แนวค ดการจ ดก จกรรมในช มชน (ค าย)

Transcription

1 แนวค ดการจ ดก จกรรมในช มชน (ค าย)

2

3 ทาไมเราจ งต องศ กษาเพ อร บใช ประชาชน ส งคมไทยในป จจ บ นก าล งอย ในว กฤต ความข ดแย ง และความไม เท า เท ยมก น สถาบ นอ ดมศ กษาถ อเป นภาคส วนสาค ญท ต องม ส วน 'ป องก น' และ 'แก ไข' ว กฤต เพ อให ส งคมไทยม ความร เท าท นโลก และก าวเข าส ส งคม แห งการเร ยนร เป นส งคมแห งป ญญา ร จ กและม นใจในต วเอง ช วยเหล อ ต วเอง ตลอดท งสามารถจ นเจ อช วยเหล อซ งก นและก นได สถาบ นอ ดมศ กษาจ งจ าเป นต องปร บต ว ห นมาเสร มสร างให น ส ต น กศ กษาม ท กษะท จ าเป นในการดารงช ว ตท ามกลางความเปล ยนแปลง ในศตวรรษหน า โดยเป นผ น าการเปล ยนแปลง อ ดมศ กษาจะต องม ส วนร วมในการสร างส งคมให น าอย

4 แนวค ดหล กการจ ดก จกรรมในช มชน 1.ต วตนโครงการ 2.ท กหม บ านม เร องเล า 3.เราไม ใช น ก เสก-สร าง 4.ท กเส นทางม ป ญหา 5.คล งป ญญาช มชน 6.เราค อคนต นแบบ 7.อย าแยกส วนการเร ยนร 8.ห นกล บไปด บ านเก ด 9.ก อเก ดองค ความร

5

6 ต วตนโครงการ ต องร ว า ต วเอง จะไปทาอะไร เพ ออะไร ท ไหน และอย างไร ต องร กรอบแนวค ด หร อภาพรวมท เก ยวข องก บ โครงการ ต องร เร องราวโดยส งเขปท เก ยวข องก บ ช มชน หร อกล มคนท กาล งจะเข าไปจ ดก จกรรม หร อเข าไปเร ยนร เช น ข อม ลท วไปของ ช มชน แกนนาช มชน ประเพณ ว ฒนธรรม ควรต องม การ ปฐมน เทศ ก อนการจ ดก จกรรม เพ อให ร วม เร ยนร ก อนการจ ดก จกรรม

7

8 ท กหม บ านม เร องเล า สภาพท วไปของช มชน (Context) ไม ว าจะจ ดก จกรรมใดๆ ในช มชน ควรจะต องกล บออกมา พร อมก บสาระเล กๆ น อยๆ เป นต นว า ประว ต ศาสตร ช มชน สภาพการณ จากอด ตส ป จจ บ น และท ศทางอนาคตของช นน นๆ หร ออย างน อยก ให ร ตานานบ านตานานเม อง

9

10 เราไม ใช น ก เสก-สร าง น ส ตม สถานะเพ ยงผ เร ยนร และม สถานะเป นเสม อน เคร องม อในการค นหาคล งความร หร อกระต นให ช มชนได เห นค ณค า หร อต นท นของต วเอง น ส ตควรจ ดก จกรรมท ทาให ช มชนร ส กว าเป นการ แลกเปล ยน เร ยนร ร วมก น มากกว าทาให ช มชนร ส กว าเป น ผ ร บ และต า ต อย หร อด อยพ ฒนา

11 ฐานค ดในการทางานก บช มชน ช มชนไม ใช ภาชนะท ว างเปล า ช มชนไม ได อย แบบแยกส วนในแต ละม ต ช มชนไม ได ม องค กรเด ยว ช มชนท กช มชนไม เหม อนก นหมด

