วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) Humanities Journal Volume 20, Number 1 (January-June 2013)

Transcription

1 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) Humanities Journal Volume 20, Number 1 (January-June 2013) คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร ว ทยาเขตบางเขน

2 วารสารมน ษยศาสตร Humanities Journal ISSN ป ท 20 ฉบ บท 1 มกราคม-ม ถ นายน 2556 ท ปร กษา: คณบด คณะมน ษยศาสตร บรรณาธ การ: ผ ช วยศาสตราจารย น ทธน ย ประสานนาม ภาคว ชาวรรณคด คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร ผ ทรงค ณว ฒ ในกองบรรณาธ การประจาฉบ บ ศาสตราจารย เก ยรต ค ณ ดร.ก ส มา ร กษมณ ข าราชการบานาญ ภาคว ชาภาษาตะว นออก คณะโบราณคด มหาว ทยาล ยศ ลปากร รองศาสตราจารย ดร.ดารน เม องมา สาขาว ชาภาษาฝร งเศส คณะศ ลปศาสตร มหาว ทยาล ยพะเยา รองศาสตราจารย ดร.ว ทยา ศ กยาภ น นทน ภาคว ชาปร ชญาและศาสนา คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร รองศาสตราจารย เยาวล กษณ ธ นธนาพรช ย ภาคว ชาภาษาอ งกฤษและภาษาศาสตร คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยรามค าแหง รองศาสตราจารย พงษ ศ ลป อร ณร ตน ภาคว ชานาฏยส งค ต คณะอ กษรศาสตร มหาว ทยาล ยศ ลปากร ผ ช วยศาสตราจารย ดร.ช ต มา ประกาศว ฒ สาร ภาคว ชาวรรณคด เปร ยบเท ยบ คณะอ กษรศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย ผ ช วยศาสตราจารย ดร.ร กสงบ ว จ ตรโสภณ ภาคว ชาภาษาอ งกฤษ คณะอ กษรศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย ผ ช วยศาสตราจารย ดร.ศ ร พร ภ กด ผาส ข ภาคว ชาภาษาไทย คณะอ กษรศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย

3 ผ ช วยศาสตราจารย ดร.อาภ สรา ช นวรรโณ ภาคว ชาหล กส ตร การสอนและเทคโนโลย การศ กษา คณะคร ศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย ผ ช วยศาสตราจารย ดร.นภาศร ท มแย ม ภาคว ชาภาษาต างประเทศ คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร ผ ช วยศาสตราจารย ดร.สรบ ศย ร งโรจน ส วรรณ สาน กว ชาศ ลปศาสตร มหาว ทยาล ยแม ฟ าหลวง ผ ช วยศาสตราจารย ดร.ส ภาภรณ ย มว ล ย ภาคว ชาภาษาตะว นตก คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยศร นคร นทรว โรฒ ผ ช วยศาสตราจารย ศ ภกาญจน ผาทอง ภาคว ชาภาษาอ งกฤษ คณะอ กษรศาสตร มหาว ทยาล ยศ ลปากร อาจารย ดร.อาท ตย ช รวณ ชย ก ล ภาคว ชาภาษาไทย คณะอ กษรศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย อาจารย ดร.กานดาภร เจร ญก ตบวร สถาบ นภาษา จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย อาจารย ดร.ป ทมา พ ฒนพงษ สถาบ นว จ ยภาษาและว ฒนธรรมเอเช ย มหาว ทยาล ยมห ดล อาจารย ดร.พชร ส วรรณภาชน สถาบ นว จ ยภาษาและว ฒนธรรมเอเช ย มหาว ทยาล ยมห ดล อาจารย ดร.อ มาภรณ คาดการณ ไกล ภาคว ชาภาษาตะว นตก คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยศร นคร นทรว โรฒ อาจารย ดร.ก รต ธนะไชย ภาคว ชาภาษาไทยและภาษาตะว นออก คณะมน ษยศาสตร และส งคมศาสตร มหาว ทยาล ยมหาสารคาม อาจารย ดร.อ นธ สาร ไชยส ข ภาคว ชาภาษาตะว นตกและภาษาศาสตร คณะมน ษยศาสตร และส งคมศาสตร มหาว ทยาล ยมหาสารคาม

4 กองบรรณาธ การดาเน นการประจาฉบ บ ศาสตราจารย ก ลวด มกราภ รมย ภาคว ชาวรรณคด คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร รองศาสตราจารย ดร.สรณ ฐ ไตล งคะ ภาคว ชาวรรณคด คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร รองศาสตราจารย ดร.ว ภาวรรณ อย เย น ภาคว ชาภาษาไทย คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร ผ ช วยศาสตราจารย ดร.นธกฤต ว นต ะเมล ภาคว ชาน เทศศาสตร และสารสนเทศศาสตร คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร ผ ช วยศาสตราจารย ว ชราภรณ อาจหาญ ภาคว ชาวรรณคด คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร อาจารย ดร.น ทธ ชน น นาถประทาน ภาคว ชาภาษาศาสตร คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร อาจารย เพ ญนภา เร ยบร อย ภาคว ชาภาษาต างประเทศ คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร อาจารย ร ตนพล ช นค า ภาคว ชาวรรณคด คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร อาจารย Richards James Goldrick, Jr. ภาคว ชาภาษาต างประเทศ คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร ศ ลปกรรม: โชต รส เกต แก ว ออกแบบปก: เอกร ฐ ใจจ ตต ภาพปก: Femme Orientale (1877) ผลงานของ Jean Francois Portaels ( ) ภาพจาก

5 วารสารมน ษยศาสตร วารสารมน ษยศาสตร เป นวารสารว ชาการราย 6 เด อน (2 ฉบ บต อป ) คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร โดยกองบรรณาธ การ วารสารมน ษยศาสตร จ ดพ มพ วารสารมน ษยศาสตร เพ อส งเสร มให คณาจารย น กว จ ย น กว ชาการ น ส ตน กศ กษา และผ สนใจท วไปได เผยแพร ผลงานว ชาการ และผลงานว จ ย ตลอดจนได แลกเปล ยนความค ดเห นทางว ชาการในสาขา มน ษยศาสตร และสาขาว ชาอ นๆ ท เก ยวข อง ข อค ดเห นใดๆ ท ปรากฏในวารสารเป นของผ เข ยนแต ละคน คณะ มน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร และกองบรรณาธ การไม จ าเป นต อง เห นพ องด วย และไม ถ อว าเป นความร บผ ดชอบของคณะมน ษยศาสตร และ กองบรรณาธ การ ล ขส ทธ บทความเป นของผ เข ยนและของคณะมน ษยศาสตร ซ งได ร บการ สงวนส ทธ ตามกฎหมาย การต พ มพ ซ าต องได ร บอน ญาตจากผ เข ยนและคณะ มน ษยศาสตร โดยตรงเป นลายล กษณ อ กษร กองบรรณาธ การวารสารมน ษยศาสตร ย นด ร บต นฉบ บบทความ โดย บทความท ส งมาให พ จารณาต องไม เคยต พ มพ ในวารสารว ชาการฉบ บใดมาก อน เว นแต เป นการปร บปร งจากผลงานท ได เสนอในการประช มว ชาการ และต องไม อย ระหว างการพ จารณาของวารสารอ น โดยบทความจะผ านการกล นกรองของ ผ ทรงค ณว ฒ ในกองบรรณาธ การประจ าฉบ บ จ านวน 2 คน และการตรวจแก ของ กรรมการในกองบรรณาธ การดาเน นการประจาฉบ บ

6 เม อการพ จารณาเสร จส นแล ว กองบรรณาธ การจะประสานก บผ เข ยน เพ อให แก ไขต นฉบ บและส งกล บมาท กองบรรณาธ การภายในเวลาท ก าหนด ท งน กองบรรณาธ การจะไม ค นต นฉบ บและแผ นบ นท กข อม ลให แก ผ เข ยนบทความ โดย ขอให ศ กษาข อกาหนดท ายเล มประกอบด วย ต ดต อกองบรรณาธ การ บรรณาธ การวารสารมน ษยศาสตร คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร เลขท 50 ถนนงามวงศ วาน แขวงลาดยาว เขตจต จ กร กร งเทพฯ ไปรษณ ย อ เล กทรอน กส : hum.journal@ku.ac.th โทรศ พท : ต ดต อเจ าหน าท ฝ ายว จ ย โทรสาร:

7 (ก) บทบรรณาธ การ วารสารมน ษยศาสตร ได ร บแจ งจากศ นย ด ชน การอ างอ งวารสารไทย (TCI) ว าถ กจ ดอย ใน กล มท 2 อ นหมายถ งวารสารว ชาการท อย ระหว างการ ปร บปร งค ณภาพ อ นท จร ง วารสารมน ษยศาสตร ต พ มพ ต อเน องมาเป นเวลา 20 ป แล ว และได พ ฒนาต วเองอย างไม หย ดน ง ด งท ท านผ อ านจะเห นได จากความ เปล ยนแปลงจากป ท 1 ถ งฉบ บป จจ บ น ส งท ควรใคร ครวญค อ แม วารสารจะ ปร บปร งค ณภาพอย ตลอด ทว า เกณฑ การประเม นค ณภาพวารสารรวมท ง หน วยงานหร อบ คคลท ม หน าท ร บผ ดชอบในการ สร างและร กษาเกณฑ ก เปล ยนแปลงอย ตลอดเช นเด ยวก น จ งอาจกล าวได ว า การปร บปร งค ณภาพ วารสารว ชาการเป น โครงการท ไม ม ว นท าเสร จ โดยบรรณาธ การขอออกต วอย าง มองโลกในแง ด ว า การพ ฒนาหร อการปร บปร งค ณภาพเป น กระบวนการ มากกว า ผลสาเร จ จ งต องทาต อเน องเร อยไปไม ส นส ด วารสารมน ษยศาสตร ฉบ บน ย งคง ร กษาเกณฑ ไว ได อย างด ท งในแง การเป นช องทางเผยแพร ผลงานของน ส ตบ ณฑ ตศ กษาและน กว ชาการท งในและ ต างสถาบ น บทความท พ มพ ในวารสารฉบ บน เก อบท งหมดเน นหน กด านภาษาและ วรรณคด ตามความสนใจของน กมน ษยศาสตร จานวนมากในประเทศไทย บทความด านภาษาประกอบด วยงานว จ ยของน กภาษาศาสตร ท ศ กษา การกลายเป นค าไวยากรณ ของค าว า ไป นอกจากน นย งม ผ สนใจทฤษฎ วาทกรรม ว เคราะห เช งว พากษ (CDA) โดยทดลองก บวาทกรรมความงามในโฆษณา เคร องด มเพ อความงาม การศ กษาภาษาโฆษณาย งปรากฏในบทความท ศ กษา กลว ธ ทางภาษาในโฆษณาคอนโดม เน ยมทางเว บไซต ท แสดงให เห นความซ บซ อน ของการส อความหมายในกล มผ ค าและผ บร โภค นอกจากน นย งม บทความท ศ กษาภาษาภาพพจน ในเพลงป อปอเมร ก น และการศ กษาเปร ยบเท ยบอ ปล กษณ เช งมโนท ศน ในภาษาไทยและภาษาฝร งเศสท แสดงให เห นความล นไหลหลากหลายของความหมายในภาษาต างๆ

8 (ข) ม บทความเก ยวก บการเร ยนการสอนภาษาอ งกฤษประมวลอย ในวารสาร มน ษยศาสตร ฉบ บน เช นก น ได แก บทความท รายงานผลการว จ ยเร องความส มพ นธ ระหว างพฤต กรรมการอ านและสม ทธ ภาพในการอ านของน กศ กษามหาว ทยาล ย ซ งควรอ านควบค ไปก บบทความท รายงานผลการว จ ยข อผ ดพลาดในการ แปลภาษาไทยและภาษาอ งกฤษของผ เร ยนในระด บมหาว ทยาล ยเช นก น น กว จ ยท สนใจด านวรรณคด และคต ชนว ทยาเสนอบทความท แสดงให เห นสายส มพ นธ ระหว างวรรณคด ก บศาสนา ได แก การอวตารในศาสนาฮ นด การ ปร บเปล ยนอรรถกถาชาดกซ งเป นวรรณคด พ ทธศาสนาให เป นวรรณคด ร อยกรอง การศ กษาพ นธก จของประพ นธ ในฐานะผ ช น าทางป ญญาของส งคมร วมสม ยผ าน งานเข ยนท น าเสนอสารส าค ญเก ยวก บพ ทธธรรม รวมท งบทว จารณ หน งส อท วารสารมน ษยศาสตร ขอนาเสนอผลงานว จารณ ท น กเข ยนเข ยนถ งน กเข ยน โดย น กเข ยนผ สวมหมวกเป นน กว จารณ ได เล อกนวน ยายเร องคนแคระท ได ร บรางว ล ซ ไรต ประจ าป 2555 หว งว าผ อ านจะมองเห นแง ม มท น าสนใจในหน งส อเล ม ด งกล าวได ด ข น นอกจากผลงานท กล าวถ งข างต นท งหมดแล ว ย งม บทความว จ ยท เป น ส วนหน งของโครงการศ กษาความส มพ นธ ระหว างพ ธ กรรม ดนตร ศาสนา และอ ตล กษณ ชาต พ นธ อ นแสดงให เห นบ รณาการของศาสตร และศ ลป แขนงต างๆ ตามธรรมชาต ของสาขามน ษยศาสตร ในป จจ บ น ด งท ได กล าวไว ข างต นว าการปร บปร งค ณภาพวารสารว ชาการเป น โครงการท ไม ม ว นท าเสร จ บรรณาธ การเห นว า ส าหร บผ ใฝ ร ท งหลาย การ แสวงหาความร ก เป น โครงการท ไม ม ว นท าเสร จ เช นเด ยวก น ขอให เราท านอย ร วมโครงการน ไปด วยก นอย างไม ม ว นระย อ ผ ช วยศาสตราจารย น ทธน ย ประสานนาม บรรณาธ การ

9 (ค) สารบ ญ บทความว ชาการและบทความว จ ย การอวตารในศาสนาฮ นด แคทร ยา อ งทองก าเน ด...1 ล ล ตจ นทก นนร: การปร บเปล ยนจากอรรถกถาชาดกเป นวรรณคด ร อยกรอง สาว ณ ขอนแก น...23 พ นธก จน กประพ นธ ก บส งคมร วมสม ยในนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม ณ ฐกาญจน นาคนวล...51 การว เคราะห วาทกรรมความงามในโฆษณาเคร องด มเพ อความงาม น นทนา วงษ ไทย...77 การกลายเป นคาไวยากรณ ของคาว า ไป ในภาษาไทย วรล กษณ ว ระย ทธ การศ กษาเปร ยบเท ยบอ ปล กษณ เช งมโนท ศน ท เก ยวก บคน ท พบในสานวนฝร งเศสและสานวนไทย ชน กานต วงศ ป ยะ บทพ ลาปมะระเส ยในพ ธ ม ฮ รรอมของชาวม สล มน กายช อะห ในประเทศไทย ศร ณย น กรบ...153

10 (ง) The Relationship between Reading Behaviors and Reading Proficiency of Thai Students: An observation in L1 and L2 Sorabud Rungrojsuwan An Error Analysis of the Clearly Stated and Unclearly Stated Time Markers Concerning the Use of Verbs and Tenses in Translation from Thai into English by Second-Year English Major Students Parynya Chowwiwattanaporn An Analysis of Linguistic Features Used in Condominium Advertisements from Web Pages Supisara Kaewjumpasee A Study of Figurative Language That Conveys Connotation Related to American Cultural Values in Pop Songs: The Case of Taylor Swift Wichukorn Suriyawongpaisal Recovering Wholeness, Recovering Vulgar Everydayness: A Reading of Joy Kogawa s Obasan through Martin Heidegger s Being and Time Satit Leelathawornchai บทว จารณ หน งส อ คนแคระ: การขโมยเสร ภาพภายใต หน ากากมน ษยธรรม ก าวหน า พงศ พ พ ฒน...286

11 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 1 การอวตารในศาสนาฮ นด The Avatār in Hinduism แคทร ยา อ งทองกาเน ด Catthaleeya Aungthonggumnerd บทค ดย อ บทความน ม งศ กษาความค ดเร องการอวตารในศาสนาฮ นด ต งแต อด ต จนถ งป จจ บ น ในด านความหมาย พ นธก จ การสาแดงร ป และระด บการอวตาร โดย ศ กษาจากค มภ ร ภาคว ตป ราณะ ค มภ ร ศ วป ราณะ และค มภ ร ต าง ๆ ในศาสนาฮ นด รวมไปถ งการศ กษาต วอย างองค อวตารในย คป จจ บ น อาท ท านไส บาบาแห ง เชอร ด และท านศร ส ตยา ไส บาบา ผลการศ กษาพบว า การอวตารค อ การแบ ง ภาคหร อการลงมาของเทพเจ าส โลกมน ษย ด วยม พ นธก จส าค ญในการลงมาปราบ ส งสอนและช นาหนทางไปส ส จธรรมส งส ด และเป นต นแบบการประพฤต ปฏ บ ต แก มน ษย การส าแดงร ปขององค อวตารน นปรากฏในร ปมน ษย อมน ษย และส ตว แม องค อวตารจะถ กจาก ดในร างมน ษย อมน ษย และส ตว แต ย งคงด ารงค ณสมบ ต เฉก เช นเด ยวก บพระเจ าค อ ทรงไว ด วยมห ทธาน ภาพ ความเป นส พพ ญญ และปรากฏ พระองค ในท กหนท กแห ง ระด บการอวตารขององค อวตารน นสามารถแบ งได 2 ระด บค อ การอวตารย อย และการอวตารใหญ คาสาค ญ: อวตาร; ศาสนาฮ นด ; ป ราณะ บทความน เป นส วนหน งของว ทยาน พนธ เร อง อาร ค ไทพ อวตาร: ปรากฏการณ ทางเทพปกรณ มในศาสนาฮ นด และพระพ ทธศาสนา โดยม ศาสตราจารย พ เศษ ดร.ก งแก ว อ ตถากร เป นอาจารย ท ปร กษาว ทยาน พนธ. น ส ตปร ญญาด ษฎ บ ณฑ ต สาขาว ชาคต ชนว ทยา ภาคว ชาวรรณคด และ คต ชนว ทยา คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยนเรศวรและอาจารย ประจ าภาคว ชาภาษาไทย คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยนเรศวร. ต ดต อได ท : lovely_nekojang@hotmail.com

12 2 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) Abstract This study aimed to investigate the concept of avatars in Hinduism from the past up to present in terms of meaning, obligation, manifestation, and levels of avatar. The study was conducted from Bhāgavata Puraņa, Siva Puraņa and other sacred books, as well as examples of avatars at present, including Sai Baba of Shirdi and Sri Sathya Sai Baba. It was found that the phenomenon of an avatar is a reincarnation of a deity obliged to subdue, teach, act as a role model, and guide humanity to the ultimate truth. The manifestation of avatars is in forms of human beings, supernatural beings, and animals. Although avatars may come in such three forms, they possess deity properties, including omnipotence, omniscience and omnipresence. In addition, there are two levels of avatar, namely direct and indirect avatars. Keywords: Avatār; Hinduism; Purāņa บทนา อวตาร เป นความค ดท พบได ในค มภ ร และเทพปกรณ มต าง ๆ ในศาสนา ฮ นด เม อใดก ตามท โลกเก ดภาวะว กฤต ธรรมะเส อมลง อธรรมเจร ญข น เม อน น พระเจ าผ ทรงสถ ตอย เบ องบนจะอวตารลงมาส โลกเพ อช วยเหล อเทพ หร อมน ษย ท ก าล งได ร บความเด อดร อน ณ ขณะน น ด งข อความท พระกฤษณะได ประกาศก บ อรช นถ งการอวตารลงมาส โลกมน ษย ของพระองค ในค มภ ร ภคว ทค ตาว า ภารต! เม อธรรมเส อมเส ยไป อธรรมเจร ญข นในกาลใดๆ อาตมาย อมส าแดงตนให ปรากฏในกาลน นๆ เพ อร กษาสาธ ชน เพ อบ าราบท รชน และเพ อผด งธรรม อาตมาจ งได ส าแดงตนให ปรากฏในท กๆ ย ค (กฤษณะไท วปายนว ยาส, 2509: 52)

13 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 3 ภาพท 1 ภาพแสดงอวตารช วงแรกของพระว ษณ (ค.ศ.1834) วาดโดยศ ลป นชาวอ ตาเล ยน Giulio Ferrario ภาพจาก: เร องราวการอวตารท คนไทยร บร ก นท วไปค อ การอวตารของพระว ษณ หร อพระนารายณ ด งท ปรากฏในล ล ตนารายณ ส บปาง พระราชน พนธ ใน พระบาทสมเด จพระมงก ฎเกล าเจ าอย ห ว ท กล าวถ งการอวตารของพระว ษณ จ านวน 10 ปาง ได แก ม ตสยาวตาร ก รมาวตาร วราหาวตาร นรส งหาวตาร วามนาวตาร ปรศ รามาวตาร รามาจ นทราวตาร กฤษณาวตาร พ ทธาวตาร และ ก ลกยาวตาร ซ งความจร งแล วการอวตารของพระว ษณ น นม จ านวนมากกว าท เรา ร บร ก นโดยท วไป ด งเช น ภาคว ตป ราณะ (Bhāgavata Purāņa) กล าวถ งการ

14 4 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) อวตารของพระว ษณ ไว จ านวน 22 ปาง ได แก 1. พราหมณ หน มผ ถ อพรหมจรรย 2. วราหะ (Varāha) 3. นารทะ (Nārada) 4. ฝาแฝดนระ (Nara) และนารายณะ (Nārāyaņa) 5. กป ละ (Kapila) 6. ท ตตเตรยะ (Dattatreya) 7. ย ชญะ (Yajña) 8. ฤษภะ (Rşabha) 9. ปฤถ (Pŗthu) 10. ม ตสยะ (Matsya) 11. ก รมะ (Kūrma) 12. ธ นว นตร (Dhanvantari) 13. โมห น (Mohinī) 14. นรส งห (Narsiṁha) 15. วามนะ (Vāmana) 16. ปรศ ราม (Paraśurāma) 17. วยาสะ (Vyāsa) 18. ราม (Rāma) 19. พลราม (Balarāma) 20. กฤษณะ (Kŗşņa) 21. พ ทธะ (Buddha) 22. ก ลก (Kalki) ซ งการ อวตารของเทพลงมาส โลกมน ษย น นไม สามารถม ผ ใดน บได แน ช ด ด งท พระว ษณ กล าวถ งการอวตารของพระองค แก ม จ ก นทะ (Mucukunda) ไว ในภาคว ตป ราณะว า พระราชา ท ร ก! การอวตาร พฤต และนามของฉ น ม มากมายเหล อคณาน บ ม จานวนท ไม ส นส ด แม แต ฉ นม นเป นไป ไม ได ท จะน บจานวนส งเหล าน [ ] แม กระท งฤษ ผ ย งใหญ (เช น ท านปราศร, ไวศ มปายนะ เป นต น) ผ ซ งพยายามอธ บายการลงมาของฉ น และพฤต ในอด ต ป จจ บ น และอนาคตได ถ กต อง ไม ม ใครสามารถน บได ส นส ด (Shastri, 1999: ) นอกเหน อจากเร องราวการอวตารของพระว ษณ แล ว การอวตารของ พระศ วะก เป นท ร บร ก นอย างแพร หลายในประเทศอ นเด ย พระศ วะอวตารส โลก มน ษย หลายต อหลายคร ง การอวตารของพระศ วะเช น อรรธนาร ศวร ไภรวะ ศรภะ น นท น คฤหปต ย กเษศวร ไวศยนาถ วฤเษศะ ทว เชศวร ป ปปลาทะ เป นต น ในว ฒนธรรมฮ นด การจะน บถ อเทพองค ใดเป นใหญ กว าก นน นข นอย ก บ ว าผ น นน บถ อล ทธ ใดเป นใหญ หากน บถ อล ทธ ไวษณพน กายก จะน บถ อพระว ษณ เป นใหญ หากน บถ อล ทธ ไศวน กายก จะยกย องพระศ วะเป นใหญ และนอกจากการ อวตารของพระศ วะและพระว ษณ แล ว ย งม การกล าวถ งการอวตารของเทพองค อ นๆ เช น พระอ มา พระล กษม พระคเณศ เป นต น

15 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 5 บทความน ผ ว จ ยม ว ตถ ประสงค เพ อศ กษาความค ดเร องการอวตารใน ศาสนาฮ นด ในด านความหมาย พ นธก จ การส าแดงร ป และระด บการอวตารของ เทพเจ าในศาสนาฮ นด โดยศ กษาจากภาคว ตป ราณะ ศ วป ราณะ และค มภ ร ต างๆ รวมถ งศ กษางานเข ยนท เก ยวก บช วประว ต ขององค อวตารในย คป จจ บ นได แก ท านไส บาบาแห งเชอร ด และท านศร ส ตยา ไส บาบา ความหมายของคาว าอวตาร จากการศ กษาความหมายของคา อวตาร จากแหล งข อม ลต างๆ สามารถ จาแนกความหมายของคาอวตารได ด งน ค อ 1. อวตารค อ การแบ งภาคหร อการลงมา กร ณา ก ศลาส ยและ เร องอ ไร ก ศลาส ย (2550: 308) กล าวถ งความหมาย ของคา อวตาร ตามร ปศ พท ไว ว า การก าวลงมาเก ด การข ามลงมาเก ด หร อการแบ งภาคลงมาเก ด (จากธาต อว+ตฤา) พจนาน กรมฉบ บราชบ ณฑ ตยสถาน พ.ศ.2542 (2546: 1338) ให ความหมายของค า อวตาร ไว ว า แบ งภาคมาเก ดในโลก (ใช แก พระนารายณ ) เช น พระนารายณ อวตารเป นปลา จากความหมายในพจนาน กรม จะเห นได ว า ค าว า อวตาร จ าก ดใช อย ก บพระนารายณ เป นส วนใหญ เหต ด วยไทยเราร บร เร องราว การอวตารของพระนารายณ ก นอย างแพร หลาย ซ งความจร งแล วย งม การอวตาร ของเทพองค อ นๆ ในว ฒนธรรมฮ นด ด งท กล าวมาแล วข างต น ส วน พระบาทสมเด จพระมงก ฎเกล าเจ าอย ห ว (2516: 89) ม พระบรม ราชาธ บายความหมายของคา อวตาร ไว ว า คาว า อวตาร ใช เป นศ พท ซ งแปลว า การลงมาก ได หร อใช เร ยก ผ ว เศษซ งสมมต ว าเป นพระเจ าแบ งภาคลงมาก ได และพระเป น เจ าองค ใดๆ หร อเทวดาใดๆ แบ งภาคลงมาก น บว าเป นอวตาร

16 6 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) จากพระบรมราชาธ บายของพระบาทสมเด จพระมงก ฎเกล าเจ าอย ห ว ด งกล าวข างต น จะเห นได ว า พระบาทสมเด จพระมงก ฎเกล าเจ าอย ห วทรงใช ค าว า อวตาร ในความหมายท กว างออกไป กล าวค อ การใช ค าว า อวตาร ไม ได จ าก ดใช เฉพาะพระเจ า แต สามารถใช ได ก บเทวดาท วไปท แบ งภาคลงมาบนโลก ซ งค าว า เทวดาในท น น าจะหมายความถ งเทพมากกว าเทวดาท วไป พระมหาเทพจะอวตาร ลงมาส โลกเม อม เทพไปท ลอ ญเช ญ ด งท พระบาทสมเด จพระมงก ฎเกล าเจ าอย ห ว (2516: 98) ม พระบรมราชาธ บายว า ลงมาต อเม อม ทวยเทพส ทธาไปอ ญเช ญเป น พ เศษ 2. อวตารค อ ผ หล ดพ นโดยสมบ รณ สวาม กร ยาน นทะ (Kriyananda, 2007: 157) ให ความหมายของค า อวตาร ในเช งค ณสมบ ต ว า ผ ซ งบรรล โมกษะโดยสมบ รณ ถ งกระน น ย งปกป องโลกด วย ความเมตตา ไร ความปรารถนา เพ อน าความเข าใจมาส โลก และด งน นจ งเก ดอ กในสภาพท เป นอ สระอย างสมบ รณ กล บมา ด วยพล งจ ตว ญญาณท ไร ข ดจาก ด บ คคลผ น นค อองค อวตาร ค าว า อวตาร ในความหมายของสวาม กร ยาน นทะ องค อวตารเป นผ ท ม อ สรภาพอย างสมบ รณ ลงมาส โลกเพ อปกป อง และน าความเข าใจมาส โลกมน ษย เป นผ ท ม พล งไร ข ดจาก ด 3. อวตารค อ ผ ท ลงมาด วยม ว ตถ ประสงค เพ อปฏ บ ต ภารก จ เจฟฟร ย อาร มสตรอง (Armstrong, 2010: 4) กล าวถ งความค ดเร องการ อวตารไว ว าเป นการลงมาท ม ว ตถ ประสงค ด งข อความว า พระเจ าม จ ดม งหมายลงมาส โลกในร างของมน ษย (ซ งปรากฏให เราเห นเป นบ คคล) ท าพ นธก จให ส าเร จตามความต องการ ณ ขณะน น

17 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 7 จะเห นได ว า ค าจ าก ดความด งกล าว จ าก ดร ปขององค อวตารไว ในร าง มน ษย เท าน น แต ความจร งแล วเทพเจ าอวตารลงมาในร ปท หลากหลาย อวตารเป น มน ษย อมน ษย และส ตว ท งน ผ ว จ ยจะกล าวเร องการส าแดงร ปขององค อวตาร อย างละเอ ยดไว ในห วข อการสาแดงร ปขององค อวตารต อไป จากความหมายท งหมดข างต น เราสามารถสร ปความหมายของค าว า อวตาร ได ว า อวตาร หมายถ ง การลงมาหร อการแบ งภาคของพระเจ าหร อเทพลง มาส โลกมน ษย ในร ปของมน ษย อมน ษย หร อส ตว อวตารลงมาส โลกด วยความ สม ครใจ โดยม ว ตถ ประสงค เพ อปฏ บ ต พ นธก จตามความต องการในแต ละกาลเทศะ พ นธก จของการอวตาร เทพอวตารลงมาส โลกเพ อท าพ นธก จต างๆ ท ได ร บการร องขอตามความ ต องการของโลก ณ ขณะน น พ นธก จของการอวตารได แก บ าราบท รชน ขจ ด อธรรม ดารงไว ซ งธรรมะ เป นแบบอย าง ส งสอนช น าหนทางไปส ส จธรรมส งส ด ซ ง พ นธก จต างๆ เหล าน ล วนม จ ดประสงค เพ อช วยเหล อและธ ารงร กษาโลกให ด ารง ไว ซ งความสงบส ข จากการศ กษาพ นธก จการอวตารท ปรากฏในภาคว ตป ราณะ ศ วป ราณะ ค มภ ร เล มอ นๆ ในศาสนาฮ นด และช ว ตองค อวตารร วมสม ยท านศร ส ตยา ไส บาบา สามารถจาแนกพ นธก จการอวตารไว 3 ประการ ด งน 1. การอวตารลงมาปราบ เม อใดก ตามท โลกเก ดความว นวาย เหล าอธรรมเก ดความอห งการ ก อ ความไม สงบ เหล าเทพต างร องขอให พระว ษณ พระศ วะ หร อพระอ มา อวตารลงมา ปราบเหล าอธรรม และน าความสงบกล บค นส โลกมน ษย ต วอย างเช น การอวตาร ของพระว ษณ ได แก เม อคร งห ร ณยกศ ป ข มเหงร งแกเหล าเทพและฤาษ เทพและ ฤาษ จ งพาก นเข าเฝ าพระว ษณ เพ อร องขอความช วยเหล อ พระว ษณ จ งอวตาร เป นนรส งห (คร งมน ษย คร งส งห ) มาปราบห ร ณยกศ ป หร อเม อพราหมณ ถ ก กษ ตร ย ร งแก พระว ษณ อวตารเป นพราหมณ ปรศ รามมาปราบอรช นกษ ตร ย ผ

18 8 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ข มเหงร งแกพราหมณ และเม อพระว ษณ อวตารพระองค เป นพระกฤษณะ ได ส งหาร อส รต างๆ ท สร างความเด อดร อนให แก มน ษย เช น นรกาส ร เธน กะ ศ งขจ ฑะ เป นต น การอวตารของพระศ วะ อาท เม อคร งเหล าเทพถ กอส รราว พระศ วะอวตารลงมา เก ดเป นบ ตรของนางส รภ เพ อส งหารแทตย และปกป องเหล าเทพใน 11 ร ป ได แก กปาล น ป งคละ ภ มะ ว ร ปากษะ ว โลห ต ศาสตฤ อชปาท อห รพ ธ นยะ ศ วะ จ ณฑะ และ ภวะ การอวตารของพระแม อ มาเช น อวตารในร ปเกาศ ก เพ อปราบอส รศ มภะ และน ศ มภะ อวตารในร ปท รคา เพ อปราบแทตย ท รคาม เป นต น องค อวตารไม เพ ยงแต ท าหน าท ปราบเหล าอธรรมเท าน น พระองค ย งท า หน าท ก าจ ดอห งการของเหล าเทพท หลงใหลไปก บมายาต างๆ ด งเช น การอวตาร ของพระศ วะลงมาปราบนรส งห หร อพระนารายณ อวตารท สร างความเด อดร อนให เหล าเทพท งหลาย นรส งห เม อปราบห ร ณยกศ ป ได แล วเปลวเพล งแห งความเด อดดาล ของนรส งห ย งไม ลดลง เหล าเทพจ งต องท ลเช ญพระศ วะลงมาปราบ พระศ วะ อวตารลงมาในร ปของศรภะกล าวเต อนนรส งห แต ด วยอห งการนรส งห ไม เช อและ กล าวลบหล ว าตนเป นใหญ กว าเทพท กองค พระศ วะจ งส าแดงพระองค ในร ปพ นกร ผมเผ าย งเหย ง ม ป กและจะงอยปากเหม อนนกต อส ก บนรส งห ด วยก าล งท เหน อกว าทาให นรส งห พ ายแพ ยอมศ โรราบต อพระองค 1 จากต วอย างเหต การณ น ส งเกตได ว าศ วป ราณะยกย องพระศ วะเหน อพระว ษณ ในภาคว ตป ราณะไม ปรากฏ เหต การณ ด งท กล าวไว ในศ วป ราณะแต อย างไร อ กเหต การณ หน ง เม อคร งท เหล าเทพได ด มน าอมฤตท ได จากการกวน เกษ ยรสม ทร ก เก ดความอห งการข น พระศ วะทรงอวตารเป นย กเษศวรเพ อปราบ อห งการของเหล าเทพ ย กเษศวรแสร งถามถ งสาเหต ท เหล าเทพท งหลายมารวมก น ว าม ว ตถ ประสงค เพ ออะไร ด วยความอห งการ เหล าเทพจ งตอบไปว า พวกตนค อ ว รบ ร ษผ ย งใหญ ผ ส งหารแทตย เหล าน ย กเษศวรได ฟ งด งน น จ งขอให เหล าเทพใช อาว ธของเทพแต ละองค ผ าใบหญ าให ด แต ไม ม เทพองค ใดท าได ส าเร จ จ งร ว า อวตารเป นศรภะ. 1 ด เพ มเต มใน Ancient Indian Tradition and Mythology vol. 3 ตอน พระศ วะ

19 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 9 เป นมายาการของพระศ วะ พาก นคลายจากความอห งการ 2 และในปางกาละ-ไภรวะ พระศ วะอวตารลงมาเพ อปราบอห งการของพระพรหมและพระว ษณ ด งท ก งแก ว อ ตถากร (2552: 21) กล าวถ งเร องน ไว ว า คราวหน งพระศ วะปรากฏพระองค ในปางกาละ-ไภรวะ ปราบ อห งการของพระพรหมและพระว ษณ ในคร งน นทรงเด ดเศ ยร ท ห าของพระพรหมด วยเล บของน วพระห ตถ ซ าย และทรง สาแดงว าพระศ วะน นแล ค อ ปรมาตม น ทรงไว ซ ง ส ต (ความ ด ารงอย ) จ ต (ความร ) และอาน นทะ (ความเกษม) และด วย ประการฉะน จ งเป นท สยบยอมร บท งของพระพรหมและพระ ว ษณ จากต วอย างท งหมดข างต น จะเห นได ว า การอวตารของพระว ษณ พระ ศ วะ และพระอ มา เพ อปราบอส รและเหล าแทตย น น เป นพ นธก จท ช วยปกป องโลก ให กล บค นส ความสงบส ขอ กคร ง องค อวตารไม เพ ยงทาหน าท ปราบอส รเท าน น แต ย งท าหน าท ปราบความอห งการของเทพท หลงใหลไปกล บอ านาจมายาท พระ มหาเทพสร างข นอ กด วย 2. การอวตารลงมาท าหน าท สอนและช น าหนทางไปส ส จธรรม ส งส ด บทบาทการท าหน าท ส งสอนและช น าผ ท หลงผ ดจากธรรมะให กล บค นส หนทางท ถ กต อง เป นพ นธก จหน งท ส าค ญขององค อวตาร ด งท ท านไส บาบาได กล าวถ งเร องน ไว ว า เม อใดก ตามท มน ษย ไหลไปอย างไร จ ดม งหมายและไร ความหมาย องค อวตารจะมาเต อนและแสดงหนทางแก มน ษย (Courtois, 2008: 7) เช นเด ยวก บ Armstrong (2010: 146) ได กล าวถ งพ นธก จขององค อวตารไว ว า องค อวตารม หน าท เป ดเผยว วรณ จากเบ องบน เพ อน าทางมน ษย ผ หลงทางกล บค นส อวตารเป นย กเษศวร. 2 ด เพ มเต มใน Ancient Indian Tradition and Mythology vol. 3 ตอน พระศ วะ

20 10 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) แหล งต นธาต ท จากมา ด งข อความว า อวตารท กๆ พระองค ขณะท ลงมาม พ นธก จ ท เก ยวข องก บป ญหาเฉพาะของโลก ณ ขณะน น นอกเหน อไปจากน น แต ละองค ย งม หน าท เป ดเผยว วรณ หร อแสดงความร เพ อให มน ษย แทงทะล ส เบ องบน การอวตารลงมาท าหน าท สอนและช น าหนทางไปส ส จธรรมส งส ด เช น เม อคร งพระว ษณ อวตารลงมาส โลกในร ปของพระกฤษณะ พระกฤษณะท าหน าท แนะน าส งสอนอรช น ด งจะเห นได จากค มภ ร ภคว ทค ตา ท กล าวถ งภารก จของ พระกฤษณะองค อวตารของพระว ษณ ลงมาส โลกเพ อสอนและช น าหนทางท ถ กต อง ให แก พระอรช น พระอรช นไม ปรารถนาจะท าสงครามก บฝ ายเการพ ด วยไม ต องการต อส ก บเหล าญาต และคร บาอาจารย พระกฤษณะเต อนให พระอรช น คาน งถ งหน าท ของกษ ตร ย ในการท าสงครามท ชอบธรรม อ กท งย งเป ดเผยค าสอน หล กปฏ บ ต ท จะนาทางไปส โมกษะ อ นได แก สางขยะโยค (หล กร ) กรรมโยค (หล ก ปฏ บ ต ) ญาณกรรมส นยาสโยค (หล กจ าแนกญาณ) กรรมส นยาสโยค (หล กแห ง การสละกรรม) ธ ยานโยค (หล กการเข าฌาน) ญาณโยค (หล กญาณ) อ กษรพรหมโยค (หล กพรหมผ ไม เส อมเส ย) ราชว ทยาราชค ห ยโยค (หล กเจ าแห งว ทยา) ว ภ ตโยค (หล กท พยศ กด ) ว ศวร ปทรรศนโยค (หล กการเห นธรรมกาย) ภ กต โยค (หล กภ กด ) เกษตรช ญว ภาคโยค (หล กจ าแนกร างกายและผ ร ร างกาย) ค ณตร ยว ภาคโยค (หล กจาแนกค ณสาม) ป ร โษตตมโยค (หล กว าด วยบ ร ษผ ประเสร ฐ) ไทวาส ร สมบ ท ว ภาคโยค (หล กว าด วยการจาแนกท พสมบ ต และอส รสมบ ต ) ศร ทธาตร ยว ภาคโยค (หล กจ าแนกศร ทธาสามอย าง) และโมกษส นยาสโยค (หล กว าด วยการสละซ งเป น ปฏ ปทาแห งโมกษะ) 3 อ กต วอย างหน ง เม อพระว ษณ อวตารเป นกป ละ ได อธ บายหล กล ทธ สางขยะ หนทางไปส อาตม นให นางเทวห ต ผ เป นมารดาฟ ง และเม ออวตารเป นฤษภะ พระองค ได เผยแผ หนทางท จะนาไปส โมกษะ เป นต น 3 ด เพ มเต มใน ศร ม ทภคว ทค ตา.

21 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 11 ท านศร ส ตยา ไส บาบา องค อวตารในย คป จจ บ นท เพ งเส ยช ว ตไปน น ได กล าวถ งจ ดม งหมายการอวตารลงมาส โลกมน ษย ของท านไว ว า เราได มาเพ อ ซ อมหนทางสายหล กท สร างไว แต โบราณกาลเพ อจะน าพามน ษย ไปย งพระ มหาเทพ จงเป นว ศวกรเป นผ ตรวจตราและเป นคนท างานท ช านาญงานและม ความ จร งใจเถ ด และมาร วมงานก บเรา ค มภ ร พระเวท พระอ ปน ษ ท และศาสตร ท งหลาย ค อหนทางท เรากล าวถ ง เรามาเพ อเป ดเผยให เห นและเพ อฟ นช ว ตค มภ ร เหล าน (เมอร เฟ ต, 2551: 6) จะเห นได ว า ไม ว าอด ตหร อป จจ บ น เม อใดท มน ษย หลงจากเส นทางแห ง ธรรม เม อน นพระมหาเทพจะอวตารลงมาช วยเหล อมน ษย น ามน ษย ค นส หนทาง แห งส จธรรมส งส ด 3. การอวตารลงมาเป นต นแบบ พ นธก จท ส าค ญอ กประการหน งของการอวตาร ก ค อการเป นแบบอย าง การประพฤต ปฏ บ ต และวางรากฐานต างๆ ให แก มน ษย ยกต วอย างเช น การเสด จ อวตารส โลกมน ษย ของพระศ วะในปางต างๆ เช น ปางโยค ท กษ ณาม รต ม พ นธก จ เพ อ วางรากฐานให ก บผ ท ประสงค จะบ าเพ ญเพ ยรท าจ ตให น งและสละความส ข ทางโลก ยว ส ยออกบวชเป นฤาษ ช ไพร ดารงตนอย ในอาศรมวานปร สถ และส นยาส (ก งแก ว อ ตถากร, 2552: 21) และเม อคร งเสด จลงมาส โลกเพ อเป นต นแบบให แก ท านภรตม น น น สาเหต ส าค ญนอกจากจะเพ อเป นต นแบบการร ายร าท ก อให เก ดนาฏยศาสตร แล ว อ กเหต ผลหน งเพ อ ให ท านเหล าน นได จดจ าม ใช เพ ยงล ลาของร ปกาย แต หาก เพ อให เก ดการหย งร ถ งความหมายท เช อมโยงก บเบ องล กทางจ ตว ญญาณจน ผ ปฏ บ ต และผ ชมสามารถเข าถ งท งส นทร ยรส และป ญญาทางเทพปกรณ มด วย (ก งแก ว อ ตถากร, 2552: 21) การอวตารของพระว ษณ มาเป นต นแบบให ก บมน ษย เช น เม อคร งอวตาร ส โลกในร ปของพระฤษภะ นอกจากพระฤษภะจะเผยแผ ค าสอนและช น าหนทางส

22 12 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) โมกษะแล ว พระฤษภะย งท าหน าท เป นต นแบบในการด าเน นช ว ตท งทางโลกและ ทางธรรมให แก ประชาชน เป นต น องค อวตารในย คป จจ บ นอย างเช น ท านไส บาบาแห งเชอร ด และท าน ศร ส ตยา ไส บาบา ต างก ท าหน าท เป นแบบอย างการปฏ บ ต ให แก ผ ท น บถ อ ท าน ไส บาบาแห งเชอร ด จะประพฤต ปฏ บ ต ตนเป นต นแบบให แก ผ ท น บถ อท าน ด งท Rigopoulos (1993: 86) กล าวถ งท านไว ว า บาบาถ ายทอดค าสอนของท านโดย ผ านว ถ ช ว ตมากกว าค าพ ด ช ว ตของท านค อสารสาระ เช นเด ยวก บท านศร ส ตยา ไส บาบา ก จว ตรของท านในแต ละว น เป นสารสาระท ท านประพฤต เป นแบบอย าง แก สาน ศ ษย ด งท จอห น ฮ สลอพ กล าวไว ว า ช ว ตของบาบาค อ สารสาระ ต วตน ของท านค อ เปลวไฟแห งความร ก และท กขณะในช ว ตของท าน ท านอ ท ศตนเพ อ ช วยเหล อผ คนซ งเร ยกหาท านด วยความร ก (Hislop, 1985: 148) กล าวโดยสร ปถ งภารก จขององค อวตาร พระเจ าอวตารลงมาบนโลก มน ษย ด วยความต งใจท จะลงมากระทาภารก จต างๆ บนโลกมน ษย ยามเม อโลกเรา น นม ว กฤตการณ ต างๆ เก ดข น พระองค อวตารลงมาเพ อร กษาและช วยเหล อโลก ต กเต อนมน ษย กระต นจ ตว ญญาณและฟ นฟ ศร ทธา เป ดเผยว วรณ จากเบ องบน และน าทางให มน ษย ด าเน นไปส จ ดหมายปลายทางในช ว ตท ถ กต อง ในย คแรกๆ น น พระเจ าอวตารลงมาเพ อปราบเหล าอธรรม ส วนในย คหล งโลกเจร ญก าวหน า มากข น มน ษย ให ความสาค ญก บการพ ฒนาว ตถ มากกว าเร องของการพ ฒนาจ ตใจ มน ษย ห างไกลจากศาสนา และหลงระเร งเด นทางในกระแสโลกแห งว ตถ อย างไร จ ดม งหมายและไร ความหมาย ความปรารถนาปลายทางในช ว ตของมน ษย น นจ ง เป นเร องของความปรารถนาในการครอบครองว ตถ ส งของและปรารถนาถ งความ ร ารวยม ช ว ตท ส ขสบายจนหลงล มต นธาต ท มา จ ตใจมน ษย เส อมถอย พระเจ าจ ง ต องอวตารลงมาเพ อเผยแผ และฟ นฟ ธรรมะ เป นแบบอย างการปฏ บ ต ตนและ แนะนาหนทางในการดาเน นช ว ตท ถ กต องให แก มน ษย

23 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 13 การสาแดงร ปขององค อวตาร พระเจ าอวตารส โลกมน ษย ส าแดงพระองค ในร ปมน ษย อมน ษย และ ส ตว องค อวตารจะส าแดงองค ในร ปใดน นข นอย ก บพ นธก จท ได ร บการร องขอ ณ ขณะน น จากการศ กษาการสาแดงร ปขององค อวตารสามารถจ าแนกได 2 ประเภท ด งน 1. การสาแดงร ปในร างมน ษย พระเจ าอวตารส โลกในร ปมน ษย ท หลากหลาย เช น อวตารเป นฤษ เม อ คร งพระว ษณ อวตารเป น นระ และนารายณะ อวตารเป นพราหมณ เม อคร งพระ ศ วะอวตารเป น ทว เชศวร อวตารเป นกษ ตร ย เม อคร งพระว ษณ อวตารเป น พระราม และพระปฤถ อวตารเป นพ อค า เม อพระศ วะอวตารเป น ไวศยนาถ อวตารเป น น กเต นร าเม อพระศ วะอวตารเป นส นรรตกนาฏ อวตารเป นนายพราน เม อพระศ วะ อวตารเป นก ราตะ เป นต น การอวตารของพระเจ าลงมาในร ปมน ษย น น เหต ผลเบ องต น เพ อม ให มน ษย ปฏ เสธ เกรงกล วหร อหล กเล ยงพระองค ด งท ท านไส บาบากล าวไว ว า พระเจ า ต องพ ดภาษามน ษย ม พฤต เป นมน ษย ในฐานะท เป นสมาช กของเผ าพ นธ มน ษย ม ฉะน นแล วมน ษย อาจปฏ เสธและทอดท ง หร อกล ว และหล กเล ยงพระองค (Courtois, 2008: 15) เม อมน ษย ร บร ถ งความเป นสมาช กเผ าพ นธ เด ยวก นแล ว การถ ายทอดคาสอนและธรรมะต างๆ ให แก มน ษย ก ง ายข น การอวตารลงมาในร างมน ษย น น นอกจากจะช วยให พระเจ าก บมน ษย ต ดต อส อสารก นได แล ว การปรากฏพระองค ในร ปมน ษย ย งถ อเป นแบบอย างในการ ปฏ บ ต ตนให แก มน ษย อ กด วย ด งท ท านไส บาบากล าวว า พระผ ไร ร ป [พระเจ า] เสด จเข าส ร ปมน ษย น น เพ อผสมผสานก บมน ษย และสร างต วอย างและอ ดมการณ สาหร บมน ษย พระองค ทรงถ ายทอดให ก บพวกเขาท กแง ม มท พวกเขาควรเร ยนร (Courtois, 2008: 15)

24 14 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) การปรากฏพระองค ในร างมน ษย น น องค อวตารสามารถแสดงอารมณ อ อนไหว และแสดงพฤต กรรมต างๆ เฉกเช นเด ยวก บมน ษย เพ อให มน ษย และองค อวตารใกล ก นย งข น ด งท เฮาเว ร ด เมอร เฟ ต (2551: 6) ได กล าวถ งเร องน ไว ว า เราอาจประหลาดใจท ได พบการส าแดงออกซ งการเป นมน ษย ท านองน ใน บ คล กภาพของเทพเจ าอวตาร แต จะอย างไรก ตามท ส งเหล าน แหละท น าพา พระองค เข ามาใกล เราย งข น ช วยให เราสามารถเข าใจพระองค ได แม จะเป นส วน เส ยวเล กๆ ของค ณล กษณะอ นเป นท พย ท เลยพ นล กษณะของมน ษย ด วยเหต น การม ข อบกพร องบ างเล กๆ น อยๆ จ งท าให องค อวตารสามารถผล กด นให เก ด สว สด ภาพข นในหม มน ษย 2. การสาแดงร ปในร างอ นๆ องค อวตารนอกจากจะแสดงพระองค ในร างมน ษย องค อวตารย งปรากฏ พระองค ในร ปส ตว และอมน ษย อ กด วย ด งจะเห นได จากเร องราวการอวตารของ พระว ษณ เม อลงมาปราบย คเข ญในโลกมน ษย พระว ษณ ส าแดงพระองค ในร ปส ตว ต วอย างเช น อวตารลงมาเป นปลาใน ม ตสยาวตาร อวตารลงมาเป นเต าใน ก รมาวตาร อวตารลงมาเป นหม ป าใน วราหาวตาร เป นต น ส าหร บการอวตารลงมา เป นอมน ษย ได แก การอวตารลงมาเป นนรส งห คร งคนคร งส งห ใน นรส งหาวตาร เป นต น กร ณา ก ศลาส ย และเร องอ ไร ก ศลาส ย กล าวถ งพ ฒนาการการอวตารใน ร ปต างๆ ในแง ส งคมว ทยาไว ว า...เราจะเห นได ว า ล าด บท พระผ เป นเจ าแบ งภาคลงมาเก ดใน มน ษยโลกตามเทพน ยายของชาวฮ นด น น เร มต นด วยการ ก าเน ดเป นปลา เป นเต า (ส ตว ในน า) ก อน แล วจ งมาเป นหม (ส ตว ) เป นคร งคนคร งส ตว (นรส งหาวตาร) ตามล าด บ ต อมาจ ง เป นคนท ย งไม สมบ รณ (คนแคระหร อวามนาวตาร) แล วก เป น คนป าถ อขวาน (ปรศ รามาวตาร) ในท ส ดจ งเป นคนท เจร ญแล ว เป นล กต วอย าง เป นสาม อ นเป นแบบฉบ บ เป นผ น าและเป น กษ ตร ย ในอ ดมทรรศนะ (พระรามในเร องรามเก ยรต ) ต อมาก

25 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 15 พ ฒนาย งข นเป นคร บาอาจารย คน (พระกฤษณะและ พระพ ทธเจ า) ตามล าด บ สารบ ญช แห งการ อวตาร เป นข นๆ ไปเช นน หากจะพ จารณาก นโดยใช หล กใหญ เข าประกอบแล ว ก คงจะเห นได ว าไม ส ห างไกลจากหล กว ว ฒนาการของโลก เท าไรน ก (กร ณา ก ศลาส ย และเร องอ ไร ก ศลาส ย, 2550: ) ภาพท 2 ม สยาวตาร และภาพท 3 วราหาวตารของพระว ษณ ศ ลปะอ นเด ยสม ยคร สต ศตวรรษท 18 ภาพจาก: จะเห นได ว า ม มมองการอวตารในแง ม มทางส งคมว ทยา มองการอวตาร ในร ปต างๆ เป นไปตามหล กว ว ฒนาการของโลก ส วนผ ว จ ยมองว า เหต ท พระมหาเทพ ส าแดงพระองค ในร ปส ตว อมน ษย และมน ษย เป นไปตามสภาพเหต การณ ท เก ดข น ในช วงต นย ค โลกย งไม สงบ อส รเห มเกร มออกร งแกเหล าเทพและมน ษย ทาให พระมหาเทพต องอวตารพระองค ลงมาในร ปส ตว หร ออมน ษย ท ม พละก าล งมา ปราบอส ร ต อมาเม อโลกสงบ ป ญหาภายนอกหมดไป มน ษย กล บเผช ญก บป ญหา

26 16 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ภายในจ ตใจของต วเอง มน ษย ม ศ ลธรรมเส อมทรามลง ห นเหออกจากเส นทางแห ง ธรรมะ พระมหาเทพจ งต องอวตารส โลกในร างมน ษย เพ อส อสาร ส งสอนและน าทาง แก มวลมน ษย ผ หลง ช นาหนทางให มน ษย เด นไปส จ ดหมายปลายทางท ถ กต อง ค ณสมบ ต ของพระเจ าในร างมน ษย Huxley (2009: 21) ได กล าวถ ง ค ณสมบ ต ขององค อวตารในร างมน ษย ไว ว า เม อพระเจ าลงมาอย ในร างมน ษย พระองค ก ม ค ณสมบ ต เช นพระเจ าผ ม ร ป แต แสดงออกภายใต ข อจ าก ดของกายมน ษย ท เก ดมาในโลก ณ ขณะน น ด งน น แม พระเจ าผ เป นท พย จะทรงไว ซ งมห ทธาน ภาพประการต างๆ คร นลงมาอย ในกาย เน อ ก จะถ กจ าก ด ไม สามารถส าแดง หร อบางท ก จงใจไม ส าแดงส งท นอกเหน อ ว ส ยมน ษย แต ม ข อยกเว นส าหร บการอวตารท เสด จลงมาเฉพาะก จในช วงส น องค อวตารแม ว าจะถ กจ าก ดอย ในร างมน ษย แต ค ณสมบ ต เฉกเช นเด ยวก บพระเจ าก ย งคงอย ทรงไว ด วยมห ทธาน ภาพ (Omnipotence) ม พล งและอานาจท ไม จาก ด อด ตเราจะเห นได ว าองค อวตารม พละก าล งมหาศาลสามารถปราบย กษ อส รให ราบคาบได ด งเช นพระนารายณ ท อวตารลงมาในปางต างๆ ส วนองค อวตาร ในย คหล งๆ จะแสดงออกในร ปของการมอบส งของ ท านศร ส ตยา ไส บาบา เสก ส งของต างๆ ให แก ผ ท น บถ อ เช น ผงว ภ ต แหวน นาฬ กา ร ปภาพ เป นต น การช วยเหล อผ ท น บถ อให รอดพ นจากว กฤตการณ หร อความเจ บป วยต างๆ ความเป นส พพ ญญ (Omniscience) ค อ การร แจ งอด ต ป จจ บ น และ อนาคต ร ความในใจความค ดของบ คคลอ นๆ ล วงร เหต การณ ต างๆ ล วงหน า ม ความร ท งทางโลก และทางธรรมเป นอย างด ด งท พระกฤษณะกล าวก บพระอรช น ถ งความเป นส พพ ญญ ของพระองค ว า อรช น! อาตมาร ส งท เป นอด ต ป จจ บ น และ อนาคต แต ไม ม ใครร จ กอาตมา (กฤษณไทว ปายนว ยาส, 2509: 92) และ บ ร ษ (อาตม น) ซ งเป นส พพ ญญ เห นท ส ดในโลก ย งย น เป นผ บ งค บ ละเอ ยดท ส ด ใน บรรดาส งท ละเอ ยดด วยก น ทรงไว ซ งส ตว โลกท งปวง ม สภาพเป นอจ นไตย ร งเร อง ส กใส เพราะอย เหน อความม ดแห งอว ชชา (กฤษณไทว ปายนว ยาส, 2509: 98)

