การศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยม : ความหมายและความสาค ญ

Transcription

1 ประส ทธ ภาพการเร ยนการสอนทางไกลผ านดาวเท ยม * ความนา ส รศ กด ปาเฮ รองผ อานวยการสาน กงานเขตพ นท การศ กษาแพร เขต 2 เป าหมายส งส ดของการจ ดการศ กษาค อ การสร างคนด ม ค ณธรรม ม ความร ความสามารถ เพ ยงพอท จะพ ฒนาตนเอง ครอบคร ว ช มชนและประเทศชาต ให เจร ญก าวหน าไปในว ถ ทางท เหมาะสม นานาประเทศท เจร ญแล วจ งม งใช การศ กษาเป นเคร องม อส าค ญในการหล อหลอมทร พยากรมน ษย ให เป นไปในท ศทางท ม งหว งด งกล าว สาหร บประเทศไทยในย คโลกไร พรมแดนหร อท เร ยกว าย ค Globalization ( โลกาภ ว ตน ) น น การจ ดการศ กษาแบบเด มๆคงจะไม สามารถพ ฒนาค ณภาพคนในชาต ให ก าวท นนานาประเทศได เพราะย งม ป ญหาอ ปสรรคอ กมากท ต องแก ไขและพ ฒนาปร บปร ง ด งน นการน าเอาเทคโนโลย เพ อการ เร ยนร ในย คใหม น จ งม ความส าค ญและจ าเป นอย างย งท ต องร วมก นวางแผนก าหนดย ทธศาสตร ของ การปร บใช เทคโนโลย เพ อการเร ยนร ให เก ดประส ทธ ภาพส งส ด ด งน นการน าเอาเทคโนโลย ดาวเท ยมมาใช ประโยชน เพ อการศ กษา จ งเป นย ทธศาสตร และ แนวทางหน งท จะช วยแก ไขป ญหาและอ ปสรรคทางการศ กษานานาประการให หมดส นไปได เช น ป ญหาผ ด อยโอกาสทางการเร ยนในชนบทห างไกล ป ญหาความเหล อมล าด านค ณภาพการศ กษา ระหว างเม องใหญ ก บชนบท ป ญหาการขาดแคลนคร ผ เช ยวชาญในสาขาต างๆ รวมท งการขาดแคลน ว สด อ ปกรณ ส อการเร ยนการสอนท จะช วยให ผ เร ยนสามารถเร ยนร ได ง าย บรรล ผลตรงตาม ว ตถ ประสงค ของหล กส ตรโดยประหย ดท งเวลาและทร พยากรการลงท นต างๆ ป จจ บ น การจ ดการศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยม ในส วนของการจ ดการศ กษาข นพ นฐาน ( Basic Education ) ของสาน กงานคณะกรรมการการศ กษาข นพ นฐาน กระทรวงศ กษาธ การน น ได ดาเน นการร วมก บม ลน ธ การศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยม โดยร วมจ ดการเร ยนการสอนผ านดาวเท ยม ไทยคมจากสถาน ร บ ส งว ทย โทรท ศน ณ โรงเร ยนว งไกลก งวล จ งหว ดประจวบค ร ข นธ ไปย งโรงเร ยน ต างๆท วประเทศ น บว าเป นการพ ฒนาการศ กษาของไทยเราอ กร ปแบบหน งท ได น าเอาเทคโนโลย สม ยใหม มาช วยในการขยายโอกาสทางการศ กษา และช วยบรรเทาป ญหาการขาดแคลนคร บ คลากร ผ สอนได เป นอย างด * เอกสารประกอบการอบรมเช งปฏ บ ต การคร ผ สอนทางไกลผ านดาวเท ยมในโรงเร ยนขนาดเล ก ส งก ด สาน กงานเขตพ นท การศ กษาแพร เขต 2 ระหว างว นท 3 4 ม ถ นายน 2553

