การใช โปรแกรม QGIS version 2.0.1

Transcription

1 หน าท 1 / ความร เบ องต นเก ยวก บข อม ลภ ม สารสนเทศ การใช โปรแกรม QGIS version ระบบสารสนเทศภ ม ศาสตร หร อ Geographic Information System : GIS ม ผ ให น ยามหลายความหมาย เช น ๑) กระบวนการท างานเก ยวก บข อม ลในเช งพ นท ด วยระบบคอมพ วเตอร ท ใช ก าหนดข อม ลและสารสนเทศ ท ม ความส มพ นธ ก บต าแหน งในเช งพ นท เพ อท จะแสดงสภาพพ นท จร ง จ งม การจ ดเก บข อม ลประเภทต างๆ เป นช นๆ (layer) ซ งช นข อม ลเหล าน เม อน ามาซ อนท บก นจะแสดงสภาพพ นท จร งได ท าให สามารถแปลและส อ ความหมาย ใช งานได ง ายเม อปรากฏบนแผนท (ท มา : ๒) ระบบข อม ลท เช อมโยงพ นท ก บค าพ ก ดภ ม ศาสตร และรายละเอ ยดของพ นท น นบนพ นโลกโดยใช คอมพ วเตอร ท ประกอบด วย ฮาร ดแวร และซอฟแวร เพ อการน าเข า จ ดเก บ ปร บแก แปลงว เคราะห ข อม ล และ แสดงผลล พธ ในร ปแบบต างๆ เช น แผนท ภาพสามม ต สถ ต ตารางข อม ลร อยละ เพ อช วยในการวางแผนและ ต ดส นใจของผ ใช ให ม ความถ กต องแม นยา (ท มา : ซ งสามารถสร ปได ว า ระบบสารสนเทศภ ม ศาสตร ค อ กระบวนการท างานของระบบข อม ลเช งพ นท ด วยระบบ คอมพ วเตอร ท แสดงสภาพพ นท จร งตามความต องการของผ ใช ข อม ล ท าให ผ ใช ข อม ลสามารถน าแผนท ท ได จากการ ว เคราะห และประมวลผลจากระบบสารสนเทศภ ม ศาสตร มาช วยในการวางแผนต ดส นใจบร หารงานโครงการได 1.2 ข อม ลภ ม สารสนเทศ ค อ ระบบข อม ลสารสนเทศท อย ในร ปของตารางข อม ล และฐานข อม ลท ม ส วนส มพ นธ ก บ ข อม ลเช งพ นท (Spatial Data) ซ งร ปแบบและความส มพ นธ ของข อม ลเช งพ นท ท งหลาย จะสามารถน ามาว เคราะห ด วย GIS และทาให ส อความหมายในเร องการเปล ยนแปลงท ส มพ นธ ก บเวลาได ซ งข อม ลเหล าน สามารถแบ งเป นข อม ล เช งพ นท (Graphic data) และข อม ลตาราง (Attribute data) ข อม ลเช งพ นท (Graphic data) เป นข อม ลภาพท ม ค าพ ก ด และม ๒ โครงสร างข อม ล (data model) ค อ ๑) โครงสร างข อม ลแบบเวคเตอร จ ดเก บจะอย ในร ปพ ก ดตาแหน ง (X Y) แสดงข อม ลออกเป น3 ล กษณะ ด งน ๑.1) จ ด (Point) เป นล กษณะท ใช แสดงตาแหน งของพ นท น นๆ เช น ท ต งจ งหว ด หม บ าน เป นต น 1.2) เส น (Line) เป นล กษณะท ใช แสดงล กษณะเช อมต อ ของพ นท โดยท วไปจะแสดงเป นกล มของ เส น (Polyline) เช น ทางน า ทางถนน เป นต น 1.3) ร ปหลายเหล ยม (Polygon) เป นล กษณะท ใช แสดง พ นท หร อขอบเขต เช น พ นท จ งหว ด พ นท ทะเลสาบ เป นต น ด งภาพท 1 จะแสดงล กษณะข อม ลเช งพ นท ท ง 3 ล กษณะ ภาพท 1 ล กษณะข อม ลเช งพ นท แบบ จ ด, เส น, ร ปหลายเหล ยม ๒) โครงสร างข อม ลแบบราสเตอร จะม ล กษณะเป นตารางส เหล ยมหร อจ ดภาพท เร ยกว า Grid Cell หร อ pixel เร ยงต อก นเป นแนวแกน X แกน Y ล กษณะการจ ดเก บข อม ลเช งพ นท ด วยโครงสร างแบบ Raster น จะแทนค า ของข อม ลจากพ นท จร งลงในจ ดภาพเลย ซ งในแต ละ Grid Cell จะเก บค าได เพ ยง 1 ค าต งแต จากเส นแถบ

