Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto Batay sa UbD

Transcription

1 3 KKK Serye UPDATED EDITION Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto Batay sa UbD Kultura, Kasaysayan at Kabuhayan Sibika at Kultura Lydia N. Agno, Ed.D. Grace Estela C. Mateo, Ph.D. Celinia E. Balonso, Ph.D. Rosita D. Tadena, Ph.D. Grace Estela C. Mateo, Ph.D. Editor-Konsultant

2 KULTURA, KASAYSAYAN AT KABUHAYAN SERYE 3 SIBIKA AT KULTURA Updated Edition GABAY SA PAGTUTURO AT PAGKATUTO BATAY SA UbD ISBN Karapatang-ari 2010 ng Vibal Publishing House, Inc. at nina Lydia N. Agno, Ed.D.; Celinia E. Balonso, Ph.D.; Grace Estela C. Mateo, Ph.D.; at Rosita D. Tadena, Ph.D. Reserbado ang lahat ng karapatan. Ang alinmang bahagi nito ay hindi maaaring ilathala o ilabas sa anumang anyo, kasama na rito ang pelikula, nang walang nakasulat na pahintulot ang Tagapaglathala at ang mga may-akda. Hindi sakop ng karapatang-ari ang suring-aklat na ilalathala sa mga pahayagan at magasin. Inilathala at inilimbag sa Pilipinas ng Vibal Publishing House, Inc. Main Office: 1253 Gregorio Araneta Avenue, Quezon City Regional Offices: Unit 202 Cebu Holdings Center, Cebu Business Park, Cardinal Rosales Avenue, Cebu City Kalamansi St. cor. 1st Avenue, Juna Subdivision, Matina, Davao City Bldg. A, Unit 4 Pride Rock Business Park, Gusa, Cagayan de Oro City Kasapi: Philippine Educational Publishers Association; Book Development Association of the Philipines; Association of South East Asian Publishers; Graphics Arts Technical Foundation ii

3 PAUNANG SALITA I sang malaking hamon ang magturo ng Sibika at Kultura. Layunin ng ating asignatura na humubog ng mga makabayang mag-aaral na may pagpapahalaga sa ating kasaysayan, at kultura at lalaking responsableng mamamayan ng ating bansa. Nangangahulugan ito na tayo bilang mga guro ay dapat may sapat na kaalaman, kasanayan, at kahandaan sa pagtuturo upang makamit ng ating mga mag-aaral ang kinakailangang pagkatuto. Upang maging patnubay sa inyong isang taong pagtuturo, handog namin sa inyo, mga guro ng Sibika at Kultura, ang Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto Batay sa UbD para sa Updated Edition ng Serye ng Kultura, Kasaysayan at Kabuhayan (KKK). Ito ay isang napapanahong plano sa pagkatuto o sistema ng pag-aaral na nakaorganisa batay sa disenyong pangkurikulum na Understanding by Design o UbD nina Grant Wiggins at Jay McTighe. Ang Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto Batay sa UbD ay dinisenyo upang inyong mahusay na maituro at epektibong matutuhan ng mag-aaral ang serye ng teksbuk na Kultura, Kasaysayan at Kabuhayan (KKK). Nakaayon ito sa tatlong yugto ng disenyong UbD. Ang tatlong yugtong ito ay ang: Antas 1: Inaasahang Bunga o Resulta ng Pagkatuto Antas 2: Pagtataya Antas 3: Gabay sa Pagtuturo at Pagkatuto ng mga Aralin Ang unang dalawang yugto ay matatagpuan sa planong instruksyunal (instructional plan) ng bawat yunit o markahan. Apat ang planong instruksyunal sa gabay na ito na katumbas ng apat na yunit o markahan sa pagtuturo. Samantala, ang ikatlong yugto ng UbD o ang Gabay sa Pagtuturo ang patnubay ng guro sa araw-araw niyang pagtuturo upang makamit ng mga mag-aaral ang inaasahang bunga o resulta ng pagkatuto. Nakatuon ang mga Bunga o Inaasahang Resulta sa mahahalagang kaalaman (konsepto, malalaking ideya, prinsipyo o isyu) at kasanayan (skills) na dapat matutuhan ng mag-aaral. Bilang bahagi ng unang yugto ng UbD, nakalatag sa bawat planong instruksyunal ng yunit o markahan ang pamantayang pangnilalaman at pagganap (content and performance standards) na dapat matutuhan at maipamalas ng mag-aaral sa pagtatapos ng yunit o markahan. Tinutukoy rin sa unang yugto ang kakailanganing pag-unawa (essential understanding) upang matamo ng mag-aaral ang inaasahang bunga o resulta ng pagkatuto.tinutukoy rin ang mga kakailanganin o mahalagang tanong (essential questions) na pupukaw sa kaisipan ng mag-aaral upang mag-isip siya at matamo ang kakailanganing pag-unawa. Nakalatag din sa bawat planong instruksyunal ang ikalawang yugto ng UbD, ang Pagtataya, na magsisilbing patunay at sukatan ng pagkatuto ng mag-aaral. Mayaman ang gabay na ito sa iba t ibang uri ng tradisyunal na pagtataya. Subalit isang mahalagang aspekto ng gabay na ito ay ang tuon na ipinagkaloob nito sa pagbuo ng iba t ibang halimbawa ng awtentikong pagtataya na may mga kaakibat na rubric kung saan nakatukoy ang mga krayteria (criteria) at indikador (indicator) ng pagganap. Isang malaking tulong sa mga guro ang awtentikong pagtataya na inihahain ng gabay na ito upang matamo ng mga mag-aaral ang higher order thinking skills (HOTS). Kaugnay sa UbD, nakalatag din sa aspekto ng Pagtataya ang Anim na Antas ng Pag-unawa (Six Facets of Understanding) na susukat at magpapakita ng kinakailangang pagkatuto ng mga mag-aaral. Ang ikatlong yugto ng UbD o ang Gabay sa Pagtuturo ng gabay na ito ay inorganisa ayon sa isinusulong na hakbang ng pagtuturo ng 2010 Secondary Education Curriculum (2010 SEC) ng Departamento ng Edukasyon. Bawat aralin o magkakaugnay na serye ng aralin ay may Gabay sa Pagtuturo. Layunin ng bawat gabay na tuklasin, linangin, at palalimin ang kaalaman at kasanayan ng mag-aaral at pagkatapos ay ilapat o isalin ang kaalaman at kasanayan sa iba pang konteksto ng kanyang pag-aaral. Bukod sa pagiging naaayon sa UbD, ang isa pang mahalagang katangian ng gabay na ito ay ang paggamit nito ng Filipinism/Makabayan CD-ROM bilang tulong sa pagtuturo (teaching aid) at upang maging higit na kaaya-aya ang pag-aaral ng mga mag-aaral. Tinutukoy sa mga Gabay sa Pagtuturo ang kaakibat na aralin sa Filipinism/Makabayan CD-ROM na magagamit ng guro para sa mga dagdag kaalaman at gawain na maibabahagi sa mga mag-aaral. Kailangan ninyong gabayan ang mga mag-aaral sa paggamit ng Filipinism/ Makabayan CD-ROM. iii

4 Paggamit ng Interactive CD-ROM i-click ang icon na ito para sa makabuluhang mga gawaing iniuugnay sa edukasyong pangkabuhayan May kalakip na Interactive CD-ROM ang bawat aklat ng KKK Serye Updated Edition. Ginawa ang mga CD-ROM na ito bilang tulong pangkaalaman at pangkasanayan sa mga aralin sa Heograpiya, Kasaysayan at Sibika. i-click ang icon na ito upang mapanood ang video para sa isang aralin o paksa i-click ang icon na ito para sa kawili-wiling pagsasanay tungkol sa mga aralin May iba pang navigation at control key ang CD-ROM na makatutulong sa mas madaling paggamit. Nagtataglay ng sumusunod na katangian ang bawat CD-ROM: 1. Ang nilalaman ng CD-ROM ay sa wikang Filipino at sa wikang English. 2. Nahahati sa apat na paksa ang CD-ROM. Makikita ang mga impormasyon at gawain sa pamamagitan ng pag-click sa mga paksang ito. Paggamit ng Book Site Maliban sa CD-ROM, gamitin din ang Internet para sa iba pang gawain at karagdagang impormasyon. Ipa-access sa iyong mga magaaral ang book support site ng KKK sa i-learn.vibalpublishing.com. Paano ito mapuntahan? 3. Ang mga aralin sa CD-ROM ay maaaring slideshow o video ang format. May mga icon na maaaring i-click para sa madaling paggamit. i-click ang icon na ito para ma-access ang slideshow tungkol sa isang aralin o paksa i-click ang icon na ito para makita ang mga larawang may kasamang audio i-click ang icon na ito para mabasa ang teksto ng isang slide 1. Mag log-on sa i-learn.vibalpublishing.com at i-click ang SOCIAL STUDIES sa subject tab. 2. Piliin ang aklat na gamit. 3. Piliin ang YUNIT at ARALIN. i-click ang icon na ito sa itaas na kanang bahagi ng slide para sa karagdagang impormasyon iv

