Kultura e mosndëshkueshmërisë në Kosovë

Transcription

1

2 Projekt i Fondacionit të Kosovës për Shoqëri të Hapur Projekat Kosovske Fondacije za Otvoreno Društvo Project of the Kosovo Foundation of Open Society Seria e analizave Çka shkoi ters? Kultura e mosndëshkueshmërisë në Kosovë Organizata për Demokraci, Antikorrupcion dhe Dinjitet - Çohu për Forumin 2015.

3 * Përmbajtja e këtij raporti paraqet qëndrimet e Organizatës ÇOHU! dhe jo ato tё Fondacionit Kosovar për Shoqëri tё Hapur, si donator i projektit. AUTORËT: Avni Zogiani, Organizata pёr Demokraci, Anti-korrupsion dhe Dinjitet Çohu! Lorik Bajrami, Organizata pёr Demokraci, Anti-korrupsion dhe Dinjitet Çohu! Prill 2014 Fondacioni i Kosovës për Shoqëri të Hapur Koordinator nga KFOS: Sihana Mehmeti Publikuar nga: Forum 2015 an operational project of Kosovo Foundation for Open Society Imzot Nikё Prela nr: Prishtina Kosovё Karikatura në ballinë nga Jeton Mikullovci Pёr mё shumё informata: info@kfos.org apo vizitoni faqёn:

4 Parathënie Publikimi i punimit Kultura e mosndëshkushmërisë në Kosovë, këtë Mars të vitit 2014, përkon me debatin mbi krijimin e një Tribunali ndërkombëtar për krime lufte, që supozohet të janë kryer nga pjesëtarë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK). Gati pesëmbëdhjetë vjet nga mbarimi i konfliktit, Kosova është vendi i fundit nga ish-jugosllavia, ku krerët e pushtetit përballen me akuza të nivelit ndërkombëtar për krime lufte, përfshirë këtu edhe kryeministrin, Hashim Thaçi. Ngjashëm me këtë situatë, ish-kryeministri tjetër, Ramush Haradinaj, qe nominuar në këtë post, përkundër faktit se ishte e qartë se një aktakuzë nga Tribunali i Hagës do të ndodhte. Sot, janë po këta udhëheqës politik, që po bartin procesin më delikat të normalizimit të marrëdhënieve Kosovë- Serbi, proces ky që po vazhdon të kërkojë negocim për rregullimin e brendshëm të Kosovës. Duke u zgjedhur dhe qëndruar në krye të institucioneve, me gjithë akuzat e bëra nga Tribunali i Hagës dhe organizatat ndërkombëtare, politikanët kosovar kanë arritur që të barazojnë akuzat ndaj tyre si akuza ndaj shtetit të Kosovës. Përkundër krimeve të tmerrshme gjatë luftërave në ish-jugosllavi, madje edhe pёrkundёr insistimit tonё se lufta e UÇK-së ishte e drejtë, nuk e ndryshojmë dot faktin se Kosova mbetet vendi i vetëm që do të vazhdoj të përballet me akuza për krime lufte ndaj krerëve institucional e partiak.

5 Shkurtesat AAK AAPSK AKI AKK AKR ART BKS EULEX KEDS KEK LDK LASH OIOS OLAF PDK PTK PSSP RTK QPK QKGH ShIK UNMIK ZAGJ Aleanca pёr Ardhmёrinё e Kosovës Agjencia për Administrimin e Pasurisë së Sekuestruar ose të Konfiskuar Agjencia Kosovare pёr Intelegjencё Agjencioni kundër Korrupsion Aleanca Kosova e Re Autoriteti Rregullativ i Telekomunikimeve Byroja Kosovare e Sigurimeve Misioni i Bashkimit Evropian pёr Sundim tё Ligjit Kompania Kosovare pёr Distribuim dhe Furnizim Korporata Energjetike e Kosovёs Lidhja Demokratike e Kosovёs Liga e Mësuesve Shqiptar Zyra e Kombeve tё Bashkuara pёr Shërbime tё Mbikëqyrjes sё Brendshme Zyra Evropiane Anti-mashtrim Partia Demokratike e Kosovёs Posta dhe Telekomunikacioni i Kosovёs Pёrfaqёsuesi Special i Sekretarit tё Pёrgjithshёm Televizioni Publik i Kosovёs Qeveria e Përkohshme e Kosovёs Qendra Kosovare pёr Gazetari Hulumtuese Shërbimi Inteligjent i Kosovës Misioni i Kombeve tё Bashkuara nё Kosovё Zyra e Auditorit Gjeneral 4

6 Përmbajtja Hyrje 7 Mbizotërimi i paradigmës sё Stabilitetit 9 Fondet qё mbajnë peng partitë politike 13 Fondet Ngritja nё pozitë e tё korruptuarve Kremtimi i Pavarёsisё sё korruptuar Partitë Politike Mëkati fillestar 17 Demokracia e brendshme dhe financat Shpërndarja e fondeve, aseteve dhe pozitave tek personat dhe grupet e lidhura politikisht Zgjedhjet Ndёrkombёtarёt Sulltanët e Kosovës 19 Struktura Inteligjente - ShIK 21 Frenimi i Kuajve tё Lirё 23 Kryeministri biznesmen Infrastruktura Anti-korrupsion 25 Legjislacioni anti-korrupsion Institucionet anti-korrupsion Strategjitë anti-korrupsion Zhdukja e provave 29 Ipkopodi dhe marrëveshja 16.2 milionë qё dëmtoi buxhetin e Kosovës 31 Përfundim 33 5

7 6 Mbizotërimi i paradigmës së stabilitetit

8 Hyrja Kjo pjesë e Çfarë shkoi ters trajton kulturën e mosndëshkueshmërisë, ashtu siç e kuptojmë ne në kontekstin kosovar. Në realitet, materiali që prezantohet këtu, nuk përbën një studim konvencional mbi kulturën e mosndëshkueshmërisë, por më parë, është një shënim mbi momentet më të rëndësishme të mosndëshkueshmërisë politike dhe ligjore. Nëse duam të definojmë çfarë kuptojmë me termin kulturë e mosndëshkueshmërisë, në mënyrën më të përgjithshme dhe nё kuadër tё kontekstit tё këtij punimi, kjo do të ishte një akt i institucionit ose personelit publik që shkon në kundërshtim me ligjin, por edhe me normën e sanksionuar tё veprimit publik, e cila kalon pa u ndëshkuar apo sanksionuar, qoftë nga gjyqësori, qoftë nga politika. Mirëpo, qëllimi kryesor i këtij punimi është që të hedh një sy mbi qëndrueshmërinë e mosndëshkueshmërisë, me një fokus të veçantë, të mosndëshkueshmërisë politike. Kёtu do të risillen edhe rastet që bien në domene tjera nga politika, por që kanë një lidhje qoftë edhe indirekte me politikën, si dhe shkeljet a veprimet joligjore që kanë kaluar pa u ndëshkuar, sidomos në fushën e transformimit të pronës publike ose tenderimin publik në përgjithësi. Prandaj, subjektin e këtij trajtimi do të duhej definuar si një skanim tё rasteve kryesore, kur një akt i një zyreje a zyrtari publik, një pjesë e legjislacionit, apo edhe një sjellje e zyrtarit apo zyrës publike, tё ketë prodhuar efekte në kundërshtim me ligjin, tё ketë zhbërë standardet etike, apo në çfarëdo mënyrë, tё ketë ndihmuar mosndëshkueshmërinë rreth një akti të tillë. Ky vështrim, do të jetë kryesisht i fokusuar në periudhën e pasluftës, por do të marrë në konsideratë, edhe raste të ndodhura para lufte, që nga themelimi i partive të para politike të pluralizmit, përkatësisht epokën e Lidhjes Demokratike të Kosovës, LDK, gjatë viteve të 90-ta. Kёtu theksohet se qëndrimi dhe sjellja e politikës kanё minuar sundimin e ligjit, por edhe kanё dëmtuar rёndё perspektivën e një shteti funksional dhe tё demokracisë. Konkluzioni gjithëpërfshirës i kësaj retrospektive është se korrupsioni dhe lidhja e tij me politiken në nivele të larta të qeverisjes, ka qenë Thembra e Akilit për sundimin e ligjit. 7