2 หน าท 2 / 33 ส เทา (grey scale)เท าน น และขนาดของตารางส เหล ยม (Resolution) เป นการแสดงความละเอ ยดของภาพ ด งภาพท ๒ ท แสดงขนาดของตารางส เหล ยมขนาดต างๆ ทาให เห นความละเอ ยดของภาพท แตกต างก น ภาพท 2 ขนาดของตารางส เหล ยมแต ละขนาด ข อม ลตาราง (Attribute data) เป นข อม ลแสดงรายละเอ ยดของข อม ลเช งพ นท เช น ข อม ลล าด บของ ข อม ลเช งพ นท ข อม ลช อ ท อย ของเกษตรกร ช อจ งหว ด อ าเภอ ต าบล เป นต น ล กษณะของข อม ลแบ งออกเป น ๔ ประเภทหล ก ด งน ๑) ข อม ลแบบต วเลข เป นข อม ลท แสดงค าเป นต วเลข ทาให สามารถประมวลผลและว เคราะห ข อม ลได ๒) ข อม ลแบบต วอ กษร เป นข อม ลท แสดงค าเป นต วอ กษร แสดงคาอธ บายรายละเอ ยดของข อม ล ๓) ข อม ลแบบว นท เป นข อม ลท แสดงว นท เพ อการคานวณเร องเวลาหร อแสดงเวลา ๔) ข อม ลแบบตรรกะ เป นข อม ลท แสดงข อม ลประเภทถ กหร อผ ด ใช หร อไม ใช ๑.๓ การจ ดทาข อม ลตารางสาหร บใช งานในระบบจ ไอเอส ควรจ ดทาตารางในล กษณะท ม ห วตารางเพ ยงแถวเด ยว และควรบ นท กข อม ลในท กช องท ก าหนดแม ว าข อม ล น นไม ม รายงาน ด งภาพท ๓ แสดงต วอย างการจ ดทาข อม ลตารางสาหร บใช ในระบบจ ไอเอส

3 ภาพท 3 ต วอย างการจ ดทาตารางข อม ลสาหร บใช ในระบบจ ไอเอส หน าท 3 / 33

4 หน าท 4 / 33 ๒. การต ดต งโปรแกรม QGIS เข าไปท เว บไซต เพ อดาวน โหลดโปรแกรม * ก อนการดาวน โหลดหร อต ดต งโปรแกรม กร ณาตรวจสอบประเภทของระบบคอมพ วเตอร ท ต องการต ดต งก อน ว าเป นคอมพ วเตอร แบบ 32 bit หร อ 64 bit ภาพท ๕ โปรแกรม QGIS ท ดาวน โหลดจากเว บไซต จากภาพท 5 เป นโปรแกรม QGIS ท ดาวน โหลดข อม ลมาจากเว บไซต ซ งด านบนเป นไฟล โปรแกรมสาหร บการต ดต งในคอมพ วเตอร แบบ 32 บ ต ส วนด านล างเป นไฟล โปรแกรมส าหร บการต ดต งใน คอมพ วเตอร แบบ 64 บ ต ว ธ การตรวจสอบเคร องคอมพ วเตอร ๑. ไปท ไอคอน Computer ๒. คล กขวา เล อกคาส ง properties ๓. อ านข อม ลท system type: ว าเป นคอมพ วเตอร ประเภทก บ ต

5 หน าท 5 / 33 การต ดต งคาส งใช งานเพ มเต ม (plugin) ๑. ไปท เมน plugins ๒. ไปท คาส ง manage and install plugins ๓. ไปท เมน Get more แล วเล อก plugin ท ต องการใช งาน จากน นกดป ม install plugin