2 2 ในส วนของสาน กงานเขตพ นท การศ กษาแพร เขต 2 น นได น าเอาโครงการเร ยนร จากการเร ยน ทางไกลผ านดาวเท ยมมาใช ในการพ ฒนาค ณภาพการศ กษาของโรงเร ยนในส งก ด โดยเฉพาะอย างย ง จ ดเน นการพ ฒนาการสอนในโรงเร ยนขนาดเล ก ( Small Schools ) เพ อเสร มสร างประส ทธ ภาพการ เร ยนร ให เก ดการพ ฒนาย งข นในท กๆด าน ท งน ได ม การส งเสร มสน บสน นให โรงเร ยนได พ ฒนาปร บใช เทคโนโลย การเร ยนทางไกลด งกล าวมาอย างต อเน องด วยหลากหลายร ปแบบกระบวนการ เช น การ ฝ กอบรมและพ ฒนาบ คลากรประจ าการ ( In service Training )ให สามารถน าส อการศ กษา ด งกล าวไปใช จ ดประสบการณ ทางการเร ยนได อย างม ค ณภาพและเก ดประส ทธ ภาพส งส ดในท กๆด าน การศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยม : ความหมายและความสาค ญ การศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยม เป นเทคโนโลย การเร ยนการสอนประเภทส อการเร ยน ทางไกลหร อการศ กษาทางไกลอ กร ปแบบหน งท นามาใช ก นอย างแพร หลายในป จจ บ น การศ กษาทางไกล ( Distance Education ) ม ช อเร ยกหลายอย างแตกต างก นไป เช น การ เร ยนทางไกล ( Distance Learning ) การศ กษาด วยตนเอง ( Self Study ) การศ กษาโดยอ สระ ( Independent Study ) การเร ยนแบบเป ด ( Open Learning ) การเร ยนร ท บ าน ( Home Study ) การเร ยนด วยส อการสอนท จ ดท ามาก อน ( Guided Dicdatic Conversation ) และการศ กษาไร พรมแดน ( Borderless Education ) ซ งม ความหมายรวมโดยสร ปว า การศ กษาทางไกลเป น การศ กษาท ม งจ ดระบบให สามารถถ ายทอดส อเน อหาสาระ ท กษะและเจตคต ผ านทางส อการศ กษา และลดบทบาทการศ กษาแบบเผช ญหน าให เหล อน อยท ส ดเท าท จะท าได ตามข ดความสามารถด าน เทคโนโลย และการส อสารการศ กษา ม งสนองความแตกต างระหว างบ คคล และเป ดโอกาสทางการ ศ กษาตลอดช ว ต การศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยม ( Distance Learning Via Satellite ) ค อการน าส อ ประสมในด านอ ปกรณ การสอนและเทคโนโลย การส อสารมาประย กต ใช เข าด วยก น เพ อกระจายองค ความร ส ประชากรในภ ม ภาคห างไกล ให ได ม โอกาสทางการศ กษาโดยใช ดาวเท ยม ( Satellite ) เป น ส อในการแพร ภาพและเส ยง เน องจากการน าดาวเท ยมมาใช เพ อประโยชน ทางการศ กษาน น จะ สามารถจ ดการศ กษาทางไกลได อย างครอบคล มท กระบบการศ กษาในป จจ บ น ท งการศ กษาในระบบ การศ กษานอกระบบ และการศ กษาตามอ ธยาศ ย

3 หล กจ ตว ทยาของการศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยม 3 ในการจ ดการเร ยนการสอนทางไกลผ านดาวเท ยมได ถ กพ ฒนาจากความเช อทางจ ตว ทยา หลายกล มท ส งผลต อประส ทธ ภาพการเร ยนการสอนโดยใช เทคโนโลย การส อสารด งกล าว ความเช อ ทางจ ตว ทยาการศ กษาต อระบบการศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยมหร อแม แต การศ กษาทางไกลระบบ อ นๆท วไปน าจะมาจาก 2 ทฤษฎ หล กได แก 1. ความเช อตามทฤษฎ พฤต กรรมน ยม ( Behaviorism ) ซ งเช อว ามน ษย จะแสดง พฤต กรรมออกทางร างกาย ความร ส ก เน องมาจากการได ร บแรงกระต น หร อท เร ยกว า ส งเร า ( Stimulus ) จ งได แสดงพฤต กรรมด วยการ ตอบสนอง ( Response ) ต อส งเร าน นๆใน หลากหลายพฤต กรรม เก ดเป นกระบวนการเร ยนร ( Learning ) ของมน ษย ในท ส ด ด งภาพ R 1 R 1 S 1 S 1 R = Response R 2 R 3 R R S = Stimulus 2. ความเช อตามทฤษฎ มน ษยน ยม ( Humanism ) ซ งเช อว าพฤต กรรมของมน ษย จะ เก ดข นจากจ ตใจของมน ษย เอง ซ งพฤต กรรมเหล าน เป นผลมาจากความต องการทางร างกายและจ ตใจ การเร ยนร เก ดจากต วผ เร ยนเองว าจะเร ยนอะไร โดยจะเล อกเร ยนในส งท ม ความพอใจในตนเอง การ จ ดก จกรรมการเร ยนควรจ ดให สอดคล องก บความต องการของผ เร ยนเป นสาค ญ ด งน น ทฤษฎ ตามหล กจ ตว ทยาท ง 2 กล มด งกล าวจ งม ความส าค ญสอดคล องต อระบบการ เร ยนแบบทางไกลท กร ปแบบรวมท งการเร ยนผ านดาวเท ยมท เน นหล กการเร ยนร โดยย ดผ เร ยนเป น ศ นย กลาง ( Learner Center ) ตามปร ชญาการเร ยนการสอนในย คปฏ ร ปการศ กษาในป จจ บ น ล กษณะการจ ดการเร ยนการสอนทางไกลผ านดาวเท ยม การจ ดการเร ยนการสอนทางไกลผ านดาวเท ยมเป นร ปแบบของระบบห องเร ยนทางไกล

4 4 ( Distance Classroom System ) ซ งเป นระบบการศ กษาทางไกลแบบส อประสมบ รณาการ เป น ห องเร ยนท ใช ส อต างๆผสมผสานก นตามความเหมาะสม แต จะม การถ ายทอดบรรยากาศช นเร ยนของ คร ผ สอนไปย งห องเร ยนอ นท อย ห างไกล โดยเคร อข ายส อสารโทรคมนาคมประเภทว ทย กระจายเส ยง ว ย โทรท ศน โทรท ศน วงจรป ด ผ านส อประเภทดาวเท ยมเป นต วกลางในการร บ ส งข อม ลข าวสาร เหล าน น ด งภาพ ดาวเท ยมส อสาร ดาวเท ยมส อสาร ห องเร ยนสต ด โอ ห องเร ยนสต ด โอ ห องเร ยนทางไกล ประโยชน ของการจ ดการศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยม การจ ดการศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยมจะเก ดประโยชน อย างมากมาย โดยม ประเด นส าค ญ สร ปได ด งต อไปน 1. เพ อจ ดการศ กษาในระบบโรงเร ยน ต งแต ระด บประถมศ กษาไปจนถ งอ ดมศ กษา 2. เพ อขยายโอกาสทางการศ กษาส าหร บผ ท อาศ ยในท องถ นห างไกล และในสถานศ กษาท ขากแคลนว สด อ ปกรณ การเร ยน ตลอดจนทร พยากรบ คคล 3. ช วยพ ฒนาค ณภาพช ว ตให ก บผ ขาดโอกาสทางการศ กษาได ศ กษาต อด วยตนเอง 4.เป นพ ฒนาการของการจ ดการศ กษา โดยการจ ดก จกรรมการเร ยนต างๆให ก บผ เร ยนท อย ห างไกลเก ดการเร ยนร ไปพร อมๆก นก บผ ท เร ยนอย ท ส วนกลาง เป นการเสร มความร แก ผ เร ยนท วไปให ม โลกท ศน ท กว างขวางมากข น 5. ช วยเพ มท กษะและประสบการณ การเร ยนการสอนแก คร ผ สอน ซ งได เร ยนร เทคน คว ธ การ และน าไปพ ฒนาตนเองเพ อจ ดการเร ยนการสอนให ม ประส ทธ ภาพตามแนวทางท ได ร บชมจาก โทรท ศน ทางไกลซ งสอนโดยผ เช ยวชาญ 6. ช วยเพ มค ณภาพการเร ยนการสอน ซ งม ท งการน ามาใช ประกอบเสร ม สร ปบทเร ยน รวมท งทบทวนบทเร ยนให ก บผ เร ยน