9 8

10 Fondet që mbajnë peng partitë politike Fondet Kultura e mosndëshkushmërisë në Kosovë është e thellë në histori dhe e gjithёpranishme institucionalisht. Fillon pothuajse që nga themelimi i organizatave politike në Kosovë në periudhën post-komuniste. Në baza vullnetarizmi ishin mbledhur dy fonde të rëndësishme në Kosovë nga dy krahët politik, krahu paqësor LDK, dhe krahu i luftës, PDK. I ashtuquajturi Fondi 3% dhe fondi Vendlindja thërret, janë fonde respektive të LDKsë dhe PDK-së. I pari është themeluar për financimin e institucioneve kryesisht arsimore gjatё kohës sё Millosheviqit, kurse i dyti pёr përkrahje të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, UÇK-sё. I treti fond për nga rëndësia politike dhe financiare është Fondi për mbrojtjen e Ramush Haradinajt në Tribunalin e Hagës. Mbledhja dhe përdorimi i këtyre fondeve ishte bërë në një bazë tërësisht partiake pa ndonjë transparencë për publikun. Një fond që kishte një shkallë të limituar të transparencës ishte Fondi për mbrojtje tё Fatmir Limajt në Tribunalin e Hagës, i cili dha dokumentacionin financiar më 2007 një koalicioni të OJQ-ve të quajtur Shoqëria Civile për një Parlament të Pastër. Sido që të jetë, as për këtë fond nuk ka pasur ndonjë raport tё pavarur auditimi. Këto fonde janë mbledhur pa ndonjë rregullore apo normë të themeluesve, në rrethana shumë të mjegullta, duke lënë tërësisht në duar të individëve të autorizuar për të kontrolluar dhe menaxhuar shpenzimin e tyre. Nuk ka pasur ndonjë llogaridhënie dhe janë shpenzuar në bazë të vendimeve të një rrethi të vogël të njerëzve. Asnjë raport gjithёpërfshirës për këto fonde nuk është bërë nga autoritetet dhe asnjëherë nuk janë monitoruar këto fonde nga autoritetet, përkundër raportimeve se dhjetëra miliona- euro kanë qarkulluar në secilin nga to. Duke pasur parasysh mungesën e transparencës dhe të dhënave zyrtare mbi këto fonde, vetëm mund të supozohet se mjetet nga kёto fonde i futën të tri partitë kryesore, LDK, PDK e AAK, në marrëdhënie të mjegullta me institucionet dhe mes vete, sidomos kur dihet se qeveritë konsekuente të udhëhequra nga këto tri parti, nuk kanë iniciuar ndonjëherë ndonjë procedurë për të vendosur këto fonde në binarë të ligjit. Nё kuadër tё këtij konteksti, njё magnat, Behgjet Pacolli dhe partia e tij, i cili u pasurua nё rrethana tё mjegullta nё Rusi, hyri nё skenën politike. Deri mё tani, disa skandale kanё dal nё publik tё cilat direkt e përfshijnë zëvendësin e parë tё kryeministrit, Pacollin 1. Duke qenë se asnjë nga autoritetet profesionale apo publike nuk u mor me këto fonde, si dhe duke e pasur parasysh faktin se të tri partitë politike kanë mbajtur pushtetin që nga fundi i konfliktit, kjo mund të jetë një bazë mbi të cilën është ndërtuar kultura e 1 Gazeta JnK; Behxhet Pacolli i Rikthehet Hotel Grandit ; Visar Duriqi, June Banka e Pacollit Favorizoi Paligjshëm Bizneset e Tij ; Tinka Kurti; Mars Kosova Sot; Pacolli, skandal pas skandali ; June archive/?cid=1,85,

11 mosndëshkueshmërisё politike në Kosovë. Indiferenca e policisë dhe gjyqёsisё karshi këtyre fondeve ёshtё e pashpjegueshme, përveç nëse e tёrё situata analizohet nё kuadër tё kontekstit tё kapjes sё shtetit. Sido që të jetë, duke qenë se nuk ka të dhëna rreth këtyre fondeve, në këtë vështrim, do të shikojmë raste tjera që kanë rezultuar në politikë e që kanë bërë që mosndëshkueshmëria të jetë e vazhdueshme. Ngritja nё pozitë e tё korruptuarve Kultura e mosndëshkueshmërisë në politikën kosovare mund të ketë filluar me një rast të rëndësishëm të akuzave rreth keqpërdorimit tё parave të mbledhura në interes të publikut, që ka ndodhur në vitet e 90-ta, me fondin që ishte krijuar nga Lidhja e Arsimtarëve Shqiptar LASH, për të paguar rrogat e arsimtarëve në kohën e sistemit paralel të arsimit, të organizuar nga LDK. Një shumë e konsiderueshme e parave nga Fondi 3% janë shpenzuar për funksionimin e arsimit në këtë periudhë. Institucionet e asaj kohe, kryesisht janë udhëhequr nga zyrtarë të lartë të LDK-së. Drejtuesi i LASH-it, si dhe i fondeve për arsim, ishte zyrtari i lartë, dhe më vonë ministri i arsimit nga radhët e LDK-së, Rexhep Osmani. Javorja Zëri, pati publikuar fakte rreth manipulimit të fondeve të LASH-it nga Osmani 2. Kjo shkaktoi një dëmtim të kredibilitetit të fondit dhe shkaktoi një pritje se 2 Intervistё me Mufail Limani, gazetar qё pati shkruar rreth keqpërdorimit tё parave nga Rexhep Osmani. kryetari i LDK-së, Ibrahim Rugova, mund të përjashtojë udhëheqësin e LASH-it. Në vend të kësaj, Osmani u avancua si këshilltar personal i Rugovës, dhe më vonë, ministër i arsimit në kohën e qeverisë së parë të paskonfliktit, e ashtuquajtura, qeveri me bazë të gjerë. Ky veprim i presidentit tё atёhershёm, shkaktoi një zhgënjim tek qytetarët dhe përcjellësit e pavarur të zhvillimeve dhe tregoi aspektin kryesor të shtetit që po lindte. Që nga kjo kohë, zhvillimet kryesore në qeverisje dhe politikë në përgjithësi, do ta sjellin Kosovën në mesin e shteteve më të korruptuara në rajon, dhe gjyqësia, thjesht do të ngelte pothuajse tërësisht jofunksionale pa pothuajse asnjë rast të rëndësishëm të korrupsionit të proceduar. Në anën tjetër, për më shumë se tetë vite, administrata e Misionit tё Kombeve tё Bashkuara nё Kosovё (UNMIK), ka udhëhequr me gjyqësinë e policinë, dhe asnjë rast i rëndësishëm i korrupsionit nuk ёshtё sjellë në gjykata, megjithëse mediat kishin raportime kredibile për keqpërdorim të pushtetit dhe parasë publike dhe këto raportime vetëm sa forcoheshin nga raportet e Zyrës së Auditorit të Përgjithshëm (ZAP) 3, dhe nga institucione tjera ndërkombëtare si Zyra e Kombeve tё Bashkuara pёr Shërbime tё Mbikëqyrjes sё Brendshme (OLAF), dhe Zyra Evropiane Anti-mashtrim (OIOS) 4. 3 Zyra e Auditorit Gjeneral ZAP; 4 European Comission; OLAF Investigations Concerning EU Funds in Kosovo June