6 หน าท 6 / 33 หน าตาโปรแกรม QGIS ๑. แถบคาส ง (Menu Bar) แสดงคาส งหล กของโปรแกรม ๒. แถบเคร องม อ (Tool bar) เป นการเข าถ งคาส งใช งานโปรแกรม โดยแสดงเป นร ปไอคอน ๓. หน าส ญล กษณ แผนท (Map Legend) แสดงช นข อม ลท เป ดใช งานในโปรแกรม ๔. หน าแผนท (Map View) เป นส วนแสดงแผนท ของช นข อม ลท เป ดใช งานในโปรแกรม ๕. แถบสถานะ (Status Bar) เป นส วนแสดงต าแหน งพ ก ดท เมาส ช ในหน าแผนท แสดงมาตราส วนในหน าแผนท และ projection ท ใช งานอย

7 หน าท 7 / 33 ๓.การนาเข าข อม ลเช งพ นท 3.1 การนาเข าข อม ลเช งพ นท ท ม โครงสร างแบบเวคเตอร ๓.๑.๑ เป ดโปรแกรม QGIS ๓.๑.๒ กดป มด านซ ายม อป มแรก โปรแกรมจะแสดงหน าต าง Add Vector Layer ข นมา ท หน าต าง Add vector layer ให กดป ม Browse

8 หน าท 8 / 33 ๓.๑.4 ไปท ป ม Browse แล วเล อกช นข อม ลเช งพ นท ท ต องการ จากน นกดป ม open * ชน ดของข อม ลเช งพ นท ท ม โครงสร างแบบราสเตอร ท โปรแกรม QGIS สามารถเป ดข อม ลได โดยชน ดข อม ล ท ม วงล อมรอบเป นชน ดข อม ลท ม การใช บ อยในกรมส งเสร มการเกษตร ด งน

9 หน าท 9 / 33 ๓.๒ การนาเข าข อม ลเช งพ นท ท ม โครงสร างแบบราสเตอร ๓.๒.๑ กดป มด านซ ายม อป มท สอง โปรแกรมจะแสดงหน าต าง Add Raster Layer ข นมา เล อกช นข อม ลเช งพ นท ท ต องการ จากน นกดป ม open

10 * ชน ดของข อม ลเช งพ นท ท ม โครงสร างแบบราสเตอร ท โปรแกรม QGIS สามารถเป ดข อม ลได ม ด งน หน าท 10 / 33

11 หน าท 11 / การจ ดช วงช นของข อม ล 4.1 การจ ดช วงช นข อม ลแบบส ญล กษณ เด ยว เป นการจาแนกส และร ปแบบของช นข อม ลเพ ยง 1 ร ปแบบ ม ข นตอนการทา ด งน 4.1.1) คล กขวาท ช นข อม ลท ต องการเปล ยนส ญล กษณ แล วเล อกคาส งค ณสมบ ต ๔.๑.๒) เปล ยนส ร ปแบบตามต องการ ในช องด านขวา ๔.๑.๓) กดป ม Apply เพ อด การเปล ยนแปลงของส และร ปแบบของข อม ลช วคราว กดป ม OK เพ อย นย นการเปล ยนแปลง * หากต องการให ช นข อม ลม ส และร ปแบบท โปร งใส ให เล อกแถบ Layer Transparency

12 หน าท 12 / 33 อ กว ธ ในการเปล ยนส ของช นข อม ล ค อ 4.2.1) ด บเบ ลคล กท ช นข อม ล โปรแกรมจะเข ามาท ค ณสมบ ต ของช นข อม ล (Layer Properties) ๔.๒.๒) ไปท ช อง Symbol layers แล วเล อกท ช องส ญล กษณ ด านล างส ด ๔.๒.๓) ช องด านขวา Symbol layeer type จะเปล ยนไป ท าให สามารถเล อกส ในช อง (Fill) และของขอบ (Border) ได เม อได ส ของพ นท และขอบตามต องการแล ว ๔.๒.๔) กดป ม Apply เพ อด การเปล ยนแปลงของส และร ปแบบของข อม ลช วคราว กดป ม OK เพ อย นย นการเปล ยนแปลง