5 2 2 3 Bilang guro, marapat lamang na i-bookmark ang i-teach.vibalpublishing.com para sa agarang pag-access sa mga gawain at karagdagang impormasyon, kasama ang layunin o paraan ng pagtuturo para sa mga ito Mag log-on sa i-teach. vibalpublishing.com at i-click ang SOCIAL STUDIES sa subject tab Piliin ang aklat na gamit. 3. Piliin ang YUNIT at i-click ang ARALIN. 4. Maaari ding ma-access dito ang PDF ng Gabay sa Pagtuturo at Pagka - tuto Batay sa UbD. Maisasakatuparan ang mga gawain sa CD-ROM at sa book site sa ilang paraan. Una, maaaring gumamit ng kompyuter na may CD-ROM drive, Internet access at LCD projector sa loob ng silid-aralan. Pangalawa, maaaring dalhin ang klase sa AVR (audiovisual room) o kaya ay sa computer laboratory. Maaari din namang ibigay na takdang-aralin para gawin ito sa bahay o Internet café. Sa huli, hangad ng manwal na ito na tukuyin ang mahahalaga at kinakailangang kaalaman at kasanayan na dapat epektibong maituro ng mga guro at matutuhang pangmatagalan ng mga mag-aaral. Ito ang magiging pundasyon natin sa paghubog ng mga makabayang mag-aaral na Pilipino. Isang makabuluhan at matagumpay na pagtuturo ang hangad namin sa inyo. Ang mga May-akda v

6 TALAAN NG NILALAMAN YUNIT I KAANYUANG PISIKAL NG PILIPINAS... 2 Aralin 15 Paglinang sa Kakayahan ng Sarili at Kapwa Aralin 1 Ang Kapuluan ng Pilipinas... 4 Aralin 2 Kapakinabangan ng Isang Kapuluan... 4 Aralin 16 Kahalagahan ng Pagtutulungan sa Pagtatamo ng Mithiin Aralin 3 Mga Anyong Lupa at Anyong Tubig sa Pilipinas... 4 Aralin 4 Mga Direksyon... 7 Aralin 5 Ang Mapang Pisikal ng Pilipinas... 7 Aralin 6 Ang Klima ng Pilipinas... 7 Aralin 17 Saloobin sa Paggawa sa Pagkamit ng Mithiin Aralin 18 Bunga ng Hindi Pagpapahalaga sa Paggawa YUNIT IV ANG PAMAHALAAN AT MAMAMAYAN YUNIT II KAKAYAHAN NG PILIPINO SA URI NG PAMAYANAN Aralin 19 Karapatan ng Mamamayan sa Payapang Pamumuhay Aralin 7 Pag-aangkop ng mga Pilipino sa Kapaligiran Aralin 20 Mga Panlipunang Paglilingkod ng Pamahalaan Aralin 8 Pag-iingat sa Ating Kapaligiran at mga Likas na Yaman Aralin 21 Iba pang Paglilingkod ng Pamahalaan Aralin 9 Ang mga Ninuno ng mga Pilipino Aralin 22 Ang Kahalagahan ng Buwis Aralin 10 Magagandang Katangian: Paano Tutularan? Aralin 11 Mga Pag-uugali at Saloobing Hadlang sa Kaunlaran Aralin 23 Pagtugon ng Pamahalaan sa Lumalaking Populasyon Aralin 12 Mga Katangi-tanging Pilipino YUNIT III PAGKAKAMIT NG MITHIIN SA BUHAY Aralin 13 Mga Mithiin Natin Aralin 14 Mga Tulong at Hadlang sa Pagkakamit ng mga Mithiin Aralin 24 Pagsuporta ng mga Mamamayan sa Pamahalaan Aralin 25 Mga Batas na Ipinatutupad ng Pamahalaan Aralin 26 Mga Tungkulin ng Mamamayan Apendiks vi

7 Mga Batayang Kasanayan sa Pagkatuto sa SIBIKA AT KULTURA 3 Mga Kasanayan I. PAMBANSANG PAGKAKAKILANLAN Naipagmamalaki ang katangiang pisikal ng bansang Pilipinas at ang mga bagay na nagpapakilala sa mga Pilipino A. Naipaliliwanag na ang Pilipinas ay isang kapuluan 1. Nasasabi na ang Pilipinas ay isang kapuluan a. Nasasabi kung ano ang pulo b. Natutukoy ang mga pulong bumubuo ng Pilipinas c. Naipaliliwanag kung ano ang kapuluan d Naiguguhit o nailalarawan ang pulo/kapuluan 2. Natatalakay ang mga kapakina bangan ng pagiging isang kapuluan B. Nakikilala ang sariling bansa 1. Naibibigay ang naiibang katangian ng mga anyong tubig 2. Nasasabi ang kakaibang katangian ng mga anyong lupa C. Nagagamit ang mapa sa paglalarawan ng bansa 1. Natutukoy ang mga pangunahin at pangalawang direksyon Bilang ng Kabanata Pahina sa Aklat 1-2 4, 8; , 8; Nagagamit ang mga pangunahin at pangalawang direksyon sa pagsasabi ng lokasyon sa mapa ng malalaki at maliliit na pulo ng bansa 3. Napaghahambing ang malalaking pulo ayon sa lokasyon o direksyon, laki, at kaanyuan 4. Nakikilala ang mapang pisikal a. Nakikilala sa larawan at sa simbolo ng mapa ang iba t ibang anyong lupa at anyong tubig b. Naituturo sa mapa ang mahahalagang anyong lupa at anyong tubig ng bansa c. Nakagagawa ng payak na mapa ng pama yanan/bansa na ipina kikita ang mahaha lagang anyong lupa at anyong tubig 5. Nakikilala ang mapang pangklima a. Napaghahambing ang klima sa iba t ibang bahagi ng bansa sa tulong ng mapang pangklima b. Naipaliliwanag ang mga dahilan ng pagkakaiba/pagkakahawig ng klima sa iba t ibang bahagi ng bansa c. Natutukoy ang klima sa sariling pamayanan d. Naiisa-isa ang mga salik na may kinalaman sa klima 6. Nakabubuo ng konklusyon tungkol sa klima ng bansa ; 65 vii

8 D. Nasusuri ang kaugnayan ng uri ng hanapbuhay ng mga mamamayan sa katangiang pisikal ng bansa 1. Nakikilala ang pangunahing hanapbuhay ng mga Pilipino 2. Naiuugnay ang uri ng pangunahing hanapbuhay sa katangiang pisikal ng bansa 3. Naipaliliwanag kung paano nakikibagay/nag-aangkop ang mga tao sa uri ng kapaligiran 4. Nasasabi ang mga paraan kung paano mapag-iingatan ang mga pinag kukunan ng ating kabuhayan 5. Naipakikita ang pagpapahalaga sa kapaligiran a. Naipakikita sa pamamagitan ng pagguhit/pagpinta at pag-awit ang mga pamamaraan ng pangangalaga sa kapaligiran b. Nakalilikha ng dibuho ng mga bagay mula sa kapaligiran: payak na installation sa kapaligiran collage ng iba t ibang tekstura pagguhit ng mga disenyo ng dahon/bulaklak at iba pa E. Nasusuri kung bakit may pagkakaiba sa katangiang pisikal ang mga Pilipino 1. Nakikilala ang mga ninuno ng mga Pilipino Nailalarawan ang katangiang pisikal ng mga Pilipino 3. Natutukoy ang ilang pangyayari sa kasaysayan ng ating bansa na naging dahilan ng pagkakaiba ng katangiang pisikal ng mga Pilipino 4. Nasasabi nang may kasiyahan ang pagiging Pilipino anuman ang katangiang pisikal F. Nasusuri ang mga katangi-tanging ugali at saloobin ng mga Pilipino na naka tutulong sa pag-unlad ng pamumuhay 1. Nailalarawan ang likas at katangitanging ugali ng mga unang Pilipino/ ninuno 2. Natutukoy ang mga katangi-tanging ugaling natutuhan sa dayuhan 3. Nakikilala ang mga katangi-tanging ugali na nagpapakilala sa ating pagka- Pilipino 4. Naipaliliwanag kung paano naka - tutulong o nakahahadlang sa pagunlad ng pamumuhay ang mga ugaling nagpapakilala sa ating pagka-pilipino 5. Natutularan ang halimbawa ng mga taong nagpakita ng mga katangitanging ugali at saloobin 6. Naipakikita sa lahat ng pagkakataon ang mga katangi-tanging ugali ng mga Pilipino , ; , ; viii

