coqrafiya. Mətni oxuyun və ci tapşırıqları yerinə yetirin.

Transcription

1 m 2 2 Azərbaycan dili 1. Uçurmurduq sözündəki şəkilçilərin düzgün ardıcdlığını göstərin. 1. idi hissəciyinin qısaldılmış şəkli 2. şəxs şəkilçisi 3. inkar şəkilçisi 4. zaman şəkilçisi 5. feldən fel düzəldən şəkilçi A) 4, 5,1,2, 3 B) 3,4, 5, 1,2 C) 4, 3,5, 1,2 D) 5,3, 1,2,4 ^ E) 5, 3,4. 1,2 Ol 2. q-ğ əvəzlənməsi ismin hansı hallarında baş vermir? 1. yiyəlik 2. yönlük 3. təsirlik 4. yerlik 5. çıxışlıq A) 1. 2, 3 B) 1. 5 C) 2, 3, 5 D) 2, 4 E) Feillərdən birinin kökü alınma sözdür: H" A) göyərmək B) vidalaşmaq C) gözləmək D) başlamaq V"*E) ağannaq 4. Hansı cümlələrdə əlavə feili birləşmənin asılı tərəfinə aiddir? 1. Ayazı - sinif yoldaşımı məktəbin həyətində gördükdə çox sevindim. 2. Bizə məzunlara xeyir-dua verən ağsaçlı müəllimə çox təmkinlə danışırdı. 3. Fikri orada - yazı taxtasında idi. 4. O. zabiti - səhnədə dayanan məğrur hərbçini təbrik etdi. 5. Bu yerləri - Azərbaycanı öz anam kimi sevir, təəssübünü çəkirəm. A) 4, 5 B ) 3,4 ^ C ) 1,2 D) 1,3.5 E) o v 5. Cümlələrdən birində iltisaqilik prinsipinin pozulduğu söz var: f A) Maşını sənədlərsiz almaq istəmirdim. B) Bu, elmi-kütləvi jurnaldır. C) Əkin yerinə baxış keçirildi. D) Lüğətdəki sözlər diqqətlə seçilib. E) Nərgiz hər gün bağa gələrdi. 6. Cümlələrin birinin mübtədası I növ təyini söz birləşməsi ilə ifadə olunmuşdur: A) Bu gün hamı onun barəsində danışır. ^_B) Səlim qızına ad günündə qızıl saat bağışladı. C) Onun şöhrəti dünyanın hər yerinə yayılmışdır. D) Dağ havası onun əsəblərini sakitləşdirdi. E) Dar gün insanları sınağa çəkir. 7. Hansı əməli yazı aşağıdakı kimi tərtib olunur? 1. Kimə verilirsə, onun adı, atasının adı, soyadı və vəzifəsi 2. Onu verən şəxs və ya təşkilat 3. Alman əşyanın miqdarı, yaxud etibar ediləcək \ materialın məzmunu 4. Məsuliyyət daşıyan şəxsin şəxsiyyət vəsiqəsinin seriya və nömrəsi, verilmə tarixi A) arayışa B) akta C) vəkalətnaməyə D) ərizəyə E) protokola 8. Kəsr sayları haqqında deyilənlərdən biri səhvdir. A) Kəsr sayları heç vaxt sadə olmur. B) Kəsr sayları bütövü bildirən bir sayla hissəni bildirən başqa bir sayın birgə işlənməsindən yaranır. 9 C) Kəsr sayları müəyyən miqdar sayları və -dcc şəkilçisinin köməyi ilə düzəlir. D) Kəsr sayları əşyanın konkret miqdarını bildirir. E) Kəsr sayları miqdar saylarmın növüdür, ya hissəni, ya da tam və hissəni bildirir. 9. Verilənlər içərisində sadə cümlənin şəxsə görə növlərindən hansı yoxdur '! 1. Yüz ölç, bir biç. 2. Onun dediklərinə məhəl qoyulmadı. 3. Kəndin kənarında səfalı bir yer. 4. Onu nahaq yerə gözdən salıblar. A) müəyyən şəxsli B) qeyri-müəyyən şəxsli C) şəxssiz D) adlıq E) ümumi şəxsli 10. Səlimə xalanın oğlu tətilə gələndə onu görmək üçün hu həyətə yığışardıq'" cümləsinin sintaktik təhlil sxemini göstərin. 11. "Gözütox adamdan xoşum gəlir" cümləsində sifətin morfoloji təhlilindəki səhvi göstərin. A) Mənasına görə keyfiyyət bildirən sifətdir. B) Birinci tərəfi mənsubiyyət şəkilçili isim, ikinci tərəfi sadə sifətdir. C) Quruluşuna görə mürəkkəb sifətdir. D) İki müxtəlif mənalı sözün birləşməsindən əmələ gəlib. -4- E) Biri düzəltmə, digəri sadə sözün birləşməsindən əmələ gəlmişdir. 12. Vurğusu ilk hecaya düşən əsl Azərbaycan sözlərini göstərin. 1. qanun 2. sanki 3. obraz 4. parta 5. bayaq 6. dünən A) 1,2,6 B) 1,3,4 C) 2, 3. D) 2, 5, 6 E) 4, Təsriflənməyən feillərin qrammatik məna növlərinə görə işlənmə ardıcıllığını müəyyənləşdirin. Qiirhət görməyəndə vətənin qədri bilinməz. Məhsul yığımı zamanı ağacı kəsdirmək günah sayılır. Döyüşə atılan əsgərlərimiz düşməni məhv etdilər. Məktub yazılaraq sahibinə çatdırıldı. 1. məchul növ 2. qayıdış növ 3. məlum növ 4. icbar növ A) 3,2, 4,1 B) 4, 2, 1,3 C) 1,4, 2,3 D) 3.4, 2,1 E) 1,2, 3,4 14. Gec-tez biz qonşu kəndə köçməliyik cümləsindəki sintaktik əlaqələrin növü və sayına uyğun nümunəni müəyyənləşdirin. A) Atlı təpədən enib çaya çatdı. B) Əsən külək üzünə dağılmış saçlarını oynatdı. C) Axşam gəmi yavaş-yavaş sahilə yanaşdı. D) Dənizin dalğaları sahili döyəcləyərdi. E) Qonşu həyətdə Tanrıquluııun səsi eşidildi. 15. Artıq yeddi il idi ki, Adil Bakıda yaşayırdı" cümləsinin təhlili ilə bağlı səhv fikri göstərin. A) Zaman budaq cümləli tabeli mürəkkəb cümlədir. B) Baş cümlə ismi, budaq cümlə isə feili xəbərlidir. C) Budaq cümlə müəyyən şəxsli geniş cümlədir. D) IZH----O sxeminə uyğundur. E) Budaq cümlə baş cümləyə tabelilik bağlayıcısı ilə bağlanmışdır.

