BY Dr.Piyada WACHIRAWONGSAKORN Department of Environmental Science, Faculty of Science and Technology

Transcription

1 BY Dr.Piyada WACHIRAWONGSAKORN Department of Environmental Science, Faculty of Science and Technology

2 ส งท ควรร ก อนการจ ดการทร พยากรฯ ทร พยากร ค อส งท เราน ามาใช ได หร อ ส วนใหญ ก ค อ ท ม อย แล ว การจ ดการต องเร มท ความร ในการน ามาใช อย างถ กต องและค มค า ความร ท สาค ญค อ ความร ท ม อย แล ว ท งในพ นท และช มชน ความร ใหม หร อทร พยากรใหม ๆ อาจหาเพ มอ ก เม อใช ความร และทร พยากรเด มจน เต มท แล ว

3

4 ความหมายของการจ ดการทร พยากรธรรมชาต การจ ดการ (Management) หมายถ ง การด าเน นงานอย างม ประส ทธ ภาพในร ปแบบต างๆ ท งด านการจ ดหา การเก บร กษา การ ซ อมแซม การใช อย างประหย ด และการสงวนร กษา เพ อให ก จกรรมท ดาเน นการน น สามารถให ผลย งย น ต อมวลมน ษย และธรรมชาต โดยหล กการแล ว "การจ ดการ" จะต องม แนวทางการด าเน นงาน ขบวนการ และข นตอน รวมท งจ ดประสงค ในการดาเน นงานท ช ดเจนแน นอน กระบวนการจ ดการ แผนงาน หร อก จกรรมในการจ ดสรร และการใช ทร พยากร ธรรมชาต และส งแวดล อมอย างม ประส ทธ ภาพ เพ อสนองความ ต องการในระด บต างๆ ของมน ษย และเพ อให บรรล เป าหมายส งส ดของการ พ ฒนาค อ เสถ ยรภาพทางเศรษฐก จ ส งคม และค ณภาพส งแวดล อม โดยย ด หล กการอน ร กษ ด วยการใช ทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมอย าง ฉลาด ประหย ด และก อให เก ดผลเส ยต อส งแวดล อมน อยท ส ดเท าท จะทาได

5 หล กการทาง อน ร กษ ว ทยา การใช ทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมจะต องเป นไป อย างสมเหต สมผล ใช อย างฉลาด หร อใช ตามความจาเป น การจ ดการ ทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม การประหย ดของท หายาก และของท กาล งส ญพ นธ การปร บปร ง ซ อมแซมส งท เส อมโทรมให ค นสภาพก อน น าไปใช เพ อให ระบบส งแวดล อมด ข น

6 ประเภท Non- Exhausting natural Resources 1 Renewable natural Resources 2 ทร พยากรธรรมชาต Exhausting natural Resource 3

7 Non- Exhausting natural Resources Concept : ทร พยากรธรรมชาต ท ใช แล วไม หมดส น สะอาดเสมอ 1) ต องควบค มและป องก นม ให ทร พยากรประเภทน ปราศจาก ส งแปดเป อน 2) ต องควบค มและป องก นม ให เก ดป ญหามลพ ษจากก จกรรม ต างๆของมน ษย 3) ถ า ณ. ท ใดม มลสารท เป นพ ษแปดเป อนในอากาศหร อสก ด ก นแสงอาท ตย จาเป นอย างย งท จะต องสก ดให หมดส น 4) ให การศ กษาแก ประชาชน ถ งว ธ การควบค ม และป องก นตลอดจนผลด ผลเส ย 5) ควรม กฎหมายควบค ม

8 Renewable natural Resources Concept: ทร พยากรธรรมชาต ท น า กล บมาใช ใหม ได ใช เฉพาะส วนท เพ มพ น (Increment) 1) ต องจ ดให ระบบม องค ประกอบภายในท ม ชน ดปร มาณ ส ดส วน และการกระจาย อย ในเกณฑ มาตรฐานธรรมชาต 2) ต องใช เฉพาะส วนท งอกเงย/เพ มพ นเท าน น 3) ทาให Stock แข งแรงม ศ กยภาพการผล ตด 4) ใช เทคโนโลย ท เหมาะสมและม ระเบ ยบกฎเกณฑ และ ข อบ งค บท ด 5) ย ดหล กการทางอน ร กษ ว ทยาเป นสาค ญ กล าวค อต องใช ตาม ความเหมาะสม ประหย ด ปร บปร ง ซ อมแซม และฟ นค นสภาพส วนท เส อม โทรมก อนแล วจ งน ามาใช

