คาสาค ญ : การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐาน / ประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณ

Transcription

1 ความส มพ นธ ระหว างการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานก บประส ทธ ภาพ การบร หารงบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม The Relationship Between School-based Management and Administration Budget Efficiency in Nakhonpathom Municipality, Nakhonpathom Province น ศาชล ส ขไพบ ลย * Nisachon Sukpaiboon ดร.กาญจนา บ ญส ง** Dr.Kancana Boonsong บทค ดย อ การว จ ยคร งน ม ว ตถ ประสงค ของการว จ ย 1) เพ อศ กษาการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐาน ของ สถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม 2) เพ อศ กษาประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของ สถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม 3) เพ อศ กษาความส มพ นธ การบร หารโดยใช โรงเร ยน เป นฐานก บประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม กล มต วอย างท ใช ในการว จ ย ได แก ผ บร หารสถานศ กษาคร ผ สอน และคณะกรรมการสถานศ กษาในโรงเร ยนส งก ด เทศบาลนครนครปฐม จานวน 234 คน เคร องม อท ใช ในการเก บรวบรวมข อม ลในคร งน ได แก แบบสอบถาม สถ ต ท ใช ในการว เคราะห ได แก ค าร อยละ ค าเฉล ย ส วนเบ ยงเบนมาตรฐาน ค าส มประส ทธ สหส มพ นธ แบบเพ ยร ส น ผลการว จ ย พบว า การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานก บประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาล นครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม อย ในระด บมาก และม ความส มพ นธ ก นในระด บส งมาก อย างม น ยสาค ญทางสถ ต ท ระด บ 0.01 คาสาค ญ : การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐาน / ประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณ *น กศ กษาหล กส ตรคร ศาสตรมหาบ ณฑ ต สาขาว ชาบร หารการศ กษา คณะคร ศาสตร มหาว ทยาล ยราชภ ฏเพชรบ ร **รองศาสตราจารย ประจาสาขาว ชาบร หารการศ กษา คณะคร ศาสตร มหาว ทยาล ยราชภ ฏเพชรบ ร

2 ABSTRACT The purposes of this research were : 1) to study the levels of the school-based management of schools in Nakornpathom Municipality, Nakornpathom : 2) to study the levels of the effectiveness of budgeting management of schools in Nakornpathom Municipality,Nakornpathom and to study and 3) to study the Relationship between the school-based management and the effectiveness of budgeting management of school. Sample used for the research were 234 administrators, teachers and school boards. An instrument used was a set of rating scale questionnaires. Statistics employed comprised of percentage, mean, standard deviation and Pearson s Product Moment Correlation The findings were as follows The Relationship between the school-based management and the effectiveness of budgeting management of school in Nakornpathom Municipality, Nakornpathom in overall with significantly statistical level of and the relationship was on average, high. Keywords : School Based Management : SBM / Administration Budget Efficiency บทนา การปฏ ร ปการศ กษาของไทยในป จจ บ นม ความม งหมายท จะจ ดการศ กษาเพ อพ ฒนาคนไทย ให เป นมน ษย ท สมบ รณ เป นคนด ม ความสามารถและม ความส ข การดาเน นงานให บรรล เป าหมายอย างม พล งและม ประส ทธ ภาพ จาเป นท จะต องม การกระจายอานาจและให ท กฝ ายม ส วนร วม ซ งสอดคล องก บพระราชบ ญญ ต การศ กษาแห งชาต พ.ศ แก ไขเพ มเต ม (ฉบ บท 2) พ.