2 A Şəxs əvəzliklori ilə qeyri-müəyyən əvəzliklərin oxşarlığı haqqındakı hansı fikir səhvdir? A) Hər ikisi həm insana, həm də digər varlıqlara aid olur. a kim? nə? suallarına cavab verir. TB) Hər ikisi hallanır. C) Hər ikisi cümlədə, əsasən, mübtəda və tamamlıq olur. D) Hər ikisinin içərisində sifəti də əvəz edə bilən sözlər var. E) Hər ikisi ismin yerində işlədilir. Mətni oxuyun və ci tapşırıqları yerinə yetirin. (1) Təsviri sənətdə natürmort adlı bir janr da vardır. (2) Natürmort fransızca cansız təbiət deməkdir. (3) Bu janra daxil olan əsərlərin mövzusunu müxtəlif predmetlər: evi bəzəyən qablar, gül dəstələri, cürbəcür meyvələr, ovlanmış quşlar və s. təşkil edir. (4) Bu janrda əsl rəssamlar dövrünün ruhunu, öz hisslərini çox gözəl ifadə edirlər. (5) Boyakarlıq əsərinin əhəmiyyəti həm də əsərdəki mövzu və süjetin necə işlənməs indədir. (6) Görkəmli Azərbaycan rəssamı T. Nərimanbəyovun yaradıcılığında da natürmort janrı mühüm yer tutur. (7) Qırmızı mavi rənglərə onların müxtəlif çalanlarına üstünlük verən rəssamın əsərlərində Abşeron meyvələri nar üzüm və s. obrazlaşdırılır. Onun natürmort!arını etnoqrafik lövhələr də adlandırmaq olar. 17. Üçüncü cümlədəki sözlərin leksik təhlili ilə bağlı səhv fikri göstərin. A) Həm ümumişlək, həm də ümumişlək olmayan sözlər işlənmişdir. B) Frazcoloji birləşmə işlənməmişdir. C) Yalnız termin kimi işlənən söz yoxdur. D) Cümlədə omonimlik xüsusiyyəti olan iki söz var. E) Həm ərəb-fars, həm də Avropa mənşəli söz işlənmişdir. 18. Mətnin üslubu ilə bağlı hansı fikir səhvdir"! A) Avropa mənşəli terminlərdən istifadə edilib. B) Nümunədə modallıq bildirən sözlərdən istifadə edilməyib. C) Nümunədə arxaik leksika, standart formalar saxlanılıb. D) Mətndə dəqiqlik və məntiqilik prinsipinə əməl olunub. <4- E) Elmi üslubun humanitar sahəsinə aiddir. 19. Nümunə ilə bağlı hansı fikir doğrudur? A) Nümunədə yalnız feili xəbərlərdən istifadə edilmişdir. B) 6-cı cümlədə təyini söz birləşmələrinin bütün növlərindən istifadə edilib. C) Mətndə sintaktik əlaqələrin yalnız tabelilik növündən istifadə olunmuşdur. D) Qrammatik baxımdan cümlə üzvləri ilə bağlı olmayan söz və ifadə vardır. E) Nümunədə həm sadə, həm də mürəkkəb cümlələrdən istifadə edilib. 20. Yeddinci cümlədə hansı durğu işarələri buraxılmışdır? A) tire, 3 vergül B) qoşa nöqtə, 3 vergül C) 4 vergül - f- D) qoşa nöqtə, 2 vergül E) tire, 2 vergül 21. Hansı cümlədə səhv yazılmış söz vardır? fr A) 1-ci və 3-cü B) 4-cü C) 5-ci D) 2-ci və 5-ci E) 1-ci və 4-cü 22. Gecə keçir, ay dolanır, ulduzlar sönür cümləsi haqqında verilənlərdən yanlış olanları seçin. 1. Üç sadə cümlədən ibarətdir. 2. Qarşılaşdırma əlaqəli tabesiz mürəkkəb cümlədir. 3. Üçü də müəyyən şəxsli, müxtəsər cümlədir. 4. Hər üç cümlədə qrammatik norma pozulub. 5. Mübtədalardan ikisi isimlə, biri zərflə ifadə olunub. 23. Birnövbəli və birotaqlı sözlərinin fonetik təhlili ilə bağlı düzgün fikirləri müəyyən edin. 1. Hər iki sözün yazılışı ilə tələffüzü arasında bir fərqli məqam vardır. 2. Hər iki sözdə səslərin sayı ilə hərflərin sayı eynidir. 3. İkisində də vurğu sonuncu hecanın üzərindədir. 4. Hər ikisində bütün hecalar samitlə başlayır. 5. Birinci sözdə üç, ikinci sözdə iki samitin kar qarşılığı yoxdur. 6. Hər iki sözdə uzun tələffıiz olunan səs vardır. 24. İşarələnmiş sözlərin hansı nitq hissəsinə aid olduğunu işlənmə ardıcıllığına görə müəyyənləşdirin. Kimi yazır, kimi də oxuyurdu. Cəmilə riyaziyyatı da_ çox sevirdi. Bacım telefon[a danışırdı. Ata bu barədə hətta düşünməmişdi. 1. əvəzlik 2. qoşma 3. ədat 4. bağlayıcı 25. Obrazlılığın göstəriciləri ilə bağlı uyğunluğu müəyyənləşdirin. 1. Alliterasiya 2. Metafora 3. Ellipsis a. Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə?! b. Uçarda turacdır, qaçarda ceyran. c. Böyük sözünə baxmayan böyürə- böyürə qalar. d. Atlar, öküzlər kotana güc vurur. e. Dağlar yas saxlayır bu qəhrəmana. coqrafiya.

