เทคโนโลย และนว ตกรรมทางการศ กษา

Transcription

1 เทคโนโลย และนว ตกรรมทางการศ กษา ปราการ เก ดม ส ข รวบรวม บทท 1.เทคโนโลย ทางการศ กษา การท างานโดยการน าเทคโนโลย มาใช น น เป นการ ท างานโดยการน าความร ทางว ทยาศาสตร มาประย กต ใช เพ อ เพ มประส ทธ ภาพและประส ทธ ผลในการท างานน นๆให ม ผลด มากย งข นการน าเอาเทคโนโลย มาใช น น ก ต องก นไป ตามล กษณะของงานแต ละอย าง ซ งการน าเอาเทคโนโลย มา ประย กต ใช ในงานด านใด ก จะเร ยกว าเทคโนโลย ด านน นๆ เช น ถ าน ามาใช ทางด านการแพทย ก จะเร ยกว า เทคโนโลย ทางการแพทย ถ าน ามาใช ทางด านการเกษตร ก จะเร ยกว า เทคโนโลย ทางการเกษตร ถ าน ามาใช ทางด านว ศวกรรม ก จะ เร ยกว า เทคโนโลย ทางว ศวกรรม ถ าน ามาใช ทางด าน การศ กษา ก จะเร ยกว า เทคโนโลย ทางการศ กษา เป นต น ซ ง จะเห นว า เม อม การใช เทคโนโลย ในด านใดก จะเร ยก เทคโนโลย ด านน น เม อม การน าเอาเทคโนโลย มาใช ในการท างานในส วนต างๆของวงการศ กษา การท จะศ กษาถ ง องค ประกอบต างๆ ในเทคโนโลย การศ กษาจ งจ าเป นต อง ทราบความหมายของค าต างๆเหล าน ให เข าใจอย างช ดเจนเส ยก อน รวมถ งพ ฒนาการระยะต างๆของเทคโนโลย การศ กษา เพ อเป นการศ กษาถ งความเจร ญ ก าวหน าทางด านน ท ง ในด านว สด อ ปกรณ และว ธ การ รวมถ งความส าค ญและบทบาทของเทคโนโลย การศ กษา เทคโนโลย ค ออะไร เม อเอ ยถ งเทคโนโลย คนส วนใหญ ม กจะน กถ งส งท เก ยวก บเคร องม อหร ออ ปกรณ ใหม ๆ ท ท นสม ยม ราคาแพงม ระบบการท างานท ย งยากซ บซ อนซ งเม อน ามาใช แล วสามารถช วยให การท างานม ประส ทธ ภาพด ข นและประส ทธ ผลส งข นรวมท งประหย ดเวลาและแรงงานอ กด วยอย างไร ก ตาม เทคโนโลย เป นค าท มา จากภาษาลาต น และภาษากร กค อ ภาษาลาต นTexere:การสาน(toweare) : การสร าง(toconstruct)ภาษากร กTechnologia:การกระท าอย างม ระบบ(Systematic Treatment) เทคโนโลย ม ได ม ความหมายเฉพาะการใช เคร องจ กรกลอย างเด ยวเท าน นแต ย งรวมไปถ งการปฏ บ ต หร อ ด าเน นการใด ๆ ท ใช ความร ว ธ การหร อเทคน คทางว ทยาศาสตร เพ อช วยให การด าเน นการต าง ๆ บรรล ผล พจนาน กรม

2 ฉบ บราชบ ณฑ ตยสถาน พ.ศ. 2525ได ให ความหมายของเทคโนโลย ว า หมายถ งว ทยาการท เก ยวก บศ ลปะ ใน การน าเอา ว ทยาศาสตร มาประย กต ใช ให เก ดประโยชน ในทางปฏ บ ต และอ ตสาหกรรม ล กษณะของเทคโนโลย สามารถจ าแนกออกได เป น3ล กษณะ ค อ(Heinich,Molendaand Russell : 449) 1. เทคโนโลย ในล กษณะของกระบวนการ(process)เป นการใช อย างเป นระบบของว ธ การ ทางว ทยาศาสตร หร อความร ต างๆท ได รวบรวมไว เพ อน าไปส ผลในทางปฏ บ ต โดยเช อว า เป นกระบวนการท เช อถ อได และน าไปส การแก ป ญหาต าง ๆ 2. เทคโนโลย ในล กษณะของผลผล ต(product)หมายถ ง ว สด และอ ปกรณ ท เป นผลมาจากการ ใช กระบวนการทางเทคโนโลย 3. เทคโนโลย ในล กษณะผสมของกระบวนการและผลผล ต(processand product)เช นระบบ คอมพ วเตอร ซ งม การท างานเป นปฏ ส มพ นธ ระหว างต วเคร องก บโปรแกรม สาราน กรมเอ นคาร ทา(Encarta1999)ได ให ท มาและความหมายของค าว า เทคโนโลย (Technology)ไว ว าTechnologyเป นค าท มาจากภาษากร ก2ค ารวมก น ค อTekhneหมายถ งศ ลปหร องาน ช างฝ ม อ(art of craft)และlogiaหมายถ ง สาขาว ชาของการศ กษา(art of study)ด งน นถ าจะแปลตามต วแล ว เทคโนโลย จ งหมายถ งการศ กษาหร อศาสตร ของงานช างฝ ม อ พจนาน กรมเว บสเทอร (Websters1994)ได ให ความหมายของค าว าเทคโนโลย ไว ด งน 1)ก.การใช ทาง ว ทยาศาสร โดยเฉพาะอย างย งเพ อว ตถ ประสงค ทางด านอ ตสาหกรรมและพาน ชกรรม ข.องค รวมท งหมดของ ว ธ การและว สด ท ใช เพ อบรรล ตามว ตถ ประสงค ท ต งไว 2)องค ความร ท ม อย ในอารยธรรมเพ อใช ในการ เพ มพ นฝ กห ดด านศ ลปะและท กษะความช านาญเพ อให ได มาซ งว สด บราวน (Brown)กล าวว าเทคโนโลย เป นการน าว ทยาศาสตร มาประย กต ใช ให บ งเก ดผลประโยชน เดล(Dale1969)ให ความหมายว า เทคโนโลย ประกอบด วยผลรวมของการทดลองเคร องม อ และ กระบวนการ ซ งส งท งหลายเหล าน เก ดจากการเร ยนร ทดลองและได ร บการปร บปร งแก ไขมาแล ว ก ลเบรท(Galbraith1967)ได ให ความหมายของค าว า เทคโนโลย ไว ด งน ค อเทคโนโลย เป นการใช อย างเป นระบบของว ธ การทางว ทยาศาสตร หร อความร ต างๆท รวบรวมไว มาใช อย างเป นระบบเพ อน าไปส ผลในทางปฏ บ ต ส วนน กการศ กษาของไทยได ให ความหมายของเทคโนโลย ด งน ครรช ต มาล ยวงศ (2539)ได ให รายละเอ ยดของค าว าเทคโนโลย หมายถ ง 1. องค ความร ด านว ทยาศาสตร ประย กต 2. การประย กต ว ทยาศาสตร 3. ว สด เคร องยนต กลไก เคร องม อ 4. กรรมว ธ และว ธ ด าเน นงานท เก ยวก บว ทยาศาสตร ประย กต 5. ศ ลปะ และท กษะในการจ าแนกและรวบรวมว สด