12 เทคน คการสร างความส มพ นธ ก บช มชน สร างความประท บใจเม อแรกพบ แสดงความสงบเสง ยม หล กเล ยงการต งคาถามท ทาให อ ดอ ด ไม ทาต วท ดเท ยมผ นาช มชน พยายามเข าไปม ส วนร วมก บก จกรรมช มชน ควรม ผ เร มแนะนาท ชาวบ านยอมร บ เม ออ ดอ ดอย างท อถอย

13 ต องเข าใจว า การสร างความส มพ นธ ท ด อาจต องใช เวลา เป นม ตรก บท กคน เคารพถ งความแตกต างและหลากหลายภายในช มชน อย าด วนสร ปหร อต ความ เข าร วมก จกรรมก บช มชนอย างสม าเสมอ ให เด ก เป นส อสานส มพ นธ ช มชน เข าถ งท กกล มเป าหมาย เช น กล มผ ส งอาย กล มว ยร น กล มแม บ าน เกษตรกร เท ยว ตลาดช มชน เพ อเห นถ งหลากหลายส นค า ผ คน และเร องราวของ ช มชน ไปร วมก จกรรมก บ ว ด ในช มชน

14

15 ท กเส นทางม ป ญหา จะต องระม ดระว งม ให ก จกรรมของต วเองพล ดหลงไปส ประเด น การเม อง ในช มชน รวมถ งการค ดคาน งถ ง ความแตกต าง ทางความค ด ของคนในช มชน และความแตกต างทางความค ด ของชาวค ายท ม ต อก นและก น โดยต องให ความสาค ญต อ ว ฒนธรรมองค กร หร อกฎกต กาของค ายน นๆ ว าเป น อย างไรบ าง และให ความเคารพต อ ว ถ ปฏ บ ต ของช มชน

16 ข อพ งระว งในการทางานก บช มชน ควรร จ กและคาน งถ งกาลเทศะหร อความเหมาะสมของเวลา และสถานท เช น ควรร ว าสถานท ใดถ ายภาพได หร อไม ได บร เวณใดท เป นท ห ามเข า การวางต วท เหมาะสมของเพศชายและเพศหญ งท แสดงออกถ ง ความสน ทสนมมากเก นไป แต ต องคาน งถ งบรรท ดฐานของ ส งคมน นๆ ไม ควรสน ทสนมก บใครเป นพ เศษอย างรวดเร ว โดยเฉพาะก บ คนต างเพศซ งอาจถ กเข าใจผ ดไปในทางช สาวได

17 การใช คาพ ด ภาษาท ม ความแตกต างว ฒนธรรม คาบางคาอาจ ใช ก นอย างปกต ในว ฒนธรรมหน ง แต อาจเป นคาท เป นไป ในทางลบของอ กว ฒนธรรมหน ง การทาต วเด นเก นไป เป นเร องท ควรระว งให มาก การเข าช มชน น น ควรวางต วให เหมาะสมก บการเป นน กศ กษา ม ความอ อน น อมถ อมตน ไม ค ยโวโอ อวดและทาต วเด นเก นจาเป น หากพบความข ดแย งในพ นท จะต องไม เล อกเข าข างฝ ายใดฝ าย หน ง ให วางต วเป นกลาง

18 คล งป ญญาช มชน ควรตระหน กว า ช มชนค อฐานการเร ยนร ของประเทศชาต รวมถ งการตระหน กว าในช มชนน นๆ ม แหล งเร ยนร มากมายในม ต ของ บ าน-ว ด-โรงเร ยน (บวร) ตลอดจนแหล งความร หร อบ อเก ดแห งความร ใน ๔ ม ต อ นหมายถ ง ธรรมชาต คน ตารา และเทคโนโลย น ส ตต องตอบให ได ว าในช มชนน นๆ ม อะไรเป นความร หร อพล ง ทางป ญญาท ควรค าต องการศ กษา ส บค นและต อยอด

19 ร จ ก ประเม นผล เร ยนร ว เคราะห ช มชน ยอมร บ ต ความ หมาย อธ บายได อย างเป น ระบบ เข าใจ