3 4 2 Riyaziyyat 26. 1,(2); J \ö ; e: -0.3: ədədlərindən neçəsi irrasionaldır? A) 3 B) + C) 2 D) 5 X K 29. b-nin hansı ən böyük qiymətində cos I= b + 3 tənliyinin həlli var? 4 \A ) -2 B) 1 C) -1 1 D) 2 E) = 1,(21) tonliyini həll edin. JC A) 15- B) C) D) 21 F A çoxluğunun elementlərinin sayı 23, B-nin elementlərinin sayı 11, onların ortaq elementlərinin sayı 4-dür. Bu çoxluqların birləşməsindən təsadüfən götürülən bir elementin ortaq element olması ehtimalını tapın A) ± B) 4 C) ^ D) E) A lim lgf x + \lx i tapın. *-»6 v J A) 0 B) -2 C) 1 D) 31. a~ +b2 = 20ab olarsa. 21g ^ ^ -lg(2a ) -ni 3 hesablayın. A) 10 B) 0 C) 2 D) -1 E) 1

4 [ A 32. 5(4; 6), b (-8; -12), c(6;4), d (-2; 3), m(2; 3) vektorları verilmişdir. Bu vektorlardan əks istiqamotlilərini tapın. A) c və m B) a və J t p ) d VƏ /77 D) ä və b; b və m E) d və c; c və m cos70 b olarsa. sin 35 -ni tapın. A ) - B )l + - C ) D) 1 - E) [ 3.v + 3y = k-nın hansı qiymətində ] tənliklər [lx + k}' = 7 sisteminin həlli yoxdur? A) -3 B)-7 C )-l D) 7 E) 3 n >C2 36. f ( x ) = x' -3 x 2-2 funksiyasının [-1; 4] parçasında ən böyük qiymətini tapın. f - A ) - 6 B) 17 C )-2 D) 10 E) 14 /1 9 0 u ton 96%-li spirtə neçə ton su əlavə etmək lazımdır ki, 80%-li spirt məhlulu alınsın? A) 1.3 B) 1.2 C) 1 -f D) 0,8 E) Həcmi 1 2tcsm', oturacağının radiusu 3 sm olan konftsun^ hündürlüyünü tapın. A) 3 sm B) 8 sm C) 4 sm D) 12 sm E) 6 sm

5 A a tərəfinin qarşısındakı bucaq a və bu tərəfə bitişik bucaq p olarsa, üçbucağın sahəsini tapın. 9 9 a sin(a + p) ö~ sinpsin(a + P) Aj d) C) sinp 2 a sın(a + P) 2sin a D) 2sina 2 cı sin p 2sin(ot + P) E) 9. a sına sin(a + P) 41. Dördbucaqlı prizmanın neçə təpəsi var? A) 6 B) 12 C) 18 D) 9 E) 8 4 * 39. Düzbucaqlı üçbucağın düz bucağının tonböləni ilə bir iti bucağının tonböləni 70 -li bucaq altında kəsişir. Bu üçbucağın böyük iti bucağını tapın. 4- A) 50 D) 70c B) 75 E) 65 C) 60c Qabarıq çoxbucaqlınm daxili bucaqlarının cəmi 1080 olarsa, onun diaqonallarının sayını tapın. A) 15 B) 18 C) D) 16 E) 20 M \ 40. z\ = a/3 ( cos + /sin I, Z2 =2\ cos + /sin kompleks ədədləri üçün z.\ z'2 -nu hesablayın. A) 12+12/ B) 24 C )-24 D) 24/ E )-24/ <.r bərabərsizliyinin ən kiçik tam həllini tapın. A) 4 B) -4 C) -6 D) 3 E) 6

6 i xyfxdx intcqralım hesablayın, ı A) 11 B) 12,4 C) 12 D) 14.2 E) A İ - 5 A 1=24 tənliyini həll edərək, 3x 1 ifadəsinin qiymətini hesablayın. 18. Xaricdən toxunan iki çevrədən birinin radiusu 1, onların ortaq toxunanın toxunma nöqtələri arasındakı məsafə isə 6-dır. İkinci çevrənin radiusunu tapın. 45. f(x) = x*, g(x) = 2x'>olarsa. f ( g (.y)) -i tapın. A) y = 2x D) y = 8x6 B) y = - E) v = 2v6 + C) y = 2r. _., 9 m m-m neçə tam qiymətində kəsrının m + 7w + 10 qiyməti tam ədəddir? 46. \/l 25 ^25 :?25 5 ' + ifadəsinin qiymətini hesablayın. A) 2 B) 3 C) 1 ~ ^D ) 2,5 E) 1.5 ^ kr /

7 A 50. a müstəvisi üzərindəki ABC üçbucağının daxilinə çəkilmiş r radiuslu çevrənin mərkəzindən bu müstəviyə uzunluğu 24 sm olan OM perpendikulyarı qaldırılmışdır. K, L, N toxunma nöqtələridir. ABC üçbucağının sahəsi 5, yarımperimetri p olarsa, uyğunluğu müəyyən edin. M Xəritə-sxemə əsasən Şirvan, Bəsitçay, Hirkan və Zaqatala qoruqlarının yerləşdiyi müvafiq təbii vilayətləri müəyyən edin. 2. S sm2, p = 15 sm 3.5 = 360 sm2, p = 20 sm a. MK =MN =ML = 26 sm b. MK = MN = ML - 30 sm c. r = 7sm d. MK = MN = ML = 25 sm c. r = 10sm D) 1,2, 3,4 E) 1.4, 2,3 54. Məhəllin planı və topoqrafik xəritələrdə istifadə olunan konturlu şərti işarələri müəyyən edin: İT 2. O o O o o O 'C2 C ' *6 O 0 ıı ıı ıı 6. II 1 II II I A) 2, 5, 6, 8 B) 1,3, 6, 8 C) 2,4, 5,7 D) 3, E) 1,3, 4, Okean cərəyanlarının təsiri ilə quru iqlim şəraiti yaranan əraziləri müəyyən edin. Coğrafiya 51. Türkiyə Respublikasını əhatə edən dənizlər: A) Ağ, Qırmızı, Qara, Şimal B) Qara, Azov, Mərmərə, Baltik C) Mənnərə, Azov, Adriatik, Aralıq D) Aralıq, Tirren, Egey, Baltik E) Qara, Egey, Mənnərə, Aralıq 52. Coğrafi adları öyrənən elm: A) Hidrologiya B) Landşaftşünaslıq C) Demoqrafiya D) Toponimika E) Geomorfologiya Ou A)3. 5.6, 8 B )l,3, 5, 6 C) 1,3, 4, 8 D) 3, 5. 6, 7 E) 2. 4, 6, Kür çayı sahilində yerləşən şəhərləri Kürün mənsəbinə doğru ardıcıl düzün: A) Tbilisi, Qazax, Neftçala, Salyan B) Tbilisi. Yevlax, Sabirabad. Salyan C) Tbilisi, Yevlax, Mingəçevir, Neftçala D) Yevlax, Ağstafa, Sabirabad, Neftçala E) Yevlax, Mingəçevir, Sabirabad, Zərdab 57. Azərbaycan gəmilərinin İstanbuldan Bakıya gələrkən keçdiyi su yollarının düzgün ardıcıllığı. A) Qara dəniz Kerç boğazı Azov dənizi -»-Don çayı Volqa çayı Volqa-Don kanalı Xəzər dənizi B) Qara dəniz-^kcrç boğazı-*- Azov dənizi-*- Don çayı Volqa-Don kanalı-^ Volqa çayı Xəzər dənizi C) Qara dəniz Volqa çayı Don çayı - Kerç boğazı Xəzər dənizi D) Azov dənizi Kerç boğazı Qara dəniz - Volqa-Don kanalı Volqa çayı Don çayı-^ Xəzər dənizi E) Azov dənizi Kerç boğazı Volqa-Don kanalı Don çayı Volqa çayı Xəzər dənizi