3 กล าวอ กน ยหน ง เทคโนโลย หมายถ ง ท กส งท กอย างท เก ยวก บการผล ตการสร าง และการใช ส งของ กระบวนการหร ออ ปกรณ ท ไม ได ม ในธรรมชาต น นเอง ส พ ทย กาญจนพ นธ (2541)หมายถ งว ธ การอย างม ระบบในการวางแผน การประย กต ใช และการ ประเม นกระบวนการเร ยนการสอนท งระบบ โดยให ความส าค ญต อท งด านเคร องม อทร พยากรมน ษย และ ปฏ ส มพ นธ ท เก ดข นระหว างมน ษย ก บเคร องม อเพ อจะได ร ปแบบการศ กษาท ม ประส ทธ ภาพย งข น ใน ความหมายน เทคโนโลย การศ กษาใช การว เคราะห ระบบเป นเคร องม อในการด าเน นงาน เสาวน ย ส กขาบ ณฑ ต(2528)กล าวไว ว าเทคโนโลย ค อว ธ การหร อเทคน คทางว ทยาศาสตร ท ใช ใน การด าเน นการต างๆเพ อให บรรล ผลและจากความหมายด งกล าวข างต นพอจะสร ปได ว า เทคโนโลย เป นการน าเอาแนวความค ด หล กการ เทคน ค ความร ระเบ ยบว ธ กระบวนการตลอดจน ผลผล ตทางว ทยาศาสตร ท งในด านส งประด ษฐ และว ธ ปฏ บ ต มาประย กต ใช ในระบบงานเพ อช วยให เก ดการ เปล ยนแปลงในการท างานให ด ย งข นและเพ อเพ มประส ทธ ภาพและประส ทธ ผลของงานให ม มากย งข น การน าเทคโนโลย มาใช ก บงานในสาขาใดสาขาหน งน นเทคโนโลย จะม ส วนช วยส าค ญ3ประการ และถ อเป น เกณฑ ในการพ จารณาน าเทคโนโลย มาใช ด วย(ก อสว สด พาณ ชย 2517 :84)ค อ 1. ประส ทธ ภาพ(Efficiency)เทคโนโลย จะช วยให การท างานบรรล ผลตามเป าหมายได อย าง เท ยงตรงและรวดเร ว 2. ประส ทธ ผล(Productivity)เป นการท างานเพ อให ได ผลผล ตออกมาอย างเต มท มากท ส ด เท าท จะมากได เพ อให ได ประส ทธ ผลส งส ด 3. ประหย ด(Economy)เป นการประหย ดท งเวลาและแรงงานในการท างานด วยการลงท น น อยแต ได ผลมากกว าท ลงท นไป เทคโนโลย การศ กษาในป จจ บ นการด าเน นก จการงานด านต าง ๆเพ อให บรรล เป าหมายอย างม ประส ทธ ภาพจะใช เทคโนโลย เข าไปช วยเป นส วนใหญ เทคโนโลย จ งม ความเก ยวข องก บระบบงานด านต าง ๆท กแขนงถ าน าไปใช แก ป ญหาในแขนงใด จะเร ยกเทคโนโลย ในด านน น เช น เทคโนโลย ทางการแพทย เทคโนโลย ทางการเกษตร เทคโนโลย ทางการอ ตสาหกรรม เป นต นในวงการศ กษาก เช นเด ยวก น ม ป ญหา ต าง ๆมากมายท จะต องปร บปร งแก ไขจ งเก ดเทคโนโลย ทางการศ กษาข น น กการศ กษาและสถาบ นท เก ยวข องก บการศ กษาต างๆได ให ความหมายของค าเทคโนโลย การศ กษา ไว ด งน ก ด(Good1973)ได ให ความหมายไว ว า เทคโนโลย การศ กษา ค อการน าหล กการทางว ทยาศาสตร มา ประย กต ใช เพ อการออกแบบและส งเสร มระบบการเร ยนการสอนโดยเน นท ว ตถ ประส งค ทางการศ กษาท สามารถว ดได อย างถ กต องแน นอนม การย ดผ เร ยนเป นศ นย กลางการเร ยนมากกว าย ดเน อหาว ชาม การใช การศ กษาเช งปฏ บ ต โดยผ านการว เคราะห และการใช โสตท ศน ปกรณ รวมถ งเทคน คการสอนโดยใช อ ปกรณ ต างๆ เช น เคร องคอมพ วเตอร ส อการสอนต างๆในล กษณะของส อประสมและการศ กษาด วยตนเอง

4 ว จ ตร ศร สะอ าน(2517)ได ให ความหมายว า เทคโนโลย การศ กษาน นเป นการประย กต เอาเทคน ค ว ธ การ แนวความค ด อ ปกรณ และเคร องม อใหม ๆมาใช เพ อช วยแก ป ญหาทางการศ กษาท งในด านการขยาย งานและด านการปร บปร งค ณภาพของการเร ยนการสอนตามน ยน เทคโนโลย การศ กษาจ งครอบคล มเร อง ต างๆ3ด าน ค อ การน าเอาเคร องม อใหม ๆมาใช ในการเร ยนการสอนการผล ตว สด การสอนแนวใหม รวมถ ง การใช เทคน คและว ธ การใหม ๆ กาเยและบร กส (Gagne and Briggs 1974)ได ให ความหมายไว ว าเทคโนโลย การศ กษาน นพ ฒนามา จากการออกแบบการเร ยนการสอนในร ปแบบต างๆโดยรวมถ ง 1.ความสนใจในเร องความแตกต างๆระหว างบ คคลในเร องของการเร ยนร เช น บทเร ยนแบบ โปรแกรม และบทเร ยนการสอนโดยใช คอมพ วเตอร ช วยเป นต น 2.ด านพฤต กรรมศาสตร และทฤษฎ การเร ยนร เช นทฤษฎ การเสร มแรงของบ.เอฟสก นเนอร (B.F Skinner) 3.เทคโนโลย ด านว ทยาศาสตร กายภาพ เช น โสตท ศน ปกรณ ประเภทต างๆรวมถ งส อส งพ มพ ด วย โคล,แครดเลอร,และเอ นเจล(Coley, Cradler, and Engel 1996)ได ให ความหมายของเทคโนโลย การศ กษาไว ว า ในความหมายกว างๆแล วเทคโนโลย การศ กษาจะเป นค าซ งรวมถ งทร พยากรใดๆก ตามท ใช ในการให การศ กษาแก ผ เร ยนโดยอาจรวมถ งว ธ การ เคร องม อ หร อกระบวนการ หากเป นในเช งปฏ บ ต แล วค า น จะใช ในย คหล งสงครามโลกคร งท 2ซ งหมายถ งการใช เทคโนโลย ต างๆ เช นฟ ล มสทร ปเคร องฉาย สไลด เทปเส ยง โทรท ศน และห องปฏ บ ต การทางภาษา เม อม การน าเอาคอมพ วเตอร ส วนบ คคลมาใช ในช วงป พ.ศ (ทศวรรษ1980s)จ งเป นย คของการใช คอมพ วเตอร เป นฐานในการเร ยนร และในป จจ บ นจะ เป นการใช เทคโนโลย การส อสารควบค ก บคอมพ วเตอร จ งสร ปได ว าเทคโนโลย ทางการศ กษาหมายถ ง การน าความร แนวค ดกระบวนการและผลผล ตทาง ว ทยาศาสตร มาใช ร วมก นอย างม ระบบเพ อแก ป ญหาและพ ฒนาการศ กษาให ก าวหน าไปอย างม ประส ทธ ภาพ เทคโนโลย เพ อการศ กษาตามพระราชบ ญญ ต การศ กษาแห งชาต พ.ศ สถาบ นเทคโนโลย เพ อการศ กษาแห งชาต ได ให ความหมายของการศ กษา และเทคโนโลย เพ อ การศ กษา ตามแนวทางของพระราชบ ญญ ต การศ กษาแห งชาต พ.ศ.2542 หมวด 9 เทคโนโลย เพ อการศ กษา ด งน (ส าน กงานคณะกรรมการการศ กษาแห งชาต 2543 : 3-6) มาตรา 63 ร ฐต องจ ดสรรคล นความถ ส อต วน าและโครงสร างพ นฐานอ นท จ าเป นต อการส ง ว ทย กระจายเส ยง ว ทย โทรท ศน ว ทย โทรคมนาคม และการส อสารในร ปอ น เพ อใช ประโยชน ส าหร บ การศ กษาในระบบ การศ กษานอกระบบ การศ กษาตามอ ธยาศ ย การทะน บ าร งศาสนา ศ ลปและว ฒนธรรม ตามความ จ าเป น มาตรา 64 ร ฐต องส งเสร มและสน บสน นให ม การผล ต และพ ฒนาแบบเร ยน ต าราหน งส อทาง ว ชาการ ส อส งพ มพ ว สด อ ปกรณ และเทคโนโลย เพ อการศ กษาอ น โดยเร งร ดพ ฒนาข ดความสามารถในการ