9 Exhausting natural Resource Concept: ทร พยากรธรรมชาต ท ใช แล วหมดส น ประหย ดเท าน น 1) ป องก นให เก ดการส ญเส ยน อยท ส ด 2) ใช เท าท จาเป น 3) น าส วนท เส ยมาใช ประโยชน ให ค มค า 4) ต องใช เทคโนโลย ท ม ประส ทธ ภาพ

10

11 ป ญหาประชากร 1 การใช ทร พยากรเพ มข น 2 การใช เทคโนโลย 3

12 ป ญหาประชากร ประชากร เพ มข น พ นท เท าเด ม ความหนาแน น เพ มข น การใช ทร พยากร เพ มข น แย งช ง + น ามาใช ความสมด ล ทร พยากรร อยหรอ

13 การใช ทร พยากรเพ มข น แรงจ งใจทางเศรษฐก จ + นโยบายของร ฐบาล การบร โภคทร พยากร เพ มข น ประเทศด อยพ ฒนา ประเทศกาล งพ ฒนา ค าน ยมและร ปแบบ การดาเน นช ว ต ระบบเศรษฐก จและ มาตรฐานการครองช พ

14 การใช เทคโนโลย ความก าวหน า เทคโนโลย การใช เทคโนโลย สะดวกและง าย ไม เหมาะสม ระบบน เวศ เส อมโทรม ขาดสมด ล ปนเป อนใน ระบบน เวศ เปล ยนแปลงทางส งคมและว ฒนธรรม ค าน ยม-ความเช อ-พฤต กรรม-ส งคม

15

16 การน าทร พยากรมาใช ให เก ดประโยชน และม ประส ทธ ภาพส งส ดและม ใช ได ยาวนานท ส ด การใช แบบย งย น (sustainable utilization) การก กเก บร กษา (storage) การอน ร กษ การร กษาหร อซ อมแซม (repair) การฟ นฟ (rehabilitation) การพ ฒนา (development) การป องก น (protection) การสงวน (preservation) การแบ งเขต (zoning)

17 การใช แบบย งย น (sustainable utilization) เทคโนโลย 1 ผลผล ต เล อก เทคโนโลย 2 ของเส ย เทคโนโลย 3

18 การใช แบบย งย น (sustainable utilization) เก ดผลกระทบต อทร พยากรและส งแวดล อม น อยท ส ด ทร พยากรและส งแวดล อมสามารถฟ นต วหร อ เก ดข นมาใหม ได ท นก บความต องการใช งาน

19 การก กเก บร กษา (storage) การรวบรวมและเก บก กทร พยากรท ม แนวโน มท จะ ขาดแคลนในบางเวลาหร อคาดว าจะเก ด ว กฤตการณ เก ดข น

20 การก กเก บร กษา (storage) การถนอมอาหาร

21 การก กเก บร กษา (storage) การก กเก บน า

22 การก กเก บร กษา (storage) การทาย งฉาง

23 การร กษาหร อซ อมแซม (repair) การดาเน นการใดๆ ต อทร พยากรธรรมชาต และ ส งแวดล อมท ขาดไปหร อไม ทางานตามพฤต กรรม เน องจากม การเส อมโทรมหร อม ป ญหา โดยอาจใช เทคโนโลย ท มน ษย สร างข นเข ามาช วยให ด เหม อนเด ม จนสามารถม ศ กยภาพท จะนามาใช ได เช นเด ม

