sedegadac Cemi qalaqis sakrebulom burmistrad 2 amircia. masin isev Sevxdi meriis Cems Zvel nacnob TanamSromlebs, magram ukve sxva garemoebasi. ar mindoda Cemi piradi gamocdilebis gaxseneba CemTvis ufro mnisvnelovani Cveni uwyebis da iq momusave adamianebis axal azrovnebaze gadayvana iyo. im axali azrovnebis arsi gaxldat is, rom Cvens mosaxleobas vemsaxurebit da vart sajaro moxeleebi da ara Zalaufebis warmomadgenlebi. es Zalzed rtuli armocnda, radgan manamde am adamianebma TavianT samsaxurebsi ertpirovnad wyvetdnen vistvis ramdeni samseneblo masala, sameurneo teknika, Tu bina unda miecat da ase Semdeg; anu is, rac socialistur wyobasi iyo reglamentirebuli. amdagvar Zalauflebas aqvs, rogorc wesi, meore saxec, anu 1 ratusi qalaqis meria 2 burmistri - meri

16 mosaxleobasic Seqmnili iyo amis araswori arqma. aqedan gamomdinare, Cven paralelurad ori procesis Catareba mogviwia. erti iyo meriis TanamSromlebis mentalitetis Secvla. mat unda gaetvitcnobierebinat, rom mati xelfasebi mosaxleobis jibidan aris gadaxdili gadasaxadebis saxit, amitom isini mosaxleobis mier daqiravebulebi arian. calke midgomas meores mxriv, ki mosaxleoba unda sawiroebs iseti dagverwmunebina imasi, rom isini moqalaqe, romelic meriasi sasurveli stumrebi meriasi modis ara arian. mogvicia oficialuri imitom, rom mas raime werilebis enis Secvlac. saqme aqvs, aramet modis es kvlavac iyo polonuri saqmiani winadadebit. ena, magram werilebi ise iyo igi SeiZleba iyos formulirebuli, rom meriis potenciuri investori, mxridan Tundac uaris Tqmis romelic Cvens SemTxvevaSi adamianma icodnen, municipalitetsi axal rom meriis TanamSromlebma amis samusao adgilebs sakitxis gadawristvis xvelaferi Seqmnis. klientis aseti irones. tipi gansakutrebul am moqmedebebis da sajaro yuradrebas sawiroebs. momsaxureobis axali TanamSromlebma didi filosofiis Sesaxeb mosaxleobas dro unda dautmon, informacias vawvdidi Sesabamisi informacia rogorc Sexvedrebis dros, ise gascen da yvelanairad werilebsi. Sroma dagvifasda. daexmaron mas. aseti 1994 wels polonur-amerikuli tipis klientebis fondis mier Catarebuli momsaxureobisatvis Cven gamokitxvidan armocnda, rom meriasi calke gundia mosaxleobis 87 procenti gamoyofili, romlis dadebitad apasebda Cveni meriis funqciaa potenciuri obieqturobas, profesionalizms, investori daarwmunos gamwvirvaleobasa da mosaxleobis mimart ketilganwyobas. me ki im imasi, rom igi swor daskvnamde mivedi, rom ara marto qalaqsi da swor Zalian kargi gundi SevqmeniT, munici palitetsi moxda. aramet mosaxleobis TvalSi

17 SevcvaleT Cveni meriis saxe da imiji. Tumca Cven vfikrobdit, rom mosaxleobis momsaxureobis marali standartebis SemoReba da SenarCuneba SesaZlebebia procedurebis zedmeti formalizebis garese. swored amas emsaxureboda e.w. eleqtronuli samdivno, anu Semavali da gamvali korespondenciis registrirebis eleqtronuli sistema. meriasi mosuli werili orjer registrirdeboda sistemasi pirvelad werilis mirebis dros da meored rodesac sxvadasxva samsaxurebsi nawildeboda Tan dartuli SeniSvniT, sawiro iyo Tu ara masze werilobiti pasuxi. sistema unda axsenebdes Sesabamis samsaxurs werilze pasuxis gacemis drois amowurvis Sesaxeb. erti SexedviT yvelaferi TiTqos martivad da kargad iyo organizebuli. praqtikasi, rodesac werilze pasuxis gacema sawiroebs ramdenime samsaxuris TanamSromlobas an romelime gare uwyebastan konsultacias, sistema irrveva da araefeqturi xdeba. es gaxldat scored pirveli mizezi imisa, rom nepolomices meriasi sistema ISO it standartizaciis procedurebis SemoRebaze daviwyet fiqri. es procedurebi Tavidan TiTqos artuleben samusao process, magram sabolo jamsi mati SemoReba yvela saqmes awesrigebs. am procedurebis SemoRebis meore mizezi gaxldat is, rom am sistemasi arsebobs standarizebuli Sefasebis SesaZlebloba, ise rom Cven SegveZlo Cveni meriis musaobis xarisxi sxvebtan Segvedarebina. mesame mizezi gaxlavt is, rom evrokavsiris sagranto konkursebsi ufro marali Sefaseba ezleva im gminebsa, romlebsac aqvt ISO sertifikati. rogor ukve arvnisne, Cven SevZeliT adamianebis Zalian kargi gundis Seqmna, romelmac mosaxleobisgan Zalian dadebiti Sefaseba miiro. mosaxleobis momsaxurebis standartebisa da procedurebis SemoReba TiTqos rarac usulo manqanis amusavebas nisnavs, sadac adamianuri faqtori naklebad mnisvnelovania, magram sinamdvilesi sajaro moxeleebi am procedurebis mesveobit mosaxleobas uketesad emsaxurebian. Tavdapirvelad TanamSromlebs axal sistemastan Segueba uwirdat. rodesac damatebiti informacia, samusao da procedurebi SeiTvises, armocnda, rom axali sistema mattvisac sasargeblo iyo, radgan

18 misi mesveobit advilad vlindeba Zlieri da susti wertilebi dokumentebis mimoqcevis sistemasi, anu sxvagvarad rom vtqvat xdeba yoveli samusao adgilis avtomaturi Sefaseba. standartebis sistemis SemoReba xels uwyobs agretve gundur musaobas. ufro advilia damatebiti samusaos Sesruleba Tu TanamSromelma icis, rom misi Sroma saerto mizans emsaxureba, rac moqalaqeebis uket momsaxurebaa. calke midgomas sawiroebs iseti moqalaqe, romelic meriasi modis ara imitom, rom mas raime saqme aqvs, aramet modis saqmiani winadadebit. igi SeiZleba iyos potenciuri investori, romelic Cvens municipalitetsi axal samusao adgilebs Seqmnis. klientis aseti tipi gansakutrebul yuradrebas sawiroebs. TanamSromlebma didi dro unda dautmon, Sesabamisi informacia gascen da yvelanairad daexmaron mas. aseti tipis klientebis momsaxureobisatvis Cven meriasi calke gundia gamoyofili, romlis funqciaa potenciuri investori daarwmunos imasi, rom igi swor qalaqsi da swor municipalitetsi moxda. TanamSromlebi, romlebic aseti ti pis klientebtan musaoben, sxva samusaos ar asruleben, winaarmdeg SemTxvevaSi ver miaqcevdnen mat sawiro yuradrebas da klients Seeqmneboda STabeWdileba TiTqos mat samusaosi xels uslis. meriis xelmzrvanelis postze Cems 20-wlian gamocdilebaze dayrdnobit SemiZlia vtqva, rom merisa Tu gamgeobis mati klientebis, anu mosaxleobis, mimart ketilganwyobis Sefasebis mxolod erti kriteriumi arsebobs. es kriteriumia mosaxleobis Sefaseba, romelic uwyebasi zedmet biurokratias da misi TanamSromlebis ampartavnobas ar xvdeba. ase rom iyos, procedurebisa da standardebis auditis mier perioduli kontrolia sawiro, ise rom uwyebam ISO sertifikati ar dakargos.