5 5 7. เป นการฝ กห ดด านอาช พและเทคน คการท างานต างๆ เป นการพ ฒนาด านแบบแผนการ ศ กษาท สามารถนามาเสร มนอกเหน อจากการศ กษาตามปกต สร ปได ว าการเร ยนทางไกลผ านดาวเท ยมจะเป นประโยชน ต อการจ ดการศ กษาท กระด บและ หลายร ปแบบท คร สามารถนาไปปร บใช ได อย างม ประส ทธ ภาพมากท ส ด หล กการสาค ญของการศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยม การจ ดการศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยมให ประสบความส าเร จอย างม ค ณภาพน น ต องม ความ เข าใจในหล กการสาค ญ 11 ประการเส ยก อน กล าวค อ 1. ความพร อมของผ เร ยน ในการเร ยนการสอนจะเก ดผลด เม อผ เร ยนม ความพร อม ซ งส วน ใหญ จะมาจากประสบการณ เด มของผ เร ยนแต ละคน ประสบการณ จากการเร ยนมาก อนจะเพ มให ผ เร ยนม ความพร อมท จะเร ยนร ในส งใหม ได ง ายข น 2. การจ งใจในการเร ยนร การจ งใจให เก ดความต องการท จะเร ยนเป นส งส าค ญใน กระบวนการเร ยนการสอน การท ผ เร ยนมองเห นว าจะเป นประโยชน แก ต วเขาเองจะเป นส งจ งใจ มากกว าการจ งใจจากส งอ น ด งน นต องพยายามให ผ เร ยนได ร บการตอบสนองความต องการให มาก ท ส ดจะทาให การสอนบรรล ผล 3. ความแตกต างระหว างบ คคลและว ธ การเร ยนร เป นหล กการส าค ญท การสอนต องให สอดคล องก บความแตกต างของแต ละคนท ม ความแตกต างก นในแต ละด าน ซ งการสอนต องย ดหล ก ความแตกต างและอาศ ยเทคน คว ธ การหลากหลายเข ามาใช 4. การต งจ ดประสงค การเร ยนร ให ช ดเจน ม จ ประสงค ของเร องท จะสอนต องช ดเจน เน องจากจ ดประสงค ท ก าหนดไว น นจะช วยให การจ ดกระบวนการเร ยนการสอนรวมท งการว ด ประเม นผลทาได ถ กต องเท ยงตรงอ กด วย 5. การว เคราะห งานหร อท กษะ เป นส งท ต องท าควบค ไปก บการต งว ตถ ประสงค เพ อช วยให การจ ดลาด บการเร ยนการสอนเป นไปตามลาด บข นตอน 6. การเร งเร าให ตอบสนองอย างกระต อร อร น ม ความเช อว าถ าผ เร ยนได ม โอกาสสนองตอบ ต อส งท ได เร ยนมา จะทาให จดจ าด ข นและเข าใจมากข น เช นการตอบค าถามในบทเร ยน การอภ ปราย ร วมก น 7. การจ ดให ม การปฏ บ ต การเร ยนการสอนในเน อหาโดยเฉพาะท กษะการปฏ บ ต เช น การ อ าน การค ด ต องม การปฏ บ ต เพ อให เก ดท กษะความช านาญ หร อการเร ยนท ต องฝ กปฏ บ ต จร งจะ เพ มพ นท กษะให เพ มมากย งข น