12 Kremtimi i Pavarёsisё sё korruptuar Që nga kremtimi formal i Deklaratës sё Pavarësisë së Kosovës, prirja e njerëzve tё fortё tё vendit pёr zhvatje tё asaj qё ёshtё publike pёr interesa private dhe klanore, u bё menjëherë e dallueshme. Më 17 Shkurt 2008, Kosova shpalli deklaratën e pavarësisë nëpërmjet kryeministrit të saj, Hashim Thaçit. Menjëherë filluan përgatitjet për një festim të madh të kësaj shpallje, dhe për mbulimin e këtyre shpenzimeve u organizua një tender publik njëburimor nga zyra e kryeministrit. Kompania që u zgjodh për t u shpërblyer me 600,000 euro ishte Media Solution 5, e cila sipas raportimit të Koha Ditore, ishte dizajnuesja dhe bartësja e fushatës zgjedhore të liderit të PDK-së, gjatё zgjedhjeve tё vitit 2007, përkatësisht kryeministrit nё ardhje, Hashim Thaçit. Shpenzimet e deklaruara nga kompania që organizoi festën e pavarësisë nuk u mbuluan me dokumente financiare, dhe në rastet kur kishte të tilla, çmimet e shërbimeve dhe mallrave ishin shumëfishuar. Ky ishte një ogur i zi për shtetin që po lindte nën moton Newborn, një pre-rekuizitë e një marrëdhënie të ardhshme mes politikës dhe klientëve të saj. 5 Koha Ditore, Kostoja e pavarësisë, euro pa tender 10 April,

13 12

14 Partitë Politike Mëkati Fillestar Demokracia dhe Financat e Partive Politike Pa marrë parasysh mbizotërimin e qëndrimeve tё ndryshme rreth lidhjes reciproke nё mes tё cilёsisё sё demokracisë brenda partive politike, dhe jetës demokratike nё pёrgjithёsi 6, nё shoqёritё moderne, partitë politike paraqesin faktorin esencial, qё nё thelb, lidhin shoqёrinё me shtetin 7. Nё kundërshtim me kёtё qëndrim, ka konstatime qё nuk e pranojnë idenë e partive politike si ndërmjetëse nё mes tё shoqёrisё dhe shtetit, por i definojnë partitë politike si mё tё afërta me shtetin se sa me shoqёrinё 8. Megjithatë, ekziston njё konsensus i gjёrё nё mes studiuesve qё atributet dhe funksionimi i institucioneve demokratike nё njё vend, janë ngushtë tё ndërlidhura me nivelin dhe cilёsinё e demokracisë brenda partive politike 9. Kuptohet, partitë politike nuk janë faktori ekskluziv dhe mё i rёndёsishmi i demokratizimit tё shoqёrisё, duke qenё se edhe organizmat tjerё shoqërorë luajnë njё rol domethёnёs po ashtu. Prapёseprapё, duke qenё se roli primar i partive poli 6 Center for Research and Policy Making - CRPM; Internal Party Democracy in Kosovo ; October ` doc/kas_ pdf? Instituti i Prishtinёs pёr Studime Politie PIPS; Partitë Politike, Funksioni dhe Organizimi nё Shoqёritё Demokratike - Prill, Center for Research and Policy Making - CRPM; Internal Party Democracy in Kosovo ; October kas_ pdf? Ibid. tike ёshtё marrja dhe mbajtja e pushtetit, dhe përmes tij, kontrolli i shpërndarjes sё tё mirave publike, roli i tyre nё demokratizimin e pёrgjithshёm tё shoqёrisё ёshtё nё mёnyrё tё padiskutueshme krucial. Partitё politike nё Kosovё, nё pёrgjithёsi nuk i përmbushin as standardet demokratike tё qeverisjes sё brendshme, por as kërkesat pёr transparencë financiare. Nё fakt, partitë politike nё Kosovё mё shumё posedojnë trajta tё strukturave klanore, se sa qё i plotёsojnё kriteret demokratike se ҫka njё parti politike përfaqëson. Nё kёtё kontekst, ato edhe perceptohen si ndër institucionet mё tё korruptuara 10. Shumica e partive politike nё Kosovё, kanё standarde shumё tё dobëta qeverisjes tё brendshme si dhe përfaqёsojnё sinonimin e papёrgjegjёsisё dhe tё mungesës sё transparencës Transparency International TI; Global Corruption Barometer 2013; kosova.org/publications/2013_globalcorruptionbarometer_en.pdf 11 Center for Research and Policy Making - CRPM; Internal Party Democracy in Kosovo ; October kas_ pdf? bazuar nё kёtё studim, Lëvizja VETVENDOSJE!, krahas partive tjera qё kanё fituar ulëse nё Parlament, dhe tё cilat janë subjekt i këtij studimi, përfaqëson nivel mё tё lartё tё demokracisё sё brendshme. Shih po ashtu: Instituti Kosovar pёr Kërkime dhe Zhvillim tё Politikave KIPRED; Fuqizimi i shtetësisë së Kosovës nëpërmjet demokratizimit të partive politike ; Prill i%20shtet%c3%absis%c3%ab%20s%c3%ab%20kosov%c3%abs%20 n%c3%abp%c3%abrmjet%20demokratizimit%20t%c3%ab%20partive%20politike%20-%20alb.pdf 13

15 Ato shёrbejnё mё shumё si mjete pёr kapjen dhe pёrvetёsimin e aseteve publike, si dhe përdoren pёr përfitime klanore, personale dhe familjare 12. Nё fakt, nuk duhet qё tё shkohet mё tej se sa tё shikohen financat e partive politike dhe kështu, tё shihet qasja abuzive e tyre. Megjithёse disa raporte tё fundit tё bёra publike nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ), tentojnë qё tё ofrojnë tё dhёna mbi financat e partive politike 13, prapёseprapё, tё gjeturat e disa hulumtimeve tregojnë se partitë politike qëllimisht refuzojnë t i përmbushin kërkesat rreth transparencës financiare 14. Refuzimi qё partitë politike u bёjnё thirrjeve pёr 12 Instituti Demokraci pёr Zhvillim D4D; Klasë në vete: Patronazhi dhe ndikimi i tij në mobilitetin shoqëror në Kosovë ; Maj Komisioni Qendror i Zgjedhjeve; Raportet financiare dhe auditet Instituti Kosovar pёr Demokraci KDI; Çmontimi i financimit politik ; Qershor crinis2013al.pdfgrupi pёr Studime Juridike dhe Politike - Financing of Political Parties in Kosovo can controllability and transparency help? ; Maj Policy%20Report%2005% pdf Kah fundi i vitit 2012, Organizata pёr Demokraci, Anti-korrupsion dhe Dinjitet ÇOHU!, ka dorëzuar disa kërkesa tek partitë politike tё cilat janë përfituese tё fondeve publike me fokus tё bërjes publike xhirollogaritë bankare dhe transaksionet. Përveç Lëvizjёs VETVENDOSJE!, e cila ka ofruar qasje tё plotё nё llogarinë bankare dhe transaksionet dhe Partia e Drejtёsisё - PD, e cila po ashtu ka lejuar qasje nё xhirollogarinë e tyre bankare dhe transaksionet, pёrveҫ pёr vitin 2011, tё gjitha partitë e tjera politike, përfituese tё fondeve publike, kanё refuzuar qё t i bёjnё publike kёto tё dhёna. transparencё tё financave e tyre, paraqet aspektin mё tё qartё tё mungesës sё respektit pёr sundimin e ligjit, mungesës sё dedikimit pёr zhvillim institucional, por po ashtu, tё neglizhencës totale tё thirrjeve pёr pёrgjegjёshmёri. Nё fakt, qëndrimi shumё i mbyllur i partive politike rreth financave tё tyre, ka prodhuar njё rreth vicioz tё favorizimit nё mes partive politike nё pushtet, dhe financuesve tё tyre. Shpërndarja e fondeve, aseteve dhe pozitave tek personat dhe grupet e lidhura politikisht Tё mirat publike nё Kosovё kanё rёnё nё grushtin e politikёs, duke qenё se me marrjen e pushtetit, përfitimet nga shpërndarja e tё mirave publike bjen lehtësisht nё duar tё grupeve tё lidhura politikisht. Njё hulumtim gjithpёrfshirёs i përpiluar nga Qendra Kosovare pёr Gazetari Hulumtuese (QKGH), zbuloi se si mbi 100 milionë euro u janë shpёrndarё financuesve tё partisё mё tё madhe nё vend PDK, pёrmes tenderёve publik 15. Brenda kontekstit tё njёjtё, hulumtime tjera tregojnë se si fonde publike janë shpёrndarё nga qeveria qendrore tek komunat, duke mos u bazuar nё asnjë vlerësim mbi nevojat dhe prioritetet e komunave, por Shih po ashtu: Kosova Sot; Partitë e mbajnë sekret koston e fushatës ; D.Neziri, L.Humoli; September Qendra Kosovare pёr Gazetari Hulumtuese QKGH; 100 millionё ; Visar Duriqi, Qendrim Bunjaku, May preportr.com/sq/parate-dhe-politika/100-milion-92 14