19 ხარისხის მართვის სისტემების დანერგვა პოლონეთის თვითმართველობაში - გამოცდილების ანალიზი ვიოლეტა კურეკი 2000 წლის დეკემბერში მოხმარებაში შევიდა ISO 9001( ეს იყო მე-3 გამოცემა), რომელმაც შეცვალა წინა 3 ნორმა, რომელიც შეიცავდა ხარისხის მართვის სისტემის მოთხოვნილებებს. ეს ნორმა იყო შედგენილი იმისთვის, რომ გამოყენებული იქნას ყოველ ფირმის მიერ, მისი სიდიდის და საქმიანობის მიუხედავად. ISO 9001 მე-3 ცვლილების შემოყვანის შედეგად შესამჩნევი გახდა ბაზარზე ცვლილებები მოკლე პერიოდში, რომელიც ეხებოდა ხარისხის მართვის სისტემას. ეს ცვლილებები დაემთხვა პოლონეთის ევროკავშირში შესვლას და ფონდების ამოქმედებას, რომლებმაც საშუალება მისცეს ხარისხის მართვის სისტემის დაფინანსებას და მის დანერგვას, როგორც პატარა ასევე საშუალო საწარმოში. დაფინანსების საშუალება არ ეხებოდა თვითმართველობის ერთეულებს. იმის და მიუხედავად 2000 წლის შემდგომმა წლებმა მოიტანეს მნიშვნელოვანი ცვლილებები. ხარისხის მართვის სისტემა შემოჰქონდა არამარტო კომერციულ ფირმებს არამედ თვითმართველობისა და სამოქალაქო ადმინისტრაციას. მთავარი მიზანი იყო კლიენტის დაკმაყოფილების და საქმის გამჭვირვალეობის ეფექტი. ყოფილა საჩივრები, რომლებიც ეხებოდა ადმინისტრაციის შეცდომებს:ცუდ დამოკიდებულებას კლიენტისადმი, კორუფციას და ურთიერთდახმარებას.

20 ორგანიზაციის მთავარი როლი არის დახმარება კლიენტების, ინვესტორების და ასშ. საქმიანობის მიმართულება არის საკმაოდ მომგებიანი,მაგრამ ამსთანავე შეიძლება შეიქმნას არასასურველი პრობლემები, რომლებიც გამოიწვევენ მარცხს. ხშირად შეხვედრილ პრობლემებში შეიძლება ჩაითვალოს: ერთადერთი სწრაფი მართვის სისტემების დანერგვის ეფექტი არის აუდიტის შემდგომ მინიჭებული სისტემის ხარისხის სერტიფიკატი. ყველა არის კმაყოფილი, ან გრძნიბენ შეღავათს და ამით მორჩენილია ყველაფერი. სინამდვილეში ეს არის დასაწყისი დაუმთავრებელი გზისა, გაუმჯობესება ორგანიზაციის მართველობაში. მმართველობის. ყოველთვის არის რაღაც,რომელიც შეიძლება და უნდა შესწორდეს. აღფრთოვანება მიღწევებით - დაუსრულებელი სერტიფიკაციის სისტემა პრობლემები მომუშავე პერსონალიდან გამომდინარე - მომუშავე პერსონალის დაუფიქრებლობა და მოუმზადებლობა სისტემისადმი არასასურველი პირევნება მართველის ადგილას - პიროვნება ძალზედ დატვირთული პასუხიმგებლობით. არაორგონიზებული, წინამძღვრის უნარის არ მქონე. დიდი ოდენების საბუთები,ჩანაწერები - შექმნა პროცედურების, ინსტრუქციის,წესდების სწრაფი გადასვლა მართველობის სხვადასხვა სისტემებზე - ყველა შესაძლებელი სისტემების დანერგვა აღფრთოვანება მიღწევებით ხარისხის მართვის სისტემების დანერგვა გამოიწვევს ბევრ დადებით ცვლილებებს,

21 როგორც შინაგან ასევე საგარეო. მაგრამ ეს ცვლილებები არ არის შესამჩნევი დროის მოკლე პერიოდში. ერთადერთი სწრაფი მართვის სისტემების დანერგვის ეფექტი არის აუდიტის შემდგომ მინიჭებული სისტემის ხარისხის სერტიფიკატი. ყველა არის კმაყოფილი, ან გრძნიბენ შეღავათს და ამით მორჩენილია ყველაფერი. სინამდვილეში ეს არის დასაწყისი დაუმთავრებელი გზისა, გაუმჯობესება ორგანიზაციის მართველობაში. მმართველობის. ყოველთვის არის რაღაც,რომელიც შეიძლება და უნდა შესწორდეს. მართველობის სისტემის საშუალება მისი სერტიფიცირების შემდგომ დამოკიდებული არის იმაზე, თუ მისი შემდგომი ეფექტები იქნება შესამჩნევი თუ არა.არის სიტუაციები, როდესაც პირველი ინტენსიური სამუშაოს შემდგომ სისტემის დანერგვა და მისი სერტიფიკაცია გაივლის მთლიანი განტვირთვის გზას.ეს არის ასე ვთქვათ გამომუშავებული არდადეგები, მძიმე სამუშაოს შემდგომ. ასეთი სიტუაცია არის გამოუყენებელი და შეიძლება დაღუპოს სისტემა. ახლად დანერგილი სისტემას ჰქვია -ახალგაზრდა სისტემა.ის არის ახალი, დაუფუძნებული სინამდვილეში,მომუშავე პერსონალმა არ აითვისა როგორც ნორმები, არამედ ამ ხნის განმავლობაში ითვისებს მას. სისტემის სერტიფიქაციის შემდეგ მოდის მისი ამუშავების დრო, რომელიც განაპირობებს მთლიან დანერგვას, რათა მოიტანოს დადებითი ეფექტი. მართობული და მთლიანი დანერგვის წარმატება არის დამოკიდებული ბევრ ასპეკტზე :აქედან გამოიყოფა 2 ძირითადი შინაგანი ასპექტი: მომუშავე პერსონალი მართველი პრობლემები მომუშავე პერსონალიდან გამომდინარე მომუშავე პერსონალი არის მთავარი და ძალზედ შერწყმული ორგანიზაციის ელემენტი.მათგან არის დამოკიდებული წარმატება და ასევე დამარცხება დანერგილი სისტემის. ამიტომ უნდა გავიაზროთ ის ფაქტი, რომ მომუშავე პერსონალი არის სერიოზული პრობლემა და დაბრკოლება სისტემის წარმატებაში.