13 หน าท 13 / 33 4.๒ การจ ดช วงช นข อม ลแบบจ ดหมวดหม 4.2.1) ไปท ค ณสมบ ต ของช นข อม ลท ต องการจ ดช วงช น แล วเล อกจ ดหมวดหม ๔.๒.๓) ท ช อง ให เล อกคอล มน ท ต องการจ ดหมวดหม ๔.๒.๔) ท ส ญล กษณ เล อกประเภทของส และร ปแบบท ต องการจ ดหมวดหม

14 หน าท 14 / 33 ๔.๒.๕) เม อเล อกได ตามต องการแล ว กดป มจ ดกล ม แล วกดป ม ok 4.๓ การจ ดช วงช นข อม ลแบบแบ งช น 4.3.1) ไปท ค ณสมบ ต ของช นข อม ลท ต องการจ ดช วงช น แล วเล อกแบ งช น ๔.3.๒) ท ช อง ให เล อกคอล มน ท ต องการแบ งช น ส ร ปแบบ และจานวนช วงช น ๔.๓.๓) เม อเล อกได ตามต องการแล ว กดป มจ ดกล ม แล วกดป ม ok

15 หน าท 15 / การสร างโครงการ 5.1 การบ นท กโครงการ หล งจากท เป ดช นข อม ลและจ ดช วงช น หร อทาการว เคราะห ข อม ลเร ยบร อยแล วให บ นท กข อม ล ด งน 5.1.1) ไปท เมน Project 5.1.2) เล อกคาส ง save as สาหร บการสร างโครงการใหม 5.1.3) เล อกคาส ง save สาหร บโครงการท เคยบ นท กแล วและม การเปล ยนแปลงข อม ล 5.2 การเป ดโครงการ 5.2.1) ไปท เมน Project 5.2.2) เล อกคาส ง Open 5.2.3) เล อกไฟล โครงการท ต องการเป ด * หากเป นไฟล โครงการท เป ดใช คร งล าส ด สามารถเป ดได จากค าส ง Open Recent และเล อกไฟล โครงการท ทางาน

16 หน าท 16 / การสร างช นข อม ลเช งพ นท ใหม ม ๓ ว ธ ด งน ว ธ ท ๑ 6.๑.๑ ไปท เมน ช นข อม ล เล อกคาส ง New แล วเล อกคาส งย อย ช นข อม ล Shapefile ใหม... ด งภาพ 6.๑.๒ ท ช นข อม ลเช งเส นใหม ช องชน ด เล อก จ ด ระบ CRS (Projection) EPSG: WGS84/ UTM zone 47N ท ช องรายละเอ ยดใหม เป นการเพ มคอล มน ข อม ลของช นข อม ลท สร างข น เม อเพ มคอล มน เร ยบร อยแล วให กดป มเพ มตารางรายละเอ ยด ช อคอล มน ท ต องการให ม ในช นข อม ล

17 หน าท 17 / กดป ม ok โปรแกรมจะแสดงหน าบ นท กเป นให ให เล อก folder ท ต องการให ช นข อม ลท สร างใหม อย และท ช อง File Name ให ใส ช อช นข อม ลท สร างใหม กดป ม save ว ธ ท ๒ เป นการสร างข อม ลจากการนาเข าข อม ลจากเคร อง GPS ด งน 6.๒.๑ ไปท ป มเพ มช นข อม ลเช งเส น 6.๒.๒ ท กล องเพ มช นข อม ลเช งเส น กดป มแสดง ท ช องแหล ง

18 หน าท 18 / 33 6.๒.๓ ท หน า เป ดช นข อม ลเช งเส นท OGR รองร บ ให เปล ยนนามสก ลไฟล เป นไฟล ประเภท GPX แล วเล อกช น ข อม ลท ต องการเป ด จากน นกด Open 7. การสร างข อม ลเช งบรรยาย

19 หน าท 19 / 33 6.๒.๔ จากน น กดป ม Open ท หน างต าง เพ มช นข อม ลเช งเส น 6.๒.๕ โปรแกรมจะสอบถามความต องการเป ดประเภทของข อม ล GPX ให เล อกประเภทช นข อม ล Waypoints จากคอล มน ช อช นข อม ล เม อเล อกแล วกดป ม OK * ถ าต องการเล อกมากกว า ๑ ประเภทช นข อม ลให กดป ม Shift ในค ย บอร ดช วย 6.๒.๖ ให เล อกช นข อม ลท พ งเป ดมา แล วคล กขวาเล อก บ นท กเป น 8. การจ ดทาแผนท layout