6 6 8. การสร างเป าหมายและความสนใจ ในการเร ยนน น ผ เร ยนย อมม เป าหมายว าต องการ อะไร ส งใดท เร ยนมาม ความสอดคล องก บเป าหมายของผ เร ยนส งน นย อมทาให เขาเก ดความสนใจ 9. การสอนให เก ดความเข าใจ ส งใดท เร ยนด วยความเข าใจจะท าให จดจ าได นานและส งผล ต อการเร ยนในเร องอ นๆต อไปในสถานการณ ต างๆของการเร ยนร 10. การใช ป ญหาเป นศ นย กลาง ผ เร ยนย อมสนใจท จะเร ยนร เม อเผช ญก บป ญหาท ส มพ นธ ก บความต องการของเขา ด งน นต องสอนให เก ดการเร ยนร โดยใช ป ญหาเป นศ นย กลางในการแก ไขให สาเร จ 11. การใช แหล งว ทยาการ การเร ยนร แบบทางไกลต องอาศ ยแหล งว ทยาการต างๆเข ามา เป นป จจ ยเสร ม เช น หน งส อ ภาพ ส อเทคโนโลย อ นๆ ผ เร ยนต องได ร บการแนะน าในว ธ การส บค นจาก แหล งว ทยาการเหล าน น ด งน นในกระบวนการจ ดการเร ยนการสอนทางไกลผ านดาวเท ยมเพ อให บรรล ผลอย างม ประส ทธ ภาพน น คร ผ สอนต องคาน งถ งหล กส าค ญด งท กล าวไว ในเบ องต นเป นส าค ญท จะน ามาปร บใช ภายในโรงเร ยนในสภาพการณ เร ยนร จากการเร ยนทางไกลผ านดาวเท ยมท ด าเน นการในโรงเร ยนแต ละแห ง ว ธ การเร ยนร ทางไกลผ านดาวเท ยม : เทคน คส ความสาเร จ เน องจากการเร ยนการสอนทางไกลผ านดาวเท ยมในโรงเร ยนแต ละแห งในป จจ บ น จะเป น ล กษณะของการเร ยนผ านระบบส อสารโทรคมนาคมประเภทโทรท ศน ทางการศ กษา ( Educational Television ) เป นส อหล กสาค ญ ในการร บส ญญาณ ท งภาพและเส ยง จากแหล งผล ตต นทาง ( Classroom studio )ท ส งผ านส ญญาณทางดาวเท ยมการส อสาร ด งน นเทคน คความส าเร จในการ จ ดการเร ยนร ของห องเร ยนทางไกลปลายทางท ร บส ญญาณภาพและเส ยงน นน นคงต องเร ยนร เก ยวก บ การใช โทรท ศน เพ อการสอนเป นหล กสาค ญ ซ งคงจะต องดาเน นการตามหล กการต อไปน 1. การเตร ยมการเบ องต น เป นการเตร ยมการต างๆให พร อมก อนด รายการโทรท ศน ส งท ต องเตร ยม เช น 1.1 การเตร ยมต วคร คร ต องศ กษารายละเอ ยดของรายการล วงหน า ศ กษาค ม อ เน อหา ว ตถ ประสงค ตลอดจนว นเวลาของแต ละรายการ 1.2 การเตร ยมน กเร ยน ก อนชมรายการควรเตร ยมท น งน กเร ยนให สามารถมองเห น และได ย นช ดเจน เร าความสนใจ อภ ปรายถ งจ ดหมายปลายทางของบทเร ยน ต งค าถามและป ญหา เพ อให น กเร ยนหาคาตอบจากการด รายการ

7 7 1.3 ป พ นฐาน โดยการเข ยนช อบทเร ยน เข ยนค าศ พท ช อสถานท ส าค ญ หร อ เหต การณ ท เก ยวข อง เตร ยมอ ปกรณ ประกอบการสอนท เก ยวข องก บรายการไว ให พร อม 1.4 วางแผนท าก จกรรมภายหล งเสร จส นการด รายการโทรท ศน แล ว เช น ทดสอบ สร ป เป นต น 2. ขณะด รายการ คร จะต องด รายการร วมก บน กเร ยน บ นท กความค ด ค าถาม ค าตอบ ป ญหาท น กเร ยนต องแก ไขและอภ ปรายหล งรายการในบทเร ยนท ให น กเร ยนแสดงท าทางหร อออก เส ยง คร จะต องเอาใจใส เพ อให รายการดาเน นไปโดยสมบ รณ ท ส ด 3. หล งด รายการ ต องดาเน นก จกรรมด งต อไปน 