9 II. PAMBANSANG PAGKAKAISA Nakikiisa sa mga gawaing nagpapaunlad ng pamumuhay A. Nauunawaan na ang pagkakaisa ng mithiin ang siyang nagbubuklod sa mga Pilipino 1. Nasasabi na ang maunlad na pamumuhay ay mithiin ng mga Pilipino a. Natutukoy ang mithiin ng mga Pilipino na makatugon sa pangunahingp angangailangan b. Natatalakay ang mga bagay na nakatu tulong/nakahahadlang sa pagka kamit ng mithiin tulad ng: malaking populasyon saloobin sa paggawa mga kaugalian ng mga Pilipino, at iba pa 2. Nakikilala na ang mga Pilipino ay may mga karapatan at tungkulin sa paglinang ng sariling kakayahan at ng kakayahan ng kapwa 3. Nagagamit ang sariling kakayahan upang mapaunlad ang pamumuhay tulad ng pagtitiwala sa sariling kakayahan 4. Natatalakay ang mga pagkakataon sa pamayanan/bansa na nakatutulong sa paglinang ng kakayahan 13, ; Napatutunayan na mahalaga ang pagtutulungan upang matamo ang mithiin Hal.: paggawa ng likhang sining tulad ng myural o mosaic pag-awit na may kinalaman sa paggawa at pagkakaisa 6. Nakikilahok nang buong sigla sa iba t ibang gawain batay sa kakayahan upang matamo ang mithiin B. Napahahalagahan ang mga saloobin at pagpapa halagang may kaugnayan sa paggawa na nakatu tulong sa pagkakamit ng mithiin 1. Nasusuri ang kaugnayan ng mga kanais-nais na saloobin at pagpapahalagang may kaugnayan sa paggawa sa pagkakamit ng mithiin a. Nasasabi na ang iba t ibang uri ng gawain ay nakatutulong sa pagkakamit ng mithiin 2. Naipaliliwanag kung paano nakatutulong sa pagpapaunlad ng pamumuhay ang mga kanais-nais na saloobin at pagpapahalagang may kaugnayan sa paggawa anumang uri ito 3. Nailalarawan ang maaaring mangyari sa pamumuhay kapag hindi ipinakita ang mga kanais-nais na saloobin at pagpapahalagang may kaugnayan sa paggawa ix

10 4. Natatalakay ang mga paraan kung paano maipakikita sa sariling pamumuhay ang mga saloobin at pagpapahalagang makatutulong sa pagpapaunlad ng pamumuhay 5. Naipakikita sa sariling kilos at pag-uugali ang mga saloobin at pagpapa halagang may kaugnayan sa paggawa maging anumang uri ito 6. Naipagmamalaki ang anumang gawaing marangal III. PAMBANSANG KATAPATAN Napahahalagahan ang mga karapatan at tungkulin ng bawat mamamayan sa pagpapaunlad ng pamumuhay A. Nauunawaan na ang bawat mamamayan ay may karapatang tumanggap ng paglilingkod sa pamahalaan 1. Nakikilala ang mga paglilingkod na tinatanggap sa pamahalaan 2. Natutukoy ang mga kabutihang nai dudulot ng mga paglilingkod ng pamahalaan sa pag-unlad ng pamumuhay 3. Naipaliliwanag kung paano natu tugunan ng pamahalaan ang mga panga - ngailangan ng mga mama mayan a. Nasasabi ang pinanggagalingan ng kita ng pamahalaan upang matugunan ang mga panga ngailangan ng mga mamamayan ; ; ; ; Naipaliliwanag ang epekto/kaug - nayan ng mabilis na paglaki ng populasyon sa pagbibigay ng pamahalaan ng sapat na paglilingkod pambayan 5. Napahahalagahan ang mga pagli - lingkod na tinatanggap sa pama - halaan B. Nauunawaan na ang mga mamamayan ay may tungkulin sa pamahalaan upang makatulong sa maunlad na pamumuhay 1. Natutukoy ang mga batas na nakatutulong sa pagkakaroon ng maunlad na pamumuhay 2. Nakikilala ang tungkulin ng mamamayan para sa payapang pamumuhay 3. Natutukoy ang tungkulin ng mama - mayan sa pangangalaga ng kapa - ligiran 4. Nasasabi ang tungkulin ng mamamayan na tumulong sa pagpapaunlad ng pamumuhay 5. Nahihinuha ang maaaring mangyari kung hindi tutuparin ang tungkuling sumunod sa batas 6. Naipakikita ang pagtupad sa mga tungkulin bilang mamamayan , ; x

11 PANG-UNA/PANGHULING PAGSUSULIT A. Bilugan ang titik na kukumpleto sa bawat pangungusap. 1. Ang Pilipinas ay tinatawag na dahil binubuo ito ng maraming pulo. a. kalupaan b. katubigan c. kapuluan* 2. Ang tatlong malaking pangkat ng pulo ng Pilipinas ay sinasagisag ng tatlong bituin sa ating watawat. Ang mga pangkat ng pulong ito ay. a. Luzon, Mindanao, at Sulu b. Visayas, Mindanao, at Luzon* c. Mindanao, Sulu Archipelago, at Luzon 3. Ang tatlong pinakamalaking pulo sa Pilipinas ay ang. a. Negros, Samar, at Luzon b. Samar, Mindanao, at Luzon* c. Luzon, Mindanao, at Palawan 4. Ang bahagi ng dagat na nakapasok sa kalupaan at higit na malaki kaysa look ay tinatawag na. a. kipot b. golpo* c. lawa 5. Ang anyong lupang may pinakamataas na elebasyon ay ang. a. talampas b. bundok* c. bulkan 6. Ang sumusunod ay mga kapakinabangan ng isang kapuluan maliban sa. a. may mga kabibe at korales na sagana sa ating katubigan b. maraming nakapapasok na mga dayuhang mangingisda sa ating dalampasigan* c. maraming dayuhang turista ang dumarayo sa magaganda nating baybaying dagat 7. Ang direksyon kung saan sumisikat ang araw ay ang. a. hilaga b. kanluran c. silangan* 8. Nakatutulong sa pagbasa ng mapa ang. a. pananda ng mapa* b. mga kulay ng mapa c. mga linyang pahalang at patayo 9. Ang uri ng klima kung saan laganap ang ulan sa buong taon ay ang. a. Ikalawang Uri b. Ikatlong Uri c. Ikaapat na Uri* 10. Ang uri ng klima na nararanasan sa kanlurang bahagi ng mga pulo ng Luzon, Palawan, Negros, at Mindoro ay ang. a. Unang Uri* b. Ikalawang Uri c. Ikatlong na Uri 11. Tinawag na Salad Bowl ng Pilipinas ang Lambak ng Trinidad dahil sa. a. dahil sa malamig na klima nito b. dahil sa ito ay nasa isang lambak c. dahil sa malawak na gulayan nito* 12. Tulad ng Pilipinas, isa ring kapuluan ang. a. Brunei b. Indonesia* c. Thailand 13. Palipat-lipat ng tirahan ang mga Negrito dahil. a. pinaaalis sila ng mga kaaway b. naghahanap sila ng makakain* c. tuwang-tuwa silang maglakad sa mga gubat 14. Ang sumusunod ay kahulugan ng salitang mithiin maliban sa. a. pagnanais b. pagnanasa c. paglalakbay* 15. Masarap magluto si Aling Cora. Ipinagluluto niya ang kanyang pamilya ng pagkaing masustansya. Mithiin ni Aling Cora na maging. a. malusog ang kanyang mag-anak* b. matalino ang kanyang mag-anak c. maganda ang kanyang mag-anak xi