5 ผล ต จ ดให ม เง นสน บสน นการผล ตและม การให แรงจ งใจแก ผ ผล ตและพ ฒนาเทคโนโลย เพ อการศ กษา ท งน โดยเป ดให ม การแข งข นโดยเสร อย างเป นธรรม มาตรา 65 ให ม การพ ฒนาบ คลากรท งด านผ ผล ต และผ ใช เทคโนโลย เพ อการศ กษา เพ อให ม ความร ความสามารถ และท กษะในการผล ต รวมท งการใช เทคโนโลย ท เหมาะสม ม ค ณภาพ และประส ทธ ภาพ มาตรา 66 ผ เร ยนม ส ทธ ได ร บการพ ฒนาข ดความสามารถ ในการใช เทคโนโลย เพ อการศ กษา ในโอกาสแรกท ท าได เพ อให ม ความร และท กษะเพ ยงพอท จะใช เทคโนโลย เพ อการศ กษาในการแสวงหา ความร ด วยตนเองได อย างต อเน องตลอดช ว ต มาตรา 67 ร ฐต องส งเสร มให ม การว จ ยและพ ฒนาการผล ต และพ ฒนาเทคโนโลย เพ อการศ กษา รวมท งการต ดตาม ตรวจสอบและประเม นผลการใช เทคโนโลย เพ อการศ กษา เพ อให เก ดการใช ท ค มค าและ เหมาะสมก บกระบวนการเร ยนร ของคนไทย มาตรา 68 ให ม การระดมท น เพ อจ ดต งกองท นพ ฒนาเทคโนโลย เพ อการศ กษาจากเง นอ ดหน นของ ร ฐ ค าส มปทาน และผลก าไรท ได จาการด าเน นก จการด านส อมวลชน เทคโนโลย สารสนเทศ และ โทรคมนาคมจากท กฝ ายท เก ยวข องท งภาคร ฐ ภาคเอกชน และองค กรประชาชน รวมท งให ม การลดอ ตรา ค าบร การเป นพ เศษ ในการใช เทคโนโลย ด งกล าวเพ อการพ ฒนาคนและส งคม หล กเกณฑ และว ธ การจ ดสรรเง นกองท นเพ อการผล ต การว จ ยและการพ ฒนาเทคโนโลย เพ อการศ กษา ให เป นไปตามท ก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา 69 จ ดให ม หน วยงานกลางท าหน าท พ จารณาเสนอนโยบาย แผนส งเสร ม และประสานการ ว จ ย การพ ฒนาและการใช รวมท งการประเม นค ณภาพและประส ทธ ภาพของการผล ตและการใช เทคโนโลย เพ อการศ กษา เทคโนโลย เพ อการศ กษา ตามน ยของหมวด 9 การศ กษา หมายความว า กระบวนการเร ยนร เพ อความเจร ญงอกงามของบ คคลและส งคม โดยการ ถ ายทอดความร ส ก การฝ ก การอบรม การส บสานทางว ฒนธรรม การสร างจรรโลงความก าวหน าทาง ว ชาการ การสร างองค ความร อ นเก ดจากสภาพแวดล อม ส งคมการเร ยนร และป จจ ยเก อหน นให บ คคลเร ยนร อย าง ต อเน องตลอดช ว ต เทคโนโลย เพ อการศ กษา เป นระบบการประย กต ผล ตผลทางว ทยาศาสตร และว ศวกรรม ผสมผสาน ก บหล กทางส งคมว ทยา และมาน ษยว ทยา มาใช ในการศ กษาเพ อการเร ยนร อย างต อเน องตลอดช ว ต โดย ครอบคล มการจ ดและออกแบบระบบพฤต กรรม เทคน คว ธ การ การส อสาร การจ ดสภาพแวดล อม การ จ ดการเร ยนการสอน และการประเม น เทคโนโลย เพ อการศ กษา ในท น จะม ความหมายครอบคล มการผล ต การใช การพ ฒนา ส อสารมวลชน (ได แก ส อส งพ มพ ว ทย กระจายเส ยง ว ทย โทรท ศน ) เทคโนโลย สารสนเทศ ( คอมพ วเตอร

6 อ นเตอร เน ต ม ลต ม เด ย) และโทรคมนาคม (โทรศ พท เคร อข ายโทรคมนาคม การส อสารอ น ๆ) เพ อให เก ด กระบวนการเร ยนร ได ตามความต องการของผ เร ยนในท กเวลาและสถานท เทคโนโลย ทางการสอน เทคโนโลย ทางการสอน เป นการน าเอาส อประเภทต าง ๆ เทคน ค ว ธ การ ว ธ ระบบ เพ อการออกแบบการสอน และหล กการด านจ ตว ทยา ส งคมศาสตร และว ทยาศาสตร กายภาพ รวมถ งการส อสารของมน ษย มาใช เพ อเพ ม ประส ทธ ภาพการเร ยนการสอน นว ตกรรมการศ กษา นว ตกรรม เป นศ พท บ ญญ ต ของคณะกรรมการพ จารณาศ พท ว ชาการศ กษากระทรวงศ กษาธ การ ซ ง แต เด มใช ค าว านวกรรมเป นค ามาจากภาษาอ งกฤษว าInnovationแปลว า การท าส งใหม ๆ หร อส งใหม ท ท า ข นมา ค าว านวกรรม มาจากค าบาล ส นสฤต ค อนวหมายถ ง ใหม และกรรม หมายถ ง ความค ด การปฏ บ ต นว ตกรรม(Innovation)หมายถ ง ความค ดและการกระท าใหม ๆท น ามาใช ในการปร บปร ง เปล ยนแปลงการด าเน นงานให ม ประส ทธ ภาพส งข น นว ตกรรมทางการศ กษาหมายถ ง ความค ดและว ธ การปฏ บ ต ใหม ๆท ส งเสร มให กระบวนการ ทางการศ กษาม ประส ทธ ภาพ ข อส งเกตเก ยวก บส งท ถ อว าเป นนว ตกรรม 1. เป นความค ดและกระบวนการกระท าใหม ท งหมดหร อปร บปร งด ดแปลงจากท เคยม มา ก อนแล ว 2. ความค ดหร อการกระท าน นม การพ ส จน ด วยการว จ ยและช วยให การด าเน นงานม ประส ทธ ภาพส งข น 3. ม การน าว ธ ระบบมาใช อย างช ดเจนโดยพ จารณาองค ประกอบท ง3ส วน ค อ ข อม ล กระบวนการ และผลล พธ 4. ย งไม เป นส วนหน งของระบบงานในป จจ บ น ความส มพ นธ ระหว างเทคโนโลย ก บนว ตกรรม ค าว า นว ตกรรม เป นค าท ใช ควบค ก บ เทคโนโลย เสมอๆ ในภาษาอ งกฤษใช ค าว า Innotech ความจร งแล ว นว ตกรรมและ เทคโนโลย น นม ความส มพ นธ ก นอย างใกล ช ดเน องจาก นว ตกรรมเป นเร องของการค ดค นหร อการกระท าใหม ๆเพ อให เก ดการเปล ยนแปลงในทางท ด ข นซ งอาจจะอย ในข นของการ เสนอความค ดหร อในข นของการทดลองอย ก ได ย งไม เป นท

