Penggunaan Sistem Kuiz melalui SMS dalam Pengajaran dan Pembelajaran. Azidah Abu Ziden Muhammad Faizal Abdul Rahman

Transcription

1 Penggunaan Sistem Kuiz melalui SMS dalam Pengajaran dan Pembelajaran Pendahuluan Azidah Abu Ziden Muhammad Faizal Abdul Rahman Penggunaan kuiz dalam pengajaran dan pembelajaran biasanya bertujuan untuk memantau kemajuan pelajar ketika proses pembelajaran berlangsung. Dalam amalan biasa, kuiz biasanya dilakukan secara bersemuka dan pelajar diberikan masa tertentu ketika sesi pengajaran dan pembelajaran untuk menjawab kuiz. Dengan perkembangan teknologi komunikasi maklumat yang semakin pesat, cara mengendali penilaian melalui kuiz telah berubah mengikut perkembangan teknologi. Pembelajaran melibatkan SMS (sistem mesej singkat) boleh dianggap sebagai salah satu inovasi terkini untuk menyokong pengajaran dan pembelajaran. Oleh yang demikian, satu reka bentuk sistem yang menggunakan SMS bagi menjalankan kuiz dicadangkan sebagai alternatif untuk penilaian formatif bagi pengajaran dan pembelajaran bagi kursus-kursus di institusi pengajian tinggi di Malaysia. Idea asas bagi sistem penilaian melalui SMS ini adalah berasaskan fungsi SMS yang merupakan ciri asas dalam telefon bimbit biasa untuk menerima dan menghantar mesej teks pada bila-bila masa dan di mana-mana sahaja. Ini membolehkan penilaian formatif ini dapat dilakukan dalam sesuatu kursus dengan lebih fleksibel. Alasan bahawa tidak semua pelajar mampu memiliki telefon bimbit mahal atau telefon pintar (Smart Phone) yang menjadi penghalang utama dalam mengintegrasi penggunaan telefon bimbit dalam pengajaran dan pembelajaran di Malaysia akan dapat diatasi. Ini memberi ruang kepada keperluan menyediakan satu sistem mudah bagi pensyarah dan pelajar menggunakan telefon bimbit biasa sebagai alat dalam penilaian pengajaran dan pembelajaran. Artikel ini menawarkan alternatif baru untuk pensyarah, guru dan pelajar dalam melaksanakan penilaian formatif iaitu kuiz melalui sistem SMS. Penggunaan Teknologi SMS dalam Pengajaran dan Pembelajaran Penggunaan teknologi mudah alih dalam sektor pendidikan telah menunjukkan peningkatan. Beberapa penyelidik di Malaysia telah cuba untuk menggunakan fungsi SMS untuk tujuan komunikasi dalam kursus-kursus mereka seperti menghantar nota dan menghantar makluman atau pemberitahuan (Tina, Mansor & Norziati, 2011). Walau bagaimanapun, terdapat kurang penyelidikan yang memfokuskan kepada kaedah komunikasi dua hala antara pensyarah dengan pelajar. Pada masa ini, kebanyakan penyelidikan hanya memfokuskan interaksi sehala antara pensyarah dengan pelajar, sebagai contoh, pensyarah menghantar nota melalui SMS kepada pelajar mereka sebagaimana yang dilakukan oleh Munirah et. al (2009). Walaupun teknologi SMS merupakan teknologi yang sama, yang boleh didapati melalui penggunaan alat-alat mudah alih, untuk membangunkan sistem dua hala yang menggunakan sms adalah agak rumit kerana hal ini menglibatkan had aksara, kredit pengguna, arahan khas dan masalah biasa mudah alih seperti liputan dan had pembekal menghantar SMS pukal (kelewatan sambutan). Berdasarkan perkembangan teknologi SMS, adalah dicadangkan satu kaedah yang menggunakan teknologi mudah alih melalui SMS untuk mengoptimumkan penggunaan teknologi mudah alih dan Internet. Walaupun e-pembelajaran boleh dilihat sebagai satu platform sedia pakai dan boleh diguna dalam apa jua bidang pendidikan, namun tidak boleh digunakan sepenuhnya di negara tertentu seperti Malaysia kerana had liputan Internet yang 48