16 vetëm bazuar nё besnikëri politike, ku qëllimi kryesor ishte zgjerimi dhe mbajtja e kontrollit politik 16. Krahas ofrimit tё parasë publike tek personat dhe grupet e lidhura politikisht, administrata publike nё pёrgjithёsi, ёshtё shndёrruar nё fole tё nepotizmit dhe rezidencë e punësimit politik 17. Njё numër i madh i tё dhënave, tregojnë qё punësimi nё administratё dhe kompani publike, por edhe organet tjera publik, bёhet mbi bazёn e kriterit tё pёrkatёsisё politike 18. Nё tё njёjtёn frymё, shpërndarja e tё mirave publike, shumё shpesh ka shkuar tek ato kompani tё cilat ose direkt përkrahin partinë nё pushtet 19, ose kontrollohen 16 Qendra Kosovare pёr Gazetari Hulumtuese QKGH; Blerja e territorit politik me paranë publike, Maj 2011; com/sq/parate-dhe-politika/blerja-e-territorit-politik-me-paranpublike Instituti Demokraci pёr Zhvillim D4D; Klasë në vete: Patronazhi dhe ndikimi i tij në mobilitetin shoqëror në Kosovë ; Maj Gazeta EXPRESS; Administrata Shtetërore e Politizuar;February gazetaexpress.com/?cid=1,15, Zëri; Baushtellat e Kosovës ; Lavdim Hamiti; March Jeta në Kosovë - JnK; Kreu i Agjencisë Kufizuese Vjen nga PDK-ja ; Gusht Qendra Kosovare pёr Gazetari Hulumtuese QKGH; Odat e punësimit familjarë ; January Parate-dhe-politika/Odat-e-punsimit-familjar Qendra Kosovare pёr Gazetari Hulumtuese QKGH; Zi e ma Zi Nëntor Gazeta Jeta në Kosovë - JnK; Ligji Nuk nga tё afërmit e politikanëve 20. Por, qasja e përgjithshme e shpërblimit me tё mira publike e kompanive dhe individёve me përkatësi politike, nuk ёshtё e izoluar vetëm nё qeverinë qendrore. Modeli i njёjtё prekë edhe komunat, agjencitë, si dhe organizatat e tjera buxhetore. Nё njё hulumtim tjetër, tregohet se si Komuna e Prishtinёs, përfaqëson njё model tё njёjtё me atё tё qeverisë qendrore kur janё nё pyetje fondet dhe asetet publike 21. Zgjedhjet Zgjedhjet e fundit nacionale tё viti 2010, kanё qenё tё përshkruara me manipulime tё ndryshme dhe shumё tё përhapura. Sot, aksioma qё e përshkruan kёtё proces përmblidhet nën sloganin: vjedhje industriale e votave 22. Prapёseprapё, i ashtuquajturi koalicion qeverisës pa Peshon sa Devolli ; Tetor php?cid=1,987, Qendra Kosovare pёr Gazetari Hulumtuese QKGH; O O sa mirë me kanë...lushtak ; Gusht Parate-dhe-politika/O-sa-mir-me-kan-lushtak-184 Gazeta Jeta në Kosovë - JnK; Kontrata Me Zyrën e Kryeministrit dhe Kompanitë e Lidhura me PDK-në ; September com/?cid=1,3, Qendra Kosovare pёr Gazetari Hulumtuese QKGH; Isa n fron! ; March Instituti Kosovar pёr Kërkime dhe Zhvillim tё Politikave KIPRED; Shteti i pa mbikëqyrur Përbrenda i ndarë, Ndёrkombёtarisht gjysёm-legjitim ; Gusht kipred.org/advcms/documents/29288_shteti_i_pambikeqyrur.pdf 15

17 legjitimitet dhe joligjor, ka hyrё nё vitin e tij tё katërt nё pushtet. Pa asnjë përjashtim, problemi themelor kёtu qëndron tek partitë politike, ashtu siҫ edhe sё fundmi ёshtё pranuar edhe nga kryesuesja e Komisionit tё Pavarur tё Zgjedhjeve 23. Megjithatë, dhe pavarësisht miratimit tё pёrgjithshёm, procesi i manipuluar i zgjedhjeve tё vitit 2010, hapur ka ekspozuar edhe mangёsitё e institucioneve tё drejtёsisё nё ndjekjen dhe gjykimin e shkelësve tё ligjit 24. b) privatizimi i shpërndarjes sё energjisё elektrike KEDS; dhe c) pavarësisht insistimeve dhe kёrcёnimeve, dështimi i privatizimit tё kompanisë publike mё fitimprurëse nё vend, Posta dhe Telekomunikacioni i Kosovёs PTK. Nё pёrgjithёsi, mekanizmi institucional ka dështuar tё ofroj njё përgjigje adekuate dhe efektive nё njërin nga proceset mё tё manipuluara, por njërin nga mё me rёndёsi mbi legjitimitetin e pushtetit politik dhe tё konsolidimit tё shtetit demokratik. Sidoqoftë, dhe pavarësisht nga pranimi i gjёrё mbi mungesën e legjitimitetit tё këtij koalicioni qeverisës, disa nga vendimet mё thelbësore dhe me ndikim shumё tё madh janë marrё gjatё kësaj periudhe. Kёtu përfshihen: a) fillimi i negociatave politike nё mes qeverisё sё Kosovёs dhe tё Serbisё, tё ndërmjetësuara nga Brukseli; 23 Klan Kosova; Daka: Partitë mund t i prishin zgjedhjet. Tetor Instituti i Kosovës pёr Drejtësi IKD; Krimi i Organizuar në Zgjedhje: Analizë e Politikës së ndjekjes dhe dënimeve ; Qershor Kosovar pёr Kërkime dhe Zhvillim tё Politikave KIPRED; Shteti i pa mbikëqyrur Përbrenda i ndarë, Ndёrkombёtarisht gjysёm-legjitim ; Gusht Shteti_i_Pambikeqyrur.pdf 16