20

21 เราค อคนต นแบบ น ส ตค อกล มคนท ส งคมคาดหว ง พฤต กรรมของน ส ตจ งกลาย เป นเป า ท คนในช มชนเฝ ามองด วยความร ส กอ นด งาม หร อแม แต การ เป นเป าแบบส มเส ยง จ งจาต องระม ดระว งเร องการวางต ว ระม ดระว ง เร องบทบาทและสถานะของการเป นผ ให ผ ร บ หร อผ เร ยนร อย าทา ให ช มชนมองว าต วเองส งส งจนแตะต องส มผ สไม ได หร อแม แต การถ ก มองว าน ส ตเป นผ นาแฟช นแบบผ ดๆ และท จะล มไม ได โดยเด ดขาดเลยก ค อ ความเป นสถาบ นต ดต ว น ส ตอย ตลอดเวลา

22

23 อย าแยกส วนการเร ยนร การไปค ายต องเร ยนร แบบบ รณาการ ท งในม ต ของการจ ดการค าย และการเร ยนร ช มชน ไม ใช ว าค ายอย ในโรงเร ยนก ทาก จกรรมอย แต เฉพาะในโรงเร ยน โดยไม สนจะก าวข ามออกมาส การเร ยนร บ านและว ด หร อแม แต ท งนาป าเขา ล กเล กเด กแดง ผ เฒ าผ แก ก ล วนแล วแต เป น ห องเร ยนได ท งน น และท กอย างก เก ยวพ นโยงใยก นแทบท งส น

24

25 ห นกล บไปด บ านเก ด เม อไปค ายแล วพบเจอส งใดมาบ าง น ส ตก ควรห น กล บมาเพ งมองรากเหง าต วเองไปพร อมๆ ก น และน นก รวมความถ งการทาความเข าใจก บบ านเก ดเม องนอนของต วเอง ไม ใช เข าใจบ านอ น...แต ไม เข าใจบ านต วเอง หร อแม แต การตระหน กว า จะต องทาอะไรเพ อบ านเก ดของต วเอง อ นเป นส วนหน งของการสร าง สาน กร กบ านเก ด ซ งบ านเก ดท ว าน น อาจหมายถ ง -หม บ านของ ต วเอง ความเป นภ ม ภาค-ความเป นประเทศชาต -ส งคมโลก

26 ก อเก ดองค ความร การไปค ายในแต ละคร ง น ส ตควรต องตอบต วเอง หร อ ถอดบทเร ยน ให ได ว าต วน ส ตได เร ยนร อะไรบ าง เข าใจในโลกและช ว ตมากข นหร อไม เห นค ณค าของการ ม ช ว ตอย อย างไร และอะไรค อ ต นท นอ นด ในการท จะ นากล บ มาพ ฒนาต วเองและส งคมไปพร อมๆ ก น

27 หล กค ดเพ มเต ม เราจะเร ยนร ช มชน ได ด วยเคร องม ออะไร

28 การจ ดก จกรรมแบบม ส วนร วม การม ส วนร วม (Participation : PAR) ของผ ม ส วนได ส วนเส ย ภายใต หล กค ดของการให ความสาค ญก บ ปร ชญาและค ณค าท เน นคนเป นศ นย กลาง และช มชน ม การส งสมความร มหาว ทยาล ย ช มชน

29 การร วมค ด/ขบค ดไตร ตรอง(Reflection) ร วมต ดส นใจ ร วมลงม อทา ร วมร บผ ดชอบ การเสร มสร างพล งอานาจ (Empowerment)

30 การเก บรวบรวมข อม ลหน นเสร มการเร ยนร ช มชน เป นการศ กษารวบรวมข อม ลอย างม ส วนร วมระหว างคนใน และคนนอกพ นท เคร องม อท ใช ได แก แบบส มภาษณ ส งเกต การทบทวนข อม ลม อสอง (Review of Secondary Sources) ประว ต บ คคล (Biography) การทาประว ต พ นท (Local History) เส นเวลา (Time Line) การศ กษารายกรณ (Case Study) ปฏ ท นฤด กาล (Seasonal Analysis) ผ งก จกรรม (Activity Chart) แผนท ทร พยากร (Resource Map)