27 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 17 องค อวตารในสม ยป จจ บ นอย างเช น ท านไส บาบาแห งเชอร ด ก ทรงเป ยม ไปด วยค ณสมบ ต ข อน แม ท านไส บาบาแห งเชอร ด จะไม ได เป นแพทย แต ท านก สามารถร กษาผ ท เจ บป วยจากโรคต างๆ ให หายได ด วยการใช สม นไพรต างๆ ท ง ย งทราบถ งกระบวนการท างานต างๆ ในร างกายอ กด วย ด งท Rigopoulos (1993: 65) กล าวไว ว า ท าน [ไส บาบา] รวบรวมสม นไพรและยาราคาไม แพงจาก ร านค าท องถ น และใช ร กษาคนป วย กล าวก นว าท านร กษาผ ถ ก ง ก ด และร กษาโรคเร อน โดยการใช พ ษง และ ร กษาโรคตาเน า ด วยบ บา (ล างด วยล กร กขน) ซ งม สภาพเป นด างปราศจาก เช อโรค หลายคนเร มเร ยกท านว า ฮาก ม (hakῑm) หมอ ความร ทางด านการแพทย บวกก บการปฏ บ ต โยคะ แสดงว าท าน ร ความล บของสร รว ทยามน ษย และเวทมนตร แม ว าบาบาไม เคย เข ยนส งใดและแน นอนว าท านไม ได เข าเร ยนในโรงเร ยน แต ส าหร บสาวกของท านแล วท านค อ สรว ชญะ (Sarvajaña), บ คคลผ เป นส พพ ญญ ต วอย างการล วงร เหต การณ ต างๆ ของท านศร ส ตยา ไส บาบา ด งเช น ประสบการณ ของฟ ลล ส คร สต ล ท เล าถ งท านไส บาบาเต อนเธอเก ยวก บอ บ ต เหต ท จะเก ดข นว า ฉ นซ งใจเม อฉ นระล กถ งความเอ ออาทรท ท านเต อนล วงหน า เก ยวก บอ บ ต เหต ท าให ฉ นม สต และเตร ยมความพร อมด งใน กรณ ของพวกจ เคร องบ น และท านก จะท าเช นน นอ กในเวลาอ น (Krystal, 1994: 119) นอกจากองค อวตารจะม ค ณสมบ ต ทรงไว ซ งมห ทธาน ภาพและเป น ส พพ ญญ แล ว องค อวตารย งม ค ณสมบ ต ส าค ญอ กประการหน งค อ ปรากฏพระองค อย ในท กหนท กแห ง (Omnipresence) ด งข อความท พระกฤษณะประกาศก บอรช น

28 18 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ว า ด ก อนค ฑาเกศ อาตมาเป นอาตม นอาศ ยอย ในสรรพส ตว และอาตมาเป น เบ องต น ท ามกลาง และท ส ดของส ตว ท งหลายโดยแท (กฤษณไทว ปายนว ยาส, 2509: 122) อ กเหต การณ หน งท แสดงให เห นค ณสมบ ต ข อน ค อ เม อคร งพระกฤษณะ สาแดงท พยร ปของพระองค ตามคาร องขอของอรช น ด งเหต การณ ในอ ธยายะท 11 พระกฤษณะตร ส...อาตมาจ กให จ กษ ท พย แก ท าน ท านจงด อ านาจแห งโยคะ อ น เป นท พย ของอาตมา สญช ยท ลท าวธฤตราษฎร...ราช น! พระหร จอมมหาโยค ตร สด งน แล ว จ งแสดงท พยร ปอ น ย งใหญ แด ท าวอรช น บ ตรของนางปฤถาต อไป ซ งม หลายพ กตร หลายเนตร น าชมหลากหลาย ม ท พยาภรณ ใช น อย เง อดเง อ ท พยาว ธมากมาย ทรงมาล ยและผ าท พย ล บไล ของหอมท พย เป นเทพผ ล วนด วยสรรพความอ ศจรรย ไม ส นส ดปรากฏท กแห ง แสงอาท ตย ต งพ นดวง ประด งข นพร อมก นในฟากฟ า แสงน นจะ พอเปร ยบแสงจาร สของพระมหาตม นน นได บ าง ในเวลาน นโลก ท งหมดซ งจ าแนกออกไปเป นหลายอย าง ท าวปาณฑ ได เห น รวมก นอย ในร างของพระมหาเทพน น (กฤษณไทว ปายนว ยาส, 2509: 134) กล าวโดยสร ปพระมหาเทพและองค อวตารน นม ค ณสมบ ต เช นเด ยวก น ค อทรงไว ซ งมห ทธาน ภาพ (Omnipotence) ความเป นส พพ ญญ (Omniscience) และปรากฏอย ในท กหนท กแห ง (Omnipresence) หากแตกต างก นท องค อวตารน น ถ กจ าก ดในร างของมน ษย ด วยความเป นมน ษย ท ถ กจ าก ดอย ในโลกแห งกาละ องค อวตารจ งต องละจากโลกน ไปเม อหมดส นอาย ข ย

29 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 19 ระด บของการอวตาร ในการอวตารของพระมหาเทพลงมาส โลกมน ษย น น พระมหาเทพย งคง ประท บอย เบ องบนเช นเด ม การแบ งภาคหร อการอวตารลงมาส โลกมน ษย เป น เพ ยงการเจ ยดกระแสของพระองค ลงมาส โลกมน ษย เท าน น ด งท ว ส ทธ บ ษยก ล (2550: 336) ได อธ บายถ งเร องการอวตารไว ว า การแบ งภาคของพระว ษณ หร อ พระนารายณ น เร ยกว า อวตาร ซ งหมายความว า พระองค ย งประท บอย บนสวรรค ของพระองค แต ส วนหน งของพระองค จะปรากฏเป นมน ษย (หร อเทพองค ใดองค หน ง) ในโลกเบ องล าง และอวตารของพระองค ท อย ในโลกเบ องล างน อาจม ส วนของ พระว ษณ มากน อยเพ ยงใดก ได ว ส ทธ บ ษยก ล (2550: 336) ได กล าวถ งการแบ งภาคอวตารลงมาของ พระว ษณ เม ออวตารลงมาเป นพระกฤษณะ พระราม พระภรต พระล กษมณ และ พระศ ตร ตฆน ท ปรากฏในค มภ ร ป ราณะไว ว า ในกรณ การอวตารของพระองค มาเป นพระกฤษณะ ค มภ ร ป ราณะถ อว า ส วนของพระกฤษณะท ง 4 ใน 4 ส วนมาจากพระ ว ษณ ค อ เต มร อยละ 100 ในกรณ ของพระรามในเร องรามายณะ พระรามเป นอวตารเพ ยง 2 ใน 4 ส วน พระภรต 1 ใน 4 ส วน พระล กษมณ และพระศ ตร ตฆน องค ละ 1 ใน 8 ส วน แต ตลอดเวลาท พระองค แบ งภาคลงมาย งโลกเบ องล าง พระองค ย งคงเป นพระว ษณ อย ในสวรรค ของพระองค ตามปรกต การอวตารของพระมหาเทพน น สามารถแบ งออกได เป นสองระด บค อ การอวตารย อยและการอวตารใหญ ท านปรมห งสะ โยคน นทะ กล าวถ ง การอวตาร ย อยไว ว า พระเจ าผ ซ งไม ได ปลดปล อยพระองค โดยสมบ รณ เร ยกว า อวตารย อย (khaņḍa avatars) หร อการเจ ยดบางส วนอวตารลงมา (partial incarnation) ส โลก เพ อไถ ถอนว ญญาณแต ไม ม พ นธก จในโลกท เห นได ช ด องค อวตารย อยน นได แก คร บาอาจารย ท ลงมาท าหน าท ส งสอนเร องทางจ ตว ญญาณ ท านเหล าน ได ร บพระ

30 20 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ร ศม ของพระส ร ไพโรจน (เมอร เฟ ต, 2551: 2) การอวตารย อยย งพบได เสมอใน ประเทศอ นเด ย ส วนองค อวตารใหญ น น (pūrṇa incarnation) พระมหาเทพจะอวตารลง มาส โลก เม อเก ดเหต การณ ว กฤตข น ด งท ท านไส บาบากล าวถ งการปรากฏ พระองค ขององค อวตารใหญ ในโลกมน ษย ว า องค อวตารใหญ น น นานๆ จ งจะ ปรากฏ หลายๆ ศตวรรษผ านไปจ งจะจ ต ลงมาส กองค หน ง กล าวค อ จะเสด จลงมา ก ต อเม อโลกอย ในภาวะว กฤตจร งๆ ค อเม อโลกเผช ญภ ยร ายแรงจากส งช วร ายหร อ จากพล งท ถ วงร งให ถอยหล งเข าคลอง ท าให พล งฝ ายธรรมะ ฝ ายเทพ หร อพล งท จะก าวไปข างหน าตกเป นเบ ยล าง องค อวตารเสด จมาในฐานะเป นยาม ฤทธ แรงท จะ ปล ดปลดทาลายพ ษร ายในมน ษยชาต และกระท งว ว ฒนาการของกระแสจ ตมน ษย (เมอร เฟ ต, 2551: 6) ในท กๆ ย ค องค อวตารใหญ จะปรากฏพระองค ลงมาช วยปกป องโลกให พ นภ ย ด งท ท านปรมห งสะ โยคน นทะ (Yogananda, 2010: ) ได กล าวถ ง เร องน ไว ว า ในท กๆ ย ค พระเจ าจะอวตารลงมาเป นผ ช วยให พ นภ ย (ในร ปเต ม พระองค ) เพ อฟ นฟ ความด ปกป องจ ตว ญญาณ ช วยกาจ ดและท าลายความช วร าย การสาแดงพระองค ในร ปน เร ยกว า ป รณอวตาร (อวตารเต มพระองค ) สร ป จากการศ กษาการอวตารในศาสนาฮ นด ต งแต อด ตจนถ งป จจ บ น สร ปได ว า การอวตารค อการแบ งภาคหร อการลงมาของพระมหาเทพ และเทพต างๆ ส โลก มน ษย สาแดงพระองค ในร ปของมน ษย อมน ษย และส ตว ในย คแรกเร มท โลกเราย ง ว นวาย พระเจ าส าแดงพระองค ในร ปอมน ษย และส ตว เพ อปราบอส รและแทตย ท มาระรานเหล าเทพและมน ษย ส วนในสม ยหล งโลกเจร ญข น มน ษย เผช ญก บ ป ญหาภายในจ ตใจต วเอง พระมหาเทพจ งต องอวตารลงมาเพ อส งสอน ช น าหนทาง และเป นต นแบบในร ปมน ษย ถ าหากเราค นความหมายของค าว า อวตาร ใน ป จจ บ น จะพบว า ความหมายของค า อวตาร น นแคบเข า เหล อเพ ยงการแบ งภาค

31 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 21 หร อการลงมาส โลกในร ปของมน ษย เท าน น การอวตารลงมาส โลกมน ษย ม ระด บ การอวตารท แตกต างก นไป องค อวตารท ลงมาส โลกมน ษย จะม ท งองค อวตารย อย และองค อวตารใหญ การลงมาส โลกมน ษย ขององค อวตารน น เป นการลงมาท ม ว ตถ ประสงค องค อวตารม พ นธก จท จะต องทาให สาเร จในการอวตารแต ละคร ง พ นธก จท ท าน นก แตกต างก นไปตามว กฤตการณ ท เก ดข นบนโลก ได แก การลงมาเพ อปราบ การลง มาเพ อส งสอน ช น าหนทางส ส จธรรมส งส ด และการเป นต นแบบ ท กพ นธก จท องค อวตารทาน นล วนเป นไปเพ อสร างความสงบส ขให แก โลก บรรณาน กรม กร ณา-เร องอ ไร ก ศลาส ย ภารตว ทยาความร เร องอ นเด ยทางว ฒนธรรม พ มพ คร งท 6. กร งเทพฯ: ศยาม. กฤษณะไทว ปายนว ยาส ศร ม ทภคว ทค ตา (หร อเพลงแห งช ว ต). แปลโดย แสง มนว ท ร. กร งเทพฯ: สมาคมส งคมศาสตร แห งประเทศไทย. ก งแก ว อ ตถากร ความเป นมาของนาฏยศ ลป จากสม ยพระเวท และ ประว ต ศาสตร ของอ นเด ยจากสม ยพระเวทส สม ยฟ นฟ ศาสนาด งเด ม ของชมพ ทว ป. พ ษณ โลก: คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยนเรศวร. มงก ฎเกล าเจ าอย ห ว, พระบาทสมเด จพระ เทพเจ าและส งน าร. กร งเทพฯ: ธรรมบรรณาคาร. เมอร เฟ ต, เฮาเว ร ด อวตาร. แปลโดย ก งแก ว อ ตถากร. พ ษณ โลก: คณะ มน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยนเรศวร. ราชบ ณฑ ตยสถาน พจนาน กรมฉบ บราชบ ณฑ ตยสถาน พ.ศ กร งเทพฯ: นานม บ คพ บล เคช นส. ว ส ทธ บ ษยก ล พระว ษณ. ใน พจนาน กรมศ พท วรรณคด ไทย สม ยอย ธยา อน ร ทธคาฉ นท, หน า กร งเทพฯ: ราชบ ณฑ ตยสถาน.

32 22 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) Armstrong, Jeffrey Spiritual Teachings of the Avatar. New York: Atria Books. Courtois, Luc The Promise Fulfilled (part two). Bangalore: Message Publications. Hislop, John My Baba and I. California: Birth Day Publishing. Huxley, Aldous The Perennial Philosophy. New York: Harper Perennial Modern Classics. Kriyananda, Swami The Essence of the Bhagavad Gita. 2 nd ed. Nevada City: Crystal Clarity Publishers. Krystal Phyllis Sai Baba: The Ultimate Experience. York Beach: Samuel Weiser. Rigopoulos, Antonio The Life and Teachings of Sai Baba of Shirdi. New York: State University of New York Press. Shastri, J.L., ed Ancient Indian Tradition and Mythology Vol.10. Dehli: Motilal Banarsidass. Shastri, J.L., ed Ancient Indian Tradition and Mythology Vol.3. Dehli: Motilal Banarsidass. Yogananda, Paramahansa God Talks with Arjuna: The Bhagavad Gita. California: Self Realization Fellowship.

33 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 23 ล ล ตจ นทก นนร: การปร บเปล ยนจากอรรถกถาชาดก เป นวรรณคด ร อยกรอง Lilit Chandakinnorn: The Poetic Adaptation of the Jātaka-atthakhathā สาว ณ ขอนแก น Sawinee Khonkaen บทค ดย อ บทความน ม ว ตถ ประสงค เพ อศ กษาเร องล ล ตจ นทก นนรซ งม ท มาจาก อรรถกถาจ นทก นนรชาดกเพ อให เห นการปร บเปล ยนเร องทางพระพ ทธศาสนามา เป นวรรณคด ร อยกรองประเภทล ล ต ผลการศ กษาพบว ากว สร างสรรค วรรณคด ร อยกรองประเภทล ล ตโดยอ ง การลาด บเร องตามโครงสร างหล กของอรรถกถาชาดกแต ได ปร บเปล ยนเน อหาโดย การเพ มการพรรณนารายละเอ ยดเก ยวก บความค ด อารมณ ความร ส กของต วละคร เพ อให ต วละครม ม ต และเพ ออรรถรสของผ อ าน รวมไปถ งรายละเอ ยดของ เหต การณ ให ม เน อหามากข น นอกจากน กว ได แทรกบทพรรณนาตามขนบน ยมใน การประพ นธ วรรณคด ร อยกรองของไทยไว ครบถ วน อ กท งได สอดแทรกสาร ตถ ธรรมทางพระพ ทธศาสนาเพ มเต มจากท ปรากฏในอรรถกถาจ นทก นนรชาดก บทความน เป นส วนหน งของว ทยาน พนธ เร อง ล ล ตจ นทก นนร: การศ กษา เช งว เคราะห โดยม รองศาสตราจารย ดร.เสาวณ ต ว งวอน เป นอาจารย ท ปร กษา ว ทยาน พนธ. น ส ตปร ญญามหาบ ณฑ ต สาขาวรรณคด ไทย บ ณฑ ตว ทยาล ย มหาว ทยาล ย เกษตรศาสตร และน กภาษาโบราณระด บปฏ บ ต การ ส งก ดกล มหน งส อต วเข ยนและจาร ก สาน กหอสม ดแห งชาต กรมศ ลปากร. ต ดต อได ท : sawinee.aom@gmail.com

34 24 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) กระบวนการปร บเปล ยนอรรถกถาจ นทก นนรชาดกเป นวรรณคด ร อยกรองประเภทล ล ต ส งผลให ล ล ตจ นทก นนรเป นเร องท สะเท อนอารมณ จ บจ ต จ บใจผ อ านมากข น อ กท งผ อ านย งสามารถน าสาร ตถธรรมไปใช เป นหล กในการ ดาเน นช ว ตได อ กด วย คาสาค ญ: ล ล ตจ นทก นนร; อรรถกถาชาดก; การปร บเปล ยน Abstract This article aims to study Lilit Chandakinnorn which is adapted from the Atthakhathā of Chandakinnara Jātaka to demonstrate the adaptation of a Buddhist story to a verse literary work. The study finds that the poet creates the Lilit by following the same sequences as the Jātaka-atthakhathā while adapting content by adding explanation of thought, emotion of characters so the characters become more lively. The poet also provides details of scenes and situations to make the lilit more complete and comprehensible. In the adaptation process, the poet preserves the convention of Thai verse literature completely and also adds more dharma teachings to his work than those in the Jātaka-atthakhathā. The process of adapting the Chandakinnara Jātaka-atthakathā to Lilit verse literature makes the story more romantic and impressive to the audience, helping them have full understanding and be able to apply dharma into their everyday life. Keywords: Lilit Chandakinnorn; Jātaka-atthakhathā; adaptation

35 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 25 บทนา ล ล ตจ นทก นนรเป นเร องท ม ต นเร องจากอรรถกถาจ นทก นนรชาดก ว า ด วยพระโพธ ส ตว เสวยพระชาต เป นพระจ นทก นนร ชายาค อนางจ นทก นร คนไทยร จ กอรรถกถาชาดกอย างแพร หลายมาแล วต งแต สม ยทวารวด และม ภาพสล กลายเส นรวมท งค าอธ บายประกอบภาพชาดกในสม ยส โขท ย ต อมา ในสม ยอย ธยาจนถ งร ตนโกส นทร ม อรรถกถาชาดกท ร จ กแพร หลายและม ช อเส ยง มากค อ เวสส นดรชาดกและทศชาต เร องอ นๆ (สายวร ณ น อยน ม ตร, 2542: ง) ต วบท อรรถกถาชาดกจ งเป นศาสนน ทานท คนไทยร จ กมานานและย งเป นเร องต นแบบให กว ไทยได น าเน อหา โครงสร าง รวมถ งการล าด บเร องไปรจนาเป นค าประพ นธ ประเภทต างๆ ได หลากหลาย ล ล ตจ นทก นนรเป นต วอย างหน งของวรรณคด ท ม เร องต นแบบมาจาก อรรถกถาชาดก แม เร องราวจะไม เป นท ร จ กแพร หลายมากเท าเวสส นดรชาดกหร อ ทศชาต เร องอ นๆ แต วรรณคด เร องน ก เป นเร องท ประท บใจผ อ านไม น อย เห นได จากการท กว ท กย คสม ยเล อกเร องจ นทก นนรไปสร างสรรค ในร ปแบบค าประพ นธ และศ ลปะแขนงอ นๆ อย างหลากหลาย ส งท น าสนใจในการศ กษาเร องล ล ตจ นทก นนรค อ การศ กษาการ ปร บเปล ยน 1 จากเร องเด มไปส เร องใหม การปร บเปล ยนน นม ท งด านร ปแบบและ เน อหา ด านร ปแบบกว ปร บเปล ยนจากอรรถกถาชาดกซ งเป นร อยแก วปนก บคาถา ร อยกรองภาษาบาล มาเป นวรรณคด ร อยกรองประเภทล ล ตซ งประกอบด วยร าย สล บโคลงสอง โคลงสาม และโคลงส ด านเน อหากว ได ร กษาโครงสร างหล กตาม อรรถกถาชาดกซ งประกอบด วย ป จจ บ นว ตถ อด ตว ตถ และสโมธาน และได แทรก บทพรรณนาตามแบบการประพ นธ วรรณคด ร อยกรองของไทย ได แก บทประณาม 1 การปร บเปล ยน (adaptation) ในท น หมายถ ง การแปรจากวรรณกรรม ต นเร องไปเป นวรรณกรรมอ กร ปแบบหน งซ งย งคงล กษณะเด มบางประการย อย าง เหมาะสม.

36 26 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) พจน บทน ราศ บทชมโฉม บทอ ศจรรย และบทแต งองค ทรงเคร อง นอกจากน นกว ได เน นแก นเร องให ช ดเจนด วยการสร างบทบาทของพระนางพ มพาในฐานะภรรยา และแม ให เด นช ดมากข นกว าท ปรากฏในอรรถกถาจ นทก นนรชาดก ล ล ตจ นทก นนรเป นต วอย างท ด ของการปร บเปล ยนอรรถกถาชาดกเป น วรรณคด ร อยกรองประเภทล ล ตซ งม ความไพเราะงดงาม ภ ม หล งเก ยวก บล ล ตจ นทก นนร ล ล ตจ นทก นนรม ท มาจากอรรถกถาจ นทก นนรชาดก ปก ณณกน บาต ใน น บาตชาดก ชาดกเร องน พระพ ทธเจ ายกมาตร สเทศนาเม อคร งท พระองค เสด จ กล บกร งกบ ลพ สด เพ อโปรดพระเจ าส ทโธทนะ พระนางพ มพา และพ ทธบร ษ ทท ง ปวง ทรงยกเร องจ นทก นนรมาตร สส งสอนเพ อสรรเสร ญค ณความด ของพระนาง พ มพาว าเป นผ ท ม ความซ อส ตย จงร กภ กด ต อพระพ ทธองค อย างม นคงท งในชาต ป จจ บ นและในอด ตชาต อรรถกถาจ นทก นนรชาดกแสดงให เห นถ งความร กท ซาบซ งตร งใจของ ภรรยาท ม ต อสาม ไม ยอมทอดท งในยามตกท กข ได ยาก คอยปกป องค มครองและ แสดงความร กความภ กด ต อสาม แต เพ ยงผ เด ยว ด วยเน อหาของเร องม ล กษณะเป น น ยายร กท ซาบซ ง (ส จ ตรา จงสถ ตย ว ฒนา, 2548: 68) ก บท งม คต ธรรมสอนใจท าให อรรถกถาชาดกเร องน ครองใจผ อ านอย เสมอมาในท กย คท กสม ย ด งจะเห นได จาก การท กว ไทยได น าเร องจ นทก นนรชาดกไปเป นต นเร องเพ อรจนาเป นวรรณคด ท ง วรรณคด ลายล กษณ และวรรณคด ม ขปาฐะ ท าให ม วรรณคด เก ยวก บเร องจ นทก นนร ท แต งด วยร ปแบบค าประพ นธ หลายประเภท เช น ค าฉ นท กลอนอ าน บทละคร ด กดาบรรพ รวมท งแต งเป นล ล ตด วย เร องว า เร องล ล ตจ นทก นนรม หล กฐานเร องผ แต งและป ท แต งอย ในโคลงท าย

37 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 27 เสรจพ ทธส กราชหล วง สองพ น สองร อยญ ส บเจดส น เสศเหล า ส บเด อนส บหกว น ศ ขป กข ศ กระวารผะค ณมาศเข า นาคฟ นขวบป มหาราชร นร ยงงเยาว ฉลองเร องล ล ดเกลา ส บไว จ นทก นรปางเนา โพทธ ส ตว หว งทราบนรชนได ส บส างม ศการ เดชผลอาตมได ฉลองอรรถ โดยพระบรรท ลตร ส ล วงแล ว สถ ดสถ นประด พ ท ปราโมช นฤโรคนฤโภยแผ ว ผ องพ นสกลกาย (ล ล ตจ นทก นนร: หน าปลาย) ในเร องระบ ว าผ แต งค อ มหาราช ซ งย งเยาว ว ยและได แต งตามพระ บ ณฑ รโดยแต งเสร จในว นศ กร เด อน 4 พ.ศ.2227 ซ งตรงก บปลายร ชสม ยของ สมเด จพระนารายณ มหาราช (พ.ศ ) ต นฉบ บล ล ตจ นทก นนรเป น เอกสารต วเข ยนซ งไม ได เผยแพร อย างกว างขวาง ท าให ล ล ตเร องน ไม ได บ นท กไว ในประว ต วรรณคด ไทยในฐานะวรรณคด สม ยสมเด จพระนารายณ มหาราช กล าว ได ว าล ล ตจ นทก นนรเป นวรรณคด ล ล ตเพ ยงเร องเด ยวในสม ยสมเด จพระนารายณ มหาราชท พบในขณะน และเป นวรรณคด ล ล ตเร องแรกท ม เร องต นแบบมาจาก อรรถกถาชาดก ต นฉบ บเอกสารต วเข ยนเร องล ล ตจ นทก นนร ซ งกล มหน งส อต วเข ยนและ จาร ก สาน กหอสม ดแห งชาต รวบรวมไว ม 4 ฉบ บ ฉบ บท ผ เข ยนใช ศ กษาค อ เลขท 31 จ นทก นร โดยมหาราช. หอสม ดแห งชาต. หน งส อสม ดไทยด า. อ กษรขอม- ไทย. ภาษาบาล -ไทย. เส นรงค (ด นสอ, หรดาล). พ.ศ.2227 เน องจากเป นฉบ บท ม ความสมบ รณ ท งสภาพของเอกสาร ลายเส น และเน อหามากท ส ด

38 28 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ผ เข ยนเห นว าล ล ตจ นทก นนรเป นวรรณคด เร องส าค ญและย งม แง ม มท สามารถศ กษาได หลายประการ นอกจากจะเป นประโยชน ต อวงการวรรณคด ศ กษา แล วย งเป นการส บสานวรรณคด มรดกให คงอย สมด งเจตนารมณ ของผ แต งท ว า หว งทราบนรชนได ส บส างม ศการ ประเด นหน งท น าสนใจในการศ กษาวรรณคด เร องล ล ตจ นทก นนรค อ การศ กษาว ธ การปร บเปล ยนร ปแบบ เน อหาและองค ประกอบต างๆ จากอรรถกถา จ นทก นนรชาดกไปส วรรณคด ประเภทล ล ตซ งสามารถใช เป นแนวทางในการศ กษา การปร บเปล ยนวรรณคด ท ม ท มาจากอรรถกถาชาดกไปเป นค าประพ นธ ประเภท ต างๆ ต อไปได เน อหาส งเขปของเร องล ล ตจ นทก นนร เน อเร องของล ล ตจ นทก นนรในป จจ บ นว ตถ กล าวถ งพระส มมาส มพ ทธเจ า ภายหล งจากท ตร สร แล วได เสด จกล บกร งกบ ลพ สด เพ อโปรดพระพ ทธบ ดา เม อ พระองค เสด จถ งกร งกบ ลพ สด ความได ทราบถ งพระนางพ มพา พระนางเก ดความ ต นต นพระท ยย งน กท จะได พบพระพ กตร พระสวาม ภายหล งจากท รอคอยด วย ความท กข โศกมาเน นนานจนกล นความร ส กไว ไม ได จ งกรรแสง ร บส งหาพระราห ล ให เข าเฝ าพระบ ดาและเสด จไปกราบท ลให พระเจ าส ทโธทนะ ฝ ายพระเจ าส ทโธทนะ เม อทรงทราบว าพระพ ทธองค เสด จมาถ งจ งร บเสด จไปท ลให ไปประท บย งปราสาท ภายในพระราชว ง หล งจากน นได ถวายภ ตตาหารแด พระพ ทธองค และพระสาวก คร นพระพ ทธองค เสวยเสร จแล วม ร บส งว าจะเสด จไปตาหน กมารดาพระราห ล เม อพระพ ทธเจ าเสด จไปประท บท ต าหน กพระนางพ มพาแล ว พระนาง ได มาเข าเฝ าและพรรณนาถ งความท กข โศกหล งจากท พระสวาม ทรงผนวช ฝ าย พระเจ าส ทโธทนะได กล าวยกย องค ณความด ของพระนางพ มพาว าพระนางเป น ยอดของพระส ณ สา หล งจากท พระพ ทธองค เสด จออกผนวชพระนางไม เคยป นใจ ให ชายอ น แม จะม กษ ตร ย จากต างเม องทราบข าวว าพระนางพ มพาเป นหม ายมา นานแล วได ส งบรรณาการมาถวายและขอพระนางพ มพาไปเป นพระมเหส พระนาง

39 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 29 ไม เคยย นยอมแม ส กคร ง พระพ ทธองค จ งตร สเทศนาว าค ณความด ของพระนาง พ มพาท ม ความจงร กซ อส ตย ต อสาม น นม ได ม แต เพ ยงชาต น แม อด ตชาต ม ก าเน ด เป นก นร พระนางก ย งร กม นคงต อค ครองอย เสมอแล วทรงเล าเร องอด ตชาต น น ในอด ตชาต พระพ ทธองค เสวยพระชาต เป นก นนรม นางก นร เป นภรรยา ท งสองอาศ ยอย ท เขาจ นทบรรพต ว นหน งขณะท พระจ นทก นนรเล นน าม นางจ นทก นร ร ายร าอย ข างๆ พระเจ าพรหมท ตแห งเม องพาราณส เสด จประพาสป าเพ อล าส ตว ได ย นเส ยงนางจ นทก นร ข บร องได ไพเราะต องพระท ยจนเก ดความล มหลงและค ด อยากครอบครองนาง จ งได แผลงศรฆ าพระจ นทก นนรเส ยช ว ต นางจ นทก นร เศร า โศกมากเฝ าร าร องอ อนวอนต อส งศ กด ส ทธ ให ช วยสาม ของนางให ฟ นค นช พ หล งจากท พระจ นทก นนรส นช ว ต พระเจ าพรหมท ตปรากฏกายให นาง จ นทก นร เห นและพ ดจาเกล ยกล อมให นางยอมเป นมเหส นางจ นทก นร นอกจากจะ ไม ยอมละท งสาม แล วนางย งโกรธแค น กล าวบร ภาษพระเจ าพรหมท ตให ม อ น เป นไป พระเจ าพรหมท ตเม อเห นว าไม สามารถเกล ยกล อมนางให เป นมเหส ได จ งล มเล กความพยายามและเสด จกล บเม อง ฝ ายนางจ นทก นร ย งคงอ อนวอนส ง ศ กด ส ทธ ท งปวงให ลงมาช วยช บช ว ตสาม พระอ นทร จ งแปลงกายเป นพราหมณ มา ช บช ว ตให พระจ นทก นนรฟ น ส วนพระเจ าพรหมท ตด วยผลแห งการก อกรรมช ว ทาให พระองค ข นประท บบนบ ลล งก ไม ได เก ดความร อนร มและส นพระชนม ในท ส ด หล งจากท พระพ ทธเจ าทรงเล าเร องราวในอด ตชาต จบลง ทรงประช ม ชาดกให ท กคนในท น นได ทราบว าพระจ นทก นนรม ก าเน ดในชาต ป จจ บ นเป น พระองค เอง นางจ นทก นร เป นพระนางพ มพา พระเจ าพรหมท ตก าเน ดเป นพระ เทวท ต และพระอ นทร เป นพระอน ร ทธ จากอรรถกถาจ นทก นนรชาดกส ล ล ตจ นทก นนร: กระบวนการสร างสรรค ให เป นวรรณคด ร อยกรอง ล ล ตจ นทก นนรม ท มาของเร องและการล าด บเร องจากอรรถกถา จ นทก นนรชาดก อรรถกถาชาดกค อ ส วนอธ บายขยายความชาดกในพระไตรป ฎก

40 30 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) เพ อให เร องราวการเสวยพระชาต ในอด ตของพระโพธ ส ตว ม ความสมบ รณ ย งข น ค อ ม เร องราวการปรารภบอกเหต ของการเล าเร อง ม เร องราวในอด ตรวมท งคาถาซ ง ม กเป นค าพ ดของต วละคร และม ประช มชาดกหร อสโมธานค อการกล บชาต มาเก ด ของต วละคร (สายวร ณ น อยน ม ตร, 2542: 20) กระบวนการท กว สร างสรรค เร องล ล ตจ นทก นนรจากอรรถกถาจ นทก นนร ชาดกม ด งต อไปน 1. ร ปแบบ กว ปร บเปล ยนร ปแบบการน าเสนอเร องจากอรรถกถาชาดกซ งเป น ร อยแก วปนก บคาถาร อยกรองภาษาบาล มาเป นวรรณคด ร อยกรองประเภทล ล ตซ ง ประกอบด วยร ายแต งสล บโคลง โดยพบท งโคลงสอง โคลงสาม และโคลงส ต วอย างเช น ในอรรถกถาจ นทก นนรชาดกม ข อความว า...เม อพระเจ าพาราณส ได ทรงสด บค าท นางจ นทก นนรซ งย นอย บนยอดภ เขา กล าวปร เทวนาการเป นคาถาล วนแต แสดงให ท กข แก พระองค ให ม เหต ต างๆ ด งน น จ งทรงปลอบ นางจ นทก นนรเป นคาถาว า มา ตว จน เท โรท มา โสจ วน ต ม รมต ตก ข มม ต ว โหห ส ภร ยา ราชก เล ป ช ตา นาร ภ ฯ ด งน ความว า แน ะจ นทก นนร ต วเจ าไม ควรร องไห หร อเศร าโศกถ ง ผ วเลย แม จะร องไห น าตานองหน าส กปานใดก เท าก บดอกไม ใน สวนท เห ยวแห งแล วเราจะต งเจ าให เป นต าแหน งมเหส ของเรา แลจะได เป นท ส กการบ ชาของนางท งหลายในราชตระก ล... (อรรถกถาจ นทก นนรชาดก: 11) ล ล ตจ นทก นนรกล าวว า...ตทา พรห มทต โต ปางน นพญาพรมท ด [ ] เหนนาง นารฎบ นรา ถ งจอมผาเร ยกค อยค อย วรน ชน อยเภาพงงงา

41 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 31 เช ญน องมาหาพ พล น ผ วอาส ณช ว ตรแล วอย าค ดสงไศรย เช ญมาไปด วยพ จเศกศร ให เปนย ง เปนจอมม งเฉล มเม อง อย จะเค องรคายอาย ก นรท งหลายแลคนธรรภ... โคลงสอง นางฟงงโอวาทไท ย งหย างเพล งหม นไหม เพ มแค นทรวงทว โคลงสอง ฟ นไฟโกรธากร ว ดานกระมลภ กตรน ว กล าวถ อยสนองไป โคลงสาม ด ราภ ม นทราช ด งงฦๅกาจอาธรรมแท พ ฆาฏผ วก แล จวบส นวายชน [ ] โคลงส อ บายกลฬ อมาดแม น ฉ นใดก ด เราบชอบอ ฌาไศรย ท านด วย คนพาลกาจเกร ยงไกร ม วม ดเบญจกามม วย หยามหยาบ ห อนพ นนรการ (ล ล ตจ นทก นนร: หน าปลาย) การปร บเปล ยนด านร ปแบบจากอรรถกถาชาดกมาเป นวรรณคด ร อยกรอง ประเภทล ล ตแสดงให เห นการสร างสรรค ของกว ค อ การแทรกค าและประโยคภาษา บาล ไว ในบทร ายตลอดเร อง ซ งในต นฉบ บเข ยนด วยอ กษรขอมบรรจง น าส งเกตว า ค าและประโยคภาษาบาล ท แทรกไว น นไม ใช คาถาจากจ นทก นนรชาดกหร อจาก อรรถกถาจ นทก นนรชาดก แต เป นค าและประโยคบาล ท กว แต งข นใหม นอกจากน กว ย งได แปลเป นภาษาไทย

42 32 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) การแปลแต งท พบในล ล ตจ นทก นนรม 2 ประเภท ได แก 1.1 การแปลแต งจากภาษาบาล เป นคาๆ ต วอย างเช น ร าย...พระทศพลเสดจส ท มนเฑ ยรศร คฤหรตน สหส เฆน ก บบรรพส ศยคณะสงฆ เสดจจ านงบ ณทบาตร ชาว ประชา ราษฎ รส ทธา เส ยงสห ศสาอ ออ ง ก ต ต สท โธ สน น ถ งพระกรรณ พ มภา นางพญาได สด บ กฤษด ส พนครวาท ว าพระม ณ เสด จกล บ ร บบ ณท บาตราษฎร ววเรส ก แย มบรรชรส งหาศน ท ศนานารรถอาด ล... (ล ล ตจ นทก นนร: หน าต น) 2. การแปลแต งจากภาษาบาล ท เป นประโยค ต วอย างเช น ร าย อต เต พาราณส ย พ รห มทต โตนามรช ช กาเร ส แต กาลก อนยงงม พระผ บด เสวยสมบ ต ทรงนามพรมท ด สมยา ไทปวราธ เบศ ประเทศมห มา ช อภาราณะศร มณทล ฑ รกร งไกร โภไคล วนพ เศศ ไอสวรรเยศมไหย องคท านไท เฉล ยวฉลาด เร องร สารทเจนศ ลป ธน น ลศรศร หลายท ธชานะ ศ ตร ปละบอาจ ไพร นาศบกลาย... (ล ล ตจ นทก นนร: หน าต น) การท กว แทรกค าและประโยคภาษาบาล ไว ในบทร ายและม การแปลแต ง ถ อยค าภาษาบาล น นเป นเพราะกว ต องการคงไว ซ งบรรยากาศของความเป นเร อง ทางพระพ ทธศาสนา ซ งน ยมรจนาด วยภาษาบาล โดยถ อว าภาษาบาล ค อภาษาท บ นท กพ ทธวจนะ (พระบาทสมเด จพระจ ลจอมเกล าเจ าอย ห ว, 2540: 7)

43 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) เน อหา การสร างสรรค เน อหาของล ล ตจ นทก นนรม ด งน 2.1 เน อหาตามโครงสร างหล กของอรรถกถาชาดกและการเพ มหร อ เปล ยนรายละเอ ยด ตารางท 1 เปร ยบเท ยบการล าด บเร องและเสนอเน อหาของอรรถกถาจ นทก นนร ชาดกก บล ล ตจ นทก นนร การ ลาด บ เร อง ป จจ บ น ว ตถ การลาด บเร องและการเสนอเน อหา อรรถกถา ล ล ตจ นทก นนร จ นทก นนรชาดก ส วนท ตรงก บ อรรถกถาฯ ส วนท เพ ม/เปล ยนจาก อรรถกถาฯ - พระพ ทธเจ าประท บ - พระพ ทธเจ าเสด จ - พระพ ทธเจ าแสดงธรรม อย ท น โครธารามใกล มาย งกร งราชคฤห เทศนาโปรดป ญจว คค ย เม องกบ ลพ สด และกร งกบ ลพ สด ก อนเสด จย งกร งราชคฤห - ทรงปรารภถ งพระ เพ อแสดงธรรม และกร งกบ ลพ สด นาง พ มพาซ งเป น โปรดพระพ ทธบ ดา - เหล าศากยวงศ และ เหต ให พระองค และพระประย ร อาณาประชาราษฎร ต าง เทศนาเร อง ญาต ปล มป ต จ นทก นนร - พระนางพ มพาทราบว า พระพ ทธเสด จมา จ งช ชวนให พระราห ลร จ ก พระพ กตร พระราชบ ดา - พระนางพ มพากรรแสง ร บเสด จไปเข าเฝ าพระเจ า ส ทโธทนะ - พระพ ทธเจ าเสด จไป ประท บ ณ ราชน เวศน ของสมเด จพระพ ทธ บ ดา - พระเจ าส ทโธทนะ เ ส ด จ ไ ป น ม น ต พระพ ทธเจ ามา ประท บย งปราสาท - พระเจ าส ทโธทนะม ร บส งให ตกแต งปราสาท ให สวยงามเพ อถวายแด พระพ ทธเจ า

44 34 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) การ ลาด บ เร อง อรรถกถา จ นทก นนรชาดก - ทรงแสดงมหาธรรม ปาลชาดกโปรด สมเด จพระพ ทธบ ดา - ทรงร บอาหาร บ ณฑบาตจาก พระพ ทธบ ดา - ทรงด าร ว าจะเสด จ ย งตาหน กพระนาง พ มพา - พระพ ทธเจ าเสด จ ถ งปราสาทพระนาง พ มพา - พระนางพ มพาทรง กล นพระโศกไว ได ทรงประท บกราบ ถวายบ งคมพระพ ทธ องค ด วยก ร ยาอ นสงบ - พระเจ าส ทโธทนะ ตร สสรรเสร ญค ณ พระนางพ มพา การลาด บเร องและการเสนอเน อหา ล ล ตจ นทก นนร ส วนท ตรงก บ อรรถกถาฯ - ทรงร บอาหาร บ ณฑบาตจาก พระพ ทธบ ดา - ทรงด าร ว าจะ เสด จย งตาหน ก พระนางพ มพา - พระพ ทธเจ าเสด จ ถ งปราสาทพระนาง พ มพา - พระเจ าส ทโธทนะ ตร สสรรเสร ญค ณ พระนางพ มพา ส วนท เพ ม/เปล ยนจาก อรรถกถาฯ - พระพ ทธเจ าร บส งก บ พระสาร บ ตรว าจงอย า ห ามปรามพระนางพ มพา หากเข าใกล พระองค - พระนางพ มพาแสดง อาการคร าครวญอย าง หน ก - พระเจ าส ทโธทนะตร ส สรรเสร ญว าพระนางค อ ผ ยวดย งศร สะใภ

45 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 35 การ ลาด บ เร อง อด ต ว ตถ อรรถกถา จ นทก นนรชาดก - พระพ ทธเจ าตร สว า ความซ อส ตย ต อ พระสวาม น นไม ได ม เฉพาะชาต น จ งได นาอด ตน ทานมาตร ส เทศนา - กล าวถ งพระเจ า พรหมท ตกษ ตร ย ครองกร งพาราณส - พระพ ทธเจ าม กาเน ดเป นพระจ นท ก นนร พระนางพ มพา เป นนางจ นทก นร - พระเจ าพรหมท ต เสด จประพาสป า ห มพานต เพ อล าส ตว เพ ยงล าพ ง การลาด บเร องและการเสนอเน อหา ล ล ตจ นทก นนร ส วนท ตรงก บ อรรถกถาฯ - พระพ ทธเจ าตร ส ว าด วยความ ซ อส ตย ต อ พระสวาม น นไม ได ม เฉพาะชาต น จ งได น าอด ตน ทาน มาตร สเทศนา - กล าวถ งพระเจ า พรหมท ตกษ ตร ย ครองกร งพาราณส - พระพ ทธเจ าม กาเน ดเป นพระ จ นทก นนร พระนาง พ มพาเป นนางจ นท ก นร - พระเจ าพรหมท ต เสด จประพาสป า ห มพานต เพ อล า ส ตว ส วนท เพ ม/เปล ยนจาก อรรถกถาฯ - พระเจ าพรหมท ตม บร วารมากมายและม พระปร ชาสามารถเป นท เล องล อ - บนเขาจ นทบรรพต ประกอบด วยเหล าก นนร ก นร ต างพาก นเล นน า ด วยความส าราญ ม พ ทยาธรและคนธรรพ อาศ ยอย ด วย - พระองค ลงสรงช าระองค ก อนเด นทาง พร อม บรรดาเสนาอ ามาตย ด วยขบวนพย หยาตรา ทางสถลมารคอย าง สมพระเก ยรต

46 36 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) การ ลาด บ เร อง การลาด บเร องและการเสนอเน อหา อรรถกถา ล ล ตจ นทก นนร จ นทก นนรชาดก ส วนท ตรงก บ อรรถกถาฯ ส วนท เพ ม/เปล ยนจาก อรรถกถาฯ - ระหว างล าส ตว พระเจ าพรหมท ต บ งเอ ญพบก นนร สองสาม ภรรยาร องร า ทาเพลงอย ร มน า ทรงสด บเส ยงนาง จ นทก นร ไพเราะต อง พระท ยย งน กทรง ปรารถนานางเป น มเหส - ระหว างล าส ตว พระเจ าพรหมท ต บ งเอ ญพบก นนร สองสาม ภรรยา ร องร าทาเพลงอย ร มน า ทรงสด บ เส ยงนางจ นทก นร ไพเราะต องพระท ย ย งน กทรงปรารถนา นางเป นมเหส - ตลอดทางเสด จประพาส ทรงเกษมสาราญเพราะ ความร มร นของมวลหม ไม และสรรพส ตว ในป า ห มพานต - ทรงแผลงศร ปล ดช พก นนรผ สาม เส ยช ว ต - พระจ นทก นนรร อง ด วยความเจ บปวด - นางจ นทก นร คร าครวญ อย ข างศพสาม - นางจ นทก นนร เห น ว าผ ฆ าสาม ค อ พระเจ าพรหมท ต จ งบ นหน ไปบนยอด เขาและกล าวบร ภาษ - พระเจ าพรหมท ต ตร สเกล ยกล อมให นางจ นทก นร ยอม เป นมเหส - ทรงแผลงศร ปล ดช พก นนร ผ สาม เส ยช ว ต - พระจ นทก นนร ล มลงและได กล าว ลาภรรยาอ นเป น ท ร ก - พระเจ าพรหมท ต ตร สเกล ยกล อม นางจ นทก นร ให ยอมเป นมเหส - นางจ นทก นร คร าครวญ อย ข างศพสาม ด วยความ ท กข ส ดแสนสาห ส

47 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 37 การ ลาด บ เร อง การลาด บเร องและการเสนอเน อหา อรรถกถา ล ล ตจ นทก นนร จ นทก นนรชาดก ส วนท ตรงก บ อรรถกถาฯ ส วนท เพ ม/เปล ยนจาก อรรถกถาฯ - นางจ นทก นร ไม ยอม - นางจ นทก นร ไม ยอม - นางกล าวบร ภาษ พระเจ าพรหมท ตให ได - พระเจ าพรหมท ตม พระราชหฤท ยหน าย จากนางจ งเสด จ จากไป - เม อพระเจ า พรหมท ตเสด จไป แล วนางจ งลงมาอ ม กอดศพสาม - นางได ทาเทว ชฌาน กรรมการบวงสรวง ด วยวาจาต อพระ อ นทร ให ช วยสาม - พระอ นทร ทรงแปลง กายเป นพราหมณ ถ อ คนโทน าโปรดช บ ช ว ตพระจ นทก นนร - นางจ นทก นร ก ม กราบและกล าวคาถา ขอบค ณพระอ นทร - พระเจ าพรหมท ต ม พระราชหฤท ย หน ายจากนางจ ง เสด จจากไป - นางได ท าเทว ชฌาน กรรมการบวงสรวง ด วยวาจาต อพระ อ นทร ให ช วยสาม - พระอ นทร ทรง แปลงกายเป น พราหมณ ช วยช บ ช ว ต พระจ นทก นนร ร บผลกรรมท ก อข น - พระองค ต อว า นางจ นทก นร - พระองค เสด จกล บกร ง พาราณส และด วยแรง แห งบาป ท าให พระเจ า พรหมท ตส นพระชนม - บรรดาทวยเทพต างเห น ใจในความร กความซ อส ตย ของนางก นร และไม พ งใจ ในพฤต กรรมช วช าของ พระเจ าพรหมท ต - พระอ นทร บ นดาลให เก ดน าว เศษโปรยปราย ลงมาชโลมกายช บช ว ต พระจ นทก นนร - นางจ นทก นร เล าเร องราวท เก ดข นให พระจ นทก นนรฟ ง - พระจ นทก นนรซาบซ ง ในความร ก ซ อส ตย ของ นางจ นทก นร

48 38 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) การ ลาด บ เร อง สโมธาน การลาด บเร องและการเสนอเน อหา อรรถกถา ล ล ตจ นทก นนร จ นทก นนรชาดก ส วนท ตรงก บ อรรถกถาฯ ส วนท เพ ม/เปล ยนจาก อรรถกถาฯ - พระอ นทร ทรง ประทานโอวาท - นางจ นทก นร และ พระจ นทก นนรพาก น กล บย งยอดเขา จ นทบรรพต - พระอ นทร ทรง ประทานโอวาท - ทรงประทานโอวาทให พระจ นทก นนรบาเพ ญ บารม ต อไป - พระอ นทร เสด จส สวรรค ช นดาวด งส - พระพ ทธเจ าทรง ประช มชาดกด วยการ เช อมเร องในอด ตเข า ก บป จจ บ นว า พระอ นทร กาเน ดเป น พระอน ร ทธ พระจ นทก นนร กาเน ดเป นพระองค นางจ นทก นร กาเน ด เป นพระนางพ มพา และพระเจ าพรหมท ต กาเน ดเป นพระเทวท ต - พระพ ทธเจ าทรง ประช มชาดกด วย การเช อมเร องใน อด ตเข าก บป จจ บ น ว าพระอ นทร กาเน ด เป นพระอน ร ทธ พระจ นทก นนร กาเน ดเป นพระองค นางจ นทก นร กาเน ดเป นพระนาง พ มพาและพระเจ า พรหมท ตก าเน ด เป นพระเทวท ต - ผ แต งบอกม ลเหต ในการ แต งและขอให อาน สงส จากการแต งส งผลให ตน ประสบแต ความส ขไร โรคาใดๆ กล ากราย จากตารางท 1 เห นได ว าล ล ตจ นทก นนรม การล าด บเร องตามโครงสร าง หล กของอรรถกถาชาดก ค อ ป จจ บ นว ตถ อด ตว ตถ และสโมธาน ส งท ต างออกไป ค อเน อหาบางตอนม การเพ มเหต การณ และการพรรณนารายละเอ ยดมากข น ด งน

49 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 39 ป จจ บ นว ตถ กว ได เพ มการพรรณนารายละเอ ยดตอนท พระพ ทธเจ า เสด จถ งกร งกบ ลพ สด โดยกล าวถ งความศร ทธาของอาณาประชาราษฎร ท ส งเส ยง อ ออ งด วยความปลาบปล มท ได เข าเฝ าพระพ ทธเจ า ในอรรถกถาจ นทก นนรชาดก กล าวว า...สมเด จพระบรมศาสดาเสด จไปประท บ ณ ราชน เวศน ของสมเด จพระพ ทธบ ดา เพ อทรงร บอาหารบ ณฑบาตก อน แต เวลาท จะเสวย พระองค ทรงแสดงมหาธรรมปาลชาดก โปรดพ ทธบ ดา... (อรรถกถาจ นทก นนรชาดก: 8) ในล ล ตจ นทก นนรกล าวว า...ธรงจ นตนาการ ณโนศ จ กเสดจมาโปรดพระวงษา ส ทโทธนปม ขา ม พ ทธบ ดาเปนต น จรเสดจดลโปรดส ตวมา ราชตห ย บย งงท บจร ราชคฤหนครน น จวนเหม นตรด ส ด ตร สธรรมอ ดม พ ศไหม โปรดส ตวได มรรคญาณ ยาวะดล สถานกบ ลพ ศด บ ร ร ตน อ นเขษม เสนากต ม ภ กาทโย เป นท เปรมหม น กร พลอ ศสดรพลรถ อ กพลคชห ต ควร ปร ดาพ นพระยาด เหล าสากยราชกระก ลวงษ ย งอ คพงษ ในแหล งหล า จอ ประมาเล ศล น พระทศพลเสดจส ท มนเฑ ยรศร คฤหรตน สหส เฆน ก บบรรพส ศยคณะสงฆ เสดจจานงบ ณทบาตร ชาวประชาราษฎ รส ทธา เส ยงสห ศ สาอ ออ ง ก ต ต สท โธ สน นถ งพระกรรณ พ มภา... (ล ล ตจ นทก นนร: หน าต น) นอกจากน ย งม การเพ มเหต การณ ให พระนางพ มพาเร ยกหาพระราห ลให ทอดพระเนตรพระพ กตร พระบ ดา ขณะท อรรถกถาชาดกไม ได กล าวถ งเหต การณ ตอนน ให พระนางพ มพาไปกราบท ลพระเจ าส ทโธทนะ พระเจ าส ทโธทนะม ร บส ง

50 40 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ให ตกแต งปราสาทถวายพระพ ทธเจ า พระพ ทธเจ าร บส งแก พระสาร บ ตรว าอย าได ห ามพระนางพ มพาหากพระนางจะเสด จเข าใกล พระองค นอกจากน กว ย ง เปล ยนแปลงเน อหาโดยให พระนางพ มพาแสดงอาการคร าครวญเพราะเหต จากการ พล ดพรากมากกว าบทบาทของพระนางพ มพาท ปรากฏในอรรถกถาจ นทก นนร ชาดก เป นต น อด ตว ตถ ค อการกล าวถ งอด ตน ทานท พระพ ทธเจ ายกข นมาตร สเทศนา ส วนน ม การเพ มและเปล ยนแปลงรายละเอ ยดด งแสดงในตารางข างต น แต ส งท น าสนใจอย ท การเพ มเหต การณ อวสานของต วละครปรป กษ ค อพระเจ าพรหมท ต ให พบจ ดจบ ค อความตาย เน อหาส วนน ท าให เห นว าเน อเร องม การคล คลายใน ล กษณะท สอดร บก บคต ธรรมทางพ ทธศาสนาท ว า ท าด ได ด ท าช วได ช ว ท งน ผ อ านจะได ตระหน กถ งสาร ตถธรรมท แฝงมาก บเร องได ช ดเจนมากย งข น สโมธาน ค อส วนท พระพ ทธเจ ากล าวประช มชาดก เน อหาการกล บชาต มาเก ดในป จจ บ นของอรรถกถาจ นทก นนรชาดกตรงก นก บล ล ตจ นทก นนร 2.2 เน อหาแทรกตามแบบการประพ นธ วรรณคด ร อยกรอง นอกจากล ล ตจ นทก นนรจะม การล าด บเร องตามโครงสร างหล ก ของอรรถกถาจ นทก นนรชาดกและได เพ มเหต การณ และการพรรณนารายละเอ ยด มากข นแล ว ในส วนเน อหาย งม การแทรกบทพรรณนาตามแบบการประพ นธ วรรณคด ร อยกรอง ได แก การม บทประณามพจน หร อบทไหว คร บทแต งองค ทรงเคร องของต วละครหล ก บทชมธรรมชาต บทชมโฉม บทอ ศจรรย และบท น ราศ เป นต น ท งน ผ เข ยนได น าบทพรรณนาจากเร องล ล ตพระลอมาแสดงเท ยบ ด วยเหต ผลว าเร องล ล ตพระลอและล ล ตจ นทก นนรเป นวรรณคด ร อยกรองประเภท เด ยวก น อ กท งย งเป นวรรณคด สม ยอย ธยาเหม อนก น การน ามาแสดงเท ยบท าให เห นว าเร องล ล ตจ นทก นนรม ล กษณะร วมของวรรณคด ร อยกรองไทยท ม ขนบ การแต งเฉพาะด งน