24 การร กษาหร อซ อมแซม (repair) น าเส ย

25

26 การร กษาหร อซ อมแซม (repair) ป าไม ถ กบ กร ก

27 การฟ นฟ (rehabilitation) การดาเน นการให ทร พยากรท ลดลงหร อเส อมโทรมสามารถ ฟ นค นกล บส สภาพเด มได โดยการป ดก นไม ให ม การรบกวน ระบบส งแวดล อม เพ อให ระบบส งแวดล อมม เวลาในการฟ น ต วกล บส สภาพเด มสามารถนากล บมาใช ใหม ได อ กสามารถ เอ อประโยชน ในการนาไปใช ประโยชน ต อไป เทคโนโลย เวลา

28 การฟ นฟ (rehabilitation) การฟ นฟ ไร เล อนลอย การป องก นไฟป า การฟ นฟ น าเน าเส ย

29 การพ ฒนา (development) การพ ฒนาเป นการทาส งท เป นอย ให ด ข น โดยการทาให ผล ตผลจากทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมน นให ด กว า ปกต โดยการใช เทคโนโลย ท ม ประส ทธ ภาพช วยให กลไก ส งแวดล อมทางานได ด ข น TECHNOLOGY

30 การพ ฒนา (development) การใช เคร องม อเกษตรมาปร บปร งการทาการเกษตรแบบเด ม การใช เคร องเต มอากาศช วยบาบ ดน าเส ย การใช สารเร งการเจร ญเต บโตของพ ชผลทางการเกษตร

31 การป องก น (protection) เป นการค มครองทร พยากรและส งแวดล อมท เคยหร อกาล ง ถ กทาลาย หร อม แนวโน มว าจะถ กทาลาย เพ อให ม อ ตราใน การนาทร พยากรมาใช อย ในระด บท สามารถเก ดข นมา ทดแทนได ท น ซ งจะช วยให ม ทร พยากรน นไว ใช อย างย งย น อ กท งย งรวมถ งการป องก นทร พยากรท ม แนวโน มจะเพ มข น อย างรวดเร วให อย ในระด บท เหมาะสม ไม เก ดการล กลาม จนทาให สภาวะส งแวดล อมเส ยสมด ลไป

32 การป องก น (protection) ออกกฎหมาย การให ความร สร างบทเร ยน ประชาส มพ นธ ต ดป ายประกาศ สร างขอบเขต

33 การสงวน (preservation) เป นการเก บสงวนทร พยากรไว ไม ให ม การนามาใช เน องจาก ทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมน นกาล งจะหมดหร อส ญ พ นธ ไป การสงวนพ นธ ส ตว ป า เขตสงวนเพ อการอน ร กษ ของ โบราณสถาน อ ทยานแห งชาต

34 การแบ งเขต (zoning) เป นการจ ดการพ นท ให ม สภาวะท เหมาะสมสาหร บการ เปล ยนแปลงของทร พยากร นอกจากน การแบ งเขตย งช วย ให สามารถก าหนดมาตรการ ดาเน นการต าง ๆ ได เหมาะสม ก บแต ละพ นท ด วย การแบ ง เขตถ อว าเป นการอน ร กษ ข น ส ดท ายในการดาเน นการ เขตอ ทยาน แห งชาต เขตร กษาพ นธ ส ตว ป า เขตควบค ม มลพ ษ เขตป าสงวน เขตวนอ ทยาน เขตห ามล า ส ตว ป า

35

36 ต องเข าใจระบบส งแวดล อมอย างช ดเจน ต องเข าใจบทบาทและหน าท ในระบบน เวศเป นอย างด ต องเข าใจเร องสมรรถนะการยอมม ได การฟ นสภาพทางส งแวดล อม และ ความย ดหย นในการร บสารพ ษ ต องเข าใจถ งผลกระทบทางส งแวดล อมท ส บเน องจากการใช ทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม ต องวางแผนท สามารถปฏ บ ต ได หร อสามารถปฏ บ ต การได จร งและไม ให กระทบกระเท อนต อระบบส งแวดล อม

37

38 ว เคราะห ป ญหา ส งแวดล อมในพ นท 1 การประเม นสถานภาพ 2 3 การจ ดเร ยงลาด บป ญหา 4 การสร างแผนการจ ดการ