12 16. Ginugugol ni Delfin ang kanyang panahon sa pagbabasa ng kanyang mga aralin. Mithiin niya na. a. magtapos sa kanyang pag-aaral* b. maglaro pagkatapos magbasa c. maglinis ng tahanan 17. Nagsasanay si Luis sa paglalaro ng basketball. Kasama niya sa paglalaro ang kanyang mga kaibigan. Mithiin nila na. a. pahuli ang kanilang koponan b. matuto ang kanilang koponan c. manalo ang kanilang koponan* 18. Maghapong nagtatrabaho sa bukid sina Mang Tirso at Aling Berta. Nais nilang lumaki ang ani nila sa bukid. Mithiin nila na. a. makamit ang mga pangunahing pangangailangan ng kanilang mag-anak* b. makapasa sa pagsusulit ang kanilang mag-anak c. maging malinis ang kanilang tahanan 19. Maghapong nagtatrabaho ang mag-anak ni Ginoong Lopez sa kanilang halamanan. Mithiin nila na. a. makapaglaro sa halamanan b. magtulungan sa halamanan* c. magtabuyan sa halamanan 20. Ang mga mithiin ay makakamtan kapag. a. magbabantay para hindi mawalan b. maghihintay para matapos ang trabaho c. magsusumikap para maabot ang hangarin* B. Piliin ang titik ng sagot sa bawat bilang. 1. Anong katangian ng mga Ifugao ang dapat nating panatilihin? a. pagiging matiyaga at masipag b. pagiging matulungin at maagap c. lahat ng nasa itaas* 2. Sino ang unang nanirahan sa Pilipinas? a. Negrito b. Taong Tabon* c. Taong Callao 3. Anong katangian ang minana ng mga Pilipino sa dayuhan na nakatutulong sa hanapbuhay? a. pagiging matiyaga* b. pagiging maramdamin c. pagiging malapit sa kamag-anak 4. Bakit pinaniniwalaang kabilang sa lahing Australoid ang mga Negrito? a. dahil sarat ang ilong nila b. dahil maitim ang balat nila* c. dahil makapal ang mga labi nila 5. Ano ang dahilan ng pagkakaiba-iba ng mga anyong pisikal ng mga Pilipino? a. ang pagpapakasal at pagkakaroon ng anak ng dayuhan at katutubo* b. ang pagiging malapit ng katutubo sa dayuhan c. ang pagpipintura sa katawan ng katutubo 6. Bakit higit na mabuti ang paggamit ng compost bilang pataba sa halaman? a. madali itong gawin b. ligtas ito sa kulisap c. wala itong nakalalasong kemikal* 7. Bakit kailangang palitan agad ang pinutol na matanda nang punungkahoy? a. upang may matirahan ang mga ibon sa gubat b. upang hindi umalis ang mababangis na hayop c. upang hindi mawalan ng puno ang mga bundok* 8. Huminto sa pag-aaral sa kolehiyo si Delfin dahil namatay ang kanyang tatay na naghahanapbuhay para sa mag-anak. Ano ang naging hadlang sa mithiin ni Delfin? a. Pagkawala ng kanilang pera. b. Pagkamatay ng kanyang tatay.* c. Pagkasunog ng kanilang tahanan. 9. Ano ang trabaho ng pulis-trapiko? a. mag-ayos ng daloy ng trapiko* b. sugpuin ang paglaganap ng krimen c. mangangalaga sa kaayusan ng bansa xii

13 10. Ano ang tungkulin ng Department of Social Welfare and Development? a. pangalagaan ang mga buntis na walang asawa b. tulungan ang mga biktima ng kalamidad* c. tulungan ang mga walang kamag-anak C. Isulat ang T kung tama ang pangungusap. Kung mali, salungguhitan at iwasto ang salitang nagpamali rito. 1. Ang mga pulo sa daigdig ay nabuo dahil sa pagputok ng mga bulkan sa ilalim ng dagat. (T) 2. Isa sa mga mithiin ng pamayanan ay ang pagdadamayan sa lahat ng proyekto at gawain nito. (T) 3. Gawa sa kawayan ang tradisyonal na bahay ng mga Ivatan. (bato) 4. Matatagpuan sa Mindanao ang Mt. Banahaw. (Luzon) 5. Ang klima ay ang kabuuang kondisyon ng atmospera sa isang bansa o rehiyon. (T) 6. Pagmimina ang pinakamahalagang industriya ng mga pamayanan na naninirahan malapit sa mga anyong tubig. (Pangingisda) 7. Tirahan ng mga isda ang mga korales. (T) 8. May mga batas na ipinatutupad ang pamahalaan para sa pangangalaga ng mga likas na yaman ng bansa. (T) 9. Ang ugaling bahala na ay pagpapabukas ng mga gawaing maaari namang gawin sa kasalukuyan. (mañana habit) 10. Impluwensya ng mga Amerikano sa mga Pilipino ang paggamit ng wikang English. (T) 11. Ginagamit ang compass rose sa mapa upang maging gabay sa direksyon. (T) 12. Matatagpuan sa timog na bahagi ng Pilipinas ang Balintang Channel. (hilaga) 13. Ang mga dalampasigan o beach ng Pilipinas ang isa sa mga nakaaakit sa mga turista upang dumayo rito. (T) 14. Matatagpuan sa Gitnang Luzon ang malawak na kabundukan. (kapatagan) 15. Ang look o bay ay isang bahagi ng dagat. (T) 16. Matatagpuan ang talampas sa ibabaw ng bundok. (T) 17. Makikita sa isang mapang pisikal ang anyong lupa at anyong tubig ng isang lugar. (T) 18. Protestantismo ang pangunahing impluwensya ng mga Español sa mga Pilipino. (Kristiyanismo) 19. Nakikipagkalakalan na ang mga Pilipino sa mga Tsino bago pa man dumating ang mga Español sa kapuluan. (T) 20. Ang lambak ay matatagpuan sa pagitan ng matataas na anyong lupa. (T) D. Piliin sa kahon ang salitang inilalarawan sa bawat bilang. Isulat sa sariling papel ang tamang sagot. Islam typhoon bundok channel income tax recycling Indonesia pagtotroso amusement tax Pambansang Alagad ng Sining 1. Pinakamataas na anyong lupa (bundok) 2. Mula sa salitang Chinese na tai-fung na ang ibig sabihin ay malakas na hangin (typhoon) 3. Pinakamalaking kapuluan sa buong daigdig (Indonesia) 4. Buwis na binabayaran sa panonood ng sine, konsyerto, larong basketball, at iba pa (amusement tax) 5. Paggamit muli ng patapong bagay (recycling) 6. Hanapbuhay ng mga tao sa kagubatan (pagtotroso) 7. Relihiyon ng mga Muslim (Islam) 8. Anyong tubig na nagdurugtong sa dalawang malaking anyong tubig (channel) 9. Pinakamataas na parangal na iginagawad sa mga Pilipinong may natatanging ambag sa larangan ng sining (Pambansang Alagad ng Sining) 10. Bahagi ng kita ng isang mamamayang nagtatrabaho na ipinagkakaloob sa pamahalaan (income tax) xiii 1