51 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 41 ตารางท 2 แสดงบทพรรณนาตามแบบการประพ นธ วรรณคด ร อยกรองของไทย บท พรรณนา บทแต งองค ทรงเคร อง บทชม ธรรมชาต บทชมโฉม บทอ ศจรรย บทน ราศ ล ล ตพระลอ ทรงทองกรจ าร ส พาห ร ดร ปม งกรกลาย ธามรงค พรายเพร ศแพร ว มก ฏแก วแสงใส ทรงพ ช ยอาว ธเสร จ บพ ตรเสด จนวยนาด ด งพระยาราชไกรสร เหล ยวแลท วเท นป า ฝ าแฝกแขมแกมเลา ดงประเดาประด หม ไม ยางไม ย ง ตะเค ยน ส งส ดหมอก พะยอมดอกท งเมฆ อเนกไม หลายพรรณ ม ว ลย เว ยนเก ยวก ง ไม แมก ม งใบระบ ดฯ โฉมนางเหม อนหยาดฟ า ลงด น งามเง อนอ ปสรอ นทร ส หล า อย าค ดอย าควรถว ล ถ งยาก แลนา ชมยะแย มท วหน า หน อท าวม บ ญ บ ษบาบานคล คล อย สร อยและ สร อยซ อนสร อย เส ยดสร อยสระศร ภ มร คล งค เคล า กลางกมล ย นเย า ย วร องขานก น เห นดาวเด ยรดาษห อง เวหา เหม อนหม สาวสนมมา ใฝ เฝ า พ ศด ย อมดารา เร ยงรอบ ไปนา โอ อ อนสาวสนมเหน า หน มร างแรมสมร ล ล ตจ นทก นนร ธรงภ สาพรรณจร ด สร อยสอ งร ตน สน บเพลา ก นเจ ยกเนาวร ตนมงก ฎ ส งวารอ ตมแกมเกจ ธเสดจทรงพระขรรค ศรเกาท นธน ยง สภ กองคส รพเสรจ ป าระหงไม ม พรรณ ป ป ผ ตา บางต ม บาลเปนหล น ช อช นเกสรแซม บ นนาก แนมค นธรง นางแย มประยงสาวหย ด สาระภ พ ดมล ล ป บจ าป จ าปา มล ลา ล นจง ล าดวนดงกระด งงา แก ว กรรณ กาอ งช น พล บพล ดยลเร งคล าย ถ นนาง ผ วด จเร ยมปาง สวาด เคล น ขานางเหล อบกลพลาง เส ยวราค มาแฮ ยลย งค ดค ดเต อนเต น เร มเร ารศเชย ภ มร เทาร อนร อง เชยรศ ส มาลยปรากฏ กล นกล ว วาย โบกโบยทศ ท ศเหล า น นนา ฝ งภมรเมาหม ว แนบเคล าเคยเชย ธ ขน งราชเทพ สร อย พ ศพฤกษเร งลห อย ว าน องเสดจตาม ทงงหม สนมล อม เคยภ บาลแห ห อม บาทไทจร งเชย จากตารางข างต นแสดงให เห นว ากว สามารถสอดแทรกบทพรรณนา ด งกล าวไว ในเน อเร องตามขนบน ยมในการแต งวรรณคด ร อยกรองของไทย ท าให เห นว ธ การของกว ในการปร บเปล ยนเร องทางพระพ ทธศาสนาให ม ล กษณะเป น ร อยกรองไทยได อย างสมบ รณ

52 42 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) 3. แก นเร องและสาระส าค ญของเร อง อรรถกถาจ นทก นนรชาดกและล ล ตจ นทก นนรต องการน าเสนอ สาระส าค ญของเร องค อ ความจงร กภ กด และซ อส ตย ต อพระสวาม ของพระนาง พ มพาท งในอด ตและป จจ บ น โดยม น ยแฝงว า ค ณงามความด ท สตร ผ น ได ประกอบ ข นท งในอด ตและป จจ บ นเป นค ณความด ท ย งใหญ ยากท จะหาสตร ใดเท ยบเท ยม ได เหมาะสมแล วท จะเป น นางค พระบารม ท กภพท กชาต แม กว จะปร บเปล ยนร ปแบบจากอรรถกถาชาดกเป นล ล ตก ไม ได ท า ให แก นเร อง ค อ การสรรเสร ญค ณความด ของพระนางพ มพาเปล ยนแปลงไปด วย แต กล บม ว ธ การเน นแก นเร องให เด นช ดมากข นโดยการท าให สถานภาพและ บทบาทในฐานะแม และภรรยาของพระนางพ มพาช ดเจนด วยการเพ มต วละคร พระราห ลและเพ มการพรรณนาความค ดอารมณ และความร ส กของต วละคร มากกว าท ปรากฏในอรรถกถาจ นทก นนรชาดก บทบาทของพระนางพ มพาในฐานะภรรยาท ร กสาม มากเม อต อง พล ดพราก จ งม การแสดงการคร าครวญ ในเร องล ล ตจ นก นนรกว ได ปร บเปล ยนให พระนางพ มพาแสดงออกทางภาวะอารมณ และความร ส กน กค ดมากกว าท ปรากฏใน อรรถกถา โดยผ อ านจะร บร ได ต งแต เร มปรากฏต วละคร กล าวค อ เม อพระนาง ทราบว าพระพ ทธเจ าเสด จกล บกร งกบ ลพ สด พระนางก ม ร บส งเร ยกหาพระราห ล ให เข าเฝ าพระบ ดา ระหว างทางเสด จไปกราบท ลพระเจ าส ทโธทนะพระนางก เด น พลางร องไห พลางด วยความท กข พระท ยแสนสาห ส ด วยพระนางรอคอยการเสด จ กล บของพระสวาม มายาวนาน เม อจะได พบพระพ กตร จ งส ดกล นความด พระท ย ระคนก บความท กข ตรมเหล าน นไว ม ได จ งกรรแสงโศกอย างมากโดยม อายผ ใด ด งความว า...ส วนนางกระษ ตรพ มภา เหนองคภ ควาเสดจน ง นางก ย ง คลานด มด วล ถ งพระครวญกราบลง ทรงกรรแสงว ลาป ภ กตราอาบชลเนตรนอง ผ วม วหมองระก าจ ตร จ งอ ท ศ กราบท ล ความอาด ลแสนเทวศ ปางพระองคท เรศนคร

53 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 43 อ ระร อนด งจะท าลาย ปานกายจเปนท ล บอาดรช ว ว นาศ ห วงด วยราชราห ล ยงงแอบอ นถ นะบร พาด ชาวประชาราษ คระหา จ งเร ยกราห ลมาอภ ว นทน ธรงแสนส ลยย งน ก เฉพาะพระภ กตรนาถา... (ล ล ตจ นทก นนร: หน าต น) พระนางพ มพากราบท ลพระพ ทธองค ถ งความท กข โศกท เก ดข น ภายหล งจากพระพ ทธองค เสด จออกผนวช บทบาทของพระนางพ มพาในฐานะ ภรรยาท พล ดพรากจากสาม เป นท ร กแสดงออกผ านการพ ลาปร าพ นด งความ ข างต นปรากฏเฉพาะในล ล ตจ นทก นนรเท าน น ในอรรถกถาบทบาทของภรรยาท คร าครวญด วยความท กข โศกจากเหต พล ดพรากไม โดดเด นเท า บทบาทภรรยาของ พระนางพ มพาในอรรถกถาจ นทก นนรชาดกกล บถ กสร างให กล นความท กข โศกไว ได โดยไม แสดงอาการคร าครวญใดๆ ด งน...ส วนพระมารดาพระราห ลทรงกล นพระโศกไว ในพระท ยได ทรงประท บกราบถวายบ งคมสมเด จพระบรมศาสดาโดยปรกต ม ได ม อาการว ปร ตอ นใด เป นโดยพระนางม ความน บถ อคารวะ ยาเกรงต อสมเด จพระบรมกษ ตร ย... (อรรถกถาจ นทก นนรชาดก: 8) จ งกล าวได ว าเร องล ล ตจ นทก นนรกว จงใจสร างพระนางพ มพาให แสดง ภาวะอารมณ สะเท อนใจต างจากอรรถกถาจ นทก นนรชาดกอย างเห นได ช ด บทบาทอ กประการหน งท เน นมากในล ล ตจ นทก นนรค อ สถานภาพ ของแม ท ร กล กย งกว าช ว ตไม ยอมท งล กแม ว าจะไม ม สาม และไม ว าจะเผช ญก บ สถานการณ ใดก ตาม ปรากฏในเร องล ล ตจ นทก นนรในตอนท พระนางพ มพาตร ส เล าถ งความท กข โศกท เก ดข นหล งจากพระพ ทธเจ าเสด จออกผนวช ทรงเล าให พระพ ทธเจ าฟ งว าแม นจะทรงท กข แสนสาห สจากการพล ดพรากเพ ยงใด พระนางก ไม อาจท งราชบ ตรได บอาดรช ว ว นาศ ห วงด วยราชราห ล ยงงแอบอ น ถ นะบร พาด ชาวประชาราษคระหา

54 44 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) นอกจากน ล ล ตจ นทก นนรย งแสดงให เห นถ งบทบาทของพระนาง พ มพาในฐานะแม ด านหน ง ค อเม อม โอกาสท พระโอรสจะได พบพระบ ดาจากท ไม เคยได พบก นต งแต ถ อก าเน ดมา พระนางไม ละท งโอกาสน การท าเช นน เป นการ แสดงบทบาทแม ท ด ค อ สอนให ล กร จ กร กและเคารพผ เป นบ ดาบ งเก ดเกล าแม ว าจะ ไม ได เล ยงด ด งจะเห นได จากประโยคค าส งสอนของพระนางพ มพาท กล าวต อ พระราชโอรส ซ งระคนด วยความร ส กน อยพระท ยต ออด ตพระสวาม ด งน จ งเร ยกราห ลล กร กษ พ อจงเลงภ กตรพระบ ดา ค อนาถา บงงเก ดเกล า เบ องหน าเจ าจครหา ว ามาดาน สามาร เปนพวก พาลห นชาต ทรล กประดาษใช น อย เก ดมาพลอยเส ยศ กด ม ได ร จ กบ ดา พ อย าว าอย าสงไสย ใช ว ามาดาจไม บอก จงแลออกไป ตามบรรชร ตรงพระกรมาดาช ตรงน พระล กร กษเจ าแม พ อจง แลเลงเพ งพ ศ จอมโมล ดองค น น พระภ กตรด จจ นทรว นเพง เปล งปล งเปล องราค อากาศว ถ หมดเมฆ บร เฉกทรงกลด แผ วผ อง... (ล ล ตจ นทก นนร: หน าต น) บทบาทของพระนางพ มพาในอด ตว ตถ ท ม ก าเน ดเป นนางก นร เม อ ปร บเปล ยนให เป นวรรณคด ล ล ตกว ย งคงเน นเร องค ณธรรมของสตร ด านความร ก และซ อส ตย ต อสาม เหม อนอรรถกถาจ นทก นนรชาดก ส งท เพ มค อการพรรณนา อารมณ สะเท อนใจของนางจ นทก นร โดยปร บเปล ยนให ม รายละเอ ยดมากกว า อรรถกถาจ นทก นนรชาดก ยกต วอย างเช น การพรรณนาอารมณ ความร ส กตอน พระจ นทก นนรถ กย ง ในอรรถกถาจ นทก นนรชาดก กล าวว า...ฝ ายนางจ นทา เม อพระบรมโพธ ส ตว นอนร องครางอย นางหา ร ส กว าสาม ของตนถ กย งไม คร นมาได เห นนอนสงบน งแน อย จ งค ดว าความท กข ท เก ดข นแก สาม ของเราคร งน เป นเพราะอะไร หนอ จ งว งเข าไปด ก ได เห นโลห ตไหลออกจากปากแผลท ถ กย ง นางก ไม อาจกล นความโศกไว ได จ งร องไห ข นด วยเส ยงอ นด ง... (อรรถกถาจ นทก นนรชาดก: 10)

55 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 45 ในล ล ตจ นทก นนรกล าวว า...ส วนนารถก ร เหนสวาม มรณาศ เสดจล ลาศเม อแมน ก าสด ส ดแสนทว นางเร งต ทรวงซ า พ ไรร าสห ศศา เล อดในยนา หล งไหล โอ ว าท ใดพระเคยจร ร เข าจ นทรค ร ย ชมสระศร ก บน องนารถ ว นน พระบาทน รา ส ช นฟ าเสวยสวรรคต องค เด ยวค ลเสดจแล ว ละเม ยแก วน ไว เม ยฃอไปเพ อนองค เสวยสมบ ต วงษเทว น ควรพระผ นวะดลเห จ ละเม ยเดจ เด ยวดาย เม ยฃอวายช วาดอม อย จ กตรอมผ วเผ อด โลห ต เด อดว กลไหม หฤๅห อนไกลมาพ มาศ จากอาตม อ รเรา เคย คล งเคล าชวนชม พ รมยช ปากป อน แนบเน อนอนชวนชม... (ล ล ตจ นทก นนร: หน าปลาย) เห นได ว าในอรรถกถาจ นทก นนรชาดกกล าวถ งการคร าครวญของนาง จ นทก นร ไว อย างกระช บ ซ งต างจากล ล ตจ นทก นนรท กว ได พรรณนาอารมณ ความร ส กของนางจ นทก นร ท ส ญเส ยสาม อ นเป นท ร กไว มากกว า จากท กล าวมาท งหมดแสดงให เห นว ากว ม กลว ธ ในการเน นสาระส าค ญ เร องโดยการสร างบทบาทในฐานะภรรยาและแม ของพระนางพ มพาให เด นช ดมาก ข นกว าท ปรากฏในอรรถกถาจ นทก นนรชาดกท าให เห นว าเม อกว ปร บเปล ยน ร ปแบบค าประพ นธ เป นร อยกรองได ม การเพ มรายละเอ ยดด านความร ส กน กค ด การแสดงออกของต วละคร และการเน นสาระสาค ญของเร องให ช ดเจนมากย งข น ความแตกต างน เป นไปได ว าอรรถกถาจ นทก นนรชาดกเป นการ อธ บายขยายความเน อหาของพ ทธพจน ให เข าใจง ายข น ด งน นว ตถ ประสงค หล ก ค อการม งสอนในเร องหล กธรรม ในการสร างต วละคร เหต การณ จ งม ได เน น รายละเอ ยด ความค ด อารมณ ความร ส กของต วละคร เม อกว ผ แต งล ล ตจ นทก นนร นาเน อหามาปร บเปล ยนเป นวรรณคด ร อยกรองจ งได เพ มอรรถรสสร างม ต ให ต วละครเข าไปในเร องโดยหว งให เก ดผลทางอารมณ แก ผ อ านผ ฟ งมากกว าอรรถกถา จ นทก นนรชาดก

56 46 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) 4. การสอดแทรกสาร ตถธรรม สาร ตถธรรมท อรรถกถาจ นทก นนรชาดกและล ล ตจ นทก นนรน าเสนอ เด นช ดค อ เร องค ณธรรมของสตร ด านความร กและซ อส ตย ต อสาม เม อกว ปร บ เปล ยนจากอรรถกถาชาดกเป นล ล ต กว ได สอดแทรกสาร ตถธรรมอ นไว ด วย ด งน 4.1 กฎแห งกรรม อรรถกถาจ นทก นนรชาดกไม ได น าเสนอพ ทธธรรมข อน ช ดเจน น ก เน องจากกล าวถ งผลแห งการกระท าเฉพาะฝ าย ท าด ได ด ค อนางจ นทก นร แม สาม ตายก ไม ยอมป นใจให ชายอ น ผลจากการก อกรรมด ท าให บรรดาเทพยดา ต างเห นใจ กระท งพระอ นทร ช วยช บช ว ตสาม ของนางให ฟ นค นช พ แต ไม ได กล าวถ งผลแห งการกระท าของฝ าย ท าช วได ช ว ค อพระเจ าพรหมท ตท ก อกรรม ช วฆ าสาม อ นเป นท ร กของคนอ นแต กล บไม ได ผลกรรมอ นใดตอบแทน ขณะท ล ล ต จ นทก นนร กว น าเสนอเร องกฎแห งกรรมให ประจ กษ ช ดท งสองฝ าย กล าวค อด วย เหต ท นาง จ นทก นร ร กและซ อส ตย ต อสาม ผลแห งการประกอบกรรมด ท าให พระอ นทร ช วยช บช ว ตพระจ นทก นนรฟ นค นช พมาครองร กก นด งเด ม...เพราะบ ญองคจอมสวาด เยาวราชนงราม ม ความส จซ อตรง จ งพบพงษพฤฒา หน งบ ญข าเพรงอาพน เคยมาดลค าช แต ปางบ รรพสมส าง บ บเพน วาษว าง ต อต งงพ ทธภ ม... (ล ล ตจ นทก นนร: หน าปลาย) ส วนพระเจ าพรหมท ตกระท ากรรมช วฆ าสาม เพ อหว งครอบครอง ภรรยาผ อ นท ายท ส ดต องชดใช กรรมด วยความตาย...ราชา จ งท าวกร งพรหมท ด [...] ทาว ส ล ะถ งบ ร รมยา ราชาข นมนเฑ ยร บาปก ามตามเบ ยรภ ธร เก ดอ บ ต ร อน หฤไทย เร าร งไนยสกลองค บอาจจะด ารงคกาย เพราะว า ร ายกาจพาทา ม กมฤฉาท ษฐ บด าหร ละอายบาป ล ะแก ลาภก อก ามหนา ช ว ตก เขย ย ถ งมรณาพ นาศ ม วยช วาดธ น นแล... (ล ล ตจ นทก นนร: หน าปลาย)

57 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) ศ ลห า กว ผ แต งล ล ตจ นทก นนรได สอดแทรกหล กธรรมเร องศ ลห า ตอนท นางจ นทก นร เต อนสต พระเจ าพรหมท ตให ประพฤต ถ กต องตามศ ลธรรม โดย ช ให เห นโทษว าหากไม ประพฤต ตามศ ลห าแล วส นช ว ตไปจ กต องตกนรกหมกไหม ด งความว า ศ ลห าพระเจ าย อม บ นท ล ใครล วงค ามประย ร ตร สไว ณรกจ กเปนม ล เร อนแห งตนนา น ยโกฏ ป ไปไหม มากหย งอ ปรมา (ล ล ตจ นทก นนร: หน าปลาย) หากพ จารณาตามเน อเร องจะเห นได ว าพระเจ าพรหมท ตน น กระท าผ ดศ ลข อ 1 ท ว าห ามฆ าส ตว ต ดช ว ต และศ ลข อท 3 ห ามประพฤต ผ ด ประเวณ อย างช ดเจนซ งนางจ นทก นร ในฐานะผ ท ม ค ณธรรมจ งได พ ดเต อนสต พระเจ าพรหมท ตให กล บต วเป นคนด เล กประพฤต ผ ดศ ลธรรม 4.3 ก เลสต ณหา จ ดเร มต นเร องการพล ดพรากของสาม ภรรยาท ร กก นอย างส ดซ ง ค อ ก เลสต ณหาของพระเจ าพรหมท ตซ งเป นกษ ตร ย ท ม สนมก าน ลมากมาย แต พระองค ไม ร จ กพอย งตกอย ในก เลสต ณหาของกามราคะท าให ค ดอยากครอบครอง ภรรยาของผ อ นจนทาให ก อกรรมช ว ธรรมะข อน กว ผ แต งล ล ตจ นทก นนรย งคงเน น ให ผ อ านได ประจ กษ เช นเด ยวก บอรรถกถาจ นทก นนรชาดก การสอดแทรกสาร ตถธรรมของเร องล ล ตจ นทก นนรท าให เห นว า กว นอกจากจะปร บเปล ยนเน อหาและองค ประกอบต างๆ ให สอดคล องก บการ สร างสรรค วรรณคด ร อยกรองแล ว กว ย งเล งเห นถ งค ณประโยชน ของหล กธรรม ค าสอนของพระพ ทธศาสนาท จะท าให ผ อ านได ตระหน กถ งสาร ตถธรรมและ สามารถนาไปปร บใช ในการดาเน นช ว ตได อ กด วย

58 48 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) บทสร ป การศ กษาการปร บเปล ยนอรรถกถาจ นทก นนรชาดกให เป นวรรณคด ร อยกรองท าให เห นถ งกระบวนการปร บเปล ยนร ปแบบและเน อหา จากวรรณคด ท อธ บายขยายความพระพ ทธพจน ไปส วรรณคด ร อยกรองประเภทล ล ต โดย กระบวนการสร างสรรค น กว ได ประสานขนบของวรรณคด ร อยกรองให เข าก บการ ด าเน นเร องตามโครงสร างหล กของอรรถกถาชาดกซ งประกอบด วย ป จจ บ นว ตถ อด ตว ตถ และสโมธาน ด านร ปแบบ กว ปร บเปล ยนจากอรรถกถาชาดกซ งเป นร อยแก วปนก บ คาถาร อยกรองภาษาบาล มาเป นวรรณคด ร อยกรองประเภทล ล ตซ งประกอบด วย ร ายสล บโคลง โดยพบท งโคลงสอง โคลงสาม และโคลงส นอกจากน ในบทร าย แสดงให เห นการสร างสรรค ของกว เพ อร กษาบรรยากาศของเร องทาง พระพ ทธศาสนาค อการแทรกค าและประโยคภาษาบาล และแปลแต งเป นภาษาไทย ไว ตลอดเร อง ด านเน อหา ล ล ตจ นทก นนรม การน าเสนอเน อหาตามโครงสร างหล กของ อรรถกถาชาดก แต ได เพ มเหต การณ และการพรรณนารายละเอ ยดเหต การณ รวมไปถ งความค ด อารมณ ความร ส กของต วละคร ซ งถ อว าเป นการสร างม ต ให ต วละครและเป นการเพ มอรรถรสแก ผ อ าน นอกจากน กว ย งแทรกเน อหาท เป น บทพรรณนาตามแบบการประพ นธ วรรณคด ร อยกรองของไทยได แก การม บท ประณามพจน หร อบทไหว คร บทแต งองค ทรงเคร องของต วละครหล ก บทชม ธรรมชาต บทชมโฉม บทอ ศจรรย และบทน ราศ เป นต น ในส วนสาระสาค ญของเร องค อ ความจงร กภ กด และซ อส ตย ต อพระสวาม ของพระนางพ มพาท งในอด ตและป จจ บ น ม การเน นย าด วยการน าเสนอบทบาท ของพระนางพ มพาในฐานะภรรยาและแม ให ช ดเจนมากข น อ กท งย งม การ สอดแทรกสาร ตถธรรมเพ อเป นเคร องเต อนใจให ผ อ านกระท าแต ความด ละเว น ความช ว

59 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 49 การปร บเปล ยนในองค ประกอบต างๆ ท งหมดของล ล ตจ นทก นนรจาก อรรถกถาจ นทก นนรชาดกท าให เห นการสร างสรรค ของกว ท น าเร องต นแบบ ค อ อรรถกถาชาดกมาปร บเปล ยนให กลายมาเป นวรรณคด ร อยกรองท ม ความไพเราะ ซาบซ ง ท งย งสามารถร กษาขนบของการประพ นธ วรรณคด ร อยกรองไว ได ครบถ วน ด งน นจ งกล าวได ว าการปร บเปล ยนของกว ส งผลให ล ล ตจ นทก นนรเป น วรรณคด ท มากด วยค ณค าเร องหน งของวงวรรณคด ไทย บรรณาน กรม เอกสารต นฉบ บต วเข ยน จ นทก นร โดยมหาราช. หอสม ดแห งชาต. หน งส อสม ดไทยดา. อ กษรขอม-ไทย. ภาษาบาล -ไทย. เส นรงค (ด นสอ, หรดาล). พ.ศ เลขท หน า. เอกสารต พ มพ จ ลจอมเกล าเจ าอย ห ว, พระบาทสมเด จพระ พระราชว จารณ ว าด วยน ทานชาดก. ใน น บาตชาดก เล ม 10 ภาคผนวก, หน า กร งเทพฯ: กองวรรณกรรม และประว ต ศาสตร กรมศ ลปากร. เจ อ สตะเวท น วรรณคด พ ทธศาสนา. กร งเทพฯ: คล งว ทยา. พ ฒน เพ งผลา ชาดกก บวรรณกรรมไทย. พ มพ คร งท 4. กร งเทพฯ: มหาว ทยาล ยรามคาแหง. มหาจ ฬาลงกรณราชว ทยาล ย พระไตรป ฎกภาษาไทย. กร งเทพฯ: โรงพ มพ มหาจ ฬาลงกรณราชว ทยาล ย. ศ ลปากร, กรม วรรณกรรมสม ยอย ธยา เล ม 2. กร งเทพฯ: กองวรรณกรรมและ ประว ต ศาสตร. ศ ลปากร, กรม น บาตชาดก เล ม 6. กร งเทพฯ: กองวรรณกรรมและ ประว ต ศาสตร. ศ กษาธ การ, กระทรวง ล ล ตพระลอ. กร งเทพฯ: โรงพ มพ ค ร สภา.

60 50 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) สายวร ณ น อยน ม ตร อรรถกถาชาดก: การศ กษาในฐานะวรรณคด ค าสอน ของไทยและความส มพ นธ ก บวรรณคด ค าสอนเร องอ น. ว ทยาน พนธ ปร ญญาด ษฎ บ ณฑ ต สาขาภาษาไทย จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย. ส จ ตรา จงสถ ตย ว ฒนา น าตาพระจ นทร ในน บาตชาดก. ใน ภาษา จาร ก 10, หน า กร งเทพฯ: ภาคว ชาภาษาตะว นออก คณะโบราณคด มหาว ทยาล ยศ ลปากร. สาน กงานพระพ ทธศาสนาแห งชาต พระไตรป ฎกภาษาบาล ฉบ บ เฉล มพระเก ยรต พระบาทสมเด จพระเจ าอย ห ว เน องในการจ ดงานฉลอง ส ร ราชสมบ ต ครบ 60 ป พ ทธศ กราช กร งเทพฯ: อมร นทร พร นต ง แอนด พ บล ชช ง.

61 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 51 พ นธก จน กประพ นธ ก บส งคมร วมสม ยในนวน ยาย ของป ยะพร ศ กด เกษม Writer s Social Engagement and Contemporary Context in Piyaporn Sakkasem s Novels ณ ฐกาญจน นาคนวล Nathakarn Naknuan บทค ดย อ บทความว จ ยน ม งศ กษาพ นธก จน กประพ นธ จากนวน ยายของ ป ยะพร ศ กด เกษม โดยศ กษาผ านช วประว ต น กประพ นธ และการสารวจแก นเร องในนวน ยาย ท เป นกล มข อม ล ผลการศ กษาพบว านวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม น าประเด น ในส งคมร วมสม ยมาใช สร างสรรค วรรณกรรม ได แก ประเด นเร องการเล ยงด เด ก ป ญหาครอบคร ว ความเสมอภาคทางเพศ แนวค ดส ทธ มน ษยชน รวมท งการใช พ ทธธรรมเป นหล กย ดเหน ยวจ ตใจและใช แก ไขป ญหาต างๆ ในส งคม ข อค นพบ ท งหมดแสดงให เห นความส มพ นธ ระหว างวรรณกรรมก บส งคมและพ นธก จของ น กประพ นธ ในฐานะผ ช นาทางป ญญา คาสาค ญ: พ นธก จน กประพ นธ ; นวน ยายไทย; วรรณกรรมก บส งคม บทความน เป นส วนหน งของงานว จ ยเร อง นวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม: พ นธก จของน กประพ นธ และความส มพ นธ ก บส งคมร วมสม ย ท ได ร บท นสน บสน นการ ว จ ยจาก คณะศ ลปศาสตร มหาว ทยาล ยมห ดล ประจาป อาจารย ประจาสาขาว ชาภาษาไทย คณะศ ลปศาสตร มหาว ทยาล ยมห ดล. ต ดต อได ท : beautifulpoupee@yahoo.com

62 52 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) Abstract This article aims at studying writer s social engagement in Piyaporn Sakkasem s novels by means of biographical criticism and survey of themes. It is found that Piyaporn Sakkasem s works utilize contemporary social issues as materials for textual creation. Her writings focus on child care, family problems, gender equality, human rights and Buddhist Dharma as spiritual shelter and promising solutions. All findings endorse relationship between literature and society; they also prove that writer s social engagement in the Thai context is to lead intellectually the contemporary society. Keywords: writer s social engagement; Thai novels; literature and society บทนา ป ยะพร ศ กด เกษม เป นนามปากกาของน กเข ยนนวน ยายท ม ผลงาน ต อเน องน บจากเร อง ตะว นทอแสง นวน ยายเร องแรกท ได ต พ มพ ในน ตยสาร สก ลไทยเม อ พ.ศ.2533 นวน ยายของป ยะพรม ล กษณะเด นค อ ม เน อหาและแนวค ด ส มพ นธ ก บบร บททางส งคม โดยน าเสนอผ านภาษาวรรณศ ลป ท งน ผ แต งใช ประเด นในส งคมเป นว ตถ ด บและเป นแรงบ นดาลใจในการสร างสรรค งาน ความ ด เด นของนวน ยายเห นได จากรางว ลวรรณกรรมท ได ร บ อาท รางว ลจาก คณะกรรมการพ ฒนาหน งส อแห งชาต เร องท ได ร บรางว ลค อ ใต เงาตะว น ได ร บ รางว ลด เด นประเภทนวน ยาย ประจ าป 2543 ทรายส เพล ง ได ร บรางว ลชมเชย ประเภทนวน ยาย ประจาป 2537 และบ ลล งก แสงเด อน ได ร บรางว ลชมเชยประเภท นวน ยาย ประจาป 2545 รางว ลจากโครงการประกวดหน งส อด เด น 7 Book Awards เร อง บ ลล งก แสงเด อน ได ร บรางว ลชมเชย ในการประกวดคร งท 1 ป 2547 และ ล บแลลายเมฆ ได ร บรางว ลนวน ยายด เด น ประจ าป 2549 นอกจากน นวน ยาย เร อง รากนครา ย งได ร บค ดเล อกให เข ารอบส ดท ายการประกวดรางว ลวรรณกรรม สร างสรรค แห งอาเซ ยนหร อซ ไรท (S.E.A.WRITE AWARD) ประจาป 2543 อ กด วย

63 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 53 นอกจากการเผยแพร นวน ยายผ านร ปแบบหน งส อ นวน ยายหลายเร อง ของป ยะพรได น าไปสร างเป นละครโทรท ศน อาท ตะว นทอแสง ทรายส เพล ง ดอกไม ในป าหนาว ใต ร มไม เล อย เร อนศ รา รากนครา และบ านร อยดอกไม รวมถ ง ความแพร หลายของนวน ยายท ม กล มน กอ าน แฟนคล บ เข าไปแลกเปล ยนแสดง ความค ดเห นก นในเว บไซต ของป ยะพรอย างสม าเสมอและต อเน อง นอกจากน แล ว ย งม ผ ศ กษาว จ ยนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษมไว หลายประเด น แต ส วนใหญ ม ง ศ กษาว จ ยในประเด นท ว าด วยการสร างต วละคร สถานภาพและบทบาทของ ต วละคร การแสดงมโนท ศน เก ยวก บผ หญ ง รวมถ งล กษณะเด นด านการใช ภาษา เช น พ ศมร แสงส ตยา (2544) เสนอว ทยาน พนธ เร องการว เคราะห นวน ยาย ของป ยะพร ศ กด เกษม อภ ร ตน โมทน ยชาต (2547) เสนอว ทยาน พนธ เร องการ ใช ภาษาเพ อส อจ นตภาพในนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม ภพ สว สด (2550) ศ กษาเร องล กษณะเด นในนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม ป นหล า ศ ลาบ ตร (2551) ศ กษาเร องสถานภาพและบทบาทของต วละครหญ งในนวน ยายของ ป ยะพร ศ กด เกษม ส วรรณา ต นเจร ญ (2551) ศ กษาเร องการสร างต วละครก บ การนาเสนอมโนท ศน เก ยวก บผ หญ งในนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม และ พ ชร ดา หน อคง (2552) เสนอสารน พนธ เร องว เคราะห แนวค ดและกลว ธ การ นาเสนอแนวค ดในนวน ยายท ได ร บรางว ลของป ยะพร ศ กด เกษม พ.ศ ต วอย างท งหมดท กล าวมาน แสดงให เห นว านวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม ได ร บความสนใจท งจากผ อ าน ผ จ ดละคร รวมถ งน กว ชาการท น ามาศ กษาอย าง ต อเน องต งแต พ.ศ อย างไรก ตาม ผ ว จ ยเห นว านวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษมย งม ล กษณะเด นท น าสนใจและย งไม ม การศ กษามาก อน ค อการใช ประเด นทางส งคมเป นแก นเร อง ซ งนอกจากจะทาให นวน ยายน าสนใจด วยเน อหาท ร วมสม ย แล ว ย งจะแสดงให เห นพ นธก จของผ แต งรวมไปถ งพ นธก จของ วรรณกรรม น นค อ ผ แต งใช วรรณกรรมเป นเคร องม อส อสารประเด นทางส งคมก บ ผ อ าน ช น าให ผ อ านมองเห นความเป นไปของส งคม ช ให เห นสาเหต ของป ญหาใน

64 54 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ส งคม พร อมท งเสนอแนะว ธ การแก ไขป ญหา ประเด นด งกล าวย งไม ม การน ามา ศ กษาเช อมโยงก น โดยเฉพาะการเช อมโยงก บช วประว ต และท ศนะส วนต วของ ผ แต ง อ นจะเน นย าพ นธก จของผ แต งให ช ดเจนข น ในบทความน ผ ว จ ยจ งจะ น าเสนอผลการศ กษา โดยเน นเร องพ นธก จของน กประพ นธ และความส มพ นธ ระหว างวรรณกรรมก บช วประว ต น กประพ นธ จากนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม เพ อแสดงให เห นความส มพ นธ ระหว างวรรณกรรม น กประพ นธ และส งคม รวมท ง ความส าค ญของพ ทธศาสนาในฐานะหล กย ดเหน ยวของส งคมไทย อ นจะเป น ประโยชน ต อการศ กษาวรรณกรรมไทย ในฐานะ พล งทางป ญญา และเป นแนว ทางการว จารณ วรรณกรรมเช งช วประว ต ได อ กประการหน ง ด งจะน าเสนอเป น ประเด นต อไปน ช วประว ต ของป ยะพร ศ กด เกษมท ส มพ นธ ก บการสร างสรรค วรรณกรรม ป ยะพร ศ กด เกษม เป นนามปากกา ของน นทพร ศานต เกษม (สก ลเด ม ส นทรส) เป นชาวจ งหว ดชลบ ร ม บรรพบ ร ษ เป นชาวจ นท เข ามาต งรกรากท าการค า ท า ก จการประมงและเป นนายอากรท จ งหว ด ชลบ ร ต งแต สม ยร ชกาลท 5 ด านการศ กษา ป ยะพรเร มศ กษาระด บประถมศ กษาท โรงเร ยนอน บาลชลบ ร และศ กษาต อระด บ ม ธยมศ กษาท โรงเร ยนแมร อ มมาค เลต คอนแวนต จากน นย ายไปเร ยนท โรงเร ยน เซนโยเซฟคอนแวนต กร งเทพมหานคร ภาพท 1 ป ยะพร ศ กด เกษม ภาพจาก: น ตยสาร happiness ป ท 11 ฉบ บ ต.ค.-ธ.ค เม อจบการศ กษาระด บม ธยมศ กษาก สอบ เข าเร ยนต อระด บอ ดมศ กษาท คณะคร ศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย ได ร บปร ญญา คร ศาสตรบ ณฑ ต ว ชาเอกศ ลปศ กษา

65 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 55 หล งจากน นสอบบรรจ เข าร บราชการคร ท โรงเร ยนชลบ ร ส ขบท ป จจ บ นลาออกจาก ราชการมาประกอบอาช พน กเข ยนเพ ยงอย างเด ยว ป ยะพร ศ กด เกษมเร มสร างสรรค วรรณกรรมอย างจร งจ งหล งส าเร จ การศ กษาและแต งงานม ครอบคร ว โดยม พ นฐานร กการอ านมาจากบ ดาซ งเป น บ ณฑ ตจากคณะอ กษรศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย เป นผ สน บสน นให ร ก การอ าน และม มารดาให ความร เพ มเต มประกอบการอ านหน งส อ ป ยะพรจ งเป น น กอ าน ท อ านหน งส อมาก อ านอย างละเอ ยด และอ านอย างหลากหลาย ช วประว ต น กประพ นธ ข างต น โดยเฉพาะประสบการณ การเป น คร ส งผลให ป ยะพรม คล งประสบการณ ในการเร ยนร ช ว ตมน ษย มากเพ ยงพอส าหร บ เป นว ตถ ด บในการสร างงาน ท งย งท าให งานเข ยนของป ยะพรม ล กษณะม งอธ บาย แจกแจงรายละเอ ยดและส อสาระต างๆ ท ทาให ผ อ านเข าใจได ช ดเจน ล กษณะเช นน สอดคล องก บอ ปน ส ยของ คร ประกอบก บการแสดงท ศนะของป ยะพรท ปรากฏ ผ านบทส มภาษณ ในส อต างๆ แสดงให เห นว ธ ค ดและความต งใจในฐานะผ แต ง ว า ต องการส อสาระและช นาความค ดบางประการต อผ อ าน นวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม แสดงให เห นความส มพ นธ ก บช วประว ต ท งในด านท ม ความผ กพ นใกล ช ดก บค ณยายก บส วนท สะท อนประสบการณ การ เป นคร ของผ แต ง ด งปรากฏในนวน ยายของป ยะพรท ให ความสาค ญแก การม ผ ใหญ เป นหล กให ก บคนในครอบคร ว ม การสร างต วละคร ผ สอน เช น ค ณป ากมลาสน อรพ ม น าโชค ย าวง แม ว น ต วละครท ม อาช พคร เช น คร นาร สาล น ดวงลดา บ ร หร อการใช ภาษาท ม ล กษณะของการอบรมส งสอนในนวน ยาย ด านความเช ยวชาญด านศ ลปะ ป ยะพรสร างต วละครหลายเร องให ท างาน ด านศ ลปะ เช น ม ณฑนากร สถาปน ก รวมถ งการใช ฉากสถานท เก ยวก บ พ พ ธภ ณฑ ทางศ ลปะ การแทรกเกร ดความร เก ยวก บศ ลปะ การใช ความเปร ยบ เก ยวก บภาพศ ลปะ ในนวน ยายหลายเร องล วนส มพ นธ ก บการเป นน กศ ลปะของผ แต ง อาท การสร างต วละครสาล นในเร องระบ าดาว ให จบการศ กษาระด บปร ญญา

66 56 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) โทด านศ ลปะจากฝร งเศส เช นเด ยวก บต วละคร รสา ในเร องตะว นทอแสง ท จบ ปร ญญาตร เก ยรต น ยมจากคณะม ณฑนศ ลป รวมถ งการแทรกเกร ดความร เก ยวก บ แนวน ยมทางศ ลปะ เช นในเร องตะว นทอแสง โรโคโค ค อแนวน ยมทางศ ลปะ ท ม อ ทธ พลในย โรป เม อประมาณ ค.ศ ม จ ดเร มต นท ฝร งเศส โดยม จ ด ศ นย กลางอย ในราชส าน กฝร งเศส เป นศ ลปะท เน นในเร อง ความงดงาม บอบบาง กระจ มกระจ ม น ยมใช เส นสายท อ อนพล ว คดโค ง ม ล ลาท น มนวล ส ส นสดช น อ อนใส (ป ยะพร ศ กด เกษม, 2534: 79) หร อการใช ความเปร ยบเก ยวก บภาพศ ลปะในเร องน าเพชร ผมว าค ณเหม อนนางไม...เอาเถอะ ถ าไม อยาก เหม อนนางไม เอาเป นว าเหม อนว น สก ได ภาพวาดว น สของ บอตต เชลล ตอนท โผล ข นมาจากฟองคล นในมหาสม ทร... (ภาพ The Birth of Venus ของซ นโดร บอตต เชลล (Sandro Botticelli, ค.ศ ) จ ตรกรชาวอ ตาล ) (ป ยะพร ศ กด เกษม, 2551: 65) ต วอย างข างต นแสดงให เห นการใช ภาษาท ให รายละเอ ยดล กษณะงาน ศ ลปะอย างช ดเจนและกลมกล นก บเน อหาของเร อง สอดคล องก บการท ผ แต งม ความร เก ยวก บศ ลปะเป นอย างด ในนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษมปรากฏแนวค ดเร องส ทธ มน ษยชนและ การใช หล กพ ทธธรรมแก ไขป ญหา จากการส มภาษณ ป ยะพรเล าให ฟ งว า ตนเอง แม จะเร ยนโรงเร ยนคร สต ท ต องท องบทสวดและไปโบสถ แต ท กเช าจะต องใส บาตร ก บค ณยายและไปว ดท กว นพระ ตนจ งซ บซ บหล กค าสอนของท งสองศาสนา โดย เฉพาะท ม กปรากฏเป นคาสอนในนวน ยายค อความร กท พ งม ต อเพ อนมน ษย ท กคน อย างเท าเท ยม ม ความเมตตาต อก นและหม นให อภ ยก น แนวค ดเหล าน สอดคล อง

67 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 57 ก บท งหล กศาสนาคร สต และศาสนาพ ทธ ค าสอนเร องการด ารงตนอย ในศ ลในธรรม ตามหล กศาสนาพ ทธ ท งน ป ยะพรต องการส อว า ความเมตตาต อเพ อนมน ษย โดย ไม จาก ดเพศ การมองมน ษย ท กคนในฐานะมน ษย คนหน งว าม ศ กด ศร เท าเท ยมก น จะสร างความส ขสงบในส งคมได การด าเน นช ว ตในล กษณะน ตรงก บหล ก มน ษยธรรมและหล กปฏ บ ต ทางพ ทธศาสนา ด งปรากฏในบทส มภาษณ ท ว า ด ฉ น เป นน กมน ษยน ยม เพราะไม เคยมองว าหญ งเหน อกว าชายหร อมองว าชาย เหน อกว าหญ ง แต มองว ามน ษย ท กคนล วนม ความแตกต าง เป นความแตกต างท อย ร วมก นได อย างสงบส ข ท กเพศ รวมท งเพศท สามด วย ถ าต างฝ ายต างร จ ก หน าท ของต ว ยอมร บในความแตกต างของเพศอ น ให เก ยรต ก น เข าใจก นและม เมตตาต อก น (ป ยพร ศ กด เกษม, ส มภาษณ 22 มกราคม 2554) การแสดงท ศนะท ช ดเจนของป ยะพร ศ กด เกษม นอกจากจะปรากฏผ าน บทส มภาษณ แล ว ย งปรากฏจากการใช ค าน าน กเข ยนซ งเท ยบได ก บค าประกาศ เจตนา (manifesto) อ นหมายถ ง ข อเข ยนหร อค าพ ดท ประกาศต อสาธารณชน โดยท วไปเป นค าประกาศเจตนาทางการเม อง ศาสนา ปร ชญาหร อหล กการทาง วรรณคด และความเช อต างๆ (ราชบ ณฑ ตยสถาน, 2545: 250) ค าน าน กเข ยนถ อ เป นค าประกาศเจตนาของป ยะพรในล กษณะหน ง กล าวค อ เป นข อเข ยนเก ยวก บ เร องท แต ง และผ แต งน ามาประกาศต อสาธารณชน ค าน านวน ยายจ งเป นส วนท สามารถถ ายทอดความค ดและแสดงท ศนะของผ แต งได เช นต วอย างจากค าน าเร อง ลานาในลมหนาว ท แสดงท ศนะเก ยวก บการดาเน นช ว ตว า ในช ว ตของคนเราท กคนต องได พบท งเร องด และเร อง ร าย ไม ต างจากการต องได พบท งว นท ท องฟ าแจ มใส แสงแดด อ อนอ น และว นท ท องฟ าม ดม ดม วมนด วยสายลมหนาวเหน บ ร นแรงพ ดกระหน า ไม ม ใครสามารถก าหนดให ตนเองและผ เป นท ร กได พบแต เร องด ปกป องให พ นจากเร องร ายได ตลอดไป

68 58 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) เช นเด ยวก บท เราไม สามารถกาหนดให ท องฟ าแจ มใส แสงแดด อ อนอ นอย ได ท กว นช วนาตาป การเตร ยมต วเตร ยมใจให พร อมร บเพ ออย ในช วงเวลา แห งความท กข ยากน นจ งเป นเร องจ าเป น ไม ม อะไรด ไปกว า ศ ล ส าหร บการเล อกเส นทางก บว ธ การท ถ กต องเหมาะสม สต ส าหร บความแน วน งม นคง และ ป ญญา ส าหร บการพ จารณา ท งท กข และส ข ท งสามส งน จะท าให เราย นหย ดอย ได ท ามกลาง ลมพาย...อาจถ งข นร องเพลงและเต นร าได ท ามกลางสายฝน กระหน า... เป นเพราะความด เพราะศ ล เพราะธรรม...ม ใช เพ ยง แค เพราะความเก งกาจเท าน นท จะท าให ผ คนได พบเส ยงล าน า แว วหวานน ท ามกลางเส ยงอ ออ งของลมพาย อ นเหน บหนาว ค าน าข างต นกล าวถ งความผ นผวนของชะตากรรมช ว ต ผ แต งแสดง ท ศนะว าการเผช ญก บป ญหาจ าเป นต องน าหล กพ ทธธรรมเร องศ ล สต และป ญญา มาใช เป นการด าเน นช ว ตอย างร เท าท นและไม ประมาท ท าให ก าวข ามชะตากรรม ผ านพ นอ ปสรรคไปได สอดคล องก บแก นเร องนวน ยายเร องน ท ผ แต งต องการ น าเสนอความค ดท ว า อ ปสรรคต างๆ ในช ว ต มน ษย สามารถเอาชนะได ด วยความ เข มแข งของจ ตใจ และความเข มแข งของจ ตใจน นจะต องม พ นฐานจากการใช หล กธรรมทางพ ทธศาสนาเป นแนวทางจ งจะสามารถเอาชนะอ ปสรรคและย นหย ด ได อย างงดงาม นอกจากน น ป ยะพร ศ กด เกษมได ใช ช วประว ต บางส วนของบ คคลใน ตระก ลท ท าก จการประมงและเป นนายอากรของจ งหว ด เป นแรงบ นดาลใจในการ สร างสรรค นวน ยายช ด ได แก เร อง ในวารว น ตะว นเบ กฟ า ขอบฟ าราตร และ ด งลมหวน จากการส มภาษณ พบว าผ แต งใช ข อม ลท งจากค าบอกเล า ภาพถ าย รวมถ งการค นคว าเพ มเต มจากเอกสารทางประว ต ศาสตร นวน ยายช ดน ใช ฉาก สถานท จร งค อ ช มชนบางปลาสร อย ป จจ บ นค ออาเภอหน งในจ งหว ดชลบ ร บ านเก ด

69 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 59 ของผ แต ง ซ งนอกจากจะแสดงความส มพ นธ ระหว างช วประว ต ก บนวน ยายแล ว นวน ยายช ดน ย งม ค ณค าเช งส งคมค อ เป นบ นท กช วประว ต ของบ คคลและว ถ ช ว ต ของผ คนในช มชนบางปลาสร อยต งแต สม ยร ชกาลท 5 เป นต นมา เช นในวารว น ม การกล าวถ งถนนวช รปราการว าเป นถนนเส นท เจร ญท ส ดในสม ยน น ม การอธ บาย ว ธ การถ บกระดานหาหอยแครงเล ยงช พของคนในช มชนซ งผ แต งให ส มภาษณ ว า ค ณยายเล าให ฟ ง เป นต น การศ กษาความส มพ นธ ระหว างช วประว ต ผ แต งก บวรรณกรรม แสดงให เห นความส มพ นธ ระหว างวรรณกรรมก บส งคมแวดล อมต วผ แต ง ท งย งช วย สน บสน นบทบาทหน าท และพ นธก จของผ แต งให ช ดเจนมากข น นอกจากน ย ง แสดงถ งพ นธก จของวรรณกรรมในฐานะเป นเคร องม อถ ายทอดความค ดของผ แต ง และเป นบทบ นท กข อม ลทางส งคมท ม ค าย ง ห วข อต อไปเป นการส ารวจแก นเร องในนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม เพ อน าไปส ข อสร ปท ว า ประเด นต างๆ ท ผ แต งเล อกสรรมาน าเสนอในงานเข ยนจะ เก ยวข องส มพ นธ ก บพ นธก จน กประพ นธ ได อย างไร สารวจแก นเร องในนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม ผ ว จ ยเล อกศ กษานวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษมท ได ร บการต พ มพ รวม เล มต งแต พ.ศ จานวนท งส น 19 เร อง ได แก ตะว นทอแสง (พ.ศ.2534) ระบาดาว (พ.ศ.2535) ทรายส เพล ง (พ.ศ.2536) ใต ร มไม เล อย (พ.ศ.2537) ดอกไม ในป าหนาว (พ.ศ.2537) ก งไผ ใบร ก (พ.ศ.2538) เร อนศ รา (พ.ศ.2539) ทางสายธาร (พ.ศ.2541) ใต เงาตะว น (พ.ศ.2542) ในบ วงมนตรา (พ.ศ.2543) บ ลล งก แสงเด อน (พ.ศ.2544) ล บแลลายเมฆ (พ.ศ.2545) บ านร อยดอกไม (พ.ศ.2546) ในวารว น (พ.ศ.2548) วาวพลอย (พ.ศ.2549) ตะว นเบ กฟ า (พ.ศ.2550) น าเพชร (พ.ศ. 2551) แด ดวงดาวในดวงใจ (พ.ศ.2552) และล าน าในลมหนาว (พ.ศ.2553) เพ อ แสดงให เห นว า พ นธก จในฐานะน กประพ นธ ของป ยะพร ศ กด เกษมค อ การใช ประเด นในส งคมร วมสม ย เป นต นว าประเด นเก ยวก บส ทธ มน ษยชน ความ

70 60 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) หลากหลายและความร นแรงทางเพศ การใช พ ทธธรรมแก ป ญหาเป นแก นเร อง ในนวน ยาย ท งน แก นเร องในนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม จ ดกล มตามประเด น ได ด งน 1. ค ณค าและศ กด ศร ของเพศหญ งในส งคมชายเป นใหญ ความเส ยเปร ยบของเพศหญ งในส งคมชายเป นใหญ เป นประเด นส าค ญท เก ยวข องก บแก นเร องค ณค าและศ กด ศร ของเพศหญ ง นวน ยายเร องตะว นทอแสง และระบาดาว ม แก นเร องค อ ในโลกย คป จจ บ นความเข มแข งในจ ตใจของเพศหญ ง เท าน นท จะช วยให เธอย นหย ดอย างเสมอภาคท ดเท ยมก บเพศชาย ความเข มแข ง ในจ ตใจน หมายถ งความเข มแข งในอ นท จะร กษาค ณค าและศ กด ศร ในฐานะ เพศ หญ ง เอาไว โดยไม หว นไหวก บความปรารถนาภายในและการผ กต ดก บภาวะ พ งพ ง ในล กษณะเด ยวก นน นวน ยายเร องบ านร อยดอกไม ก ได แสดงให เห น ค ณค าและความเข มแข งของเพศหญ งไว ในแก นเร องเช นเด ยวก น นอกจากน ผ แต ง ย งเสนอความค ดว าการต ดส นค ณค าของเพศหญ งม ได ต ดส นจากพรหมจรรย โดยเฉพาะในกรณ ท ผ หญ งถ กข มข นด งปรากฏในเร องล บแลลายเมฆ 2. ค ณค าความเท าเท ยมของมน ษย ตามหล กส ทธ มน ษยชน ผ ว จ ยพบว านวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม น าเอาเร องราวต างๆ ท เก ด ข นในส งคมร วมสม ยมาผ กเป นแก นเร อง โดยเฉพาะเร องเก ยวก บส ทธ มน ษยชน ความเท าเท ยมก นในฐานะเพ อนร วมโลก โดยไม ม ข อจ าก ดเร องเพศสถานะ (gender) มาเก ยวข อง ท งน ผ แต งพยายามแสดงให เห นผลด ของการยอมร บความ หลากหลายทางเพศว าจะท าให คนในส งคมอย ร วมก นได อย างปกต ส ข โดยการ สร างมาตรฐานในการประเม นค าและการยอมร บค ณค าของมน ษย ท ความด และการ กระท า ม ใช รสน ยมทางเพศ แนวค ดส าค ญด งกล าวปรากฏอย ในเร องก งไผ ใบร ก เร อนศ รา ใต เงาตะว น วาวพลอย น าเพชร และแด ดวงดาวในดวงใจ 3. ความอาฆาตพยาบาทและการม งเอาชนะ นวน ยายเร องทรายส เพล ง ใช หล กจ ตว ทยาว ยเด กสร างล กษณะและภาวะ แวดล อมของต วละครเอกฝ ายหญ งเพ อส อแก นเร องท ว า ความอาฆาตแค นและการ

71 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 61 ม งเอาชนะโดยไม สนใจผลกระทบท จะเก ดข น ท าร ายท งตนเองและบ คคลรอบข าง ในล กษณะน นวน ยายเร องใต ร มไม เล อย และบ ลล งก แสงเด อน ใช กลว ธ การสร าง ต วละครและแก นเร องแบบเด ยวก น ซ งเช อมโยงได ก บแก นเร องกล มท 4 4. การใช หล กพ ทธธรรมแก ไขป ญหา ส าหร บนวน ยายเร องดอกไม ในป าหนาว ทางสายธาร ในบ วงมนตรา ในวารว น ตะว นเบ กฟ า และล าน าในลมหนาว ผ ว จ ยพบว าผ แต งใช หล กพ ทธธรรม เป นแก นเร อง ด วยการน าเสนอความค ดท ว าความสงบของจ ตใจท ม ธรรมะ และ การด าเน นช ว ตด วยการใช พ ทธธรรมเป นเคร องย ดเหน ยวจะน าพาช ว ตไปส ความ สงบส ขท แท จร ง ท งน ผ แต งจงใจสอดแทรกและสอนธรรมะเพ อให ผ อ านน าหล ก พ ทธธรรมไปใช แก ไขป ญหาและใช ในการดาเน นช ว ต กล าวได ว า ประเด นข างต นท น ามาแสดงด วยการจ ดเป นกล มน น เป น ประเด นส าค ญท ปรากฏเป นแก นเร องหล กในนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม ประเด นด งกล าวปรากฏเด นช ดและเป นประเด นท สามารถน ามาเช อมโยงสน บสน น ก นได ซ งท ง 4 ประเด นน ย งไปปรากฏเป นประเด นย อยๆ ในนวน ยายท กเร อง เป นการสร างแก นเร องรองท ช วยสน บสน นแก นเร องหล กให เด นช ดข น ท งย งแสดง การปรากฏซ าของประเด นท ผ แต งต งใจน าเสนอ เป นการเน นย าความส าค ญของ ท ง 4 ประเด นในฐานะความค ดสาค ญ การจ ดกล มแก นเร องข างต นพ จารณาจากกลว ธ การน าเสนอแก นเร อง อ นเป นกลว ธ ส าค ญท ช วยสน บสน นและข บเน นความค ดส าค ญท ผ แต งต องการ น าเสนอ ซ งว ธ การพ จารณากลว ธ การน าเสนอแก นเร องสามารถพ จารณาได จาก องค ประกอบของวรรณกรรม ท งน เน องจากองค ประกอบท กๆ ส วนจะต อง สร างสรรค ข นมาอย างม เอกภาพ แก นเร องจ งเป นความค ดส าค ญท ควบค มให ท ก องค ประกอบนาเสนอความค ดไปในท ศทางเด ยวก น และท าให เร องม เอกภาพ และ หากพ จารณาว านวน ยายเป นเร องเล าประเภทหน งค อ narrative fiction การ พ จารณาองค ประกอบของนวน ยาย จ งเป นการพ จารณากลว ธ การเล าเร อง

72 62 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) นวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษมใช กลว ธ การเล าเร องค อ กลว ธ การต งช อ เร อง กลว ธ การสร างโครงเร องท ท าให ผ อ านเข าใจแก นเร องได ท งในส วนของการ เป ดเร อง การด าเน นเร อง และการป ดเร อง รวมถ งกลว ธ การใช ผ เล าเร องและการ น าเสนอเร อง กลว ธ การเล าเร องจากนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม แสดงให เห น ความส มพ นธ ระหว างกลว ธ ท ผ แต งเล อกใช ก บแก นเร องหร อความค ดส าค ญท ผ แต ง ต องการน าเสนอ ด งปรากฏผลจากการศ กษาว า แก นเร องในนวน ยายของป ยะพร น นเป นประเด นส าค ญในส งคมร วมสม ย ในล กษณะน จ งเห นว าผ แต งใช นวน ยาย เป นเคร องม อในการแสดงสภาพความเป นไปของส งคมซ งถ อเป นพ นธก จประการ หน งของน กประพ นธ ท พ งม ต อส งคมด งจะอภ ปรายต อไป ป ยะพร ศ กด เกษมก บพ นธก จในฐานะน กประพ นธ ในส วนน ผ ว จ ยจะอภ ปรายถ งพ นธก จน กประพ นธ อ นหมายถ ง ภาระหน าท ในฐานะน กประพ นธ ท พ งม ต อส งคม ภาระหน าท ด งกล าวเป นการ พ จารณาความเป นไปของส งคมและน ามาถ ายทอดผ านงานเข ยนด วยม มมองและ ท ศนะท เป นประโยชน ต อผ อ านและส งคม ด งท ม น กว ชาการให ความหมายค าว า พ นธก จ โดยอ างอ งจากการศ กษากว น พนธ ไทยสม ยใหม ว า หมายถ ง ภาระหน าท ของกว ในฐานะท เป นผ สร างศ ลปะด านภาษา และเป นปราชญ ทางภาษาผ จะม ส วน สร างสรรค ว ฒนธรรมของส งคม พ นธก จของกว ม ใช กฎบ ญญ ต ท ต งข นเพ อให กว ประพฤต ปฏ บ ต แต เป น สถานภาพ และท ศนคต ของส งคมท มองกว รวมท งความ คาดหว งจากกว หร ออาจเป นความม งมาดของกว ท มองด ตนเองว า ม ภารก จและ หน าท ประการใดบ าง ต อผ อ านงานของตน ต อส งคมและต อโลกโดยรวม (ส จ ตรา จงสถ ตย ว ฒนา, 2541: 21) ภารก จและหน าท ของกว หร อผ แต งท ม ต อผ อ าน ส งคม และโลกโดยรวม ปรากฏผ านวรรณกรรมในล กษณะการน าเสนอป ญหา การน าเสนอภาพสะท อน ส งคม และการช นาความค ดท ทาให ผ อ านมองเห นประเด นป ญหาท เก ดข นในส งคม ด วยม มมองท หลากหลาย ท งย งม การเสนอแนะว ธ การแก ไขป ญหาให ก บผ อ าน โดยเฉพาะเม อผ แต งม สถานภาพเป นท งน กเข ยนและคนในส งคมในย คสม ยท ตนม

73 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 63 ช ว ตอย การน าเสนอประเด นและป ญหาส งคมจ งเป นพ นธก จของน กประพ นธ ท ปรากฏผ านวรรณกรรมอย างช ดเจน 1. พ นธก จน กประพ นธ ในการนาเสนอและว พากษ ป ญหาส งคม 1.1 การเล ยงด เด กและป ญหาครอบคร ว นวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษมกล าวถ งการอบรมเล ยงด เด กว าม ผลต อพฤต กรรมท งท ด งาม เก บกด ก าวร าว และเบ ยงเบน การเล ยงด เด กในแต ละ เร องส มพ นธ ก บสภาพครอบคร ว กล าวค อ หากเป นครอบคร วท พ อแม ม สภาวะ จ ตใจด งาม หร อม ญาต ผ ใหญ ท จ ตใจด คอยช วยด แล เด กจะเต บโตเป นผ ใหญ ท ม ค ณภาพ แต หากครอบคร วแตกแยกม ป ญหาหย าร าง พ อแม ไม ย ดม นค ณธรรม คอยส งเสร มล กในทางท ผ ด เด กก จะเต บโตเป นผ ใหญ ท ม ความบกพร องและขาด ความส ขในช ว ต ในประเด นเหล าน ผ แต งช ให เห นว าการเล ยงด เด กเป นเร อง ละเอ ยดอ อน แต ก เป นเร องส าค ญท คนในส งคมควรให ความใส ใจ เพราะการเล ยงด เด กก ค อการสร างคนท จะส งผลต อท ศทางการพ ฒนาส งคมต อไป ประเด นท ว าการอบรมเล ยงด เด กม ผลต อพฤต กรรมด งาม เก บกด ก าวร าว หร อเบ ยงเบนปรากฏในเร องดอกไม ในป าหนาว ท กล าวถ งการเล ยงด งาม สรรพก บดวงลดา นาโชคอบรมเล ยงด งามสรรพให มองคนท จ ตใจและเห นความสาค ญ ของธรรมชาต รอบต ว ในขณะท ดวงลดาถ กเล ยงให เห นความส าค ญของ ความก าวหน าด านการงานและฐานะมากกว าจ ตใจ ในล กษณะน แสดงให เห นว า การอบรมเล ยงด เด กม ผลต อพฤต กรรมท ด งามหร อเก บกดได หร อในทรายส เพล ง การปล กฝ งค ณธรรมของคร นาร ท ส งผลให บ ร เต บโตเป นผ ใหญ ท ม ค ณธรรม สามารถต านทานอารมณ ความร ส กท จะพาให ตกต าได บ อย าเช ยวนะล ก อย าค ดว าช ว ตจ ตใจของมน ษย คน อ นไม ม ความหมาย...ย งบ เป นผ ชาย ย งต องระว งให มาก ด พ อ ของบ เป นต วอย าง เราต องเป นเสาเอกของบ าน ต องต งม นอย ในท อ นควรม นคงด วยค ณธรรม อย าสร างบาปไว ก บใครถ าไม ค ดจะร กใคร เล ยงด หร อยกย องเขาจร งจ ง...