7 ค นเคยของส งคม ส วนเทคโนโลย น นม งไปท การน าส งต าง ๆ รวมท งว ธ การเข ามาประย กต ใช ก บการท างาน หร อแก ป ญหาให ม ประส ทธ ภาพมากท ส ด ถ าหากพ จารณาว านว ตกรรมหร อส งท เก ดข นใหม น น าจะน ามาใช การน าเอานว ตกรรมเข ามาใช น ก จ ด ได ว าเป นเทคโนโลย ด วย และในการใช เทคโนโลย น ถ าเราท าให เก ดว ธ การหร อส งใหม ๆ ข น ส งน นก เร ยกว าเป นนว ตกรรม เรา จ งม กเห นค า นว ตกรรมและเทคโนโลย อย ควบค ก นเสมอ เทคโนโลย สารสนเทศเพ อการบร หารการศ กษา (MIS) 1. พรบ. การศ กษาแห งชาต พ.ศ.2542 ก าหนดให ใช เทคโนโลย เพ อการศ กษา พระราชบ ญญ ต การศ กษาแห งชาต พ.ศ หมวด 9 เทคโนโลย เพ อการศ กษา ในมาตรา ได กล าวไว เก ยวก บการใช เทคโนโลย เพ อการศ กษาว า ได ก าหนดบทบาทหน าท ของร ฐเก ยวก บการจ ดการด าน เทคโนโลย เพ อการศ กษา โดยก าหนดขอบเขตครอบคล มไปถ งการจ ดการโครงสร างพ นฐาน การพ ฒนา บ คลากร การว จ ย การจ ดต งกองท นและหน วยงานกลางเพ อวางนโยบายและบร หารงานเก ยวก บเทคโนโลย การศ กษา 2. แผนพ ฒนาเศรษฐก จและส งคมแห งชาต ฉบ บท 9 (พ.ศ ) ก บเทคโนโลย ได ก าหนดย ทธศาสตร การพ ฒนาความเข มแข งทางว ทยาศาสตร และเทคโนโลย 4 ด านด งน 1)การประย กต ใช และการพ ฒนาเทคโนโลย 2)การพ ฒนาก าล งคนด านว ทยาศาสตร และเทคโนโลย 3)การยกระด บการพ ฒนาและใช เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร 4) การบร หารการพ ฒนาด านว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ท ม งประส ทธ ผล 3. กรอบนโยบายเทคโนโลย สารสนเทศระยะ พ.ศ ของประเทศไทย กรอบนโยบายเทคโนโลย สารสนเทศระยะ พ.ศ ของประเทศไทยได ก าหนด ย ทธศาสตร การพ ฒนาเทคโนโลย สารสนเทศ ไว 5 ด าน ค อ ด านการบร หารงานของร ฐบาล (E-

8 GOVERNMENT) ด านการพาน ชยกรรม (E-COMMERCE) ด านการอ ตาสาหกรรม (E-INDUSTRY) ด าน การศ กษา (E-EDUCATION) และด านส งคม( E-SOCIETY) โดยได ก าหนดเป าหมายและย ทธศาสตร ด านเทคโนโลย สารสนเทศเพ อการพ ฒนาด านการศ กษา (E-Education) ด งน เป าหมาย พ ฒนาและเตร ยมความพร อมด านทร พยากรมน ษย ในท กระด บของประเทศ เพ อรองร บการ พ ฒนาส การเป นส งคมแห งภ ม ป ญญาและการเร ยนร ย ทธศาสตร การพ ฒนา 1.พ ฒนากลไกการบร หารนโยบายและการบร หารจ ดการเทคโนโลย สารสนเทศเพ อการศ กษา ท ม ประส ทธ ภาพ 2.พ ฒนาโครงสร างพ นฐานสารสนเทศเพ อการศ กษา ให เก ดการเข าถ งอย างท วถ งและเท าเท ยมก น 3.สน บสน นและส งเสร มการพ ฒนาทร พยากรมน ษย ในท กระด บ 4.เร งพ ฒนาและจ ดหาความร (Knowledge) และสาระทางการศ กษา(Content) ท ม ค ณภาพและม ความเหมาะสม 5.ลดความเหล อมล าในการเข าถ งสารสนเทศและความร 4. แผนแม บทเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารเพ อการศ กษาของ ศธ. (พ.ศ ) ได ก าหนดย ทธศาสตร เพ อให บรรล ซ งว ตถ ประสงค และเป าหมายของการพ ฒนาเทคโนโลย สารสนเทศและ การส อสาร อย างเป นร ปธรรมภายใต เง อนไขท เป นจ ดแข ง จ ดอ อน โอกาส และภ ยค กคาม ของ การพ ฒนาเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารเพ อการศ กษา แผนแม บทเทคโนโลย สารสนเทศและ การส อสารเพ อการศ กษา กระทรวงศ กษาธ การ พ.ศ ไว 4 ย ทธศาสตร ด งน 1. ย ทธศาสตร ท 1 การใช ICT เพ อพ ฒนาค ณภาพการเร ยนร ของผ เร ยน ส งเสร ม สน บสน น ให ผ เร ยนใช ประโยชน จาก ICT เพ อการเร ยนร จากแหล งและว ธ การท หลากหลาย โดยจ ดให ม การพ ฒนาส ออ เล กทรอน กส พ ฒนาผ สอนและบ คลากรทางการศ กษา พ ฒนา หล กส ตรให เอ อต อการประย กต ใช ICT เพ อการจ ดการเร ยนการสอน เพ มประส ทธ ภาพการเร ยนทางไกล จ ด ให ม การศ นย ข อม ลส ออ เล กทรอน กส (Courseware center) ให ม การเร ยนการสอนผ านระบบอ เล กทรอน กส (e-learning) จ ดท าหน งส ออ เล กทรอน กส (e - Book) จ ดให ม ห องสม ดอ เล กทรอน กส (e-library) เพ อ ส งเสร มให เก ดการเร ยนร ได ด วยตนเองอย างต อเน องตลอดช ว ต (Lifelong Learning) น าไปส ส งคมแห ง ค ณธรรมและส งคมแห งภ ม ป ญญาและการเร ยนร

9 2.ย ทธศาสตร ท 2 การใช ICT พ ฒนาการบร หารจ ดการและให บร การทางการศ กษา พ ฒนาระบบงานคอมพ วเตอร ระบบฐานข อม ลเพ อการบร หารจ ดการ และพ ฒนา บ คลากรท กระด บท เก ยวข อง โดยความร วมม อก บสถาบ นอ ดมศ กษาท ม ความพร อมและเอกชน สร างศ นย ปฏ บ ต การสารสนเทศ (Operation center) เช อมโยงแลกเปล ยนข อม ลระด บชาต และระด บกระทรวง รวมท ง ส งเสร มการใช ICT เพ มประส ทธ ภาพการบร หารจ ดการ และให บร การทางการศ กษา ด วยระบบ อ เล กทรอน กส ท สอดคล องก บการปฏ ร ประบบราชการ 3.ย ทธศาสตร ท 3 การผล ตและพ ฒนาบ คลากรด าน ICT ผล ตและพ ฒนาบ คลากร เพ อรองร บความต องการก าล งคนด าน ICT โดยจ ดให ม การพ ฒนา หล กส ตร ICT ในท กระด บการศ กษา พ ฒนาผ สอนและน กว จ ย ส งเสร มการว จ ย และน าผล การว จ ยไป ประย กต ใช รวมท งประสานความร วมม อก บองค กรของร ฐและเอกชนท งในและต างประเทศ ในการพ ฒนา บ คลากรด าน ICT เพ อการพ ฒนาการศ กษาและอ ตสาหกรรม 4. ย ทธศาสตร ท 4 การกระจายโครงสร างพ นฐาน ICT เพ อการศ กษา จ ดให ม และกระจายโครงสร างพ นฐาน ICT อย างท วถ ง ม งเน นการจ ดหาและใช ทร พยากรทางด าน เคร อข ายร วมก น จ ดหาระบบคอมพ วเตอร และซอฟต แวร ท ใช ในการด าเน นการอย างถ กต องตามกฎหมาย โดยร วมม อก บภาคร ฐ เอกชน ช มชน และท องถ น เตร ยมบ คลากรปฏ บ ต งานด าน ICT ให เพ ยงพอ รวมท ง การสร างม ลค าเพ ม และการซ อมบ าร งร กษาอ ปกรณ ICT ท ม อย ให ม ประส ทธ ภาพในการใช ปฏ บ ต งาน สาระส าค ญท กล าวมาข างต นเป นนโยบายและแผนท เก ยวข องก บการพ ฒนาเทคโนโลย เพ อการศ กษา อ นเป นต วก าหนดแนวทางในการด าเน นงานเพ อข บเคล อนการปฏ ร ปการศ กษาโดยใช เทคโนโลย ให บ ง เก ดผลตามเจตนารมย ของการปฏ ร ปการศ กษาต อไป ในส วนของส าน กงานคณะกรรมการการศ กษาข นพ นฐานน น ได ก าหนดแผนแม บทในการพ ฒนา เทคโนโลย สารสนเทศเพ อการศ กษา ท ตอบสนองแผนระด บชาต และระด บกระทรวง โดยก าหนด ย ทธศาสตร และเป าหมาย โดยก าหนดย ทธศาสตร 4 ด าน ค อ 1. ย ทธศาสตร ท 1 จ ดหาระบบคอมพ วเตอร และเคร อข าย 2. ย ทธศาสตร ท 2 พ ฒนาและสรรหาบ คลากรด าน ICT 3. ย ทธศาสตร ท 3 การประย กต ใช ICT เพ อพ ฒนาการเร ยนร 4. ย ทธศาสตร ท 4 การประย กต ใช ICT เพ อการบร หารจ ดการ