2 terhad. Oleh demikian, pembelajaran menggunakan peranti mudah alih melalui telefon bimbit dianggap berpotensi sebagai kaedah baru dalam pengajaran dan pembelajaran. Penggunaan Telefon Bimbit sebagai Alat Komunikasi Penggunaan telefon bimbit dalam kalangan pelajar di universiti dan di kolej kini menjadi seperti sesuatu yang mesti ada. Briggs (2006) mencadangkan bahawa mesej teks, juga dikenali sebagai perkhidmatan mesej pendek atau SMS telah mengubah landskap komunikasi di kampus-kampus universiti. Norbayah & Norazah Mohd Suki (2007) dalam kajian mereka menggambarkan bahawa 98 peratus daripada responden kajian mereka yang berada dalam lingkungan umur antara 17 hingga 30 tahun memiliki telefon bimbit sendiri dan selebihnya mempunyai PDA/pocket PC /palmtop atau telefon pintar di Malaysia. Kajian Munirah Rosli et. al, (2010) mendapati bahawa penggunaan SMS sebagai media perhubungan dalam pengajaran dan pembelajaran untuk kursus pendidikan jarak jauh di sebuah universiti di Malaysia adalah berguna untuk menyokong keperluan pembelajaran pelajar. Walau bagaimana pun, kekangan terbesar yang ditemui dalam kajian mereka adalah kesukaran bagi pelajar untuk mengakses semula kandungan kursus melalui telefon bimbit. Ini kerana sistem yang ditawarkan oleh mereka hanya merangkumi kaedah komunikasi satu hala serta tidak memberikan pelajar akses kepada kandungan yang disiarkan oleh mereka selepas maklumat dihantar melalui SMS. Penerokaan dalam penggunaan SMS sebagai alat bantuan dalam penilaian pengajaran dan pembelajaran melalui kuiz dikenal pasti sebagai satu altenatif yang mampu diteroka di institusi pengajian tinggi di Malaysia. Oleh demikian, satu sistem kuiz melalui SMS direka bentuk bagi melaksanakan penilaian yang boleh dilakukan di mana-mana sahaja tanpa batasan waktu dan tempat. Pembinaan sistem kuiz melalui SMS ini dijangka mampu untuk menawarkan kelebihan-kelebihan berikut, misalnya: Akses pada bila-bila masa, di mana-mana tempat untuk penilaian berasaskan kuiz bagi pelbagai kursus; Fleksibiliti dari segi masa dalam melaksanakan penilaian pengajaran dan pembelajaran berasaskan kuiz, dan Sokongan pembelajaran dan penilaian berterusan oleh pakar kepada pelajar Pembelajaran Mudah Alih (Mobile Learning) dan Pembelajaran Elektronik (Elearning) Kaedah pengajaran, pembelajaran dan penilaian yang mengetengahkan konsep pembelajaran mudah alih (mobile) berbanding dengan persekitaran pembelajaran elektronik (e-learning) bagi mencapai objektif pendidikan masih kurang diterokai. Laouris & Eteokleous (2005) mencadangkan bahawa e-pembelajaran adalah platform yang diperkasa oleh elemen-elemen berikut: multimedia, interaktif, pautan dan media pelbagai. Walau bagaimanapun, perlu diakui bahawa terdapat pensyarah yang keberatan untuk menawar dan menggunakan pembelajaran menerusi atas talian (online) kerana pelbagai sebab seperti interaksi manusia berkurang, kegagalan teknologi, kecekapan teknologi mengubah pelajar dan peningkatan beban kerja di fakulti (Beard & Harper, 2002). William dan Black (1998) menyarankan bahawa ukuran kebolehan pelajar menjawab setiap soalan bukanlah hanya berdasarkan pemahaman mereka terhadap topik yang dipelajari semata-mata, malahan juga adalah berdasarkan tindakbalas mereka terhadap pelbagai ciri-ciri lain seperti bahasa, konteks soalan, dan keletihan murid pada masa itu. Oleh yang demikian, penggunaan kaedah pengajaran dan pembelajaran yang melibatkan penggunaan platform telefon bimbit adalah 49