74 64 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) คนเราม ช ว ตจ ตใจ ม ความหลากหลาย...สร างเร อง เอาไว ม นก จะย ง สร างกรรมเอาไว ม นก จะตามมาสนองไม ว นใด ก ว นหน ง...ด อย างพวกน น นไง ทรายเก ดข นมาก เพราะแม หว ง จะเอาไว ใช เป นเคร องม อต อรอง ฝ ายพ อก บย าก หว งจะเอาไว ผ กเอาไว ม ดให เขาอย ร บใช ต ว แล วก ไม ได อย างท ค ดก นไว ท ง สองฝ าย เฮ อ! จนป านน ยายย งไม เข าใจเลยนะ ว าค ณหญ งศ ร แกน กย งไงถ งได ใช ว ธ ผ กคนไว ใช ม นเชยพ นสม ยมาต งนาน แล ว...ถ าเป นย ส บสามส บป ก อนก ไปอย าง ผ หญ งต องยอมเป น เม ยรองอย ในบ าน เพราะไม ม ทางไป เล ยงต วเองไม ได แต น แม ของทรายเขาม ความร พ งต วเองได และเขาก เป นคนทะเยอทะยาน ท ทนอย มาจนทรายโตเท าน ก เพราะหลงร กล กชายค ณหญ ง แท ๆ... (ป ยะพร ศ กด เกษม, 2536: ) คาสอนของคร นาร ท ปล กฝ งความค ดเร องค ณธรรมท ผ ชายควร ปฏ บ ต ต อผ หญ งให แก บ ร ต งแต ว ยเด ก ได หล อหลอมความค ดและบ คล กภาพของ เขา ท าให เขาเต บโตเป นผ ใหญ ท ม ค ณธรรมอ นเป นล กษณะของผ ชายในอ ดมคต ท ผ แต งเห นว าส งคมควรม ล กษณะเด นท สาค ญประการหน งในการสร างต วละครเพ อ นาเสนอแก นเร องในนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษมค อ การสร างต วละคร ผ สอน ให เป นต วละครท คอยช แนะ ช นาว ธ การแก ไขป ญหา และคอยส งสอนต กเต อน เช น ต วละครแม ว นหร อย าว นซ งได ร บการส งสอนมาจากย าวงอ กทอดหน ง ต วละคร ค ณป ากมลาสน ท คอยอบรมส งสอนและช วยแก ไขป ญหาให หลานๆ ตระก ลเช ญ อ สราช ย ท าให ล กหลานตระก ลเช ญอ สราช ยท ใฝ ด กลายเป นต วละครท คอยให ข อค ดต วละครอ นๆ ได อ กต อหน ง เช นเด ยวก บต วละครคร นาร ย าของบ ร ในทรายส เพล ง ท เป นแบบอย างให บ ร และบ ร ก นาคาสอนเหล าน นมาแนะน าต กเต อนต วละคร ทราย หร อต วละครแม ของม นตาในล บแลลายเมฆ ท ปล กฝ งท ศนคต เร องความ แตกต างระหว างเพศให ก บม นตา ล กษณะด งกล าวน สน บสน นความส าค ญของ ผ ส งอาย ในสถาบ นครอบคร วให ม บทบาทในการเล ยงด เด กและการแก ไขป ญหา ครอบคร ว

75 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 65 ในล กษณะท ต างก น ครอบคร วของอ ญมณ จากเร องน าเพชร กล บสร างปมป ญหาท ร นแรงในใจให เธอต งแต เด กด วยความค ดท ว าเพศชายต อง เป นใหญ ในบ านและในส งคม ซ งเป นแรงกดด นให อ ญมณ ร ส กเก บกด และต อต าน จนเก ดความทะเยอทะยานท จะเอาชนะ เพ อให ป ของเธอยอมร บ ด งต วอย างตอน หน งว า ความค ดท เก ดข นร นแรงจารล กในใจเธอมาแต ว ย เยาว ความค ดซ งฝ งตร งแนบแน นน ม เพ ยงความต องการพ ส จน ให นายประว ทย ได เห นก บตาว า แม ว าจะเก ดมาเป นเพศท อ อน ด อยในสายตาของเขา หากหลานสาวคนน แกร งกล า ม ความสามารถ และก าวได ไกลกว าเพศชายท เขายกย องเช ดช มากมายหลายเท าน ก...เพราะความภาคภ ม ใจในตนเองก บความค ดท ว า ตนเองถ กจ าก ด ถ กล อมกรอบข ดวงอย างไม ย ต ธรรม ท าให อ ญมณ ร ส กราวก บม ภาระหน กอ งแบกไว บนบ า...ภาระท ต อง พ ส จน เพ อต วตนและเพศของเธอ! (ป ยะพร ศ กด เกษม, 2551: 16) กล าวได ว าบ คล กภาพท เข มแข งและม นใจในตนเองของอ ญมณ เก ดจากแรงผล กด นของครอบคร วท ให ความส าค ญเพศชายมากกว าเพศหญ ง เธอจ งต องพ ส จน ตนเองด วยการแสดงให เห นว าผ หญ งก ม ศ กยภาพไม ด อยไปกว า ผ ชาย อ ญมณ จ งพยายามเร ยนและท าก จกรรมให เก งกว าชน ตม น องชายว ยไล เล ย ก น เธอสอบได ท หน งและได ร บเล อกเป นห วหน าช นเร ยนท กป ท งหมดน เป นความ กดด นท อ ญมณ ต องอดทนเพ อพ ส จน ตนเอง ความกดด นด งกล าวท าให อ ญมณ ม พฤต กรรมก าวร าว เย นชาโดยเฉพาะก บป และน องชาย นอกจากน ผ แต งย งกล าวถ งป ญหาการหย าร างส งผลต อ พฤต กรรมของเด ก เช นเร องวาวพลอย ท การแยกทางของพ อแม ท าให ปร ด ท แม ร บผ ดชอบเล ยงด ต องถ กส งไปอย โรงเร ยนประจ าชายล วนท อ งกฤษท าให เขา กลายเป นคนเก บกดเพราะการกดด นของแม และการต องปร บต วให เข าก บส งคม

76 66 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ใหม ปร ด ท กข ทรมานก บสภาพน และกลายเป นคนท ยอมร บความบกพร องของ ตนเองไม ได หร อต วอย างป ญหาการหย าร างท ส งผลต อพฤต กรรมของเด กจากเร อง แด ดวงดาวในดวงใจ ท าให ต วละครณกนกเป นเด กขาดความร กและแสดงออกด วย ความก าวร าวก บคนใกล ช ด พ อก บแม ของณกนกแยกทางก นเม อล กคนเด ยวอาย ย งไม เต มเจ ดขวบ แล วท งสองฝ ายก แย งส ทธ การเล ยงด หล งจากปล กล กสาวข นมาตอนกลางด กของว นท ต ดส นใจจะ แยกทางจากก นเพ อให เด กหญ งว ยหกขวบกว าเล อก...ให คาตอบมาเด ยวน! ว าจะอย บ านพ อหร อบ านแม... เม อณกนกให ค าตอบไม ได ศ กใหญ จ งเก ดข น ท งพ อ และแม ไม ร หร อไม สนใจเลยว าท งค เป นต นเหต ให ล กสาวทาท นอน เป ยกตอนกลางว นท กว น (ป ยะพร ศ กด เกษม, 2552: 88) ผ แต งช ให เห นว าพฤต กรรมป สสาวะรดท นอนแบบ เด กม ป ญหา ของณกนกเป นผลมาจากการหย าร างของพ อแม ในล กษณะเด ยวก น ประเด นท กล าวถ งความข ดแย งหร อพฤต กรรมของผ ใหญ ท ก อให เก ดป ญหาก บเด ก ก ม ปรากฏในนวน ยายอ กหลายเร อง ด งน ต วอย างจากเร องลานาในลมหนาว แสดงให เห นว าความข ดแย ง ระหว างพ อแม รวมถ งการแสดงให ล กเห นพฤต กรรมท ไม ด ท าให ล กเก ดการซ มซ บ และแสดงออกเช นเด ยวก บพ อแม เช นต วละครคร มาท ม แต ความแข งกระด าง ไร น าใจ ผ แต งเน นย าและเปร ยบเท ยบความแตกต างระหว างช วงว ยของคคนางค พ สาวก บคร มาว า ช วงเวลาท ครอบคร วแตกแยก คคนางค เร มม ว ฒ ภาวะเพ ยง พอท จะแยกแยะได แล วในขณะท คร มาย งเป นว ยร น ประสบการณ ช ว ตช วงว ยร นจ ง ม ผลโดยตรงต อการหล อหลอมความค ดและบ คล กภาพของคร มา ต วอย างของต วละครฟ าในเร องล บแลลายเมฆ ท ป ก บย าไม ยอมร บแม ของเธอ พ อจ งพาแม ออกมาอย ด วยก นท ต างจ งหว ด และเม อพ อตาย แม

77 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 67 ซ งเจ บใจก บการแสดงออกของป ก บย าก ไม ยอมร บความช วยเหล อใดๆ การอย ก น ลาพ งสองแม ล กในสภาพปากก ดต นถ บ แม ต องทางานหน กจนไม ม เวลาด แลฟ า ท า ให ส ดท ายฟ าถ กญาต ท มาอาศ ยอย ด วยข มข น ก เป นอ กต วอย างท แสดงให เห นว า ความข ดแย งหร อพฤต กรรมของผ ใหญ ก อให เก ดป ญหาก บเด กทางอ อม ในประเด นเร องการเล ยงด เด กผ แต งได แทรกท ศนะเพ อส อแก น เร องท ว าการเล ยงด เด กเป นเร องละเอ ยดอ อนท ต องให ความใส ใจ และเป นเร อง ส าค ญย งส าหร บส งคม เช นต วอย างจากเร องล าน าในลมหนาว ท เม อพ อแม และป ตาย ค ตกรก เร มแสดงป ญหาเพราะค ดว าไม ม คนท เป นท พ งและคนท ร กตนอย ด วย แล ว หร อในทรายส เพล ง ท ค าพ ดด วยอารมณ กดด นและเจ บแค นของแม ท พ ดก บ ทรายท าให ทรายฝ งใจก บเร องราวท เก ดข นในช ว ตว ยเด ก ในประเด นน ผ แต งใช เส ยงเล าของผ เล าเร องและต วละครคร นาร ซ งเป นต วละครผ สอน แสดงท ศนะเร อง การเล ยงด เด กว าเป นเร องละเอ ยดอ อนท ผ ใหญ ต องระม ดระว ง หากความเป นพ อเป นแม น นยากน ก ม ใช จะม เพ ยง แค ความร กก สามารถเล ยงด ให ล กเต บโตข นอย างสมบ รณ ท ง กายและใจได...คนเป นแม ต องเพ ยบพร อมในท กส ง โดยเฉพาะ ส ขภาพจ ตท ม นคง เพ อเป นแบบอย างให ห วจ ตห วใจดวงน อยๆ ท แสนบร ส ทธ ได ย ดถ อ......และท สาค ญ ต องระว งต วท กย างก าว ท งกาย วาจา และใจ ด วยพฤต กรรมบางอย างอาจเปร ยบประด จการป ายส สกปรกลงไปบนผ าขาว...ยากแก การซ กล าง ท าความสะอาด ม แต จะย งซ มซ บออกไปเป นวงกว าง! (ป ยะพร ศ กด เกษม, 2536: 29-30) กล าวได ว าผ แต งพยายามเน นย าความส าค ญของสถาบ น ครอบคร วโดยช ให เห นว าพล งแห งความร กจากพ อและแม รวมถ งผ ใหญ ใน ครอบคร วจะช วยเสร มสร างพล งใจและสร างความเข มแข งให แก ร นล กหลาน

78 68 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) โดยเฉพาะในภาวะท ต องเผช ญก บป ญหาของช ว ต และในช วงว ยท ต องการ แบบอย าง รวมถ งการด แลเอาใจใส อย างใกล ช ด พ นธก จของน กประพ นธ ในการน าเสนอประเด นทางส งคมและ ป ญหาส งคมในเร องการเล ยงด เด กและป ญหาครอบคร วผ านนวน ยายน น ปรากฏ อย างหลากหลาย และเป นประเด นท ปรากฏเด นในนวน ยายของป ยะพร ส อแสดง ท ศนะของผ แต งว าเด กและสถาบ นครอบคร วเป นพ นฐานหล กในการสร างสรรค ส งคม 1.2 ความเสมอภาคทางเพศและแนวค ดส ทธ มน ษยชน ประเด นเร องความเสมอภาคทางเพศหร อแนวค ดเร องส ทธ มน ษยชนเป นอ กประเด นท ปรากฏเด นในนวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม นวน ยาย หลายเร องกล าวถ งค าน ยมชายเป นใหญ ท ม ม มมองว าเพศหญ งเป นเพศท อ อนแอ กว าและด อยกว าเพศชาย เพศหญ งเป นท รองร บอารมณ ทางเพศของเพศชาย ค าน ยมเหล าน เก ดจากท ศนคต ของคนรอบข างและท ศนคต ของส งคมท ได ร บการ ส บทอดและปล กฝ งต อๆ ก นมาจนก อให เก ดป ญหาความไม เท าเท ยมทางเพศ ป ญหาการข มข น ป ญหาการต ดเช อเอดส จากสาม รวมถ งการด ถ กเหย ยดหยาม เพศสถานะอ นๆ ในส งคม ผ แต งต องการแสดงให เห นว าป ญหาประการหน งของความไม เสมอภาคทางเพศเก ดจากค าน ยมในส งคมชายเป นใหญ ท ปล กฝ งท ศนคต เก ยวก บ เพศ เช น ความเข มแข งเป นของเพศชาย ความอ อนแอเป นของเพศหญ ง ท าให เก ด การจ าแนกความแตกต างระหว างเพศ และท าให เก ดความเหล อมล าทางเพศใน ส งคม การปล กฝ งความค ดเร องชายเป นใหญ ท ส บทอดก นมาปรากฏในนวน ยาย หลายเร อง อาท แด ดวงดาวในดวงใจ ปรากฏผ านครอบคร วของว ว ศน หร อการ ส บทอดความค ดมาร นต อร นในครอบคร วของอ ญมณ จากเร องน าเพชร ท แสดงให เห นว าค าน ยมชายเป นใหญ ถ กปล กฝ งและส บทอดก นมาร นต อร น ซ งนอกจาก ประเด นความไม เท าเท ยมทางเพศในส งคมไทยแล ว ความไม เท าเท ยมทางเพศใน ส งคมโลกก บความไม เท าเท ยมของเช อชาต อ นเป นเร องของส ทธ มน ษยชนก เป น

79 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 69 อ กประเด นท ผ แต งนามากล าวถ งไว อย างกลมกล น โดยแสดงให เห นว าอ ญมณ ต อง ด นรนให ได ร บการยอมร บท งในระด บครอบคร วและในระด บส งคม ท งในฐานะเพศ หญ งและในฐานะชาวเอเช ยในส งคมตะว นตก แม เม อยามท ต องไปเร ยนและท างานในต างแดน อ ญมณ ก เร ยนหน กทางานหน ก... ในฐานะท เป นคนต างชาต ผ ว เหล อง...เธอต องด นรนเพ อพ ส จน ตนเองอย างหน กเช นก น และ ใครว าส งคมตะว นตกม ความเสมอภาคทางเพศ?...กฎหมายท ควบค มไว ต างจากการยอมร บด วยใจ...หญ งสาวต องต อส ร นแรง เพ อให ได ร บการยอมร บในแง น เช นก น (ป ยะพร ศ กด เกษม, 2551: 204-เน นข อความโดยผ ว จ ย) ป ญหาการข มข นเก ดจากท ศนคต ของเพศชายท ค ดว าเพศชาย เป นฝ ายได เปร ยบเสมอ ท ศนคต น ทาให เพศชายเก ดความย ามใจในการร กรานทาง เพศเพศหญ ง ผ แต งจ งน าเสนอเน อหาท กล าวถ งเพศหญ งผ านการสร างต วละคร หญ ง 3 คน ใน 3 สถานภาพท ถ กข มข น เพ อส อความค ดท ว าไม ว าจะอย ในฐานะ หร อสถานภาพอย างไรในส งคมก ม โอกาสถ กข มข นได รวมถ งการน าเสนอเร อง ความได เปร ยบของเพศชายในกระบวนการทางกฎหมายและส งคมเม อต อง พ จารณาป ญหาการข มข นน าเสนอผ านเร องล บแลลายเมฆ ท งน ผ แต งเสนอแนะ ว ธ การแก ป ญหาด วยการต งค าถามให ค ดต อว าการแก ป ญหาต องแก ไขด วยการ เปล ยนแปลงท ศนคต ของคนในส งคมด วยการมองความแตกต างระหว างเพศเป น เร อง ความแตกต าง ไม ใช เหน อกว า หร อ ด อยกว า ซ งความค ดด งกล าวน ต อง เร มปล กฝ งต งแต ว ยเด ก ด งท ผ แต งใช กลว ธ ต งคาถามเพ อเสนอแนะความค ด ด งน หากท ามกลางการเปล ยนไปของส งเหล าน ท ศนคต ของผ ชายท ม ต อผ หญ งกล บย งคงเด ม ย งคงย นอย ในต าแหน ง ของความ เหน อกว า เสมอ! ท งหมดน นเก ดข นเพราะ พ อ แม คร อาจารย ไม ได อบรมเด กผ ชายให เคารพและตระหน กถ งค ณค าของเพศตรง

80 70 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ข าม ไม ได อบรมให ส ารวมในต วเอง ไม ได อบรมให เคารพ ให ยอมร บส ทธ ส วนบ คคลของผ อ นใช ไหม? (ป ยะพร ศ กด เกษม, 2545: ) นอกจากน ผ แต งย งได น าเสนอผลเส ยของการไม ยอมร บความ แตกต างหร อความหลากหลายทางเพศว าเป นสาเหต ส าค ญของป ญหาท เก ดข น ด วยการต งค าถามว าต องรอให เก ดความส ญเส ยในครอบคร วก อนหร อจ งจะเก ด ความเข าใจและยอมร บ ด งปรากฏในเร องวาวพลอย ท น าเสนอผ านความค ดของ ต วละครป ณณ ท ค ดได เม อปร ด ตายว าหากแลกช ว ตปร ด ค นมาได ไม ว าจะเป นเพศใด เขาก ยอมแลก ท ว า หากปร ด ก ค อน องชายคนเด ยวของเขา! ความค ดน พ งเข ากระแทกใจอย างร นแรง รสน ยมท แตกต างของปร ด จะท า ให ความเป นพ เป นน องน นขาดหายไปได หร อ เขาจะยอมร บได ไหม ยอมร บส งท ปร ด เป นยอมร บเส นทางท ปร ด เล อกเด น ถ าการยอมร บน นจะสามารถค นช ว ตให ปร ด ได..เขาก จะยอม! ทว าการยอมร บน นถ งข นต องแลกด วยช ว ตเช นน เช ยวหร อ... (ป ยะพร ศ กด เกษม, 2549: 350) ผ แต งแสดงให เห นว ามน ษย แต ละเพศม ส ทธ ในการประพฤต ปฏ บ ต หร อแสดงออกอย างเท าเท ยมก น ไม จ าเป นต องแบ งแยกว าอาช พหร อความ สนใจต องผ กขาดเป นของเพศใดเพศหน ง เช นในเร องแด ดวงดาวในดวงใจ ต วอย าง จากต วละครว ว ศน ความอ อนโยนประณ ตในการใช ช ว ตของว ว ศน ท าให หลายคน เข าใจว าเขาเป นพวกเบ ยงเบนทางเพศท งท ความจร งแล วเขาเป นผ ชายท ม ความ ละเอ ยดอ อนและใส ใจเพศหญ งมากกว าผ ชายท วๆ ไป ชอบท างานบ านและงาน ฝ ม อมากกว าการเท ยวเตร แบบผ ชาย ประเด นน ผ แต งต องการช ให เห นว าความ สนใจหร อก จกรรมในช ว ตประจ าว นไม ใช เร องท จะน ามาต ดส นความเป นเพศชาย หร อเพศหญ ง

81 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 71 จากต วอย างท ยกมาท งหมดน เป นประเด นท ผ แต งต องการ น าเสนอความค ดเร องความเสมอภาคทางเพศหร อแนวค ดส ทธ มน ษยชน ท งน ได ช น าให ผ อ านมองเห นสาเหต ของป ญหาว ามาจากการปล กฝ งความค ดและค าน ยม ของคนในส งคม ว ธ การแก ไขป ญหาท ด ท ส ด ค อ ความเข าใจและการยอมร บความ แตกต างระหว างมน ษย ในฐานะของมน ษย คนหน งในส งคมท ม ความเท าเท ยมก น 2. พ นธก จของน กประพ นธ ในการช น าส งคมและถ ายทอดหล ก พ ทธธรรม การใช พ ทธธรรมเป นหล กย ดเหน ยวจ ตใจและใช เป นแนวทางในการ แก ป ญหาท งระด บส วนต วและส วนรวมเป นอ กประเด นท ปรากฏเด นช ดในนวน ยาย ของป ยะพร ศ กด เกษม นวน ยายแต ละเร องม การกล าวถ งเร องศ ล สต ป ญญา ความเมตตา และกฎแห งกรรม รวมถ งเร องความเป นอน จจ งและเวลาในช ว ต โดย ใช ค าศ พท ทางศาสนาหร อยกข อความทางพ ทธศาสนามาอ างอ งประกอบ ผ แต ง ม กจะกล าวถ งความเปล ยนแปลงของส งคมในป จจ บ นท ให ความส าค ญก บว ตถ มากกว าจ ตใจเพ อเช อมโยงก บการอ างอ งหล กพ ทธธรรม เช น การใช สต ป ญญา และความเมตตาแก ไขป ญหาช ว ต ด งปรากฏในเร องน าเพชร ท น าเสนอผ าน ความค ดของต วละครเก อค ณท พ จารณาป ญหาการต ดเช อเอดส จากสาม ของ พ มรตาด วยสต รวมถ งการใช ป ญญาและความเมตตาช วยพ มรตาแก ไขป ญหา ต อไป ด งท ว า เอาเถอะ! แล วเขาจะค อย ๆ กล อมเกลาปล กปลอบ พ มรตา...มรส มช ว ตท หญ งสาวผ น นก าล งประสบเป นมรส ม ร นแรงท เธอไม เคยพบมาก อนตลอดช ว ตอ บเพ ยบพร อมและ ราบร น เขาจะบอกเธอว าแค ต งร บด วยสต เป ดใจด วยเมตตา อดทนและเข มแข ง มรส มล กน ก จะผ านพ นไปได ไม ยากเย น (ป ยะพร ศ กด เกษม, 2551: 151) ต วอย างเร องความเป นอน จจ งของสรรพส งและเวลาของช ว ต เช น บท สนทนาระหว างโชคก บศ ลาในดอกไม ในป าหนาว ท ว า

82 72 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ไม ม อะไรเป นของเราอย างแท จร งหรอก...ห น แม กระท งต วตนของเราเอง...ท กอย างท ผ านเข ามาก ต องผ าน ไป เหม อนสายน าไหลน นแหละ มาแล วก ต องไป เก ดแล วก ต อง ด บ ไม ม ใครหย ดได หรอก ส มเส ยงและถ อยความน นบอก ความเข าใจในโลกและช ว ตอย างช ดแจ ง (ป ยะพร ศ กด เกษม, 2537: ) ต วอย างข างต นโชคเป นต วละคร ผ สอน ท กล าวถ งหล กส จธรรมของ ช ว ตว าไม ม อะไรในโลกน ท เป นของใครอย างแท จร ง ท กอย างต งอย และด บไปตาม กฎธรรมชาต ท งน โชคได เต อนสต และให ข อค ดในการด าเน นช ว ตก บศ ลาหลายคร ง ด วยประสบการณ ช ว ตท ผ านมาท าให โชคได ค ดและเก ดความเข าใจความเป นไป ของโลก ประกอบก บพระท โชคน บถ อได สอนให โชคนาหล กพ ทธธรรมมาใช โชคจ ง ได พบก บความสงบทางใจและนามาถ ายทอดต อให ศ ลาได ค ดเช นเด ยวก บตน การสร างต วละครหญ งท ม ความเส ยสละแต ต องตายก อนว ยอ นควร เพ อน าเสนอความค ดเร องความไม แน นอนของช ว ต และการใช เวลาท ม ในช ว ต มน ษย ให ค มค าและม ค ณค า ปรากฏในเร องใต ร มไม เล อย และ บ ลล งก แสงเด อน เช นต วอย าง การน กถ งม ทนาข นมาในเวลาน ท าให เธอเพ ง ตระหน กว า...ช ว ตมน ษย น นส นน ก...ส นและปราศจากความ แน นอน...เป นเพ ยงภาพมายาในหน งห วงเวลาเท าน นเอง...ไม ม ใครม เวลาเหล อมากมายพอท จะร รอเอาช นเอา เช งก บใครท งส น...(ป ยะพร ศ กด เกษม, 2544: 548) ต วอย างน ผ แต งต องการแสดงความเป นอน จจ งของสรรพส ง และ ช ให เห นว าท กส งล วนเป นเพ ยง ภาพมายา ในช วงระยะเวลาหน ง เวลาในช ว ตของ มน ษย แต ละคนจ งม เพ ยงเล กน อยเท าน นเม อเท ยบก บความย งย นและยาวนานของ

83 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 73 กาลเวลา ความเข าใจและตระหน กในความเป นจร งข อน จะเป นเคร องเต อนสต ให มน ษย กระทาความด และเป ดใจแสดงความเมตตาต อก นให มาก นอกจากน ย งปรากฏการนาเสนอความค ดเก ยวก บพ ทธธรรมผ านการ ต งช อเร องท ส มพ นธ ก บแก นเร อง อาท การต งช อเร อง ในบ วงมนตรา ส อถ งการ หลงวนอย ในบ วงของก เลสท เหม อนม มนตรา ย งหลงใหลก ย งเพ มอ านาจให มนตรา ส มพ นธ ก บแก นเร องท กล าวถ งก เลสและการใช พ ทธธรรมระง บก เลส ด งท ต วอย าง แสดงให เห นการเช ญชวนของมนตราว าแท จร งแล วมนตราด งกล าวค อก เลสท ม อานาจช กจ งล อหลอกให มน ษย หลงใหลและพ ายแพ ต อจ ตส าน กฝ ายด หร อการต ง ช อเร องในวารว น เพ อส อถ งความเปล ยนแปลงของช ว ตในแต ละช วงว ยท ต วละคร เอก แม ว น ต องเผช ญชะตากรรมในล กษณะต างๆ แม ว นเป นต วอย างท แสดงให เห นว าหากมน ษย น าเอาหล กพ ทธธรรมมาใช เป นหล กย ดเหน ยวจ ตใจและใช แก ไข ป ญหาเช นเด ยวก บแม ว น วาระส ดท ายของช ว ตท ด าเน นผ าน ในวารว น ก จะเป น ความทรงจ าท ด และเป นประสบการณ ท ม ค ณค า เป นแบบอย างให ล กหลานได นาไปใช ในการดาเน นช ว ต จากต วอย างท งหมดข างต นแสดงให เห นว าผ แต งต องการช น าให ผ อ านมองเห นแนวทางในการแก ป ญหาผ านการแก ป ญหาของต วละครในแต ละ เร องท ใช หล กพ ทธรรมเป นหล กย ดเหน ยว ส งผลให ต วละครน นๆ ประสบ ความสาเร จและค นพบความส ขท แท จร งของช ว ต ประเด นและป ญหาส งคม รวมถ งว ธ การแก ไขป ญหาท ปรากฏใน นวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษมเป นประเด นร วมสม ยระหว างผ แต งก บผ อ านซ ง เป นกล มคนร วมย คสม ยก น นวน ยายของป ยะพร แสดงให เห นถ งพ นธก จของผ สร างสรรค วรรณกรรมท ตระหน กในบทบาทและภาระหน าท ของตน ในการท จะช น า ผ อ านให เห นม ต ความเป นไปของส งคม มองเห นป ญหาท ก าล งเก ดข นในส งคม มองเห นม ต ความเป นจร งหร อส จธรรมของช ว ต และย งจะช น าต อไปให เห นว ธ การ แก ไขป ญหาด วยความเข าใจและการใช หล กพ ทธธรรมเป นเคร องย ดเหน ยวจ ตใจ เหล าน ค อพ นธก จส าค ญของผ แต งท น าเสนอผ านนวน ยาย ท งน เม อพ จารณา

84 74 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ประกอบก บประว ต ช ว ตของป ยะพร ศ กด เกษมแล ว จะมองเห นพ นธก จด งกล าว ช ดเจนมากข น บทสร ป การศ กษานวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม โดยพ จารณาจากแก นเร อง ท าให พบว า นวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษม แสดงให เห นพ นธก จของน กประพ นธ ในวรรณกรรม ในฐานะผ ช น าทางป ญญา ส งเกตได จากส วนท กล าวถ งประเด นการ เล ยงด เด กและป ญหาครอบคร วว าเป นป ญหาส าค ญของส งคมและเป นเร อง ละเอ ยดอ อนท ท กคนในส งคมควรให ความใส ใจ ประเด นเร องความเสมอภาคทาง เพศและแนวค ดส ทธ มน ษยชนท ผ แต งต องการช ให เห นว าการอย ร วมก นในส งคม ต องใช ความเข าใจและยอมร บในความเท าเท ยมก นระหว างมน ษย รวมท งประเด น เร องการใช พ ทธธรรมเป นหล กย ดเหน ยวจ ตใจและใช เพ อแก ไขป ญหาต างๆ ใน ส งคมจะช วยให ส งคมสงบส ขได อย างแท จร ง นอกจากน เม อน างานเข ยนมาเช อมโยงก บช วประว ต ของป ยะพร ก ได เน นย าพ นธก จของน กประพ นธ ท พ งม ต อส งคม และบทบาทหน าท ของผ แต งท ใช วรรณกรรมเป นเคร องม อในการสร างสรรค ส งคมให ช ดเจนข น นวน ยายของป ยะพร ศ กด เกษมจ งเป นข อม ลส าค ญท ม ค ณค าต อการศ กษาวรรณกรรมไทยร วมสม ยท สามารถนามาพ จารณาได ด วยม มมองท หลากหลาย บรรณาน กรม ตร ศ ลป บ ญขจร นวน ยายก บส งคมไทย. พ มพ คร งท 2. กร งเทพฯ: โครงการตาราคณะอ กษรศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย. ท ศน ย นาคว ชระ บทบาทของวรรณกรรมและพ นธก จของน กเข ยนใน ท ศนะของเอม ล โซลา. พ มพ คร งท 2. กร งเทพฯ: ส าน กพ มพ แห ง จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย.

85 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 75 ป ยะพร ศ กด เกษม ก งไผ ใบร ก. กร งเทพฯ: ด บเบ ลนายน ดอกไม ในป าหนาว. กร งเทพฯ: ด บเบ ลนายน แด ดวงดาวในดวงใจ.กร งเทพฯ: พ มพ คา ตะว นทอแสง. กร งเทพฯ: ด บเบ ลนายน ตะว นเบ กฟ า. กร งเทพฯ: อร ณ ใต เงาตะว น. กร งเทพฯ: ด บเบ ลนายน ใต ร มไม เล อย. กร งเทพฯ: ด บเบ ลนายน ทรายส เพล ง. กร งเทพฯ: ดอกหญ า ทางสายธาร. กร งเทพฯ: พ มพ คา น าเพชร. กร งเทพฯ: อร ณ ในบ วงมนตรา. กร งเทพฯ: อร ณ ในวารว น. กร งเทพฯ: อร ณ บ ลล งก แสงเด อน. กร งเทพฯ: อร ณ บ านร อยดอกไม. กร งเทพฯ: อร ณ ระบาดาว. กร งเทพฯ: ดอกหญ า เร อนศ รา. กร งเทพฯ: ดอกหญ า ล บแลลายเมฆ. กร งเทพฯ: ด บเบ ลนายน ลานาในลมหนาว. กร งเทพฯ: อร ณ วาวพลอย. กร งเทพฯ: อร ณ. ป ยะพร ศ กด เกษม. 22 มกราคม ส มภาษณ. ราชบ ณฑ ตยสถาน พจนาน กรมศ พท วรรณกรรม อ งกฤษ ไทย ฉบ บ ราชบ ณฑ ตยสถาน. กร งเทพฯ: ราชบ ณฑ ตยสถาน. ร นฤท ย ส จจพ นธ อ านอย างม เช งช น ว จารณ อย างม เช งศ ลป. กร งเทพฯ: ดอกหญ า. ศร เร อน แก วก งวาล อ านคน อ านวรรณกรรม. กร งเทพฯ: โอเด ยนสโตร.

86 76 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ส จ ตรา จงสถ ตย ว ฒนา หว งสร างศ ลป นฤม ต เพร ศแพร ว: การส บทอด ขนบก บการสร างสรรค วรรณศ ลป ในกว น พนธ ไทยสม ยใหม. กร งเทพฯ: โครงการตาราคณะอ กษรศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย. อ งอร ส พ นธ วณ ช นวน ยายน ท ศน. กร งเทพฯ: สาน กพ มพ แห ง จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย. อ ราวด ไตล งคะ ศาสตร และศ ลป แห งการเล าเร อง. กร งเทพฯ: มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร.

87 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 77 การว เคราะห วาทกรรมความงามในโฆษณาเคร องด มเพ อความงาม A Study of Beauty Discourse on Beauty Drinks Advertisements น นทนา วงษ ไทย Nuntana Wongthai บทค ดย อ งานว จ ยน ม ว ตถ ประสงค เพ อศ กษากลว ธ ทางภาษาท ใช เพ อแสดงค าน ยม เก ยวก บความงามในโฆษณาเคร องด มเพ อความงามและว เคราะห ความส มพ นธ ระหว างกลว ธ ทางภาษาก บค าน ยมเก ยวก บความงามในส งคมไทย โดยเก บข อม ล จากเว บไซต ระหว างว นท 1 ต ลาคม 2554 ถ ง 30 ก นยายน 2555 ผ ว จ ยได ค ดเล อกเฉพาะโฆษณาเคร องด มเพ อความงามท เผยแพร ทาง โทรท ศน และว ทย ข อม ลท น ามาใช ในงานว จ ยน ม จ านวน 54 ช น แบ งเป นโฆษณา เคร องด มเพ อความงามท น าเสนอทางส อโทรท ศน จ านวน 30 ช น และโฆษณา เคร องด มเพ อความงามท นาเสนอทางส อว ทย จานวน 24 ช น การว เคราะห ข อม ลใช แนวค ดเร องวาทกรรมว เคราะห เช งว พากษ ของ van Dijk (1993, 2003) ผล การศ กษาพบว ากลว ธ ทางภาษาท ใช เพ อแสดงค าน ยมเก ยวก บความงามในโฆษณา เคร องด มเพ อความงามม 8 กลว ธ ได แก การเล อกใช ค า การกล าวอ าง การถาม- ตอบ การใช ภาพพจน การใช คาถามวาทศ ลป การใช ม ลบท การกล าวถ งนว ตกรรม ความงามท เป นท น ยม และการกล าวเก นจร ง ซ งกลว ธ ทางภาษาท ใช ม ความส มพ นธ ก บค าน ยมความงามในส งคมไทย โดยวาทกรรมความงามในโฆษณา เคร องด มเพ อความงามสร างค าน ยมเก ยวก บความงามว าความงามเก ดข นได อย าง อาจารย ประจ าภาคว ชาภาษาศาสตร คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ย ศร นคร นทรว โรฒ. ต ดต อได ท : nuntanaw@swu.ac.th

88 78 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ง ายดายและสามารถเก ดก บท กคนเพ ยงแค ด มเคร องด มท โฆษณาน าเสนอเท าน น นอกจากน ย งกาหนดล กษณะความงามท พ งประสงค และไม พ งประสงค อย างไรก ด ผ บร โภคเคร องด มเพ อความงามสามารถเปล ยนแปลงหร อแก ไขล กษณะท เป นอย หร อล กษณะท เปล ยนแปลงไปตามกาลเวลาให เป นล กษณะความงามท พ งประสงค ตามแบบท โฆษณาก าหนดได กล าวโดยสร ป กลว ธ ทางภาษาท ใช ในโฆษณา เคร องด มเพ อความงามม บทบาทส าค ญในการสร างค าน ยมความงามในส งคมไทย และม อ ทธ พลต อผ บร โภคให เช อและพยายามจะทาให ตนเองม ความงามตามแบบท โฆษณากาหนดข น คาสาค ญ: วาทกรรมว เคราะห เช งว พากษ ; กลว ธ ทางภาษา; โฆษณา Abstract This research is aimed to study the linguistic strategies used to convey values about beauty in advertising discourse of beauty drinks and analyze the relationships between the linguistic strategies and values about beauty in Thai context. The data were collected from the website during October 1, 2011 August 30, The scope of data collection is the advertisements on beauty drinks broadcasted in television and radio. The data consist of 54 advertising texts, 30 texts from television channel and another 24 texts from radio channel. The analysis is based on the approach of critical discourse analysis developed by van Dijk (1993, 2003). The linguistic strategies used to convey values about beauty found in beauty drinks advertisements can be divided into 8 types including lexical usage, claiming, question-answer, figure of speech, rhetoric question, presupposition, mentioning about popular beauty innovation and overstatement. The linguistic strategies used relates to the values about

89 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 79 beauty in Thai society. The beauty drinks advertising discourse indicates that beauty is easy to happen to everyone only by drinking. It also indicates what features are considered beauty and what are not. However, only by drinking, we can change or correct our current features to conform the values about beauty that the advertising discourse constructs. In conclusion, the linguistic strategies used in advertising discourse of beauty drinks play an important role in constructing the values about beauty in Thai society and influence the consumers to believe and try to make themselves beautiful in the way the advertisements define. Keywords: Critical Discourse Analysis; Linguistic devices; advertisements บทนา ภาษาไม เพ ยงแต เป นเคร องม อในการถ ายทอดความค ดของผ ใช ภาษา เท าน น แต ย งสามารถสะท อนค าน ยม ความเช อ และท ศนคต ต างๆ ของผ ใช ภาษา ได อ กด วย ภาษาท ใช ในโฆษณาเป นต วอย างของการใช ภาษาท สะท อนรวมถ ง กาหนดและช น าความค ดของคนในส งคม เจ าของผล ตภ ณฑ ต างๆ ใช โฆษณาเป น เคร องม อในการส อสารก บผ บร โภค ซ งไม เพ ยงแต จะท าให ผ บร โภคร จ กส นค า แต โฆษณาย งใช กลว ธ ทางภาษาต างๆ เพ อช น าและก าหนดค าน ยมบางอย างข นใน ส งคม เพ อให ผ บร โภคยอมร บ อ นจะไปส การเพ มยอดขายของส นค า ผ ว จ ยส งเกต ว าป จจ บ นม โฆษณาเคร องด มท ช กจ งให เช อว าด มแล วจะท าให สวย ซ งเป น ปรากฏการณ ทางส งคมท น าสนใจ เน องจากสะท อนให เห นถ งการให ความส าค ญ ก บความสวยความงามของผ บร โภค โดยเฉพาะผ บร โภคท เป นผ หญ ง จากแต ก อน เราจะค ดว าความสวยน นเก ดข นได จากการใช ผล ตภ ณฑ เคร องส าอาง แต ป จจ บ น ความสวยสามารถสร างข นได จากการบร โภค โดยข อความท ใช ในโฆษณาเคร องด ม เพ อความงามน ชวนให ผ บร โภคเช อว าเม อบร โภคแล วจะท าให สวยข นท นตาเห น ท าให ผ วพรรณงดงาม ลดร วรอยต างๆ ให น อยลง ท าให ตลาดเคร องด มเพ อความ

90 80 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) งาม หร อท เร ยกว าบ วต ดร งค (Beauty drink) เต บโตข นอย างมากต งแต พ.ศ.2551 (ข อม ลจากศ นย ว จ ยกส กรไทยและสาน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาด ย อม (สสว.)) ผ ว จ ยจ งสนใจศ กษากลว ธ การใช ภาษาท โฆษณาเคร องด มเพ อความ งามใช เพ อแสดงค าน ยมเก ยวก บความงามท ถ กสร างและก าหนดข นในส งคม และ ถ ายทอดไปส ผ บร โภค และว เคราะห ความส มพ นธ ระหว างกลว ธ ทางภาษาด งกล าว ก บค าน ยมเก ยวก บความงามในส งคมไทย ว ตถ ประสงค ของการว จ ย 1. เพ อศ กษากลว ธ ทางภาษาท ใช เพ อแสดงค าน ยมเก ยวก บงามใน โฆษณาเคร องด มเพ อความงาม 2. ว เคราะห ความส มพ นธ ระหว างกลว ธ ทางภาษาก บค าน ยมเก ยวก บ ความงามในส งคมไทย งานว จ ยท เก ยวข อง งานว จ ยในประเทศท เก ยวข องก บการศ กษาคร งน อาจแบ งออกได เป น 3 ห วข อ ได แก 1. การศ กษาล กษณะภาษาในโฆษณา 2. การศ กษาการใช ภาษาท แสดงอ ดมการณ เก ยวก บความงามในโฆษณา 3. การศ กษาวาทกรรมความงามใน โฆษณา ซ งม รายละเอ ยดด งน 1. การศ กษาล กษณะภาษาในโฆษณา งานว จ ยของว สส กา ร มาคม (2546) ศ กษาล กษณะภาษาโฆษณาส าหร บ ผ หญ งในส อน ตยสารต งแต พ.ศ.2475 พ.ศ.2543 และการเปล ยนแปลงของภาษา ท ใช บรรยายล กษณะของผ หญ งในช วงด งกล าว ผลการศ กษาพบว าบทโฆษณา สาหร บผ หญ งใช การเช อมโยงความด วยการซ าท กส วนมากท ส ด ส วนใหญ เป นการ ซ าช อส นค า ในด านการส อความหมายของประโยคม 2 ล กษณะ ค อประโยคท ส อ ความหมายตามร ปภาษาและประโยคท ส อความหมายไม ตรงตามร ปภาษา ในด าน การเปล ยนแปลงของภาษา พบว าแต ละช วงสม ย ถ อยค าท แสดงความค ดด าน

91 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 81 ความสวยงามของร างกายและบ คล กภาพม ความแตกต างก น โดยพ.ศ ส งคมให ความสาค ญก บความสวยงามเท าน น แต ใน พ.ศ ส งคม ให ความส าค ญก บบ คล กภาพท เช อม นของผ หญ งควบค ไปก บความสวยงามด วย ส วนเบญจวรรณ ศร ก ล (2553) ศ กษาภาษาในแผ นพ บโฆษณาเคร องส าอาง พ.ศ โดยม ว ตถ ประสงค เพ อศ กษาว จนภาษาและอว จนภาษาในแผ นพ บโฆษณา เคร องส าอาง และศ กษาความส มพ นธ ระหว างศ กษาว จนภาษาและอว จนภาษาใน แผ นพ บโฆษณาเคร องส าอาง ผลการศ กษาพบว าว จนภาษาในแผ นพ บโฆษณา เคร องส าอางม 2 ส วนค อ พาดห วโฆษณาและข อความอธ บายรายละเอ ยด แต ละ ส วนม การใช กลว ธ ทางภาษาต างๆ โดยพาดห วโฆษณา ม การใช กลว ธ เช น พาดห ว แบบข าว พาดห วแบบใช ค าส ง พาดห วแบบกล าวอ างพยานบ คคล ส วนข อความ อธ บายรายละเอ ยด ม การใช กลว ธ เช น การใช ค าซ อน การใช ศ พท ว ชาการหร อ ศ พท บ ญญ ต ด านอว จนภาษาพบว าม การใช ภาพ การใช ส ต วอ กษร เคร องหมาย การค าและตราร บรอง ความส มพ นธ ระหว างศ กษาว จนภาษาและอว จนภาษาใน แผ นพ บโฆษณาเคร องสาอางพบว าม ความส มพ นธ แบบเสร มก น ซ าก น และแย งก น 2. การศ กษาการใช ภาษาท แสดงอ ดมการณ เก ยวก บความงามใน โฆษณา การศ กษาการใช ภาษาท แสดงอ ดมการณ เก ยวก บความงามในโฆษณา พบว าเป นการศ กษาตามแนวค ดวาทกรรมว เคราะห เช งว พากษ (Critical Discourse Analysis) งานว จ ยของเทพ จร สจร งเก ยรต (2549) ศ กษาเร องเล าใน โฆษณาในน ตยสารผ หญ ง พบว าประกอบด วยส วนท เป นอว จนภาษา ได แก ร ปภาพของผ น าเสนอส นค าและร ปภาพของส นค า และส วนท เป นท เป นว จนภาษา ได แก ช อและต าแหน งของผ น าเสนอส นค า ต วบทท เป นเร องเล าของผ น าเสนอ ส นค า ความเปร ยบ ค านามท ม น ยประหว ด ค ากร ยาท แสดงความร ส กของผ น า เสนอส นค าหล งจากใช ส นค า กล มค าเพ อเน นความ ค าท บศ พท ภาษาอ งกฤษ ซ ง ผ ผล ตโฆษณาใช เร องเล าเป นเคร องม อส าค ญในการสร างส ญญะให แก ส นค า โดย ม งเสนออ ดมการณ ทางภาษาว าผ ท ใช ส นค าเหล าน ล วนแต เป นผ ท ท งฉลาด สวย รวย และเก ง

92 82 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ณ ฐพร พานโพธ ทอง (2551) ศ กษาวาทกรรมโฆษณาศ ลยกรรมเสร ม ความงาม โดยเก บข อม ลจากโฆษณาในน ตยสารและแผ นพ บโฆษณาของคล น ก ศ ลยกรรมเสร มความงาม ผลการว จ ยพบว าวาทกรรมโฆษณาใช กลว ธ ทางภาษา ต างๆ ได แก การเล อกใช ค าศ พท การใช ม ลบท อ ปล กษณ การอ างส วนรวม และ การใช ถ อยค าท ยกมา เพ อน าเสนออ ดมการณ เก ยวก บศ ลยกรรมเสร มความงาม และวาทกรรมโฆษณาได ให น ยามใหม แก ศ ลยกรรมเสร มความงามในฐานะการ ร กษาท จ าเป น ผ หญ งจ งถ กช กจ งหร อครอบง าให ค ดว าการผ าต ดเสร มความงาม เป นส งท ต องทา ไม ใช แค ทางเล อกเพ อเสร มให ร ปล กษณ ด ข นเพ ยงเท าน น ศ ร พร ภ กด ผาส ข (2552) ศ กษาวาทกรรมความเป นหญ งในโฆษณาใน น ตยสารส ขภาพและความงาม ผลการศ กษาพบว าโฆษณาในน ตยสารส ขภาพและ ความงามน าเสนออ ดมการณ ความเป นผ หญ งท เป นท ปรารถนา (desirable woman) ซ งประกอบด วยความค ดท เก ยวข อง 3 ประการ ได แก 1. ล กษณะท เป นท ปรารถนาของผ หญ งค อ ร ปร างผอมเพร ยว ด อ อนเยาว ผ วขาว กระจ างใส หน าอก ใหญ ต ง และได ร ปทรง จ ดซ อนเร นไม ม กล น 2. ล กษณะร างกายตามธรรมชาต ท ตรงข ามก บล กษณะท เป นท ปรารถนาจ ดเป นป ญหาและศ ตร ของผ หญ ง และ 3. การ จ ดการก บร างกายสามารถท าได ไม ยากและม ประส ทธ ภาพด วยการใช ผล ตภ ณฑ และบร การท โฆษณาน าเสนอ ส วนกลว ธ ทางภาษาท ใช เพ อน าเสนออ ดมการณ ด งกล าวน ได แก การเล อกใช ค าศ พท การอ างข อเท จจร งท วไป อ ปล กษณ การ กล าวเก นจร ง การใช คาถามวาทศ ลป การใช ม ลบท และการใช สหบท 3. การศ กษาวาทกรรมความงามในโฆษณา การศ กษาวาทกรรมความงามในโฆษณาพบในงานว จ ยของจ นท มา ป ทมธรรมก ล (2550) ท ว เคราะห การสร างวาทกรรมความงามของโฆษณา ผล ตภ ณฑ บาร งผ ว พบว าโฆษณาผล ตภ ณฑ บ าร งผ วได ผล ตซ ามายาคต ความงาม แบบกระแสหล กและสร างความหมายให ความงามภายนอกม ค ณค าเหม อนภาพ ต วแทนในการต ดส นความเป นผ หญ ง ซ งสอดคล องก บผลการศ กษาของนพมาศ เร องพาน ชภ บาล (2551) เร อง การว เคราะห วาทกรรมความงามในหน าโฆษณา

93 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 83 ของน ตยสารสตร ในประเด นเร องปรากฏการณ การสะท อนเร องเพศสภาพจาก วาทกรรมความงามในหน าโฆษณาของน ตยสารสตร ท พบว าผลจากการน าเสนอ ภาพล กษณ และบทบาทผ หญ งตามระบบเพศสภาพท ก าหนดในน ตยสารน นม ผล ต อการสร างต วตนของผ หญ ง ท ให ค ณค าของผ หญ งผ านทางสถานะและผ กต ดไว ก บเง อนไขทางสร ระ จ งท าให ผ หญ งพยายามท จะท าให ตนเองให ด สวย เพ อให ตนเองม ค ณค า และจะร ส กขาดอ านาจในต วเองลงไปถ าไม ม ความงามในแบบท ส อ นาเสนอ จากการทบทวนวรรณกรรมในประเด นต างๆ ข างต น ผ ว จ ยเห นว าย งไม ม งานว จ ยใดศ กษาวาทกรรมความงามท ปรากฏในโฆษณาเคร องด มเพ อความงาม ซ งเป นเคร องด มท ก าล งได ร บความน ยม จ งสนใจจะศ กษาในประเด นด งกล าวน เพ อให เห นภาพรวมของวาทกรรมความงามได อย างครอบคล มมากย งข น และย ง อาจพบล กษณะการใช ภาษาในด านกลว ธ ต างๆ ซ งสะท อนให เห นถ งค าน ยมความ งามท แตกต างไปจากงานว จ ยอ นๆ ท ผ านมาอ กด วย ขอบเขตของการว จ ย 1. ข อม ลท น ามาใช ว เคราะห จะม งไปท ถ อยค าท ปรากฏในวาทกรรม โฆษณาเคร องด มเพ อความงาม โดยไม น าภาพประกอบ การแต งกาย ท าทางของ น กแสดง ดนตร ประกอบ รวมถ งปรล กษณ ภาษาศาสตร (paralinguistics) ได แก น าเส ยง การเน นเส ยง ท ปรากฏในส อโฆษณามาว เคราะห ด วย 2. ไม เก บข อม ลโฆษณาเคร องด มเพ อความงามท เช ญชวนให ช งโชค และ/หร อแลกซ อผล ตภ ณฑ ต างๆ กรอบแนวค ดในการว จ ย แนวค ดท ใช เป นพ นฐานในการว จ ย ได แก วาทกรรมว เคราะห เช งว พากษ (Critical Discourse Analysis) และแนวค ดเร องส งคม-ปร ชาน (Socio-cognitive Approach) ของ van Dijk (1993, 2003)