10 ในย ทธศาสตร ท 4 การประย กต ใช ICT เพ อการบร หารจ ดการน น ส าน กงานคณะกรรมการ การศ กษาข นพ นฐานได จ ดให ม ศ นย ปฏ บ ต การด านเทคโนโลย และการส อสาร (ICT Operrating Center) ท ก ระด บ ให ม การเช อมโยงและแลกเปล ยนข อม ลระหว างหน วยงานภายนอกและหน วยงานภายใน รวมท ง ส งเสร มการใช ICTเพ อเพ มประส ทธ ภาพในการบร หารจ ดการและให บร การทางการศ กษา ให สอดคล องก บ นโยบายการพ ฒนาเทคโนโลย สารสนเทศของร ฐบาล (E-Government)และด านการศ กษาของ กระทรวงศ กษาธ การ( E- Education) โดยม เป าหมาย ด งน 1. ม ระบบฐานข อม ลส าหร บการบร หารจ ดการท เป นมาตรฐานเด ยวก นและสอดร บก บท กระด บ 2. หน วยงานท กระด บม คล งข อม ล(Data Warehouse) เพ อการต ดส นใจ 3. ม การแลกเปล ยนข อม ลระหว างหน วยงานท เก ยวข องโดยผ านระบบเคร อข าย 4. ม ศ นย ปฏ บ ต การด านICT ระด บส าน กงานคณะกรรมการการศ กษาข นพ นฐานและส าน กงาน เขตฯ 5. ม ระบบเคร อข ายภายในองค กร (Intranet) เพ อใช ในการบร หารงาน 6. หน วยงานท กระด บม Software ท ถ กกฎหมายส าหร บการบร หารจ ดการและพ ฒนาระบบ 7. ม โปรแกรมประย คท ใช ในการบร หารงานด านบ คลากร ด านบร หารท วไป ด านงบประมาณ ด านว ชาการ ด านต ดตามประเม นผล ด านบร หารก จการน กเร ยนในท กระด บ 8. ม ระบบสารสนเทศทางภ ม ศาสตร (Geographic Information System :GIS) 9. ม เวปไซท เพ อการประชาส มพ นธ และให บร การข อม ลข าวสารของหน วยงาน 5.ท ศทางการบร หารจ ดการโดยใช เทคโนโลย สารสนเทศ การบร หาร หมายถ ง การท างานให ส าเร จแต จะม กลว ธ ใดบ างท จะช วยให งานส าเร จได น น โดยเฉพาะ ในย คโลกาภ ว ตน ท โลกเสม อนเล กลง (Global Village) ในขณะท ทร พยากรธรรมชาต และทร พยากรการ ผล ตลงด วยน น น กบร หารในระยะหล งๆ น พยายามใช ย ทธศาสตร และเทคโนโลย เพ อม งบรรล เร อง 3 เร อง ค อ หน งใช คนเท าเด มท างานได มากข น สองงานเท าเด ม แต ใช คนน อยลง และสามค ณภาพของงานต องด เท า เด ม หร อด กว า การจะบรรล เร อง 3 เร อง ด งกล าวน น จะต องใช ย ทธศาสตร ค อ 1) การใช ระบบข อม ลสารสนเทศ (Information Utilization) เพ อประกอบการต ดส นใจให มากข น

11 2) การบร หารทางไกล (High-Tech Administration) 3) การหาความร ท างานก บระบบคอมพ วเตอร (Computer Literacy) 4) การมองการณ ไกล (Introspection) 5) การใช หน วยงาน/องค กรอ นท างาน (Decentralization) 6) การจ ดร ปองค กรท ท างานได ฉ บไว (Organization Development) 7) การพ ฒนาบ คลากร (Personnel Development) ระบบสารสนเทศทางการศ กษา ความหมายของระบบ ระบบ (System) ค อ ช ดขององค ประกอบซ งม ปฏ ส มพ นธ ต อก นในร ปของความเป นหน งเด ยว และ ด าเน นงานร วมไปส เป าหมายเด ยวก น ประกอบด วยส วนส าค ญส ประการ ค อ 1. ข อม ลน าเข า (Input) 2. กระบวนการประมวลผล (Process) 3. ผลล พธ (Input) 4. การควบค มการย อนกล บ (Feedback Control) ความหมายของระบบสารสนเทศ ระบบสารสนเทศ (Information System) หมายถ ง ช ดของคน ข อม ล และว ธ การ ซ งท างาน ร วมก น เพ อให เก ดความส าเร จตามเป าหมายท วางไว หร อ สารสนเทศ ค อข อม ลท ผ านการประมวลผล บวก ลบ ค ณ หาร เปร ยบเท ยบหร อตรวจสอบแล วม ความช ดเจนข น สามารถน ามาใช ในการพ จารณาต ดส นใจ หร อด าเน นการใด ๆ ต อไปได สารสนเทศจะถ กน าเสนอในร ปอ ตราส วน ร อยละ การเปร ยบเท ยบ เช น - อ ตราคร ต อน กเร ยน - การเปร ยบเท ยบงบประมาณท ได ร บป จจ บ นก บอด ต - การเปร ยบเท ยบผลการด าเน นการน บแต เร มโครงการ - การเปร ยบเท ยบผลก าไรต อการลงท น ทร พยากรท ส าค ญท ส ดขององค การค อคน คนค อผ สร างงานผล ต เป นผ ใช บร การ เป นผ แก ป ญหา และ เป นผ ต ดส นใจ คนท ม ค ณภาพจะเป นกระด กส นหล งขององค การ ประเภทของระบบสารสนเทศ 1. ระบบประมวลผลธ รกรรม (Transaction Processing System : TPS) เป นเคร องม อ

12 ของผ บร หารระด บปฏ บ ต การ (Operating Manager) เช น ระบบสารสนเทศการบ ญช 2. ระบบสารสนเทศการจ ดการ (Management Information System : MIS) เป นเคร อง ของผ บร หารระด บส งการ หร อระด บกลาง (Tactical Manager) ม 3 ประเภท ค อ - รายงานตามตารางการผล ต - รายงานตามต องการ - รายงานพ เศษ 3. ระบบสน บสน นการต ดส นใจ (Decision Support System : DSS) เป นเคร องม อของผ บร หารระด บนโยบาย หร อระด บส ง (Strategic Manager) และผ บร หารระด บส งการหร อ ระด บกลาง (Tactical Manager) 4. ระบบการสน บสน นระด บนโยบาย (Executive Support System : ESS) จ าเป นมากส าหร บการ บร หารระด บส ง การพ ฒนาระบบสารสนเทศ โดยใช ว ฏจ กรของการพ ฒนาระบบ SDLC เป นการ ต ดต อส อสารอย างต อเน องช ด บ คลากรในระบบสารสนเทศ 1. ผ ใช (User) ได แก บ คคลซ งใช ระบบสารสนเทศเม อม การน าออกมาใช ได แก ผ ใช คอมพ วเตอร และผ จ ดการ 2. น กว เคราะห ระบบ (System Analyst) จะท างานร วมก บผ ใช เพ อตรวจสอบความจ าเป นท ต องใช สารสนเทศในกระบวนการของผ ใช 3. น กออกแบบระบบ (System Designer) เป นผ ออกแบบระบบให ตรงก บความจ าเป นความ ต องการของผ ใช 4. น กเข ยนโปรแกรม (Programmer) ใช โปรแกรม เพ อรห สค าส งส าหร บให คอมพ วเตอร แก ป ญหา ได ระบบสารสนเทศทางการศ กษาของกระทรวงศ กษาธ การ(EIS) โปรแกรมระบบสารสนเทศทางการศ กษาได ถ กออกแบบมาเพ อรองร บก บร ปแบบการท างานท หลากหลาย โดยสามารถท ใช งานบนระบบเคร อข ายท เป น Client/Server,LAN (Netware, WindowsNT) ต ว โปรแกรมเป นระบบเป ด (Open System) สามารถเช อมต อก บฐานข อม ลได มากมาย ไม ว าจะเป น Microsoft SQL, Informix โปรแกรมระบบสารสนเทศทางการศ กษา แบ งออกเป น 2 ส วน ค อ ส วนส าหร บผ ด แลระบบ (Administrator) และส วนส าหร บผ ใช (User) ส วนผ ด แลระบบจะม หน าท ก าหนดการเช อมต อฐานข อม ล ก าหนดผ ใช และคอยด แล ให การใช งานโปรแกรมเป นไปอย างราบร น ส วนของผ ใช น น จะม ส วนกรอก ข อม ลสถ ต ทางการศ กษา โปรแกรมระบบสารสนเทศทางการศ กษา ได ถ กแบ งโปรแกรมออกเป น 7 ระบบ ค อ