18 Ndёrkombёtarёt Sulltanët e Kosovës Ndërhyrja e hapur dhe agresive e diplomatëve dhe e zyrtarëve ndërkombëtar në institucionet e Kosovës, sidomos në punën e Parlamentit, shpesh është përdorur si një arsyetim nga autoritetet kosovare për shmangien nga llogaridhënia. Kjo ndërhyrje, ndonjëherë është ushtruar hapur dhe nё mёnyrё arrogante. Kur një ambasador, sidomos ambasadori amerikan, ndërhyn në një çështje, presioni ndaj autoriteteve kosovare për llogaridhënie bie për shkak të inferioritetit të institucioneve kosovare, e ndonjëherë edhe të medias e shoqërisë civile. Në dy raste, ndërhyrja e ambasadorit amerikan në Prishtinë, ka ndërprerë debatet rreth çështjeve shumë të rëndësishme. Kur koncesionimi i Aeroportit Ndërkombëtar të Prishtinës iu dha konzorciumit turko-francez, në maj të vitit , ekspertët dhe shoqëria civile ngritën dyshime rreth transparencës së koncesionimit. Vërejtja kryesore ishte e lidhur me faktin se ofertat nuk u hapën publikisht. Asnjë përgjigje nuk është dhënë ndonjëherë nga autoritetet kosovare pas kërkesave të shumta për sqarim. Mirëpo, ambasadori Christopher Dell, shkroi një letër-përgjigje 26, ndaj kërkesave të shoqërisë civile dhe ekspertëve në lidhje me koncesionim, në të cilën, ai siguroi se procesi ishte shumë transparent. 25 ECIKS; Limak-Airport de Lyon gets the concession for PIA ; maj news&main_id= Ambasada e Shteteve tё Bashkuara tё Amerikёs; Koncesioni i Aeroportit ; ambasadori-dell-koncesioni-i-aeroportit-19-maj-2010.html Duke i thirrur cinikë ata që nxirrnin dyshime në lidhje me këtë proces, Dell nuk foli asnjёherё për faktin se ofertat nuk u hapën publikisht, gjë që bëri që ky proces të mos përmbushte kërkesat themelore ligjore. Editoriali i Dellit u publikua në ballinat e gazetave kosovare dhe u transmetua në lajmet qendrore të televizioneve nacionale me titujt si: E vërteta rreth Aeroportit të Prishtinës. Në një rast tjetër, intervenimi i ambasadorit të ShBAve, ndodhi derisa në Parlament votohej për Strategjinë për Privatizimin e PTK-së. Dokumenti po refuzohej nga shumica e deputetëve për disa herë me radhë. Më në fund, më 15 tetor 2010, Dell vizitoi Parlamentin gjatë votimit për këtë dokument dhe takoi kreun e Parlamentit, Jakup Krasniqin. Kur Krasniqi u kthye nga takimi në sesionin e votimit për Strategjinë, ai e hodhi këtë dokument në votё, edhe pse ishte e qartë se nuk ekzistonte kuorumi 27. Mirëpo, ndërhyrja më e spikatur e ambasadorit amerikan ka ndodhur gjatë zgjedhjes së presidentit aktual të vendit 28. Kjo çështje, dhe veçanërisht ekspozimi i mënyrës sё ndërhyrjes, tregoi pёr marrëdhënien vasale tё elitës lokale politike karshi autoritetit të ambasadorit amerikan. 27 Organizata pёr Demokraci, Anti-korrupsion dhe Dinjitet - ÇOHU!; Krimi dhe Korrupsioni nё Kosovё: 10 vite bashkёjetesёs me politikën; pjesa IV; Kauboj nё Sallon ; Qershor youtube.com/watch?v=j4mwioxbue0&list=spd4587c9088fefd3c 28 BallkanWeb; Zgjedhja e Presidentit SMS e Pacollit debat mes medias dhe Dell ; Shkurt lajme2.php?idcategoria=2686&idnotizia=56842&res_start=10 17

19 Procedimet arbitrare në këto raste, dhe sidomos në privatizimin e kompanive publike, i kanë dhënë një përkrahje direkte diplomatike kryeministrit të Kosovës, Hashim Thaçit. Privatizimi i Distibucionit të KEK-ut, u fitua nga Çalik Group, e njëjta kompani që mori në koncesion edhe ANP-në, e cila njihet si një kompani e lidhur me dhëndrin e presidentit turk Erdogan. Këto privatizime ndihmuan kryeministrin e Kosovës për ta çarë izolimin e jashtëm që i ishte krijuar nga raporti i Dick Marty, ku Thaçi ishte akuzuar se ka pasur një rol në skandalin e trafikimit të organeve dhe drogёs gjatë luftës në Kosovë 29. Gjatë kësaj periudhe, kryeministri kosovar pati disa takime me Erdogan, dhe ky i fundit bëri një vizitë gjatë fushatës sё fundit pёr zgjedhjet lokale, duke i dhënë përkrahje vendimtare partisё sё Thaҫit për ta fituar qytetin e rëndësishëm, Prizrenin, ku komuniteti turk është i përqendruar. 29 Koha net; Thaçi, Rama e Erdogan në Prizren, lavdërohet Ramadan Muja ; October

20 Struktura Inteligjente - ShIK Ndër strukturat më të qëndrueshme politike që mori formën e një organizate ilegale informative, gjatë dhe pas konfliktit, ishte krahu i inteligjencës i PDK-së, Shërbimi Informativ i Kosovës, (ShIK). Shumë shpejt pas konfliktit, PDK formoi të vetë-quajturën, Qeveri e Përkohshme të Kosovës (QPK), me ShIK-un si një krah që u perceptua si strukturë e sigurisë. Zyrtarët e lartë të kësaj strukture, në masë të konsiderueshme, tashti janë zyrtarë të lartë partiak e institucional deri në deputetë, e madje edhe mbajtës të funksioneve ekzekutive në zyra publike edhe pse një numër i anëtarëve të ShIK-ut, janë dënuar me burgim për shkak të krimeve të rënda, përfshirë këtu edhe vrasje. Kjo strukturë e shihte veten aq të rëndësishme, saqë pas shpalljes sё pavarёsisё, kreu i ShIK-ut Kadri Veseli, organizoi një deklaratë për publik nëpërmjet televizionit publik (RTK), në të cilën kumtoi shpёrbёrjen e kësaj strukture. Kreu i ShIK-ut, nëpërmjet këtij komunikimi me publikun thoshte se gjatë kohës sё ekzistimit, ShIKu ka punuar në mënyrë ligjore në misionin e krijimit të shtetit të Kosovës. Duke respektuar legjitimitetin e institucioneve relevante ndërkombëtare dhe institucioneve lokale, gjatë tërë kësaj kohe, ShIK-u ka qenë pjesëtar ligjor dhe aktiv i punës dhe partner për institucionet lokale dhe vendore, tha Veseli në këtë rast dhe shprehu mirënjohjen për bashkëpunimin e të gjitha shteteve që kanë kontribuar në shtet-ndërtimin e Kosovës. ShIK-u ishte një strukturë që ka pasur kapacitetet për të mbledhur informacion mbi aktivitetet e opozitës. Një raport komprometues për zyrtarët e LDK-së qe publikuar në gazetën ditore Express, e cila udhëhiqet nga zyrtarë të lartë dhe deputetë të PDK-së. Këto raporte patën shkaktuar një huti dhe diskreditim të zyrtarëve të lartë të LDK-së, e cila në atë kohë ishte në bashkëqeverisje me AAK-në. Asnjë raport i plotë nuk është bërë ndonjëherë në lidhje me këtë strukturë, nëse përjashtojmë dy raste gjyqësore në të cilat anëtarët e ShIK-ut janë dënuar deri në dhjetë vjet burg 30, si dhe raportin e publikuar nga një OJQ amerikane që pretendonte se ShIK pranon rreth 200 milionë dollarë në vit nëpërmjet presioneve, mitos, raketimit dhe shërbimet e sigurisë fizike 31. Mediat kanë zbuluar lidhje të shefit të ShIK-ut me kompani biznesore 32, por edhe lidhje mbi kompanitë tjera të lidhura me anëtarët e kësaj strukture që kanë marrë tenderë publik Gazeta JnK; Deklarata Publike Që Çoi Tetë Persona në Burg ; Florent Spahija; July National Committee on American Foreign Policy; David L. Phillips May 1, Kosova s%20independence.pdf 32 Gazeta JnK; Kontrata Me Zyrën e Kryeministrit dhe Kompanitë e Lidhura me PDK-në ; Parim Olluri, September Gazeta JnK; Kompanitë e Lidhura me Drejtuesit e SHIK-ut Përfitojnë Prokurime Publike ; Parim Olluri, June gazetajnk.com/?cid=1,987,2493 Aktivitetet e Heshtura të Kadri Veselit në Biznes ; Parim Olluri, March com/?cid=1,3,