ศ ได กาหนดให ม การกระจายอานาจการบร หาร และการจ ด การศ กษาไปย งสถานศ กษาไปส เขตพ นท การศ กษาและสถานศ กษา จ ดให ม คณะกรรมการสถานศ กษาแต ละแห ง ทาหน าท กาก บ ส งเสร มและสน บสน นก จกรรมของสถานศ กษาของตนเอง ใน 4 ด าน ค อ ด านว ชาการ งบประมาณ การบร หารงานบ คคล และการบร หารท วไป จากแนวทางการปฏ ร ปการศ กษาข างต น ทาให ร ปแบบการบร หาร โรงเร ยนได เปล ยนไปส การบร หารแบบใช โรงเร ยนเป นฐาน (School Based Management : SBM) โดยม หล กการ ท สาค ญค อ การกระจายอานาจไปย งสถานศ กษาโดยตรง ให โรงเร ยนม อานาจและต องร บผ ดชอบการบร หารจ ดการ แบบเบ ดเสร จ เน นการม ส วนร วมของผ ม ส วนได ส วนเส ย ซ งเป นนว ตกรรมทางการบร หารท ให สถานศ กษาม อ สระใน การบร หารและจ ดการเร ยนการสอนและท สาค ญ ค อ เป นการค นอานาจให ประชาชนได เข ามาม ส วนร วมในการจ ด การศ กษาอย างแท จร ง (ธ ระ ร ญเจร ญ, 2545, หน า 185) การนาหล กการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานน น ม หล กการ 5 ประการ ค อ หล กการกระจายอานาจ หล กการม ส วนร วม หล กการค นอานาจการศ กษาให ประชาชน หล กการบร หารตนเอง หล กการตรวจสอบและ ถ วงด ลมาใช ในการจ ดการศ กษาของประเทศไทยน น เพ อให การจ ดการศ กษาม ประส ทธ ภาพ และม ค ณภาพ

3 กรมส งเสร มการปกครองท องถ นในฐานะส วนราชการส งก ดกระทรวงมหาดไทย ซ งม บทบาทภารก จสาค ญใน การส งเสร มสน บสน นองค กรปกครองส วนท องถ น เพ อให เป นองค กรท ม ความเข มแข ง ม ศ กยภาพในการให บร การ สาธารณะ ตอบสนองความต องการของประชาชนอย างม ประส ทธ ภาพ และม บทบาทในการนานโยบายและ แผนการบร หารราชการแผ นด น พ.ศ ของร ฐบาล และกระทรวงมหาดไทย มาปฏ บ ต ให เก ดผลอย าง ร ปธรรม จ งได จ ดทาแผนปฏ บ ต ราชการ 4 ป พ.ศ ของกรมส งเสร มการปกครองท องถ น ให เข มแข ง เพ อสร างความม นคงและม งค งของประชาชนอย างย งย น (กรมส งเสร มการปกครองส วนท องถ น, 2548, หน า 5) ซ งกาหนดเป นแผนในล กษณะ แผนพ ฒนาเช งกลย ทธ ท กาหนดจ ดม งหมายหร อท ศทางท ควรจะเป นภายใน 3 ป กาหนดกลย ทธ มาตรการดาเน นการในแต ละป รวมท งก าหนดเป าหมาย และต วช ว ดไว ด วย เพ อเป นไปตาม มาตรฐานการศ กษาของชาต และค ณล กษณะท พ งประสงค ซ งกล าวไว ในประเด นย ทธศาสตร ท 2 ในเร องพ ฒนา ระบบบร หารการศ กษาให ได มาตรฐาน ม งส ผลส มฤทธ ขององค กรปกครองส วนท องถ น โดยกาหนดเป าประสงค เช ง ย ทธศาสตร ไว ว า ม การบร หารจ ดการศ กษาโดยใช โรงเร ยนเป นฐานและย ดหล กธรรมาภ บาล ให สอดคล องก บระบบ การศ กษาของชาต (กรมส งเสร มการปกครองส วนท องถ น, 2548, หน า 5; อ างถ งใน อ ท ย บ ญประเสร ฐ, 2546, หน า 3) การบร หารงบประมาณของสถานศ กษาข นพ นฐานม งเน นความเป นอ สระในการบร หารจ ดการ ม ความ คล องต ว โปร งใส ตรวจสอบได งบประมาณ ถ อเป นห วใจของท กองค กร ถ าใช ให ถ กทาง งบประมาณจะเป นส งท บอกรายละเอ ยดเก ยวก บเร องการเง นเพ อนาไปวางแผนสาหร บป ต อๆ ไป และเป นส งท ย นย นว าสถานการณ น น ผ ดแปลกไปจากท วางแผนไว เป นเคร องป องก นไม ให เก ดป ญหาข น แต หลายคร งท งบประมาณถ กนาไปใช ผ ดทาง ทาให การดาเน นงานไม บรรล เป าหมายท วางไว เทศบาลนครนครปฐมได ร บการโอนการศ กษาประชาบาล จากกระทรวงธรรมการในสม ยร ชกาลท 5 มา ส งก ดเทศบาลนครนครปฐมกระทรวงมหาดไทย เทศบาลนครนครปฐมได จ ดการศ กษาข นพ นฐาน โดยม หน วยงาน ท ร บผ ดชอบ การบร หารจ ดการศ กษาของเทศบาลนครนครปฐม ค อ สาน กการศ กษา ส งก ดเทศบาลนครนครปฐม ซ งม โรงเร ยนในส งก ด จานวน 8 โรงเร ยน 1 ว ทยาล ย 1 ศ นย ฝ กว ชาช พ 1 ศ นย เยาวชน 1 ศ นย พ ฒนาเด ก โดยจ ด การศ กษาเป น 3 ร ปแบบ ค อ การศ กษาในระบบ โรงเร ยน การศ กษานอกระบบโรงเร ยนและการศ กษาตามอ ธยาศ ย ในทางปฏ บ ต กระทรวงศ กษาธ การ จะเป นผ ดาเน นการเก ยวก บการออกพระราชบ ญญ ต ประถมศ กษา ระเบ ยบ เก ยวก บการจ ดเด กในเกณฑ การศ กษาภาคบ งค บเข าเร ยนในโรงเร ยนประถมศ กษา ระเบ ยบเก ยวก บการจ ดการ เร ยนการสอน หล กส ตร ส อ และการประเม นผล ส วนกระทรวงมหาดไทยจะดาเน นการในการพ ฒนาบ คลากรการ สน บสน นด านงบประมาณ เป นต น โดยสาน กการศ กษาเทศบาลนครนครปฐม ม พ นธก จในการจ ดการศ กษา ค อ จ ดการศ กษาข นพ นฐานอย างม ค ณภาพตามเกณฑ มาตรฐาน พ ฒนาระบบบร หารจ ดการแบบม ส วนร วม จ ดม งหมาย เพ อการพ ฒนาการศ กษาศาสนา ศ ลปว ฒนธรรม (เทศบาลนครนครปฐม, 2548, หน า 10-28) หล กการของการบร หารงบประมาณแบบใช โรงเร ยนเป นฐาน ม หล กการท สอดคล องก บหล กการของระบบ งบประมาณแบบม งเน นผลงานเช งย ทธศาสตร (Strategic Performance Based Budgeting : SPBB) ซ งเป น ระบบงบประมาณท สาน กงบประมาณ นามาใช ในการจ ดท างบประมาณของส วนราชการต างๆ โดยม แนวค ดท สาค ญ ค อ 1) ใช ว ธ การและกระบวนการงบประมาณเป นเคร องม อ ในการจ ดสรรงบประมาณให เก ดผลสาเร จตามนโยบาย 2) คาน งถ งความโปร งใส ม ประส ทธ ภาพและประส ทธ ผล 3) มอบความคล องต วในการจ ดทาและบร หาร