13 1.ระบบสารสนเทศทางการศ กษาส าหร บสถานศ กษา(EIS1) เป นระบบส าหร บกรอกข อม ลของ สถานศ กษาท กส งก ดตามแบบ รศ.รค. เพ อประมวลผลส งให ก บหน วยงานระด บส งข นไป 2.ระบบบร หารสถานศ กษา(EIS2) เป นระบบท ใช ในงานบร หารของสถานศ กษา 3.ระบบสารสนเทศทางการศ กษาส าหร บหน วยงานระด บอ าเภอ(EIS3) เป นระบบส าหร บกรอก ข อม ลของอ าเภอตามแบบ รศภ. เพ อประมวลผลส งให ก บหน วยงานระด บส งข นไป 4.ระบบสารสนเทศทางการศ กษาส าหร บหน วยงานระด บจ งหว ด(EIS4) เป นระบบส าหร บรวบรวม ข อม ลสารสนเทศของอ าเภอท อย ในจ งหว ดน นๆ และประมวลผลข อม ลเพ อส งต อให ก บหน วยงานเขตและ กระทรวงศ กษาธ การ 5.ระบบสารสนเทศทางการศ กษาส าหร บหน วยงานระด บเขตการศ กษา(EIS5)เป นระบบส าหร บ รวบรวมข อม ลสารสนเทศของจ งหว ดท อย ในเขตการศ กษาน นๆ และประมวลผลข อม ลเพ อส งต อให ก บ กระทรวงศ กษาธ การ 6.ระบบสารสนเทศทางการศ กษาส าหร บหน วยงานระด บกระทรวงศ กษาธ การ(EIS6) เป นระบบ ส าหร บรวบรวมข อม ลสารสนเทศของจ งหว ด และประมวลผลข อม ลในภาพรวมของกระทรวงศ กษาธ การ 7.ระบบประมวลผลข อม ล (EIS7) เป นระบบส าหร บประมวลผลข อม ลสารสนเทศของ กระทรวงศ กษาธ การเพ อเผยแพร ออกส Homepage MOENet การพ ฒนาเทคโนโลย สารสนเทศเพ อการศ กษาของ ศธ. ตามกรอบนโยบายด าน ICT กระทรวงศ กษาธ การสนองนโยบายของร ฐบาลท จะพ ฒนาระบบเทคโนโลย การศ กษาและเคร อข าย สารสนเทศ เพ อเพ มและกระจายโอกาสทางการศ กษาให คนไทยได ร บโอกาสอย างเท าเท ยมก นและเข าถ ง การเร ยนร โดยย ดหล กการสร างชาต สร างคนและสร างงาน ม ป ญญาเป นท นในการสร างงานและสร าง รายได ต งแต ร ฐบาลภายใต การบร หาร ของนายกร ฐมนตร (พ ต ท.ท กษ ณ ช นว ตร) เข ามาบร หารประเทศ พร อมท งได ก าหนดนโยบายเร งร ดในการพ ฒนาและส งเสร มการใช ICTเพ อการศ กษา ป จจ บ นการ ด าเน นงานตามพ นธก จส าค ญได ม ความก าวหน าตามล าด บอย างจร งจ งและเป นร ปธรรม ภาวะผ น าก บนว ตกรรมทางการศ กษา การเปล ยนแปลงการบร หาร Management Change ค อ ว ว ฒนาการของแนวค ดทางการบร หารตาม ภาวการณ ต างๆ อาท การบร หารแนวว ทยาศาสตร มน ษยส มพ นธ เช งระบบและตามถานการณ

14 ภาวการณ ซ งเปล ยนแปลงไปตามบร บท (Context) ของส งคม ท งด านเศรษฐก จ การเม อง ส งคม ส งแวดล อม และเทคโนโลย ฯลฯ เป นการเปล ยนแปลงซ งต องบร หารแบบร เท าท น ท นการณ ม ว ส ยท ศน โดยใช พ นฐานความร เด มเป นต วต ง แล วน ามาว เคราะห เร ยบเร ยง เพ อศ กษาและท าความ เข าใจ แล วจ ดการก าจ ดจ ดอ อน และเพ มจ ดแข ง ให เก ดประโยชน ส งส ดด วย การบร หารการ เปล ยนแปลง (Change Management) ร ปแบบการบร หารการเปล ยนแปลง ในการบร หารการเปล ยนแปลง ต องม การพ ฒนาองค กร ซ งม ร ปแบบว ธ การท ด อย างน อย 3 ร ปแบบ ด งน 1. ร ปแบบ 3 ข นตอน ตามแนวค ดของ Kurt Lewin ประกอบด วย การคลายต ว (unfreezing) เน องจากเก ดป ญหาจ งต องเปล ยนแปลง การเปล ยนแปลง (changing) ค อ การเปล ยนจากพฤต กรรมเก า ไปส พฤต กรรมใหม และการกล บคงต วอย างเด ม (refreezing) เพ อหล อหลอมพฤต กรรมใหม ให ม นคงถาวร 2.ร ปแบบ 2 ป จจ ย ตามแนวค ดของ Larry Greiner ท เห นว าการเปล ยนแปลงเก ดจากแรงบ บ ภายนอก ก บการกระต นผล กด นภายใน เน องจากการเปล ยนแปลงม อย ตลอดเวลา ป จจ ยท งสองเก ดข น ตลอดเวลา จ งต องด าเน นการเปล ยนแปลงโดย ศ กษาการเปล ยนแปลง ค นหาว ธ การท ด กว า ทดลองว ธ ใหม หล อหลอมข อด เข าด วยก น เพ อบร หารการเปล ยนแปลงอย างม ประส ทธ ภาพ 3.ร ปแบบผลกระทบของป จจ ย ตามแนวค ดของ Harold J. Leavitt ท เช อว าการเปล ยนแปลงเก ด จากผลกระทบท เก ดข นตลอดเวลาของ งาน โครงสร าง เทคน คว ทยาการ และคน ท ง 4 ประการน เม อม การ เปล ยนแปลงก จะส งผลกระทบเก ยวพ นก น และการเปล ยนแปลงบางเร องอย เหน อการควบค ม ด งน น ผ บร หารจ งต องสนใจส งท เปล ยนแปลง ส งท จะเปล ยนแปลง และผลกระทบท เก ด หร อจะเก ดจากการ เปล ยนแปลงของแต ละป จจ ย แนวโน มของกระแสการเปล ยนแปลงท เก ดข นก บองค การ 2. ด านโครงสร าง (Structure) 3. องค ประกอบของประชากร (Demographic) 4. เก ดจร ยธรรมใหม ของการท างาน (New work ethic) 5. การเร ยนร และองค ความร (Learning and knowledge) 6. เทคโนโลย และการเข าถ งสารสนเทศ (Technology and access to information) 7. เน นเร องความย ดหย น (Emphasis on flexibility) 8. ต องพร อมเผช ญต อการเปล ยนแปลงท เก ดข นอย างรวดเร ว (Fast-paced change)