94 84 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) วาทกรรมว เคราะห เช งว พากษ เป นการว เคราะห วาทกรรมร ปแบบหน ง เพ อศ กษาการใช อ านาจท ไม เหมาะสม การครอบง า และความไม เท าเท ยมก นใน ส งคมท เก ดข น ม การผล ตซ า และถ กต อต านในต วบทและการสนทนาในบร บททาง ส งคมและการเม อง ซ งน กวาทกรรมว เคราะห เช งว พากษ ต องการจะเข าใจ ต แผ และต อต านความไม เท าเท ยมก นด งกล าว (van Dijk, 2003) แม ว าจะม การว เคราะห วาทกรรมเช งว พากษ หลายประเภท เช น การ ว เคราะห เช งว พากษ ในบทสนทนาต างๆ การว เคราะห การรายงานข าวใน หน งส อพ มพ การว เคราะห บทเร ยนท ใช ในการเร ยนการสอน แต ค าถามส วนใหญ ในการศ กษาในห วข อน จะเก ยวก บว ธ การท โครงสร างวาทกรรมถ กใช ในการผล ตซ า เพ อทาให เก ดการครอบงาทางส งคม แนวค ดส าค ญในการว พากษ วาทกรรมค อเร องของอ านาจ โดยเฉพาะ อ านาจทางส งคมของกล มหร อสถาบ นต างๆ ซ งแวน ไดก (อ างแล ว) น ยามอ านาจ ทางส งคมน ว าเป นการควบค ม (control) ด วยเหต น กล มใดกล มหน งจะเป นกล มท ม อานาจ ถ ากล มน นสามารถควบค มการกระท าและความค ดของสมาช กของอ กกล ม หร อกล มอ นๆ ได นอกจากน กล มท ม อานาจทางส งคมเหน อกว าจะม อ านาจในการ เข าถ งและควบค มวาทกรรมอ กด วย อานาจด งกล าวน อาจไม ได แสดงออกด วยการกระท าท ร นแรงของสมาช ก ในกล มท ม อ านาจเหน อกว า แต อาจเป นส งท คนท วไปยอมร บก นอย แล วใน ช ว ตประจาว น เช น การเหย ยดเพศ (sexism) หร อการเหย ยดเช อชาต (racism) ซ ง เป นส งท แกรมซ (Gramsci, 1971 cited in van Dijk, 2003) เร ยกว า อ านาจน า (hegemony) อ านาจของกล มท เหน อว าอาจแฝงอย ในกฎเกณฑ ข อบ งค บ พฤต กรรมท เรายอมร บก นอย ท วไป นอกจากน อ านาจในท น ย งเป นส งท ม ล กษณะ เป นภาพรวมท งหมด กล าวค อ ไม จ าเป นว าสมาช กท กคนในกล มท ม อ านาจ เหน อกว าจะม อานาจมากกว าสมาช กท กคนในกล มท ถ กครอบง า แต เป นการน ยาม ในภาพรวม

95 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 85 Van Dijk (2003) กล าวถ งคาถามพ นฐานในการศ กษาวาทกรรมว เคราะห เช งว พากษ เพ อแสดงให เห นถ งความส มพ นธ ระหว างวาทกรรมและอ านาจ 2 ข อ ได แก 1. กล มท ม อ านาจเหน อกว าควบค มวาทกรรมสาธารณะ (เช น วาทกรรม การเม อง วาทกรรมส อ) อย างไร 2. วาทกรรมด งกล าวควบค มความค ดและการกระท าของกล มท ม อ านาจ น อยกว าอย างไร รวมถ งอะไรเป นผลท เก ดข นจากการควบค มน น เช น ความเท าเท ยม ก นในส งคม กล าวโดยสร ปว า การว เคราะห วาทกรรมเช งว พากษ ศ กษาความส มพ นธ ระหว างวาทกรรมและอานาจ โดยอ านาจน นเก ดข นในแวดวงต างๆ ทางส งคม เช น การเม อง ส อ กฎหมาย การศ กษา และส มพ นธ ก บกล มคนในวงการและสถาบ น น นๆ รวมถ งกฎเกณฑ แนวทางปฏ บ ต ท เป นพ นฐานให เก ดการผล ตซ าของอ านาจ ในช ว ตประจาว น ส วนเหย อหร อเป าหมายของอ านาจเหล าน นก ค อประชาชนท วไป หร อคนส วนใหญ ท ต องพ งพาอานาจของสถาบ นด งกล าว น ยามศ พท เฉพาะ 1. วาทกรรมความงาม หมายถ ง ร ปแบบการใช ภาษาท สะท อนรวมถ ง กาหนดค าน ยมเก ยวก บความงามในส งคม 2. กลว ธ ทางภาษา หมายถ ง ว ธ การใช ภาษาท พบในโฆษณาเคร องด ม เพ อความงามซ งแสดงค าน ยมเก ยวก บความงาม 3. เคร องด มเพ อความงาม หมายถ ง เคร องด มท บร โภคแล วเช อว าจะท า ให เก ดความงาม กล าวค อ ช วยบ าร งผ วพรรณ ช วยเผาผลาญไขม น และช วยการ ทางานของระบบข บถ ายทาให ร ปร างด

96 86 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ว ธ ดาเน นการว จ ย 1. ศ กษาแนวค ด ทฤษฎ เอกสารและงานว จ ยท เก ยวข อง 2. การเก บรวมรวมข อม ล การศ กษาคร งน เก บข อม ลจากเว บไซต ซ งเป น เว บไซต ท รวบรวมโฆษณาท กประเภทท เผยแพร ทางโทรท ศน และว ทย โดยเก บ ข อม ลท งเว บไซต ต งแต ว นท 1 ต ลาคม 2554 ถ ง 30 ก นยายน 2555 พบว าในส อ โทรท ศน ม โฆษณาท งส น 1,446 ช น และในส อว ทย ม โฆษณาท งส น 1,868 ช น 3. การค ดเล อกข อม ล ผ ว จ ยได ค ดเล อกเฉพาะโฆษณาเคร องด มเพ อความงาม ซ งเกณฑ การ พ จารณาว าโฆษณาใดเป นเคร องด มเพ อความงาม ผ ว จ ยพ จารณาจากต วบทท ส อ โฆษณาน าเสนอต อผ บร โภค หากม เน อหาท กล าวถ งความงาม เช น ร ปร างด ผ วพรรณด จะพ จารณาว าเป นเคร องด มเพ อความงาม แต หากไม ม เน อหากล าวถ ง ความงามอย างช ดเจน แต น าเสนอด วยการแสดงภาพท เน นท ร ปร าง อว ยวะเฉพาะ ส วน เช น หน าท อง ผ ว ของผ น าเสนอส นค าก จะพ จารณาว าเป นเคร องด มเพ อ ความงาม และจะนาต วบทในโฆษณาด งกล าวมาว เคราะห จากเกณฑ การพ จารณา ท ได กล าวถ งข างต น ผ ว จ ยพบโฆษณาเคร องด มเพ อความงามจากส อทางโทรท ศน จ านวน 30 ช น และพบจากส อโฆษณาทางว ทย จ านวน 24 ช น รวมจ านวน โฆษณาท ใช ในการศ กษาคร งน จานวน 54 ช น เม อค ดเล อกข อม ลได ตรงตามเกณฑ ท ก าหนดไว แล ว ผ ว จ ยได ถอดเส ยงข อความในโฆษณาและบ นท กลงคอมพ วเตอร ด วยโปรแกรมไมโครซอฟท เว ร ด 4. การจ ดระเบ ยบข อม ล ผ ว จ ยแบ งประเภทของโฆษณาเคร องด มเพ อความงามท รวบรวมได ท งหมดออกเป น 2 กล มใหญ กล มท 1 เป นเคร องด มให ความงาม เคร องด มในกล ม น อรรถส ทธ เหม อนมาตย (2553) จ ดเป นประเภทหน งของเคร องด มฟ งก ช นแนล ดร งค (Functional drink) เร ยกว า Enriched drink ซ งเป นเคร องด มบ าร งผ วพรรณ ท ผสมคอลลาเจน เคร องด มผสมโคเอนไซม ค ว เทน บ าร งร างกาย สารต านอน ม ล

97 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 87 อ สระจากชาเข ยวท ม ค ณสมบ ต บ าร งผ วและช วยเผาผลาญไขม น จากการเก บ ข อม ลพบเคร องด มในกล มด งกล าวน ได แก ดาการะ เบเนฟ ต ก ฟฟาร น อ ลบาโลน คอลลาเจน เซปเป บ วต ดร งค อะม โน โอเค เป นต น และกล มท 2 เป นเคร องด ม ท วไป ท แต เด มจ ดเป นเคร องด มประเภทหน งท ม ค ณประโยชน เพ อบ าร งร างกาย ท าให ร างกายสดช น หร อเพ อช วยบรรเทาอาการท องผ ก แต ป จจ บ นเปล ยนมา นาเสนอประโยชน ด านความงามแทน ได แก นมถ วเหล อง นมเปร ยว น าผลไม เยลล พร อมด ม น าด ม กาแฟ และยาชงสม นไพร 5. การว เคราะห ข อม ล ผ ว จ ยจะว เคราะห กลว ธ ทางภาษาท ใช เพ อแสดงค าน ยมเก ยวก บความ งามในโฆษณาเคร องด มเพ อความงามและความส มพ นธ ระหว างกลว ธ ทางภาษา ก บค าน ยมเก ยวก บความงามในส งคมไทย 6. การนาเสนอข อม ล เน องจากข อม ลท ศ กษาเป นข อความเส ยง ผ ว จ ยจ งถอดเส ยงข อความ เหล าน นเป นต วเข ยนก อนและจะน าเสนอข อม ลเพ อใช เป นต วอย างประกอบการ อธ บายกลว ธ ทางภาษาต างๆ ท ใช ในโฆษณาเคร องด มเพ อความงาม โดยจะยก เฉพาะข อความท เก ยวข องก บกลว ธ ทางภาษา หร ออาจน าเสนอข อความท งหมด ของโฆษณาในกรณ ท ข อความท งหมดจาเป นต อความเข าใจกลว ธ ทางภาษาท ใช ผลการว จ ย จากข อม ลโฆษณาเคร องด มเพ อความงาม พบว าส วนของร างกายท โฆษณาให ความส าค ญม 2 ส วน ได แก ร ปร างและผ ว โดยล กษณะความงามของ ร ปร างท โฆษณานาเสนอว าจะเก ดข นได จากการบร โภคเคร องด มเพ อความงาม ค อ ผอม ห นด ห นเพร ยว ส วนผ วน น ข อความในโฆษณาจะไม ระบ ว าเป นผ วส วนใด ส วนผ วหน าหร อส วนผ วกาย ซ งล กษณะความงามของผ วแบ งออกได เป นเร องของ ส และล กษณะ โดยส ผ วท กล าวถ งในโฆษณาจะเป นส ขาว และล กษณะของผ ว จะต องเป นผ วท ด ใส เด ง สวย เน ยน อ อนเยาว และไร ร วรอย

98 88 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ภาพท 1 ต วอย างเคร องด มเสร มความงาม ภาพจาก: ผ ว จ ยแบ งการเสนอผลการว จ ยออกเป น 2 ห วข อ ได แก กลว ธ ทางภาษา ท ใช เพ อแสดงค าน ยมเก ยวก บความงามในโฆษณาเคร องด มเพ อความงาม และ ความส มพ นธ ระหว างกลว ธ ทางภาษาก บค าน ยมเก ยวก บความงามในส งคมไทย ด งรายละเอ ยดต อไปน 1. กลว ธ ทางภาษาท ใช เพ อแสดงค าน ยมเก ยวก บความงามในโฆษณา เคร องด มเพ อความงาม กลว ธ ทางภาษาท ใช เพ อแสดงค าน ยมเก ยวก บความงามในโฆษณา เคร องด มเพ อความงามม ท งส น 8 กลว ธ เร ยงลาด บจากท พบในความถ มากท ส ดไป หาน อยท ส ด ได แก การเล อกใช ค า การกล าวอ าง การถาม-ตอบ การใช ภาพพจน การใช คาถามวาทศ ลป การใช ม ลบท การกล าวถ งนว ตกรรมความงามท เป นท น ยม และการกล าวเก นจร ง ซ งในโฆษณาหน งช นอาจม การใช กลว ธ ทางภาษามากกว า 1 กลว ธ ลาด บต อไปผ ว จ ยจะนาเสนอรายละเอ ยดเก ยวก บการใช กลว ธ ต างๆ

99 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) การเล อกใช คา กลว ธ การเล อกใช ค าเป นกลว ธ ท พบมากท ส ดในโฆษณาเคร องด ม เพ อความงาม ซ งสามารถแบ งออกเป นกลว ธ ย อยได อ ก 9 กลว ธ และใน 9 กลว ธ น สามารถแบ งออกเป น 2 กล มใหญ ได แก กล มท เป นกลว ธ ท ม งเสนอความค ด เก ยวก บความงามว าส งใดเร ยกว างาม ส งใดไม งาม ประกอบด วย 3 กลว ธ และกล ม ท เป นกลว ธ ท ช วยสน บสน นความค ดเก ยวก บความงามตามท น าเสนอในกล มแรก ประกอบด วย 6 กลว ธ ซ งม รายละเอ ยดด งต อไปน กล มกลว ธ ท ม งเสนอความค ดเก ยวก บความงาม ได แก การใช ค าว า อยาก เพ อแสดงล กษณะความงามท พ งประสงค จากกลว ธ การใช ภาษาด งกล าว พบว าล กษณะความงามท พ งประสงค ท โฆษณาเคร องด มเพ อความงามนาเสนอค อ ด ด ด อ อนเยาว ผอมเพร ยว สล ม เช น สาวๆ คะ อยากด อ อนเยาว สารต านอน ม ลอ สระช วยได ค ะ... อยากด ด ไม เปล ยน ด มด น างาดาท กว นนะคะ (ว ทย 20 ก นยายน 2554) ถ าอยากสล ม อะไรท ทาให ค ณด สล มได มากกว าก น ก.ถ วขาว สก ดท ช วยด กจ บแป ง ข.แอลคาร น ท นท ช วยเร งการเผาผลาญ... (ว ทย 5 เมษายน 2554) การใช กร ยา ไม ม ไร ต อต าน บอกลา หย ด ลดลง เล กลง เพ อแสดงล กษณะท ไม พ งประสงค จากกลว ธ การใช ภาษาด งกล าว พบว าล กษณะท ไม พ งประสงค ท โฆษณาเคร องด มเพ อความงามน าเสนอค อ ส วนเก น การเส อมสภาพของเซลล ในร างกาย การม ร วรอย ร ข มขนกว าง อน ม ล อ สระ และความอ วน เช น สาวๆ คะ อยากด อ อนเยาว สารต านอน ม ลอ สระช วยได ค ะ ม งานว จ ยย นย นว า สารต านอน ม ลอ สระ ช วยหย ดการเส อมสภาพของเซลล ใน ร างกายเราได รวมท งผ ว ซ งก จะช วยให ร วรอยลดลง ผ วเลยด อ อนเยาว ไม เปล ยน ค ะ (ว ทย 20 ก นยายน 2554) ด แลระบบข บถ ายให ด ถ าท าได ครบ 3 ฟ ต ส วนเก นก ไม ม ช ว ตก ด ด ค ะ (โทรท ศน 12 กรกฎาคม 2554)

100 90 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) การใช ค าแสดงส วนของร างกายร วมก บค าท แสดง ล กษณะความงามท พ งประสงค เพ อน าเสนอความค ดว าส วนต างๆ ของร างกาย ควรม ล กษณะอย างไร จากการว เคราะห ข อม ล พบว าส วนของร างกายท โฆษณาให ความสาค ญท ง 2 ส วน อ นได แก ร ปร างและผ วน น จะปรากฏร วมก บค าอ นท แสดง ล กษณะความงามท พ งประสงค โดยค าว า ร ปร าง หร อ ห น จะปรากฏร วมก บค า ว า ด เพร ยว เป ะ เช น ว สล ม ห นด ง ายๆ ด มส โดนใจ เฉพาะท 7-11 (ว ทย 5 เมษายน 2554) ด มดาการะ เบเนฟ ตส ห นเพร ยว ช วร (ว ทย 29 ก นยายน 2553) ส วนค าว า ผ ว น น จะปรากฏร วมก บค าว า ด สวย เน ยน ขาว ใส เด ง ไร ร วรอย เช น อะม โน พล ส ไบร ท เทนม กรดอะม โนจ าเป นช วยให กล ตา ไธโอนและคอลลาเจนทางานด ข น ได ท งผ วขาวและไร ร วรอยในหน งเด ยว (ว ทย 29 ก นยายน 2553) ถ งเวลาเจเล บ วต ไลท ส ตรคอลลาเจน อ มท องด วยคาราจ แนน บ กผง และคอลลาเจน ช วยเสร มสร างให ผ วสวยเด ง (ว ทย 5 มกราคม 2553) กล มกลว ธ ท ช วยสน บสน นความค ดเก ยวก บความงาม ได แก การใช ศ พท ทางว ทยาศาสตร การใช ค าศ พท ว ทยาศาสตร เป นการระบ ถ งสารอาหาร ส วนประกอบของเคร องด ม กลว ธ ด งกล าวท าให ข อม ลในโฆษณาด น าเช อถ อมาก ย งข น คาศ พท ว ทยาศาสตร ท พบในโฆษณาเคร องด มเพ อความงาม ได แก คอลลาเจน โคเอนไซม ค วเทน แอลคาร น ท น แอลทาร เทรต กล ตา ไธโอน แอลกล ตาไธโอน สารต านอน ม ลอ สระ สารสก ดจากถ วขาว จ ล นทร ย โฟเลท ว ตาม นต างๆ (เอ บ 1 บ 2 บ 3 บ 6 บ 12 ซ อ ) ไฟเบอร กรดอะม โน โปรต น โพรไบโอต ค ซ งผล ตภ ณฑ ส วนใหญ ม สารอาหารด งกล าวมากกว า 2 ชน ด ต วอย างเช น

101 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 91 เสน ห แบบน น แหละมนตราของผ หญ ง สก อต คอลลาเจน ค ว เทน ประกอบด วย คอลลาเจนท สก ดจากปลาทะเลน าล ก อ ดมด วยว ตาม นอ ท ม ส วนช วยในกระบวนการต อต านอน ม ลอ สระและนาโนโคเอนไซม ค ว เทน สก อต คอลลาเจน ค ว เทน เสน ห อ กระด บ (โทรท ศน 23 พฤษภาคม 2555) จากการว เคราะห ข อม ลพบว าม การใช ค าศ พท ว ทยาศาสตร ท เป นสารอาหารในเคร องด มร วมก บการบอกปร มาณสารอาหารส าค ญ ซ งผ ว จ ยม ความเห นว าในด านหน งล กษณะด งกล าวเป นไปเพ อให ข อม ลก บผ บร โภค อย างไร ก ด พบว าในโฆษณาม กม การระบ ปร มาณสารอาหารส าค ญด วยจ านวนต วเลขท ส ง มาก จ งอาจม ผลท าให ผ บร โภคเข าใจว าจะก อให เก ดประส ทธ ภาพส งตามไปด วย แต หากพ จารณาท หน วยว ดปร มาตรจะพบว าเป นหน วยท เล กมาก ผ บร โภคจ งควร ต องพ จารณาว าเพ ยงพอก บความต องการของร างกายท จะก อให เก ดประโยชน ตาม ค ณสมบ ต ของสารอาหารด งกล าวหร อไม ด งต วอย างต อไปน ถ งเวลาเจเล บ วต ไลท ส ตรไฟเบอร ท ม คาราจ แนน บ กผง และไฟเบอร ส งถ ง 10,000 ม ลล กร ม (ว ทย 5 มกราคม 2553) นอกจากน ย งพบกลว ธ การบอกปร มาณสารอาหารโดยใช การ เปร ยบเท ยบก บอาหารท ผ บร โภคค นเคยและม ประโยชน ต อร างกาย เช น ส ม แตงโม มะเข อเทศ เพ อท าให ผ บร โภคเข าใจถ งค ณประโยชน ได ง ายมากย งข น ส งผลต อความสนใจ และนาไปส การต ดส นใจซ อผล ตภ ณฑ ด งต วอย างต อไปน จร งค ะ ชมถ งด มด น างาด าท กว น เพราะ 1 กล องให สารต าน อน ม ลอ สระส งเท ามะเข อเทศ 6 ล ก อยากด ด ไม เปล ยน ด มด น างาด าท กว นนะคะ (ว ทย 20 ก นยายน 2554) การใช ค าว า ด ม ประโยชน ซ งเป นค ารวมๆ ม ความหมายกว างๆ ไม ได ระบ เฉพาะเจาะจงว าด อย างไร และม ประโยชน อย างไร เพ อให ผ บร โภคค ดและต ความหมายเอง ซ งการปรากฏการใช ค าด งกล าวใน โฆษณาเคร องด มเพ อความงามอาจจะหมายถ ง ด และม ประโยชน ตรงท ท าให สวยก เป นได ต วอย างเช น

102 92 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ผ หญ งถ าด ด ก ม นใจ ไอเฮลต ค ว เทน น ยด มท กว น ประกอบด วยโคเอนไซม ค ว เทน 29 ม ลล กร ม เต มๆ เลยค ะ ขวดน ต วจร ง น ย ม นใจ ส งด ๆ ม ประโยชน (โทรท ศน 10 ม ถ นายน 2554) การใช ค าว า ใครๆ ก ท าได ท กคน ง ายๆ แค เท าน เพ อแสดงให เห นว าความงามสามารถท าให เก ดข นได ง ายๆ เก ดก บใครก ได ท กคน เพ ยงแต ต องบร โภคเคร องด มเพ อความงามตามท โฆษณาน าเสนอเท าน น ด งต วอย างต อไปน เสน ห ความส ขเล กๆ ของพลอย เคล ดล บง ายๆ แค ด แล ต วเองท กว นก อนนอน...ด มท กว นเท าน ค ณก ร ส กด แบบพลอยได (โทรท ศน 23 พฤษภาคม 2554) ส งเกตได จากต วอย างข างต นว า ถ งจะม การใช ค าว า แค หร อ เท าน แต ก ต องด มท กว น ล กษณะด งกล าวน นอกจากจะแสดงให เห นว าความ งามว าเป นเร องง ายๆ แล วย งเป นกลว ธ ท ช วยกระต นยอดขายผล ตภ ณฑ ไปพร อม ก นอ กด วย การใช ค าว า เคล ดล บ เสน ห ม นใจ เล อก ด แล ต วเอง ซ งปรากฏท งในค าพ ดของดาราผ น าเสนอส นค า และในเส ยงพากย ของ โฆษกว าเป นส งท ดาราผ น าเสนอส นค าปฏ บ ต อย เพ อให ผ บร โภคเข าใจว าการ กระท าเหล าน เป นเคล ดล บความงามของดารา การด มเคร องด มเพ อความงามเป น การท ดาราด แลต วเอง เป นส งท ทาให เก ดเสน ห หร อความงามของดารา เช น เคล ดล บง ายๆ พลอยเล อกด มน าผ กผลไม รวม 32 ชน ด ท ปโก ค ณภาพท พลอยม นใจ (โทรท ศน 20 เมษายน 2553) เวลาเป นส งม ค านะคะ ถ าว างโมก จะพ กผ อน ปล อยต ว สบายๆ แต ไม ล มท จะด แลต วเองค ะ...แตงโมด มกาแฟด ท อกซ คอฟฟ ค วไบร ท ค ะ (โทรท ศน 17 ธ นวาคม 2552) การใช ค าว า ทางเล อก เพ อแสดงว าเคร องด ม ด งกล าวเป นอ กว ธ หน งท จะทาให เก ดความงามได ต วอย างเช น

103 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 93 ก ฟฟาร น อ ลบาโลน คอลลาเจนในน าท บท ม ทางเล อกใหม ท ให ค ณได ประโยชน คอลลาเจนจากหอยเป าฮ อ คร งแรกหน งเด ยวจากก ฟฟาร น (โทรท ศน 8 ธ นวาคม 2553) การใช ค าว า ช วย หร อ ม ส วนช วย เพ อท าให ผ ร บ สารเห นถ งประโยชน ของเคร องด มเพ อความงามว าเป นส งท ช วยหร อม ส วนช วยท จะทาให เก ดความงามข นได ต วอย างเช น อะม โน พล ส ไบร ท เทนม กรดอะม โนจ าเป นช วยให กล ตา ไธโอนและคอลลาเจนท างานด ข น ได ท งผ วขาว และไร ร วรอยในหน งเด ยว (ว ทย 29 ก นยายน 2553) ใหม สก อต คอลลาเจน ค ว เทน ประกอบด วยคอลลาเจนท สก ดจากปลาทะเลน าล ก นาโนโคเอนไซม ค ว เทน และอ ดมด วยว ตาม นอ ท ม ส วน ช วยในกระบวนการต อต านอน ม ลอ สระ (โทรท ศน 31 พฤษภาคม 2554) 1.2 การกล าวอ าง การกล าวอ างแบ งออกเป นการใช ค าพ ดท เป นความค ดเห นหร อการ กระท าของผ น าเสนอส นค า การกล าวอ างแบบเหมารวม การกล าวอ างความน ยม ในผล ตภ ณฑ การกล าวอ างว ธ การเสร มความงามแบบต างๆ และการกล าวอ าง งานว จ ย การกล าวอ างท เป นความค ดเห นหร อการกระท าของผ น าเสนอ ส นค า การกล าวอ างประเภทน เป นค าพ ดของผ น าเสนอส นค า ซ งม กเป น ดาราท ได ร บความน ยม โดยคาพ ดน เป นความเห นของดารา หร อเป นการกล าวอ าง การกระท าของต วเอง เพ อท าให ผ บร โภคเช อว าหากด มเคร องด มเพ อความงาม ด งกล าวแล วจะเห นผลจร ง และม ความงามได เหม อนก บดารา ผ นาเสนอส นค า เช น ชมถ งด มด น างาดาท กว น (ว ทย 20 ก นยายน 2554) แตงโมด มกาแฟด ท อกซ คอฟฟ ค วไบร ท ค ะ (โทรท ศน 17 ธ นวาคม 2552)

104 94 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) การกล าวอ างแบบเหมารวม การกล าวอ างแบบเหมารวมเป นการกล าวอ างโดยการใช ค าท แสดง ถ งจานวนท งหมด ได แก การใช คาว า ผ หญ ง สาวๆ และส วนขยาย ค อ (ท ง)หมด ท วบ านท วเม อง ท วประเทศ ซ งการกล าวอ างแบบเหมารวมน ท าให เน อหาท ส อสาร เป นเร องธรรมดาท คนท วไปค ด กระทา และน ยมเช นน เช น สม ยน สาวๆ เค าห นผอมเพร ยวก นหมดแล ว ก บดาการะเบเนฟ ต ส ตรเบอร บ น ขวดส ชมพ (ว ทย 5 ต ลาคม 2554) ม คนถามเยอะนะคร บ ส ตรล บท ท าให เราม ยอดขายอ นด บหน ง ผ หญ งด มก นท วบ านท วเม องเน ย ค ออะไร (ว ทย 16 ต ลาคม 2552) การกล าวอ างความน ยมในผล ตภ ณฑ การกล าวอ างประเภทน เป นการอ างถ งยอดขายของผล ตภ ณฑ การ อ างการได ร บการเช อถ อ ซ งเป นการอ างว าผล ตภ ณฑ น นได ร บความน ยมและการ เช อถ อจากผ บร โภคคนอ นๆ แล ว และแสดงว าผล ตภ ณฑ ด งกล าวให ผลจร ง กลว ธ ด งกล าวน จะโน มน าวให ผ บร โภคเช อว าผล ตภ ณฑ ด งกล าวเป นท น ยม และช กจ งให ผ บร โภคซ อเคร องด มด งกล าว ซ งการกล าวอ างท พบในข อม ลจะเป นการใช ร ป ภาษา ยอดขายอ นด บ 1 หร อกล าวอ างด วยจ านวนยอดขายซ งจะอ างด วยจ านวน ส งถ งหล กล าน ด งต วอย าง ผ วสวย ด มได ยอดขายอ นด บ 1 ไวตาม ลค โลว ช ก าร (ว ทย 29 มกราคม 2553) ก ฟฟาร น อ ลบาโลน คอลลาเจน พ ส จน แล วด วยยอดขายกว า 5 ล านขวด ก บน บล านค าย นย นจากผ ใช จร ง ค ณล ะลองหร อย ง (ว ทย 13 ก นยายน 2554) ส งเกตได ว าการกล าวอ างยอดขายท ใช ในโฆษณาจะไม ระบ แหล ง อ างอ งว าข อม ลด งกล าวมาจากท ใด ไม ม การร บรองว าข อม ลท กล าวน นเช อถ อได หร อไม นอกจากน ย งพบโฆษณาเคร องด มเพ อความงามทางส อโทรท ศน ท อ างการได ร บการเช อถ อจากผ บร โภค อย างไรก ด โฆษณาด งกล าวไม ม เส ยงพากย

105 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 95 ระบ ว าข อความด งกล าวม ท มาจากแหล งใด แต ม ข อความแสดงแหล งท มาของการ กล าวอ างไว ด านล างของจอโทรท ศน ด วยต วอ กษรขนาดเล ก ต วอย างเช น บล งค แบรนด ท ได ร บการเช อถ ออ นด บ 1 สามป ซ อน (โทรท ศน 27 ก นยายน 2555) ล กษณะด งกล าวอาจท าให ผ บร โภคเข าใจว าเป นผล ตภ ณฑ ท ได ร บ การเช อถ อจากคนท งหมดในอ นด บ 1 เป นระยะเวลาต ดต อก น ท งท จร งๆ แล ว จานวนคนท โฆษณากล าวถ งเป นเพ ยงส วนหน งเท าน น การกล าวอ างว ธ การเสร มความงามแบบต างๆ กลว ธ น เป นการกล าวอ างถ งว ธ การเสร มความงามแบบต างๆ ท เช อ ว าหากท าแล วจะท าให สวยข น แต เป นว ธ การท ย งยาก เส ยเวลา ไม สอดคล องก บ สภาพการดาเน นช ว ตในป จจ บ นท ต องเร งร บ ด งต วอย างต อไปน เคล ดล บเพ อผ วสวย ถ าเป นสาวอ สราเอลจะชอบไปแช ทะเลเดดซ ส วนสาวญ ป นก ชอบท จะแช น าพ ร อน แต ถ าเป นสาวสแกนด เนเว ยจะใช น าแร ราด ใบหน า คร ง ส าหร บสาวไทยแค ด มน าแร ธรรมชาต 100% ท กว น (ว ทย 3 พฤศจ กายน 2552) กลว ธ ด งกล าวน ท าให ผ บร โภคเห นว าว ธ การเสร มความงามแบบ ต างๆ น นเป นเร องย งยาก และใช เวลา ตรงข ามก บว ธ การท โฆษณาน าเสนอ ซ ง สะดวก ใช เวลาน อยกว า เพ ยงแค ด มท กว นเท าน น แต เห นผลได ไม แตกต างก น การกล าวอ างงานว จ ย กลว ธ น เป นการกล าวถ งงานว จ ยเพ อจะนามาสน บสน นและโน มน าว ให ผ บร โภคเช อว าเป นผล ตภ ณฑ ท ม ค ณประโยชน ด งท กล าวอ างจร ง เช น ม งานว จ ยย นย นว า สารต านอน ม ลอ สระ ช วยหย ดการเส อมสภาพ ของเซลล ในร างกายเราได รวมท งผ ว ซ งก จะช วยให ร วรอยลดลง ผ วเลยด อ อนเยาว ไม เปล ยนค ะ (ว ทย 20 ก นยายน 2554) จากต วอย างข างต นจะเห นได ว างานว จ ยท น ามาอ างถ งน นไม ได ม ระบ แหล งท มาแต อย างใด

106 96 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) อย างไรก ด กลว ธ ด งกล าวน สร างความน าเช อถ อก บผ บร โภค เน องจากค าว า งานว จ ย แสดงถ งการม กระบวนการท พ ส จน แล วอย างม หล กการ ม การทดลอง ม ทฤษฎ รองร บ ท าให ผ บร โภคยอมร บอย างไม ม ข อสงส ย ท งท ไม ม การให ข อม ลว าเป นงานว จ ยของใคร ม กระบวนการเก บข อม ลอย างไร ข นตอนการ ว จ ยเป นอย างไร 1.3 การถาม-ตอบ กลว ธ น เป นการถามตอบระหว างค สนทนาในบทโฆษณา โดยม ฝ าย หน งเป นฝ ายต งคาถามและอ กฝ ายหน งเป นผ ตอบ ซ งค าถามท ปรากฏม ท งค าถาม ท ม เน อความให เล อกตอบ ค าถามท ม งไปส ค าตอบท เป นช อผล ตภ ณฑ เคร องด ม เพ อความงามท ต องการโฆษณา และคาถามเก ยวก บค าศ พท ทางว ทยาศาสตร ท ม ง ให คาตอบท แสดงถ งค ณประโยชน ของผล ตภ ณฑ เช น เส ยงชาย: น ๆ ระหว างกาแฟเย นท ท าให อ วนก บท ท าให ผอมเน ยจะ เล อกอะไร เส ยงหญ ง: ผอม เส ยงชาย: แล วระหว างกาแฟย ห อก บว สล มท สล มจ ใจถ ง 240 ม ลล กร ม ใยอาหารส งเท าก บแตงโมถ ง 2 ล ก ส วนผสมค ดเกรดค ณภาพ 100% หอม เต ม ประส ทธ ภาพท กหยด จะเล อกอะไร เส ยงหญ ง: ว สล ม (ว ทย 25 ม ถ นายน 2555) ในต วอย างข างต นน ส งเกตว าผ ต งค าถามจะเป นเพศชาย ผ ท ตอบ จะเป นเพศหญ ง ซ งเหม อนเป นต วแทนของผ หญ งโดยท วไป ด งน นค าตอบท ผ หญ ง เล อกตอบจ งเป นเหม อนค าตอบของผ หญ งท วไปท ค ดเห นเช นน น เป นการช น าให ผ บร โภคเข าใจว าผ หญ งจะต องม ร ปร างผอม ไม ม ผ หญ งคนไหนอยากม ร ปร างอ วน เส ยงหญ ง 1: โพรไบโอต คเหรอ ค ออะไร ด ย งไง เส ยงหญ ง 2: ค อจ ล นทร ย ส ขภาพท ม ช ว ตไง ช วยปร บสมด ลในระบบ ข บถ าย แล วเพ มระบบภ ม ค มก นในล าไส ใหญ ด วย น จ ะเมจ ไพเก น โพรไบโอต ค นมเปร ยวพร อมด ม (ว ทย 12 มกราคม 2553)

107 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 97 จากต วอย างเป นการอธ บายศ พท เฉพาะทางว ทยาศาสตร ซ งเป น ส วนประกอบส าค ญของผล ตภ ณฑ ได แก โพรไบโอต ค การอธ บายศ พท เฉพาะ ด งกล าวท าให ผ ร บสารเข าใจถ งค ณประโยชน ของผล ตภ ณฑ ได มากย งข น นอกจากน การม ช อผล ตภ ณฑ ท ประกอบด วยศ พท ด งกล าวตามมาก ม ส วนท าให ผ บร โภคเข าใจว าผล ตภ ณฑ น นม ค ณประโยชน ด งท ระบ ไว ในคาตอบด วย 1.4 การใช ภาพพจน ในวาทกรรมโฆษณาเคร องด มเพ อความงามในการศ กษาคร งน พบ การใช ภาพพจน ได แก อ ปล กษณ อ ปมา และบ คคลว ต เร องเหน อจร ง อ ปล กษณ ท พบในงานว จ ยน ได แก อ ปล กษณ การต อส และอ ปล กษณ ค าศ พท ท พบในโฆษณาเคร องด มเพ อความงามท แสดงอ ปล กษณ การต อส ได แก ต อต าน และคาศ พท ท ใช ในโฆษณาเคร องด มเพ อความงามท แสดง อ ปล กษณ เร องเหน อจร ง ได แก มนตรา ด งต วอย าง เสน ห แบบน น แหละมนตราของผ หญ ง สก อต คอลลาเจน ค ว เทน ประกอบด วยคอลลาเจนท สก ดจากปลาทะเลน าล ก อ ดมด วยว ตาม นอ ท ม ส วนช วย ในกระบวนการต อต านอน ม ลอ สระและนาโนโคเอนไซม ค ว เทน สก อต คอลลาเจน ค ว เทน เสน ห อ กระด บ (โทรท ศน 23 พฤษภาคม 2555) จากต วอย าง แสดงให เห นว าเคร องด มเพ อความงามเป นต วช วยใน การต อต านหร อต อส ไม ให เก ดอน ม ลอ สระข นในร างกาย อ นจะน ามาซ งล กษณะท ไม พ งประสงค และการใช คาว า มนตรา ซ งหมายถ ง คาศ กด ส ทธ (ราชบ ณฑ ตยสถาน, 2546: 832) เป นการเปร ยบเท ยบว าการด มเคร องด มเพ อความงามเหม อนก บ ผ หญ งได ร ายคาศ กด ส ทธ ทาให เก ดเสน ห เพ อให คนมาหลงร ก ด งต วอย าง อ ปมาท พบในโฆษณาเคร องด มเพ อความงามพบเพ ยง 1 ต วอย าง

108 98 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ส าหร บสาวไทยแค ด มน าแร ธรรมชาต 100% ท กว น ด วยแร ธาต ท ม ประโยชน มากมายจะช วยล างส งสกปรก เหม อนเราอาบน าให ร างกายจากภายใน คราวน ภายในสะอาด ภายนอกก จะด ด (ว ทย 3 พฤศจ กายน 2552) จากต วอย างข างต น เป นการเปร ยบเท ยบการด มน าแร เหม อน อาบน าในร างกายจากภายใน โดยม การใช คาแสดงการเปร ยบเท ยบค อ เหม อน บ คคลว ตท พบในโฆษณาเคร องด มเพ อความงามพบเพ ยง 1 ต วอย าง ได แก เส ยงผ ชาย : อยากม คนด แลบ าง เส ยงผ หญ ง : (ช ผล ตภ ณฑ ) ยาชงสม นไพรตราฟ ตเน รสชาเข ยว ชงด ม ก อนนอน ช วยระบายเม อม อาการท องผ ก คาเต อน ห ามใช เป นยาลดความอ วนหร อ ยาลดน าหน ก (โทรท ศน 17 ส งหาคม 2555) ในต วอย างข างต น ม การเปร ยบเท ยบผล ตภ ณฑ เคร องด มยาชง สม นไพรให เหม อนม ช ว ต เป น คน ท จะมาช วยด แลเพ อให เก ดความงาม 1.5 การใช คาถามวาทศ ลป คาถามวาทศ ลป หมายถ ง คาถามท ไม ต องการค าตอบ เน องจากผ ท ถามม ค าตอบท ต องการแล ว แต ถามข นเพ อต องการเน นย า หร อช น าความค ด บางอย าง ซ งพบกลว ธ ด งกล าวน ในโฆษณาเคร องด มเพ อความงาม ด งต วอย าง ต อไปน เหต การณ ในงานแต งงาน เส ยงผ ชาย : ผมร เลยว าเธอค อคนท ใช ต งแต แรกท เห น เส ยงผ หญ ง : แหม แต กว าจะใช ภาพเหต การณ ย อนอด ตต งแต แรกท พบก น ซ งผ ชายไม เคยสนใจ เน องจากผ หญ งม ผ วคล า ไม ขาว กระจ างใส จนเม อผ หญ งได ด มผล ตภ ณฑ เคร องด มเพ อความงามท โฆษณาก าล งน าเสนอก บผ บร โภค และเปล ยนเป นม ผ ว ขาว ทาให ผ ชายสะด ดตา และห นมาสนใจ จนขอแต งงานในท ส ด

109 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 99 เส ยงโฆษก : ใหม ก ฟฟาร น กล ตาเฮอค วมา ซ อ ม กล ตาไธโอนท ผ าน กรรมว ธ ออกซ ไดซ ถ ง 250 ม ลล กร ม หอม อร อย ด มง าย แล วค ณล ะอยากเป นคนท ใช ของใครหร อเปล า ก ฟฟาร น กล ตาเฮอค วมา ซ อ ได ลองแล วจะร ก (โทรท ศน 22 ส งหาคม 2555) จากต วอย าง ค าตอบท ผ หญ งท กคนจะตอบค อ อยาก เพราะท กคน ล วนต องการได ร บการยอมร บและช นชอบจากเพศตรงข าม 1.6 การใช ม ลบท ม ลบท (Presupposition) ค อ สภาวะเก ดก อน หมายถ ง ส งท ผ พ ด หร อผ ฟ งต ความได จากถ อยคาว าเป นสภาพท ปรากฏอย ก อน เช น เส ยงผ หญ ง1 : ร ส กได เลยต งแต อาท ตย แรก เส ยงผ หญ ง2 : ผ วเน ยนกว าเม อก อนเยอะ เส ยงผ หญ ง 3 : แฟนย งท กเลยว าเปล ยนไป ไม ใช แค ท หน านะ ตรงไหน เหรอ บอกไม ได เส ยงผ หญ ง 4 : ผ วสวยข น ล มคร มรองพ นไปได เลย เส ยงผ หญ ง 5 : ร ข มขนด เล กลง สวยข น ก ไม ต องไปแล วเกาหล น ะ (ว ทย 13 ก นยายน 2554) จากต วอย างข างต น แสดงให เห นว าสภาพท ปรากฏอย ก อนของผ น าเสนอส นค า ซ งเป นต วแทนของผ หญ งโดยท วไป ค อม สภาพผ วท ไม เร ยบเน ยน ร ข มขนกว าง อ นเป นล กษณะท ไม พ งประสงค แต เม อบร โภคผล ตภ ณฑ ท โฆษณา แล วท าให ผ วเน ยนสวย ร ข มขนเล กลง ซ งเป นล กษณะความงามท พ งประสงค ด งน น หากผ บร โภคได ด มเคร องด มเพ อความงามท โฆษณาก จะเก ดความงาม ด งกล าวข นเช นก น 1.7 การกล าวถ งนว ตกรรมความงามท เป นท น ยม กลว ธ น เป นกล าวถ งว ธ การใหม ๆ ท ช วยให เก ดความงาม ซ งว ธ ด งกล าวน นก าล งเป นท น ยมของคนท วไป เช น การฉ ดส ผ ว การไปท าศ ลยกรรมท ประเทศเกาหล ด งต วอย าง

110 100 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) เส ยงผ ชาย : จร งหร อไม เกรซ กาญจน เกล า ผ วขาว ใส เด งขนาดน เพราะไปฉ ดส ผ ว เส ยงผ หญ ง : จร งค ะ ฉ ดท งโปรต นจากถ วเหล อง ท งโฟเลท ว ตาม นเอ อ...ฉ ดเข าทางปากนะคะ แบบน ค ะ (เส ยงด ดเคร องด มจากหลอด) (ว ทย 29 มกราคม 2553) ต วอย างข างต นแสดงความน ยมในป จจ บ นเร องการฉ ดส ผ วเพ อให ผ วขาว ใส เด ง แต โฆษณาน าเสนอก บผ บร โภคว า ไม จ าเป นต องไปฉ ดส ผ ว ก สามารถม ส ผ วท ขาว ล กษณะผ วใส เด ง ซ งเป นล กษณะความงามท โฆษณา นาเสนอว าเป นส งท พ งประสงค ได เพ ยงแค ด มเคร องด มในโฆษณา 2554) ร ข มขนด เล กลง สวยข น ก ไม ต องไปแล วเกาหล น ะ (ว ทย 13 ก นยายน ต วอย างน แสดงให เห นว าป จจ บ นม ความน ยมความงามตามแบบ ประเทศเกาหล โดยน ยมไปท าศ ลยกรรมท ประเทศด งกล าว แต หากบร โภค เคร องด มเพ อความงามน ก ไม ต องเด นทางไปถ งเกาหล และส นเปล องก บค า ศ ลยกรรมความงามก สามารถสวยข นได เช นก น 1.8 การกล าวเก นจร ง การกล าวเก นจร งเป นการกล าวในส งท ไม ม ทางเป นจร งได พบการ กล าวเก นจร งในโฆษณาเคร องด มเพ อความงามในเร องการท จะท าให ผ วม สภาพ อ อนเยาว คงเด มไม เปล ยนแปลง หร อด ด ไม เปล ยนแปลง ได แก อยากด ด ไม เปล ยน ด มด น างาดาท กว นนะคะ (ว ทย 20 ก นยายน 2554) จากต วอย างข างต น ข อความท ข ดเส นใต แสดงการกล าวเก นจร ง เน องจากในความเป นจร งแล ว สภาพผ วหร อร างกายโดยรวมต องม การ เปล ยนแปลงไปตามเวลาและอาย ท เพ มข น นอกจากน ย งอาจถ กกระต นให เก ดการ เปล ยนแปลงเร วกว าท ควรจากสภาพแวดล อมต างๆ จ งเป นไปไม ได ท จะคงสภาพด หร องามได ด งเด ม

111 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) ความส มพ นธ ระหว างกลว ธ ทางภาษาก บค าน ยมเก ยวก บความงามใน ส งคมไทย กลว ธ ทางภาษาท พบในข อ 1 แสดงให เห นว าวาทกรรมความงามใน โฆษณาเคร องด มเพ อความงามสร างและก าหนดค าน ยมเก ยวก บความงามข นบาง ประการในส งคม ลาด บต อจากน ผ ว จ ยจะน าเสนอค าน ยมเก ยวก บความงามท พบ ในโฆษณาเคร องด มเพ อความงาม และแสดงความส มพ นธ ระหว างกลว ธ ทางภาษา ท พบในโฆษณาเคร องด มเพ อความงามก บค าน ยมด งกล าว 1. ความงามท พ งประสงค ค อ ร ปร างด หมายถ ง ร ปร างเพร ยว และผ วด หมายถ ง ผ วสวย เน ยน ขาว ใส เด ง ไร ร วรอย ส วนล กษณะท ไม พ งประสงค ค อ ล กษณะร ปร างและผ วท เป นในทางตรงข าม กลว ธ ทางภาษาท แสดงให เห นถ งค าน ยมด งกล าวน ค อ การใช ค าว า อยาก เพ อแสดงล กษณะความงามท พ งประสงค การใช กร ยา ไม ม ไร ต อต าน บอกลา หย ด ลดลง เล กลง เพ อแสดงล กษณะท ไม พ งประสงค การอ างแบบ เหมารวม การใช ภาพพจน การใช ม ลบท และการกล าวเก นจร ง ค าน ยมความงามท พ งประสงค และล กษณะท ไม พ งประสงค ด งกล าวม การ ผล ตซ าๆ ในโฆษณาเคร องด มเพ อความงาม จ งเป นเหม อนการตอกย าให ผ บร โภค ร บร ว าล กษณะท เร ยกว างามน นต องเป นอย างไร และล กษณะแบบใดท จ ดว าไม งาม ในการใช ภาพพจน แบบอ ปล กษณ เพ อเป นการเปร ยบว าความงามค อ เสน ห และเสน ห เป นเหม อนมนตราของผ หญ งแสดงค าน ยมเก ยวก บความงามว า หากม ความงามก จะเป นผ ท ม เสน ห หร อม ล กษณะท ท าให คนร ก (พจนาน กรมฉบ บ ราชบ ณฑ ตยสถาน พ.ศ.2542 ได ให ความหมายของค าว า เสน ห ว าหมายถ ง ล กษณะท ชวนให ร ก (หน า 1214)) สะท อนความค ดว าความงามท ร ปกายหร อความ งามภายนอกเป นส งจ าเป นและส าค ญกว าจ ตใจ ค าพ ดท ไพเราะ ก ร ยามารยาทท อ อนหวาน อ อนน อม ความม เมตตา ความเอ อเฟ อเผ อแผ ด งท ม ส ภาษ ตไทยแต โบราณสอนว า

112 102 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) คนจะงาม งามน าใจ ใช ใบหน า คนจะสวย สวยจรรยา ใช ตาหวาน คนจะแก แก ความร ใช อย นาน คนจะรวย รวยศ ลทาน ใช บ านโต 2. ความงามเก ดข นได อย างง ายดายและสามารถเก ดก บท กคนเพ ยงแค ด มเคร องด มท โฆษณานาเสนอเท าน น กลว ธ ทางภาษาท แสดงให เห นถ งค าน ยมด งกล าวน ค อ กลว ธ การใช ค าว า ใครๆ ก ทาได ท กคน ง ายๆ แค เท าน ซ งเป นค าพ ดจากดาราผ น าเสนอส นค า และเส ยงพากย ของโฆษก ซ งแสดงให เห นว าความงามสามารถท าให เก ดข นได ง ายๆ เก ดก บใครก ได ท กคน เพ ยงแต ต องบร โภคเคร องด มเพ อความงามตามท โฆษณานาเสนอเท าน น ล กษณะด งกล าวน สอดคล องก บแนวค ดของ van Dijk (1993) ท กล าวว า ผ ท ม ต นท นทางส งคมและว ฒนธรรมส งม กจะม ช องทางและม อภ ส ทธ มากกว าใน การเข าส กระบวนการผล ตส อ ในการศ กษาคร งน ผ ท ม ต นท นทางส งคมและ ว ฒนธรรมส งท แวน ไดก กล าวถ งก ค อผ ผล ตส นค า ในท น ค อบร ษ ทผ ผล ตเคร องด ม เพ อความงาม ท ต องการโฆษณาประชาส มพ นธ ผล ตภ ณฑ ของตนให เป นท ร จ ก จ ง ว าจ างบร ษ ทโฆษณาเพ อให น าเสนอผล ตภ ณฑ ด งกล าวให เป นท ร จ กอย าง กว างขวางผ านส อโทรท ศน และว ทย จากข อม ลโฆษณาเคร องด มเพ อความงามใน การศ กษาคร งน พบว าโฆษณาต างๆ ม กใช ผ น าเสนอส นค าท เป นดาราหร อ น กแสดงยอดน ยม ผ ว จ ยส งเกตว าการน าดาราหร อน กแสดงท เป นท ช นชอบของประชาชน มาเป นผ น าเสนอส นค า โดยอ างว าดาราก ม พฤต กรรมการบร โภคเคร องด มเพ อ ความงามท โฆษณาเช นก น และการท ดาราด มเคร องด มเหล าน นเป นผลให เป นผ ท ม ความงามด งเช นท ยอมร บก นอย โดยท วก น แสดงให เห นว าผ ผล ตส อโฆษณาไม เพ ยงแต สร างความเช อบางอย างให ผ บร โภคยอมร บและกระทาตาม แต ย งพยายาม ลบเส นแบ งระหว างความเป นดารา ซ งเป นบ คคลท ม ช อเส ยงก บคนธรรมดา ท าให ผ บร โภคเช อว าตนก สามารถจะเป นหร องามได อย างดาราเช นก น ว ธ การสร างความ เช อและการลบเส นแบ งระหว างกล มคน 2 กล มน เป นว ธ การท แยบยลท แฝงอย ใน

113 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 103 ความส มพ นธ ระหว างอ ดมการณ ทางภาษาและวาทกรรมส อ สอดคล องก บท จอห นส นและมาลาน (Johnson and Malani 2010) ได กล าวว าผ ผล ตส อม กลบ เส นแบ งหร อขอบเขตของกล มต างๆ เช น ผ เช ยวชาญก บคนธรรมดา (expert/lay) ข อม ลข าวสารก บความบ นเท ง (information/entertainment) คนท วไปก บคนม ช อเส ยง (ordinary/celebrity) ความเป นสาธารณะก บความเป นส วนต ว (public/privacy) นอกจากน การใช ว ธ ด งกล าวย งสร างค าน ยมว าความงามท มองเห นได จากภายนอก เป นผลมาจากส งท บร โภคเข าไป เพราะฉะน นไม จ าเป นต องเส ยเวลาและส นเปล อง ในการใช เคร องสาอาง ซ งเป นเคร องเสร มแต งความงามก สามารถสวยงามได 3. ผ บร โภคสามารถเปล ยนแปลงหร อแก ไขล กษณะท เป นอย หร อล กษณะ ท เปล ยนแปลงไปตามกาลเวลาให เป นล กษณะความงามท พ งประสงค ตามแบบท โฆษณากาหนดได กลว ธ ทางภาษาท แสดงให เห นถ งค าน ยมด งกล าวน ค อ การใช ค าว า ช วย ส วนช วย ทางเล อก การใช ม ลบท ซ งแสดงว าม สภาพใดสภาพหน งเก ดอย ก อน แต ถ าด มเคร องด มเพ อความงามก จะสามารถแก ไขหร อเปล ยนแปลงสภาพน นได หร อหากสภาพเด มด อย แล ว เม อด มเคร องด มเพ อความงามก จะช วยท าให ด ย งข นไปอ ก และกลว ธ การกล าวถ งนว ตกรรมความงามท เป นท น ยม ซ งนอกจาก กลว ธ น จะสะท อนความก าวหน าทางเทคโนโลย และนว ตกรรมการเสร มความงามใน ป จจ บ น เช น การฉ ดส ผ วให ขาว การน ยมความงามแบบเกาหล แล ว ย งสร างความ เช อให ผ บร โภคเช อว าเพ ยงแค ด มเคร องด มเพ อความงามก สามารถแก ไข เปล ยนแปลงล กษณะท เป นอย ซ งเป นส งท โฆษณาก าหนดว าเป นข อบกพร อง เช น ร ข มขนกว าง ผ วไม เร ยบเน ยน ร ปร างอ วน ผ วด า ให กลายเป นความงามท พ ง ประสงค ค อ ร ปร างด ผ วขาว เน ยน สวย ใส เด ง ไร ร วรอย ด วยเหต น ก ไม จ าเป นต องส นเปล องเง นทอง เส ยเวลา และเจ บต วก บการท าศ ลยกรรม ซ งเป น ความน ยมในการเสร มความงามในป จจ บ นอ กต อไป เม อม ทางเล อกท ด กว า

114 104 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) สร ปและอภ ปรายผล เม อผ ว จ ยว เคราะห ต วบทวาทกรรมความงามในโฆษณาเคร องด มเพ อ ความงามพบว ากลว ธ ทางภาษาท ใช ในโฆษณาเคร องด มเพ อความงามสร างและ ก าหนดค าน ยมเก ยวก บความงามข นบางประการในส งคม ซ งค าน ยมเก ยวก บ ความงามด งกล าวม ความสอดคล องก บงานว จ ยท ผ านมา ได แก การศ กษาวาทกรรม ในโฆษณาเคร องสาอาง (ร ชน นท พงศ อ ดม, 2548) การศ กษาวาทกรรมในโฆษณา ศ ลยกรรม (Panpothong, 2008) และการศ กษาวาทกรรมในน ตยสารส ขภาพและ ความงาม (Phakdeephasook, 2009) ล กษณะความงามท พ งประสงค ท พบใน การศ กษาคร งน อ นได แก ด อ อนเยาว ห นผอมเพร ยว ผ วขาว เน ยน ใส ปรากฏใน งานว จ ยท ผ านมาเช นก นท งท ใช แหล งข อม ลท แตกต างก น ข อเท จจร งน แสดงให เห นว าโฆษณาไม เพ ยงแต ท าหน าท ผล ต แต ในขณะเด ยวก นก ตอกย ามายาคต เก ยวก บความงามด วยการสร างกรอบความค ดให ผ บร โภคยอมร บว าความงามใน แบบด งกล าวเป นส งท ม ค ณค า เป นท ยอมร บท วไปในส งคม สมควรแก การปฏ บ ต ตาม ซ งจะทาให ผ บร โภคเห นพ องโดยไม ค ดต งคาถามใดๆ การผล ตซ าและตอกย าค าน ยมด งกล าวสะท อนให เห นถ งความส มพ นธ เช งอ านาจท ไม เท าเท ยมก นระหว างส อโฆษณาและประชาชนผ ร บสาร โดยส อ โฆษณาจ ดเป นฝ ายท ม อ านาจทางส งคมส งกว า เพราะสามารถเข าถ งและควบค ม วาทกรรมท ต องการน าเสนอได เน องจากโฆษณาทางว ทย และโทรท ศน เป นส อท สามารถแพร กระจายไปได อย างกว างขวางจ งม โอกาสในการเข าถ งผ บร โภคได จานวนมาก อานาจในการเข าถ งและควบค มวาทกรรมส งผลให ส อโฆษณาสามารถ ควบค มความค ดของประชาชน อ นจะน าไปส การควบค มการกระท าและพฤต กรรม ของประชาชน ซ งเป นไปเพ อก อให เก ดประโยชน ก บเจ าของส นค าน นเอง วาทกรรมความงามท พบในการศ กษาคร งน นอกจากจะสร างค าน ยม เก ยวก บความงามข นมาเพ อให เป นท ยอมร บในส งคมท วไปแล ว ย งท าให ล กษณะท ตรงข ามก บความงามท โฆษณาก าหนดข นน นเป นความต าต อย ความไม เหมาะสม ความน าร งเก ยจ ไม เป นท ยอมร บ ซ งส มพ นธ ก บเร องของอ านาจระหว างกล มคนท

115 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 105 อย ในมาตรฐานท ส อน าเสนอก บกล มคนท ไม อย ในมาตรฐานส อ กล าวค อเม อส งคม ให ค าก บความงามทางกายภาพบางประการ กล มคนท ม ล กษณะความงามด งท ส งคมก าหนดก จะสามารถด ารงช ว ตได อย างม ความส ข ความม นใจ อ นจะน าไปส ความสาเร จท งในด านหน าท การงานและช ว ตส วนต ว ในขณะท คนท ไม ม ความงาม ตามอย างท ส งคมกาหนด จะกลายเป นคนด อยค า ไม ได ร บความช นชม ความสนใจ ถ กทาให ม สถานะเป นอ น (others) ทาให ขาดความม นใจในการดารงช ว ต และพยายาม ท จะทาท กว ถ ทางท จะงามให ได อย างท ส งคมยอมร บ ซ งการแก ไขป ญหาด งกล าวก ค อการท าให ตนเองม ความงามตามอย างท โฆษณาก าหนดด วยการบร โภค เคร องด มเพ อความงามในโฆษณา เม อพ จารณาท กลว ธ ทางภาษาท ใช ในโฆษณาเคร องด มเพ อความงามท พบในการศ กษาคร งน จะเห นได ว าม กลว ธ ท สะท อนให เห นถ งค าน ยมความงามใน ป จจ บ นซ งแตกต างไปจากงานว จ ยท ผ านมา ค อ กลว ธ การกล าวถ งนว ตกรรมความ งามท เป นท น ยม ซ งกลว ธ น ไม เพ ยงแต สะท อนความก าวหน าทางเทคโนโลย และ นว ตกรรมการเสร มความงามในป จจ บ น เช น การฉ ดส ผ วให ขาว การน ยมความงาม แบบเกาหล แต ย งแสดงให เห นว าในป จจ บ น ส งคมยอมร บและเป ดกว างเร องการ ทาศ ลยกรรมความงามเพ มข น ด งท Panpothong (2008) ได ศ กษาวาทกรรมโฆษณา เก ยวก บศ ลยกรรมเสร มความงาม พบว าวาทกรรมโฆษณาได ให น ยามใหม แก ศ ลยกรรมเสร มความงามในฐานะการร กษาท จ าเป น ไม ได เป นเพ ยงทางเล อกเพ อ เสร มให ร ปล กษณ ด ข น นอกจากน ย งพบว าป จจ บ นม ค าน ยมของผ บร โภคแบบใหม ท เช อว าการ บร โภคในท น ค อ การด ม ก สามารถท าให เก ดความงามข นได สอดคล องก บ งานว จ ยของร ชน นท พงศ อ ดม (2548) ท ได อภ ปรายว าความงามท เก ดข นในสม ย ป จจ บ นม ส วนเก ยวข องก บความเจร ญด านอ ตสาหกรรมและส งคมท เป นบร โภค น ยม ซ งการศ กษาคร งน พบว าค าน ยมใหม ในการด มเคร องด มน นแตกต างจาก สม ยก อนท ด มเพ อส ขภาพ แต ป จจ บ นเป นการด มเพ อให สวย ซ งวาทกรรมโฆษณา เคร องด มเพ อความงามสะท อนและก าหนดค าน ยมเก ยวก บความงามท เก ดข นได

116 106 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) อย างง ายดาย สะดวก รวดเร ว แค เพ ยงด มก สามารถเปล ยนแปลงข อบกพร อง ข อเส ยต างๆ ได จากการว เคราะห วาทกรรมความงามในโฆษณาเคร องด มเพ อความงาม จะเห นได ว าข อความในโฆษณาไม ได เป นเพ ยงการแนะน าส นค า แต แฝงไปด วย อ านาจ การครอบง าความค ด ค าน ยม ความเช อบางประการท ถ กสร างข น โดย ม งหว งจะควบค มการกระท าของคนในส งคมอ กต อหน ง ซ งเป นไปเพ อประโยชน ทางธ รก จของผ ผล ตส นค า ด วยเหต น ผ บร โภคท เป นฝ ายร บข อม ลเพ ยงทางเด ยว จ งควรบร โภคส ออย างม ว จารณญาณและร เท าท น บรรณาน กรม จ นท มา ป ทมธรรมก ล ว เคราะห การสร างวาทกรรมความงามของโฆษณา ผล ตภ ณฑ บ าร งผ ว. ว ทยาน พนธ มหาบ ณฑ ต สาขาส อสารมวลชน คณะวารสารศาสตร และส อสารมวลชน มหาว ทยาล ยธรรมศาสตร. ณ ฐรดา เสร มวงศ ตระก ล ท ศนคต และพฤต กรรมของผ บร โภคสตร ในเขต กร งเทพมหานครท ม ต อเคร องด มส ขภาพประเภทให ความสวยงาม. โครงการพ เศษมหาบ ณฑ ต สาขาว ชาบร หารธ รก จ คณะพาณ ชยศาสตร และ การบ ญช จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย. เทพ จร สจร งเก ยรต ฉลาด สวย รวย เก ง: การสร างค ณค าเช งส ญญะผ านเร องเล า ในโฆษณาของน ตยสารผ หญ งไทย. ใน พลว ตของภาษาไทยป จจ บ น. กร งเทพฯ: สาน กพ มพ แห งจ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย. นพมาศ เร องพาน ชภ บาล การว เคราะห วาทกรรมความงามในหน าโฆษณา ของน ตยสารสตร. ว ทยาน พนธ มหาบ ณฑ ต มหาว ทยาล ยธ รก จบ ณฑ ตย. เบญจวรรณ ศร ก ล ว เคราะห ภาษาในแผ นพ บโฆษณาเคร องสาอางป พ.ศ ปร ญญาน พนธ มหาบ ณฑ ต มหาว ทยาล ยศร นคร นทรว โรฒ. มาร สา บ ญการ แผนการตลาดของเคร องด มเพ อส ขภาพแบรนฟ ตและ สก นฟ ต. โครงการพ เศษมหาบ ณฑ ต สาขาว ชาการตลาด คณะพาณ ชยศาสตร และการบ ญช จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย.