14 Yunit I KAANYUANG PISIKAL NG PILIPINAS Kabuuang bilang ng araw: 46 ANTAS 1: INAASAHANG BUNGA/RESULTA NG PAGKATUTO Pamantayang Pangnilalaman 1. Nasusuri at napahahalagahan ng mga mag-aaral ang kaanyuang pisikal ng Pilipinas at mga anyong lupa at anyong tubig nito 2. Nalalaman ang kahalagahan ng mga direksyon, mapang pisikal, at mapang pangklima sa pag-aaral ng isang lugar/bansa Mga Kakailanganing Pag-unawa 1. Isang kapuluan ang Pilipinas at matatagpuan dito ang iba t ibang anyong lupa, anyong tubig, at likas na yaman na nakaaapekto sa uri ng pamumuhay ng mga Pilipino. Pamantayan sa Pagganap 1. Nakagagawa ang mga mag-aaral ng mga proyekto na nagpapamalas ng kanilang kaalaman at kasanayan tulad ng sumusunod: a. binakat at kinulayang mga pangkat ng pulo ng Pilipinas b. mga comic strip tungkol sa kapakinabangan ng pagiging isang kapuluan c. poster tungkol sa kahalagahan ng pangangalaga ng mga anyong lupa at anyong tubig d. pagguhit ng simpleng mapang pisikal/pangklima ng Pilipinas na nagpapakita ng kaanyuang pisikal ng Pilipinas 2. Nakapagtatanghal ng isang eksibit ng mga proyekto tungkol sa aralin Mahahalagang Tanong 1. Bakit kailangang malaman ang kaanyuang pisikal, anyong lupa, anyong tubig, at likas na yaman ng Pilipinas? 2. May mga benepisyo/kapakinabangan at suliranin ang pagiging kapuluan ng Pilipinas. 3. Malaki ang naitutulong ng tamang kaalaman tungkol sa mga direksyon, mapang pisikal at mapang pangklima sa pagtukoy sa lokasyon ng iba t ibang lugar at pag-unawa sa pisikal na kaanyuan ng Pilipinas. ANTAS 2: PAGTATAYA 2. Paano nakaaapekto sa bansa at sa mga Pilipino ang pagiging kapuluan ng Pilipinas? 3. Paano nakatutulong ang kaalaman tungkol sa mga direksyon, mapang pisikal at pangklima sa pag-aaral ng Pilipinas? Pagpapatibay sa Antas ng Pag-unawa Naipamamalas ng mag-aaral ang antas ng pag-unawa sa pamamagitan ng sumusunod na mga kasanayan: A. Pagpapaliwanag 1. Naipapaliwanag kung ano ang isang kapuluan 2. Natatalakay ng iba t ibang anyong lupa at anyong tubig at kahalagahan ng mga ito 3. Napaghahambing ang mga pulo ayon sa lokasyon, laki, at kaanyuan 4. Naipapaliwanag ang mga simbolong matatagpuan sa mapa 5. Naipapaliwanag ang kaibahan ng klima at panahon at nasusuri ang kahalagahan ng mga ito sa pamumuhay ng mga tao sa isang lugar o bansa B. Pagpapakahulugan 1. Nakapagbibigay-kahulugan sa mapang pisikal at mapang pangklima ng Pilipinas 2

15 2. Nakapagbibigay ng mga interpretasyon sa mga larawan, video, at palabas o dula-dulaang isinagawa sa klase na may kaugnayan sa kapakinabangan o suliranin ng pagiging kapuluan ng isang bansa, klima at pamumuhay ng mga tao at pangangalaga ng likas na yaman 3. Nakapagbibigay-pakahulugan sa mapang pisikal at mapang pangklima ng Pilipinas C. Paglalapat 1. Nakikipag-ugnayan/nakapag-iinterbyu sa higit na nakatatandang miyembro ng pamilya tungkol sa benepisyo at suliranin ng pagiging kapuluan ng Pilipinas 2. Nakasusulat ng liham paanyaya sa mga bata sa ibang bansa na dumalaw sa Pilipinas D. Perspektibo 1. Nakapagbibigay ng sariling pananaw tungkol sa mga nakalap na impormasyong may kaugnayan sa mga benepisyo at mga problemang dulot ng pagiging kapuluan ng isang lugar 2. Nakapagbibigay ng pananaw sa kabutihan, gayundin sa suliranin ng iba t ibang uri ng panahon at klima ng isang lugar o bansa E. Pagsasaalang-alang sa Damdamin ng Iba Napagninilay-nilayan at naunawaan ang saloobin ng mga taong may mga suliraning nararanasan na may kaugnayan sa: a. kapabayaan ng marami sa kanilang tungkuling pangalagaan ang mga anyong lupa at anyong tubig ng Pilipinas b. pakikibagay ng tao sa panahon at klima kasama na ang mga kalamidad tulad ng bagyo at baha o tagtuyot F. Pagkilala sa Sarili 1. Napagtatanto na may dulot na kabutihan at suliranin ang anumang pisikal na kaanyuan ng isang lugar/bansa 2. Nababatid na may responsibilidad ang bawat tao, bata man o matanda, sa pangangalaga ng kapaligiran 3. Nababatid na dapat makibagay ang tao sa klima at panahon ng isang lugar at pagiging handa sa mga kalamidad na may kaugnayan dito tulad ng bagyo, tagtuyot, baha, at iba pa Pagpapatibay sa Antas ng Pagganap Awtentikong Pagtataya Ipagawa ang Gawin Natin sa pp. 11, 19-21, 35, 45, 52-53, at 65 ng batayang aklat. Tradisyunal na Pagtataya A. Piliin sa kahon ang salitang tumutugon sa paglalarawan sa bawat bilang. Isulat sa sagutang papel ang tamang sagot. lava lambak channel mapa tag-araw Luzon bundok Indonesia tag-ulan Visayas 1. Pinakamataas na anyong lupa (bundok) 2. Larawan ng lahat ng mga bagay na nasa ibabaw ng mundo (mapa) 3. Pinakamalaking pangkat ng mga pulo sa Pilipinas (Luzon) 4. Tunaw at mainit na materyales mula sa bulkan (lava) 5. Pinakamalaking kapuluan sa buong daigdig (Indonesia) 6. Patag na lupa sa pagitan ng mataas na anyong lupa (lambak) 7. Panahong nararanasan ng Pilipinas mula Mayo hanggang Oktubre (tag-ulan) 8. Pangkat ng mga kapuluan na nasa gitna ng Pilipinas (Visayas) 9. Anyong tubig na nagdurugtong sa dalawang malaking anyong tubig (channel) 3

16 10. Panahong nararanasan ng Pilipinas mula Nobyembre hanggang Abril (tag-araw) B. Isulat sa sariling papel ang hinihingi sa bawat bilang. 1. Papiliin ang mga mag-aaral ng isang bagay na maaaring gamitin nila bilang point of reference sa pagbibigay ng lokasyon ng sumusunod na mga lugar sa paaralan: a. canteen b. silid-aralan ng klase c. silid-aklatan d. klinika ng paaralan e. tanggapan ng punong-guro 2. Magpagawa ng payak na mapa ng inyong paaralan. Lagyan ng pananda ang mapa. C. Ipasulat sa sagutang papel ang titik ng sagot na hindi kabilang sa grupong tinutukoy. 1. Mga karagatan sa mundo a. Pacific c. Antartica* b. Atlantic d. Arctic 2. Mga bulkan sa Pilipinas a. Bulusan c. Hibok-Hibok b. Zamboanga Peninsula* d. Mayon 3. Mga lawa sa Mindanao a. Laguna de Bay* c. Lake Mainit b. Lake Lanao d. Lake Sebu 4. Mga pangunahing direksyon a. hilaga c. silangan b. timog d. timog-kanluran* 5. Mga pulo sa Visayas a. Masbate* c. Panay b. Cebu d. Bohol 6. Kabutihan ng isang kapuluan a. Maraming yamang dagat b. May malawak na pangisdaan c. May magagandang dalampasigan d. Madaling makakapunta sa iba t ibang lalawigan* 7. Mga anyong lupa a. bundok c. karagatan* b. talampas d. bulubundukin 8. Mga anyong tubig a. talon c. burol* b. golpo d. look 9. Mga matatagpuan sa hilaga ng Luzon a. Babuyan Channel c. Balintang Channel b. Jintotolo Channel* d. Bashi Channel 10. Mga pulo sa Mindanao a. Palawan* c. Jolo b. Basilan d. Camiguin Antas 3: GABAY SA PAGTUTURO AT PAGKATUTO NG MGA ARALIN Aralin 1 Aralin 2 Aralin 3 Ang Kapuluan ng Pilipinas Kapakinabangan ng Isang Kapuluan Mga Anyong Lupa at Anyong Tubig MGA GAWAIN AT ESTRATEHIYA A. Pagtuklas 1. Ipakita ang malaking mapa ng Pilipinas sa klase. Pabilugan o ipakulong ang tatlong pangkat ng mga pulo ng Pilipinas Luzon, Visayas at Mindanao gamit ang chalk. 2. Ipakita rin ang malaking mapa ng Timog-silangang Asya o mapa ng Asya. Subukang pabilugan gamit ang chalk ang Pilipinas, gayundin ang Indonesia. 4