8 58. Profildə rəqəmlərə müvafiq gələn sıra dağları müəyyən edin. A) Kopetdağ, Sayan, Pamir B) Tyan-Şan, Kunlun, Himalay C) Himalay, Kunlun, Altay D) Hindiquş, Pamir, Himalay E) Pamir, Himalay, Tyan-Şan 59. Gəncə-Qazax iqtisadi rayonunun kartofçuluq üzrə ixtisaslaşması əlaqədardır: 1. Qışı quraq keçən mülayim-isti iqlimin hakim olması. 2. Yayı quraq keçən soyuq iqlimin üstünlüyü. 3. Dağ qara, şabalıdı torpaqların mövcudluğu. 4. Dağ çəmən, açıq şabalıdı torpaqların geniş yayılması. 5. Əhalinin əmək vərdişinin olması. 6. Suvarma əkinçiliyinin geniş yayılması. A) 2, 3,4 B) 2,4, 5 * C) 1,5,6 D) 2, 4, 6 E) 1,3, Qış gündönümündə 20 şm. enliyində yerləşən Mumbay şəhərində Günəş şüalarının düşmə bucağı ilə Buenos- Ayres şəhərinə (40 c. e.) Günəş şüalarının düşmə bucağı arasındakı fərqi hesablayın: A) 27 B) 43,5 C) 24 D) 46 E) 23,5 61. Azərbaycanda əhalinin sayı 1999-cu ildə 7953,4 min nəfər, illik artım isə hər 1000 nəfərə 8 nəfər olmuşdur. V Əhalinin illik artımının neçə faiz olduğunu və 2005-ci ildə əhalinin sayının neçə nəfərə çatacağmı müəyyən edin. A) 0,7%; 8335,0 min nəfər B) 1,0%; 8335,0 min nəfər C) 0,8%; 8335,0 min nəfər D) 1,3%; 8530,5 min nəfər E) 0,8%; 8256,2 min nəfər 62. Çovdar barit yatağının səciyyəvi xüsusiyyətləri: 1. Qara metallurgiya üçün xammal verir 2. Neft hasilatında istifadə olunan xammal verir 3. Kiçik Qafqazın şimal-şərq yamacında yerləşir 4. Tektonik qalxma zonasında yerləşir 5. Kiçik Qafqazın cənub-şərq yamacında yerləşir 6. Yayı quraq keçən mülayim-isti iqlim tipi daxilində yerləşir A) 2, 4, 5 B) 2, 5, 6 C) 1,3,6 D) 2, 3, 4 E) Azərbaycanda olan dağ zirvələrinin atmosfer təzyiqinin azalmasına görə sırasını müəyyən edin. A) Böyük Kirs, Qapıçıq, Küküdağ B) Kömürköy, Şahdağ, Dübrar C) Dübrar, Gamışdağ, Qapıçıq D) Bazardüzü, Şahdağ, Tufandağ E) Qızyurdu, Böyük Kirs, Kömürköy Verilmiş cədvələ əsasən doğru cavabı müəyyən edin. İqlim qurşaqları və vilayətləri Beynəlxalq ticarəti zəif olan Beynəlxalq ticarəti güclü olan Həmin bitkilərin yetişdiyi regionlar 1. Subtropikin Aralıq dənizi Limon Zeytun Cənubi Avropa 2. Musson Çay Kətan Şərqi Asiya 3. Tropik Şəkər qamışı Şəkər çuğunduru Cənubi Asiya 4. Mülayim Kətan Buğda Şərqi Avropa 5. Mülayim Şəkər qamışı Şəkər çuğunduru Şimali Amerika 6. Subekvatorial Cut Çay Cənubi Asiya A) 2, 3,5 B) 1.5,6 C) 3,4, 5 D) E) 1,4,6 65. Avropada 1990-cı ildə əhalinin sayı 680 mln. nəfər, 2010-cu ildə 739 mln. nəfər olmuşdur. Regionda əhalinin sayı təbii artımın hesabına 40 mln. nəfər artmışdırsa, miqrasiya hesabına artımın neçə faiz olduğunu müəyyən edin. A) 5^9 B) 4,8 C) 3.0 D) 2,8 E) 2,1 66. Afrika materikini Avstraliyadan fərqləndirən əlamət: A) Sahil xətlərinin zəif parçalanması B) Ekvatorial qurşağın mövcüd olması C) Cənub tropik xəttinin kəsib keçməsi D) Tropik qurşağın geniş sahə tutması E) Hind okeanı sahillərində yerləşməsi Böyük Qafqaz vilayətində yarımsəhra və quru çöl iqlim tipinin olmadığı fiziki-coğrafi rayonlar: A) Qonaqkənd, Samur-Dəvəçi B) Zaqatala-Lahıc, Dağlıq Şirvan C) Zaqatala-Lahıc, Qonaqkənd D) Dağlıq Şirvan, Abşeron-Qobustan E) Abşeron-Qobustan, Zaqatala-Lahıc Hindistanın xarici iqtisadi əlaqələrində quru nəqliyyatının nisbətən az rol oynamasının səbəbi: A) gəmiqayırmanın güclü inkişaf etməsi B) quru sərhədlərinin çox qısa olması C) qonşu ölkələrlə Hindistan arasında milli və dini münaqişələrin olması D) qonşu ölkələrlə əlaqələrin zəif inkişaf etməsi E) quru sərhədlərinin çox hissədə yüksək dağlıq ərazilərdən keçməsi Çayları müvafiq olaraq dörd, üç və iki okean hövzəsinə aid olan materiklər: A) Şimali Amerika. Cənubi Amerika, Avrasiya B) Şimali Amerika, Avstraliya, Afrika C) Avrasiya, Afrika, Şimali Amerika D) Afrika, Avrasiya, Şimali Amerika E) Avrasiya, Şimali Amerika, Cənubi Amerika