21 Sot, ish shefi i ShIK-ut Kadri Veseli, është zv.kryetar i partisë në pushtet, PDK-së 34, dhe angazhimi i tij në politikë kurrë nuk u vu nё dyshim 35. Veseli pati dhënë një deklaratë në Gjykatë, në rastin e gjykimit të ish zyrtarëve të ShIK-ut, në të cilin ata akuzoheshin për vrasjen e Ibush Kllokoqit, dhe tentim-vrasjen e ish-zyrtarit të LDK-së, Adem Salihaj. I pyetur nga gjyqtari se kush e emëroi atë si shef, Veseli tha se për këtë duhet pyetur kryeministrin e Kosovës, Hashim Thaçin Kosova Press; Zgjidhet Këshilli Drejtues i PDK-së, prin Kadri Veseli; January zgjidhet-keshilli-drejtues-i-pdk-se-prin-kadri-veseli /?old=1 35 Kryetari i tanishëm i Parlamentit tё Kosovёs dhe ish sekretari i PDK-sё, Jakup Krasniqi, ka pranuar qё, Kadri Veseli, gjithmonë ka qenё pjesё e proceseve vendim-marrёse brenda PDK-sё. Po ashtu, edhe dalja nё publik e disa incizimeve tё telefonatave tё zyrtarëve tё lartё tё PDK-sё, konfirmojnë se Kadri Veseli ka qenё pjesё e vendim-marrjes politike para angazhimit tё tij zyrtar nё politikё. 36 Gazeta JnK; Deklarata Publike Që Çoi Tetë Persona në Burg ; Florent Spahija; July

22 Frenimi i Kuajve tё Lirё Pas konfliktit tё viti 1999, zyrtarët partiak, nёpunёsit e lartё publik, si dhe figurat tjera publike, kanё qenё tё imunizuar përballё ҫdo akuze rreth keqpërdorimit tё zyrave apo aseteve publike, apo edhe pёr ndonjë vepër tjetër tё dënueshme. Stabiliteti politik ka dominuar mbi sundimin e ligjit. Nё fakt, Pёrfaqёsuesi Special i Sekretarit tё Pёrgjithshёm tё Kombeve tё Bashkuara (PSSP), Soren Petersen, pak pasi qё u largua nga pozita, ka zbuluar se pengimi i marrjes sё ҫfardo aksioni kundër ligjshkelёsve, ishte ndalur nga intervenimet e jashtme 37. Mё 2005, kur Tribunali i Hagёs bёri tё qartё qё njё padi do tё ndodhte kundër kreut tё AAK-sё, Ramush Haradinaj, ai u zgjodh kryeministër nga koalicioni LDK-AAK. Pak pasi këtij vendimi, ai ishte i detyruar qё tё jipte dorëheqje nё mёnyrё qё tё ballafaqohej me akuza kundër tij, nё kuadër tё njё procesi qё ishte i përshkruar me akuza pёr presion, kёrcёnim dhe vrasje tё dëshmitarёve. Tribunali i Hagёs ka gjobitur dy gazetarë kosovarë, Baton Haxhiun dhe Bajrush Morinёn, duke pretenduar qё kanё zbuluar identitetin e dëshmitarëve. Nё njё anё, ka disa raste tё deputetёve tё Parlamentit tё Republikёs sё Kosovёs, qё kanё pasur precedente penale. Rastet mё tё njohura janё ato tё Rrustem Mustafёs dhe Latif Gashit, tё dy tё akuzuar dhe tё burgosur pёr pesë vite pёr krime lufte. Nё anёn tjetër, kryetarёt e 37 Organizata pёr Demokraci, Anti-korrupsion dhe Dinjitet - ÇOHU!; Krimi dhe Korrupsioni nё Kosovё: 10 vite bashkёjetesёs me politikёn ; Qershor disa komunave, kanё vazhduar qё tё ushtrojnë funksionet e tyre, me gjithё faktin qё ishin akuzuar pёr krime serioze. Veçanërisht, rastet mё brutale janë ato tё ishkryetarit tё Komunës sё Kaçanikut, Xhabir Zharkut, dhe atij tё Komunёs sё Skёnderajt, Sami Lushtakut, ku i pari ёshtё arratisur nga Kosova, derisa i dyti ёshtё i akuzuar dhe mbahet nё paraburgim nёn akuzёn pёr krime lufte. Momentet e pa fuqisё sё ligjit karshi zyrtarёve partiak, janë ekspozuar gjatё zgjedhjeve tё fundit lokale. Disa kandidatë, kryesisht qё vijnë nga partia nё pushtet, PDK, tё cilёt garonin pёr kryetar komune, ishin nё tё njёjtёn kohё duke u ballafqaur me akuza pёr krime lufte dhe korrupsion 38. Rastet mё tё spikatura, ato tё Sami Lushtakut, Nexhat Demakut dhe Ramadan Mujёs, përkundër akuzave tё ngritura pёr vepra penale, tё krimeve tё luftës dhe tё korrupsionit, vazhdonin garёn pёr kryetarë komunash pa njё pengesë partiake, institucionale, e ligjore. Njё ndërhyrje e vrazhdë nё punën e organeve tё drejtёsisё, ishte edhe deklarimi i ministrit tё drejtёsisё, Hajredin Kuçi, i cili publikisht doli nё mbështetje tё kandidatëve qё ishin nёn hetim dhe tё cilёt ishin duke garuar pёr kryetarë tё komunave 39. Kjo retrospektivë, thyen qëndrimin zyrtar tё politikës dhe institucioneve, se dega e gjyqësorit, ёshtё sektori kryesor dhe ndoshta i vetëm qё ёshtё pёrgjegjёs pёr 38 Gazeta Zeri; Ligji nuk i detyron të japin dorëheqje ; Anita Kadriu; November Gazeta Express; I kandidojmё edhe ata qё janё nёn hetime ; August