22 მთავარი მიზეზები: revolucia martvasi anu polonuri gamocdileba უარყოფითი დამოკიდებულება სისტემისადმი სისტემის შეფასება, როგორც დროებითი ჟინი მართველობის,რომელიც მორჩება მოკლე დროის განმავლობაში, პოლიტიკური ცვლილების ან მართველის შეცვლა. თუ მომუშავე პერსონალი არ იყო გათვითცნობიერებული რისთვის არის საჭირო კონკრეტული სისტემა,შეუძლიათ ეჭვის თვალით შეხედვა. სისტემა შეიძლება მიღებულ იქნას როგორც მიზეზი მათი სამსახურის დაკარგვის. მაგალითად ერთ ერთ მომუშავე პერსონალის წევრს ყავს ნაცნობი სხვა ფირმაში რომელმაც შეატყობინა რომ მის ფირმაში ხარისხის მართვის სისტემების დანერგვამ გამოიწვია მომუშავე პერსონალის შევიწროვება. ამიტომ ის ცდილობს ყველა მისთვის ნაცნობი სიტემის ამოქმედებას თავდაცვის მიზნით. სისტემის შეფასება როგორც სისტემა რომელიც არ მეხება მე(ანუ პერსონალს) არამედ ეხება მართველს და მის თანაშემწეს, თუ მომუშავე პერსონალი არ იყო გათვითცნობიერებული რისთვის არის საჭირო კონკრეტული სისტემა,შეუძლიათ ეჭვის თვალით შეხედვა. სისტემა შეიძლება მიღებულ იქნას როგორც მიზეზი მათი სამსახურის დაკარგვის. მაგალითად ერთ ერთ მომუშავე პერსონალის წევრს ყავს ნაცნობი სხვა ფირმაში რომელმაც შეატყობინა რომ მის ფირმაში ხარისხის მართვის სისტემების დანერგვამ გამოიწვია მომუშავე პერსონალის შევიწროვება.ამიტომ ის ცდილობს ყველა მისთვის ნაცნობი სიტემის ამოქმედებას თავდაცვის მიზნით. ესეთი სიტუაციის აცილების მიზნით აუცილებელია აუხსნათ მომუშავე პერსონალს ეფეკტურობა ხარისხის მართვის სისტემის.რომ ეს სისტემა ეხაბა არა გამორჩეულ ადამიანს არამედ მთელ მომუშავე პერსონალს და ყველამ უნდა დაიცვას ამ სისტემის წესები და კანონები.ეს წესები და კანონები დაცული უნდა იქნას ყოველთვის და არა იმ დროს როცა ხდება შიდა და გარე აუდიტი.

23 დაუშვებელია მოქმედების განხორციელება და საბუთების მომზადება იმ პირობით რომ ახლოვდება კონტროლი. ესეთი მიდგომით იძახიან რომ სიტემა არსებობს და არა ფუნქციონირებს. არსებობს = იქმნება გამოსადეგი საბუთები ფუნქციონირებს = მოქმედებს ყოველ დღე დადგენილი წესდების მიერ სისტემას რომელიც უბრალოდ არსებობს, არ მოაქვს ორგანიზაციისთვის გარე გამოსადეგი.ესეთ სისტემაში ახლად შედგენილი საბუთების,ჩანაწერების შემჩნევა კონტროლის მიერ ძალზედ ადვილია. მომუშავეები რომლებიც არ მიზდევენ სისტემისადმი განკუთვნილ წესებს, არ შეუძლიათ ახალი იდეების ან შეცვლების შემოთავაზება და დადებითი ეფექტის მოტანა. არასასურველი პიროვნება მართველის ადგილას ბევრი არის დამოკიდებული იმაზე თუ ვინ დაინიშნება მართველის თანამდებობაზე. ISO 9001 ნორმა მოითხოვს.რომ მართველის თანამდებობაზე იყოს ადამიანი უმაღლესი მართველობის საფეხურიდან. იგი უფრო ადვილად გააკონტროლებს მომსახურე პერსონალს და ნაკლები პრობლემები შეექმნება მისი გამოცდილების და გამო. ესეთი პიროვნების დანიშნულებამდე აუცილებელია ყურადღება მივაქციოთ რამოდენიმე ასპეკტს: რამდენად არის ეს ადამიანი დატვირთული, რა სახის სამსახურს ასრულებს, თუ არის ეს ადამიანი რომელსაც გაუადვილდება დამიანთა მართვა, თუ არის ეს ადამიანი დაფასებული მომსახურე პერსონალის მიერ. თუ მმართველი არის ძალზედ დაკავებული,ხშირად არის ორგანიზაციის გარეთ,არის თუ არა საჭირო დამატები ადამიანის დასაქმება,რომელიც აგებს პასუხს სისტემაზე, შეამოწმებს და გააკონტროლებს ქმედებებს. ამ დროს მმართველს ექნება შესაძლებლობა კოორდინაცია მთლიანი ქმედების.და დამატებით ადამიანს შეეძლება: სისტემის მოქმედების რეალიზაცია

24 თანამშრომლობა მომუშავე პერსონალთან იყოს გამართული და მომგებიანი არხი მმართველსა და მომუშავე პერსონალს შორის დიდი ოდენობის საბუთები,ჩანაწერები საბუთების შექმნა და მათი დაფუძნება უნდა იყოს მართობული. არ არის სასურველი ახალი საბუთის შექმნა, ან ჩანაწერის თვითნებურად,ერთი ქმედების გასაკონტროლებლად. ყურადღება უნდა მიექცეს,რომ საბუთები არ შეიქმნას სამართლებლივი წესდების გადაწერით.ასეთი ქმედება განპირობებულია ტყუილით ან განახლების არ ცოდნის პრობლემით. ბევრი არის დამოკიდებული იმაზე თუ ვინ დაინიშნება მართველის თანამდებობაზე. ISO 9001 ნორმა მოითხოვს. რომ მართველის თანამდებობაზე იყოს ადამიანი უმაღლესი მართველობის საფეხურიდან. იგი უფრო ადვილად გააკონტროლებს მომსახურე პერსონალს და ნაკლები პრობლემები შეექმნება მისი გამოცდილების და გამო. ახალი დოკუმენტის შექმნის მიზნით აუცილებელია გააზრება არის მართებული თუ არა. პოპულარული ხდება ელეკტრონული საბუთების შექმნა რაც აადვილებს მათ შექმნას. არის ადამიანი რომელიც აკონტროლებს საბუთის მართებულ შექმნას. განახლებული საბუთები ავტომატურად იგზავნება მომუშავე პერსონალთან. მომუშავე პერსონალი დროის უკმარისობის გამო არ კითხულობს ამ საბუთებს.ერთმა მოქმედებამ დაყოფილმა რამოდენიმე საბუთად შეიძლება გამოიწვიოს უამრავი შეცდომა. სწრაფი გადასვლა მმართველობის სხვადასხვა სისტემებზე არის სიტუაციეები, ადმინისტრაციული ორგანიზაციის, პოპულარული და გამოსადეგი სიტემის გარდა.როგორიც არის ხარისხით მართვა, ინერგება კიდე სხვა ხერხები, მათ შორის სისტემები: გარემოს მართვის სისტემა, სამუშაო ადგილის ჰიგიენის დაცვის სისტემა,თვითშეფასების სისტემა CAF და აშ. შესაძლებელია შეტრიალებული ეფექტის მიღება.ყველა ხერხი და მართვის