4 งบประมาณให ก บผ ปฏ บ ต (Devolution) และหน วยปฏ บ ต ต องแสดงความร บผ ดชอบ (Accountability) ต อผลงานท เก ดจากการใช งบประมาณ (สาน กงบประมาณ, 2546, หน า 17) ซ งการพ ฒนาระบบงบประมาณแบบ ม งเน นผลงานเช งย ทธศาสตร น ได ถ กกาหนดไว เป น 1 ใน 6 ย ทธศาสตร สาค ญในแผนย ทธศาสตร การพ ฒนาระบบ ราชการไทย (พ.ศ ) โดยย ดหล กสาค ญ ค อ การถ ายโอนอานาจการต ดส นใจให ก บหน วยงานปฏ บ ต ควบค ก บการเสร มสร างภาระร บผ ดชอบในการใช จ ายงบประมาณ (สาน กงานคณะกรรมการระบบราชการ, 2546, หน า 14) จะเห นว าหล กการของระบบงบประมาณแบบม งเน นผลงานเช งย ทธศาสตร สอดคล องก บหล กการของ การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐาน ค อ การให โรงเร ยนซ งเป นหน วยปฏ บ ต ม อานาจม ความคล องต วในการบร หาร งบประมาณและแสดงความร บผ ดชอบต อผลท เก ดจากการใช งบประมาณอย างไรก ด การให โรงเร ยนม อานาจใน การบร หาร และควบค มงบประมาณ อาจม ป ญหาในการใช จ ายงบประมาณไม ได น าไปส การพ ฒนาค ณภาพของ น กเร ยนส งข นด งท ร ง แก วแดง (2546, หน า ) กล าวไว ว า การท ผ บร หารสถานศ กษา หลายราย ม งบประมาณมาใช จ ายในโรงเร ยนมาก แต ค ณภาพของน กเร ยนย งต าสะท อนให เห นว า การใช เง นและทร พยากร ท ม อย ไม ถ งผ เร ยน เพราะโรงเร ยนไม ได ให ความสาค ญก บการใช เง นท ม อย ในการปฏ ร ปการเร ยนร เพ อให ผ เร ยนม ค ณภาพ ด งน นการให สถานศ กษาม อานาจในการบร หารงบประมาณ ม ได หมายความว า ค ณภาพของน กเร ยนจะ ส งข นหากสถานศ กษาไม ม การบร หารงบประมาณท ม เหต ผล และม งเน นการใช งบประมาณ เพ อพ ฒนาค ณภาพ น กเร ยน การท โรงเร ยนจะใช งบประมาณท โรงเร ยนม อ สระในการใช จ ายให ม ประส ทธ ภาพน น ส งสาค ญอ นหน ง ค อ โรงเร ยนต องม ข นตอนการบร หารงบประมาณท ม เหต ผลโปร งใส และช ดเจน ซ งจะทาให การจ ดสรรงบประมาณของ โรงเร ยนตอบสนองการจ ดการเร ยน การสอนท สาค ญ และให ความร บ คลากรเก ยวก บงบประมาณท แท จร งของ โรงเร ยนทาให เก ดการทางานเป นท ม (พรจ นทร พรศ กด ก ล, 2550, หน า 3) การบร หารงบประมาณ จ งม ความสาค ญย งต อระบบการศ กษาท กาล งม การปฏ ร ปการบร หารจ ดการท ม ประส ทธ ภาพ และประส ทธ ผล ม ความ เท าเท ยมก น ม ความสาค ญต อการพ จารณาค ณภาพการศ กษาและกระบวนการต ดตามประเม นผล อ กท งย งเป น เง อนไขสาค ญ ในการผล กด น เอ ออานวย ส งเสร มให กระบวนการปฏ ร ปการศ กษาบรรล ผลได โดยม อ ปสรรค และ ป ญหาน อยท ส ด และช วยลดป ญหาความไม เท าเท ยมก นในโอกาสและการได ร บบร การทางการศ กษา การรวมศ นย อานาจ การอาศ ยร ปแบบเด ยวในการปฏ บ ต ภารก จภายใต เง อนไขท แตกต างหลากหลาย จากเหต ผลด งกล าว ผ ว จ ยจ งสนใจท จะศ กษาความส มพ นธ การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานก บ ประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม ว าจะม ความส มพ นธ ก นหร อไม ส มพ นธ ก นในล กษณะใด เพ อนาผลท ได ร บจากการว จ ยเป นแนวทางในการพ ฒนาการ บร หารงานได อย างเป นระบบ พ ฒนาค ณภาพการบร หารงานงบประมาณ ให ม ประส ทธ ภาพและเก ดประโยชน ส งส ด ในสถานศ กษาต อไป