9 70. Xorito-sxemdə rəqəmlərə əsasən okean cərəyanlarını müvafiq ardıcıllıqla müəyyən edin: 10 2 Xəritə-sxemdə verilən ölkəyə aid olan xüsusiyyətlər: A) Cənub passât, Kuril, Alyaska, Kaliforniya B) Passallararası əks, Kurosio, Folklcnd. Alyaska C) Kaliforniya, Şimal passât, Musson, Aleut D) Şimal passât, Kurosio, Şimal Sakit okean, Kaliforniya E) Qərb küləkləri, Şimal passât, Holfstrim, Peru 1. Sahilləri iki okeanın suları ilə yuyulur. 2. Ərazisinin çox hissəsi arktik iqlim qurşağında yerləşir. 3. Yalnız bir ölkə ilə həmsərhəddir. 4. Yerli boksit ehtiyatları ilə zəngindir. 5. İqliminə isti cərəyan təsir edir. 6. Enerji balansında SES-lərin payı çoxdur. 71. Şimal yarımkürəsində iqlim diaqramına uyğun gələn xüsusiyyətlər: t C m m \ m xctthrr Y M M 1 S N 1. İnsan təsərrüfat fəaliyyəti təsirinə zəif məruz qalan ərazilərdir 2. Kanadanın daxili hissələri, Sibir, Mərkəzi Asiyanın şimalı üçün xarakterikdir 3. Yayda mülayim və quru, qışda soyuq hava kütləsi hakim olur 4. Rütubətlik əmsalı vahiddən yüksəkdir 5. Yayı isti, rütubətli, qışı mülayim və quru olur 6. Bataqlıqlar geniş ərazi tutur A) 2,3,5 " B )2,3,4 C) 1,5,6 D) 1,4,6 E) 2, 4, Iorizontallarla təsvir edilmiş dağın ətəyinin dəniz səviyyəsində olduğunu nəzərə alaraq, dağın mütləq hündürlüyünü müəyyən edin (m). 74. Qrafiklərdən hansı doğrudur. t, Ci atmosfer təzyiqi mm.c.s buxarlanma küləyin sürəti h,m küləyin gücü t, Ci buxarlanma qabiliyyəti nisbi rütubətlik 75. Uyğunluğu müəyyən edin: 1. Kapital ixracı 2. Beynəlxalq istehsal əlaqələri 3. Xarici ticarət a. ölkələrin bir-birinə kredit və səhm verməsi ilə həyata keçirilir b. ölkələr arasında istehsalın ixtisaslaşması və kooperativləşməsinə əsaslanır c. beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin daha qədim formasıdır d. ölkələrarası investisiya qoyuluşu ilə həyata keçirilir c. birgə müəssisələrin və obyektlərin tikilməsidir Tarix 76. Xronoloji ardıcıllığı müəyyən edin. 1. Maqneziya döyüşü 2. Qavqamela döyüşü 3. Dzirav döyüşü 4. Məzdəkilər hərəkatının yatırılması A) 3,2, 1,4 B) 1,2, 3,4 D) 4. 2, 1.3 E) 2, 1,4, 3 C) 2, 1, 3.4

10 77. Bakı XKS-nin fəaliyyəti üçün səciyyəvi deyil: A) neft sənayesinin milliləşdirilməsi B) şəhər, qoza və mahal xalq məhkəmələrinin yaradılması C) bankların milliləşdirilməsi D) Trabzon konfrasma nümayəndə göndərməsi E) ingilis qoşunlarının Bakıya dəvət edilməsi barədə qətnamənin qəbul edilməsi ci ildə Rusiya ilə Səfəvi dövləti arasında imzalanmış müqavilə əsasında: A) Səfəvilərin bütün hakimiyyəti dövründə ruslara gömrüksüz ticarət etmək hüququ verildi B) Xəzər dənizində ticarət etmək hüququ yalnız ruslara verildi C) Sofəvilər Xəzər dənizində gömrüksüz ticarət etmək hüququndan məhrum edildilər D) Xəzər dənizindən istifadə üçün ruslar üzərinə xüsusi gömrük rüsumu qoyulurdu E) Səfəvilərin hakimiyyəti dövründə ruslar gömrüksüz ticarət etmək hüququndan məhrum edildilər 79. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına görə Baş ( nazir vəzifəsinə namizədliyə və hakimliyə namizədə verilən tələblərdə oxşarlıq: A) Elmi fəaliyyətlə məşğul ola bilməzlər B) Yaşları 30-dan aşağı olmamalıdır C) Başqa seçkili vəzifə tuta bilərlər D) Başqa təyinatlı vəzifə tuta bilərlər E) Siyasi fəaliyyətlə məşğul ola bilərlər 80. Göstərilənlər həyata keçirilmişdir: 1. Şimali Azərbaycanda sahibkar kəndliləri mükəlləfiyyət daşımaqdan azad edildilər. 2. Kəndlilər malcəhət və bəhrə əvəzində pul ödəyirdik A) Bəy və ağaların hüquqları haqqında reskriptə əsasən B) Kənd cəmiyyətləri haqqında qanuna əsasən C) Cənubi Qafqaz quberniyalarında torpaqların məcburi surətdə satın alınması haqqında qanuna əsasən D) I4 may 1870-ci il əsasnaməsinə əsasən E) 1847-ci il Kəndli əsasnamələri adlı sənədə əsasən 81. Uyğunluğu müəyyən edin Cəlaləddin tərəfindən Şirvanşahların hakimiyyətinə tamamilə son qoyulması 3. Gürcü çarı IV Georgi ilə monqollara qarşı hərbi ittifaqın bağlanması 4. III Foribürzün Xarəzmşah Cəlaləddinin hakimiyyətini qəbul etməsi 5. Şamaxı əhalisinin müqavimətinə baxmayaraq şəhərin monqollar tərəfindən tutulması A) 4, 5 B )l,3 C) 1,2 D) 2, 4 E) 1,5 83. Bidətçi və təriqotçi rus kəndlilərinin Cənubi Qafqaza köçürülməsi baş vermişdi: A) Rəşt müqaviləsi əsasında B) Türkmənçay müqaviləsi əsasında C) Gəncə müqaviləsi əsasında D) 1830-cu il oktyabrın 20-də verilmiş hökumət sərəncamı əsasında E) I Nikolayın 1840-cı il fərmanı əsasında 84. Sacilər və Salarilər dövlətinin Azərbaycanı vahid dövlətdə birləşdirməsinin ümumi nəticələrini müəyyən edin. 1. Dövlətçilik ənənələrinin dirçəlməyə başlanması 2. Ölkə miqyasında iqtisadi və mədəni əlaqələrin inkişafının dərinləşməsi 3. Ölkə ərazisinə yadelli hücumlarının qarşısının tamamilə alınması 4. Azərbaycan türk xalqının formalaşması prosesinin sürətlənməsi 5. Azərbaycan türk xalqının Cənubi Qafqazda başlıca etnik və siyasi qüvvəyə çevrilməsi A) 1,3 B) 2, 3 C) 1,4 D) 2, 4 E) 2, 5 XIX əsrin 60-cı illərində Bakı neftinə marağın artmasına səbəb: A) Xəzər dənizində yeni neft yataqlarının istifadəyə verilməsi B) neftin qiymətinin aşağı olması C) neftdən sənaye miqyasında istifadə olunması D) neft sənayesində məcburi əməkdən geniş istifadə olunması E) neft sənayesində yeni texnologiyadan istifadə olunması XVII əsrin birinci yarısında Səfəvi-Osmanlı müharibəsinə son qoymuş və XVI11 əsrin birinci yarısında iki dövlət arasında münasibətləri nizamlayan sülh müqaviləsi: A) Sərab B) Qəsri-Şirin C) Gəncə D) Amasya E) Mərənd ci ildə işğal edilməmiş rayonları müəyyən edin. Gürcüstan/, S Rusiya v\ A.X A f A \ S,". v.. > Z A A İ ' r (7V.. ' - '.Xmr 82. Şirvanşahlar dövlətinin XIII əsrin 20-ci illəri tarixi üçün xarakterikdir: 1. Gəncə şəhərinin ciddi müqavimət göstərməsinə baxmayaraq monqollar tərəfindən işğal edilməsi K >71 C k 2 A T A M İ V «r J İran A) 3, 4 B) I, 4 C) 2, 5 D) 1,5 E) 2, 3

11 88. Gülüstan vo Türkmənçay müqavilələrinin şərtlərinə aid ümumi cəhət: A) İranın Rusiyaya təzminat ödəməsi B) Şərqi Gürcüstan və Dağıstanın Rusiyaya ilhaq edilməsi C) İrandan əhalinin Cənubi Qafqaza hərəkətinə icazə verilməsi D) təzminatın böyük hissəsi ödənilənə qədər Cənubi Azərbaycanın Rusiyanın işğalı altında qalması E) Xəzərdə hərbi donanma saxlamaq hüququnun yalnız Rusiyaya verilməsi 89. Sovet Azərbaycanın XX əsrin 20-ci illər tarixi üçün xarakterik deyil: A) Azneff in təşkili B) Zorakı kollektivləşməyə qarşı üsyanların baş verməsi C) Naxçıvanın gələcək statusunun qəti olaraq müəyyənləşdirilməsi D) Rusiya ilə hərbi-iqtisadi müqavilənin imzalanması E) Zaqafqaziya Federasiyasının tərkibində olması 90. I əsr Atropatena və III əsr Albaniya tarixinə aid ümumi cəhət: A) selevkilərin yürüşünə məruz qalmaları B) asılı vəziyyətə düşmələri C) Parfıya dövlətinin hakimiyyəti altına düşmələri D) yerli hökmdarlar tərəfindən idarə olunmağa başlanması E) quldarlıq münasibətlərinin yaranması 91. Uyğunluq gözlənilmişdir. A) erməni-müsəlman qırğınının qarşısını almaq üçün yaradılmışdır - Birlik təşkilatı B) 1928-ci il 28 mayda dağıldı - Zaqafqaziya Seymi C) 1912-ci ildə təşkil edildi - Müsəlman Gənclik Təşkilatı D) 1917-ci ildə bolşeviklərin təşəbbüsü ilə yaradıldı - Ədalət təşkilatı E) fevral inqilabı gedişində yaradıldı - Zaqafqaziya (Cənubi Qafqaz) Komissarlığı 92. Qopçur adlanırdı: A) monqolların təyin etdikləri yeni vergi növü B) xilafət dövründə təyin edilmiş maliyyə vergisi C) Eldənizlər dövründə can vergisi D) səfəvilərin təyin etdikləri yeni torpaq vergisi E) sasanilər dövründə poçt rabitəsi 93. Xronoloji ardıcıllığı müəyyən edin. 1. Xəzər dənizinin yaxınlığında Mahmudabad şəhərinin inşa edilməsi 2. Şamaxı yaxınlığında Gülüstan qalasının tikilməsi 3. Təbrizdə Göy məscid in tikilməsi 4. Marağa rəsədxanasının inşa edilməsi A) 3, 1.2,4 B) 2, 1,4.3 C) 1,2, 3.4 D) 4, 3,1,2 E) 2, 4, 1,3 94. Şirvanşahlar dövlətinin XV əsrin cu illəri üçün xarakterik idi: A) Qaraqoyunlu Qara Yusiflə hərbi ittifaqa girməsi B) Səfəvi dövlətinin hərbi qüvvələri ilə toqquşması C) Tcymuri Şahruxla qaraqoyunlular əleyhinə ittifaqa girməsi D) dövlətin süquta uğradılması E) Ağqoyunlu Sultan Yaqubla Səfəvilər əleyhinə ittifaqa girməsi Ərəb xilafəti dövründə Azərbaycan tarixinə aid deyil: A) xüms vergisinin alınması B) 15 yaşma çatan hər bir kişidən verginin alınması C) Mehranilər sülaləsinin hakimiyyəti dövrünün başlanması D) xürrəmilərin ilk üsyanlarının uğursuzluqla nəticələnməsi E) dövlət torpaqlarının feodal torpaq mülkiyyətinin əsas formasını təşkil etməsi 96. Qədim Albaniya dövlətinin tarixinə aid deyil: A) İberiya ilə Xəzər dənizi arasındakı ərazidə yaranması B) möhürlərin üzük formasında düzəldilməsi C) Pompeyin başçılıq etdiyi Roma qoşunlarına məğlub