23 mungesën e luftës kundër korrupsionit dhe krimit tё organizuar. Nё kёtё kontekst, dhe pavarësisht akuzave pёr jo-efektivitet, gjyqtarët dhe prokurorët mbesin tё shtangur dhe tё pafuqishëm kur shohin se si tё akuzuarit zgjedhën nё pozita tё larta zyrtare nё qeverisjen qendrore dhe lokale. Megjithkёtё, organet e drejtёsisё vetё përballen me jo-efektivitet nё ndjekjen dhe gjykimin e rasteve serioze tё krimit, posaçërisht ato qё lidhen me korrupsionin dhe krimin e organizuar. Bazuar nё tё dhënat statistikore, rastet e korrupsionit dhe tё krimit tё organizuar, ndiqen dhe gjykohen nё numër mё tё vogël krahasuar me veprat tjera penale 40. Dështimi pёr tё sjellё përgjigje vendimtare nё rastet e korrupsionit dhe krimit tё organizuar ёshtё dëshmuar tё jetё njё trajtё edhe e Misionit tё Bashkimit Evropian pёr Sundim tё Ligjit (EULEX). Nё fakt, aty ku EULEX dallon substancialisht nga misioni i mёhershёm ndёrkombёtar, UNMIK, ёshtё se i pari ka nisur disa raste kundër korrupsionit dhe krimit tё organizuar si dhe ka atakuar folenë e tё fuqishmёve. Ashtu si asnjëherё mё parё, elita politike dhe zyrtarёt e lartё publik nuk kanё qenё mё shumё tё trazuar nga mekanizmat e zbatimit tё ligjit sesa pas zbarkimit tё EULEX-it. Mirёpo, trazimi i folesё sё njerëzve tё fuqishëm tё Kosovёs mund tё jetё shumё kundër- produktive duke qenё se rezultatet nё ndjekjen dhe gjykimin e rasteve tё figurave tё larta shterёrore nuk janë inkurajuese aspak. 40 Agjencia kundër Korrupsionit - AKK; Analizё mbi Ndjekjen dhe Gjykimin e Rasteve Korruptive nё Kosovё; June akk-ks.org/repository/docs/raport_analize_2012%20(1).pdf Disa nga rastet e profilit tё lartё tё korrupsionit kundër figurave publike, janë minuar nga mënyra se si EULEX ka udhëhequr hetimin 41. Gjykuar nga kёndvёshtrimi i publikut kosovar, disa raste tё bastisjeve tё ministrive dhe tё institucioneve tjera publike, si dhe arrestimi i tё dyshuarve duar-lidhur tё xhiruara me kamera televizive, kanё qenё tё pa-precedena, posaçërisht kur vetëm disa muaj mё vonё, shumё nga kёto raste janë hedhur poshtё 42. Deri mё tani, nga përpjekjet e EULEXit, vetëm dy rasta tё profilit tё lartё janё përmbyllur suksesshëm, ai ish drejtuesit tё Task-Forcёs Anti-korrupsion, Nazmi Mustafi 43, si dhe ai i kryetarit tё Komunёs sё Prizrenit, Ramadan Muja 44, edhe pse ky i fundit vazhdon ta sfidoj vendimin e gjykatës Qendra Kosovare pёr Gazetari Hulumtuese QKGH; Lufta kundër korrupsionit me televizor ; Tetor preportr.com/sq/siguri-dhe-gjyqesi/lufta-kundr-korrupsionit-metelevizor Disa nga rastet mё tё spikatura nё kёtё kuptim janë: a) Arrestimi i ish guvernatorit tё Bankës Qendrore, Hashim Rexhepi; b) Rasti Dardafone, i cili përfshinë ish drejtorin e Post dhe Telekomunikacionit tё Kosovёs - PTK, Shyqeri Haxha, dhe c) Rasti i ish sekretarit tё Ministrisë sё Shёndetёsisё, Ilir Tolaj. 43 Gazeta JnK; Ish-Ndjekësi i Korrupsionit Dënohet me Pesë Vjet Burg, Armend Zenelaj e Petrir Kryeziu; Maj com/?cid=1,1018, Zeri; Ramadan Muja dënohet me 2 vjet burgim me kusht ; Mars Gazeta JnK; Muja: Nuk Vjen në Shprehje Dorëheqja!; Petrit Kryeziu, Qazim Hasanaj; Mars com/?cid=1,1018,

24 Kryeministri biznesmen Vëllezërit e kryeministrit të Kosovës, Hashim Thaçi, janë shndërruar në biznesmen të suksesshëm, veçanërisht prej momentit kur PDK fitoi pushtetin. Edhe pse Agjencia Kundër Korrupsionit (AKK), publikon pasurinë e zyrtarëve tё lartë publik, pёrfshirё edhe atё tё kryeministrit, kёto tё dhёna nuk tregojnë se sa e madhe ёshtё pasuria e familjes Thaҫi. Me gjithё kёtё, ёshtё e ditur se vëllezërit e tij janë të përfshirё në biznese fitimprurëse që kanë të bëjnë me sektorë tё ndёrtimtarisё dhe mineraleve, por qё edhe mbajnë pozita publike, përmes tё cilave, kontrollojnë shuma tё mёdha parash, siҫ janë sigurimet 46. Gani Thaçi, vёllai i madh i kryeministrit, udhëheq me Byroja Kosovare e Sigurimit (BKS) 47, organ qё rregullon sektorin e sigurimeve nё Kosovё. Në anën tjetër, në këtë biznes, ёshtё i përfshirё edhe zëvendësi i parё i kryeministrit, Behgjet Pacolli, nëpërmjet vёllait tё tij, Rrahim Pacolli, i cili mban pozitën e kryetarit tё Bordit tё BSK-sё. Qysh nga gjysma e viti tё kaluar, Siguria, kompani e lidhur me zёvendёs-kryeministrin, Behgjet Pacolli, ka fituar njё tender tё rёndёsishёm nё ofrimin e sigurimeve shëndetësore mijëra punëtorëve tё njёrёs nga kompanitë publike mё fitimprurёse nё vend, Korporata Energjetike e Kosovёs (KEK) Gazeta JnK; Thaçët - Ngritja e Një Fuqie Biznesi ; Parim Olluri; Shkurt Gazeta JnK; Vëllai i Kryeministrit Emërohet Drejtor i BKS-së ; Parim Olluri; Mars com/?cid=1,987, Telegrafi; Punëtorët e KEK-ut, me sigurim shëndetësor - me kompaninë e Pacollit! ; Maj Në qendër të grupit të interesit të Thaçëve, është biznesmeni Milaim Cakiqi, i cili ështё partner biznesi me vëllain tjetër tё kryeministrit, Blerim Thaçi, nё kompaninë e ndërtimit Iliria Building 49. Cakiqi ishte një nga themeluesit e Ove Group në Kosovё, kompani kjo që merr fonde direkt nga sektori publik 50. Blerim Thaҫi, ka nё pronësi mё shumё se njё kompani ndërtimore nё biznesin e ndërtimeve tё larta nё Prishtinё. Pёrmes kompanive ndërtimore, Iliria Building dhe Odejton, Blerim Thaҫi, supozohet se bёnё shpёrlarjen e parave tё cilat i ka përfituar apo edhe i përfiton nga sektori publik. Ai nuk iu ёshtё përgjigjur pyetjeve rreth origjinës sё parave tё cilat i investon nё biznesin e ndërtimeve 51. Por, perandoria e biznesit tё kryeministrit nuk përfundon kёtu. Vёllai tjetër i tij, Idriz Thaҫi, ёshtё i lidhur me kompaninё Geo Mineral, e cila merret me minerale nё Kosovё, dhe e cila ka fituar kontrata publike nё KEK 52. Ёshtё e njё rёndёsie tё veҫantё tё dihet se familja Thaҫi kanё pasur njё ndikim tё madh nё KEK, pёrmes njё tё afërmi tё tyre, Njazi Thaҫi, i cili ka mbajtur pozitën e mi/punetoret-e-kek-ut-me-sigurim-shendetesor-me-kompanine-epacollit html 49 Gazeta JnK; Kompania e Lidhur Me Familjarët e Kryeministrit Fiton Nga Biznesi Minerar ; Parim Olluri; Shkurt gazetajnk.com/?cid=1,987, ibid 51 Gazeta JnK; Vëllai i Kryeministrit Ndërton Kompleks Banesor ; Parim Olluri; prill Gazeta JnK; Kompania e Lidhur Me Familjarët e Kryeministrit Fiton Nga Biznesi Minerar ; Parim Olluri; Shkurt gazetajnk.com/?cid=1,987,

25 drejtorit tё departamentit tё prokurimit Qendra Kosovare pёr Gazetari Hulumtuese QKGH; Korporata e Korrupsionit KEK, Visar Duriqi, Qendrim Bunjaku, Korrik Korporata-e-Korrupsionit