5 ว ธ ดาเน นการว จ ย ในการว จ ยเร อง ความส มพ นธ ระหว างการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานก บประส ทธ ภาพการบร หาร งบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม ผ ว จ ยดาเน นการ โดยม ข นตอน ด งต อไปน ประชากรและกล มต วอย าง ประชากรท ใช ในการว จ ยคร งน ประกอบด วย ผ บร หารสถานศ กษา คร ผ สอนและคณะกรรมการ สถานศ กษาข นพ นฐานในโรงเร ยนส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม ป การศ กษา 2554 จาก 8 โรงเร ยน จานวน 613 คน กล มต วอย างท ใช ในการว จ ยคร งน ประกอบด วย ผ บร หารสถานศ กษา คร ผ สอนและคณะกรรมการ สถานศ กษาข นพ นฐานในโรงเร ยนส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม ป การศ กษา 2554 จาก 8 โรงเร ยน จานวน 234 คน กาหนดขนาดของกล มต วอย างโดยใช ตารางสาเร จร ปของ Krejcie และ Morgan โดยใช ว ธ การเล อก กล มต วอย างแบบแบ งช นชน ดส ดส วน (Proportional Stratified Sampling) เคร องม อท ใช ในการว จ ย เคร องม อท ใช ในการว จ ยคร งน เป นแบบสอบถามเก ยวก บความส มพ นธ ระหว างการบร หารโดยใช โรงเร ยน เป นฐานก บประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม จานวน 1 ฉบ บ ตอนท 1 แบบสอบถามเก ยวก บสถานภาพและข อม ลท วไปของผ ตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 แบบสอบถามเก ยวก บการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม ตอนท 3 แบบสอบถามเก ยวก บประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม ล กษณะแบบสอบถามท งตอนท 2 และ 3 เป นแบบมาตราส วนประมาณค า (Rating Scale) 5 ระด บ การว เคราะห ข อม ล ในการว เคราะห ข อม ลคร งน ผ ว จ ยได เก บรวบรวมข อม ลและว เคราะห ข อม ลโดยการนาแบบสอบถามท ได กล บค นมาแล ว ด าเน นการตรวจสอบความถ กต องและความสมบ รณ ในแต ละฉบ บ แล วผ ว จ ยว เคราะห ข อม ลด วย ว ธ ทางสถ ต โดยใช โปรแกรมสาเร จร ป เพ อคานวณหาค าสถ ต ด งน 1. ว เคราะห สถานภาพของผ ตอบแบบสอบถาม โดยใช การค านวณค าร อยละ แล วนาเสนอในร ปตาราง ประกอบคาบรรยาย 2. การว เคราะห การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานก บประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของ สถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม โดยใช ค าเฉล ย ( ) และส วนเบ ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) 3. การว เคราะห ความส มพ นธ ระหว างการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานก บประส ทธ ภาพการบร หาร งบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม ด วยค าส มประส ทธ สหส มพ นธ ด วยว ธ การของเพ ยร ส น (Pearson-Coefficient Correlation) แล วนาเสนอในร ปตารางประกอบคาบรรยาย

6 ผลการว จ ย ผลการว เคราะห การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ด นครปฐม โดยภาพรวม พบว า อย ในระด บมากท กด าน และเม อแยกพ จารณาเป นรายด าน พบว า ด านหล กการ ตรวจสอบและถ วงด ล อย ในอ นด บส งท ส ด ส วนด านการบร หารตนเอง ด านการม ส วนร วม ด านการกระจายอานาจ และด านหล กการค นอานาจการจ ดการศ กษาให ประชาชน อย ในอ นด บรองลงมาตามลาด บ ผลการว เคราะห ประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของสถานศ กษา ในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม เสนอพบว า อย ในระด บมากท กด าน และเม อแยกพ จารณาเป นรายด าน พบว า ด านการจ ดทา งบประมาณ อย ในอ นด บท ส งท ส ด ส วนด านการอน ม ต งบประมาณ การบร หารงบประมาณ และการประเม นผล งบประมาณ อย ในอ นด บรองลงมาตามลาด บ ผลการว เคราะห ความส มพ นธ ระหว างการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานก บประส ทธ ภาพการบร หาร งบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม โดยภาพรวมการบร หารโดยใช โรงเร ยน เป นฐานม ความส มพ นธ ก บการบร หารงบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม อย างม น ยสาค ญทางสถ ต ท ระด บ 0.01 โดยม ความส มพ นธ ก นในระด บส งมาก และเป นความส มพ นธ ทางบวก หร อ กล าวอ กน ยหน งว า การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานก บประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของสถานศ กษาใน ส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม ม ความส มพ นธ ในล กษณะคล อยตามก น กล าวค อ โรงเร ยนใดม การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานในระด บเพ มข น ประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของสถานศ กษาก จะม ระด บเพ มข นด วย ในทางตรงก นข ามหากโรงเร ยนใดม การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานในระด บน อยลง ประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของสถานศ กษาก จะม ระด บน อยลงด วย การอภ ปรายผล จากผลของการว จ ย เร องความส มพ นธ ระหว างการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานก บประส ทธ ภาพ การบร หารงบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม ประเด นอภ ปรายผลด งน 1. การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม โดยภาพรวม พบว า ม การปฏ บ ต อย ในระด บมาก และเม อพ จารณาเป นรายด าน พบว าท กด านอย ในระด บมาก โดยด านหล กการตรวจสอบและถ วงด ล เป นอ นด บท ส งท ส ด ส วนด านการบร หารตนเอง ด านการม ส วนร วม ด านการกระจายอานาจ และด านหล กการค นอานาจการจ ดการศ กษาให ประชาชนอย ในอ นด บรองลงมาตามลาด บ ซ งสอดคล องก บ อ ท ย บ ญประเสร ฐ (2542, หน า ) ท พบว า หล กการท สาค ญในการบร หารโรงเร ยน ค อ หล กการกระจายอ านาจ หล กการม ส วนร วม หล กการค นอานาจจ ดการศ กษาให ประชาชน หล กการบร หารตนเอง และหล กการตรวจสอบถ วงด ล สอดคล องก บ สมศ กด รอบคอบ (2548, หน า 94-95) ท ศ กษาประส ทธ ภาพการ บร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานของสถานศ กษาข นพ นฐาน ส งก ดสาน กงานเขตพ นท การศ กษานครปฐม เขต 1 พบว า ประส ทธ ภาพการบร หารตนเองอย ในลาด บส งส ด รองลงมา ได แก ด านการกระจายอานาจ ด านการค น อานาจการจ ดการศ กษาให แก ประชาชน ด านการม ส วนร วม และด านการตรวจสอบถ วงด ลตามลาด บ

7 เม อพ จารณาผลการว เคราะห เป นรายด าน สภาพท ปฏ บ ต มากท ส ดในแต ละด านท ง 5 ด าน ม ด งน 1) ด านการกระจายอานาจ สถานศ กษาแต งต งคณะกรรมการ/บ คคลต ดตามการใช จ ายงบประมาณให เป นไปตาม แผนท ได ร บอน ม ต 2) ด านการม ส วนร วม สถานศ กษาเป ดโอกาสให คณะกรรมการสถานศ กษาม ส วนร วมในการ วางแผนด านงบประมาณ 3) ด านการค นอานาจจ ดการศ กษาให ประชาชน สถานศ กษาจ ดท น อ ปกรณ การศ กษา ท จาเป นอ นๆ แก ผ เร ยนท ขาดแคลนและไม สามารถพ งตนเองได 4) ด านการบร หารตนเอง สถานศ กษา ม การจ ดทา โครงการและก จกรรมตอบสนองว ตถ ประสงค ครบถ วน 5) ด านการตรวจสอบและถ วงด ล สถานศ กษาได จ ดทาและ แสดงแผนงานและโครงการและหล กฐาน รายร บ-รายจ าย ของสถานศ กษาอย างครบถ วน ซ งสอดคล องก บ แอดเลอร (Adler, 1997, p. 168 ) ศ กษาการร บร ของคร เก ยวก บการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานท ม ผลกระทบต อการให อานาจคร พบว า 1) การให อานาจในโรงเร ยน ค อ การให คร ม ส วนร วมในการบร หาร การสน บสน นและการทางาน เป นท ม 2) ป จจ ยกระต นให คร ม ส วนร วมในการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐาน ค อ การร วมม อทางานความ ก าวหน าทางอาช พของคร การพ ฒนาของโรงเร ยนและการส อสารของโรงเร ยน 3) ส งท ท าทายให คร ม ส วนร วมใน การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐาน ค อ คร ได ร วมสร างฉ นทามต ในเร องสาค ญของโรงเร ยน 4) การต ดส นใจในระด บ โรงเร ยน ค อ การวางแผน การดาเน นงาน การพ ฒนาคร การบร หารบ คคลและการบร หารงบประมาณ 5) ส งท ม อ ทธ พลต อการทางานของท มงานการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐาน ค อ การส อสาร การสน บสน น และการอานวย ความสะดวกโดยผ บร หารโรงเร ยน 6) ป จจ ยสาค ญต อการต ดส นใจในโรงเร ยน ค อ การม ส วนร วมของบ คลากร 7) คร ม ความร ส กว าได ร บอานาจ เน องจากได ม ส วนร วมในการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานและได ร บการ สน บสน นจากคณะกรรมการโรงเร ยน 2. ประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม ในภาพรวม พบว า ม การปฏ บ ต อย ในระด บมาก และเม อพ จารณาเป นรายด าน พบว าท กด านอย ในระด บมาก โดย ด านการจ ดทางบประมาณ เป นอ นด บท ส งท ส ด รองลงมา ได แก การอน ม ต งบประมาณ การบร หารงบประมาณ และการประเม นผลงบประมาณ อาจกล าวได ว า สถานศ กษาได ดาเน นงานตามแผนในการบร หารงบประมาณอย าง จร งจ ง โดยได ม การเผยแพร แผนปฏ บ ต การประจาป งบประมาณของสถานศ กษาให บ คลากรท เก ยวข องร บทราบ รวมท งการส อสารนโยบายงบประมาณของสถานศ กษาให ผ ท เก ยวข องร บทราบ โดยเฉพาะอย างย งห วหน าโครงการ หร อห วหน าก จกรรม เพ อให ด าเน นการตามการก าหนดเป าหมายและท ศทางในการจ ดท างบประมาณประจาป ตาม บร บทของสถานศ กษา รวมท งดาเน นการตามข นตอนท ได ก าหนดไว ในแผนปฏ บ ต การประจาป งบประมาณ ซ ง สอดคล องก บงานว จ ยของ ธ ระ ร ญเจร ญ (2545, หน า 45-47) ท ได ศ กษาว จ ยเร อง สภาพและป ญหาการจ ด การศ กษาข นพ นฐานของสถานศ กษาในประเทศไทย ผลการศ กษา พบว า ศ กยภาพในการร บการกระจายอานาจ ด านการบร หารงบประมาณของโรงเร ยนอย ในระด บมาก ในเร องเก ยวก บการสร างความโปร งใสในการใช งบประมาณและสามารถตรวจสอบได การเสนอและการใช งบประมาณเพ อประโยชน ต อการจ ดการศ กษาโดยตรง การประเม นการใช งบประมาณเป นประจาและต อเน อง

8 เม อพ จารณาผลการว เคราะห เป นรายด าน สถานท ปฏ บ ต มากท ส ดในแต ละด านท ง 4 ด าน ม ด งน 1) ด านการจ ดทางบประมาณ สถานศ กษาดาเน นงานตามแผนในการบร หารงบประมาณอย างจร งจ ง 2) ด านการอน ม ต งบประมาณ ในการประช มพ จารณางบประมาณคณะกรรมการสถานศ กษาได ให ข อเสนอแนะและความค ดเห นท เป นประโยชน 3) ด านการบร หารงบประมาณ สถานศ กษาดาเน นงานตามแผนการ จ ดสรรงบประมาณ 4) ด านการประเม นผลงบประมาณ สถานศ กษานาผลการประเม นงบประมาณไปใช ใน การจ ดทางบประมาณในป ต อไป ซ งสอดคล องก บ ส รศ กด หน พย นต (2545, หน า 74-75) ท ศ กษาความความ พร อมในการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐาน ของโรงเร ยนประถมศ กษาจ งหว ดกระบ โดยศ กษาความพร อมด านการ บร หารงบประมาณและการเง น 9 ด าน ได แก 1) ความสามารถวางแผนจ ดทางบประมาณ แบบม งเน นผลงาน โดยโรงเร ยนเอง 2) บร หารงบประมาณประจาป ท งเง นงบประมาณและเง นนอกงบประมาณของโรงเร ยนได เอง 3) ควบค มด แลการใช จ ายเง นงบประมาณและเง นนอกงบประมาณของโรงเร ยนได เอง 4) เสนอขออน ม ต เง นตาม โครงการได ถ กต องตามระเบ ยบการงบประมาณของทางราชการ 5) จ ดทาเง นนอกงบประมาณเพ อเสนอขออน ม ต แผนงานและโครงการต อคณะกรรมการสถานศ กษา 6) จ ดท าบ ญช การเง นของโรงเร ยนตามระเบ ยบกระทรวง การคล ง 7) เก บร กษาเง นท งรายร บ-รายจ าย ตามระเบ ยบการเก บร กษาเง นและสามารถตรวจสอบได โดยต ง คณะกรรมการตรวจสอบการใช จ ายเง นเอง 8) จ ดทาทะเบ ยน พ สด คร ภ ณฑ และบ ญช ผลประโยชน ท เก ดจาก ราชพ สด 9) จ ดทางบประมาณเบ กจ าย ควบค มพ สด คร ภ ณฑ ผลการศ กษา พบว า โรงเร ยนท งขนาด กลาง เล ก ม ความพร อมด านความสามารถวางแผน และจ ดทางบประมาณแบบม งเน นผลงานโดยโรงเร ยนได เอง น อยกว า ความสามารถด านอ นๆ 3. ความส มพ นธ ระหว างการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานก บประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของ สถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม โดยภาพรวมการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานม ความส มพ นธ ก บการบร หารงบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม อย างม น ยสาค ญทางสถ ต ท ระด บ 0.01 โดยม ความส มพ นธ ก นในระด บส งมาก เม อพ จารณาความส มพ นธ ระหว างการ บร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานท ง 5 ป จจ ย โดยภาพรวม พบว า ท ง 5 ป จจ ย ม ความส มพ นธ ก บประส ทธ ภาพ การบร หารงบประมาณของสถานศ กษา ในทางบวกอย างม น ยสาค ญทางสถ ต ท ระด บ 0.01 โดยม ความส มพ นธ ในระด บส งมาก 2 ป จจ ย เร ยงตามลาด บค าส มประส ทธ สหส มพ นธ ได ด งน ป จจ ยด านการบร หารตนเอง และป จจ ย ด านหล กการตรวจสอบและถ วงด ล ประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนคร นครปฐม จ งหว ดนครปฐม ในแต ละข นตอน พบว า ม ความส มพ นธ ก นในทางบวกในข นตอน ในระด บส งมาก อย างม น ยสาค ญทางสถ ต ท 0.01 โดยข นตอน ด านการจ ดท างบประมาณ ด านการอน ม ต งบประมาณ และ ด านการบร หารงบประมาณ ท งน อาจกล าวได ว า โรงเร ยนในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม ซ งส งก ดหน วยงานเทศบาล กองการศ กษาท องถ น กรมส งเสร มการปกครองท องถ นต องบร หารงานตามแนวระบบ ปฏ ร ประบบบร หารการศ กษา โดยนาย ทธศาสตร การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานมาบร หารจ ดการในสถานศ กษา และอาจเน องมาจากการดาเน นการจ ดการศ กษาของเทศบาลน น ม ข นตอนการส งการหร อการบร หารจ ดการ ท กระช บ รวดเร ว ท งน เพราะเทศบาลเป นองค กรขนาดเล ก ม การบร หารจ ดการภายในโดยคณะผ บร หารเทศบาล เป นผ กาหนดนโยบายและมอบอานาจการบร หารจ ดการให ผ บร หารสถานศ กษานาไปปฏ บ ต เป ดโอกาสให ช มชน