15 ส งท ต องพ จารณาเปล ยนแปลงในองค การ 9. เป าหมายและกลย ทธ 10. เทคโนโลย (Technology) 11. การออกแบบงานใหม (Job redesign) 12. โครงสร าง (Structure) 13. กระบวนการ (Process) 14. คน (People) ผ บร หารท เป นผ น าการเปล ยนแปลงส ค ณภาพการศ กษา 15. เป นผ น าว ส ยท ศน ( visionary Leadership ) และสามารถกระจายว ส ยท ศน ไปย งบ คคล ต าง ๆ ได 16. ใช หล กการกระจายอ านาจ ( Empowerment ) และการม ส วนร วม ( Participation ) 17. เป นผ ม ความส มพ นธ ก บบ คลากร ท งภายในและนอกองค กร 18. ม ความม งม นในการท างาน 19. ผ น าค ณภาพจะต องม ความร ความสามารถในการใช นว ตกรรมและเทคโนโลย และใช ข อม ล สถ ต ในการว เคราะห และต ดส นใจ 20. ให การสน บสน นและช วยเหล อล กน อง 21. ความสามารถในการส อสาร 22. ความสามารถในการใช แรงจ งใจ 23. เป นผ น าการเปล ยนแปลง ( Chang Leadership ) ความท าทายการเปล ยนแปลง (Challenges of Change) องค การท ม โครงสร างองค การชน ดท ม สายการบร หารหลายข นตอนหร อส งการหลายช นภ ม จะอย รอดได ยาก ในอนาคตองค การต าง ๆ ต องประสานความร วมม อก นโยงใยเป นเคร อข าย ในขณะเด ยวก น โครงสร างภายในองค การก จะต องกระจายความสามารถในการต ดส นใจให ก บกล มงานต าง ๆ ให มากท ส ด และม ล าด บช นการบร หารน อยท ส ด และต องเปล ยนแปลงองค การเพ อรองร บและก าวให ท นความ เจร ญก าวหน าของเทคโนโลย ส งต าง ๆ เหล าน ล วนเป นส งท าทายและม อ ทธ พลต อความอย รอดขององค การ ในศตวรรษท 21 เป นอย างมาก (ธว ช บ ณยมณ, 2550) แรงกดด นท ก อให เก ดการเปล ยนแปลง (Force for Change) Robbins (1996, อ างถ งใน ธว ช บ ณ

16 ยมณ, 2550: ) ได สร ปให เห นถ งป จจ ยกระต น หร แรงกดด นท ก อให เก ดการเปล ยนแปลง ด งน 24. ล กษณะของแรกกดด นจากงาน (Nature of the work force) เช น ความหลากหลายทาง ว ฒนธรรม ความเช ยวชาญในว ชาช พ 25. เทคโนโลย (Technology) เช น ความเจร ญก าวหน าของคอมพ วเตอร แนวค ดเร องการ จ ดการค ณภาพ การปฏ ร ปองค การ 26. ความชะง กง นทางเศรษฐก จ (Economic Shocks) เช น การตกต าของตลาดหล กทร พย การ แกว งต วของอ ตราดอกเบ ย 27. การแข งข น (Competition) เช น การแข งข นแบบโลกาภ ว ตน การรวมต วก นของกล มต างๆ 28. แนวโน มของส งคม (Social Trends) เช น การเข าส สถาบ นระด บอ ดมศ กษามากข น การชะลอการต างงาน 29. การเม องของโลก (World Politics) เช น การเป ดประเทศ ความข ดแย งหร อการร กรานก น ของประเทศต าง ๆ

17 2.1ความแตกต างระหว างข อม ลก บสารสนเทศ บทท 2 ความร เบ องต นเก ยวก บระบบสารสนเทศ (Introduction to Information System) หากมองโดยผ วเผ นอาจจะท าให เข าใจรวมความว า ข อม ลและสารสนเทศ เป นส งเด ยวก น และการเข าใจ เช นน อาจท าให ผ ท ท าการศ กษาการพ ฒนาระบบอย น นมองข ามความส าค ญตรงส วนน ไป ส งผลให เก ด สารสนเทศท ไม ตรงต อความต องการ ด งน นจ งขออธ บายถ งความแตกต างระหว างข อม ลและสารสนเทศด งน ข อม ล ( Data) ข อม ล ค อ เหต การณ จร งท เก ดข นประจ าว นในการด าเน นธ รก จองค กร เช น รายการส งซ อส นค าจากล กค า รายการส งส นค า ช อท อย ล กค ายอดขายในแต ละว น เป นต น ข อม ลอาจเป นได หลายชน ด เช น ต วเลข ต วอ กษร ร ปภาพ หร อ แม กระท งเส ยง สารสนเทศ ( Information) สารสนเทศ ค อ ข อม ลท ผ านกระบวนการเก บรวบรวมและเร ยบเร ยง เพ อเป นแหล งข อม ลท เป นประโยชน ต อ ผ ใช เช น การน าเสนอยอดขายรายเด อนต อผ บร หาร ซ งยอดขายรายเด อนน นได มาจากการรวบรวมยอดขาย ของต วแทนขายในแต ละว ค ณล กษณะของสารสนเทศ สารสนเทศท ด ย อมน าไปส การต ดส นใจท ม ความผ ดพลาดน อยท ส ด หร อช วยแก ป ญหาให ได มากท ส ดเม อ ผ านกระบวนการน าเข าข อม ลท ม ความถ กต อง และส งท หล กเล ยงไม ได ค อ การค าน งถ งค าใช จ ายท จะเก ดข น หากเก ดจากความผ ดพลาดในการต ดส นใจ ด งน นการค าน งถ งความม ประส ทธ ภาพของสารสนเทศจะช วย ให สามารถลดข อผ ดพลาดและค าใช จ ายท ไม น า\จะเก ดข นได ค ณล กษณะของสารสนเทศท ด ม ด งน 1. ม ความถ กต อง ( Accurate) สารสนเทศจะต องไม น าข อม ล (data) ท ผ ดพลาดเข าส ระบบ เพราะเม อน าไป ประมวลผลแล วจะท าให ได สารสนเทศท ผ ดพลาดตามไปด วย ล กษณะเช นน เร ยกว า Garbage in Garbage out (GIGO) 2. ม ความสมบ รณ (Complete) สารสนเทศท ด จะต องม ข อม ลในส วนส าค ญครบถ วน เช น ถ าเป นรายการท ส งซ อว ตถ ด บรายเด อน หากไม ม ยอดส งซ อรวมแล ว ก ถ อว าเป นสารสนเทศท ไม สมบ รณ

18 3. ม ความค มท น ( Economical) สารสนเทศท ด จะต องผ านกระบวนการท ม ต นท นน อยกว าหร อเท าก บก าไรท ได จากการผล ต 4. ม ความย ดหย น ( Fiexible) จะต องสามารถน าสารสนเทศไปใช ได ก บบ คคลหลายกล ม เช น รายงานยอด คงเหล อของว ตถ ด บท ม อย จร ง สามารถน าไปใช ในการต ดส นใจเพ อส งซ อว ตถ ด บได โดยฝ ายจ ดซ อ สามารถ น าไปใช ในการค านวณการลงท นได และสามารถน าไปใช ในการค านวณยอดขายได เป นต น 5. ม ความเช อถ อได ( Reliable) ความน าเช อถ อของสารสนเทศน นข นอย ก บการเก บรวมรวมข อม ลจาก แหล งท มาท เช อถ อได 6. ตรงประเด น ( Relevant) สารสนเทศท ด จะต องม ความส มพ นธ ก บงานท ต องการว เคราะห หากเป น สารสนเทศท ไม ตรงประเด นจะท าให เส ยเวลาในการท างาน 7. ม ความง าย ( Simple) สารสนเทศท ด จะต องไม ซ บซ อน กล าวค อ ง ายต อการท าความเข าใจ เพราะความ ซ บซ อนค อการม รายละเอ ยดปล กย อยมากเก นไป จนท าให ไม ทราบความส าค ญท แท จร งของสารสนเทศท ใช ในการต ดส นใจน น 8. ม ความเหมาะสมก บสถานการณ ป จจ บ น ( Timely) ต องเป นสารสนเทศท ม ความท นสม ยอย เสมอ เม อต องการใช เพ อการต ดส นใจจะท าให ม ความถ กต องมากย งข น เช น ยอดจ าหน ายเส อก นหนาวในระหว าง เด อนธ นวาคมถ งเด อนภ มภาพ นธ ไม อาจน ามาประมาณการยอดจ าหน ายของเส อชน ดเด ยวก นในช วงเด อน ม นาคมถ งเด อนพฤษภาคมได 9. สามารถตรวจสอบได ( verifiable) สารสนเทศท ด จะต องสามารถตรวจสอบความถ กต องได โดยอาจ ตรวจสอบจากแหล งท มาของสารสนเทศ เป นต น 2.2 ระบบสารสนเทศ และเทคโนโลย สารสนเทศ ก อนท จะแนะน าให ผ อ านได ร จ กก บค าจ าก ดความของ ระบบสารสนเทศ (information System) และ เทคโนโลย สารสนเทศ( Information Technology) ในท น ขอให ผ อ านได เข าใจความหมายของค าว า ระบบ( System ) ด งน ระบบ( System ) ระบบ หมายถ ง การน าองค ประกอบต างๆอ นได แก คน ( people) ทร พยากร( Resource) แนวค ด ( Concept) กระบวนการ ( Process) มาผสมผสานก นท างานร วมก นเพ อให บรรล เป าหมายอย างใดอย างหน งตามท ได วางแผนไว ซ งในโลกน ม ระบบอย ด วยก นมากมายหลายระบบ เช น ระบบการเร ยนการสอน ระบบบ ญช ระบบซ อ และระบบสารสนเทศเป นต น โดย ภายในระบบอาจประกอบไปด วยระบบย อยต างๆท ต องท างาน ร วมก นเพ อให บรรล ว ตถ ประสงค เด ยวก น