17 3. Itanong sa mga mag-aaral ang sumusunod: a. Ano ang mga pangalan ng mga binilugan o ikinulong sa guhit? (Sagot: Luzon, Visayas, Mindanao, Pilipinas at Indonesia) b. Ano ang pagkakatulad ng mga ito? (Sagot: Binubuo ang mga ito ng mga pulo.) 4. Ipakita ang mapa sa pp. 5 at 12 ng batayang aklat. Itanong muli kung saan makikita ang Luzon,Visayas, at Mindanao. Bilugan ang mga ito. Gayundin ang ipagawa sa Pilipinas at Indonesia sa pahina 12 ng batayang aklat. 5. Ipakita ang iba t ibang larawan ng mga anyong lupa at anyong tubig ng Pilipinas. Itanong kung alin sa mga ito ang nakikilala pa nila batay sa mga natutuhan nila sa una at ikalawang baitang. Itanong kung saang mga pulo o bahagi ng Pilipinas matatagpuan ang mga ito. Ipaunawa na may iba t ibang anyong lupa at anyong tubig ang mga pulo ng Pilipinas. 6. Ipasagot ang Sagutin Natin sa pp. 9 (A at C), (A at C), at 33 (A) ng batayang aklat. 7. Ibigay ang una at ikalawang mahahalagang tanong sa Antas Sabihin sa mga mag-aaral na malalaman nila ang kasagutan sa mga tanong na ito sa kanilang pag-aaral ng Aralin 1-3. B. Paglinang 1. Itanong sa ilang mag-aaral kung anong mga lugar sa Pilipinas ang narating na nila. Itanong kung saang pangkat ng mga pulo ng Pilipinas ito matatagpuan, kung sa Luzon, Visayas o Mindanao. Itanong din kung anong karanasan sa paglalakbay ang nasiyahan o nahirapan sila at ipakwento ito. 2. Linanging mabuti ang kaisipan sa konseptong pulo o isla at kapuluan. 3. Maghanda muna ng 20 maliliit na sangang may dahon o kaya ay mga patpat na may nakadikit na papel na dahon. a. Itabi ang mga upuan sa gilid ng silid-aralan upang makagawa ng malaking espasyo sa gitna. Pabuuin ang mga bata ng iba t ibang bilang ng pangkat. Halimbawa: Pangkat Pangkat A Pangkat B Pangkat C Pangkat D Bilang ng mga Bata Walo Dalawa Apat Anim b. Bibigyan ng isang sangang may dahon o kaya ay patpat na may nakadikit na dahong papel ang bawat bata sa pangkat. Itaas ito at ipapagaspas. Magsama-sama sa gitna ng silid-aralan ang magkakapangkat. Kinakatawan ng bawat pangkat ang lupain (malaki man o maliit). Ang natitirang mga bata ay tutularan ang lumalangoy na mga isda sa paligid-ligid ng bawat pangkat ng lupain. c. Ang bawat pangkat na naliligiran ng tubig ay tinatawag na pulo o isla. Ipatukoy isa-isa ang bawat pangkat at ipakilala bilang pulo. d. Kumuha ng mahabang panaling straw at ipasilo ang hiwahiwalay na pulo ng mga bata. Huwag silang paalisin sa kinatatayuan nila. Sabihin na ang kabuuan o ang samasamang mga isla o pulo ay tinatawag na kapuluan. e. Itanong sa mga bata kung ano ang pulo at ano naman ang kapuluan. 4. Ipagawa ang sumusunod gamit pa rin ang sangang may dahon: a. Gumawa ng apat na pulo. Tiyaking may mga bata na umaaktong mga isda at lumalangoy sa paligid ng bawat pulo o isla. 5

18 b. Gawing kapuluan ang mga pulo. Guhitan ang sahig na sakop ang apat na isla o siluin ng straw ang apat na pulo. 5. Ipabasa nang malakas ang pp. 5-8 at 12 ng batayang aklat. Ibigay ang mga patnubay na tanong: a. Ano ang kapuluan? b. Ano ang mga pangkat ng mga pulo ng Pilipinas? 6. Muling ipakita ang mapa ng Pilipinas at Asya. Ipasagot ng Oo o Hindi ang sumusunod na mga tanong. Hingan ng paliwanag ang mga mag-aaral. a. Ang Pilipinas ba ay binubuo ng malalaki at maliliit na pulo? b. Ang Pilipinas ba ay naliligiran ng mga anyong tubig? c. Ang Indonesia ba ay binubuo ng malaki at maliliit na pulo? d. Ang Indonesia ba ay napaliligiran ng mga anyong tubig? 7. Sa tulong ng mapa ng Asya, ipahanap ang Pilipinas at Indonesia. Itanong ang sumusunod: a. Saan makikita ang Pilipinas? ang Indonesia? b. Alin ang mas malaki, ang Pilipinas o ang Indonesia? c. Paano nagkakatulad ang Pilipinas at Indonesia? 8. Ipabasa ang pp ng batayang aklat. Itanong ang sumusunod: a. Bakit itinuturing na pinakamalaking kapuluan ang Indonesia sa buong daigdig? b. Paano nga ba nabubuo ang mga pulo? c. Ano ang mga kapakinabangan ng pagiging kapuluan ng isang bansa? 9. Gamit ang Makabayan CD-ROM 3, panoorin ang slideshow tungkol sa mga benepisyo at suliranin ng pagiging kapuluan ng Pilipinas. 10. Ipabasa ang pp ng batayang aklat. 11. Itanong ang mga anyong lupa at anyong tubig na nabasa nila sa mga pahinang itinakda. 12. Magkaroon ng palarong Pahulaan ng Anyong Lupa at Anyong Tubig sa Pilipinas. C. Pagpapalalim 1. Magbigay ng karagdagang kaalaman tungkol sa mga paksang hindi gaanong napalalim ang pagkakatalakay. Maaari ding himukin ang mga batang may nais ding idagdag na kaalaman tungkol sa mga paksang napag-aralan. 2. Ipasagot bilang formative test ang Sagutin Natin (B) sa pp. 9, 17-18, at 33 ng batayang aklat. Pag-usapan ang mga aytem na hindi nasagutan ng mga mag-aaral sa unang pagkuha ng pagsusulit ngunit nasagot na nang tama sa ikalawang pagkakataon. 3. Ipabasa ang artikulo tungkol sa kalagayan ng pangingisda sa link na makikita sa i-learn.vibalpublishing.com. Talakayin ang nilalaman ng artikulo. D. Paglalapat 1. Gabayan ang mga mag-aaral sa pagbubuo ng mga paglalahat. Gumawa ng mga gabay na tanong upang makabuo ng mga kaisipan tulad ng mga nakatala sa mga pp. 11, 21, at 35 ng batayang aklat. Halimbawa ng mga gabay na tanong: a. Bakit tinatawag na kapuluan ang Pilipinas? b. Paano nakatutulong ang pagiging kapuluan ng isang bansa sa mga taong naninirahan dito? c. Bakit kapaki-pakinabang ang mga anyong lupa at anyong tubig? 2. Mag-organisa ng lakbay-aral sa sariling pamayanan at kalapit pamayanan sa tulong ng mga magulang ng mga magaaral, pamunuan ng paaralan, at mga opisyal ng barangay. Ituon ang nasabing paglalakbay sa pagmamasid ng kalagayan 6