olması D) alanların yürüşlərinə məruz qalması E) Qavqamela döyüşündə iştirak edilməsi 97. Soyurqalla tiyulun fərqi: A) soyurqaldan fərqli olaraq tiyul irsən keçirdi B) soyurqalı səfəvilər, tiyulu isə monqollar tətbiq etmişdilər C) soyurqal Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətləri dövründə, tiyul isə səfəvilər dövründə verilirdi D) soyurqal xidmətə görə, tiyul isə yalnız şahın yaxın adamlarına verilirdi E) soyurqal sahibi götürdüyü gəlirin bir hissəsini dövlətə verirdi, tiyul sahibi isə vergi ödəmirdi ci. 941-ci və 981-ci illərdə varlığına son qoyulmuş dövlətləri müvafiq olaraq müəyyən edin. A) Salarilər, Şəddadilər, Rəvvadilər B) Sacilər, Salarilər, Rəvvadilər C) Rəvvadilər, Albaniya, Şəddadilər D) Albaniya, Rəvvadilər, Sacilər E) Albaniya, Sacilər, Salarilər 99. Quba və Urmiya xanlıqlarının tarixlərinə aid oxşar cəhət: A) Qarabağ xanlığına qarşı vahid ittifaqda birləşmələri B) Kərim xan Zəndə qarşı Qaraçəmən döyüşündə iştirak etmələri C) Şiraz qonaqlığf nın iştirakçısı olmaları D) Şimal-şərqi Azərbaycan torpaqlarını özlərinə tabe etmələri E) Kərim xan Zəndin yürüşünə məruz qalmaları 100. Azərbaycanın XX əsrin 90-cı illərinin ortalarında hüquqi dövlət quruculuğu üçün səciyyəvi olan xüsusiyyətləri müəyyən edin. 1. Konstitusiya məhkəməsinin yaradılması 2. Konstitusiyanın qəbul edilməsi 3. İlk prezident seçkilərinin həyata keçirilməsi 4. Ölkənin Azərbaycan Respublikası adlandırılmasına başlanması 5. İlk demokratik parlamentin yaradılması A) 3, 4 B) 2, 5 C) 1,5 D) 1, 3 E) 2, 4

12 İngilis dili 101. Make up a sentence. 1. exercises regularly 2. discipline 3. doing 4. a wonderful 5. is 6. to learn 7. way A) 4, 7, 6, 3, 1, 2, 5 B ) 3, 1,5, 4,7, 6,2 C) 2, 5, 4, 7, 3, 6, 1 D) 1, 5, 3, 4, 7, 6, 2 E) 3, 1, 5, 4, 2, 6, Choose the correct tense form. We believe Mr. Cruse... the problem as soon as he arrives. A) will be solved B) has solved C) was solved D) will solve E) solved 103. Choose the correct variant. The two friends couldn t decide...to spend the Cj w eekend in the country or not. V A) w hether B) when C) where > D) how E) why 104. Complete the sentence. y Children... that school receive a good education. A) who attend B) th at attends C) which attend D) who attends E) who does attend 105. Make up a story. 1. The doctor replied, Dear madam, I can do nothing. Send for a fire brigade. 2. Mr. Rccd had a tem perature. 3. She called the doctor and said: 4. Dear doctor, please come at once. My husband s tem perature is His wife took his tem perature, but she couldn t read the therm om eter. A) 2, 3, 4, 1, 5 B) 1, 4, 2, 3, 5 C) 2, 5, 3, 4, 1 D) 5, 3, 4,2, 1 E ) 4, 2, 5,3, C hoose th e correct logical endings. Ted didn t like to live in that city because o f the air pollution 2. heavy traffic 3. good opportunities 4. nice parks 5. crowded streets A) 1,4 B) 3, 4 C) 2, 3, 5 D) 1, 2, 5 E) 2, 4, Choose the correct sentences with the noun in the Genitive Case. 1. Mrs. Brown is Merlin s and S haron s sister. 2. Melanie s walking in h er orchard. 3. Tom s walking alone was unusual. 4. Fred s ju st gone to his neighbour s. A) 1,3, 4 B)3, 4 C) 2, 3 D) 2, 4 E) 1,2, M atch the verbs to th eir definitions. 1. to remember a. to look like or be 2. to resemble similar to another 3. to recommend person b. to advise somebody to do something c. to keep something in one s memory A) 1 - c; 2 - a; 3 - b B) 1 - b; 2 - c; 3 - a C) 1 - b; 2 - a; 3 - c D) 1 - a; 2 - b; 3 - c E) 1 - c; 2 - b; 3 - a 109. Choose the correct sentences. 1. The hairdresser for ladies works on the first floor. 2. The leaves of the tree has already fallen. 3. There was a lot of flour in the sack. 4. Were there any new furniture in the flat? A) 1,2 B) 1, 4 C) 2, 4 D) 1, 3 E) 2, Choose the sentences in the Passive Voice. 1. Are the boxes m ade of cardboard? 2. Are the boxes m ade of cardboard sm all? 3. W hat are the boxes m ade of? 4. Are there any boxes m ade of cardboard here? A) 2. 4 B) 1,2.4 C) 2, 3 D)l,3,4 E) 1,3 '111. Choose the correct variant.... of the fam ous actors w as on the stage. A) All B) Some C) Neither D) Both E) Every,112. Make up a dialogue Are you good at guessing? 2. - Then guess where the Empire State Building is Jack, can you tell me where the Empire State Building is? 4. - I am sure I am How do you know my name is Jack? 6. - I guessed it. A) 1, 2, 3, 4, 5, 6 B) 1, 5, 6, 4, 3, 2 C) 3, 1, 6, 5, 2, 4 D) 3, 5, 6, 1, 4, 2 E) 1,4, 2, 6, 3, W hat is the purpose of the letter? Dear Mr. Miller, I have learned that there is a vacancy in your firm for the summer months. Please consider me as an applicant for this position. I m a student in the junior class at West Falls High School. May I have a personal interview with you when it s convenient for you? Truly yours, Helen Stacy A) to ask Mr. Miller for an interview B) to offer a vacancy C) to thank for the interview D) to refuse the offered job E) to ask for a job