31 การส มภาษณ Two way communication การสนทนาซ กถามอย างม จ ดม งหมาย เพ อให ได ข อม ลเร องใดเร องหน งท ต องการ ข อม ลจากการส มภาษณ จะช วยอธ บายส งท พบเห นหร อส งเกต

32 การส งเกต แบบม ส วนร วม แบบไม ม ส วนร วม

33

34

35 ปฏ ท นการผล ต มค. กพ. ม ค. เมย. พค. ม ย. กค. สค. กย. ตค. พย. ธค. ป าห ว ไร ปลาย นา เก บฟ น เก บยา เก บอ ลอก เล ยงว ว ควาย เก บเห ด หน อไม ผ กป า ยาสม นไพร ข ดก น น เล ยงว ว ควาย เก บดอกกะเจ ยว หม บ า น ทอผ า เล ยงไก ต ไปกร งเทพฯ ก จกรรมกล ม เน น ท าย บ าน ท ล ม ปล กม น ไถดะ ดานาป ปล กผ ก ทานาแซง ดานาป เล ยงว ว ควาย เก ยวข าวนาป เก ยวข าวนาป น าช หาปลา ส ตว น า ก นข าวป า หาปลาน าแก ง

36

37

38

39 ผลล พธ ท เก ดข นจากกระบวนการ

40 Field expose น ส ตได เร ยนร ท งในโลกความเป นจร งของ ส งคมนอก และในห องเร ยน การเตร ยมประสบการณ ภาคสนาม ให ก บน ส ต เพ อให น ส ตม ท กษะการใช ช ว ตและทา ก จกรรม ร วมก นอย างม ศ ลปะแห งการเร ยนร มากอย างย ง

41 Community Learning การเร ยนร ช มชนและการเร ยนร จากประสบการณ ช ว ต ของผ คนท เป น ชาวบ าน เป นการเด นเข าไปอ านตาราท ม ช ว ต ผ านประสบการณ เช งส มผ ส เปล ยนแปลงโครงสร างส งคมแห งการเร ยนร ท ล กซ งและแยบคาย บทบาทและการปฏ ส มพ นธ ก นของผ คนใน โครงสร างใหม จะทาให ช มชนและน กศ กษาต างได สถานะเป น คร และผ ก อให เก ดการเร ยนร ของก นและก น เป นการปฏ บ ต การเช งส งคมและการเร ยนร ในแนวราบ ช มชนก ได กาล งและความ แข งแรงเพ มข น และน กศ กษาก ได ประสบการณ การเร ยนร ท เข มข น

42 Uniqueness of Learning Unit การจ ดก จกรรมค าย เป นการออกแบบ และจ ดหน วยประสบการณ เพ อการเร ยนร อย างบ รณาการท ม ประส ทธ ภาพมาก เป น Goal oriented learning process ท วางแผน และกาก บให บรรล จ ดหมายท ต องการได อย างค อนข างแน นอน

43 Team ท ม เก ดการเร ยนร และเพ มพ นท กษะการทางานเป น ผ านกระบวนการ ปฏ บ ต จร ง ในภาคสนาม ผสมผสานก บ การแบ งป นน าใจ ม ตรไมตร รวมถ งการพ ฒนา สมรรถนะ ในทางความค ดอ นๆ เช น การว เคราะห ป ญหา (problem analysis) การกาหนดเป าหมาย/วางแผน (planning) การต ดส นใจ (decision) การต ดตามผล (monitoring) การประเม นผล (evaluation) ท ย ดโยงไปส เป าหมาย เด ยวก น

44 ศ กษาเร องราวก จกรรม/โครงการเก ยวก บ ค ายและช มชน Gotoknow.org/blog/pandin Phanat preewatsana FB หน งหล กส ตรหน งช มชน