25 სისტემა არ პოულობს დაფუძბებას ადმინისტრაციის ერთეულებში. ესეთ მოქმედებას ადგილი აქვს დაუშვად როდესაც გვაქვს რამოდენიმე ხერხი ან სისტემა ან დაუშვად მეზობელს, რომელმაც რაღაც მომენტებში არის ჩვენთვის კონკურენტი(მაგალითად ინვესტორის ძებნაში ან რანკინგში). ეფექტში შესაძლებელია ფორმას მეტი მნიშვნელობა ჰქონდეს ვიდრე შინაარსს. მაქსიმალურად ადამინაის ან ადამიანთა ჯგუფის, რომლებიც დაკავებულნი არიან სისტემაში მუშაობით,მათთვის მიზნების და დავალებების მოფიქრება,რომლებიც უნდა იყოს შესრულებული,იმისატთის რომ სერტიფიქაციის ავტორებმა იპოვონ სისტემის ფუნქიციონირების მტკიცებულება, ახალი დოკუმენტების შექმნა, ჩანაწერები, მაგრამ სინამდვილეში არ მოაქვს სარგებლობა. მომუშავე პერსონალმა შეიძლება დაკარგოს მუშაობის სურვილი, რის შედეგადაც შეიძლება ორგანიზაცია არ განვითარდებს ან უკან წაიაწიოს. გადწყვეტილება შესაძლებლობების და სისტემის შეყვანის თაობაზე უნდა იყოს გაანალიზებული თუ რა სარგებლობას მოიტანს და რა დადებით ეფექტის მიღების შესაძლებობა გვაქვს. იმისათვის რომ ავიცილოთ ზემოდ ჩამოთვლილი პრობლემები, შეიძლება ვიმოქმედოთ პროფილაქტიკის მიხედვით. ისე დავგეგმოთ და ორგანიზირება გაუწიოთ ხარისხის მართვის სისტემას,რომ ავიცილოდ ზემო ჩამოთვლილი პრობლემები. უფრო დიდი შესაძლებლობა გვეძლევა, რომ სისტემის დენერგვით მივიღოთ ის ეფეფქტი,რომელზედაც კონკრეტულად ვართ დამოკიდებულნი.

26 xarisxis martvis sistema nepolomices gminis gamgeobasa da qalaqis meriasi roman ptaki nepolomices gminis gamgeobasa da qalaqis meriasi xarisxis martvis sistemis danergvis Sesaxeb gadawyvetileba 2003 wels miires. mastan dakavsirebuli xarjebi 2004 wlis biujetsi iqna gatvaliswinebuli wlis dasawyissi konkursis saxit gamovlinda sakonsultacio organizacia, romelmac treiningebi Cautara Cven TanamSromlebs da xarisxis martvis sistemis danergvaze daiwyo musaoba. dokumentebis pirveli versia SemoRebuli iqna 2004 wlis dekembersi. calke dokumentebze Cveni Sesabamisi specialistebi musaobdnen, anu is TanamSromlebi, romlebsac konkretul sakitxebtan yoveldriuri Sexeba aqvt, ise rom SemuSavebuli procedurebi realobas Seesabamebodnen. Tavidan procedurebi individualur xasiats atarebda yvela samsaxurs sakutari gaacnda. sistemuri dokumentacia Semdgomi elementebisgan Sedgeboda: procedurebi: xarisxis martvis sitemis dokumentacis martva martvelobas mier martvis sitemis Semowmeba xarsxis Canawerebis martva kadrebis martva Sida auditebi

27 prevenciuli samusaoebi arasesabamisi nawarmis zedamxedveloba klientis kmayofilebis Sefaseba sacivrebi, gancxadebebi mosaxleobis arwera iuridiul pirebtan urtiertoba matcis biuro ganatlebastan daqavsirebuli saqmianoba garemostan da soflis meurneobastan dakavsirebuli saqmianoba samoqalaqo dacva biujetis dagegmva buralteria davalianebebis areba sajaro SekveTebi investiciebis Sesruleba uzravi qonebis martva gamgeobasi an meriasi momsaxureobis xarisxis martvis sistemis arsebobas didi mnisvneloba aqvs investorebistvis, romlebic municipalitetistvis Zalian mnisvnelovani klientebi arian. mat mesveobit xdeba municipalitetis ganvitareba da mosaxleobistvis axali samusao adgilebis Seqmna. amitomac sertifikatis qona municipalitets Zalian bevr qulas azlevs potenciuri investoris TvalSi. instruqciebi: sakancelario saarqivo

28 gamgeobis da meriis aparatis Sida kontrolis gamgeobis da meriis aparatistvis Sesyidvebis instruqciebi da procedurebi gminis gamgeobis da meriis saqmianobis calkeuli sferoebistvis SemuSevebuli iyo. yvela procedura da dokumenti ertdroulad iyo SemoRebuli. sakontrolo auditi da Sesabamisi sertifikatis miniweba 2005 wels moxda. imis mere yovel wels rogorc gamgeoba ise qalaqis meria gare audits gadis imisatvis, rom certifikati ISO 9001 SeinarCunos. polonetsi dresdreobit municipalitetebis umravlesobasi SemoRebulia xarisxis martvis sistema. es aris ertgvari savizito barati, romlis mesveobitac Cven vambobt, rom Cveni klientebi mosaxleoba iqneba Tu investorebi mnisvnelovani arian CvenTvis. es nisnavs, rom gvinda mat yvelaze marali xarisxis momsaxureoba gavuwiot da Cven samusaoze mati mosazreba gavigot. danergili dokumentacia drodadro modifikacias ganicdida wels moxda misi safuzvliani gadaxedva, romlis Sedgad kidev ufro Semcirda sawiro dokumentebis raodenoba, gamartivda agretve sistemis martvac. Semdgomi sferoebi ert procedurasi movarwiet: mosaxleobis arwera, ekonomikuri subieqtebis momsaxureba garemostan da soflis meurneobastan dakavsirebuli saqmianoba, uzravi qonebis martva. am sferoebsi kanoni dawvrilebit aregulirebs calkeul sakitxebs.

29 sistemidan amoviret samoqalaqo dacva, radgan igi mosaxleobastan (klientebtan) urtiertobas ar exeba. SemoRebuli iqna yvela dokumentis eleqtronuli forma, romelic motavsebulia sistemis saerto diskze da yvela TanamSromels SeuZlia amit sargebloba. dokumentebis eleqtronuli versiis SemoRebam Zalian martivi gaxada mati martva da gakontroleba. manamde dokumentebis 20 versia gamgeobis sxvadaxva samsaxursi midioda. es sistema rogorc Sromatevadi ise araefeqturi iyo. dokumentebis eleqtronuli versiis SemoRebam Zalian gaamartiva dokumentebit sargebloba ertdroulad yvela TanamSromels SeuZlia misi sargebloba wels damatebuli iqna klientis kmayofilebis Sefasebis eleqtronuli anketa, romelic motavsda internet saitze da Sevsebis Semdeg modis el-fostis specialur misamartze. sistemis danergvam meriis da gamgeobis Sida organizeba moawesriga. sistemuri dokumentacia TanamSromlebs yoveldriur samusaosi Zalian exmareba. igive dokumentacias iyeneben gare kontrolis organoebic. Sida da gare auditebi procedurebis sizustis da sisworis Semowmebis damatebiti elementia. Tan ucxo TvaliT danaxuli sistema sxvanairad Cans. es agretve TanamSromlebs azlevs Sanss imsjelon mat yoveldriur samusao procesze, mastan dakavsirebul problemebze da mati gadawris gzebze. gamgeobasi an meriasi momsaxureobis xarisxis martvis sistemis arsebobas didi mnisvneloba aqvs investorebistvis, romlebic municipalitetistvis Zalian mnisvnelovani klientebi arian. mat mesveobit xdeba municipalitetis ganvitareba da mosaxleobistvis axali samusao adgilebis Seqmna. amitomac sertifikatis qona municipalitets Zalian bevr qulas azlevs potenciuri investoris TvalSi. sertifikatis qonis sxva mnisvnelovani aspeqtia is, rom mxolod amis mqone gminebs aqvt ufleba miiron monawileoba evrokavsiris

30 Tu centraluri xelisuflebis mier sxvadasxva specialur sagranto konkursebsi da proeqtebsi. polonetsi dresdreobit municipalitetebis umravlesobasi SemoRebulia xarisxis martvis sistema. es aris ertgvari savizito barati, romlis mesveobitac Cven vambobt, rom Cveni klientebi mosaxleoba iqneba Tu investorebi mnisvnelovani arian CvenTvis. es nisnavs, rom gvinda mat yvelaze marali xarisxis momsaxureoba gavuwiot da Cven samusaoze mati mosazreba gavigot.