117 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 107 ร ชน นท พงศ อ ดม ความส มพ นธ ระหว างภาษาก บค าน ยมเก ยวก บความงาม: การศ กษาวาทกรรมโฆษณาเคร องสาอางในภาษาไทย. ว ทยาน พนธ มหาบ ณฑ ต คณะอ กษรศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย. ราชบ ณฑ ตยสถาน พจนาน กรมฉบ บราชบ ณฑ ตยสถาน พ.ศ กร งเทพฯ: ราชบ ณฑ ตยสถาน. ว สส กา ร มาคม ล กษณะภาษาโฆษณาส าหร บผ หญ งในส อน ตยสารต งแต ป พ.ศ.2475 พ.ศ ว ทยาน พนธ มหาบ ณฑ ต คณะศ ลปศาสตร มหาว ทยาล ยธรรมศาสตร. สาน กงานคณะกรรมการค มครองผ บร โภค ฉลาดซ อ 16, 107 (มกราคม). อรรถส ทธ เหม อนมาตย สวย...ส งได. Positioning (มกราคม). Fairclough, N Media Discourse. London: Edward Arnold. Johnson, S. and T. M. Malani, ed Language Ideologies and Media Discourse: Texts, Practices, Politics. New York: Continuum. Panpothong, N Being unattractive is like having a disease: On the advertising discourse of cosmetic surgery in Thai. Bangkok: Department of Thai, Faculty of Arts, Chulalongkorn University. Phakdeephasook, S Discourse of Femininity in Advertisements in Thai Health and Beauty Magazines. MANUSYA: Journal of Humanities 12, 2: van Dijk, T. A Principles of critical discourse analysis. Discourse & Society 4, 2: van Dijk, T. A Critical Discourse Analysis. In The Handbook of Discourse Analysis. Malden: Blackwell Publishers.

118 108 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) การกลายเป นค าไวยากรณ ของคาว า ไป ในภาษาไทย The Grammaticalization of the Word pay in Thai วรล กษณ ว ระย ทธ Worralak Weerayuth บทค ดย อ บทความน น าเสนอการจ าแนกค าว า ไป ท เป นค ากร ยาและค าว เศษณ ออกจากก นด วยการว เคราะห วากยส มพ นธ ของคาตามแนวทฤษฎ ไวยากรณ พ งพา- ศ พทการก และศ กษากระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ ท เก ดข นในค าว า ไป ข อม ลท ใช ในงานว จ ยน รวบรวมจากเอกสารประเภทนวน ยาย เร องส น และน ตยสาร ท ต พ มพ ในช วง พ.ศ (สม ยร ชกาลท 5-ป จจ บ น) ผลการว จ ยพบว า คาว า ไป ท เป นคากร ยาและคาว า ไป ท เป นค าว เศษณ ม ค ณสมบ ต ทางวากยส มพ นธ และแสดงความหมายแตกต างก น ค ากร ยา ไป ม ความหมายแสดงการเคล อนท ในขณะท ค าว เศษณ ไป ปรากฏร วมก บค ากร ยา ชน ดต างๆ และแสดงความหมายแตกต างก นตามชน ดของกร ยาท ปรากฏร วม ค ากร ยา ไป กลายเป นค าว เศษณ ไป ผ านกระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ 4 กระบวนการ ได แก การเก ดความหมายท วไป การส ญล กษณะของหมวดค าเด ม การแยกต ว และการขยายความหมายเช งอ ปล กษณ เส นทางการกลายเป นค า ไวยากรณ ของค าว า ไป เร มจากกร ยาแสดงการเคล อนท ไป กลายเป นค าว เศษณ บทความน เป นส วนหน งของว ทยาน พนธ เร อง การศ กษาวากยส มพ นธ ข าม สม ยในค าว า ไป และ มา โดยม รองศาสตราจารย ดร.ก ต มา อ นทร มพรรย เป นอาจารย ท ปร กษา. น ส ตปร ญญามหาบ ณฑ ต สาขาภาษาศาสตร ประย กต บ ณฑ ตว ทยาล ย มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร. ต ดต อได ท : som_jeen@hotmail.com.

119 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 109 ไป โดยม ความหมายแสดงท ศทางก อนเป นอ นด บแรก ต อมาจ งม ความหมายแสดง การณ ล กษณะสมบ รณ ความหมายแสดงความต อเน องของการกระท า และ ความหมายในเช งประเม นค า ตามล าด บ ซ งความหมายท แตกต างก นน สะท อนถ ง ท ศนคต ของผ ใช ภาษาไทย จ งแสดงให เห นว าท ศนคต ของผ พ ดส งผลต อการใช ภาษา ผลสร ปความถ ในการปรากฏของค าว า ไป ในสม ยร ชกาลท 5 ถ งป จจ บ น (พ.ศ.2552) พบว า คาว เศษณ ไป ม ความถ ในการปรากฏส งท ส ดในสม ยร ชกาลท 9 จ งคาดการณ ได ว าในอนาคตจะม การใช ค าว เศษณ ไป มากข นเร อยๆ ซ งเป นไป ตามกระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ ท เก ดข นอย างต อเน อง ค อยเป นค อยไป และเป นกระบวนการท ย งไม เสร จสมบ รณ คาสาค ญ: วากยส มพ นธ ภาษาไทย; ไวยากรณ พ งพาศ พทการก Abstract The aim of this study is to show the differences between the motion verb pay and the adverb pay based on Lexicase Dependency Grammar. In this research, data were collected from novels, short stories, and magazines published in (King Rama V -VIIII). It is found that the adverb pay and the motion verb pay are different in their syntactic distributions and meanings. The verb pay indicates motion while the meaning of the adverb pay is governed by the regent verbs. It is also found that the grammaticalization of the word pay involves 4 mechanisms including generalization, decategorization, divergence and metaphorical extension. The historical development of pay began with the transition of motion verb pay to the adverb pay showing direction, showing perfective aspect, showing continuous action and showing speaker s attitudes toward quantity or quality. The meaning of the adverb

120 110 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) pay also reflects Thai people s attitude. Thus, speaker s attitudes can affect language use. It is also found that the adverb pay is used at the highest percentage in present time (King Rama VIIII) compared with the usage during King Rama V - VIIII. Therefore, it is expected that the adverb pay will be used more and more in the future as a result of grammaticalization which is continuous, gradual and not yet incomplete. Keywords: Thai syntax; Lexicase Dependency Grammar 1. บทนา ผ ว จ ยส งเกตว า ค าว า ไป ในภาษาไทย ม ท งค าว า ไป ท เป นค ากร ยา แสดงการเคล อนท และค าว า ไป ท เป นค าว เศษณ แสดงความหมายต างๆ ด ง ต วอย างต อไปน 1) หน นาไปจากบ าน 2) เด กๆ ไปโรงเร ยน จากต วอย างข างต น ค ากร ยา ไป ม ความหมายแสดงการเคล อนท สามารถปรากฏร วมก บบ พบทวล จากบ าน ด งต วอย างท 1) หร อปรากฏร วมก บ คานามการกสถานท โรงเร ยน ด งต วอย างท 2) ในขณะท ค าว เศษณ ไป จะปรากฏ ร วมก บคากร ยาเท าน น ด งต วอย างต อไปน 3) เขาตายไปนานแล ว 4) มาเร ยผอมไป ค าว า ไป ในต วอย างท 3) และ 4) เป นค าว เศษณ ปรากฏหล งค ากร ยา ได แก ตาย และ ผอม ตามล าด บ โดยไม จ าเป นต องม ค านามการกสถานท และไม แสดงความหมายของการเคล อนท

121 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 111 เน องจากค ากร ยา ไป และค าว เศษณ ไป ปรากฏในโครงสร างท ไม เหม อนก นและแสดงความหมายแตกต างก น ผ ว จ ยจ งส นน ษฐานว า ค าว า ไป ผ าน การกลายเป นค าไวยากรณ ท าให ค ากร ยา ไป กลายเป นค าว เศษณ ไป ด งน น ผ ว จ ยจ งต องการทราบว า ค ากร ยา ไป กลายเป นค าว เศษณ ไป โดยผ าน กระบวนการเปล ยนแปลงในด านใดบ าง และการเปล ยนแปลงน ส งผลอย างไร จากข อสงส ยด งกล าวข างต น ผ ว จ ยจ งจ ดท างานว จ ยช นน ข นเพ อ ว เคราะห การเปล ยนแปลงท เก ดข นในค าว า ไป และศ กษากระบวนการกลายเป น ค าไวยากรณ ซ งเป นกระบวนการเปล ยนแปลงท ส าค ญทางภาษาผ านค าว า ไป ตามแนวทฤษฎ ไวยากรณ พ งพา-ศ พทการก (Lexicase Dependency Grammar) พร อมท งว เคราะห ความถ ในการปรากฏของค าว า ไป จากเอกสารสม ยร ชกาลท 5 ป จจ บ น (พ.ศ.2552) เพ อคาดการณ แนวโน มการใช ภาษาในอนาคต 2. งานว จ ยท เก ยวข อง 2.1 การศ กษากร ยารอง ไป และ มา ในภาษาไทยของส ดา ร งก พ นธ (Rangkupan, 1992) ส ดา ร งก พ นธ (Rangkupan, 1992) ศ กษาความหมายและการปรากฏ ร วมก บค ากร ยาอ นๆ ของค ากร ยารอง ไป และ มา พบว า ค ากร ยาหล กท สามารถ ปรากฏหน ากร ยารอง ไป และ มา ได แก ค ากร ยาเก ยวก บการเคล อนท ค ากร ยา เก ยวก บการส อสาร คากร ยาเก ยวก บการครอบครอง คากร ยาเก ยวก บการเคล อนไหว โดยตรงของอว ยวะและค ากร ยาท เก ยวข องก บการมอง นอกจากน ค าว า ไป ย ง สามารถปรากฏหล งกร ยาแสดงการประเม นค า เช น สวย อ วน ด เป นต น ในการศ กษาความหมาย พบว า ค ากร ยา ไป และ มา ม ความหมาย เก ยวก บพ นท เวลา และจ ดอ างอ งของผ พ ด ในเช งพ นท ไป แสดงการเคล อนส จ ดหมายในท ศทางท ห างออกจากจ ดอ างอ งของผ พ ด ในขณะท มา แสดงการ เคล อนส จ ดหมายในท ศทางท ม งเข าส จ ดอ างอ งของผ พ ด ในเช งเวลา ไป แสดงการ มองเหต การณ ของผ พ ดว าเหต การณ น นด าเน นเลยไปจากเวลาท พ ดและ มา แสดง

122 112 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) การมองเหต การณ ของผ พ ดว าเหต การณ น นด าเน นมาจนถ งเวลาท พ ด และเม อค า ว า ไป ปรากฏหล งกร ยาแสดงการประเม นค า จะม ความหมายแสดงถ งค ณค าหร อ ปร มาณท เก นจากเกณฑ ของผ พ ด การศ กษาคาว า ไป และ มา ของส ดา ร งก พ นธ (Rangkupan, 1992) เป น งานว จ ยช นแรกท แสดงให เห นการแสดงความหมายและการปรากฏร วมก บค ากร ยา อ นๆ ของค าว า ไป และ มา อย างละเอ ยด อย างไรก ตาม การศ กษาค าว า ไป และ มา ของส ดา ร งก พ นธ (Rangkupan, 1992) ม งเน นการศ กษาความหมายของค าว า ไป และ มา และพ จารณาคาว า ไป และ มา ในฐานะกร ยารองเท าน น จ งไม ได เสนอ เกณฑ ทางวากยส มพ นธ ท จะนามาใช ในการว เคราะห ชน ดคาของคาว า ไป และ มา 2.2 การศ กษาค ากร ยาในภาษาไทยของก ต มา อ นทร มพรรย (Indrambarya, 1994) ก ต มา อ นทร มพรรย (Indrambarya, 1994: ) ศ กษาค ากร ยาใน ภาษาไทยตามแนวทฤษฏ ไวยากรณ พ งพา-ศ พทการก โดยใช เกณฑ การทดสอบ ทางวากยส มพ นธ ว เคราะห ว าค าว า ไป และ มา ในภาษาไทยเป นค าพ องเส ยง ม ด วยก นท งส น 5 คา ด งน 1. ไป 1 และ มา 1 เป นอกรรมกร ยา ท สามารถปรากฏร วมก บค าช วยกร ยา กาล ง ได ต วอย าง มาล กาล งไป 2. ไป 2 และ มา 2 เป นอกรรมกร ยาท ตามด วยบ พบทวล ต วอย าง ปราโมทย มาจากโรงเร ยน 3. ไป 3 และ มา 3 เป นอกรรมกร ยาท ตามด วยคานามการกสถานท ต วอย าง ปราโมทย มาโรงเร ยน 4. ไป 4 และ มา 4 เป นคากร ยาแสดงอาการท ตามด วยคากร ยา ต วอย าง น ดไปก นไอต ม

123 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) ไป 5 และ มา 5 เป นค าว เศษณ แสดงท ศทาง (path adverb) ท าหน าท เป นค าว เศษณ ปรากฏร วมก บอกรรมกร ยา เช น เด น กล บ ว ง ร องไห เป นต น โดย คาว เศษณ ไป 5 และ มา 5 สามารถแสดงความหมายต างๆ ด งน 5.1 ความหมายแสดงท ศทาง (Direction in space) เม อปรากฏร วมก บ กร ยาแสดงการเคล อนท เช น เด น ว ง หร อกร ยาแสดงการถ ายทอดข อม ลหร อ เคล อนย ายว ตถ เช น บอก และ ข น ต วอย างเช น พ อกล บมาแล ว 5.2 ความหมายเช งประเม นค า (Degree of state) เม อปรากฏร วมก บ ค ากร ยาแสดงสภาพหร อค ณล กษณะ เช น อ วน ด โดยค าว เศษณ ไป แสดงถ ง ปร มาณท เก นจากเกณฑ ท ผ พ ดต งไว ต วอย างเช น ไรร ตน ผอมไป 5.3 ความหมายเก ยวก บเวลา (Time scale direction) ค าว เศษณ ไป และ มา ม ความหมายแสดงการณ ล กษณะสมบ รณ หร อช วงเวลาของการกระท า เม อปรากฏร วมก บคากร ยาท ม ความหมายเก ยวก บระยะเวลา ต วอย างเช น หมาต ว น นตายไปแล ว การจาแนกชน ดคาของคาว า ไป และ มา จากการศ กษาของก ต มา อ นทร มพรรย (Indrambarya, 1994) ใช เกณฑ ทางวากยส มพ นธ ตามแนวทฤษฎ ไวยากรณ พ งพา-ศ พทการก เช นเด ยวก นก บการระบ ชน ดค าของค าว า ไป ใน งานว จ ยน อย างไรก ตาม การศ กษาค าว า ไป ในงานว จ ยของก ต มา อ นทร มพรรย (Indrambarya, 1994) ย งไม ได ม การว เคราะห การกลายเป นค าไวยากรณ ของค าว า ไป ท ทาให คากร ยา ไป กลายเป นคาว เศษณ ไป ซ งผ ว จ ยจะกล าวถ งในงานว จ ยน 2.3 การศ กษาค าว า ชอบ ในภาษาไทย ของกานดาภร เจร ญก ตบวร (Jaroenkitboworn, 2009) กานดาภร เจร ญก ตบวร (Jaroenkitboworn, 2009) ศ กษาแรงผล กทาง ว จนปฏ บ ต ศาสตร ท ม ผลต อค าว า ชอบ ในภาษาไทย พบว า ค าว า ชอบ ในภาษาไทย สามารถแสดงความหมายท แตกต างก นสามความหมาย ได แก ถ กต อง (to be right) ร ส กชอบ (to like) และ ม กจะ (often) ซ งการแสดงความหมายของค าว า

124 114 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ชอบ น ม ความเก ยวข องเช อมโยงก น จ งแสดงให เห นแรงผล กทางว จนปฏ บ ต ศาสตร ซ งเก ยวข องก บท ศนคต เจตนารมณ ความค ดเห น พฤต กรรม และบรรท ด ฐานทางส งคมของผ พ ดท ม ผลต อการเปล ยนแปลงของคาในภาษา กานดาภร เจร ญก ตบวร (Jaroenkitboworn, 2009: 75-82) อธ บายเก ยวก บ แรงผล กทางว จนปฏ บ ต ศาสตร ท ม ผลต อค าว า ชอบ ว า เม อเราม ความเห นว าการ กระท าน นชอบ ถ กต อง (to be right) ก จะแสดงออกถ งความเห นพ องต องก น ซ ง เก ดจากท ศนคต เช งบวก และเม อใช ค าว า ชอบ ถ กต อง (to be right) แสดง ความเห นด วย ซ งเป นท ศนคต ในเช งบวกซ าๆ ความร ส กในเช งบวกก มากข น เร อยๆ จนพ ฒนาไปส การชอบ ร ส กชอบ (to like) ร ก (to love) และม ความส ข ก บส งท ทา (to enjoy) และเม อเก ดความร ส กชอบ ร ก หร อม ความส ขก บส งท ท า (to enjoy) ก จะกระต นให เราท าส งน นซ าๆ จนกลายเป นน ส ยหร อพฤต กรรม ซ งการ แสดงพฤต กรรมม องค ประกอบทางความหมาย ได แก [น ส ย] และ [การท าซ าๆ] จ ง น าไปส ความหมายของค าว า ชอบ ม กจะ (often) ค าว า ชอบ ผ านการกลายเป น ค าไวยากรณ จากค ากร ยา ชอบ ร ส กชอบ (to like) กลายเป นค าว เศษณ ชอบ ม กจะ (often) โดยเก ดการจางลงทางความหมาย (bleaching) ซ งป จจ ยส าค ญท ทาให คาว า ชอบ กลายเป นคาไวยากรณ ได แก แรงผล กทางว จนปฏ บ ต ศาสตร ซ ง ประกอบด วยท ศนคต และความค ดเห นของผ พ ด ประกอบก บปร บทในการใช ภาษา งานว จ ยช นน จ งแสดงให เห นว าท ศนคต และความค ดเห นของผ พ ดเป นป จจ ยส าค ญ ประการหน งท ทาให คาๆ หน งกลายเป นคาไวยากรณ 3. การทดสอบชน ดคาตามตาแหน งท ปรากฏ การทดสอบชน ดค าตามต าแหน งท ปรากฏ เป นเกณฑ การทดสอบทาง วากยส มพ นธ ท ใช แยกคาชน ดต างๆ ออกจากก น ซ งสามารถท าได หลายว ธ ในท น จะกล าวถ งเฉพาะเกณฑ การทดสอบค ากร ยา ท ใช จ าแนกค าว า ไป ท เป นค ากร ยา และคาว เศษณ ออกจากก น ซ งประกอบด วย 1. การปรากฏร วมก บคาแสดงการปฏ เสธ ไม 2. การปรากฏร วมก บคาส นธาน และ 3. การแทนท ด วยค าว า เสด จพระราช

125 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 115 ด าเน น 4. การใช เป นค าตอบแบบส นของค าถามแบบตอบร บ-ปฏ เสธ และ 5. การ ปรากฏร วมก บคานามการกสถานท ด งรายละเอ ยดต อไปน 3.1 การปรากฏร วมก บคาแสดงการปฏ เสธ ไม อมรา ประส ทธ ร ฐส นธ (2553: 46) ว เคราะห ว า ค ากร ยา ค อ ค าท ปรากฏ หล งค าว า ไม ได เช นค าว า เด น ชอบ สวย เข าใจ พ ฒนา เป นค ากร ยา เน องจาก สามารถปรากฏร วมก บค าว า ไม ได ได แก ไม เด น ไม ชอบ ไม สวย ไม เข าใจ ไม พ ฒนา ในขณะท คาชน ดอ นๆ ไม สามารถปรากฏร วมก บคาว า ไม ได 3.2 การปรากฏร วมก บคาส นธาน และ ผ ว จ ยพบว า ค าชน ดเด ยวก นจะสามารถใช ค าส นธาน และ เช อมก นได ด งน น หากสามารถใช คาส นธาน และ เช อมระหว างคากร ยาและคาท สงส ยได แสดง ว าคาท ต องการทดสอบน นเป นคากร ยา ด งต วอย าง 5) น อยเด นก นไอต ม น อยเด นและก นไอต ม จากต วอย างข างต น ค าว า ก น ในต วอย างท 5) ปรากฏหล งกร ยาแสดง การเคล อนท เด น จะเห นได ว าเราสามารถใช ค าส นธาน และ เช อมระหว างค ากร ยา เด น และคาว า ก น ได ด งน น คาว า ก น จ งเป นคากร ยาเช นเด ยวก นก บคาว า เด น 3.3 การแทนท ด วยคาว า เสด จพระราชดาเน น ส ปร ยา ว ลาวรรณ (Wilawan, 1993: 92-93) แสดงให เห นว า ค าว า ไป ท เป นค ากร ยาแสดงการเคล อนท จะสามารถใช ค าว า เสด จพระราชด าเน น ซ งเป น คาราชาศ พท ท ม ความหมายเด ยวก นก บค าว า ไป แทนท ได โดยไม ท าให ความหมาย เปล ยน ด งน 6) ภาษาท วไป: เจ าหญ งไป ราชาศ พท : เจ าหญ งเสด จพระราชดาเน น 3.4 การใช เป นคาตอบแบบส นของคาถามแบบตอบร บ-ปฏ เสธ ก ต มา อ นทร มพรรย (Indrambarya, 2009: 7) ว เคราะห ว า คากร ยา สามารถใช เป นคาตอบแบบส นของคาถามแบบตอบร บ-ปฏ เสธได ในขณะท ค าชน ด อ นๆ ไม สามารถทาได ด งต วอย างต อไปน

126 116 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) 7) คาถาม: หน งส ออย บนโต ะหร อเปล า? คาตอบ: อย คาตอบ: *บน จากต วอย างข างต น ค าว า อย ในต วอย างท 7) เป นค ากร ยา สามารถใช เป นคาตอบแบบส นของประโยคค าถามแบบตอบร บ-ปฏ เสธได ในขณะท ค าว า บน ในต วอย างท 7) เป นค าบ พบท และไม สามารถใช เป นค าตอบของค าถามแบบ ตอบร บ-ปฏ เสธได 3.5 การปรากฏร วมก บคานามการกสถานท ส ปร ยา ว ลาว ณย (Wilawan, 1993: 91-92) ระบ ว า ค าว า ไป และ มา ท เป นค ากร ยาจะปรากฏร วมก บค านามการกสถานท ได ในขณะท ค าว า ไป และ มา ท เป นค าว เศษณ จะไม สามารถปรากฏร วมก บค านามการกสถานท ได ด งต วอย าง ต อไปน 8) พวกฝร งไปโรงแรม 9) *เขาผอมไปโรงแรม จากการทดสอบข างต น คาว า ไป ในต วอย างท 8) เป นค ากร ยาแสดงการ เคล อนท สามารถปรากฏร วมก บค านามการกสถานท โรงแรม ได ในขณะท ค าว า ไป ในต วอย างท 9) เป นค าว เศษณ แสดงความหมายในเช งประเม นค า จ งไม สามารถปรากฏร วมก บคานามการกสถานท ได 4. การกลายเป นคาไวยากรณ (grammaticalization) การกลายเป นค าไวยากรณ เป นกระบวนการเปล ยนแปลงท ส าค ญใน ภาษาซ งเก ยวข องก บการเปล ยนแปลงท เก ดข นในค าว า ไป ผ ว จ ยจะกล าวถ ง ความหมายของการกลายเป นค าไวยากรณ และกระบวนการกลายเป นค า ไวยากรณ ท เก ยวข องในงานว จ ยน ด งต อไปน

127 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) ความหมายของการกลายเป นคาไวยากรณ Kurylowicz (1965: 52) Heine, Claudi และ Hünnemeyer (1991: 2) และ Lehmann (2002: 8) ให คาจาก ดความการกลายเป นคาไวยากรณ ไว คล ายคล ง ก น สร ปได ว า การกลายเป นค าไวยากรณ เป นการท ค าเน อหา ได แก ค านามและ ค ากร ยา ได ผ านกระบวนการเปล ยนแปลงทางภาษาจนกลายเป นค าท ท าหน าท ทางไวยากรณ เช น ค าว เศษณ และค าบ พบท เป นต น โดยการกลายเป นค า ไวยากรณ ไม ได เป นการเปล ยนแปลงจากค าหล กไปเป นค าไวยากรณ เท าน น แต ย งเป นการเปล ยนแปลงจากหน วยท ทาหน าท ทางไวยากรณ น อยไปเป นหน วยท ท า หน าท ทางไวยากรณ มาก และเป นการเปล ยนแปลงท เก ดข นอย างช าๆ ค อยเป น ค อยไป 4.2 กระบวนการกลายเป นคาไวยากรณ กระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ เป นกระบวนการเปล ยนแปลงของค า ท งในด านวากยส มพ นธ และอรรถศาสตร น กภาษาศาสตร ได กล าวถ งกระบวนการ กลายเป นคาไวยากรณ ในงานว จ ยต างๆ ไว หลายกระบวนการ ผ ว จ ยจะขอกล าวถ ง เฉพาะกระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ ท พบในงานว จ ยน ได แก การกลายเป น คาไวยากรณ ของ Hopper และ Traugott (1993) ซ งอธ บายเก ยวก บการเปล ยนแปลง ทางวากยส มพ นธ และการกลายเป นค าไวยากรณ ของ Bybee, Perkins และ Pagliuca (1994) ซ งอธ บายเก ยวก บการเปล ยนแปลงทางอรรถศาสตร ด งต อไปน กระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ ของ Hopper และ Traugott Hopper และ Traugott (1993, 2003: ) ได กล าวถ งกระบวนการ กลายเป นคาไวยากรณ ซ งเป นกระบวนการเปล ยนแปลงแบบท ศทางเด ยว ด งน 1) การท าให เก ดความหมายท วไป (generalization) ค อ การท ค าซ งแต เด มม ความซ บซ อนกลายเป นค าท ม ความหมายท วไปมากข น สามารถปรากฏในปร บทต างๆ ได มากข น เช น ค าว า go เด มเป นค ากร ยา ม

128 118 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ความหมายแสดงการเคล อนท ต อมากลายเป นค าช วยกร ยาท ใช แสดงอนาคต ได แก to be going to 2) การส ญล กษณะของหมวดค าเด ม (decategorialization) ค อ การท คาเน อหา ได แก คานามและคากร ยา ได ส ญเส ยค ณสมบ ต หร อหน าท ทาง วากยส มพ นธ เม อคร งเป นค าเน อหา กลายเป นค าท ม ค ณสมบ ต ของกล มรอง ท า หน าท ทางไวยากรณ มากข น เช น คาว เศษณ และคาบ พบท เป นต น 3) การแยกต ว (divergence) ค อ การท ค าหน งค าแยกออก เป นคาใหม 2 ค า ค าหน งม หน าท และความหมายเหม อนเด ม ส วนอ กค ากลายเป น คาท ม หน าท ทางไวยากรณ เพ มข น เช น คาว า ekor ในภาษามาเลย แยกออกเป น 2 ค า ได แก ekor ท เป นค านามซ งม อย เด ม ก บ ekor ท เป นค าล กษณนามซ ง เก ดข นใหม กระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ ของ Bybee, Perkins และ Pagliuca Bybee, Perkins and Pagliuca (1994: ) ได อธ บายการ เปล ยนแปลงทางความหมายท เก ดข นในกระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ ได แก การขยายความหมายเช งอ ปล กษณ ซ งม รายละเอ ยดด งต อไปน 1) การขยายความหมายเช งอ ปล กษณ (metaphorical extension) เป นการถ ายโอนความหมาย โดยการเปร ยบเท ยบส งท อย คนละ ขอบเขตก น ได แก การท ค าซ งม ความหมายร ปธรรมข ามขอบเขตไปเป นค าท ม ความหมายนามธรรมเม อกลายเป นค าไวยากรณ ซ ง Heine, Claudi และ Hünnemeyer (1991) จ ดล าด บการม ความหมายนามธรรมของอ ปล กษณ จากน อย ไปมากไว ด งน Person > Object > Process > Space > Time > Quality มน ษย > ว ตถ > ก จกรรม/ > พ นท > เวลา > ค ณสมบ ต กระบวนการ

129 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 119 จากการทบทวนวรรณกรรมเก ยวก บกระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ สามารถสร ปได ว ากระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ เป นกระบวนการ เปล ยนแปลงท ส าค ญในภาษา ค าท ผ านกระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ จะม การเปล ยนแปลงท งในด านหน าท และความหมายของค า และกระบวนการด งกล าว เก ดข นอย างต อเน องและค อยเป นค อยไป นอกจากน การศ กษาการกลายเป นค า ไวยากรณ ของคาจะช วยให สามารถระบ ชน ดคาได อย างช ดเจนมากย งข น 5. ผลการว จ ย 5.1 การจาแนกคาว เศษณ ไป จากคากร ยา ไป เน องจากในภาษาไทยม ท งค าว า ไป ท เป นค ากร ยา และค าว า ไป ท เป น คาว เศษณ ปรากฏในปร บทต างๆ เราจ งต องใช เกณฑ การทดสอบทางวากยส มพ นธ ได แก การทดสอบชน ดค าตามต าแหน งท ปรากฏ ในการระบ ชน ดค าของค าว า ไป เพ อจ าแนกค ากร ยา ไป และค าว เศษณ ไป ออกจากก น ผลการทดสอบชน ดค า พบว า ค ากร ยา ไป และค าว เศษณ ไป ม ล กษณะทางวากยส มพ นธ ท แตกต างก น ด งต อไปน ค ากร ยา ไป สามารถปรากฏร วมก บค าแสดงการปฏ เสธ ไม ได ในขณะท ค าว เศษณ ไป ไม สามารถปรากฏร วมก บค าแสดงการปฏ เสธ ไม ได เช น คากร ยา ไป คาว เศษณ ไป ต วอย าง พวกฝร งไม ไปเม องเรา *เขาตายไม ไปนานแล ว ค ากร ยา ไป สามารถใช ค าส นธาน และ เช อมก บค ากร ยา ข างหน าได ในขณะท ค าว เศษณ ไป ไม สามารถใช ค าส นธาน และ เช อมก บค ากร ยา ได ด งต วอย าง คากร ยา ไป คาว เศษณ ไป ต วอย าง หน ด ว งไปบ าน มาเร ยผอมไป หน ด ว งและไปบ าน *มาเร ยผอมและไป

130 120 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) คากร ยา ไป สามารถใช คาว า เสด จพระราชดาเน น แทนท ได ในขณะท ค าว เศษณ ไป ไม สามารถใช ค าว า เสด จพระราชด าเน น แทนท ได ด ง ต วอย าง คากร ยา ไป คาว เศษณ ไป ภาษาท วไป: เจ าชายไป เจ าหญ งมองไปบนท องฟ า ราชาศ พท : เจ าชายเสด จพระราช ดาเน น *เจ าหญ งทอดพระเนตรเสด จ พระราชดาเน น ค ากร ยา ไป สามารถใช เป นค าตอบแบบส นของประโยค คาถามแบบตอบร บ- ปฏ เสธได ในขณะท ค าว เศษณ ไป ไม สามารถใช เป นค าตอบ แบบส นได ด งต วอย าง คากร ยา ไป คาว เศษณ ไป คาถาม: หน แดงไปโรงเร ยนหร อเปล า พวกเขาแสดงละครไปจนจบ หร อเปล า คาตอบ: ไป *ไป ค ากร ยา ไป สามารถปรากฏร วมก บค านามการกสถานท ได ในขณะท ค าว เศษณ ไป ไม สามารถปรากฏร วมก บค านามการกสถานท ได ด ง ต วอย าง คากร ยา ไป คาว เศษณ ไป ต วอย าง ค ณยายไปบ าน *มาเร ยผอมไปบ าน 5.2 ความหมายของคาว เศษณ ไป นอกจากการม ค ณล กษณะทางวากยส มพ นธ ท แตกต างก นแล ว ผ ว จ ยย ง พบว าคากร ยา ไป และคาว เศษณ ไป แสดงความหมายแตกต างก น โดยค าว เศษณ ไป ไม ได แสดงความหมายเก ยวก บการเคล อนท อ กต อไป และแสดงความหมาย ตามกร ยาท ปรากฏร วม ซ งการแสดงความหมายต างๆ ของค าว เศษณ ไป สะท อน ถ งท ศนคต และความค ดเห นของผ ใช ภาษา ด งน

131 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) ค าว เศษณ ไป ให ความหมายแสดงท ศทาง โดยแสดงท ศทาง ในการกระทากร ยาน นๆ ออกจากต วผ พ ด เม อปรากฏหล งกร ยาต อไปน 1. กร ยาการต ดต อส อสาร เช น ตอบ บอก แจ ง เข ยน ใช เช ญ ต วอย างเช น 10) ฉ นตอบไปว าสบายด ได ย น ต วอย างเช น 2. กร ยาการร บร ผ านประสาทส มผ สท งห า เช น เห น มอง 11) ไชยส ทธ มองไปบนท องฟ า 3. กร ยาท เก ยวก บการเคล อนไหว เช น ห น ช หม น โบกม อ พย กหน า ต วอย างเช น 12) เจ านายโจรห นหน าไปทางทหาร ให ค น ต วอย างเช น 4. กร ยาท เก ยวก บการส งมอบหร อร บมอบ เช น ได ซ อ ขาย 13) ล กค าซ อของไปหลายช น การท ค าว า ไป ซ งจากเด มม ความหมายแสดงการเคล อนท เพ ยงอย างเด ยว ม ความหมายแสดงท ศทางเพ มข นมา แสดงให เห นท ศนคต ของ ผ พ ดท มองว า นอกจากการแสดงการเคล อนท ออกจากจ ดต งต นของมน ษย แล ว ค าว า ไป ย งสามารถใช แสดงการเคล อนท ออกจากจ ดต งต นของส งอ นๆ ด วย ได แก การเคล อนไหวอว ยวะไปในท ศทางท ออกจากต วผ พ ด เช น มองไป ห นหน า ไป หร อใช ก บค าพ ด ซ งเป นส งท ออกจากต วเราไปย งผ อ น เช น บอกไป ตอบไป และใช ก บส งของท ถ กน าออกจากจ ดต งต นไปย งท อ น เช น ซ อของไป เป นต น นอกจากน ย งพบว าค าว เศษณ ไป ท ม ความหมายแสดงท ศทาง สามารถปรากฏ ร วมก บคานามการกสถานท ได เช นเด ยวก บคากร ยา ไป จ งแสดงให เห นความหมาย ในเช งพ นท ของคาว า ไป ซ งย งคงปรากฏอย อย างช ดเจน

132 122 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ค าว เศษณ ไป แสดงการณ ล กษณะสมบ รณ เม อปรากฏหล ง กร ยาท แสดงการกระทาท สาเร จหร อเสร จส นสมบ รณ แล ว (telic verbs) เช น จ ดการ เล กล ม แต งงาน พ ายแพ เผลอ ตาย สลบ ป วย เมา ต วอย างเช น 14) เขาตายไปนานแล ว 15) น ชร แต งงานไปเม อเด อนก อน จากข อม ลการปรากฏของค าว า ไป ในสม ยร ชกาลท 5 ป จจ บ น (พ.ศ.2552) พบว า ค าว เศษณ ไป ท ม ความหมายแสดงการณ ล กษณะสมบ รณ ม กจะปรากฏร วมก บค าบ งช เวลา เช น ค าว เศษณ แล ว หร อค าท แสดงช วงเวลาใน อด ต เช น สามว นก อน เม อวานน ป ท แล ว เป นต น ซ งการใช ค าว เศษณ ไป แสดง การณ ล กษณะสมบ รณ มาจากท ศนคต ของผ พ ดท มองว าเหต การณ ท เก ดข นจน เสร จสมบ รณ เป นการเคล อนท ในเช งเวลาซ งด าเน นจากจ ดเร มต นจนน าไปส เหต การณ ท เสร จส นสมบ รณ แล วในขณะท พ ด อย างไรก ตาม เม อค าว เศษณ ไป ปรากฏหล งกร ยาท แสดงการกระท าท ส าเร จหร อเสร จส นสมบ รณ โดยไม ม ค า ว เศษณ แล ว หร อค าท แสดงช วงเวลาในอด ตปรากฏอย ด วยจะเป นเพ ยงการแสดง การคาดการณ ของผ พ ดว าเหต การณ น นจะเสร จสมบ รณ ด งต วอย าง 16) โกหกคนอ นจนเคยต วแบบน ตายไปคงตกนรก จากต วอย างท 16) เราสามารถต ความได ว า เหต การณ ท ถ กกล าว อ างถ ง ได แก การตาย ย งไม ได เก ดข นและเสร จสมบ รณ ในขณะท พ ด ค าว เศษณ ไป ในท น จ งเป นเพ ยงการแสดงการคาดการณ ของผ พ ดท คาดว าเหต การณ การ ตาย จะเสร จส นสมบ รณ ในเวลาใดเวลาหน งในอนาคต จ งแสดงให เห นว าผ พ ดใช ค า ว เศษณ ไป แสดงการณ ล กษณะสมบ รณ เพ อแสดงการเคล อนท ของเวลาซ งด าเน น ไปย งจ ดจบ ท งก บเหต การณ ท เก ดข นแล วและเหต การณ ท ย งไม ได เก ดข น โดยเป น การมองไปท จ ดจบของเหต การณ เท าน น คาว เศษณ ไป แสดงความต อเน องของการกระท า เม อปรากฏ หล งกร ยาท แสดงการกระท าท ย งไม เสร จสมบ รณ หร อกร ยาท เก ยวก บการท า

133 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 123 ก จกรรมต างๆ (atelic verbs) เช น เล นละคร แต งหน า ท างานบ าน อ านหน งส อ ฟ งเพลง ต วอย างเช น 17) ข าพเจ าเล นละครไปจนจบ 18) นร ศราฟ งเพลงไป ทางานไป จากข อม ลการปรากฏของค าว า ไป ในสม ยร ชกาลท 5 ป จจ บ น (พ.ศ.2552) พบว า ค าว เศษณ ไป ท ม ความหมายแสดงความต อเน องของการ กระท า ซ งปรากฏหล งกร ยาท แสดงการกระท าท ย งไม เสร จสมบ รณ หร อกร ยาท เก ยวก บการท าก จกรรมต างๆ ม กจะปรากฏร วมก บกร ยาวล สองเหต การณ และใช ค าว า ไป ปรากฏหล งค ากร ยาซ าก นสองคร ง เพ อบ งช ว าท งสองเหต การณ เก ดข น พร อมก น แสดงให เห นความต อเน องของการกระท าหร อแสดงให เห นการกระท าท กาล งดาเน นอย ในขณะท พ ด การท คาว เศษณ ไป ม ความหมายแสดงความต อเน อง ของการกระท าซ งเป นการแสดงความหมายในเช งเวลา แสดงให เห นท ศนคต ของ ผ พ ดท มองว าเหต การณ ท ก าล งเก ดข นน นจะด าเน นต อไปจากเวลาท พ ด ซ งเป น การเคล อนท ในเช งเวลา จากจ ดต งต นซ งเป นเวลาในขณะท พ ดไปย งเวลาในอนาคต ค าว เศษณ ไป ม ความหมายในเช งประเม นค า โดยแสดง ปร มาณหร อค ณค าท เก นไปจากมาตรฐานของผ พ ด เม อปรากฏหล งค ากร ยาแสดง สภาพ (stative verbs) เช น อ วน ผอม ดา ขาว ด เลว ต วอย างเช น 19) มาเร ยผอมไป จากต วอย างข างต น คาว า ผอม เป นคากร ยาแสดงสภาพหร อสภาวะ ซ งไม ใช ส งท เคล อนท ได แต เปล ยนแปลงได ตามกาลเวลา การใช ค าว เศษณ ไป ร วมก บค ากร ยาแสดงสภาพ (stative verbs) เพ อแสดงความหมายในเช งประเม น ค า จ งแสดงให เห นท ศนคต ของผ พ ดท มองว าสภาพหร อสภาวะใดสภาวะหน ง เคล อนท ไปเก นจากจ ดมาตรฐานของผ พ ด โดยผ พ ดย ดเอาท ศนคต ของต วเองเป น ท ต ง และใช คาว เศษณ ไป ในเช งประเม นค าเพ อแสดงอ ตตา (subjective) เน องจากค าว า ไป แสดงความหมายแตกต างก นตามชน ดของกร ยา ท ปรากฏร วม ค าว เศษณ ไป ท ปรากฏร วมก บกร ยาชน ดต างๆ และม ความหมาย

134 124 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) แตกต างก นจ งเป นคาๆ เด ยวก นท ปรากฏในปร บทท แตกต างก น ซ งผลการว เคราะห น สอดคล องก บการว เคราะห ของก ต มา อ นทร มพรรย (Indrambarya, 1994) จากการ ว เคราะห การแสดงความหมายต างๆ ของค าว เศษณ ไป ข างต น แสดงให เห นว า ความร ส กน กค ดและท ศนคต ของผ ใช ภาษาไทยส งผลต อการขยายความหมายของ คาว า ไป ซ งผลการว เคราะห น ตรงก บแนวค ดของ Traugott (1982) และผลการว จ ย ของกานดาภร เจร ญก ตบวร (Jaroenkitboworn, 2009) การท ในภาษาไทยม ท งค าว า ไป ท เป นค ากร ยาและค าว า ไป ท เป น คาว เศษณ น น แสดงให เห นว าคาว า ไป เก ดการเปล ยนแปลงทางวากยส มพ นธ และ อรรถศาสตร จากการว เคราะห พบว า ค ากร ยาแสดงการเคล อนท ไป กลายเป นค า ว เศษณ ไป ผ านกระบวนการเปล ยนแปลงต างๆ ท เก ดข นในการกลายเป นค า ไวยากรณ ซ งจะได กล าวถ งต อไป 5.3 กระบวนการกลายเป นคาไวยากรณ ของคาว า ไป กระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ ท เก ดข นใน ค าว า ไป ประกอบไป ด วยการเปล ยนแปลงท งในด านโครงสร างและความหมาย ด งต อไปน การเก ดความหมายท วไป (generalization) จากการว เคราะห พบว า คาว า ไป ซ งแต เด มเป นค ากร ยา ปรากฏได เฉพาะก บค ากร ยาแสดงการเคล อนท เช น เด น ว ง ก าว และม ความหมายแสดงการ เคล อนท เท าน น ต วอย างเช น มาล เด นไป เม อกลายเป นค าว เศษณ ไป สามารถ ปรากฏร วมก บค ากร ยาชน ดต างๆ ได หลากหลายข น แสดงให เห นว าค าว า ไป ม ความหมายท วไปมากข น โดยคาว เศษณ ไป ไม แสดงความหมายของการเคล อนท ม ความหมายเหล อเพ ยงแสดงท ศทางในการทากร ยา เช น ไชยส ทธ มองไปบนท องฟ า แสดงการณ ล กษณะสมบ รณ เช น เขาตายไปนานแล ว แสดงความต อเน องของการ กระท า เช น นร ศราฟ งเพลงไป ท างานไป และแสดงการประเม นค า เช น มาเร ย ผอมไป

135 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) การส ญล กษณะของหมวดคาเด ม (decategorialization) ค าว า ไป ได ส ญเส ยค ณสมบ ต ทางวากยส มพ นธ ของค ากร ยา ซ ง เป นหมวดค าเด มเม อกลายเป นค าว เศษณ จะเห นได จากผลการทดสอบค าว า ไป ด วยเกณฑ การทดสอบชน ดค าตามต าแหน งท ปรากฏ โดยค าว เศษณ ไป ไม ม ค ณสมบ ต ทางวากยส มพ นธ ของค ากร ยา เน องจากไม สามารถปรากฏร วมก บค า แสดงการปฏ เสธ ไม ได ไม สามารถใช คาส นธาน และ เช อมก บค ากร ยาข างหน า ได ไม สามารถใช ค าว า เสด จพระราชด าเน น แทนท ได ไม สามารถใช เป นค าตอบ แบบส นของประโยคค าถามแบบตอบร บ-ปฏ เสธได และไม สามารถปรากฏร วมก บ คานามการกสถานท ได อย างไรก ตาม เม อคาว า ไป ปรากฏหล งกร ยากล มหน งซ งเป นกร ยา แสดงการท าให ส งใดส งหน งเคล อนท เช น เข น ผล ก ลาก จ ง จะสามารถปรากฏ ร วมก บค าแสดงการปฏ เสธ ไม ได เช น ประต ผล กไม ไป รถเข นไม ไป เป นต น ด งน น ค าว า ไป ท ปรากฏหล งกร ยากล มน จ งย งคงเป นค ากร ยา แสดงให เห นว า กระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ ท ท าให ค ากร ยา ไป กลายเป นค าว เศษณ ไป เป นกระบวนการท ย งไม เสร จสมบ รณ การแยกต ว (divergence) กระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ ท าให ค าว า ไป แยกออกเป น 2 ค า ค าหน งม หน าท และความหมายเหม อนเด ม ได แก ค าว า ไป ท เป นค ากร ยา แสดงการเคล อนท ซ งม อย เด ม เช น แม ไปบ าน ส วนอ กค ากลายเป นค าท ม หน าท ทางไวยากรณ เพ มข น ได แก ค าว า ไป ท เป นค าว เศษณ ซ งเก ดข นใหม เช น ว ภา สลบไป เม อน าค ากร ยา ไป และค าว เศษณ ไป ท ปรากฏจากเอกสารต างๆ ในสม ยร ชกาลท 5 - ป จจ บ น (พ.ศ.2552) มาเปร ยบเท ยบก น ผลปรากฏเป นด งน

136 126 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) จานวน (ร อยละ) ร ชกาลท คากร ยา ไป คาว เศษณ ไป จากข อม ลการปรากฏของค าว า ไป ในสม ยร ชกาลท 5 ถ งป จจ บ น (พ.ศ. 2552) พบว า คากร ยา ไป ปรากฏมากท ส ดในสม ยร ชกาลท 8 ค ดเป นร อยละ รองลงมาเป นสม ยร ชกาลท 7 ร อยละ สม ยร ชกาลท 6 ร อยละ สม ยร ชกาลท 5 ร อยละ และปรากฏน อยท ส ดในสม ยร ชกาลท 9 ร อยละ ในขณะท ค าว เศษณ ไป ปรากฏมากท ส ดในสม ยร ชกาลท 9 ค ดเป นร อยละ รองลงมาเป นสม ยร ชกาลท 5 ร อยละ สม ยร ชกาลท 6 ร อยละ สม ยร ชกาลท 7 ร อยละ และปรากฏน อยท ส ดในสม ยร ชกาลท 8 ร อยละ เม อเปร ยบเท ยบการปรากฏของค าว า ไป ท เป นค ากร ยาและค า ว เศษณ ต งแต สม ยร ชกาลท 5 - ป จจ บ น (พ.ศ.2552) พบว า ค ากร ยา ไป ปรากฏ มากกว าคาว เศษณ ไป ในท กร ชกาล โดยในสม ยร ชกาลท 5 - ร ชกาลท 8 คากร ยา ไป ม แนวโน มท จะปรากฏเพ มข น ในขณะท คาว เศษณ ไป ม แนวโน มท จะปรากฏลดลง แตกต างจากในร ชกาลป จจ บ น (ร ชกาลท 9) ซ งแม ว าค ากร ยา ไป จะย งคงปรากฏ มากกว าค าว เศษณ ไป แต เป นท น าส งเกตว าค าว เศษณ ไป ปรากฏมากท ส ดใน ร ชกาลป จจ บ น โดยปรากฏมากกว าค าว เศษณ ไป ท ปรากฏในร ชกาลอ นๆ แสดง ให เห นว า ค าว เศษณ ไป ม การใช เพ มมากข นในป จจ บ น ในขณะท ค ากร ยาแสดง การเคล อนท ไป ม การใช น อยลง การเปล ยนแปลงน เป นไปตามกระบวนการ

137 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 127 กลายเป นค าไวยากรณ ซ งค าเน อหาท กลายไปเป นค าไวยากรณ จะม การใช เป น หมวดคาเด มน อยลง ในขณะท คาไวยากรณ ซ งเป นหมวดคาใหม จะม การใช เพ มข น การขยายความหมายเช งอ ปล กษณ (metaphorical extension) เม อน าค าว เศษณ ไป ท แสดงความหมายต างๆ ตามชน ดของกร ยา ท ปรากฏร วม ซ งปรากฏในสม ยร ชกาลท 5 - ป จจ บ น (พ.ศ.2552) มาเปร ยบเท ยบ ก น พบว า ค าว า ไป เก ดการขยายความหมายเช งอ ปล กษณ ซ งเป นกระบวนการ เปล ยนแปลงทางความหมายท เก ดข นในกระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ ซ งม รายละเอ ยด ด งต อไปน คาว เศษณ ไป ร ชกาลท 5 จานวนความถ (ร อยละ) ร ชกาลท 6 ร ชกาลท 7 ร ชกาลท 8 ร ชกาลท 9 แสดงท ศทาง แสดงการณ ล กษณะสมบ รณ แสดงความต อเน อง แสดงการประเม นค า จากผลการสร ปความถ ในการปรากฏของค าว เศษณ ไป ต งแต สม ย ร ชกาลท 5 - ป จจ บ น พบว า คาว เศษณ ไป ท ม ความหมายแสดงท ศทางปรากฏมาก ท ส ดในท กร ชกาล รองลงมาเป นค าว เศษณ ไป ท แสดงการณ ล กษณะสมบ รณ ถ ดมาเป นค าว เศษณ ไป ท แสดงความต อเน องของการกระท า และค าว เศษณ ไป ท แสดงค ณค าหร อปร มาณท เก นจากมาตรฐานของผ พ ดปรากฏน อยท ส ดในท ก ร ชกาล โดยการปรากฏของค าว เศษณ ไป ในสม ยร ชกาลท 5 - ป จจ บ นสอดคล อง ก บการเร ยงล าด บการม ความหมายนามธรรมจากน อยไปมากของ Heine, Claudi และ Hünnemeyer (1991) จ งแสดงให เห นการขยายความหมายเช งอ ปล กษณ ซ ง ค าเน อหาขยายขอบเขตความหมายจากความหมายร ปธรรมไปส ความหมาย

138 128 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) นามธรรม ได แก มน ษย ว ตถ ก จกรรมหร อกระบวนการ พ นท เวลา และค ณสมบ ต ตามล าด บ จากข อม ลการปรากฏของค าว เศษณ ไป สามารถว เคราะห การขยาย ความหมายเช งอ ปล กษณ ท เก ดข นในกระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ ของค าว า ไป ได ด งน ไป : Process > Space > Time > Quality กร ยา ไป > คาว เศษณ ไป แสดงท ศทาง > คาว เศษณ ไป แสดงการณ ล กษณะสมบ รณ และแสดงความ ต อเน อง > คาว เศษณ ไป แสดงการ ประเม นค า จากแผนภาพข างต น จะเห นได ว า ค าว า ไป ซ งแต เด มเป นค ากร ยา แสดงการเคล อนท เก ดการขยายความหมายเช งอ ปล กษณ กลายเป นค าว เศษณ ไป ท แสดงความหมายในเช งพ นท ความหมายในเช งเวลา และความหมายในเช ง ค ณล กษณะ ตามล าด บ โดยเร มจากค าว า ไป ท เป นค ากร ยาแสดงการเคล อนท (Process/ก จกรรม) เช น หน ด ไปบ าน กลายเป นค าว เศษณ ไป ท แสดงความหมาย ต างๆ ตามชน ดของกร ยาท ปรากฏร วม ได แก 1. ความหมายแสดงท ศทาง (Space/พ นท ) เช น 20) ไชยส ทธ มองไปบนท องฟ า 2. ความหมายแสดงการณ ล กษณะสมบ รณ (Time/เวลา) เช น 21) เขาตายไปนานแล ว 3. ความหมายแสดงความต อเน องของการกระทา (Time/เวลา) เช น 22) นร ศราฟ งเพลงไป ทางานไป 4. ความหมายแสดงค ณค าหร อปร มาณท เก นจากมาตรฐานของ ผ พ ด (Quality/ค ณสมบ ต ) เช น 23) มาเร ยผอมไป