19 ng mga anyong lupa at anyong tubig sa sariling pamayanan at mga kalapit-lugar nito. Pag-usapan ang mga karagdagang kaalamang natutuhan sa lakbay-aral. 3. Ipabahagi sa klase ang pinakamahalagang natutuhan nila sa pag-aaral ng Aralin 1-3. E. Pagpapahalaga 1. Balikan ang lakbay-aral na isinagawa ng klase sa mga pamayanan. Itanong: Anong mga bagay o bahagi ng pamayanan ang maipagmamalaki ninyo? Bakit? 2. Gabayan ang mga mag-aaral sa pagsagot ng mga tanong sa Pahalagahan Natin sa pp. 10, 18-19, at 34 ng batayang aklat. Mga Kagamitan Batayang aklat; mga mapa ng Pilipinas, Timog-silangang Asya; mga larawan ng mga anyong lupa at anyong tubig ng Pilipinas; Makabayan CD-ROM 3; mga patpat, coloring pen/crayon, colored paper, kartolina, manila paper at panaling straw Aralin 4 Aralin 5 Aralin 6 Mga Direksyon Ang Mapang Pisikal ng Pilipinas Ang Klima ng Pilipinas MGA GAWAIN AT ESTRATEHIYA A. Pagtuklas 1. Itanong sa mga mag-aaral kung ano ang mga alam nila tungkol sa direksyon. Ipabahagi ito sa klase. 2. Itanong sa mga mag-aaral ang tungkol sa uri ng mga mapa, gayundin ang mga nais nilang matutuhan sa pag-aaral ng paksang ito. Ipasulat ang sagot ng mga mag-aaral sa hanay ng K at W sa KWL chart. 3. Ibigay bilang pretest ang Sagutin Natin sa pp (A at C), (A), at 63 ng batayang aklat. Ipaalam sa mga mag-aaral na hindi makaaapekto ang makukuha nilang iskor sa pagsusulit na ito sa kanilang grado upang hindi sila mag-alala. Mahalagang malaman nila ang mga tamang sagot sa mga tanong sa pagtatapos ng pag-aaral nila sa Aralin 4-6 na siyang pagbabatayan ng kanilang mga grado. 4. Ipabasa ang ikatlong mahalagang tanong sa Antas 1 na kailangang masagot nila nang buong husay pagkatapos ng pag-aaral ng Aralin 4-6. B. Paglinang 1. Ipakita sa klase ang mapa ng Pilipinas. Ipahanap sa mga mag-aaral ang mga natural na hangganan ng kapuluan. a. Hilaga Babuyan Channel, Balintang Channel b. Timog Celebes Sea c. Kanluran South China Sea d. Silangan Philippine Sea, Pacific Ocean 2. Ipabasa ang teksto sa pp ng batayang aklat. 3. Pangkatin ang klase sa tatlo para sa isang pangkatang ulat. Ibigay sa Pangkat A, B at C ang kani-kanilang paksa at papiliin ng kanilang mga lider. Ibigay rin ang mga gabay na tanong sa bawat pangkat para masagot sa pangkatang pag-uulat. a. Pangkat A: Introduksyon sa Pag-aaral ng Direksyon Ano ang mga pangunahing direksyon, pangalawang direksyon, at compass rose? Mahalaga bang malaman ang paraan ng paghanap ng direksyon? Bigyang katwiran ang sagot. b. Pangkat B: Paggamit ng Pangunahin at Pangalawang Direksyon Kailan ginagamit ang mga pangunahin at pangalawang direksyon? Ano ang point of reference? Ano ang kahalagahan nito? c. Pangkat C: Malalaki at Maliliit na Pulo ng Pilipinas Ano ang pinakamalalaking pulo ng Pilipinas? 7

20 Ano ang lokasyon, laki, at anyo ng mga pulo na nakatala sa pp ng batayang aklat? 4. Pag-usapan ang mga kagalingan at mga natutuhan sa mga nagsiulat ng impormasyon sa klase. 5. Ipakita ang mapang pulitikal ng Pilipinas. Itanong kung ano ang mga nakikita rito. (Sagot: Mga pangalan ng lalawigan at mga rehiyon ng Pilipinas) 6. Sabihin sa klase na maliban sa mapang pulitikal, marami pang ibang uri ng mapa at dalawa rito ang pag-aaralan nila sa yunit na ito. 7. Ipalarawan ang mapa na nasa pahina 47 ng batayang aklat, gayundin ang mapa sa pahina 55 ng batayang aklat. 8. Isa-isang talakayin ang bawat maliit na paksang nakapaloob sa Aralin 5 at Bigyang-atensyon at maiging ipaliwanag ang mga pananda na ginagamit sa mapang pisikal at mapang pangklima. C. Pagpapalalim 1. Itanong sa mga mag-aaral ang mga kapakinabangan o benepisyo ng pagiging bihasa sa pagbasa ng mga direksyon at mga pananda sa mapang pisikal at mapang pangklima. 2. Magbigay rin ng lecturette bilang dagdag-kaalaman sa mga gawain sa Gawin Natin sa pp. 45, 52-53, at 65 ng batayang aklat. Ipagawa rin ang Sagutin Natin (C) sa pahina 43 ng batayang aklat. 3. Gamit ang Makabayan CD-ROM 3, ipapanood ang video tungkol sa kung saan sa mundo matatagpuan ang Pilipinas. Magsagawa ng talakayan tungkol dito. 4. I-access ang lagay ng panahon sa link na matatagpuan sa i-learn.vibalpublishing.com. D. Paglalapat 1. Gabayan ang mga mag-aaral sa pagbuo ng mga paglalahat. 2. Gamit ang Makabayan CD-ROM 3, ipasagot o ipagawa ang mga drill para sa Yunit I. 3. Ipasagot ang Sagutin Natin (B) sa pp. 42 at 51 ng batayang aklat. 4. Ipasagot ang Pangyunit na Pagsusulit. E. Pagpapahalaga Ibigay ang sitwasyon na ito sa klase: Tuwing panahon ng taginit, matindi ang init na nararanasan sa Pilipinas. Paano ninyo iniibsan ang tindi ng init ng panahon? Ano ang ginagawa ninyo? Saan kayo pumupunta? Gamit ang mapang pangklima o pisikal ng Pilipinas, gabayan ang mga mag-aaral sa pagsagot. Mga Kagamitan Batayang aklat; compass; mapang pulitikal, pisikal, at pangklima ng Pilipinas; mapa ng Asya at Timog-silangang Asya; mga larawan tungkol sa klima at panahon; Makabayan CD-ROM 3 PANGYUNIT NA PAGSUSULIT A. Itala ang mga hinihinging aytem sa bawat bilang. Isulat sa sariling papel ang sagot. 1. Tatlong pinakamalaking pulo sa Mindanao (Mindanao, Basilan, Jolo) 2. Tatlong halimbawa ng tangway o peninsula sa Pilipinas (Bicol Peninsula, Bondoc Peninsula, Zamboanga Peninsula) 3. Apat na halimbawa ng anyong tubig na tabang (lawa, ilog, bukal, sapa; maaari ding idagdag ang batis o talon) 4. Dalawang pinakamalalim na trench na matatagpuan sa Pacific Ocean (Marianas Trench at Philippine Trench) 5. Tatlong kabutihan ng pagiging kapuluan ng isang bansa (may malawak na katubigan para pagkunan ng mga isda; magagandang dalampasigan para sa turismo; maraming daungan at produktong madadala para sa negosyo) 8