31 xarisxis martvis sistemis danergvis praqtikuli aspeqtebi violeta kurek ra aris ISO 9001 ISO 9001-s norma organizaciis martvastan dakavsirebul motxovnilebebs Seicavs. es saertasoriso universaluri norma aris, romlis gamoyeneba nebismier firmas an organizacias SeuZlia, im pirobit rom is am normis motxovnilebebs praqtikasi gamoiyenebs. ISO 9001-s normasi Cadebuli motxovnilebebi zogadi xasiatisaa. es norma nebismier oraganizacias garkveuli saxis CarCoebs uwesebs. mnisvneloba ar aqvs oraganizaciasi ramdeni adamiani musaobs: ati, asi Tu atasi, oraganizacia produqcias awarmoebs Tu momsaxureobas eweva, kerzoa Tu saxelmwifos sakutrebasia. TviToeul firmas am normebis danergva Tavisi specifikis gatvaliswinebit SeuZlia. am normis gamoyeneba nebayoflobitia. mis danergvas arc erti samartlebrivi aqti ar moitxovs. is msoflios yvela qveyanasi warmatebit ganoiyeneba. normasi Cadebuli motxovnilebebi isea SemuSavebuli, rom mati gamoyeneba mititebebis saxit SeiZleba. mati gamoyeneba martvis process ukavsirdeba da firmis martvasi CarTuli pirovnebebis mier aris SesaZlebeli. es mititebebi martvis umnisvnelovanes elementebs moicaven. ISO 9001-s normasi Cadebuli motxovnilebebi 4 rgolsia dajgufebuli:

32 1. xelmzrvanelobis pasuxismgebloba - raze ageben paxusx da ra unda uzrunvelyon firmis umarlesi xelmzrvanelebi xarisxis martvis sistemis TvalsazrisiT, 2. resursis martva - sakvanzo, umtavresi komponentebi romlebic aucileblobas warmoadgenen firmis efeqturi musaobisatvis da calkeuli amocanebis Sesrulebis uzrunvelyofisatvis, ISO 9001-s norma organizaciis martvastan dakavsirebul motxovnilebebs Seicavs. es saertasoriso universaluri norma aris, romlis gamoyeneba nebismier firmas an organizacias SeuZlia, im pirobit rom is am normis motxovnilebebs praqtikasi gamoiyenebs. ISO 9001-s normasi Cadebuli motxovnilebebi zogadi xasiatisaa. es norma nebismier oraganizacias garkveuli saxis CarCoebs uwesebs. mnisvneloba ar aqvs oraganizaciasi ramdeni adamiani musaobs: ati, asi Tu atasi, oraganizacia produqcias awarmoebs Tu momsaxureobas eweva, kerzoa Tu saxelmwifos sakutrebasia. TviToeul firmas am normebis danergva Tavisi specifikis gatvaliswinebit SeuZlia. 3. produqtis/ momsaxureobis warmoeba - dokumentebi da saqmianoba romelic kargi momsaxureobisatvis aris aucilebeli, 4. monitoringi da analizi - firmis saqmianoba, romelic monitorings eqvemdebareba, sistemuri instrumentebi, romlebic monitoringisatvis da analizisatvis, aseve mteli martvis sistemis daxvewisatvis gamoiyeneba. am otx jgufs win uzrvis Tavi, romelsic sistemur dokumentaciastan dakavsirebuli motxovnilebebia asaxuli.

33 ras emsaxureba xarisxis martis sistema - sistemis danergvis wanapirobebi ISO 9001-s normasi Cadebuli motxovnilebebis gamoyeneba, konkretuli firmis specifikis gatvaliswinebit, martvis xarisxs amarlebs, gansakutrebit momsaxureobis ganxorcielebasi. normasi asaxulia mititebebi, Tu ras unda miaqciot gansakutrebuli yuradreba organizaciis martvis processi, warmatebuli saqmianobistvis martvis romeli elementia yvelaze mnisvnelovani. danegrvis gare Sedegebi sxva organizaciebtan mimartebasi konkurentunarianobis amarleba kargi imiji klientebis TvalSi - klienti organizaciasi Tavis mnisvnelobas da misadmi pativiscemas igrznobs, darwmundeba, rom is organizaciis saqmianobasi mnisvnelovan nawils ikavebs marketinguli saqmianoba potenciuri investorebis mimartebasi danegrvis Sida Sedegebi organizaciis saqmianobis mowesrigeba da ertnair standartebsi moyvana mteli organizaciis martvis sistemis mowesrigebagaumjobeseba subieqturi midgomebit da sakutari principebit mirebuli gadawyvetilebebis raodenobis Semcireba, musaobis xarisxis meti kontrolis da zedamxedvelobis sasualeba,

34 sxvadasxva TanamSromlebis musaobasi ertnairi metodebis da principebis gamoyeneba, mati saqmianobis ertnair standartebsi moyvana. dokumentacia minimaluri sawiro dokumentacia, romelic unda arsebobdes: xarisxis politika, xarisxis miznebi, dokumentebsi gawerili sawiro procedurebi, xarisxis wigni, organizaciistvis sawiro sxva dokumentebi xarisxis politika es aris deklaracia romelic martvis umarles xelmzrvanelobas normasi Cadebul yvela motxovnilebebis saqmianobasi danergvas daavaldebulebs. organizaciis xarisxis politika yvela im normas unda itvaliswinebdes, romelic ISO 9001-s xarisxis politikis nawilsia asaxuli. xarisxis poltikis Sinaarsi ise unda daiweros, rom am konkretul organizaciis specifikas itvaliswinebdes. Sinaarsi TviToeuli TanamSromelisaTvis martivi da gasegebi unda iyos. xarisxis politika SemuSavebis Semdeg unda damtkicdes. xelmzrvanelma/xelmzrvanelebma mas xeli unda moaweron da TariRi dausvan. Semdeg mas yvela TanamSromeli unda gaecnos. xarisxis politika dokumentis saxit firmasi TvalsaCino adgilebze Tavsdeba, iset adgilebze romlebis bevr TanamSromlisaTvis da klientisatvis xelmisawvdomia. xarisxis politikas xsirad firmis internet gverdzec atavseben. xarisxis miznebi