20 หน าท 20 / ท หน าต าง บ นท กข อม ลเช งเส นเป น ให เล อกร ปแบบเป น ESRI Shapefile และให ต งช อช นข อม ล ท ช อง บ นท กเป น 6.๒.๘ ให เล อก projection ท ใช งาน (ในท น เล อกแบบ ESPG: WGS84/UTM zone47n) กดป ม OK ออกไปเร อยๆ จนออกไปท หน าโปรแกรม

21 หน าท 21 / 33 ว ธ ท ๓ การสร างช นข อม ลแบบจ ดจาก Text file จ ดทาข อม ลใน MS. Excel ให เป นคอล มน ละ ๑ ข อม ล ด งภาพ แล ว save ข อม ลเป น excel file ๑ คร ง ก อน save as ข อม ลอ กคร งเป น Text file หร อ csv file กดป มเพ มช นข อม ลจากไฟล Text 6.3.๔ ให เล อกไฟล ข อม ลท ได จากข อ ๒

22 หน าท 22 / ๕ เล อก File format เป น Custom delimeters ส าหร บ file ท เป น text file หร อเล อกเป น CSV ส าหร บ file ท เป น csv file และกดป ม OK ให เล อก projection แบบ WGS 84 /UTM ZONE แล วกดป ม OK ข อม ลแสดงในหน าแผนท แล ว save as อ กคร งให เป น Shape file

23 หน าท 23 / การสร างข อม ลเช งบรรยาย 7.1 การเพ มตารางข อม ลจากช นข อม ลท ม อย 7.๑.๑ เป ดช นข อม ลท ต องการเพ มข อม ลตาราง 7.๑.๒ คล กขวาเล อกคาส งเป ดตาราง (Open Attribute Table)

24 หน าท 24 / 33 7.๑.๓ กดป ม toggle Editing Mode กดป ม New Column เพ อเพ มคอล มน 7.๑.๕ กรอกรายละเอ ยดของคอล มน ท สร างข นใหม ช อ : ให กรอกช อของคอล มน ท สร างข นใหม ชน ด : เล อกชน ดของคอล มน ท ต องการสร าง ด งน จานวนเต ม เป นข อม ลต วเลขท ไม ม ทศน ยม ต วเลขฐานส บ เป นข อม ลต วเลขท ม ทศน ยม ต วอ กษร เป นข อม ลต วอ กษร ไม ใช ในการคานวณ Date เป นข อม ลแสดงว นท ความกว าง : ให น บจานวนต วเลขของข อม ลท ต องการใช งาน เช น ๑๐ หมายถ ง สามารถกรอกข อม ลได ท งหมด ๑๐ ต ว ความแม นยา : เป นจ ดทศน ยมท ต องการใส เช น 2 หมายถ ง ม จ ดทศน ยมในคอล มน น ได 2 ต ว

25 หน าท 25 / 33 7.๑.๖ กรอกข อม ลในคอล มน ท ทาเพ มข น 7.๑.๗ กดป ม toggle edit mode อ กคร งเพ อหย ดการแก ไขข อม ล และกดป ม save 7.๑.๘ จาแนกช วงช น ส และส ญล กษณ

26 หน าท 26 / การเช อมโยงข อม ล 7.2.๑ จ ดตารางข อม ลให พร อมสาหร บการเช อมโยงข อม ล และบ นท กข อม ลแบบ text file หร อ csv file 7.2.๒ เป ดช นข อม ลท ต องการเช อมโยงข อม ล 7.2.๓ เป ดช นข อม ลตาราง และท ช อง Geometry definition ให เล อกเป น No geometry แล วกดป ม OK

27 หน าท 27 / คล กขวาท ช นข อม ลเช งพ นท เล อกคาส งค ณสมบ ต เล อกคาส ง join แล วกดป มเพ มข อม ล 7.2.๖ ท หน าต าง Add Vector Join ให เล อกรายละเอ ยดของข อม ลท ต องการเช อมโยงก น แล วกดป ม ok Join layer : หมายถ ง ข อม ลตารางท นามาเช อมโยง ช องท เช อม : หมายถ ง คอล มน ของข อม ลตารางท ต องการใช เป นต วเช อมโยงข อม ล ช องเป าหมาย : หมายถ ง คอล มน ของช นข อม ลเช งพ นท ท ใช เป นต วเช อมโยงก บข อม ลตาราง 7.2.๗ จาแนกช วงช นข อม ล ส และส ญล กษณ 7.2.๘ จ ดทาแผนท