3 dicadangkan bagi membolehkan penyampaian penilaian kursus dilakukan dengan lebih fleksibel mengikut keperluan pelajar. Kuiz Sebagai Kaedah Penilaian dalam Pengajaran dan Pembelajaran Terdapat pelbagai kaedah penilaian pengajaran dan pembelajaran sama ada melalui kaedah formal mahupun tidak formal. Kuiz boleh dilihat sebagai salah satu kaedah penilaian secara formatif iaitu pada kebiasaannya dilakukan secara berperingkat atau beterusan dalam penilaian sesuatu topik atau mata pelajaran. Walau apapun istilah yang digunakan untuk menggambarkan penilaian formatif, hal ini bukanlah satu perkara baru. Apa yang membezakan satu-satu kaedah penilaian formatif tersebut adalah kaedah yang dijalankan dan pendekatan yang digunakan. Kuiz sebagai kaedah penilaian formatif telah melalui pelbagai kaedah perlaksanaan bermula dari kaedah pen dan kertas kepada perlaksanaan kuiz atas talian. Maklum balas daripada penilaian formatif membolehkan pelajar lebih memahami harapan guru, dan ini membolehkan guru mengubah suai kerja kursus untuk menangani keperluan pelajar dengan lebih baik (Rolfe & McPherson, 1995). Peat & Franklin (2002) dalam kajian mereka menyatakan bahawa pelajar mereka berpendapat bahawa aspek terbaik dalam penilaian secara kuiz adalah apabila mereka mendapat maklum balas segera, format kuiz dalam bentuk pilihan dan kuiz boleh diselesaikan dengan cepat. Biasanya penilaian yang dilakukan melalui kaedah kuiz memberikan peratusan tertentu kepada pelajar untuk meningkat motivasi pelajar untuk melakukan kuiz tersebut. Kajian Kibble (2007) mendapati dengan menawarkan markah bagi kuiz atas talian, penyertaan terhadap kuiz tersebut meningkat. Kibble juga mendapati bahawa penyertaan pelajar dalam kuiz yang diadakan sebagai salah satu penilaian formatif yang akan membantu mereka dalam pencapaian mata pelajaran yang diambil secara konsisten. Reka bentuk dan pembangunan satu platform bersepadu dapat mempelbagaikan pelaksanaan kuiz dalam kalangan pelajar. Sistem seperti ini dapat direka bentuk dan dibangunkan untuk: Mengoptimumkan kaedah penilaian dan kolaborasi bagi kursus-kursus di institusi pengajian tinggi yang mengguna sistem yang sama Melaksana, menganalisis dan menilai aplikasi kuiz melalui SMS dan web portal bagi meningkatkan kebolehan melakukan kuiz di mana-mana sahaja dan bila-bila masa. Mengenal pasti kebolehgunaan dan sikap terbuka pendidik dan pelajar dalam menggunakan sistem SMS dalam penilaian pengajaran dan pembelajaran. Proses penyediaan satu sistem kuiz melalui SMS ini melibatkan beberapa fasa bagi memastikan penghasilan satu sistem yang dapat digunakan secara efisien dalam pendidikan. Fasa-fasa tersebut adalah berdasarkan model reka bentuk pengajaran model ADDIE yang melibatkan lima fasa iaitu Analisis, Reka bentuk, Pembangunan, Implimentasi dan Penilaian. Secara terperinci reka bentuk sistem kuiz melalui SMS ini merangkumi: i. Analisis Keperluan dan Analisis keperluan dan analisis kurikulum dijalankan bagi menentukan skop dan kandungan sistem SMS yang akan digunakan. Bahagian ini akan mengenal pasti kursus-kursus yang sesuai untuk menguji aplikasi yang dibangunkan untuk sistem kuiz SMS ini bagi menentukan cara reka bentuk sistem SMS akan dibangunkan. Maklumat tentang kandungan diperlukan untuk menjalankan analisis keperluan dari segi strategi semasa dan inovasi bagi pengajaran supaya reka bentuk baru sepadan untuk mencapai pengajaran dan pembelajaran maksimum. Peringkat reka bentuk termasuk penglibatan penyelidik dan pakar-pakar peranti mudah alih 50