35 konkretuli gazomvadi maznebi unda davgegmot, romlebic momsaxureobis xarisxze da organizaciis martvis saerto xarisxze imoqmedeben. dadgenili miznebi gazomvadi, konkretuli da realuri unda iyos. dausvebelia miznebis zogadad dasaxva, magalitad: momsaxureobis xarisxis amarleba. miznebi rogorc organizaciis mmartvelobis TviToeuli donisatvis aseve konkretuli TanamdebobebisaTvis unda ganisazrvros. xarisxis mizani konkretuli unda iyos, magalitad: 2009 wlis bolomde klientis mimsaxureobis centris Seqmna, klientis momsaxureobis 6 wertilit, rolmebic calkeul otaxebsi gantavsdebian, sadac magida da skamebi iqneba. miznebis SemuSavebis dros davalebis Sesrulebaze pasuxismgebeli pirovneba unda gomoiyos. am SemTxvevaSi dasaxul miznebs ganxorcielebasi warmatebis Sansi aqvs. xarisxis politikis danergvis msgavsi miznebi mtavari xelmzrvanelis mier unda damtkicdes. Semdeg mas yvela TanamSromeli unda gaecnos, gansakutrebit is TanamSromlebi, romlebic am miznis ganxorcielebasi usualo monawileobas miireben. procedurebi normis mer motxovnili yvela procedura unda SemuSavdes: o dokumentebze zedamxedveloba, o Canawerebze zedamxedveloba, o Secdomebis da xarvezebis kontroli, o Sida auditi,

36 o saqmianobis gaumjobesebis RonisZiebebi o prevenciuli RonisZiebebi ISO 9001 normit gatvaliswinebuli 6 proceduris garda, organizacias SeuZlia sxva procedurebi SeimuSavos. magalitad firmis saqmianobis im sferoebsi, sadac mkafiod gansazrvruli procedurebis ar arsebobam Secdomebi da uxarisxo produqtis warmoeba SeiZleba gamoiyvios. amas adgili aqvs klientebis momsaxureobis procedurebsi, SesyidvebSi, kadrebis da infrastruqturis martvis sakitxebsi, klientebis gamokitxvebsi, Sida komunikaciasi, martvis sistemis mimoxilvasi aseve biujetis dagegmarebasa da ganxorcielebasi. ISO 9001-s normasi Cadebuli motxovnilebebis gamoyeneba, konkretuli firmis specifikis gatvaliswinebit, martvis xarisxs amarlebs, gansakutrebit momsaxureobis ganxorcielebasi. normasi asaxulia mititebebi, Tu ras unda miaqciot gansakutrebuli yuradreba organizaciis martvis processi, warmatebuli saqmianobistvis martvis romeli elementia yvelaze mnisvnelovani. xarisxis wigni dokumenti, romelic martvis sistemis arweras Seicavs. normis mixedvit massi martvis mteli sistema mokled unda ariweros. Tu ki me-7 Tavis romelime motxovnileba sistemasi ar arsebobs, es wignsi unda Caiweros da ganimartos, ratom iqna es motxovnileba sistemidan amorebuli. aq aseve yvela procedurebi unda gantavsdes: sakitxis arwera (ramodenime winadadebit) da dokumentis nomeris mititeba, romelic am sakitxtan dakavsirebit detalur informacias Seicavs. wignsi

37 aseve organizaciasi mimdinare procesebs Soris kavsirebis Sesaxeb anformacia aisaxeba (procesis magaliti: Sesyidva, momsaxureoba, investiciebis ganxorcieleba) organizaciis efeqtiani da warmatebuli musaobistvis sxva aucilebebi dokumentebi es SeiZleba iyos dokumenti, romelic kanonit aris gatvaliswinebuli, an dokumenti romelis organizaciasi aqamde arsebobda da mistvis sawiroa, magalitad: samsaxurebrivi instruqciebi, Sida wesi, rekomendaciebi, cirkularuli werilebi da sxva. danergvastan dakavsirebuli rekomendaciebi gadawyvetilebis mireba sistemis danergvis Sesaxeb xarisxis martvis sistemis danergvastan dakavsirebuli RonisZiebebis sawyisi wertili firmis umarlesi xelmzrvanelobis gadawyvetileba aris. sistemis danergvis warmatebis winapiroba aris is, rom firmis umarlesi xelmzrvaneloba darwmunebulia, rom martvis sistemas azri aqvs da sistemis danergva da amusaveba oraganizacias karg Sedegs moutans. sistemis dazalebit danergvas, rodesac fiqroben rom sistemis musaoba sxvaze uaresi ar iqneba, azri ar aqvs. aseti sistema TavSive warumatebeli iqneba. xelmzrvanelobis mier xarisxis martvis sistemis danergvaze pasuxismgebeli warmomadgenlis danisvna morigi nabiji sistemis danergvis gadawyvetilebis mirebis processi pasuxismgebeli piris oficialuri danisvnaa, romelsac

38 xarisxis martvis sistemastan dakavsirebuli yvela dokumentebis danergvis Semdeg SeiZleba sistemis sertificirebas SeudgeT. sertificireba SerCeul masertificirebel erteulsi xdeba. sertificirebis xarjebi sxvadasxva masertificirebel erteulebsi gansxvavdeba. sxvaoba SeiZleba sakmaod didi iyos da ramodenime atas evros arwevdes. Tu konkretul masertificirebel erteultan mimartebasi xelmzrvanelobis rekomendacia an raime saxis motxovna ar arsebobs, saboloo gadawyvetilebis mirebamde sasurvelia ramodenime SemoTavazebis Seswavla. Semdegi uflebamosilebebi eqneba: o danergvastan dakavsirebuli saqmianobis koordinacia, o sistemis mdgradobis SenarCuneba, o sistemis musaobis Sesaxeb angarisebis momzadeba. Tanamdebobis saxelwodeba meorexarisxovani sakitxia. yvelaze gavrcelebuli Tanamdeboba - xelmzrvanelobis specialuri warmomadgeneli xarisxis martvis sakitxebsi. mtavaria am Tanamdebobis uflebamovaleobebis sworad gansazrvra. organizaciis sawyisi mdgomareobis analizi. danegrvis dawyebis win sasurvelia arsebuli mdgomareobis analizi. es motxovnileba ar aris, Tumca aseti analizis atareba sasurvelia. sawyisi mdgomareobis analizis farglebsi, TanamSromlebis SerCeuli jgufi calkeuli sferoebis davalebebis Sesrulebis analizs da

39 Sefasebas aketebs. sawyisi mdgomareobis analizi gamocdilma TanamSromlebma unda Caataron, romlebmac kanonis motxovnilebebi ician. kargi iqneba Tu sawyisi mdgomareobis analizsi romelime marali xelmzrvaneli CaerTveba, magalitad is vinc martvis sistemis danergvis momxrea. sawyisi mdgomareobis analizis dros gansakutrebuli yuradreba firmis sust mxareebs, problemebs da sirtuleebs, aseve mati arsebobis mizezebs unda mieqces. unda gvesmodes, rom problemas ramodenime mizezi SeiZleba qondes. is magalitad adamianis bunebasan, teqnikur, saorganizacio an samartlebriv sakitxebtan iyos dakavsirebuli. yoveltvis unda vecadot mizezi davadginot. sawyisi mdgomareobis analizis dros yuradreba samartlebriv motxovnilebebs unda mieqces da ramdenadac es sawyis etapze SesaZlebeli iqneba ISO 9001 normis motxovnilebebsac. sawyisi mdgomareobis analizis Sedegebi angarisis an protokolis saxit unda gaformdes. am dokumentsi sust da Zlier mxareebs xazi unda gaesvas, rom Sefaseba calmxrivi ar iyos. wesebis Semcveli iseti dokumentaciis Seqmna, romelic aqamde arsebuli susti wertilebis gamosworebas uzrunvelyofs sistemis danergvasi sawyisi elementi iqneba. danergvisatvis specialuri jgufis Seqmna da sistemis danergvis gegmis SemuSaveba danergvastan dakavsirebuli saqmianobis dawyebis win organizaciis xelmzrvanelobam TanamSromelTa jgufi unda gamoyos, romelic SemuSavebuli gegmis mixedvit sistemis dokumentacias Seqmnis. danergvastan dakavsirebuli RonisZiebebis gegma winsvlis Sefasebis da dadgenili etapebis gavlis aucilebel elements warmoadgens. saqmianobis droulad Sesrulebas kontrols xelmzrvanelobis warmomadgeneli uwevs.