28 หน าท 28 / การจ ดทาแผนท layout 8.1 ไปท เมน Project เล อกคาส ง การพ มพ 8.2 ให ต งช อ แผนท 8.๓ กดป ม เพ อเพ มข อม ลแผนท

29 หน าท 29 / 33 นอกจากน ย งม ป มต างๆ สาหร บเพ มเต มข อม ลลงในแผนท สาหร บเพ มข อม ลภาพ สาหร บเพ มข อความ สาหร บใส ส ญล กษณ ในแผนท 8.4 จ ดแต งข อม ลในแผนท ในช องด านขวา ท แถบการจ ดวางองค ประกอบ Item Properties และ Atlas generation 8.5 เม อสร างแผนท เสร จให บ นท กข อม ล save as Template เพ อเก บไฟล การทาแผนท

30 หน าท 30 / save แผนท ท ทาเป นไฟล ร ปภาพ Export as image ส งออกเป น svg ส งออกเป น pdf

31 หน าท 31 / การฝ กปฏ บ ต 9.๑ การจ ดทาข อม ลท ต งเกษตรกร ข นตอนการดาเน นงาน ๑. จ ดทาพ ก ดท ต งแปลง (แบบจ ด, แบบพ นท ) ว ธ การ ๑.... ๒ ๓ ๒. ใส รายละเอ ยดของเกษตรกรตามท แจ งใน ทบก. ว ธ การ ๑.... ๒ ๓ ๓. จาแนกส และส ญล กษณ ๔. จ ดทาเป นแผนท 9.๒ การว เคราะห ข อม ล รต ข นตอนการดาเน นการ ๑. ดาวน โหลดข อม ล รต จากระบบ ๒. จ ดข อม ล รต ให พร อมสาหร บใช ในโปรแกรม QGIS 3. เป ดโปรแกรม QGIS และเป ดช นข อม ลขอบเขตการปกครอง ๔. เช อมโยงข อม ล ๕. จาแนกช วงช น ๖. จ ดทาเป นแผนท 9.๓ การว เคราะห ข อม ลการระบาดศ ตร พ ช ข นตอนการดาเน นการ ๑. การนาเข าข อม ลท ต องการใช งาน ได แก ข อม ล เพ มข อม ลแหล งระบาด แหล งให ความช วยเหล อ ๓. จาแนกช วงช น ส และส ญล กษณ ๔. จ ดทาเป นแผนท

32 หน าท 32 / 33 9.๔ การว เคราะห ให ความช วยเหล อเกษตรกรผ ประสบอ ทกภ ย ข นตอนการดาเน นการ ๑. ดาวน โหลดข อม ลท ต องการใช งาน... ๒. เป ดช นข อม ลท ต องการใช งาน... ๓. เพ มเต มข อม ลตารางประกอบ... ๔. จาแนกช วงช น ส และส ญล กษณ ๕. จ ดทาเป นแผนท

33 หน าท 33 / 33 บรรณาน กรม 1. ค นข อม ลเม อว นท 6 มกราคม ค นข อม ลเม อว นท 6 มกราคม ค นข อม ลเม อว นท 6 มกราคม ค นข อม ลเม อว นท 6 มกราคม ค นข อม ลเม อว นท 6 มกราคม ค นข อม ลเม อว นท 6 มกราคม 2557 คณะผ จ ดทา 1. นางพ ชร นทร นาคะประว ง ผ อานวยการศ นย สารสนเทศ 2. นางออมทร พย ไวยากรณ ว ลาศ ห วหน ากล มว เคราะห และวางระบบข อม ล 3. นางส ร ล กษณ น อยเค ยง น กว เคราะห นโยบายและแผนชานาญการ 4. น.ส. ส ดสงวน ไพยร ตน เจ าหน าท แผนท ภาพถ าย 5. นายจ ก ต หล าเป ยะ เจ าหน าท แผนท ภาพถ าย