4 dalam usaha untuk membangunkan sistem yang terbaik. Fasa ini juga membolehkan kekuatan dan kelemahan reka bentuk fasa sistem SMS dikenal pasti. ii. Rekabentuk sistem SMS untuk kuiz Reka bentuk kuiz melalui SMS ini disarankan melibatkan kaedah kuiz dalam bentuk aneka pilihan. Kaedah ini dicadangkan bagi mewujudkan interaksi secara langsung yang dilakukan secara dua hala dalam jangkamasa yang pendek. Konsep kuiz ini juga mengetengahkan aktiviti penilaian secara mudah alih melalui SMS dan portal web (untuk menyimpan/menyusun aktiviti). Administrator Sistem dan Pensyarah (pembekal kandungan) Sistem / Server Pelajar Web Rajah 1: Sistem kuiz melalui SMS Rajah 1 menunjukkan aliran aktiviti adalah seperti berikut: i. Pengurus sistem SMS/pensyarah akan menghantar SMS kuiz dalam bentuk soalan untuk dijawab oleh pelajar melalui pelayan/sistem SMS; ii. Pelayan/sistem SMS akan menghantar SMS kepada pelajar dan portal web di mana pelajar akan menerima soalan kuiz dalam telefon bimbit mereka, dan iii. Laman web secara automatik akan menyimpan dan menyusun soalan kuiz dalam portal web. Apabila pelajar menerima soalan dan kemudian menjawab soalan, maklumat akan dihantar kepada pelayan/sistem SMS. Pelayan sistem SMS/mudah alih akan memproses jawapan kemudian memaparkannya pada laman web portal dan simpan dalam portal ini. Pensyarah akan dapat mengakses laman web untuk membolehkan mereka melihat keseluruhan kuiz (soalan dan jawapan). 51

5 Dalam reka bentuk ini, dicadangkan bahawa had masa diberikan kepada pelajar untuk menjawab soalan. Jika pelajar menjawab soalan melebihi had masa yang diberi, pemberitahuan SMS akan dihantar untuk memaklumkan bahawa mereka tidak lagi boleh menghantar jawapan kerana masa telah tamat. Laman web portal juga boleh menunjukkan jangkamasa kuiz SMS dihantar maka pensyarah akan mengetahui jangkamasa tersebut dan seterusnya menimbangkan sama ada menerima jawapan pelajar yang menghantar lewat sekiranya had masa tidak diberitahu lebih awal. iii. Pembangunan sistem kuiz melalui SMS Sistem kuiz melalui SMS akan melalui peringkat-peringkat yang tertentu. Perkakasan utama yang digunakan dalam penghasilan sistem ini adalah Pelayan (Server) yang beroperasi menggunakan Microsoft Windows Server 2008 serta modem SMS yang disokong oleh pepintu 4 SIM. Setiap proses pembangunan akan melalui proses pengujian dan penstabilan sistem untuk memastikan sistem akan berfungsi dengan baik. Pembangunan sistem kuz melalui SMS ini telah dibina menggunakan program ASP & PHP iaitu kuiz akan diupload ke sistem dengan menggunakan program Microsoft Access dan Microsoft Excel. Pensyarah diminta untuk menyediakan bank soalan di mana data dari bank soalan tersebut kemudiannya diprogramkan supaya boleh diambil secara rawak oleh sistem. Pelajar akan menerima soalan-soalan kuiz juga secara rawak dari sistem berkenaan bagi memastikan kebolehpercayaan dalam menjalankan kuiz tersebut di mana-mana sahaja dan juga di luar waktu kelas. Rajah 2 menunjukkan proses penghantaran kuiz kepada pelajar melalui sistem kuiz SMS yang telah dibangunkan. Bank Soalan Cth: 50 soalan Arahan kpd pelajar untuk mula kuiz: QZ KAS333 start Pelajar menghantar kod mula Soalan kedua dihantar secara rawak Pelajar menjawab QZ b (sekiranya menjawab b) Soalan pertama dihantar secara rawak Sistem akan ulang sehingga kuiz tamat Pelajar terima keputusan. Contoh: 4/5 Rekod disimpan untuk rujukan Rajah 2: Carta alir proses aplikasi kuiz SMS 52