19 นอกจากน ภายในย งประกอบไปด วยระบบย อย เช น ระบบลงทะเบ ยน ระบบต ดตามความก าวหน า ระบบทดสอบและประเม นผล เป นต น ระบบสารสนเทศ (information System) ระบบสารสนเทศ (information System) หมายถ ง การรวบรวมองค ประกอบต างๆ ( ข อม ล การประมวลผล การเช อมโยง เคร อข าย) เพ อน าเข า ( Input) ส ระบบใดๆ แล วน ามาผ านกระบวนการ บางอย าง ( Process)ท อาจใช คอมพ วเตอร ช วยเพ อเร ยบเร ยง เปล ยนแปลง และจ ดเก บ เพ อให ได ผลล พธ ( output) ท สามารถใช สน บสน นการต ดส นใจทางธ รก จได เพ อน าไปท าการประมวลผลต อไป เช น การเก บ ข อม ลท เป นคะแนนสอบของน กศ กษา เพ อท จะน าไปส การค านวณให เป นเกรดต อไป การ Input ข อม ลอาจจะกระท าได โดยใช ม อหร อเคร องคอมพ วเตอร ก ได ข นอย ก บองค กรน นๆหร ออาจจะ เป นอ ปกรณ น าเข าข อม ล ( input Device) อ นๆ เช น สแกนเนอร เคร องบ นท กเส ยง เป นต นProcessing ค อ การเปล ยนแปลง หร อแปร สภาพข อม ลท น าเข าส ระบบ Input เพ อให ได ผลล พธ output ท สามารถใช ในการต ดส นใจได โดยการ เปล ยนแปลง หร อแปรสภาพ น นอาจเป นการค านวณ เปร ยบเท ยบหร อว ธ การอ นๆ ก ได เช นจากคะแนนสอบ ของน กศ กษา เม อเข าส ระบบแล วท าการแปรสภาพคะแนนโดยการค านวณให เป นเกรด และจ ดเก บไว เพ อใช ในการออกรายงานผล\การเร ยนของน กศ กษาต อไปOutput ค อ ผลล พธ ท ได เน องจากการประมวลผลข อม ล หร อสารสนเทศ แสดงอย ในร ปแบบของรายงาน( Report)หร อเป นแบบฟอร มต างๆเพ อน าไปใช ในการ ด าเน นงานทางธ รก จต อไป เช น รายงานผลการเร ยนของน กศ กษาซ งได จากการค านวณเกรดจากคะแนนสอบ ท งหมดของน กศ กษา รายงานยอดการส งซ อว ตถ ด บรายเด อน รายงานยอดค าใช จ ายเบ ดเตล ดรายส ปดาห เป นต นFeedback ค อ ผลล พธ ท ท าให เก ดการปร บปร ง เปล ยนแปลง ในการน าข อม ลเข าหร อ การประมวลผล ข อม ล เช น ข อผ ดพลาดท พบจากรายงานต างๆน น ท าให ทราบได ว า ในขณะน าข อม ลเข าหร อการ ประมวลผลน น อาจม ข อผ ดพลาดเก ดข นท าให เก ดการปร บปร งพฤต กรรมในการท างานขององค กรเพ อให ความถ กต องมากข น ด งน น Feedback จ งม ความส าค ญอย างย งในการท างานเพ อให เก ดประส ทธ ภาพและ ประส ทธ ผลเป นท น าพอใจ เทคโนโลย สารสนเทศ Information Technology เทคโนโลย สารสนเทศ ค อ การผสมผสานการใช งานระหว างเทคโนโลย ทางคอมพ วเตอร ( ฮาร ดแวร และ ซอฟต แวร ) ก บเทคโนโลย ทางการส อสาร ( ข อม ล ภาพ เส ยง และเคร อข าย)เพ อช วยให การต ดต อส อสาร และการส งผ านข อม ลม ความสะดวกรวดเร วมากข น ต วอย างของเทคโนโลย สารสนเทศ เช น การใช

20 อ นเตอร เน ตโดยผ านโทรศ พท ม อถ อ( wap)ปาล มคอมพ วเตอร ( Palm computer) การประช มทางไกล( Tele Conference)เป นต น 2.3 ชน ดของระบบสารสนเทศ ป จจ บ นระบบสารสนเทศได ร บการพ ฒนาข นให เป นเคร องม อท ช วยในการท างานทางด านต างๆ มากมายไม ว าจะเป นด านการต ดส นใจเพ อแก ป ญหาทางธ รก จ ช วยในการท ารายงานต างๆ เพ อน าเสนอข อม ล ช วยประมวลผลท เก ดข นประจ าว นในธ รก จ ช วยว เคราะห หาทางออกของป ญหา ระบบสารสนเทศแต ละ ชน ด ม ด งน ระบบการประมวลผลข อม ล ( Transaction Processing Systems: TPS) เป นระบบท ช วยในการจ ดเก บและประมวลผลข อม ลท เก ดจากเหต การณ ประจ าว นของธ รก จหร อเร ยกอ ก อย างหน งว าData Processing Systems เช น การจ ดซ อว ตถ ด บ ยอดส งซ อส นค าจากล กค า ยอดขาย การส งของ การจอง ลงทะเบ ยน การออกใบแจ งรายการส นค า Invoice ใบส าค ญจ ายเง น เป นต ค ณล กษณะของระบบการประมวลผลข อม ล 1. สามารถจ ดเก บข อม ลท เก ดข นประจ าว นของการด าเน นธ รก จได เช น ประว ต ล กค า รายการส งซ อส นค า จากล กค า 2. สามารถสร างข อม ลเพ อด าเน นธ รก จได เช น ออกใบก าก บภาษ ออกใบแจ งหน ออกใบรายการส นค า 3. บ าร งร กษาข อม ล ( Data maintenance)โดยการปร บปร งข อม ล ( เพ ม ลบ แก ไข) ให เป นป จจ บ นมากท ส ด ไม ว าจะเป นการเปล ยนแปลงของราคาส นค า ช อท อย ของล กค า รห สส นค า เป นต น ส าหร บน กว เคราะห ระบบท ท าการว เคราะห และออกแบบระบบการประมวลผลข อม ลน ส งท ต องค าน งถ ง ได แก 1. เวลาท ใช ในการตอบสนองการท างาน( response time)ต องม ความรวดเร ว 2. ความสามารถในการประมวลผลข อม ลจ านวนมาก 3. ความถ กต อง( Accuracy) 4. ความสอดคล องของข อม ล( consistency) กรณ ท ม การประมวลผลพร อมก นจากผ ใช หลายคน ระบบสารสนเทศเพ อการจ ดการ( Management Information System:MIS) ระบบสารสนเทศเพ อการจ ดการ เป นระบบท น าสารสนเทศมาช วยในการจ ดการท ารายงานล กษณะต างๆ วางแผน และควบค ม การด าเน นงานทางธ รก จ ส าหร บรายงานท ระบบสารสนเทศเพ อการจ ดการสามารถจ ดเตร ยมไว ได น นแบ งออกได ด งน