9 ม ส วนร วมในการต ดส นใจ ซ งสอดคล องก บงานว จ ยของ อาร ล กษณ พงษ โสภา (2545, หน า 91) ท ได ศ กษา ความส มพ นธ ของกระบวนการงบประมาณก บส มฤทธ ผลของการบร หารงบประมาณ พบว า ท งต วแปรท งสอง ม ความส มพ นธ ในระด บส งโดยกระบวนการงบประมาณเก ยวก บการประเม นผล ม ความส มพ นธ ส มฤทธ ผลของ การบร หารงบประมาณมากท ส ด รองลงมา ได แก การวางแผนงบประมาณ การจ ดสรรงบประมาณ การใช จ าย งบประมาณ นโยบายงบประมาณ และการควบค มงบประมาณ ข อเสนอแนะ 1. ข อเสนอแนะในการนาผลการว จ ยไปใช 1. จากผลการศ กษาในด านการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานของสถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนคร นครปฐม จ งหว ดนครปฐม ควรดาเน นการในเร องต อไปน 1) ผ บร หารสถานศ กษาควรเป ดโอกาสให ประชาชนใน ท องถ น ท สถานศ กษาต งอย ม ส วนร วมในการระดมทร พยากรเพ อการจ ดการศ กษาโดยเน นให คณะกรรมการ สถานศ กษาม ความเข าใจในเป าหมายการดาเน นงานของสถานศ กษาและม ความสาม คค ในการทางานร วมก น 2) ให คณะกรรมการสถานศ กษาและองค กรปกครองส วนท องถ นให คาแนะนา เสนอข อค ดเห นด านการบร หารงาน งบประมาณต อสถานศ กษา 2. จากผลการศ กษาการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานก บประส ทธ ภาพการบร หารงบประมาณของ สถานศ กษาในส งก ดเทศบาลนครนครปฐม จ งหว ดนครปฐม โดยรวมม ความส มพ นธ ก นในระด บส งและม ความส มพ นธ ก นในทางบวก ด งน น ผ บร หารสถานศ กษา คณะคร คณะกรรมการสถานศ กษา และผ ท เก ยวข องก บ การจ ดการศ กษาของโรงเร ยนท กโรงเร ยน ควรให ความสาค ญต อการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานและการบร หาร งบประมาณ โดยนาหล กการส าค ญในการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานและข นตอนการบร หารงบประมาณมา ดาเน นอย างจร งจ งท กกระบวนการนามา ซ งการพ ฒนาค ณภาพของผ เร ยนและสถานศ กษา และเพ อพ ฒนาการ บร หารงบประมาณให เก ดประส ทธ ภาพมากย งข น 2. ข อเสนอแนะในการทาการว จ ยคร งต อไป 1. ควรศ กษาเก ยวก บป จจ ยการบร หารงานโดยใช โรงเร ยนเป นฐานท ส งผลต อค ณภาพและมาตรฐาน การศ กษาของสถานศ กษา 2. ควรศ กษาการดาเน นงานระบบควบค มภายในของสถานศ กษาข นพ นฐานเพ อเป นแนวทางในการ ดาเน นงานของสถานศ กษาให ม ประส ทธ ภาพต อไป

10 เอกสารอ างอ ง คณะกรรมการพ ฒนาระบบราชการ และม ลน ธ สถาบ นว จ ยกฎหมาย. (2546). พระราชกฤษฎ กาว าด วย หล กเกณฑ และว ธ การบร หารก จการบ านเม องท ด พ.ศ กร งเทพฯ : สาน กงานฯ. เทศบาลนครนครปฐม. (2548). การจ ดการศ กษา. นครปฐม : เทศบาลนครนครปฐม. ธ ระ ร ญเจร ญ. (2545). สภาพและป ญหาการบร หารและการจ ดการศ กษาข นพ นฐานของสถานศ กษาใน ประเทศไทย. การประช มทางว ชาการ เร องการว จ ยทางการบร หารการศ กษาโดยสาน กงานคณะกรรมการ การศ กษาแห งชาต ว นท ก นยายน มหาว ทยาล ยอ สส มช ญ ว ทยาเขตบางนา. กร งเทพฯ : ม.ป.พ. พรจ นทร พรศ กด ก ล. (2550). ร ปแบบกระบวนการงบประมาณของโรงเร ยนท บร หารงบประมาณ แบบใช โรงเร ยนเป นฐาน ในโรงเร ยนประถมศ กษา ส งก ดสาน กงานคณะกรรมการการศ กษาข นพ นฐาน. ปร ญญาน พนธ การศ กษาปร ชญาด ษฎ บ ณฑ ต มหาว ทยาล ยศร นคร นทรว โรฒ. ร ง แก วแดง. (2546). โรงเร ยนน ต บ คคล. (พ มพ คร งท 3). กร งเทพฯ : ว ฒนาพาน ช. ส งเสร มการปกครองท องถ น, กรม. (2548). การจ ดการศ กษาท องถ นตามท กฎหมายกาหนดและหน วยงานท เก ยวข องก บการจ ดการศ กษาท องถ น. กร งเทพฯ : ช มน มสหกรณ การเกษตรแห งประเทศไทย. ส รศ กด หน พย นต. (2545). ความพร อมในการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานของโรงเร ยนประถมศ กษาส งก ด สาน กงานการประถมศ กษา จ งหว ดกระบ. ว ทยาน พนธ เศรษฐศาสตรมหาบ ณฑ ต มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร. สมศ กด รอบคอบ. (2548). ประส ทธ ภาพการบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐานของสถานศ กษาข นพ นฐานส งก ด สาน กงานเขตพ นท การศ กษานครปฐมเขต 1. ปร ญญาคร ศาสตรมหาบ ณฑ ต มหาว ทยาล ยราชภ ฏ นครปฐม. อาร ล กษณ พงษ โสภา. (2545). กระบวนการงบประมาณท ม ความส มพ นธ ก บส มฤทธ ผลของการบร หาร งบประมาณ กรณ สาน กงานการประถมศ กษาจ งหว ดช ยภ ม. รายงานการศ กษาอ สระ เศรษฐศาสตรมหาบ ณฑ ต บ ณฑ ตว ทยาล ย มหาว ทยาล ยขอนแก น. อ ท ย บ ญประเสร ฐ. (2540). เอกสารช ดความร พ นฐานหล กส ตรและการบร หารงานว ชาการของโรงเร ยน. กร งเทพฯ : เอส.ด.เพรส.. (2542). การศ กษาแนวทางการบร หารงานและการจ ดการศ กษาของสถานศ กษาในร ปแบบ การบร หารโดยใช โรงเร ยนเป นฐาน. กร งเทพฯ : ค ร สภาลาดพร าว.. (2546). การบร หารและการจ ดการสถานศ กษาโดยใช โรงเร ยนเป นฐาน. เอกสารประกอบ การประช มส มมนาเช งปฏ บ ต การผ บร หารสถานศ กษา เพ อรองร บการกระจายอานาจ การบร หาร จ ดการศ กษา. เช ยงใหม : สาน กงานการประถมศ กษาจ งหว ดเช ยงใหม.

11 References Adler, R. & G. (1997). Understanding human condition. New York : Harcourt Brace College. Publishers. Boonprasert, U. (1997). Document on basic knowledge set curriculum and the academic administration of the school. Bangkok : S.D. Press.. (1999). The study of the process on educational administration and management of school in administration form by using the school as a base. Bangkok : Kurusapha Ladprao.. (2003). Administration and management of School by using the school as a base. Documentation of the workshop seminar of the school administrators to support a decentralization in Education Management. Chiang Mai : Primary Education Office of Chiang Mai. Department of Local Administration. (2005). Local education management that follows the laws and agencies involved in local education management. Bangkok : Agriculture Cooperative of Thailand. Keawdang, R. (2003). Legal Person School. (3 rd ed.). Bangkok : Wattanapanich. Nakorn Pathom Municipality. (2005). Educational Management. Nakorn Pathom : Nakorn Pathom City Municipality. Noopayan, S. (2002). The readiness for school-based management of primary education school, under the Primary Education Office of Kabi. Master s thesis, Kasetsart University. Phongsopa, A. (2002). The budgeting process related to the achievement of budgeting execution : A case study of Chaiyaphum Provincial Primary Education Office. An Independent Study Report for the Master of Arts, Khon Kaen University. Pornsakkul, P. (2007). A model of school-based budgeting process in primary school under the Office of Basic Education Commission. Doctoral Dissertation, Srinakharinwirot University. Public Sector Development Commission & Law Research Institute Foundation. (2003). The royal decree on criteria and procedures of good governance Bangkok : Office of Public Sector Development Commission and Law Research Institute Foundation.

12 Robkob, S. (2005). The efficiency of school-based management of basic education institutions under the Jurisdiction of the Office of Nakhon Pathom Education Area 1. Master s thesis, Nakhon Pathom Rajabhat University. Rueyjaroen, T. (2002). Situation and problems of governance of basic education schools in Thailand. The Symposium on Research of Educational Administration by the Office of the National Education Commission on the of September, Assumption University (Bangna Campus). Bangkok.