139 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 129 การแสดงความหมายต างๆ ของคาว เศษณ ไป แสดงให เห นว าค าว า ไป เก ดการขยายความหมายเช งอ ปล กษณ จากขอบเขตความหมายร ปธรรมไปส ขอบเขตความหมายนามธรรม และย งแสดงให เห นถ งท ศนคต ของผ พ ดซ งส งผลต อ การขยายความหมายในเช งอ ปล กษณ ของคาว า ไป ด งน 1. ค าว า ไป จากเด มท เป นค ากร ยาแสดงการเคล อนท ของมน ษย ได ขยายความหมายไปส การเคล อนท ของอว ยวะในร างกาย ค าพ ดและส งของ จน ทาให เก ดคาว เศษณ ไป ท ม ความหมายแสดงท ศทาง ซ งเป นการแสดงความหมาย ในเช งพ นท แสดงให เห นท ศนคต ของผ พ ดท มองว าอว ยวะในร างกาย ค าพ ดและ ส งของ สามารถเคล อนท หร อถ กท าให เคล อนท ได โดยเปร ยบการเคล อนท ของส ง อ นๆ ก บการเคล อนท ของมน ษย 2. ความหมายของการเคล อนท ในเช งพ นท ได ขยายไปส การ เคล อนท ในเช งเวลา ท าให เก ดค าว เศษณ ไป ท ม ความหมายแสดงการณ ล กษณะ สมบ รณ และความหมายแสดงความต อเน องของการกระท าตามล าด บ ซ งเก ดจาก ท ศนคต ของผ พ ดท มองว าเวลาเป นส งท เคล อนท ได โดยเปร ยบการเคล อนท ของ เวลาก บการเคล อนท ของมน ษย ความหมายแสดงการณ ล กษณะสมบ รณ แสดงการ เคล อนท ของเวลา จากจ ดเร มไปส จ ดจบซ งเสร จส นสมบ รณ แล วในขณะท พ ด ในขณะท ความหมายแสดงความต อเน องของการกระทาแสดงการเคล อนท ของเวลา จากจ ดเร มต นในป จจ บ นดาเน นต อเน องไปย งอนาคต 3. ความหมายของการเคล อนท ในเช งเวลาได ขยายไปส การ เคล อนท ของสภาพหร อสภาวะ ซ งโดยปกต ไม ใช ส งท เคล อนท ได ท าให เก ดค า ว เศษณ ไป ท ม ความหมายในเช งประเม นค า ซ งเป นการแสดงท ศนคต ของผ พ ด กล าวค อ ผ พ ดกาหนดมาตรฐานของตนไว ในระด บหน ง เม อพ นจากระด บน น แสดง ว าสภาพหร อสภาวะน นไม ได อย ในจ ดท ผ พ ดคาดว าควรจะเป น ผ พ ดจ งมองว า สภาพหร อสภาวะน นเคล อนท ออกห างจากจ ดมาตรฐานท ผ พ ดก าหนดไว โดย เปร ยบการเคล อนท ของสภาพหร อสภาวะก บการเคล อนท ของมน ษย

140 130 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) จากข อม ลการปรากฏของค าว า ไป จะเห นได ว าความหมายต างๆ ของค าว เศษณ ไป สอดคล องก บการเร ยงล าด บการม ความหมายนามธรรมจาก น อยไปมาก ท าให สามารถสร ปได ว า ค ากร ยาแสดงการเคล อนท ไป กลายเป นค า ว เศษณ ไป ท ม ความหมายแสดงท ศทางก อนเป นอ นด บแรก ต อมาจ งม ความหมาย แสดงการณ ล กษณะสมบ รณ ความหมายแสดงความต อเน องของการกระท า และ ความหมายในเช งประเม นค า ตามลาด บ โดยค าว เศษณ ไป ท ปรากฏร วมก บกร ยา ชน ดต างๆ และม ความหมายแตกต างก นเป นค าๆ เด ยวก นท ปรากฏในปร บทท แตกต างก น จากการว เคราะห กระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ ของค าว า ไป แสดงให เห นว า เม อค าเน อหากลายเป นค าไวยากรณ จะเก ดการเปล ยนแปลงท งใน ด านวากยส มพ นธ และอรรถศาสตร ส งผลให ค าค าน นปรากฏในปร บทอ นๆ ได มาก ข น และสามารถแสดงความหมายต างๆ เพ มข น นอกจากน การเปล ยนแปลงท เก ดข นย งสะท อนถ งความค ดและท ศนคต ของผ พ ดหร อผ ใช ภาษา ซ งเป นป จจ ย หน งท ทาให ภาษาเก ดการเปล ยนแปลง 6. สร ปผลการว จ ย การทดสอบชน ดค าตามต าแหน งท ปรากฏ แสดงให เห นว าค าว า ไป ท เป นค ากร ยาและค าว า ไป ท เป นค าว เศษณ ม ค ณล กษณะทางวากยส มพ นธ และ แสดงความหมายแตกต างก น ในด านวากยส มพ นธ พบว า ค ากร ยา ไป สามารถ ปรากฏร วมก บคาแสดงการปฏ เสธ ไม ได สามารถใช ค าส นธาน และ เช อมก บ ค ากร ยาข างหน าได สามารถใช ค าว า เสด จพระราชด าเน น แทนท ได สามารถใช เป นคาตอบแบบส นของคาถามแบบตอบร บ-ปฏ เสธได และสามารถปรากฏร วมก บ คานามการกสถานท ได ในขณะท คาว เศษณ ไป ไม สามารถทาได ในด านอรรถศาสตร พบว า คากร ยา ไป ม ความหมายแสดงการเคล อนท ในขณะท ค าว เศษณ ไป แสดง ความหมายต างๆ ตามกร ยาท ปรากฏร วม

141 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 131 การว เคราะห การกลายเป นคาไวยากรณ พบว า คากร ยา ไป กลายเป นค า ว เศษณ ไป ผ านกระบวนการกลายเป นคาไวยากรณ 4 กระบวนการ ได แก การเก ด ความหมายท วไป การส ญล กษณะของหมวดค าเด ม การแยกต ว และการขยาย ความหมายเช งอ ปล กษณ โดยเส นทางการกลายเป นค าไวยากรณ ของค าว า ไป เร มจากค ากร ยาแสดงการเคล อนท ไป กลายเป นค าว เศษณ ไป ท ม ความหมาย แสดงท ศทางก อนเป นอ นด บแรก ต อมาจ งม ความหมายแสดงการณ ล กษณะ สมบ รณ ความหมายแสดงความต อเน องของการกระท า และความหมายในเช ง ประเม นค า ตามล าด บ ซ งความหมายท แตกต างก นน สะท อนถ งท ศนคต ของผ ใช ภาษาไทย จ งแสดงให เห นว าท ศนคต ของผ พ ดส งผลต อการใช ภาษา เม อเปร ยบเท ยบการปรากฏของค าว า ไป ท เป นค ากร ยาและค าว เศษณ ต งแต สม ยร ชกาลท 5-ป จจ บ น (พ.ศ.2552) พบว า ในสม ยร ชกาลท 5-ร ชกาลท 8 คากร ยา ไป ม แนวโน มท จะปรากฏเพ มข น ในขณะท ค าว เศษณ ไป ม แนวโน มท จะ ปรากฏลดลง แตกต างจากในร ชกาลท 9 ซ งแม ว าค ากร ยา ไป จะย งคงปรากฏ มากกว าค าว เศษณ ไป แต เป นท น าส งเกตว าค าว เศษณ ไป ปรากฏมากท ส ดใน ร ชกาลป จจ บ น ด งน น ค าว เศษณ ไป จ งม แนวโน มท จะปรากฏมากข น ซ งเป นไป ตามกระบวนการกลายเป นค าไวยากรณ ท เก ดข นอย างต อเน อง ค อยเป นค อยไป และเป นกระบวนการเปล ยนแปลงท ย งไม เสร จสมบ รณ เน องจากในป จจ บ นย งม การใช ท งคากร ยา ไป และคาว เศษณ ไป อย างแพร หลาย

142 132 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) บรรณาน กรม อมรา ประส ทธ ร ฐส นธ ชน ดของค าในภาษาไทย: การว เคราะห ทาง วากยส มพ นธ. กร งเทพฯ: โรงพ มพ แห งจ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย. Bybee, J., R. Perkins, and W. Pagliuca The Evolution of Grammar: Tense, Aspect and Modality in the Language of the World. Chicago: Chicago University Press. Heine, B., U. Claudi, and F. Hünnemeyer Grammaticalization: A conceptual Framework. Chicago: Chicago University press. Hopper, P. and E. Traugott. 1993, Grammaticalization. United Kingdom: Cambridge University Press. Indrambarya, K Subcategorization of Verbs in Thai: A Lexicase Dependency Approach. Unpublished Doctoral Dissertation. University of Hawai i Identifying Prepositions in Thai. JSEALS. Vol.2 pp [online]. Available: [Accessed 8 Sep. 2010]. Jaroenkitboworn, K The Polysemy of in Thai: A Pragmatically Motivated Phenomenon. Manusya. Special Issue, 17: Campbelle, L. and R. Janda Introduction: conceptions of grammaticalization and their problems. In Language Science, pp Amsterdam: Elsevier. Lehmann, C Thoughts on Grammaticalization. [Online]. Available: [Accessed 28 Oct. 2010]. Rangkupan, S Subsidiary Verbs Pai1, Maa1 in Thai. Master s Thesis, Chulalongkorn University. Wilawan, S A reanalysis of so-called serial verb constructions in Thai, Khmer, Mandarin Chiness, and Yoruba. Unpublished Doctoral Dissertation, University of Hawai i.

143 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 133 การศ กษาเปร ยบเท ยบอ ปล กษณ เช งมโนท ศน ท เก ยวก บคน ท พบในสานวนฝร งเศสและสานวนไทย A Comparative Study of Conceptual Metaphors of Human in French and Thai Expressions ชน กานต วงศ ป ยะ Chanikan Wongpiya บทค ดย อ การศ กษาว จ ยคร งน ม ว ตถ ประสงค 1) เพ อว เคราะห และเปร ยบเท ยบการ ใช อ ปล กษณ ท เก ยวก บคนท พบในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย และ 2) เพ อ ว เคราะห และเปร ยบเท ยบมโนท ศน ท เก ยวก บคนท พบในส านวนฝร งเศสและ สานวนไทย ในการศ กษาคร งน เล อกศ กษาเฉพาะส านวนฝร งเศสและส านวนไทยท ม ความหมายเก ยวก บคน โดยใช แนวค ดทฤษฎ อรรถศาสตร ปร ชานของ เลคอฟฟ และจอห นส นในการว เคราะห ผลการศ กษาประเภทอ ปล กษณ ไม พบความแตกต างของการจ ดประเภท อ ปล กษณ ในสานวนฝร งเศสและสานวนไทย โดยแบ งได เป น 2 ประเภทใหญ ได แก 1) อ ปล กษณ ส งม ช ว ต และ 2) อ ปล กษณ ส งไม ม ช ว ต ผลการศ กษาประเภทมโนท ศน สร ปได ว า ผ ใช ภาษาของคนในส งคม ฝร งเศสและส านวนไทยมองคนในส งคม ด งน 1) คนเป นส งม ช ว ต และ 2) คนเป น ส งไม ม ช ว ต โดยสะท อนให เห นจากร ปภาษาท น ามาใช เป นอ ปล กษณ และท าให เห นว าส งคมฝร งเศสและส งคมไทยมองโลกคล ายคล งก นแต เน องด วยความ น ส ตปร ญญามหาบ ณฑ ต สาขาภาษาศาสตร การศ กษา คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยศร นคร นทรว โรฒ. ต ดต อได ท : miracle_ku@hotmail.com

144 134 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) แตกต างทางว ฒนธรรม ค าน ยม ความเช อ ท าให ร ปภาษาท น ามาใช เปร ยบม ความ แตกต างก น คาสาค ญ: อ ปล กษณ เช งมโนท ศน ; สานวนฝร งเศส; สานวนไทย Abstract This study aims to 1) analyze and compare human metaphors in French and Thai expressions and 2) analyze and compare human concepts in French and Thai expressions. Only French and Thai expressions which contain meanings about human beings are studied. The analysis is based on Cognitive Semantics by Lakoff and Johnson. The result of the study does not reveal any differences in terms of metaphor categories between French and Thai expressions. These metaphors are divided into two main categories, Animate and Inanimate metaphors. The conceptual study reveals that human metaphors reflect the concepts of French and Thai people in terms of HUMAN IS ANIMATE and HUMAN IS INANIMATE and it shows that the different metaphors in French and Thai are based on the differences of culture, values, and beliefs. Keywords: conceptual metaphors; French expressions; Thai expressions บทนา ภาษาเป นเคร องม อท มน ษย ใช การถ ายทอดความค ด อารมณ ความร ส ก และประสบการณ ของตนเองให ผ อ นได ร บร เพ อสร างความเข าใจซ งก นและก น รวมถ งเป นเคร องช ให เห นความแตกต างทางว ฒนธรรมท งด านความร ความค ด และท ศนคต ท ถ ายทอดก นมาในแต ละส งคม (ปร ชา ท ช นพงศ, 2523: 163) ซ งการ

145 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 135 ใช ภาษาน นม ท งการส อความหมายโดยตรงตามร ปภาษา เช น ความหมายตามร ป ของ หม ค อ ส ตว ส เท า ต วอ วน ก นร า และการส อความหมายโดยน ยหร อการใช ความหมายแฝง เช น หม ม ความหมายแฝง ค อ อ วน สกปรก เป นต น การใช ภาษาของผ พ ดในช ว ตประจ าว นม กม การใช ภาษาเพ อส อ ความหมายแฝงอย เสมอ เช น การใช ส านวนท ม การใช ความหมายเช งเปร ยบเท ยบ เพ อทาให ผ ฟ งเห นภาพท ช ดเจนมากข นกว าการส อความหมายตรงๆ การใช ภาษา เช งเปร ยบเท ยบน เร ยกว า อ ปล กษณ ซ งสามารถสะท อนระบบมโนท ศน ของคนใน ส งคมได ด งท Lakoff and Johnson (1980: 4) กล าวถ งอ ปล กษณ ว า เป นภาษาท ใช ก นในช ว ตประจ าว นในเช งเปร ยบเท ยบและสามารถสะท อนระบบมโนท ศน ของ ผ ใช ภาษาได เช น TIME IS MONEY (เวลาเป นเง นเป นทอง) ARGUMENT IS WAR (การโต แย งเป นสงคราม) หร อ LOVE IS A JOURNEY (ความร กค อการ เด นทาง) เป นต น การใช ส านวนไม เพ ยงแต สะท อนมโนท ศน ของผ พ ดเท าน นแต ย งสะท อน ถ งว ฒนธรรมของแต ละส งคมด วย เน องจากส านวนต างๆ น นม กจะเปร ยบก บส งท อย ใกล ต วมน ษย ซ งอาจจะมาจากม ลเหต ท แตกต างก น เช น ธรรมชาต ประเพณ ต านาน ส ตว นอกจากน น การใช ส านวนของแต ละชาต แต ละภาษาต างม ความ แตกต างก นออกไปตามว ฒนธรรมหร อส งแวดล อมของแต ละชาต การศ กษาเปร ยบเท ยบส านวนต างประเทศก บส านวนไทยจะท าให เข าใจ ความค ด ความร ส กน กค ด จ ตใจ รวมถ งอ ดมคต ของเจ าของภาษาน นๆ มากข น นอกจากน น อาจได ข อค ดและคต ธรรมมาเพ มพ นสต ป ญญาด วย เน องจากล กษณะ ท เป นรากฐานของมน ษย ท ถ งแม จะต างชาต ต างภาษา ต างว ฒนธรรม แต ก ม ได แตกต างก นมากน ก (ร ชน ซอโสตถ ก ล, 2550: 7-8) จากเหต ผลด งกล าวข างต น การศ กษาเปร ยบเท ยบส านวนฝร งเศสก บ สานวนไทยจ งน บว าม ประโยชน มาก เพราะท าให ม ความร ความเข าใจในต วภาษา

146 136 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) และว ฒนธรรม รวมไปถ งว ธ การค ดของเจ าของภาษามากข น เพ อให เก ดความ เข าใจท ตรงก นท งผ พ ดและผ ฟ ง นอกจากน จากการส งเกตเบ องต นของการเปร ยบเท ยบส านวนฝร งเศส และส านวนไทย พบการใช ภาษาในเช งอ ปล กษณ มาเปร ยบก บคนเป นจ านวนมาก ท งในภาษาฝร งเศสและภาษาไทย ซ งม ท งการใช ค าท น ามาเปร ยบท คล ายคล งก น หร อแตกต างก นตามแต ละว ฒนธรรมของแต ละภาษา เช น Le chat absent, les souris dansent (แมวไม อย หน เต นระบ า) เท ยบเค ยงก บส านวนไทยได ว า แมว ไม อย หน ร าเร ง ท งส านวนฝร งเศสและส านวนไทยม การน าส ตว มาเปร ยบก บคน เหม อนก น โดยท แมวหมายถ งผ ท ม อ านาจ ส วนหน หมายถ งผ น อยหร อผ ท อย ใต บ งค บบ ญชา ท งสองส านวนน หมายถ ง เม อผ ใหญ ไม อย ผ น อยก จะเฮฮาร าเร ง เหม อนก บหน ท เวลาแมวไม อย ก จะออกมาว งเล นอย างสน กสนาน หร อ s entendre comme chien et chat (เข าก นเหม อนส น ขก บแมว) เท ยบเค ยงก บ สานวนไทยได ว า ขม นก บป น ในสานวนฝร งเศสม การนาส ตว มาเปร ยบก บคนแต ในสานวนไทยนาพ ชมาเปร ยบก บคน ท งสองสานวนหมายถ งคนสองคนท ไม ถ กก น เม อมาพบก นก ม กจะม เร องก นท นท เปร ยบเหม อนป นก บขม นผสมก นเข าก เก ดปฏ ก ร ยาเป นส แดง หร อขม นไปท าลายฤทธ ของป นให อ อนลง เช นเด ยวก บ ส น ขเม อมาเจอแมวก ม กว งไล กวด ว ตถ ประสงค ของการว จ ย 1. เพ อว เคราะห และเปร ยบเท ยบการใช อ ปล กษณ ท เก ยวก บคนท พบใน สานวนฝร งเศสและสานวนไทย 2. เพ อว เคราะห และเปร ยบเท ยบมโนท ศน ท เก ยวก บคนท พบในส านวน ฝร งเศสและสานวนไทย

147 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 137 น ยามศ พท เฉพาะ อ ปล กษณ หมายถ ง การน าร ปภาษาของส งหน งมาเปร ยบก บอ กส งหน ง ท ม ล กษณะบางอย างคล ายคล งก น โดยส วนใหญ ม กใช ส งท เป นร ปธรรมมาเปร ยบ ก บส งท เป นนามธรรม ซ งในงานว จ ยน หมายรวมถ งอ ปมาอ ปไมย ว ธ ดาเน นการว จ ย 1. เก บรวบรวมข อม ลส านวนฝร งเศสท เท ยบเค ยงส านวนไทยได จาก หน งส อสานวนฝร งเศสและสานวนไทย จานวน 6 เล ม 2. ค ดเล อกข อม ลเฉพาะส านวนท ม ความหมายเก ยวก บคนท พบใน สานวนฝร งเศสและสานวนไทย 3. จาแนกประเภทของอ ปล กษณ ต างๆ ท เก ยวก บคนท ปรากฏในส านวน ฝร งเศสและสานวนไทย 4. ว เคราะห และเปร ยบเท ยบการใช อ ปล กษณ ท พบในสานวนฝร งเศสและ สานวนไทย 5. ว เคราะห กระบวนการถ ายโยงความหมายของอ ปล กษณ 6. ว เคราะห มโนท ศน เก ยวก บคนท พบในสานวนฝร งเศสและสานวนไทย ผลการว จ ย จากข อม ลพบว า ท งสานวนฝร งเศสและส านวนไทยต างม การใช อ ปล กษณ หร อท ร จ กก นว า อ ปมา หมายถ ง การน าร ปภาษาท ใช อ างส งหน งมาอ างถ งอ กส ง หน งเพ อเปร ยบเท ยบของ 2 ส งท ม ล กษณะบางอย างคล ายคล งก น (Ullmann, 1962: 213; Ungerer and Schmid, 1996: 116; ประส ทธ กาพย กลอน, 2523: ; โชคช ย ห วงถนอม, 2548: 10) และม การถ ายโยงความหมายจากความหมายหน ง ไปย งอ กความหมายหน ง ซ งท งความหมายเด มและความหมายใหม จะต องม ความส มพ นธ ทางความหมาย (พระยาอน มานราชธน, 2499: ; ประส ทธ กาพย กลอน, 2523: ) อ ปล กษณ ประกอบด วยส วนสาค ญ 2 ส วน ค อ 1. ส ง ท ถ กเปร ยบ (tenor) หมายถ ง ความค ดท ต องการนาเสนอ และ 2. ส งท น ามาเปร ยบ

148 138 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) หร อแบบเปร ยบ (vehicle) หมายถ ง ส งท ส อให เห นความค ดน น (Ullmann, 1962: 213) ซ งการน าร ปภาษาของส งหน งมาใช เป นอ ปล กษณ เปร ยบถ งคนท พบใน การศ กษาเปร ยบเท ยบส านวนฝร งเศสและส านวนไทยน น พบว า ม ท งการใช ร ป ภาษาของส งท น ามาเปร ยบท เหม อนก นท กประการท งในส านวนฝร งเศสและ สานวนไทย การใช ส งท นามาเปร ยบท เหม อนก นบางประการในส านวนฝร งเศสและ ส านวนไทย และการใช ส งท น ามาเปร ยบแตกต างก นในส านวนฝร งเศสและส านวน ไทย อ ปล กษณ ท เก ยวก บคนท พบในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย สามารถ จ ดได เป น 2 ประเภทใหญ ๆ ได แก 1. อ ปล กษณ ส งม ช ว ต และ 2. อ ปล กษณ ส งไม ม ช ว ต ซ งสามารถจาแนกเป นอ ปล กษณ ย อยได ด งน 1. อ ปล กษณ ส งม ช ว ต อ ปล กษณ ส งม ช ว ต หมายถ ง อ ปล กษณ ท เก ดจากการน าร ปภาษาท ม ความหมายเก ยวก บส งม ช ว ต เช น มน ษย พ ช ส ตว มาใช ในเช งเปร ยบเท ยบ สามารถจาแนกย อยได ด งน 1.1 อ ปล กษณ มน ษย อ ปล กษณ มน ษย หมายถ ง อ ปล กษณ ท เก ดจากการน าร ปภาษา ท ม ความหมายเก ยวข องก บมน ษย ในด านต างๆ มาใช กล าวในเช งเปร ยบเท ยบถ ง คนในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย ซ งพบว าม ท งการใช ร ปภาษาของส งท น ามา เปร ยบท เหม อนก นท กประการท งในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย การใช ส งท นามาเปร ยบท เหม อนก นบางประการในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย และการใช ส งท นามาเปร ยบแตกต างก นในสานวนฝร งเศสและสานวนไทย ด งน ร ปภาษาท น ามาใช อ ปล กษณ มน ษย ท ม การใช ส งท น ามาเปร ยบ เหม อนก นท กประการท งในสานวนฝร งเศสและสานวนไทย ยกต วอย างเช น ส านวน ฝร งเศส parler d une chose comme un aveugle des couleurs (พ ดถ งส งต างๆ ราวก บคนตาบอดพ ดถ งส ) น ามาเท ยบเค ยงก บส านวนไทยได ว า ตาบอดสอดตา

149 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 139 เห น เห นได ว าท งสองสานวนนาคนตาบอดมาเปร ยบเหม อนก น โดยส านวนไทยมา จากน ทานโบราณเร องตาบอดสอดตาเห น ซ งเป นเร องชายตาบอดท อวดว าร ว าเห น ท กอย าง เช น เด นไปด วยก นก บคนตาด แล วคนตาด ต องการจะแกล งคนตาบอด (ท ชอบสอดร ) จ งร องว าง คนตาบอดตกใจกระโดดออกจากทาง พลางว า แหมม น เก อบก ดเอาแน ะ คนตาด ว า ไม ใช หรอกเช อกน ะ ชายตาบอดก ว า เออน นส ไม เห น ม นเล อยไปทางไหน ด งน นท งสองสานวนจ งน าคนตาบอดมาเปร ยบก บคนท ไม ได ร ไม ได เห นอะไรด วยตนเองแต ทาเหม อนว าร เห นมาเอง ร ปภาษาท น ามาใช อ ปล กษณ มน ษย ท ม การใช ส งท น ามาเปร ยบ เหม อนก นบางประการในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย ต วอย างเช น un chef de cuisine (พ อคร ว) ในสานวนฝร งเศสเท ยบก บส านวนไทยได ว า แม คร วห วป าก ซ ง มาจากสม ยท พระบาทสมเด จพระจ ลจอมเกล าเจ าอย ห วเสด จประพาสต นห วเม อง ส งห บ ร และได เสวยพระกระยาหารท ชาวบ านต าบลห วป าปร งถวาย ซ งใน เหต การณ คร งน น พระองค ทรงม พระราชด าร สชมว าอาหารฝ ม อชาวต าบลห วป า เป นอาหารท ม รสด เย ยมและเป นท เล องล อในเวลาต อมา จากน นจ งน ามาใช เปร ยบ ก บคนท ท าอาหารอร อย จากต วอย างน จะเห นได ว า ท งสองส านวนน าส งเปร ยบท เป นอาช พมาเปร ยบเหม อนก นแต แตกต างก นท เพศเท าน น เน องจากในประเทศ ฝร งเศส คนทาอาหารตามร านอาหารส วนใหญ จะเป นผ ชาย ในขณะท ส งคมไทยใน สม ยโบราณ ผ หญ งม กจะได ร บการอบรมส งสอนให เป นแม ศร เร อน หน าท การ ทาอาหารจ งถ กมองเสม อนหน าท ของผ หญ งเท าน น ร ปภาษาท น ามาใช อ ปล กษณ มน ษย ท ม การใช ส งท น ามาเปร ยบ แตกต างก นท งในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย ยกต วอย างเช น être avare comme Harpagon (ข เหน ยวเหม อนอาร ปากง) เท ยบเค ยงส านวนไทยได ว า ย ว ส านวนฝร งเศสม ท มามาจากต วละครเอกท ช อ Harpagon ในเร อง l avare (คน ข เหน ยว) ซ งเป นต วละครท ม น ส ยข เหน ยวมาก ต อมาได ม การน าเอาล กษณะของ ต วละครมาใช เปร ยบก บคนท ม น ส ยข เหน ยวมากๆ ในขณะท ส านวนไทยน าชาวย ว มาเปร ยบ โดยน ามาจากเร องเวน สวาน ชท ม ต วละครส าค ญต วหน งเป นชาวย วช อ

150 140 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ไชล อก เป นคนท ม ความละเอ ยดถ ถ วนในเร องเง นทอง ไม ยอมเส ยเปร ยบ จาก ล กษณะของต วละครต วน ท าให ค าว า ย ว กลายมาเป นส านวนเปร ยบเท ยบถ งคนท ข เหน ยว 1.2 อ ปล กษณ ส ตว อ ปล กษณ ส ตว หมายถ ง อ ปล กษณ ท เก ดจากการน าร ปภาษาท ม ความหมายเก ยวข องก บส ตว ในด านต างๆ มาใช กล าวในเช งเปร ยบเท ยบถ งคนใน สานวนฝร งเศสและสานวนไทย ซ งพบว าม ท งการใช ร ปภาษาของส งท น ามาเปร ยบ ท เหม อนก นท กประการท งในสานวนฝร งเศสและสานวนไทย การใช ส งท นามาเปร ยบ ท เหม อนก นบางประการในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย และการใช ส งท น ามา เปร ยบแตกต างก นในสานวนฝร งเศสและสานวนไทย ด งน ร ปภาษาท น ามาใช อ ปล กษณ ส ตว ท ม การใช ส งท น ามาเปร ยบ เหม อนก นท กประการท งในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย ยกต วอย างเช น être comme le chien du jardinier qui ne mange pas de choux et n en laisse pas manger à autrui (เป นเหม อนหมาของชาวสวนท ไม ก นกะหล าปล และไม ยอมให คน อ นมาก น) เท ยบเค ยงก บสานวนไทยได ว า หมาในรางหญ า จากต วอย างเห นได ว า ท งสองส านวนน า หมา มาเปร ยบก บคนเหม อนก น โดยส านวนฝร งเศสม ท มาจาก น ทานเก าแก ท ชาวสวนได แต งต งให ส น ขเฝ าสวนกะหล าปล ของเขาและเม อ ชาวสวนเส ยช ว ตลง ส น ขย งคงท าหน าท อย างซ อส ตย ท งๆ ท ม นไม ก นกะหล าปล แต ม นไม ยอมให ใครเข ามาเอากะหล าปล ไป ส วนส านวนไทยน ามาจากน ทานอ สป ท หมาไปนอนในรางหญ าของว ว เม อว วจะไปก นหญ าแห งซ งเป นอาหารของม น หมาก ไล เห าและคอยก ดก นไม ให ว วเข าใกล หญ าแห งท งๆ ท ไม ใช อาหารของม นจน ว วไม ได ก นหญ าแห ง ร ปภาษาท น ามาใช อ ปล กษณ ส ตว ท ม การใช ส งท น ามาเปร ยบ เหม อนก นบางประการในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย ต วอย างเช น être bête comme un âne (โง เหม อนลา) ในสานวนฝร งเศส ซ งน ามาเท ยบก บส านวนไทยได ว า โง เหม อนว วเหม อนควาย ซ งคนทางตะว นตกเช อก นว าลาเป นส ตว ท โง เขลา

151 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 141 เบาป ญญา ด งท เห นได จากในน ทานอ สปหลายๆเร อง เช น ลาโง ก บส งโต ส น ข จ งจอกก บลา ส วนในส านวนไทย ม ท มามาจากล กษณะของว วและควายซ งเป น ส ตว ท ต องใช แรงงาน ต องม คนมาลากมาจ ง และให ทาอะไรก ทา นอกจากน ย งพบการใช ส งท น าเปร ยบในส านวนฝร งเศสต างก บ ในสานวนไทย เช น ต วอย างส านวนฝร งเศสท ว า un ours mal léché (หม ท ถ กเล ย ไม ด ) เท ยบก บสานวนไทยว า ใจทม ฬ สานวนฝร งเศสนาส ตว มาเปร ยบก บคนท แสดง ให เห นถ งพฤต กรรมหยาบคาย ด ร าย ส านวนน เก ยวข องก บหม เพราะหม เป นส ตว ท โดดเด ยวและโดยท วไปล กหม ย งไม ได ร บการฝ กฝน เร ยนร อย างสมบ รณ เต มท จนกว าแม ของพวกเขาจะได เล ยพวกเขา ด งท Rabelais เคยกล าวว าแม หม ท เล ย ล กน อยของพวกม นแรงๆ จะทาให ม นอย ในความสมบ รณ แบบ ด งน น ค าว าหม ถ ก เล ยไม ด จ งหมายถ งคนท ย งไม ได ร บการฝ กอบรมกฎข อปฏ บ ต ทางส งคมอย าง สมบ รณ เต มท ในขณะท สานวนไทยนาชาวทม ฬมาเปร ยบก บคนท ม ใจด ร าย เพราะ ในอด ตอาณาจ กรต างๆ ของชาวทม ฬในอ นเด ยใต อย างเช นปาณฑยะ และโจฬะ ม กจะใช ก าล งทหารร กรานอาณาจ กรชาวส งหลในล งกาบ อยๆ บางคร งก ต บ านต เม องย ดครองไปแทบท งเกาะ รวมถ งท าลายว ดวาอารามพ ทธศาสนามากมาย และ เน องจากส งหลล งกาม ความส มพ นธ ก บประเทศไทยจ งพลอยถ ายทอดความร ส กไม ด ต อพวกทม ฬเข ามาย งประเทศไทยด วย ท าให ม ความค ดว าพวกทม ฬเป นผ ร าย เหม อนก น นอกจากน ชาวทม ฬได เคยเข ามาโจมต อาณาจ กรศร ว ช ยเม อ พ.ศ.1573 และพระเจ าราเชนทรโจฬะแห งอ นเด ยใต ยกกองท พเข าย ดอาณาจ กรศร ว ช ยได 1.3 อ ปล กษณ พ ช อ ปล กษณ พ ช หมายถ ง อ ปล กษณ ท เก ดจากการน าร ปภาษาท ม ความหมายเก ยวข องก บพ ชหร อต นไม มาใช กล าวในเช งเปร ยบเท ยบถ งคนใน ส านวนฝร งเศสและส านวนไทย ซ งพบการใช ร ปภาษาของส งท น ามาเปร ยบท เหม อนก นท กประการท งในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย และการใช ส งท น ามา เปร ยบท เหม อนก นบางประการในสานวนฝร งเศสและสานวนไทย

152 142 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) สานวนท ม การใช ร ปภาษาท ม การใช ส งท น ามาเปร ยบเหม อนก น ท กประการท งในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย ยกต วอย างเช น ส านวนฝร งเศส être le parasite de quelqu'un (เป นกาฝากของใครบางคน) เท ยบก บส านวนไทย ว า กาฝาก ท งสองส านวนม ท มามาจากล กษณะของกาฝาก โดยธรรมชาต ของ กาฝากจะเป นพ ชท อาศ ยเกาะข นก บพ ชอ น และด ดน า แร ธาต หร อสารอาหารท ส งเคราะห แล วจากพ ชท เกาะอย จากล กษณะด งกล าวจ งสามารถน ามาเปร ยบก บ คนท เกาะผ อ นก นโดยไม ได ทาประโยชน อะไรให การใช ส งท นามาเปร ยบเหม อนก นบางประการในส านวนฝร งเศส และสานวนไทย เช น être dans la fleur de l âge (อย ในช วงผล บานของว ย) เท ยบ ก บส านวนไทยได ว า ว ยแรกแย ม ในส านวนฝร งเศสน าการผล บานของพ ชมา เปร ยบก บเด กผ หญ งท กาล งจะเป นสาว เม อเด กเร มโตเป นสาวจะม การแตกเน อสาว เช นเด ยวก บต นไม เม อผล บานจะเร มแตกดอกออกใบ ส วนส านวนไทยน าการคล แย มของดอกไม มาเปร ยบ เพราะดอกไม ท เร มโตเต มว ย กล บดอกไม ท ต มอย จะ ค อยๆ ผล บานออกท ละน อย 2. อ ปล กษณ ส งไม ม ช ว ต อ ปล กษณ ส งไม ม ช ว ตหมายถ งอ ปล กษณ ท เก ดจากการนาร ปภาษาท ม ความหมายเก ยวข องก บส งไม ม ช ว ตต างๆ เช น ส งของ อาหาร รวมท งธรรมชาต มาใช ในเช งเปร ยบเท ยบ สามารถจาแนกเป นอ ปล กษณ ย อยได 5 ประเภท ด งน 2.1 อ ปล กษณ ส งของ อ ปล กษณ ส งของ หมายถ ง อ ปล กษณ ท เก ดจากการน าร ปภาษา ท ม ความหมายเก ยวข องก บส งของต างๆ มาใช กล าวในเช งเปร ยบเท ยบถ งคนใน ส านวนฝร งเศสและส านวนไทย ซ งพบการใช ร ปภาษาของส งท น ามาเปร ยบท เหม อนก นท กประการท งในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย และการใช ส งท น ามา เปร ยบท เหม อนก นบางประการในสานวนฝร งเศสและสานวนไทย การใช ร ปภาษาท เหม อนก นท กประการท งในส านวนฝร งเศสและ ส านวนไทย เช น c est un pantin (เป นห นเช ด) เท ยบก บส านวนไทยได ว า ห นเช ด

153 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 143 ท งสองสานวนม ท มามาจากต วห นเช ดซ งเป นต วห นท ไม สามารถขย บเองได ต องม คนคอยจ บเช อกเช ดอย ข างหล งจ งจะเคล อนไหวได ตามความต องการของคนเช ด เม อนามาเปร ยบก บคน หมายถ งคนท ตกอย ในฐานะหร อใต อ านาจของคนอ นท คอย จะบงการให แสดงพฤต กรรมต างๆ ตามท ตนต องการ จ งคล ายก บต วห นเช ดน น การใช ร ปภาษาของส งท น ามาเปร ยบท เหม อนก นบางประการ เช น être maigre comme un clou (ผอมเหม อนตะป ) เท ยบก บส านวนไทยได ว า ผอมเหม อนไม เส ยบผ ซ งม ท มามาจากการน าไม ไผ มาเส ยบเข าก บศพ เพ อเวลา จ ดไฟเผาจะได ใช เป นไม จ บส าหร บพล กศพไปมาให ศพไหม ได อย างท วถ ง ในขณะ ท ส านวนฝร งเศสน าล กษณะของส งของท เร ยว ยาว มาเปร ยบก บคน เพ อให เห น ภาพว าผอมขนาดไหน 2.2 อ ปล กษณ อาหาร อ ปล กษณ อาหาร หมายถ ง อ ปล กษณ ท เก ดจากการน าร ปภาษา ท ม ความหมายเก ยวข องก บอาหารมาใช กล าวในเช งเปร ยบเท ยบถ งคนในส านวน ฝร งเศสและส านวนไทย ในอ ปล กษณ อาหารน พบเพ ยงร ปภาษาของส งท น ามา เปร ยบเหม อนก นท กประการท งในส านวนฝร งเศสและส านวนไทยเท าน น ค อ être serrés comme des sardines (แน นเหม อนปลากระป อง) เท ยบเค ยงส านวนไทย ได ว า แน นเป นปลากระป อง ท งสองสานวนม ท มามาจากล กษณะของปลากระป อง เหม อนก น กล าวค อปลากระป องค อปลาท อ ดก นแน นอย ในกระป อง เม อคนจ านวน มากเบ ยดก นแน นอย ในท ใดท หน ง จ งม ล กษณะเหม อนก บปลากระป อง 2.3 อ ปล กษณ ธรรมชาต อ ปล กษณ ธรรมชาต หมายถ ง อ ปล กษณ ท เก ดจากการน าร ป ภาษาท ม ความหมายเก ยวข องก บธรรมชาต เช น น าและไฟ มาใช กล าวในเช ง เปร ยบเท ยบถ งคนในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย ซ งพบการใช ส งท น ามา เปร ยบเหม อนก นท กประการท งในส านวนฝร งเศสและส านวนไทย และการใช ส งท นามาเปร ยบเหม อนก นบางประการ

154 144 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) การใช ส งท นามาเปร ยบเหม อนก นท กประการ เช น jouer avec le feu (เล นก บไฟ) เท ยบเค ยงก บส านวนไทยว า เล นก บไฟ ท งสองส านวนต างท มา มาจากไฟซ งน บว าเป นส งท ม อ นตรายมากท ส ด สามารถท าอ นตรายหร อสร าง ความเส ยหายให ก บคนได ถ าเราไปเล นก บม นอาจโดนไฟลวกม อได นอกจากน ใน สานวนไทยย งใช สอนผ หญ งว าอย าไปเล นก บไฟ หมายถ ง อย าไปล อเล นก บผ ชาย เพราะอาจพลาดท าเส ยท ได การใช ร ปภาษาท ม ส งท น ามาเปร ยบคล ายคล งก น เช น être comme le jour et la nuit (เป นเหม อนกลางว นก บกลางค น) เท ยบก บส านวนไทย ว า ต างก นราวฟ าก บด น ท งสองส านวนต างม ท มาจากธรรมชาต ท อย ห างก นมาก จนไม ม ว นมาบรรจบก นได โดยท กลางว นและกลางค นเป นปรากฏการณ ท เก ดข น ทางธรรมชาต ในขณะท ฟ าก บด นเป นส งท ม อย ในธรรมชาต 2.4 อ ปล กษณ ส งเหน อธรรมชาต อ ปล กษณ ส งเหน อธรรมชาต หมายถ ง อ ปล กษณ ท เก ดจากการ น าร ปภาษาท ม ความหมายเก ยวข องก บส งท อย เหน อความเป นจร งตามธรรมชาต มาใช กล าวในเช งเปร ยบเท ยบถ งคนในสานวนฝร งเศสและสานวนไทย พบการใช ส ง ท นามาเปร ยบเหม อนก นบางประการในส านวนฝร งเศสและส านวนไทยเท าน น ค อ ส านวนฝร งเศส être beau comme un Dieu (หล อราวก บเทพเจ า) เท ยบก บ ส านวนไทยว า หล อราวก บเทพบ ตร ท งสองส านวนน าเทพมาเปร ยบก บคน ซ งใน สานวนฝร งเศสมาจากเทพน ยายกร กท กล าวถ งเทพเจ าอพอลโลว าเป นเทพเจ าท ม ร ปงามมาก ในขณะท ส านวนไทยน าเทพบ ตรมาเปร ยบเพราะเช อก นว าเทพบ ตร เป นเทวดาท อย บนสวรรค เป นผ ม บ ญ ม ผ วพรรณผ ดผ อง และม ร ปร างงามเก น มน ษย 2.5 อ ปล กษณ ต วเลข อ ปล กษณ ต วเลข หมายถ ง อ ปล กษณ ท ม การใช ร ปภาษาท ม ความหมายเก ยวข องก บต วเลขมาใช กล าวในเช งเปร ยบเท ยบถ งคนในส านวน ฝร งเศสและส านวนไทย พบการใช ร ปภาษาของส งท น ามาเปร ยบแตกต างก นใน

155 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 145 ส านวนฝร งเศสและส านวนไทยเท าน น ค อส านวน être numéro un (หมายเลข หน ง) เท ยบก บส านวนไทยว า ห วกะท ส านวนฝร งเศสน าต วเลขมาเปร ยบก บคน เพราะคนท เป นท หน ง ย อมหมายถ งม ความเป นยอดท ส ด ไม ม ใครมาเปร ยบได เปร ยบเหม อนก บหมายเลขหน งท ม กเป นต วเลขท อย หน าส ดเสมอ ในขณะท สานวนไทยนา "ห วกะท " ซ งเป นน ากะท ท ได มาจากการค นมะพร าวในคร งแรกและ น ยมน ามาท าอาหารเพราะเป นน ากะท ท ข นและม นมาเปร ยบก บคนท ม ความสามารถด เย ยม จากการศ กษาอ ปล กษณ ประเภทต างๆ ท าให ทราบร ปภาษาท น ามาใช เปร ยบเท ยบก บคน ซ งการใช อ ปล กษณ ไม ใช เพ ยงการใช เช งเปร ยบเท ยบเท าน น แต สามารถสะท อนให เห นถ งระบบความค ดและมโนท ศน ของผ ใช ภาษาท ม ต อคน ด วย ด งท Ogden and Richards (1972: 11) กล าวไว ว า ความหมายของค าเป น ความส มพ นธ ระหว างร ปภาษาและความค ดท อ างอ งก น โดยค าม ความหมายผ าน มโนท ศน ซ งเป นความค ด ความร ความเข าใจของเจ าของภาษา ท น าร ปภาษาท ม ความหมายตามมโนท ศน มาอ างถ งภาพแท จร งท ปรากฏบนโลก ด งจะเห นได ด ง ภาพประกอบ 1 ความค ด (Thought or Reference) ส ญล กษณ (Symbol) ส งท อ างถ ง (Referent) ภาพประกอบ 1 สามเหล ยมของออกเดนและร ชาร ด ท มา: Ogden, C. K. and I.A. Richards. (1972: 11)

156 146 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ความค ด (Thought) หมายถ ง มโนท ศน ส ญล กษณ (Symbol) หมายถ ง ร ปภาษาซ งอาจเป นค าหร อประโยค และส งท อ างถ ง (referent) หมายถ ง ว ตถ ท อย ในโลก จะเห นได ว าไม ม การเช อมโยงระหว างส ญล กษณ ก บส งท อ างถ งโดยตรง ซ ง แสดงว าร ปภาษาอาจไม เก ยวข องก นก บโลกแห งความเป นจร งของมน ษย จ งให เส นประแสดงความส มพ นธ ระหว างร ปภาษาก บส งท อ างถ ง (Ogden and Richards, 1972: 11) การใช อ ปล กษณ ในช ว ตประจ าว นสามารถสะท อนให เห นถ งระบบ ความค ดและมโนท ศน ของมน ษย ในแต ละส งคมได เร ยกว าอ ปล กษณ เช งมโนท ศน ซ งในการใช ภาษาน นม กเก ดข นโดยธรรมชาต และมาจากประสบการณ ของผ ใช ภาษาน น ซ งมโนท ศน หน งสามารถก าหนดอ กมโนท ศน ได โดยการโยงความหมาย (Mapping) จากวงความหมายต นทาง (Source domain) ไปย งวงความหมาย ปลายทาง (Target domain) โดยท วไปแล ววงความหมายต นทางม กเป นร ปธรรม และวงความหมายปลายทางม กเป นนามธรรม (Lakoff and Johnson, 1980: 24-25; Claudi, Heine, and Hünnemeyer, 1991: 34) จากการศ กษามโนท ศน ท เก ยวก บคนท พบในส านวนฝร งเศสและส านวน ไทยพบว า การใช อ ปล กษณ สามารถสะท อนให เห นมโนท ศน เก ยวก บคนท พบใน ส านวนฝร งเศสและส านวนไทยได ค อ 1. คนเป นส งม ช ว ต และ 2. คนเป น ส งไม ม ช ว ต 1. คนเป นส งม ช ว ต จาแนกเป นประเภทย อยได ด งน 1.1 คนเป นมน ษย จากการใช อ ปล กษณ มน ษย สะท อนมโนท ศน ของผ ใช ภาษาได ว า คนในส งคมฝร งเศสและส านวนไทยเห นถ งความส าค ญของอว ยวะ อาช พ รวมถ ง เช อชาต เช น การมองว าชาวย วเป นคนข เหน ยว หร อ การน าอว ยวะท ส าค ญมา เปร ยบก บคน เช น การนาม อขวามาเปร ยบก บคนสน ท เพราะม อเป นอว ยวะท ใช จ บ ส งของต างๆ เม อน ามาเปร ยบก บคน จ งสะท อนให เห นว าคนคนน นต องม ความสาค ญ สามารถทาส งต างๆ แทนตนเองได

157 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) คนเป นส ตว ร ปภาษาท ม ความหมายเก ยวก บส ตว ท น ามาใช เปร ยบก บคน แสดงมโนท ศน ของผ ใช ภาษาได ว า คนเป นส ตว เพราะพฤต กรรม ล กษณะน ส ยของ คนและส ตว ท สอดคล องคล ายคล งก น ซ งการใช อ ปล กษณ ส ตว สะท อนให เห นน ส ย ของคนในส งคมฝร งเศสและคนในส งคมไทยได ว า คนในส งคมของแต ละส งคมม น ส ยหวงของเหม อนส น ข ล นไหลเหม อนปลาไหล และสกปรกเหม อนหม รวมถ ง การเปร ยบคนโง เป นลาของคนในส งคมฝร งเศส ในขณะท ส งคมไทยเปร ยบคนโง เป นว วเป นควาย ซ งการใช ส านวนของฝร งเศสและส านวนไทย นอกจากจะสะท อน ให เห นถ งน ส ยของคนในส งคมแล ว ย งสะท อนให เห นถ งการเล ยงส ตว ของท งสอง ประเทศด วย 1.3 คนเป นพ ช การใช อ ปล กษณ พ ชสามารถแสดงให เห นมโนท ศน ของผ ใช ภาษา ท งในส งคมและส งคมไทยได ว าคนเป นพ ช โดยการน าล กษณะของพ ชมาเปร ยบก บ คนในส งคมเพ อแสดงล กษณะของคนคนน น เช น การน ากาฝากมาเปร ยบก บคนท ชอบเกาะคนอ นโดยไม ท าประโยชน ให นอกจากน ท งส งคมฝร งเศสและส งคมไทย มองว าคนม การผล บานเหม อนดอกไม โดยการน าอาการผล ดอกออกผลของต นไม มาเปร ยบก บเด กผ หญ งท กาล งเข าส ว ยสาว 2. คนเป นส งไม ม ช ว ต แบ งเป นประเภทย อยได ด งน 2.1 คนเป นส งของ การนาร ปภาษาท ม ความหมายเก ยวก บส งของมาใช เป นอ ปล กษณ สะท อนให เห นมโนท ศน ของผ ใช ภาษาว า คนเป นส งของ โดยการน าล กษณะท โดดเด น เป นเอกล กษณ ของส งของมาใช เปร ยบถ งคน เช น ในส งคมฝร งเศสน า ตะป ซ งม ล กษณะเร ยวและยาว มาเปร ยบก บคนผอมเพ อให เก ดภาพว าคนคนน น ผอมเพ ยงใด ในขณะท ส งคมไทยน าไม เส ยบผ มาเปร ยบ ซ งในส านวนไทยน น นอกจากสะท อนให เห นภาพความผอมแล ว ย งสะท อนถ งการเผาศพของชาวบ าน สม ยก อนท นาไม เส ยบไว ก บศพเพ อคอยพล กศพไปมา

158 148 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) 2.2 คนเป นอาหาร อ ปล กษณ อาหารท น ามาใช เปร ยบถ งคนน นสะท อนให เห นว าท ง ส งคมฝร งเศสและส งคมไทยต างมองคนเป นอาหาร เพ อแสดงให เห นถ งล กษณะ เด นท ม ความส มพ นธ ก นระหว างอาหารก บคน เช น การน าปลากระป องมาเปร ยบ คนท อย ก นอย างแออ ด เพราะล กษณะเด นของปลากระป องค อการน าปลาหลายๆ ต วอ ดลงไปในกระป องเด ยวก น เม อน ามาใช เปร ยบก บคนท าให เก ดภาพของคนท ต องอย ก นอย างเบ ยดเส ยดในท ใดท หน ง หร อในสานวนไทยท น าห วกะท รวมถ งข ง และข า มาใช เปร ยบถ งคน สะท อนให เห นว าคนในส งคมไทยน ยมการทาอาหาร 2.3 คนเป นธรรมชาต การน าร ปภาษาท ม ความหมายเก ยวข องก บธรรมชาต มาใช เป น อ ปล กษณ คนสะท อนให เห นว าผ ใช ภาษาท งในส งคมฝร งเศสและส งคมไทยมองคน เป นธรรมชาต และสะท อนให เห นถ งล กษณะน ส ย อารมณ ของคนในส งคม เช น การน าน าและไฟมาเปร ยบถ งอารมณ ของคน เน องจากน าและไฟม ล กษณะเป น สากล ค อน าจะให ความร ส กเย น และไฟจะให ความร ส กร อนและอ นตราย ด งน นคน ในส งคมฝร งเศสและในส งคมไทย จ งมองเห นภาพเหม อนก นค อมองคนท ม ใจเย น เป นน า ในขณะท คนท ม อารมณ ร อนเป นไฟ 2.4 คนเป นส งเหน อธรรมชาต อ ปล กษณ ส งเหน อธรรมชาต สะท อนมโนท ศน ของผ ใช ภาษาได ว า คนเป นส งเหน อธรรมชาต เช น เทพเจ า เทพบ ตร ซ งเป นส งท คนสมมต ข นมาเพ อ แสดงให เห นความงดงามของคน 2.5 คนเป นต วเลข การใช ร ปภาษาท ม ความหมายเก ยวก บต วเลขมาเปร ยบถ งคน สามารถสะท อนมโนท ศน ของผ ใช ภาษาได ว า คนเป นต วเลข โดยคนในส งคม ฝร งเศสมองว าเลขหน งเป นเลขท แสดงความยอดเย ยมหร อความเก งท ส ด

159 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 149 สร ปและอภ ปรายผล การใช อ ปล กษณ ประเภทต างๆ กล าวถ งคนท พบในส านวนฝร งเศสและ สานวนไทยน น สามารถสะท อนให เห นมโนท ศน ของผ ใช ภาษาในแต ละส งคมได ว า มองคนในส งคมตนเองเป นอย างไร ซ งอ ปล กษณ ประเภทต างๆ ท พบในส านวน ฝร งเศสและสานวนไทย สามารถแบ งได เป น 2 ประเภทใหญ ๆ ได แก 1. อ ปล กษณ ส งม ช ว ต และ 2. อ ปล กษณ ส งไม ม ช ว ต ซ งจาแนกเป นอ ปล กษณ ย อยได ด งน 1. อ ปล กษณ ส งม ช ว ต สามารถจาแนกอ ปล กษณ ย อยได เป น 1. อ ปล กษณ มน ษย 2. อ ปล กษณ พ ช และ 3. อ ปล กษณ ส ตว 2. อ ปล กษณ ส งไม ม ช ว ต สามารถจ าแนกอ ปล กษณ ย อยได เป น 1. อ ปล กษณ ส งของ 2. อ ปล กษณ อาหาร 3. อ ปล กษณ ธรรมชาต 4. อ ปล กษณ ส งเหน อ ธรรมชาต และ 5. อ ปล กษณ ต วเลข จากการใช อ ปล กษณ ด งกล าวข างต น สามารถแสดงให เห นถ งมโนท ศน ของผ ใช ภาษาท งในส งคมฝร งเศสและส านวนไทยได ด งภาพประกอบ 2 และ ภาพประกอบ 3 ตามลาด บ ส งม ช ว ต คน มน ษย ส ตว พ ช ภาพประกอบ 2 แผนภาพแสดงมโนท ศน คนเป นส งม ช ว ต

160 150 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ส งไม ม ช ว ต คน ส งของ อาหาร ธรรมชาต ส งเหน อธรรมชาต ต วเลข ภาพประกอบ 3 แผนภาพแสดงมโนท ศน คนเป นส งไม ม ช ว ต จากการศ กษาเปร ยบเท ยบอ ปล กษณ ท เก ยวก บคนท พบในส านวน ฝร งเศสและส านวนไทย ผ ว จ ยพบว าอ ปล กษณ ท น ามาใช กล าวถ งคนม ความ เก ยวข องก บคนโดยตรงและม ความส าค ญต อคน เช น ส ตว พ ช หร อส งของ ซ ง ส งเกตได จากร ปภาษาท น ามาใช ในการเปร ยบเท ยบไม ว าในส านวนฝร งเศสหร อ สานวนไทย นอกจากน จากการศ กษาเปร ยบเท ยบการใช อ ปล กษณ ประเภทต างๆ ท นามาเปร ยบก บคน พบว าการใช ร ปภาษาของการใช ส งท น ามาเปร ยบคล ายคล งก น ในส านวนฝร งเศสและส านวนไทยสะท อนให เห นมโนท ศน ของคนในส งคมฝร งเศส และส านวนไทยว า คนในส งคมฝร งเศสก บคนในส งคมไทยมองคนในส งคม เหม อนก น เช น มองว าคนในส งคมของตนม น ส ยหวงของ ข เหน ยว หร อ กล าหาญ เหม อนก น แต เน องด วยความแตกต างทางว ฒนธรรม ความเช อ ส งแวดล อม รวมถ งการประกอบอาช พท าให ร ปภาษาท ใช แตกต างก น โดยร ปภาษาท น ามาใช เป นอ ปล กษณ ย งสามารถสะท อนถ งสภาพความเป นอย ว ฒนธรรม ความเช อ รวมถ งล กษณะน ส ยของคนในส งคมฝร งเศสและส งคมไทยได ซ งสอดคล องก บงาน ของ ฮ เดโอะ ฮ ราโนะ (2550) ศ กษาเปร ยบเท ยบสานวนญ ป นก บส านวนไทยท ม ค า เก ยวก บส ตว ส เท า ท พบว าส านวนญ ป นและส านวนไทยท ม ค าเก ยวก บส ตว สะท อนให เห นถ งว ถ ช ว ต ท ศนคต ความเช อ ว ฒนธรรมและอ นๆ อ กในหลายๆ ด านของท งสองชาต ได อย างช ดเจนซ งค อนข างม ความคล ายคล งก นมาก

161 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 151 โดยเฉพาะในเร องของการด าเน นช ว ตท ค อนข างผ กพ นอย ก บธรรมชาต เป นส วน ใหญ เช น การประกอบอาช พ การด าเน นช ว ต และความเป นอย ในด านอ นๆ โดย อาจจะม ความแตกต างก นในบางด าน เช น พ ชพ นธ ทางธรรมชาต ประเภทของส ตว ท นามาเป นพาหนะในการเด นทางและใช แรงงาน การศ กษาอ ปล กษณ เช งมโนท ศน ท เก ยวก บคนท พบในส านวนฝร งเศส และส านวนไทย ม ประโยชน ต อผ เร ยนภาษาฝร งเศส เพราะท าให เข าใจมโนท ศน ของผ ใช ภาษาท งในส งคมฝร งเศสและส งคมไทยมากข น รวมท งได เห นถ ง ว ฒนธรรม ความเป นอย ความเช อ และค าน ยม ข อเสนอแนะทางว ชาการ ในการสอนว ชาฝร งเศส คร ผ สอนควรสอนให ผ เร ยนเห นความแตกต าง และความเหม อนก นของส านวนฝร งเศสและส านวนไทย เพ อท ผ เร ยนจะได ไม ส บสนในการเอาไปใช นอกจากน ผ สอนควรแทรกเร องว ฒนธรรมของส งคมฝร งเศส และส งคมไทยลงไปในเน อหาด วย เน องจากส งคมฝร งเศสและส งคมไทยต างม ความแตกต างก นท งทางด านว ฒนธรรม ความเป นอย รวมถ งความเช อต างๆ บรรณาน กรม กาญจนา จ วะก ดาการ สานวนฝร งเศสควรร. เช ยงใหม : สาขาว ชาภาษาฝร งเศส มหาว ทยาล ยเช ยงใหม. โชคช ย ห วงถนอม การว เคราะห อ ปล กษณ การต อส และการแข งข นในข าว ธ รก จตามแนวทฤษฎ อรรถศาสตร พ ทธ ป ญญา. ว ทยาน พนธ มหาบ ณฑ ต สาขาจาร กภาษาไทย มหาว ทยาล ยศ ลปากร. ดารณ พ ทธร กษา สานวนฝร งเศสและส านวนไทย. กร งเทพฯ: ดวงกมล. ประส ทธ กาพย กลอน ภาษาก บความค ด. กร งเทพฯ: โรงพ มพ มหาว ทยาล ย รามคาแหง. ปร ชา ช างขว ญย น พ นฐานการใช ภาษา. กร งเทพฯ: ไทยว ฒนาพาน ช.