6 Dalam membangunkan sistem kuiz melalui SMS ini, maklumat-maklumat pengguna seperti nama, nombor telefon dan alamat e-mel didaftarkan dalam sistem sama ada melalui pendaftaran manual (dilakukan oleh pengurus sistem) ataupun pendaftaran secara automatik yang boleh dilakukan oleh pengguna di laman web yang disediakan. Selepas semua maklumat pengguna telah dimasukkan ke dalam sistem, pengguna akan mendaftarkan diri mereka untuk subjek tertentu menggunakan kod kursus yang unik, contohnya KAS3333 untuk kursus yang diambil. Konfigurasi kuiz akan dilakukan oleh pengurus sistem ataupun pensyarah bagi menentukan tarikh dan masa kuiz akan dijalankan untuk kursus tersebut. iv. Penilaian sistem kuiz SMS Sistem kuiz melalui SMS dapat dinilai melalui beberapa peringkat. Beberapa kekangan dan isu dalam operasi sistem ini perlu diteliti sebelum sistem dapat digunakan secara optimum dalam pengajaran dan pembelajaran. Kekangan dan isu tersebut boleh dibahagikan kepada tiga peringkat iaitu isu-isu yang melibatkan sistem, isu-isu yang melibatkan pengguna/pelajar dan isu-isu umum. Isu-isu yang melibatkan sistem adalah melibatkan perkara-perkara teknikal yang perlu diambil kira sewaktu pembangunan sistem kuiz melalui SMS ini, misalnya isu modem yang tidak stabil, modem tidak berfungsi (hang) dan sebagainya. Pengguna terbesar sistem kuiz ini adalah pelajar. Oleh yang demikian, keperluan pelajar haruslah diambil kira dalam penilaian kuiz melalui sistem ini. Adalah diramalkan secara umumnya bahawa sistem ini mampu diguna pakai bagi menjalankan kuiz. Walau bagaimanapun didapati bahawa mungkin terdapat pelajar yang sukar memahami arahan untuk memulakan kuiz atau menghantar arahan yang salah untuk memulakan kuiz. Misalnya, apabila pelajar diminta untuk memulakan kuiz dengan menghantar satu arahan SMS ringkas seperti di bawah: Untuk memulakan kuiz, sila hantar QZ KAS3333 START ke nombor Pelajar mungkin akan menghadapi kekeliruan terhadap perkara-perkara teknikal seperti di mana perlu diletakkan jarak, keperluan menggunakan huruf kecil atau huruf besar serta menghantar ucapan terima kasih setelah menerima arahan tersebut. Isu-isu seperti ini akan menjadi penyebab pelajar berasa sukar untuk melakukan kuiz tersebut. Kekeliruan juga akan menyebabkan pelajar menjawab soalan kuiz dengan tidak mengikut arahan yang ditetapkan. Oleh yang demikian, penyediaan dokumentasi lengkap tentang tatacara penggunaan kuiz melalui SMS ini perlu dibina bagi memastikan kelancaran perjalanan kuiz. Dokumentasi lengkap tersebut boleh juga dilakukan secara ilustrasi bergambar bagi memastikan pemahaman pelajar terhadap arahan yang diberikan. Untuk memastikan kelancaran sistem bagi proses penilaian berasaskan kuiz melalui SMS, sistem dan pangkalan data perlu dipantau bagi memastikan pelajar dapat menjawab keseluruhan kuiz. Sistem kuiz yang bermasalah memungkinkan pelajar menjadi bosan dan tidak bermotivasi untuk meneruskan kuiz hingga ke akhir. Talian bantuan adalah penting bagi mendapatkan maklum balas dan membantu pelajar sekiranya menghadapi masalah ketika menjalankan kuiz. Untuk mendapatkan kos yang murah dan mampu ditanggung oleh pelajar, adalah disarankan penggunaan pembekal perkhidmatan (telco) yang sama dengan pembekal perkhidmatan telefon bimbit pelajar digunakan. Agihan pembekal perkhidmatan yang seimbang juga akan menjamin perjalanan sistem SMS yang seimbang dan lancar. Juga 53