26 Infrastruktura Anti-korrupsion Themelimi i shpejtë i disa institucioneve, si dhe rishikimi i vazhdueshëm i ligjeve anti-korrupsion, nuk ka rezultuar me ndonjë efekt praktik nё parandalimin dhe luftimin e korrupsionit.pothuajse nё asnjërën prej iniciativave, si nё themelimin e institucioneve, por edhe nё rishikimin e ligjeve, nuk ka pasur njё analizë gjithёpёrfshirёse tё kontekstit tё vendit dhe dinamikave tё zhvillimit tё korrupsionit 54. Nё fakt, tё gjitha iniciativat anti-korrupsion, kanё shfaqur mungesë serioze tё angazhimit dhe tё konsistencës sё autoritetit politik, si dhe kanё ekspozuar mangësi tё institucioneve publike nё ndërtimin e njё kornize efektive anti-korrupsion. Sot, infrastruktura e përgjithshme anti-korrupsion, përmban paqartësi tё konsiderueshme, defekte substanciale, dhe posaçërisht, çalon nё zbatim tё drejtё 55. Gjatë gjithë kursit tё themelimit tё institucioneve si dhe tё rishikimit tё legjislacionit anti-korrupsion, dy trajta tё dallueshme kanё dalё nё sipërfaqe. E para, prapa ҫdo vendimi pёr tё themeluar mekanizma anti- 54 Organizata pёr Demokraci, Anti-korrupsion dhe Dinjitet - ÇOHU!; Korniza Ligjore Anti-korrupsion Mangёsitё dhe nevoja e rishikimit ; Dhjetor FOL; Ndikimi i Vendimeve të Qeverisë në Luftë Kundër Korrupsionit , 55 European Commission; Kosovo 2013 Progress Report; October package/ks_rapport_2013.pdfshih po ashtu: Qendra Kosovare pёr Gazetari Hulumtuese QKGH; AKK e zbaton ligjin sipas qejfit ; Besnik Boletini; September Re-publika/AKK-e-zbaton-ligjin-sipas-qejfit-220 Preteni falsifikon formularët e deklarimit të pasurisë ; Besnik Boletini; February korrupsion, shumë lehtë mund tё vërehej se vendimet merreshin duke u arsyetuar se njё proces apo vendim i rёndёsishёm do tё ndodhte, apo qё, njё krizё institucionale, fluturonte nё perspektivë, tё dyja tё definuara si rrethana shtrënguese qё kanё shkaktuar rezultat tё limituar. Sё dyti, nё rastin e ndryshimeve tё vazhdueshme tё legjislacionit anti-korrupsion, institucionet gjithmonë i kanё hyrё procesit nё vigjilje tё publikimit tё Raportit tё Progresit, duke e shpërfillur kёshtu ҫdo planifikim tё duhur tё politikave.si rregull, masat e ndёrmarra anti-korrupsion kanё qenё ekskluzivisht tё drejtuara vetëm nё shuarjen e brengave ditore, por jo edhe tek ballafaqimi me problemet e korrupsionit dhe tё krimit tё organizuar. Nё retrospektivë, rezistenca e përhershme e politikës nё kёtё drejtim, ёshtё shfaqur kur disa organizata tё shoqёrisё civile patёn propozuar masa pёr verifikimin dhe konfiskimin e aseteve tё zyrtarëve publik. Nё pёrgjithёsi, tendenca e politikës pёr ta adresuar çështjen, ka qenë ndërtimi i mekanizmave tё komplikuar dhe tё pa zbatueshëm, duke i lёnё organet anti-korrupsion pa ndonjë efekt. Nё fakt ende nuk ka ndonjë rast qё ёshtё sjellё kundër zyrtarëve tё lartё institucional pёr sa i pёrket akumulimit tё pashpjeguar tё pasurisë, pavarësisht se shumё informacione dhe tё dhëna zbulojnë kёtё çështje. 25

27 Legjislacioni anti-korrupsion Qysh nga fillimi, rishikimi dhe plotësimi i legjislacionit anti-korrupsion, ёshtё bёrё vetëm pas presionit tё faktorit ndёrkombёtar, dhe jo duke u bazuar nё ndonjë vlerësim tё brendshëm tё institucioneve vendore 56. Sidoqoftë, presioni ndёrkombёtar ka pasur limitet e veta, duke e bёrё gjithё procesin formal. Pa marrё parasysh disa tentativa pёr ta ndërtuar njё infrastrukturë efektive anti-korrupsion, nga ligjet bazike kundër korrupsionit janë larguar aspektet mё thelbësore 57. Agjencia Kundër Korrupsion ёshtё e limituar nё verifikimin dhe kontrollin e origjinës sё pasurisë sё zyrtarëve tё lartё si dhe tё figurave tjera publike. Nё praktikë, AKK-ja nё kёtё drejtim ёshtё e limituar vetëm nё procedimin dhe bërjen publike tё regjistrave tё pasurisë, përderisa ёshtё e pa fuqishme nё inicimin e ndonjë hetimi rreth kësaj çështje. Brenda kuadrit tё njёjtё, konfiskimi i pasurisё pengohet pjesërisht edhe pёr shkak tё tё metave nё legjisla 56 Organizata pёr Demokraci, Anti-korrupsion dhe Dinjitet - ÇOHU!; Korniza Ligjore Anti-korrupsion Mangёsitё dhe nevoja e rishikimit ; Dhjetor ibid Nga viti 2012, refuzimi i deklarimi, si dhe deklarimi i rrejshëm, i pasurisё, por edhe konflikti i interesit, janë pёrfshirё si vepra penale nё Kodin Penal tё Kosovёs. Megjithatё, deri mё tani, nuk ka ndonjë precedent gjyqësor nё kёrё aspekt. cion 58. Bazuar nё legjislacionin nё fuqi, ngrirja, ndalimi dhe konfiskimi i pasurive nuk mund tё ndodhё pa njё vendim tё gjyqit, dhe atё, vetëm pasi qё tё ekzistojё lidhja e qartё dhe direkte nё mes pasurisё sё përfituar dhe njё vepre tё kryer penale 59. Por, vështirësia dhe pamundësia pёr tё lidhur njё vepër kriminale me pasurinё e përfituar demonstrohet mё sё miri me nivelin e ultë tё konfiskimit tё pasurisё nga Agjencia për Administrimin e Pasurisë së Sekuestruar ose të Konfiskuar (AAPSK) 60. ёr mё shumё, akulumimi i pashpjeguar i pasurisë nga zyrtarët e lartë publik, e cila dëshmohet nё deklarimet e pasurive tё tyre, tregon qё legjislacioni nё kёtё drejtim 58 Instituti i Kosovës pёr Drejtësi IKD; Legjislacioni dhe Instituti i Kosovës pёr Drejtësi IKD; Legjislacioni dhe praktikat e rajonit në luftimin e krimit të organizuar dhe pasurisë se paligjshme ; Tetor Shih po ashtu: Milionat e paligjshme parandalimi dhe luftimi ; Tetor kdi-kosova.org/publications/milionatepaligjshem.pdfinstituti Kosovar pёr Kërkime dhe Zhvillim tё Politikave KIPRED; Konfiskimi i Pasurisё sё Fituar nё Mёnyrё tё Kundёrligjshme ; Maj Lëvizja FOL; Analizë mbi kornizën ligjore kundër pasurisë së përvetësuar në mënyrë të paligjshme ; Prill korniz%c3%abn_ligjore_kund%c3%abr_pasuris%c3%ab_s%c3% AB_p%C3%ABrvet%C3%ABsuar_n%C3%AB_m%C3%ABnyr%C3% AB_t%C3%AB_paligjshme_-_Prill_2011.pdf 59 Koha.net; Pasuria e paligjshme s mund të konfiskohet pa procedurë për vepër penale ; Tetor net/?page=1,13, Pasuria e përgjithshme e administruar nga AAPSK ёshtё shumё e vogёl. Shih pёr mё shumё: Lëvizja FOL; Platforma e Statistikave Anti-korruption ; page 20, files/statistikat_anti-korrupsion_ pdf. 26