40 qvemot moyvanilia gegma, romelic danergvis 10 Tvian periods itvaliswinebs Tve aris vada, romelic xarisxis martvis sistemis daucqareblad da gaazrebulad danergvis sasualebas izleva. yuradreba unda mivaqciot imas, rom saqmianobis nawili ertdroulad xorcieldeba. amitom calkeuli dokumentebis SemuSaveba art da igive dros SeiZleba daiwyos. martvis sistemis motxovnilebebi praqtikasi - sistemis danergva xarisxis martvis sistemis danergvastan dakavsirebuli RonisZiebebis gegma No. saqmianobis saxeoba dagegmili RonisZiebebi saqmianobis ganxorcielebis vadebi agvisto seqtemberi oqtomberi noemberi dekemberi ianvari Tebervali marti aprili maisi organizaciis funqcionirebis arsebuli mdgomareobis analizi xarisxis martvvis kutxit 1 danergvis win organizaciis mimoxilva/arsebuli mdgomareobis analizi/xelmzrvanelobis warmomadgenlis swavleba sistemis danergvastan dakavsirebuli samusaoebis gegmis Sedgena xelmzrvanelobis warmomadgenlis swavleba sistemis motxovnilebebtan da Tanamdebobriv funqciebtan dakavsirebit xarisxis politikis gansazrvra 2 xarisxis martvis sistemis daproeqteba procesebis identificireba da procesebs Soris kavsirebis gamokvleva damusavebisatvis procedurebis/instruqciebis Tematikis dadgena arsebuli dokumentebis ISO 9001 motxovnilebebtan Sesabamisobis Semowmeba xarisxis martvis sistemis dokumentirebis principebis gansazrvra 3 dokumentaciis SemuSaveba da xarisxis martvis sistemis elementebis danergva xarisxis martvis sistemit gatvaliswinebuli da rekomendirebuli procedurebis SemuSaveba. Sida Semowmeba. SemuSavebuli procedurebis Sefaseba da danergva. xarisxis wignis gaswireba 4 dokumentaciis SemuSaveba da sistemis elementebis danergva - xarisxis wigni Sida Semowmeba da xarisxis wignis Sefaseba xarisxis wignis damtkiceba da misi dabewdva TanamSromlebis swavleba xarisxis sistemastan dakavsirebit 5 swavlebata cikli swavlebebi Sida auditorebisatvis danergili sistemis mimoxilva sertifikaciisatvis mzadyofnis kutxit 6 sistemis sertifikaciisatvis mosamzadebeli samusaoebi sistemis sertifikacia koreqtireba sertifikaciis Semdeg

41 procedurebis, instruqciebis, formebis SemuSavebasTan dakavsirebuli saqmianobis dawyebamde, Seqmnili samusao jgufi valdebulia damusavebisatvis dagegmili dokumentebis sawyisi formebi SeimuSaos. SemuSavebuli sawyisi forma dokumentad ar unda arviqvat. damusavebis processi is SeiZleba gafartovdes an Seikvecos. musaobis dros SeiZleba gairkves, rom damatebiti dokumentis SemuSaveba aris sawiro an piriqit, sakitxebi, rolmebic sxvadasxva procedurebsi an instruqciebsi unda asaxuliyo, analizis Sedegad ert dokumentsi motavsda. erti sistemuri dokumenti sistemis sxvadasxva sferos ramodenime motxovnilebas SeiZleba Seicavdes. aseve SesaZloa, rom erti motxovnileba ramodenime dokumentsi aisexos. mokled rom vtqvat, norma ISO 9001-s cakleuli motxovnilebebi SesaZloa ert dokumentsi iyos Tavmoyrili an ramodenimesi gafantuli - yvelaferi organizaciis Sida sawiroebebzea damokidebuli. dokumentebis pirveladi saxis ganaxleba mati danergvis Semdeg mokle vadebsi xdeba. mxolod dokumentis praqtikasi gamoyenebis dros irkveva, rom romelime nawili arasworad Caiwera an misi Sesruleba SeuZlebelia, an is logikas, sar azrs da kanonsac ki ewinaarmdegeba. amastan dakavsirebit dokumentebis ganaxleba xdeba. dokumentebis ganaxleba yoviltvis xdeba, rodesac aqamde arsebuli dokumenti Zalas dakargavs. dokumentebsi cvlilebebis gatareba mimdinare rejimsi xdeba (magalitad: cvlilebebi samsaxurebriv instruqciasi, Tanamdebobis an ganyofilebis saxelwodebis Secvla dokumentis ganaxlebas sawiroebs). dokumentebis SemuSavebis dros unda gvaxsovdes, rom sxvadasxva dokumentebsi erti da igive sakitxi ar arvwerot. aq dokumentze apelirebis wesi moqmedebs. rogorc magaliti Sesyidvebis ganxorcielebis procedura SeiZleba moviyvanot. am SemTxvevaSi sxva dokumentebsi arar arvwert am proceduras - ubralod dokumentis nawils miutitebt, sadac Sesyidvebis wesia arwerili.

42 Tu ki ert dokumentsi sxva dokumentis nawilis mititeba xdeba, kargi iqneboda rom es ertmanettan dakavsirebuli dokumentebi saqmianobasi ertdroulad dainergos. nebismieri sistemuri dokumentis Seqmnis dros (proceduris, instruqciis, xarisxis wignis, xarisxis miznebis, gaumjobesebis gagmebis, gegmebis ganxorcielebisatvis dagegmili RonisZiebebis) yoveltvis pirovnebebis da RonisZiebebis sruli identificirebis principi unda gamoviyenot. es ras nisnavs? arc ert winadadebasi ganusazvreli zmnis forma ar unda gamoviyenot. yoveltvis davalebas konkretuli pirovneba unda daukavsirot. dokumentaciis Seqmnis dros otxi kitxvis wess viyenebt: o vin: Tanamdebobis, Tanamdebobebis, ganyofilebis mititeba, romelic pasuxismgebelia konkteruli davalebis Sesrulebaze (dokumentebsi pasuxismgebeli pirovnebis gvars da saxels ar miutitebt, mxolod Tanamdebobas). o ra: ra davalebebi, saqmianoba, ra dokumenti, ra Canaweri unda Seasrulos zemotmoyvanilma vin. o rogor: ra xerxit, ra formit, ra dokumentis, gankargulebis, meqanizmis, instrumentis, samartlebrivi aqtis gamoyenebit unda Sesruldes ra. o rodis: ra vadebsi, ra situaciasi da ra garemoebasi unda Sesruldes ra. davalebebis arwerasi ganusazvreli zmnis formis gamoyeneba, TanamSromlebSi pasuxismgeblobis grznobas aqveitebs. Tu armasrulebel dokumentsi konkretuli Tanamdeboba, ganyofileba an samsaxuri ar Caiwereba, daveleba SeiZleba saertod ar Sesruldes. sworad Sedgenili gankargulebis magaliti: kanonit gansazrvrul vadebsi (samartlebrivi aqtis dasaxeleba) strategiis da