7 disarankan bahawa sistem tersebut mempunyai sistem sandaran untuk memastikan kelancaran perjalanan kuiz sekiranya sistem utama mempunyai masalah. Secara umumnya, adalah dijangkakan bahawa makalah ini mampu memberikan faedah yang besar kepada pensyarah dan pelajar terutamanya ketika memaksimumkan penggunaan telefon bimbit dalam pengajaran dan pembelajaran. Khususnya, sistem kuiz melalui SMS ini akan dapat membantu pensyarah dalam meningkatkan mutu pendidikan dengan dua cara iaitu: i. memperbaiki dan meningkatkan akses kepada pendidikan dan penilaian pendidikan di mana-mana sahaja dan bila-bila masa; ii. mempromosikan kaedah baru pengajaran, pembelajaran dan proses penilaian yang mampu diakses oleh pelajar tanpa bergantung kepada komputer dan internet. Kesimpulan Walaupun proses pembangunan dan reka bentuk penilaian sistem kuiz melalui SMS ini masih pada peringkat awal, diramalkan bahawa sistem ini mampu menarik perhatian pensyarah dan pelajar di institusi pengajian tinggi untuk melibatkan diri dalam proses pengajaran dan pembelajaran yang lebih fleksibel. Konsep kuiz melalui SMS ini dilihat sebagai satu kaedah penilaian yang dapat memenuhi permintaan pengajaran dan pembelajaran tanpa batasan. Dengan menggunakan ciri-ciri sedia ada ini dan paling mudah dalam telefon mudah alih iaitu SMS, sistem ini dijangkakan dapat membantu pensyarah dalam sistem penilaian yang boleh dilakukan di luar waktu kuliah secara mudah dan cepat. Rujukan Beard, L., & Harper, C. (2002). Student perceptions of online versus on campus instruction. Education, 122(4), Briggs, L. (2006). The age of smart cell phones, Campus Technology, 19 (5), Dyson, L. E., Litchfield, A., Lawrence, E., Raban, R. and Leijdekkers, P. (2009). Advancing the m-learning research agenda for active, experiential learning: Four case studies. Australasian Journal of Educational Technology, 2009, 25(2), Kibble,J. (2007). Use of unsupervised online quizzes as formative assessment in a medical physiology course: effects of incentives on student participation and performance. Adv Physiol Educ 31: , American Physiological Society Laouris, Y., & Eteokleous, N. (2005). We Need An Educationally Relevant Definition Of Mobile Learning. Retrieved July 2010 from Munirah Rosli, Issham Ismail, Rozhan M. Idrus & Azidah Abu Ziden (2010). Adoption of Mobile Learning Among Distance Education Students in Universiti Sains Malaysia International Journal of Interactive Mobile Technologies(iJIM), 4(2). Norbayah Mohd Suki, Norazah Mohd Suki, (2007), Telefon Bimbit Penggunaan M-Learning: Membandingkan Pengguna Telefon Bimbit Yang Berat Dan Ringan, Sistem Maklumat Kampus-Wide, Vol 24 (5), pp

8 Peat, M and Franklin, S. Supporting Student Learning: The Use of Computer Based Formative Assessment Modules. British Journal of Educational Technology Vol 33(5), pp Rolfe I, & McPherson J. Formative assessment: how am I doing?. Lancet 345: , 195. Tina Lim, Mansor Fadzil, and Norziati Mansor (2011). Mobile Learning via SMS at Open University Malaysia: Equitable, Effective, and Sustainable. The International Review of Research in Open and Distance Learning, 11 (2)