21 B. Hanapin sa hanay A ang konseptong inilalarawan sa hanay B. Isulat ang titik ng wastong sagot sa sagutang papel. C. Iguhit sa tapat ng kahon ang karaniwang simbolo sa mapa para sa sumusunod na anyong lupa at anyong tubig. A (c) 1. Kabuuang kondisyon ng atmospera sa isang bansa o rehiyon (f) 2. Mainit na klima na nararanasan ng mga bansa at lugar na nakatatanggap ng tuwid na sikat ng araw (k) 3. Bahagi ng daigdig sa bandang itaas ng ekwador (d) 4. Tawag sa timog-kanlurang monsoon na umiihip mula Mayo hanggang Oktubre (b) 5. Kondisyon ng atmospera na nararanasan sa araw-araw (g) 6. Uri ng klima sa Pilipinas na nararanasan ng mga taong nakatira sa kanlurang bahagi ng mga pulo ng Luzon, Palawan, Negros, at Mindoro (e) 7. Tawag sa hilagang-silangang monsoon na nara ranasan mula Nobyembre hanggang Pebrero (j) 8. Uri ng klima sa Pilipinas kung saan nararanasan ang tag-ulan sa halos buong taon (h) 9. Mula sa salitang Tsino na tai-fung na ng ibig sabihin ay malakas na hangin (i) 10. Uri ng panahon na may maikling tag-araw at walang tiyak na panahon ng tag-ulan B a. monsoon b. weather c. klima d. hanging habagat e. hanging amihan f. tropikal g. unang uri h. typhoon i. ikatlong uri j. ikaapat na uri k. Northern Hemisphere 1. bundok 6. bulkan 2. kapatagan 7. talon 3. talampas 8. lawa 4. dagat 9. burol 5. ilog 10. bulubundukin D. Isulat ang T kung tama ang pangungusap. Kung mali, itama ang may salungguhit na salita upang iwasto ito. Isulat ang sagot sa patlang. (T) 1. Luzon ang pinakamalaking pulo sa Pilipinas. (Samar) 2. Panay ang pinakamalaking pulo sa Visayas. (T) 3. Ang lava ay tunaw at mainit na mga materyales tulad ng putik at bato na lumalabas sa bulkan kapag pumuputok ito. (T) 4. Ang atoll ay isang reef na nakaikot sa isang anyong tubig na kung tawagin ay lagoon. (burol) 5. Ang bundok ay anyong lupa na hindi aabot sa 300 metro ang taas. (lambak) 6. Ang kapatagan ay patag na lugar sa pagitan ng mga mataas na anyong lupa. (tangway) 7. Ang isla o pulo ay isang anyong lupa na halos naliligiran ng tubig. (T) 8. Ang Arctic Ocean ang pinakamaliit na karagatan sa mundo. (silangan) 9. Nasa kanluran ng Pilipinas ang Philippine Sea. (Tsino) 10. Ang typhoon o bagyo ay hango sa salitang Hapones na tai-fung. 9

22 Yunit II KAKAYAHAN NG PILIPINO SA URI NG PAMAYANAN Kabuuang bilang ng araw: 49 ANTAS 1: INAASAHANG BUNGA/RESULTA NG PAGKATUTO Pamantayang Pangnilalaman 1. Naipamamalas ng mag-aaral ang pang-unawa sa kaugnayan ng katangiang pisikal ng bansa sa uri ng hanapbuhay ng mga mamamayan at ang pag-iingat sa kapaligiran at likas na yaman ng bansa 2. Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa ilang pangyayari sa kasaysayan ng Pilipinas na naging dahilan ng pagkakaibaiba ng katangiang pisikal ng mga Pilipino 3. Nalalaman ng mag-aaral ang kahalagahan ng mga natatanging katangian ng mga Pilipino na dapat linangin upang ang mga ito ay hindi maging hadlang sa kaunlaran 3. Naipamamalas ng mag-aaral ang pagtatangi at pagpapahalaga sa mga Pilipinong nagbigay ng karangalan sa ating lahi sa pamamagitan ng pagsasabuhay ng kanilang mga kanais-nais na pag-uugali Pamantayan sa Pagganap 1. Nakagagawa ang mag-aaral ng album na nagpapakita ng iba t ibang hanapbuhay o uri ng pamumuhay batay sa pisikal na kapaligiran 2. Nakagagawa ng kwento batay sa mga larawan na nagpapakita ng pangangalaga sa kapaligiran 3. Nakapagsasalaysay ng magagandang katangian na nais tularan 4. Nakagagawa ng sanaysay o talata hinggil sa kung paano nakahahadlang sa kaunlaran ang mga di-kanais-nais na katangian ng mga Pilipino. (Halimbawa: ugaling bahala na) 5. Naisasadula ng mag-aaral ang ilang mahalagang bahagi ng buhay ng mga natatanging Pilipino Mga Kakailanganing Pag-unawa 1. Mahalaga ang kapaligiran sapagkat dito nababatay ang uri ng hanap - buhay at pamumuhay ng mama - mayan. Dito rin nanggagaling ang mga pangunahing panustos sa kanilang pangangailangan. 2. Maraming pangyayari sa kasaysayan ang naging dahilan ng pagkakaiba-iba ng pisikal na katangian ng mga Pilipino, gayundin ang katangiang minana natin sa ating mga ninuno at nalinang nang dumating ang mga dayuhan. 3. Dapat panatilihin, tularan, at ipagpatuloy ang mga kanais-nais na ugali, saloobin, at katangian ng mga Pilipino dahil ang mga ito ay makatutulong at hindi hadlang sa ating kaunlaran. ANTAS 2: PAGTATAYA Mahahalagang Tanong 1. Paano naaapektuhan ng pisikal na kapaligiran ang uri ng hanapbuhay at pamumuhay ng mga tao? 2. Paano nagkakaiba-iba ang pisikal na katangian ng mga Pilipino, gayundin ang katangiang nagpapakilala sa ating pagka- Pilipino? 3. Bakit dapat pahalagahan ang ugali, saloobin, at iba pang katangian ng mga Pilipino? Pagpapatibay sa Antas ng Pag-unawa Naipamamalas ng mag-aaral ang antas ng pag-unawa sa pamamagitan ng sumusunod na mga kasanayan: A. Pagpapaliwanag 1. Naipapaliwanag ang kaugnayan ng katangiang pisikal ng bansa sa uri ng pamumuhay at hanapbuhay ng mga mamamayan 2. Nailalarawan ang pisikal na katangian ng mga Pilipino at magagandang katangian nito na dapat tularan 10

23 3. Naipapaliwanag kung paano nakahahadlang sa pag-unlad ng pamumuhay ang ilang hindi magandang pag-uugali at saloobin B. Pagpapakahulugan 1. Naibibigay ang sariling pakahulugan sa iba t ibang larawan na nagpapakita ng mga pag-uugali at saloobing hadlang sa pag-unlad 2. Napatotohanan sa pamamagitan ng pagbibigay ng katibayan o ebidensya ang mga natatanging ugaling likas sa mga Pilipino C. Paglalapat Nakapagsasaliksik mula sa mga pahayagan ng mga balita hinggil sa mabubuting katangian, ugali, at saloobin ng mga Pilipino na dapat tularan at ipagmalaki D. Perspektibo Napangangatwiranan kung paano makatutulong sa kaunlaran ang mga hindi kanais-nais na ugali at saloobin E. Pagsasaalang-alang sa Damdamin ng Iba 1. Naibibigay ang kaukulang paggalang at pagtatangi sa mga katangi-tanging Pilipino na nagtagumpay sa iba t ibang larangan 2. Nagtitiwala sa husay ng Pilipino sa iba t ibang larangan G. Pagkilala sa Sarili 1. Naipagmamalaki ang mga natatanging ugali at saloobin ng ating mga ninuno, gayundin ang mga mabuting katangian na minana natin sa mga dayuhan 2. Nakikilala ang sarili bilang isang Pilipino na may sariling pagkakakilanlan Pagpapatibay sa Antas ng Pagganap Awtentikong Pagtataya 1. Paggawa ng album ng iba t ibang uri ng hanapbuhay batay sa pisikal na kapaligiran 2. Paggawa ng kwento o kaya ay dalawahang dayalogo hinggil sa larawang nagpapakita ng pangangalaga sa kapaligiran 3. Paggawa ng mga babala hinggil sa pangangalaga ng kapaligiran 4. Pagsasalaysay ng mga katangian ng mga Pilipinong nagtagumpay na nais tularan 5. Paggawa ng sanaysay kung paano mapakikinabangan tungo sa kaunlaran ang mga hindi kanais-nais na katangian ng mga Pilipino 6. Paggawa ng dula hinggil sa buhay ng mga natatanging Pilipino sa iba t ibang larangan Tradisyunal na Pagtataya Ipasagot ang Sagutin Natin sa pp. 77, 85, 94, 106, 117, at 130 ng batayang aklat. ANTAS 3: GABAY SA PAGTUTURO AT PAGKATUTO NG MGA ARALIN Aralin 7 Pag-aangkop ng mga Pilipino sa Kapaligiran Aralin 8 Pag-iingat sa Ating Kapaligiran at mga Likas na Yaman A. Pagtuklas 1. Magbigay ng pang-unang pagsusulit upang malaman kung alin sa paksa ang may kaalaman na ang mga mag-aaral. 2. Pangkatin ang klase sa apat. Bigyan ang bawat pangkat ng iba t ibang larawan ng hanapbuhay, uri ng pamumuhay, at uri ng kapaligiran. Maaari ding gamitin ang mga larawan sa aklat. 11