3.1 ให ด าเน นก จกรรมหล งด รายการจบแล วท นท เพราะน กเร ยนย งม ความสนใจอย ก จกรรมต างๆท อาจจะจ ดได เช น การอภ ปราย การรายงาน การตอบค าถาม และการจ ดป ายน เทศ เป นต น 3.2 อาจใช บทเร ยนโทรท ศน เป นจ ดเร มต นไปส บทเร ยนอ นๆต อไป 3.3 จะต องม การประเม นผลการด รายการจากท งคร และน กเร ยนท กคร ง ว ธ การ ประเม นผลท ท าได ม หลายว ธ เช น ส มภาษณ ตอบแบบสอบถาม การส งเกต เพ อจะได น าเอา ข อบกพร องไปปร บปร งแก ไขรายการให ด ข น ท กล าวมาท งหมดในเบ องต นแสดงให เห นถ งเทคน คว ธ การจ ดการเร ยนร ทางไกลผ านดาวเท ยม ซ งเป นข นตอนการเร ยนผ านทางโทรท ศน ท ต องม การจ ดระบบการสอนให ถ กต องตามกระบวนการจ ง จะบ งเก ดประส ทธ ภาพส งส ดในทางปฏ บ ต ได เกณฑ มาตรฐานการจ ดการศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยม เพ อให การจ ดการเร ยนการสอนทางไกลผ านดาวเท ยมก าวส ความส าเร จและได มาตรฐาน ตามท กาหนดไว ด งน นท กโรงเร ยนรวมท งหน วยงานท เก ยวข องต องม การด าเน นการบร หารและเตร ยม ความพร อมโดยย ดตามเกณฑ มาตรฐานของการจ ดการศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยมเป นเกณฑ ส าค ญ ซ งเกณฑ มาตรฐานด งกล าวจะม ท งหมด 16 เกณฑ มาตรฐานได แก มาตรฐานท 1. จ ดห องควบค มการร บและส งส ญญาณดาวเท ยมให เหมาะสมและเอ ออ านวย ต อการจ ดก จกรรมเพ อส งเสร มการเร ยนร และพ ฒนาท กษะของผ เร ยน

8 8 มาตรฐานท 2. จ ดห องเร ยนทางไกลผ านดาวเท ยมให เหมาะสมและเอ ออ านวยต อการจ ด ก จกรรมเพ อส งเสร มการเร ยนร และพ ฒนาท กษะของผ เร ยน มาตรฐานท 3. โรงเร ยนม การบร หารจ ดการการศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยมอย างเป นระบบ และม ประส ทธ ภาพ มาตรฐานท 4. โรงเร ยนม แผนการจ ดการศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยม มาตรฐานท 5. โรงเร ยนประสานความร วมม อก บท กฝ าย เพ อพ ฒนาการจ ดการศ กษา ทางไกลผ านดาวเท ยม มาตรฐานท 6. วางแผนการเร ยนการสอนสอดคล องก บสาระการเร ยนร ตามค ม อคร สอน ทางไกลผ านดาวเท ยม ความต องการของโรงเร ยนและท องถ น มาตรฐานท 7. จ ดหร อปร บปร งก จกรรมการเร ยนการสอนเพ อพ ฒนาท กษะกระบวนการค ด การปฏ บ ต จร ง การประเม นผล เพ อปร บปร งการเร ยนการสอนให สอดคล องและส งเสร มค ณภาพช ว ต ของผ เร ยน ครอบคร ว และช มชน มาตรฐานท 8. ม ส อประกอบการเร ยนร สาหร บผ เร ยนอย างหลากหลาย มาตรฐานท 9. จ ดหร อปร บปร งการเร ยนการสอนทางไกลผ านดาวเท ยม เพ อปล กฝ งให ผ เร ยนแสวงหาความร ด วยตนเอง มาตรฐานท 10. จ ดหร อปร บปร งการเร ยนการสอนให ผ เร ยนพ ฒนาความร ความสามารถและ ความถน ดได เต มตามศ กยภาพ โดยเสร มจ ดเด นและแก ไขจ ดด อยของน กเร ยนเป