43 ganvitarebis ganyofilebis TanamSromlebma unda moamzadon (konkretuli dokumemtis dasaxeleba an konkretuli davalebis mititeba). arasworad Sedgenili gankarguebis magaliti: 1. Sesabamisi samartlebrivi aqtit dadgenil vadebsi momzaddeba (dokumemtis dasaxeleba an konkretuli davalebis mititeba). 2. iqna mirebuli gadawyvetileba, rom mteli sistemuri dokumentacia unda ganaxldes. dokumentaciis Seqmnis dros, upirveles yovlisa procedurebi, instruqciebi da sxva armasrulebeli dokumentebi (Tu ki es sawiroa) iqmneba, da Semdeg xdeba saxisxis wignis SemuSaveba. wigni bolos imitom iqmneba, rom massi konkretuli armasrulebeli dokumentebi iqneba naxsenebi, rom ramodenime dokumentsi erti da igive wesebi ar gavwerot. sanam nebismieri dokumentis damtkiceba da cxovrebasi gatareba moxdeba, man ISO 9001 normis motxovnilebebtan Sesabamisobis Taobaze Semowmeba unda gaiaros (Cveni Sida dokumentis SemoRebiT moxdeba Tu ara normis yvela motxovnilebis Sesruleba). aqve unda Semowmdes, ramdenad sworad da gasegabad aris is dawerili. es Semowmeba dokumentis avtorma ar unda Seasrulos, sxva pirovnebam unda Seasrulos. aseve rekomendirebulia, rom yvela dokumenti xelmzrvanelobis warmomadgenlis mier Semowmdes, magalitad axali dokumentis organizaciasi mirebuli dokumentis formastan Sesabamisobis an ganmartebebis sworad formulirebis Taobaze. warmomadgenels, rogor miukerzovebel pirs, Secdomebis armocena SeuZlia. SemuSavebisaTvis rekomendirebuli pirveli dokumenti xarisxis politika aris.

44 Semdeg dokumentebze zedamxedvelobis procedura unda SemuSavdes. norma detalebs ar asaxavs, ase rom organizaciasi dasanergi wvrilmani detalebi calke unda SemuSavdes. am procedurasi yvela sistemuri dokumentis wesebi dgindeba: 1. sistemuri dokumentebis SemuSaveba: procedurebis, instruqciebis, formebis, danartebis, xarisxis wignis: vis SeuZlia mati SemuSaveba, rogor (ra metodit) unda SeimuSaon, vis unda mivmartod, Tu ki axali dokumentis SemuSavebis survili gvaqvs, an vis mivmartod, Tu axali dokumenti mzad gvaqvs (rogorc wesi, TanamSromlebi dokumentebsi yvela cvlilebebtad dakavsirebit xelmzrvanelobis specialur warmomadgenels mimartaven, pirovnebas, romelic dokumentbrunvis sistemaze da massi wesrigze pasuxs agebs). 2. zedamxedveloba mtels sistemur dokumentaciaze: dokumentebis SemuSavebis avtors vin nisnavs, calkeul dokumentebs vin amtkicebs (xelmzrvaneli an direqtori an umarlesi xelmzrvanelobis warmomadgeneli), dokumentis SemoRebis vadebs da moqmedebis vadebs vin adgens, vin da ra formit avrcelebs dokumentacias. 3. sistemur dokumentebsi cvlilebebis Setana: vis da ra formit unda mivmartod am sakitxtan dakavsirebit (magalitad cvlilebebis SetanisaTvis specialuri formis SemuSaveba, an eleqtronuli postis gamoyenebit). 4. dokumentebis cxovrebasi gatareba: dokumentebis aslebis darigeba mimrebis xelismorewit an administratoris/ specialuri warmomadgenelis mier eleqtronuli versiis gavrceleba firmis serveris gamoyenebit.

45 5. araaqtualuri dokumentebis gauqmeba - gamoyenebis adgilebsi dokumentebis araaqtualur versiebs vin auqmebs. magalitad specialuri warmomadgeneli dokumentebis araaqtualur versiebs gamoyenebidan irebs, an TviToeuli TanamSromeli valdebulia dokumentebis araaqtualuri versia gaanadguros, romelic Tavis droze specialuri warmomadgenlidan miiro. zedamxedvelobis yvelaze advili forma - firmis serverze gantavsebuli eleqtronuli dokumentebia. dokumentis gauqmebis SemTxvevaSi is ubralod serverze administratoris an specialuri warmomadgenlis mier uqmdeba. 6. sistemuri dokumentaciisatvis gamoyenebuli grafika da grafikuli stili: o fontis saxeoba da asoebis sidide o marginesebi, teqstis xazebis ertmanettan dasoreba o abzacis saxeoba o Tavebis da muxlebis numeraciis stili, aseve yvela dokumentebisatvis saerto stilis SemuSaveba. 7. procedurebis/instruqciebis satitulo gverdis gamosaxuleba da Sinaarsi - movamzadot satitulo gverdi da daurtot am proceduras. 8. procedurebis/instruqciebis danarceni gverdebis gamosaxuleba - aqac SeiZleba formis nimusis gamoyeneba an arnisvna, rom gamosaxuleba arsebul procedurastan analogiuri unda iyos. 9. procedurebis/instruqciebis stilis dadgena: o Sinaarsis CamonaTvali,

46 o proceduris/instruqciis mizania garkveulad ganisazrvros, ras emsaxureba es dokumenti, saqmianobis ra sferodan da ra princi pebs Seicavs procedura/instruqcia, aseve calkeuli wesis mokle arwera, o terminologia procedurasi/instruqciasi arsebuli specifiuri termninebis ganmarteba, magalitad Semoklebuli dasaxeleba, romelic firmis TanamSromlebSi gamoiyeneba, sxvadasxva nisnebis ganmarteba o pasuxismgebloba da kompetencia pirovnebebis gamoyofa, romlebis garkveul davalebebis Sesrulebaze pasuxs ageben, davalebebze, romlebic am konkretuli dokumentis farglebsi miires. o moqmedebis arwera - proceduris/instruqciis Sinaarsobrivi nawili, romelsic mkafiod gansazrvravs moqmedebas, romelic proceduris/instruqciis sagans ukavsirdeba. es moqmedeba sqemis saxit an Sinaarsis arweris saxit unda iyos warmodgenili. o danartebi da formebis stili formebis daxvewa: titulis da nomeris mititeba, aseve danartebis mititeba, romlebis dokumentis SinaarsSi iqna moxseniebuli. 10. procedurebis, instruqciebis da formebis danomris principi: magalitad f01 an d01 p-01 (rac nisnavs #1 formas an procedura #1-s #1 danarts). procedurebis, instruqciebis, formebis da danartebis danomris wesi TviToeuli firmis mier damoukideblad irceva. ISO 9001 normas am sakitxsi mititebebi ar gaacnia. 11. firmasi moqmed eleqtronul dokumentebze zedamxedvelobis wesi (pasuxismgebeli pirebi, zedamxedvelobis wesi, kontrolis Catarebis sixsire. specialuri instruqciebi