13 A coq ra fly a 114. Choose the correct variant.... drive a car when you were fifteen? 1. Had you to 2. Could you 3. Were you able to 4. Did you have A) 2, 4 B) 1, 4 C)l,2 D) 2, 3 E) 1, Choose the correct variant. He has had to adapt him self to his surroundings. A) So had she. B) So has she. C) She has either. D) So did she. E) She did too Choose the correct variant. We didn t... the prices... so unexpectedly. A) think, rising B) expect, to rise C) want, rise D) see, to rise E) hear, to rise 117. Choose the correct interrogative sentence. A) Who did have a nice dress on? B) Jane had a nice dress on, had she? C) Did Jane had a nice dress on? D) What kind of dress did Jane had on? E) Jane had a nice dress on, didn't she? 118. Choose the correct logical ending. Jack London never grew tired o f studying. He knew that one day he would have the knowledge he needed. He said to himself: A) Live and learn. B) Tastes differ. C) Better an egg today than a hen tomorrow. D) First think, then speak. E) Out of sight, out of mind Choose the correct prepositions. David explained... me that he was in time... classes, because he could catch... the 7 o clock train. A) -, at, - B) to, for, - C) to, to, - D) -, for, in E) for, to, at 120. Choose the correct translation. Qəddar insanlar başqaları ilə pis rəftar edirlər və onları əzab çəkməyə məcbur edirlər. A) Cruel people suffer because they treat others badly. B) Cruel people treat others so badly th a t m ake them suffer. C) Cruel people treat others badly and m ake th em suffer. D) Cruel people treat other people so badly th a t they often suffer. E) Cruel people are treated badly and m ake o th ers suffer. 2 Read the passage and answ er questions Advertising has become a very specialized activity in modem times. In the business world of today a suggestion is usually greater than demand. That is w hy there is a great competition between different manufacturers to convince customers to buy their products. They always have to remind the consumers o f the name and the qualities o f the product. They do this by advertising. The manufacturers advertise their product through the newspapers, posters or commercial radio and television. They often spend large sum o f money on advertisements. We buy a particular product because we think that it is the best. We think so because o f the advertisements that say so. Some people never stop asking themselves if the advertisements are telling the truth The passage is mainly about... A) the most effective way of drawing attention to a product. B) wasting large sum s of money on advertising. C) creating dem and for a particular product. D) disadvantage of advertising the qualities of the products. E) making profitable business without advertisem ents Which question has no answ er in the passage? A) W hat kind of products need advertising? B) Is m uch money spent on advertisements? C) How do m anufacturers convince their custom ers? D) Where do m anufacturers advertise their products? E) Why is there a great competition between different m anufacturers? 123. Choose the true statem ents. 1. An advertisement has an influence on selling a product. 2. Commercial radio never advertise a product. 3. All people are always sure of the truth the advertisem ents tell. 4. Sometimes custom ers buy a product because of advertisem ents. A) 3,4 B) 1, 3 C) 1, 2 D) 2, 3 E) 1, Which verb in the passage has the meaning to tell the public about a product? A) to convince B) to compete C) to advertise D) to spend E) to demand 125. The underlined pronoun they refers to A) consum ers B) posters C) m anufacturers D) custom ers E) qualities