162 152 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ปร ชา ท ช นพงศ ล กษณะภาษาไทย (ไทย 104). พ มพ คร งท 2. กร งเทพฯ: โอเด ยนสโตร. ม ร นด า บ รร งโรจน อ ปล กษณ เช งมโนท ศน เก ยวก บผ หญ งในบทเพลง ล กท งไทย. ว ทยาน พนธ มหาบ ณฑ ต สาขาภาษาศาสตร มหาว ทยาล ยธรรมศาสตร. ร ชน ซอโสตถ ก ล ส ภาษ ตอ งกฤษ-คาสอนใจของไทยท ม ความหมาย คล ายคล งก น. กร งเทพฯ: สาน กพ มพ แห งจ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย. สอางค มะล ก ล ส ภาษ ต-คาพ งเพย ภาษาฝร งเศส. กร งเทพฯ: ด ด บ คสโตร. อน มานราชธน, พระยา น ร กต ศาสตร ภาค2. กร งเทพฯ: โรงพ มพ ร งเร องธรรม. ฮ ราโนะ, ฮ เดโอะ การศ กษาเปร ยบเท ยบสานวนญ ป นก บสานวนไทยท ม คาเก ยวก บส ตว ส เท า. ปร ญญาน พนธ มหาบ ณฑ ต สาขาภาษาไทย มหาว ทยาล ยศร นคร นทรว โรฒ. Claudi, U., B Heine, and F. hünnemeyer Grammaticalization: A conceptual framework. Chicago: University of Chicago Press. Lakoff, G. and Johnson, M Metaphor we live by. Chicago: University of Chicago. Ogden, C. K. and Richards, I.A The Meaning of Meaning: A Study of The Influence of Language upon Thougth and of the Science of Symbolism. London: Routledge & Kegan Paul. Ullmann, S Semantics: An Introduction to the Science of Meaning. Oxford: Basil Blackwell. Ungerer, F. and Schmid An Introduction to Cognitive Linguistics. London: Longman.

163 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 153 บทพ ลาปมะระเส ยในพ ธ ม ฮ รรอม ของชาวม สล มน กายช อะห ในประเทศไทย The Marasia Lamentation in Muharram Observance of the Shia Muslim in Thailand ศร ณย น กรบ Saran Nakrob บทค ดย อ การว จ ยน ม ว ตถ ประสงค 1) เพ อศ กษาสาระส าค ญของพ ธ ม ฮ รรอม 2) เพ อบ นท กและว เคราะห ทานองบทพ ลาปมะระเส ยในเช งว ชาการดนตร ผลจากการ ว จ ยสร ปได ด งน 1) พ ธ ม ฮ รรอมได ถ กน าเข ามาในประเทศไทยโดยชาวเปอร เซ ยท ได เด นทางเข ามาค าขายก บกร งศร อย ธยาในสม ยพระเจ าทรงธรรม สาระส าค ญของ การประกอบพ ธ กรรมค อการร าล กถ งมรณกรรมของท านอ หม ามฮ เซนท ถ กส งหาร อย างทาร ณพร อมก บครอบคร ววงศ วานรวม 72 คน ณ สมรภ ม หร อด นแดนท เร ยกว า ก รบะลาฮ ในว นท 10 เด อนม ฮ รรอม ฮ จเราะฮ ศ กราชท 61 การด าเน น พ ธ กรรมได ก าหนดระยะเวลา 10 ว น โดยม ว ตถ ประสงค เพ อน าเสนอเร องราวจาก บทความว จ ยน เป นส วนหน งของโครงการว จ ยท ได ร บท นสน บสน นการว จ ย จากคณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร ประจ าป งบประมาณ 2552 ปร บปร ง จากบทความท น าเสนอในการประช มว ชาการระด บชาต มน ษยศาสตร ในทศวรรษใหม : พลว ตแห งองค ความร ก บพห ล กษณ ทางว ฒนธรรม ณ อาคารวช ราน สรณ มหาว ทยาล ย เกษตรศาสตร ว นท ส งหาคม ผ ช วยศาสตราจารย ประจ าภาคว ชาดนตร คณะมน ษยศาสตร มหาว ทยาล ย เกษตรศาสตร. ต ดต อได ท : fhumsrn@ku.ac.th

164 154 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) เหต การณ ประว ต ศาสตร ซ งแบ งเน อหาออกเป น 12 ตอน ร ปแบบการน าเสนอท สาค ญค อการเล าเร องตามเหต การณ ประว ต ศาสตร เร ยกว า ร วาหย ต หร อ โร หย า และการข บบทพ ลาปเป นท วงท านองต าง ๆ เร ยกว า มะระเส ย ซ งได ส บทอดต อ ก นมาต งแต สม ยกร งศร อย ธยาจนถ งป จจ บ น โดยไม สามารถส บทราบถ งนาม ผ ประพ นธ ได 2) บทพ ลาปมะระเส ยได บ นท กในร ปแบบโน ตดนตร สากล จากการ ว เคราะห พบว าการข บบทพ ลาปมะระเส ยใช ภาษาฟาร ซ ภาษาอ รด และภาษา อาหร บ ม ล กษณะเป นประโยคท านองท ข บร องซ าไปซ ามา ประกอบไปด วยกล ม เส ยง 5 เส ยง 6 เส ยง และ 7 เส ยง ส วนมากอย ในบ นไดเส ยงไมเนอร และบางส วน อย ในบ นไดเส ยง 5 เส ยงเมเจอร โดยไม ม การจ ดล าด บความส าค ญของเส ยง บท พ ลาปมะระเส ยม ล กษณะเป นแนวทานองเด ยวท ม ช วงเส ยงแตกต างก นในหลายข น ค การเคล อนท ของท านองเป นล กษณะตามข นและข ามข น ท งในท ศทางข น ท ศทางลง และท ศทางคงท การเอ อนท านองเป นการประด บท านองท ส าค ญ โดย ปรากฏการซ าทานองท ม ล กษณะจ งหวะของทานองท หลากหลาย คาสาค ญ: บทพ ลาป; มะระเส ย; ม ฮ รรอม; ม สล ม; ช อะห Abstract The purposes of this research are 1) To study the elements of the Muharram 2) To document and analyze the Marasia lamentation. The results of the research conclude that are: 1) The Muharram Observance is derived from the Persian, who came to Ayudhya for trading in the period of King Shrong-Dhamma. The ritual has significance and mourning for the martyrdom of Hussain Ibn Ali, along with 72 members of his family and close friends at the Battle of Karbala in the tenth day of Muharram, Year 61 AH. The purpose of the observance is to declare the historical event which is divided into 12 parts.

165 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 155 The story is either transmitted by narrative called Riwayad or Ro-ya and recitative called Marasia which are transmitted since Ayudhya period until today which the composers names are unknown. 2) The marasia lamentation were documented and transcribed into western notation. From the analysis, it is found that the marasia lamentation are, sung in Farsi, Urdu as well as Arabic languages, the melodic phrases within pentatonic, hexatonic, and heptatonic tonesets which are mostly in minor scales and somes in major pentatonic scales. The textures are monophonic with various in ranges and intervals. The melodic contours are conjunct and disjunct in ascending, descending, and undulating directions. The mellismatic is the main melodic elaboration with repetitions and various types of melodic rhythm. Keywords: Lamentation; Marasia; Muharram; Muslim; Shia ความสาค ญของการว จ ย พ ธ ม ฮ รรอมเป นพ ธ กรรมสาค ญในศาสนาอ สลามน กายช อะห ม ระยะเวลา ในการประกอบพ ธ กรรม 10 ว น โดยม สาระส าค ญเพ อร าล กถ งเหต การณ ส าค ญ ทางประว ต ศาสตร ค อ มรณกรรมของท านอ หม ามฮ เซน หลานของท านศาสดา ม ฮ มหม ด และเป นอ หม ามล าด บท 3 ตามความเช อของชาวม สล มช อะห ซ งได ถ ก ส งหารอย างทาร ณพร อมก บครอบคร ววงศ วานของท านรวม 72 คน ณ ด นแดนท เร ยกว า ก รบะลาฮ (ป จจ บ นอย ในประเทศอ ร ก) ในว นท 10 หร อว น อาช รอ ใน ภาษาอาหร บ เด อนม ฮ รรอม ซ งเป นเด อนแรกตามปฏ ท นศาสนาอ สลาม ฮ จเราะฮ ศ กราชท 61 พ ธ กรรมน จ งถ กเร ยกว าพ ธ ม ฮ รรอมตามช อของเด อนม ฮ รรอม ซ งเป น เด อนท ได เก ดเหต การณ สาค ญน ข น พ ธ ม ฮ รรอมได เข าส ในประเทศไทยโดยชาวเปอร เซ ยต งแต สม ยกร ง ศร อย ธยาและได ปฏ บ ต ส บทอดต อก นมาจนกระท งในป จจ บ น พ ธ ม ฮ รรอมใน

166 156 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ประเทศไทยเร ยกอ กอย างหน งว า พ ธ เจ าเซ น หร อ พ ธ เต นเจ าเซ น ท งน ค าว า เจ าเซ น หมายถ งเฉพาะชาวช อะห ม สล มท อาศ ยอย ในประเทศไทยเท าน น ส นน ษฐานว าม ท มาของค าอย 2 ประการค อ ประการแรกส นน ษฐานว ามาจากใน ระหว างการประกอบพ ธ กรรมได ม การเด นท บอกพร อมก บการเด นโยกต วเป น จ งหวะคล ายก บการเต น และเปล งเส ยงร องว า "ยาฮ เซนๆ" ซ งหมายถ งท าน อ หม ามฮ เซน เม อบ คคลภายนอกได มาพบเห นและได ย น อาจได ย นการเปล งเส ยง ร องคาว า ยาฮ เซน ผ ดเพ ยนไปเป นคาว า เจ าเซ น ด งน นจ งเร ยกชาวช อะห ม สล ม กล มน ว า "เจ าเซ น" ประกอบก บอาก ปก ร ยาของการเด นท บอกโยกต วเป นจ งหวะน ด คล ายก บการเต น ด งน นจ งได เร ยกว า เต นเจ าเซ น ประการท สองส นน ษฐานว า มาจากการท ผ นาพ ธ กรรมน เข ามาในประเทศไทยเป นชาวเปอร เซ ยซ งได เข ามาร บ ราชการในประเทศไทย จนได ร บบรรดาศ กด ในต าแหน งส าค ญของบ านเม องส บทอด ต อก นมาต งแต สม ยอย ธยาจนถ งร ตนโกส นทร จ งเร ยกก นในภาษาพ ดว า แขกเจ า หร อ แขกเจ าเซ น (ทาเน ยบ แสงเง น, ส มภาษณ, 15 ส งหาคม 2552) การประกอบพ ธ ม ฮ รรอมของชาวช อะห ม สล มในประเทศไทยประกอบ ไปด วยร ปแบบส าค ญค อ การเล าเร องตามเหต การณ ประว ต ศาสตร เร ยกว า ร วาหย ต หร อ โร หย า การต งร วขบวนแห พระศพจ าลองโดยแสดงส ญล กษณ ของ ผ บร ส ทธ ท ง 5 ตามความเช อถ อศร ทธาของชาวช อะห ม สล ม ได แก ท านนบ ม ฮ มหม ด พระนางฟาฏ มะห ท านอ หม ามอาล ท านอ หม ามหะซ น และท านอ หม ามฮ เซน โดย ในพ ธ ม ฮ รรอมได ท าส ญล กษณ แทนบ คคลเหล าน เป นร ปน วม อท ง 5 น ว ซ งได ประด ษฐ และตกแต งอย างสวยงาม การประกอบพ ธ กรรมท ส าค ญค อการข บบท พ ลาปเป นท วงท านองและค าร องท แตกต างก นเร ยกว า มะระเส ย หร อ การช ก มะระเส ย ประกอบก บการมะต มหร อการใช ม อฟาดลงไปบนหน าอกของตนเอง พร อมก บการเด นเย องย างวนเว ยนเป นจ งหวะ ท งน ท วงท านองและค าร องท ใช ใน การข บบทพ ลาปเหล าน ไม สามารถส บทราบถ งนามผ ประพ นธ ได นอกจากน ย งม การเด นล ยไฟ และการกร ดศ รษะซ งเป นพ ธ ท กระท าในว นท 10 หร อว นว นอาช รอ ซ งเป นว นส ดท ายของการประกอบพ ธ กรรม (ท าเน ยบ แสงเง น, ส มภาษณ, 15 ส งหาคม 2552)

167 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 157 จากร ปแบบของพ ธ กรรมด งกล าวน ชาวช อะห ม สล มท วโลกจะม แนว ปฏ บ ต ท คล ายคล งก น แต จะม ความแตกต างก นไปในรายละเอ ยดของการประกอบ พ ธ กรรม ยกต วอย างเช น ชาวช อะห ม สล มในประเทศไทยส วนมากจะใช ม อขวา เพ ยงม อเด ยวในการมะต ม แต ชาวช อะห ม สล มในหลายประเทศจะใช ม อท ง 2 ม อ ฟาดหน าอกสล บก นไปมา เป นต น ท งน สามารถกล าวได ว าร ปแบบท เป น เอกล กษณ ของการประกอบพ ธ ม ฮ รรอมในภาพรวมค อ การข บบทพ ลาปหร อการ ช กมะระเส ยประกอบก บการฟาดหน าอกหร อการมะต ม พ ลาป เป นค าท มาจากภาษาบาล ส นสกฤต ตามความหมายของ พจนาน กรมฉบ บราชบ ณฑ ตยสถาน พ.ศ.2542 ม ความหมายว า ร าไรร าพ น คร าครวญ ร องไห บ นเพ อ ม กใช ในค าประพ นธ หร อใช ในภาษาวรรณศ ลป ไม น ยมใช เป น ภาษาพ ดในช ว ตประจ าว น ซ งก ร ยาอาการของการช กมะระเส ยในพ ธ ม ฮ รรอม ม ล กษณะสอดคล องตามความหมายของค าว าบทพ ลาปมากท ส ด ด งน นผ ว จ ยจ งใช คาว าบทพ ลาปสาหร บงานว จ ยน จากการทบทวนวรรณกรรมได พบงานว จ ยของส ภาพรรณ พลอยบ ษย (2547: 88-93) ได เสนองานว จ ยท แสดงผลการศ กษาดนตร ในพ ธ แห เจ าเซ น ท งน ผ ว จ ยเห นด วยอย างย งก บการท างานว จ ยโดยม ว ตถ ประสงค เพ อการอน ร กษ ว ฒนธรรมทางด านดนตร ของกล มชนหร อกล มชาต พ นธ แต จากการทบทวน วรรณกรรมผ ว จ ยพบว าผลการว จ ยทางด านดนตร ย งม ความคลาดเคล อน และ ปรากฏความไม สอดคล องก นในหลายประเด น ด งน นผ ว จ ยจ งอยากทบทวนและ นาเสนอผลการว จ ยท แสดงให เห นม ต ทางว ฒนธรรมในม มมองท หลากหลายมากข น ว ตถ ประสงค ของการว จ ย 1. เพ อศ กษาสาระสาค ญของพ ธ ม ฮ รรอม 2. เพ อบ นท กและว เคราะห ท านองบทพ ลาปมะระเส ยในเช งว ชาการ ดนตร

168 158 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ขอบเขตของการว จ ย 1. ขอบเขตของการเล อกพ นท ภาคสนาม ผ ว จ ยได เล อกก ฎ เจร ญพาศน ซ งต งอย ท ถนนอ สรภาพ เขตบางกอกใหญ จ งหว ดกร งเทพมหานคร เพ อเป นสถานท ส าหร บการเก บข อม ลภาคสนาม โดยม เหต ผลด งต อไปน 1.1 ก ฎ เจร ญพาศน เป นศาสนสถานและเป นศ นย กลางของช มชนชาว ช อะห ม สล มท เก าแก ท ส ดแห งหน งในประเทศไทยซ งส บรากฐานมาต งแต สม ยกร ง ศร อย ธยา 1.2 การประกอบพ ธ ม ฮ รรอมได ม การส บทอดต อก นมาต งแต สม ยกร ง ศร อย ธยา โดยได ก าหนดภาระหน าท ในส วนต างๆ ของการประกอบพ ธ กรรมตาม สายตระก ล 1.3 จากเหต ผลด งกล าว จ งอาจกล าวได ว าก ฎ เจร ญพาศน เปร ยบ เสม อนเป นต วแทนทางว ฒนธรรมของชาวม สล มน กายช อะห ในประเทศไทย อย างไรก ตามการประกอบพ ธ ม ฮ รรอมในศาสนสถานอ นๆ อาจม ความ แตกต างก นในรายละเอ ยดบ างเล กน อย 2. ขอบเขตของการว เคราะห ทานองบทพ ลาปในพ ธ ม ฮ รรอม ผ ว จ ยได ศ กษาหล กการว เคราะห ดนตร และบทเพลงในหลายร ปแบบ เพ อเป นแนวค ดพ นฐานในการว เคราะห โดยผ ว จ ยได ก าหนดแนวทางการว เคราะห ท านองบทพ ลาปในพ ธ ม ฮ รรอมข นใหม ซ งได ค าน งถ งส งท ปรากฏให เห นและ ม มมองในม ต ทางว ฒนธรรมดนตร ท เหมาะสมส าหร บงานว จ ยน โดยได ก าหนด ประเด นการว เคราะห ด งน 1. ล กษณะท วไป (General Background) ได จ าแนกเป นห วข อการ ว เคราะห ท สาค ญ ได แก 1.1 ร ปแบบหร อโครงสร าง (Form or Structure) 1.2 ภาษา (Languages) 1.3 ความหมาย (Meaning)

169 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) ระบบเส ยง (Tone system) ได จ าแนกเป นห วข อการว เคราะห ท สาค ญ ได แก 2.1 กล มเส ยง (Toneset) 2.2 บ นไดเส ยง (Scale) 3. ทานอง (Melody) ได จาแนกเป นห วข อการว เคราะห ท สาค ญ ได แก 3.1 ร ปล กษณ ของทานอง (Melodic texture) 3.2 ช วงเส ยง (Range) 3.3 การเคล อนท ของทานอง (Melodic contour) 3.4 ท ศทางของทานอง (Melodic direction) 3.5 การประด บทานอง (Melodic elaboration) 3.6 การซ าทานอง (Repetition) 3.7 ล กษณะจ งหวะของทานอง (Melodic Rhythm) ระเบ ยบและว ธ ดาเน นการว จ ย การว จ ยน เป นการว จ ยเช งค ณภาพ โดยใช ข อม ลหล กจากการเก บข อม ล ภาคสนาม และข อม ลจากเอกสารและงานว จ ยท เก ยวข องต างๆ เป นข อม ล สน บสน น ซ งใช ว ธ การทางชาต พ นธ วรรณา (ethnography) และสร ปข อม ลท งหมด เป นรายงานการว จ ย โดยม ข นตอนของการดาเน นการว จ ยด งน 1. ข นเตร ยมการ เป นข นตอนของการวางแผนการว จ ย โดยศ กษาถ งความเป นไปได ใน การทาว จ ย ซ งได จาแนกการศ กษาข อม ลด งน 1.1 การศ กษาจากเอกสารต างๆ ท เก ยวข อง ผ ว จ ยได ศ กษาจากแหล งข อม ลต างๆ ได แก เอกสาร ต ารา หน งส อ วารสาร ส งพ มพ ตลอดจนบทความ และงานว จ ยท เก ยวข อง โดยน ามา ทบทวนวรรณกรรม การสร างกรอบแนวค ดและว ธ การศ กษา รวมถ งการว เคราะห ข อม ลและอภ ปรายผล

170 160 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) 1.2 การสารวจพ นท ภาคสนามก อนการทาว จ ย ผ ว จ ยได เข าพ นท ภาคสนาม ณ ก ฎ เจร ญพาศน ถนนอ สรภาพ เขตบางกอกใหญ จ งหว ดกร งเทพมหานคร และได แนะนาตนเองต อโต ะอ หม ามและ ผ ด แลศาสนสถาน เพ อขออน ญาตท าการว จ ยและเก บข อม ลภาคสนามจากการ ประกอบพ ธ กรรมจร งในศาสนสถาน โดยม หน งส อขออน ญาตอย างเป นทางการจาก หน วยงานต นส งก ดของผ ว จ ย นอกจากน ผ ว จ ยได สนทนาอย างไม เป นทางการเพ อ ร บทราบข อม ล ตลอดจนเง อนไขหร อข อจ าก ดต างๆ เพ อผ ว จ ยจะได ปฏ บ ต ตนได อย างถ กต องตามหล กปฏ บ ต ของชาวช อะห ม สล ม อ กท งเป นการสร างความค นเคย ก อนท จะดาเน นการเก บข อม ลจร ง 2. ข นดาเน นการ เป นข นตอนของการเก บข อม ลภาคสนาม โดยม กล มผ ให ข อม ลหล ก ได แก - นายเสน ย อากาหย ทร สต หร ออ หม ามของศาสนสถานก ฎ เจร ญพาศน ซ งเป นผ นาในการประกอบพ ธ กรรม - นายท าเน ยบ แสงเง น น กว ชาการศ นย ข อม ลประว ต ศาสตร ช มชน ธนบ ร และผ อาว โสของศาสนสถานก ฎ เจร ญพาศน - นายมานพ ยวงมณ ผ อาว โสของศาสนสถานก ฎ เจร ญพาศน - นายชน นทร โสร จก ล ผ บรรเลงป ประกอบในพ ธ ม ฮ รรอม ของ ศาสนสถานก ฎ เจร ญพาศน โดยม เหต ผลในการเล อกกล มบ คคลเหล าน ค อ กล มบ คคลด งกล าวม ความรอบร เป นอย างด ย งในด านท แตกต างก นไป และเม อน าข อม ลท ได ร บท งหมด มารวมก นจ งท าให ข อม ลม ความสมบ รณ ครบถ วน ซ งผ ว จ ยได ใช ว ธ การเก บข อม ล ด งต อไปน 2.1 การส งเกตแบบม ส วนร วม ผ ว จ ยได ใช ว ธ การส งเกตแบบม ส วนร วม โดยการเข าร วมประกอบ พ ธ กรรมในบางข นตอนท ได ร บอน ญาตให เข าร วมได ได แก การเด นวนรอบ ศาสนสถาน ประกอบการมะต ม

171 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) การส งเกตแบบไม ม ส วนร วม ผ ว จ ยได ส งเกตการประกอบพ ธ กรรมในแต ละข นตอน โดยไม ได ไปเข าร วมในพ ธ กรรม พร อมท งท าการบ นท กเส ยงและภาพท งภาพน งและ ภาพเคล อนไหว 2.3 การส มภาษณ แบบเป นทางการ ผ ว จ ยได วางแผนการส มภาษณ โดยได ม การก าหนดค าถามและ บ คคลในการส มภาษณ โดยได น ดหมายไว ล วงหน าเพ อทาการส มภาษณ 2.4 การส มภาษณ แบบไม เป นทางการ ผ ว จ ยได ใช การส มภาษณ แบบไม เป นทางการอย เสมอ ซ งท าให ได ทราบข อม ลท แตกต างก นไปในหลายม มมอง อ นเป นส วนช วยให ข อม ลท งหมดม ความสมบ รณ มากย งข น 3. ข นว เคราะห ข อม ล ผ ว จ ยได น าข อม ลท งหมด ท งข อม ลท ได จากเอกสารต างๆ และข อม ล จากการท างานภาคสนามมาท าการเร ยบเร ยงอย างเป นระบบ โดยการศ กษา สาระส าค ญของพ ธ ม ฮ รรอม ผ ว จ ยได ใช แนวค ดทางชาต พ นธ วรรณา ซ งเป นการ อธ บายข อเท จจร งตามท ปรากฏ ส าหร บการว เคราะห ข อม ลในส วนของท านองบทพ ลาปมะระเส ย ผ ว จ ยได ว เคราะห ในส งท ปรากฏซ งสามารถอธ บายในเช งว ชาการดนตร ได โดย อาศ ยแนวค ดผสมผสานระหว างหล กทฤษฎ ดนตร สากล ดนตร เปอร เซ ย และดนตร อาหร บ 4. ข นนาเสนอข อม ล ผ ว จ ยได นาเสนอข อม ลท งหมดในล กษณะรายงานการว จ ย และบ นท ก ข อม ลท งหมดในแผ นซ ด รอม นอกจากน ผ ว จ ยได น าเสนอข อม ลบางส วนของ งานว จ ยประกอบส อสารสนเทศในการประช มว ชาการ และน าเสนอบทความจาก งานว จ ยเพ อต พ มพ เผยแพร ในวารสารว ชาการอ กด วย

172 162 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) ผลการว จ ย สาระสาค ญของพ ธ ม ฮ รรอม การประกอบพ ธ ม ฮ รรอมม ว ตถ ประสงค เพ อราล กถ งเหต การณ ส าค ญทาง ประว ต ศาสตร ในการท ท านอ หม ามฮ เซน หลานของท านศาสดาม ฮ มหม ดได ถ ก ส งหารอย างทาร ณพร อมด วยครอบคร ววงศ วานของท านรวม 72 คน ณ แผ นด น ก รบะลาฮ ซ งป จจ บ นเป นด นแดนอย ในประเทศอ ร ก ในว นท 10 หร อว นอาช รอ เด อนม ฮ รรอม ฮ จเราะฮ ศ กราชท ร ปแบบของพ ธ กรรม ม ล กษณะเป นการน าเสนอเหต การณ ตาม ประว ต ศาสตร โดยแบ งเน อหาออกเป น 12 ตอนหร อ 12 บ น ซ งม ร ปแบบการ น าเสนอท ส าค ญค อ การร วาหย ต หร อการอ าน โร หย า (ภาษาฟาร ซ หร อ เปอร เซ ย) หมายถ ง การเล าเร องตามเหต การณ ประว ต ศาสตร และ มะระเส ย หร อ การช กมะระเส ย หมายถ ง การข บบทพ ลาปเป นท วงท านองต างๆ ท งน ผ ท ท า หน าท อ านโร หย าจะม เพ ยง 1-2 คน และผ ช กมะระเส ยประมาณ 4-5 คน ซ งล วนต อง ม ความเข าใจในประว ต ศาสตร และม สามารถในการอ านภาษาฟาร ซ ได เป นอย างด รวมถ งการม ท กษะในการถ ายทอดเร องราวได อย างม ส ส น สามารถโน มน าว ผ เข าร วมพ ธ กรรมให ม อารมณ ร วมได เป นอย างด ในการข บบทพ ลาปมะระเส ยหร อ ช กมะระเส ย ท งฝ ายผ นาการข บและผ ร องร บต องกระทาให เป นจ งหวะสอดคล องก น ก บการมะต า จ งหวะในการมะต าม ต งแต ช าไปจนถ งเร ว โดยเร มจากการตบหน าอก เบาๆ ไปจนถ งการฟาดม อลงไปบนหน าอกอย างแรง ซ งข นอย ก บท วงท านองของ การช กมะระเส ย การประกอบพ ธ กรรมประกอบไปด วยกล มบ คคล 3 กล มค อ 1.1 กล มผ น าในการประกอบพ ธ กรรม ได แก โต ะอ หม ามหร อผ น า ศาสนสถาน ซ งท าหน าท ผ น าการประกอบพ ธ กรรมตามข นตอนต างๆ และ เชค หร อน กการศาสนา ซ งเป นผ ท ม ความรอบร เช ยวชาญในประว ต ศาสตร และ ข อบ ญญ ต ของศาสนาเป นอย างด โดยอาจเช ญมาจากท ต างๆ ท วท กม มโลก เพ อ มาทาหน าท บรรยายเร องราวและอบรมส งสอน

173 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) กล มผ ประกอบพ ธ กรรม ซ งเป นฝ ายชาย โดยแต ละบ คคลจะม หน าท ในการประกอบพ ธ กรรมท แตกต างก นไป ซ งเป นหน าท ท ได ร บส บทอดต อ ก นมาตามสายตระก ล 1.3 กล มผ เข าร วมพ ธ กรรม ได แก ชาวช อะห ม สล มท วไปท งชายหญ ง และเด ก ซ งกล มบ คคลท งหมดจะแต งกายด วยช ดส ด า ยกเว น ม จญะน น หร อ บ าย หน หร อ หน (บ คคลสมมต ว าเป นคนบ า ซ งมาจากวรรณกรรมเปอร เซ ย) ท แต งกายด วยช ดส ขาว 2. ข นตอนของพ ธ กรรม ประกอบไปด วย 2 ข นตอนสาค ญค อ 2.1 ข นตอนการเตร ยมการ เป นข นตอนก อนการประกอบพ ธ กรรม โดยม การเตร ยมการในหลายๆ ด าน ได แก การท าความสะอาดศาสนสถาน การ ประด บตกแต งศาสนสถาน การเตร ยมอ ปกรณ ท ใช ในการประกอบพ ธ กรรมท งหมด ซ งล วนต องเตร ยมการล วงหน าเป นอาท ตย โดยก าหนดให ว นข นเพดานด า-เพดาน แดงเป นส ญล กษณ ของการเร มต น กล าวค อเป นการจ ดเตร ยมสถานท โดยการ จ าลองห องโถงช นในของศาสนสถานหร อม สย ดท ใช ประกอบพ ธ กรรมให เป น ชะด ต (ภาษาอารบ ค) หร อ ช นชะด ต หมายถ ง สถานท ท ส งหาร โดยการน าผ า ส ด าผ นใหญ มากางไว บนเพดานห องโถง เพ อเป นส ญล กษณ แสดงถ งความ โศกเศร าท กาล งจะเข ามาปกคล มท วแผ นฟ า ซ งเร ยกว า เพดานด า และน าผ าส แดง ต ดขอบระบายคล ายฉ ตรส เหล ยมผ นผ าส แดงสดประด บประดาอย างสวยงามมา กางซ อนต ดก บผ าส ด า เพ อเป นส ญล กษณ แสดงถ งท องฟ าเหน อแผ นด นก รบะลาฮ สถานท เก ดเหต การณ ส งหารอ หม ามฮ เซนและครอบคร ววงศ วาน ซ งเร ยกว า เพดานแดง หล งจากข นเพดานด า-เพดานแดงเสร จแล ว จะเป นการประกอบ เคร องไม และเคร องกระดาษตอกลายท เร ยกว า แผงกะหนาต ซ งเป นค าในภาษา ฟาร ซ แปลว าด านข าง ในท น หมายถ งด านข างของสถานท ฝ งศพอ หม ามฮ เซน การ ประกอบแผงกะหนาตเป นการจ าลองฉากเพ อการน าเสนอเร องราวในการประกอบ พ ธ กรรม โดยจะนาแผงกะหนาตไปจ ดวางไว บร เวณช นชะด ต

174 164 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) การข นเพดานดา-เพดานแดงน ส วนมากจะดาเน นการก อนว นเร ม พ ธ กรรมจร งประมาณ 3-4 ว น และในระหว างน ได ม การจ ดเตร ยมศาสนสถานให พร อมส าหร บการประกอบพ ธ กรรมด วยเช นก น ไม ว าจะเป นการท าความสะอาด การประด บตกแต งศาสนสถาน รวมถ งการจ ดเตร ยมเคร องอ ปกรณ ท ใช ส าหร บ ขบวนแห ในการประกอบพ ธ กรรม 2.2 ข นตอนการด าเน นการ ม ระยะเวลาด าเน นการ 10 ว น ท งการ ประกอบพ ธ กรรมในอาคารศาสนสถาน และการต งขบวนแห เด นไปรอบๆ ศาสนสถาน โดยในแต ละว นแบ งออกเป นสองช วงเวลาค อ ช วงแรกประมาณห าถ งหกโมงเย น และช วงท สองประมาณสามท มคร งถ งเท ยงค น ซ งบางค นอาจจะส นส ดเก อบถ ง เวลาเช า 3. เร องราวของพ ธ กรรม สามารถสร ปเร องราวของการด าเน นพ ธ กรรม ในแต ละว นได ด งน ค นท หน งหร อว นต ง การประกอบพ ธ กรรมม ฮ รรอมในว นแรกเร มในตอนเย นก อนโดยการ ต งขบวนเคร องแห จากค าค นท หน งจะเร มจากโต ะอ หม ามหร อผ น าศาสนสถานจะ ย นอย ณ จ ดศ นย กลางของศาสนสถาน แล วจ ดเท ยน 12 เล มพร อมท งสาปแช ง บรรดาพวกท เป นศ ตร ของอ สลาม ในช วงน จะม การต กลองประกอบก บเส ยงกลอง ท ด และต อด วยการนมาซ (การอธ ษฐานเข าเฝ าองค อ ลลอฮ ) จากน นจะเข าส เร องราวของการบรรยายท เร ยกว า ร วาหย ต หร อ การอ าน โร หย า เน อหาในการบรรยายจะเป นการเล าเร องราวของท านศาสดาม ฮ มหม ด ซ งถ อเป นศาสดาองค ส ดท ายของมวลมน ษยชาต ตามหล กศาสนาอ สลาม รวมถ ง ศาสดาท ม มาก อนหน าน ได แก ศาสดาอาด ม นบ ม ซาหร อโมเสสในศาสนาย ดาย หร อศาสนาย ว นบ อ ซาหร อพระเยซ ในศาสนาคร สต ซ งม งเน นถ งการส งสม ค ณธรรม ความด งาม และความตายท เป นส จธรรมของช ว ต ซ งไม ม ผ ใดหล กหน พ นรวมถ งต วท านศาสดาม ฮ มหม ดด วยเช นก น สาเหต ท ได หย บยกเอาเร องราวการ

175 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 165 เส ยช ว ตของท านศาสดามากล าวน น เพราะว าเป นความโศกเศร าของท านอ หม าม ฮ เซนท ต องส ญเส ยท านตาซ งเป นส ดท ร กของท านไป ค นท สอง ตามประว ต ศาสตร เป นค าค นท กองคาราวานของท านอ หม ามฮ เซน เด นทางถ งแผ นด นก รบะลาฮ แต การประกอบพ ธ กรรมส าหร บค าค นท สองน เป น การร วาหย ตของท านหญ งฟาฏ มะห บ ตร ของท านศาสดาม ฮ มหม ด ซ งในท ศนะ ของชาวม สล มถ อว าท านเป นแบบอย างของสตร ในการดาเน นช ว ต ในช วงบ นปลาย ช ว ตของท าน ท านได ถ กกดข ข มเหงจนได ล มป วยและเส ยช ว ตในเวลาต อมา หล งจากท านศาสดาประมาณ 95 ว น ในว นจ นทร ท 3 เด อนญะมาด อ ซซาน ย ฮ จเราะฮ ศ กราช ท 11 ในค าค นท สองน เป นค าค นแรกท ม การมะต มบร เวณรอบอ างแก ว (กะโฮมะฮ ) ซ งอย ภายนอกอาคารม สย ด ค นท สาม ในค นท สามจะเป นการร วาหย ตเร องราวของท านอ หม ามอาล อ บน อะบ ฏอล บ ผ ซ งม สถานะเป นท งล กพ ล กน องและล กเขยของท านศาสดาม ฮ มหม ด ซ งได ร บการแต งต งจากท านศาสดาม ฮ มหม ดให เป นอ หม ามท านแรก ท านอ หม ามอาล เป นบ คคลสาค ญท คอยให ความช วยเหล อท านศาสดา ในขณะท ย งม ช ว ตอย รวมถ งในยามท ต องเผช ญก บศ ตร เม อท านศาสดาเส ยช ว ตลง ม อาว ยะฮ ได ต งตนเป นศ ตร ก บท านอ หม ามอาล เน องจากต องการจะช วงช ง ต าแหน งคอล ฟะฮ ในฐานะผ ปกครองชาวม สล มท งมวล จนกระท งท านอ หม ามอาล ถ กลอบส งหารในขณะท กาล งนมาซในม สย ด ค นท ส ในค นท ส เป นการร วาหย ตเร องราวของท านอ หม ามฮะซ น บ ตรของ ท านอ หม ามอาล และได ร บการแต งต งให เป นอ หม ามท 2 ซ งถ กบ บบ งค บจาก ม อาว ยะฮ ให กระท าส ตยาบ นเพ อยอมร บการปกครองของม อาว ยะฮ แต ภายหล ง

176 166 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) จากการกระท าส ตยาบ นแล วอ หม ามฮะซ นกล บถ กลอบส งหารโดยการวางยาพ ษ จากภรรยาของท านคนหน งท ได ร บการว าจ างจากม อาว ยะฮ ค นท ห า ค นท ห าเป นการร วาหย ตของท านม สล มบ น อะก ล ผ ซ งเป น ล กพ ล กน องก บท านอ หม ามอาล ซ งท านอ หม ามฮ เซนได ให เด นทางล วงหน าไปย ง เม องก ฟะฮ เพ อเป นต วแทนท านอ หม ามฮ เซนในการเผยแผ ศาสนาตามค าเช ญของ ชาวเม องก ฟะฮ ปรากฏว าทหารของยะซ ดในเม องก ฟะฮ ได ส งหารท านม สล มบ น อะก ล อย างทาร ณและได น าศพประจานไปท วเม อง เพ อก าราบม ให ชาวเม องต อนร บการ เด นทางมาของอ หม ามฮ เซน ซ งท านอ หม ามฮ เซนได ทราบข าวการเส ยช ว ตของ ท านบ นอะก รในระหว างการเด นทาง ในค าค นท ห าน ถ อเป นการเร มเข าเร องราวของความเศร าโศกอ น ย งใหญ ของท านอ หม ามฮ เซนและครอบคร ววงศ วานของท านบนแผ นด นก รบะลาฮ ค นท หก ค นท หกเป นการร วาหย ตท ต อเน องจากค นท ห า เป นเร องราวของ ม ฮ มหม ด บ นม สล ม และอ บรอฮ ม บ นม สล ม บ ตรชายท งสองของท านบ น อะก ล หล งจากท ท านม สล มบ น อะก ลเส ยช ว ต บ ตรชายท งสองของท านได ถ กจ บเป นเชลย และถ กปฏ บ ต อย างทาร ณท งๆ ท ย งอย ในว ยเด ก จนท ายท ส ดได ถ กประหารช ว ตโดยการต ดศ รษะ ท านม สล มบ น อะก ล และบ ตรชายท งสองคนเส ยช ว ตในขณะท กอง คาราวานของอ หม ามฮ เซนกาล งเด นทางม งหน ามาย งเม องก ฟะฮ ค นท เจ ด ค นท เจ ดถ อเป นค นสาค ญของการประกอบพ ธ กรรม เป นการร วาหย ต เร องราวท กองคาราวานของอ หม ามฮ เซนออกเด นทางจากเม องมะด นะห มาถ ง แผ นด นก รบะลาฮ แล วโดนกองท พฝ ายยะซ ดป ดล อมอย นานแปดว นท ามกลาง

177 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 167 ด นแดนอ นท รก นดาร จนกระท งอ หม ามฮ เซนถ กส งหารพร อมด วยครอบคร ว วงศ วานรวม 72 คน ในว นท 10 เด อนม ฮ รรอม ตามประว ต ศาสตร กองคาราวานของท านอ หม ามฮ เซน เด นทางถ ง แผ นด นก รบะลาฮ ในค นว นท 2 เด อนม ฮ รรอม ฮ จเราะฮ ศ กราชท 61 แต การประกอบ พ ธ กรรมเจ าเซ นได หย บยกเร องราวมากล าวไว ในค นท เจ ด โดยเล าเร องราวและ เหต ผลท ทาให อ หม ามฮ เซนต ดส นใจเด นทางมาย งเม องก ฟะฮ ค นท แปด ค นท แปดเป นการร วาหย ตเร องราวของท านฮ ร อ น ยะซ ดอ รร ยาฮ ผ นากองทหารมาป ดล อมกองคาราวานของอ หม ามฮ เซนตามค าส งของอ บ ยด ลลาฮ อ บน ซ ยาด แต เม อฮ รได ร บฟ งเร องราวท งหมดจากท านอ หม ามฮ เซน จ งเข าใจถ ง ส จธรรมและได กล บใจมาช วยเหล อท านอ หม ามฮ เซน และได ออกไปส รบก บฝ าย ศ ตร ของศาสนาอ สลามร วมก บทหารของฝ ายอ หม ามฮ เซนซ งม จ านวนน อยกว า มาก จนกระท งท านฮ รเส ยช ว ตในท ส ด ค นท เก า ค นท เก าเป นการร วาหย ตเร องราวของท านกอซ ม บ นฮะซ น บ ตรชาย ของอ หม ามฮะซ น กล าวค อหล งจากท กองคาราวานของอ หม ามฮ เซนถ กป ดล อม ท านอ น และม ฮ มหม ด บ ตรชายของท านหญ งซ ยหน บ น องสาวของท านอ หม าม ฮ เซน ได ร บอน ญาตให ออกไปทาการ ญ ฮาด หร อการต อส ตามหนทางของศาสนา และได เส ยช ว ตในสนามรบ ท านกอซ มจ งได ขออาสาออกไปส รบก บฝ ายศ ตร บ าง แต ไม ได ร บอน ญาตจากท านอ หม ามฮ เซน จนกระท งท านกอซ มได น กถ งค าส งเส ย ของบ ดาค อท านอ หม ามฮะซ น จ งได หย บบ นท กของท านอ หม ามฮะซ นท ผ กต ดไว ใต แขนของตนเอง ซ งได เข ยนส งเส ยไว ก อนเส ยช ว ตให แก บ ตรชาย ม ใจความว า เม อใดก ตามท ม ความท กข และอ หม ามฮ เซนได ร บความล าบาก ขอให น าบ นท กน มอบให แก อ หม ามฮ เซน บ นท กน เปร ยบเสม อนเป นต วแทนและค าร องขอของท าน

178 168 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) อ หม ามฮะซ น ด งน นอ หม ามฮ เซนจ งม อาจปฎ เสธได และจ าต องอน ญาตให กอซ ม ออกไปส รบก บศ ตร จนกระท งท านกอซ มเส ยช ว ตในท ส ด ค นท ส บ ค นท ส บเป นการร วาหย ตเร องราวของท านอะล ย ลอ กบ ร บ ตรชายของ ท านอ หม ามฮ เซน และท านอ บบาส น องชายต างมารดาของท านอ หม ามฮ เซน ท ได ร วมเด นทางมาในกองคาราวานด วย กล าวค อกองทหารของยะซ ดได ป ดล อมกอง คาราวานของอ หม ามฮ เซนเป นว นท แปด ซ งตรงก บค นท ส บของเด อนม ฮ รรอม ท า ให กองคาราวานของอ หม ามฮ เซนตกอย ในสภาพอ ดโรยเป นอย างมากเน องจาก ขาดน า ท านอะล ย ลอ กบ ร และท านอ บบาสจ งขออาสาไปย งล าน าฟะรอตเพ อน าน า มาให แก เด กและสตร ท อย ในกองคาราวาน แต กระท าไม ส าเร จ และท งสองท านได ถ กส งหารบร เวณลาน าน นเอง ว นอาช รอ ว นอาช รอถ อเป นว นสาค ญท ส ดค อเป นว นส ดท ายของการประกอบพ ธ ม ฮ รรอม เป นการด าเน นพ ธ กรรมท ต อเน องจากค นท ส บ โดยจะม การร วาหย ต ต งแต ตอนเช าต อเน องถ งตอนบ าย การร วาหย ตในตอนเช าเป นเร องราวท ต อเน องจากค นท ส บ กล าวค อ อ หม ามฮ เซนจ าต องใคร ครวญถ งผลท จะเก ดข นก บการต ดส นใจของท าน อ หม าม ฮ เซนต ดส นใจท จะไปเผช ญหน าก บฝ ายยะซ ด จ งได อ าลาคนในครอบคร วและคน ใกล ช ด ท ามกลางเส ยงท ดทาน ในระหว างน นอาล อ สก ร บ ตรชายของท านอ หม ามฮ เซนท ย งเป น ทารกในว ยเพ ยง 6 เด อนได ร องไห ข นมาเน องจากกระหายน า ท านอ หม ามฮ เซนไม ม ทางเล อกจ งนาอาล อ สก ร ออกไปเจรจาต อรองก บฝ ายศ ตร เพ อให ทารกได ด มน า แต ปรากฏว าศ ตร ได ย งธน เข าใส ทารกน อยถ งแก ความตายอย ในอ อมแขนของท าน อ หม ามฮ เซน

179 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 169 หล งจากท ท านอ หม ามฮ เซนได ส งร างของอาล อ สก รให ก บมารดาแล ว ท านอ หม ามฮ เซนได กล บออกไปต อส ก บศ ตร อย างห าวหาญ จนกระท งท าน อ หม ามฮ เซนต องจบช ว ตลงในท ส ด การบ นท กทานองบทพ ลาปมะระเส ย จากการบ นท กพบว า บทพ ลาปมะระเส ยท งหมดม อ ตราความช าเร ว แตกต างก นไป ท งน สามารถบ นท กให อย ในอ ตราจ งหวะ 4/4 ได โดยผ ว จ ยได แสดง ต วอย างการบ นท กด งน ต วอย างการบ นท กทานองบทพ ลาปมะระเส ย การว เคราะห ทานองบทพ ลาปมะระเส ย 1. ล กษณะท วไป (General Background) 1.1 ร ปแบบหร อโครงสร าง (Form or Structure) บทพ ลาปมะระเส ยม ล กษณะเป นประโยคท านองท ข บร องซ าไปซ ามา โดยม การร องน าจากผ น าหร อ กล มผ นาการข บร อง และร องตอบโดยกล มคนท เข าร วมพ ธ กรรมท งหมด (Call and Response) 1.2 ภาษา (Languages) ภาษาท ใช ในการข บบทพ ลาปมะระเส ยของ ชาวช อะห ม สล มในประเทศไทย ประกอบไปด วย 3 ภาษาได แก ภาษาฟาร ซ

180 170 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) (Farsi) ซ งเป นภาษาของชาวเปอร เซ ย (Persian) ภาษาอ รด (Urdu) และภาษา อาหร บ (Arabic) 1.3 ความหมาย (Meaning) การแปลความหมายบทพ ลาปมะระเส ย ท งหมดเป นการแปลความหมายโดยรวม ม ใช เป นการแปลความหมายในล กษณะ ค าต อค า ท งน บทพ ลาปมะระเส ยท งหมดเหล าน ม เน อหาท ส มพ นธ ก น แต ม ความ แตกต างก นในรายละเอ ยด ต วอย างความหมาย บทพ ลาปมะระเส ย ค นท 1 ม ฮ รรอ เญกเมน อายาเฮ เฮ เฟ ฮ ซ ยนา อะล ม ก นด ก อายาเฮ เฮ เฟ ฮ ซ ยนา ยาร บเบฮ กเกมอ เฮม ฮ รรอม ระซ เดอ ซ ออกอสเซค ลเกเนา บ ตเตมะต ม ระซ เดอ ซ บอซ นเชะช เรซ ส เกด รค ลเกออละม ซ บอซ นเซะโนเฮโอ เซะอะซอโอ เซะมอต มม ช โดยแปลความหมายว า เม อพ ธ ม ฮ รรอมได มาถ ง บรรดาพวกเรา (ชาวช อะห ) ได ทาการไว อาล ยและทาการมะต มเพ อราล กถ งท านอ หม ามฮ เซน และ ร าล กถ งพระค ณขององค อ ลลอฮ ท ได ทรงสร างมน ษย ข น เพ อท จะให พวกเขา เหล าน นอย ในแนวทางของพระองค 2. ระบบเส ยง (Tone system) 2.1 กล มเส ยง (Toneset) กล มเส ยงท ใช ในบทพ ลาปมะระเส ยส วนใหญ ประกอบไปด วยกล มเส ยงหลายล กษณะ ได แก กล มเส ยง 5 เส ยง (Pentatonic) กล มเส ยง 6 เส ยง (Hexatonic) กล มเส ยง 7 เส ยง (Heptatonic) ท งในล กษณะกล ม เส ยงเมเจอร (Major mode) และกล มเส ยงไมเนอร (Minor mode)

181 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) บ นไดเส ยง (Scale) เม อน ากล มเส ยงท ใช ในบทพ ลาปมะระเส ย ท งหมดมาจ ดเร ยงในล กษณะบ นไดเส ยงพบว า บทพ ลาปมะระเส ยจ ดอย หลาย บ นไดเส ยงท งบ นไดเส ยงเมเจอร และไมเนอร ท งน พบว าบทพ ลาปมะระเส ยส วนมากอย ในบ นไดเส ยงไมเนอร (Minor) ยกต วอย างเช น บทพ ลาปมะระเส ยประกอบการมะต ม ค นท 1 (ท อนท 1) ซ งบ นท กบ นไดเส ยงได ด งน (ท อนท 1) ต วอย างบ นไดเส ยง บทพ ลาปมะระเส ยประกอบการมะต ม ค นท 1 และเม อว เคราะห บ นไดเส ยงท บ นท ก พบว าม ความใกล เค ยงก บบ นได เส ยง G natural minor ตามต วอย าง บ นไดเส ยง G natural minor ส าหร บบทพ ลาปมะระเส ยท อย ในบ นไดเส ยงเมเจอร พบว าม ล กษณะ เป นบ นไดเส ยง 5 เส ยงเมเจอร (Major pentatonic) ยกต วอย างเช น บทพ ลาป มะระเส ยประกอบการมะต ม ค นท 7 ของการประกอบพ ธ ม ฮ รรอม

182 172 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) เม อว เคราะห บ นไดเส ยงบทพ ลาปมะระเส ยประกอบการมะต มในค นท 7 พบว าอย ในบ นไดเส ยง F เมเจอร โดยม การใช เส ยงล าด บท และ 6 ของ บ นไดเส ยง ซ งได แก โน ตเส ยง F G A C และ D ตามต วอย าง บ นไดเส ยง F major ผ ว จ ยได ว เคราะห และเปร ยบเท ยบบ นไดเส ยงบทพ ลาปมะระเส ยของ ชาวช อะห ม สล มในประเทศไทยก บกล มเส ยงหร อด สกาห (Dastgah) ในดนตร เปอร เซ ย และกล มเส ยงหร อมาคาม (Maqam) ในดนตร อาหร บ พบว ากล มเส ยงใน บทพ ลาปมะระเส ยส วนใหญ ไม ม ความสอดคล องก บการใช ด สกาห ตามหล กการใน ดนตร เปอร เซ ย หร อการใช มาคามในดนตร อาหร บเท าใดน ก หากแต เป นเพ ยง ล กษณะเส ยงท อาจจ ดอย ในกล มเส ยงของดนตร เปอร เซ ยหร อกล มเส ยงในดนตร อาหร บได ต วอย างเช นเม อน าบทพ ลาปมะระเส ยประกอบการมะต ม ค นท 1 (ท อนท 1) มาเปร ยบเท ยบก บกล มเส ยงหร อด สกาห (Dastgah) ในดนตร เปอร เซ ย พบว าบทพ ลาปมะระเส ยประกอบการมะต ม ค นท 1 (ท อนท 1) อาจจ ดอย ในด สกาห ช (Dastgah e shur) ซ งเป นกล มเส ยงท สาค ญของดนตร เปอร เซ ย กล มเส ยงช ของดนตร เปอร เซ ย (Dastgah e shur) แต ล กษณะของด สกาห ช ในดนตร เปอร เซ ย จะม ช วงเส ยงบางช วงท แคบมากๆ ในล กษณะไมโครโทน (Microtone) ซ งแคบมากกว าล กษณะคร งเส ยง (Semitone) ตามท ปรากฏในโน ตต วท 1 และ 4 ของด สกาห โดยม ล กษณะท ต ากว า แฟลต (Flat) ลงไปอ กหน งส วนส เส ยง (Quartertone) การบ นท กเส ยงในล กษณะ

183 วารสารมน ษยศาสตร ป ท 20 ฉบ บท 1 (มกราคม-ม ถ นายน 2556) 173 ด งกล าวน ได ใช เคร องหมายล กศร ( ) ก าก บไว ท เคร องหมายแฟลตเพ อแสดงให เห นล กษณะช วงเส ยงแบบไมโครโทนตามท ปรากฏในต วอย าง ท งน บทพ ลาปมะระเส ยประกอบการมะต ม ค นท 1 (ท อนท 1) ไม ปรากฏ ล กษณะช วงเส ยงท แคบมากในล กษณะไมโครโทนตามล กษณะของด สกาห ช แต อย างใด และเม อนาบทพ ลาปมะระเส ยประกอบการมะต ม ค นท 1 (ท อนท 1) มา เปร ยบเท ยบบ นไดเส ยงก บกล มเส ยง (Maqam) ในดนตร อาหร บ พบว าม ความ ใกล เค ยงก บมาคามไฮจาซ นาฮาว น (Hijaz Nahawand) มากท ส ด ซ งเป นมาคามท อย ในตระก ลไฮจาซ (Hijaz family mode) เพ ยงแต บทพ ลาปมะระเส ยประกอบการ มะต ม ค นท 1 (ท อนท 1) ม ได ม การจ ดหน าท ล าด บความส าค ญของเส ยงแต ละ เส ยงตามหล กการของดนตร อาหร บแต อย างใด โดยแสดงการบ นท กบ นไดเส ยงได ตามต วอย าง มาคาม Hijaz Nahawand ของดนตร อาหร บ 3. ทานอง (Melody) 3.1 ร ปล กษณ ของท านอง (Melodic texture) บทพ ลาปมะระเส ย ท งหมดล วนเป นล กษณะท ม แนวท านองเด ยว (Monophonic texture) ซ งไม ม การ ประสานเส ยงในล กษณะใดๆ 3.2 ช วงเส ยง (Range) บทพ ลาปมะระเส ยปรากฏช วงเส ยงท ม ระยะห างแตกต างก นไปหลายข นค ต วอย างการว เคราะห ช วงเส ยง บทพ ลาปมะระเส ยประกอบการมะต ม ค นท 1 (ท อนท 1)

184 174 Humanities Journal Vol. 20 No. 1 (January-June 2013) จากต วอย างพบว าโน ตท ม ระด บเส ยงต าส ดค อ เร (D4) ในต าแหน งใต เส นท หน งของบรรท ดห าเส น ซ งปรากฏในห องเพลงท 1 และ 6 และโน ตท ม ระด บ เส ยงส งส ดค อ เร (D5) ในตาแหน งคาบเส นท ส ของบรรท ดห าเส น ซ งปรากฏในห อง เพลงท 13 และ 15 โดยโน ตระด บเส ยงต าส ดม ระยะห างจากโน ตระด บเส ยงส งส ด ในล กษณะข นค แปด (Octave) 3.3 การเคล อนท ของท านอง (Melodic contour) บทพ ลาปมะระเส ย ปรากฏการด าเน นท านองในล กษณะส าค ญค อ การเคล อนท ของท านองในล กษณะ ตามข น (Conjunct motion) และการเคล อนท ของท านองในล กษณะข ามข น (Disjunct motion) ต วอย างการเคล อนท ของท านอง บทพ ลาปมะระเส ยประกอบการ มะต ม ค นท 1 (ท อนท 1) การเคล อนท ของทานองในล กษณะตามข น