39 4 การสร างแผนการจ ดการ นโยบาย (policy) มาตรการ (measures) แผนงาน (work plans) โครงการ (project) ก จกรรม (activities) แผนปฏ บ ต การ (action plan) หล กการ หร อแผนการดาเน นงานให บรรล เป าหมาย แนวทางควบค มการดาเน นงานตามนโยบาย การกาหนดงานท จะกระทาแต ละมาตรการ ล กษณะท กาหนดไว ในแต ละแผนงาน งานท ต องทาแต ละโครงการ ต องระบ ว ธ การและผล การกาหนดก จกรรมแต ละข นตอน โดยระบ ก จกรรม ผ ร บผ ดชอบ งบประมาณ ระยะเวลาดาเน นการ และ สถานท

40

41 แผนจ ดการค ณภาพส งแวดล อม พ.ศ แผนพ ฒนาเศรษฐก จ และส งคมแห งชาต ฉบ บท 11 การสร างเศรษฐก จสร างสรรค และเศรษฐก จท เป นม ตรต อส งแวดล อม (creative and green economy) 1. ม งเน นแนวทางการใช ประโยชน จากทร พยากรธรรมชาต อย างม ประส ทธ ภาพและเป นธรรม 2. กาหนดมาตรการค มก นต อความเส ยงจากการเปล ยนแปลงของสภาพภ ม อากาศและภ ยธรรมชาต

42 ประเด นย ทธศาสตร ท 1 การปร บฐานการผล ตและการบร โภคให เป นม ตรต อส งแวดล อม การส งเสร มการบร โภคท ย งย น การปร บฐานการผล ตภาคเกษตรใหเปนม ตรตอส ง แวดลอม การปร บฐานการผล ตภาคอ ตสาหกรรมใหเปนม ตร ตอส งแวดลอม การจ ดการการทองเท ยวอยางย งย น การพ ฒนามาตรฐานสาธารณ ปโภคพ นฐานท เปน ม ตรตอส งแวดลอม การจ ดการพล งงานทดแทนอยางย งย น

43 ประเด นย ทธศาสตรท 2 การอน ร กษ และฟ นฟ แหลงทร พยากรธรรมชาต อย างย งย น การอน ร กษทร พยากรอยางย งย น ค อ ระบบ น เวศปาไมระบบน เวศทางทะเล ระบบน เวศ ชายฝ ง ระบบน เวศน า และระบบน เวศเกษตร 1 การฟ นฟ ทร พยากรธรรมชาต อย างย งย น โดยให ความส าค ญก บการสน บสน นให ภาค เคร อขาย เขามาม ส วนรวมในการด แล ร กษา ต ดตามและ ตรวจสอบการบร หารจ ดการทร พยากรธรรมชาต และส งแวดลอม 2

44 ประเด นย ทธศาสตร ท 3 การเสร มสร างธรรมาภ บาลส งแวดล อม 1 การจ ดการการใช ประโยชนท ด น 2 การจ ดสรรทร พยากรอย างเป นธรรมและย งย น (น า ความหลากหลายทางช วภาพ และทร พยากรธรณ ) 3 การจ ดการพ นท ว กฤต ส งแวดล อม

45 ประเด นย ทธศาสตร ท 4 การสร างค ณภาพส งแวดลอมท ด ให ก บประชาชนในท กระด บ 1 การจ ดการมลพ ษ ค อ ค ณภาพน า ค ณภาพ อากาศ ขยะ ของเส ยอ นตรายช มชนและ อ ตสาหกรรม 2 การจ ดการค ณภาพส งแวดลอมเม อง 3 การจ ดการค ณภาพส งแวดลอมของแหลง ธรรมชาต แหลงธรณ ว ทยา แหลงศ ลปกรรม และ แหล งมรดกทางธรรมชาต และศ ลปว ฒนธรรม

46 ประเด นย ทธศาสตร ท 6 การพ ฒนาคนและส งคมท ม สาน กร บผ ดชอบต อส งแวดลอม การสรางจ ตสาน กร บผ ดชอบตอส งแวดล อม 1 2 การพ ฒนาและกระต นบทบาทของภาค เคร อขายในการจ ดการทร พยากรฯและส งแวดล อม