นรายบ คคลและเป น กล ม มาตรฐานท 11. จ ดการเร ยนการสอนตามสาระการเร ยนร โดยใช การศ กษาทางไกลผ าน ดาวเท ยมเป นแหล งเร ยนร มาตรฐานท 12. จ ดการเร ยนการสอนโดยปล กฝ งค ณธรรม จร ยธรรมอ นจ าเป นในการ ดารงช ว ตอย างม ความส ข มาตรฐานท 13. ประเม นค ณภาพผ เร ยนครบท กด าน ด วยเคร องม อและว ธ การท เหมาะสม อย างต อเน อง มาตรฐานท 14. โรงเร ยนใช ส อการศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยมเป นเคร องม อส งเสร มและ พ ฒนาบ คลากรให สามารถพ ฒนาตนเองได อย างม ประส ทธ ภาพและต อเน อง มาตรฐานท 15. โรงเร ยนประเม นผลการปฏ บ ต งานอย างเป นระบบ มาตรฐานท 16. น กเร ยนม ความสามารถในการแสวงหาความร และม น ส ยใฝ เร ยนร

9 9 ท ง 16 เกณฑ มาตรฐานท กล าวถ งน โรงเร ยนสามารถน าไปสร างเป นเกณฑ หร อต วบ งช ในแต ละมาตรฐานได ตามความเหมาะสมของบร บท เพ อเป นกรอบการท างานท ส งผลต อความส าเร จในการ จ ดการเร ยนร ในท ส ด สภาพป ญหาอ ปสรรคท พบจากการน เทศ ต ดตาม และประเม นผล ท ผ านมาจากการน เทศต ดตามการจ ดการเร ยนร ทางไกลผ านดาวเท ยมของโรงเร ยนในส งก ด ได พบป ญหาอ ปสรรคบางประการ ท ขอนามากล าวถ งรวมท งแนวทางแก ไขป ญหา ด งน ป ญหาอ ปสรรค ด านคร ผ สอน/ผ บร หาร 1. ไม เตร ยมการสอนล วงหน า ไม ม การศ กษาเน อหามาก อนสอน 2. ไม ม การน เทศในโรงเร ยน/ช นเร ยน 3. คร ขาดความร เช งล กในเน อหาสาระ ไม สามารถช แนะผ เร ยนได 4. สอนโดยใช ส อโทรท ศน แทนต วคร โดย ไม ม การกาก บด แลผ เร ยนขณะท สอน 5. สอนไม เป นไปตามข นตอน 6. คร ไม ทราบผลความก าวหน าหร อ พ ฒนาการของผ เร ยนจากการเร ยนร ด านต วผ เร ยน/น กเร ยน 1. ไม สนใจในก จกรรมการเร ยนจากการ เร ยนทางไกล 2. เร ยนไม ท นก บเน อหาสาระท ส อ นาเสนอทาให เร ยนไม ร เร อง 3. เร ยนไม ต อเน อง ขาดตอน ทาให สาระท ได ร บไม ครบถ วนสมบ รณ แนวทางแก ไขป ญหา 1. เตร ยมศ กษาเอกสาร/ค ม อคร ไว ก อนสอนท ก คร งเพ อสร างความม นใจ 2. ผ บร หาร/กรรมการน เทศในช นเร ยนต อเน อง 3. เตร ยมศ กษาเน อหาท จะสอนหร อแสวงหา ความร เทคน คว ธ การท จะสอนมาเพ มเต ม 4. คร ต องม บทบาทในการนาส อ ม ใช ส อแทน คร โดยต องม การกาก บด แลอย างใกล ช ด 5. ม การเตร ยมการสอนท กคร งก อนสอน 6. ต องม การว ดและประเม นผลการสอนท กคร ง อย างเป นระบบ และหลากหลายว ธ การ 1. เตร ยมบทเร ยนให น าสนใจ เป นระบบข นตอน และม ส อ/ก จกรรมเสร มท หลากหลาย 2. คร เตร ยมผ เร ยนให พร อม จ ดส อเสร มท สอดคล องก บเน อหาบทเร ยน 3. คร สอนซ อมเสร มในสาระท ขาดหาย โดยใช ว ธ การหลายร ปแบบ

10 ด านส อการเร ยนร 1. ส อการเร ยนทางไกลล าสม ย หร อนาสม ย เก นไปผ ใช ตามไม ท นก บส อเหล าน น 2. ส อการเร ยนทางไกลย งขาดแคลน ไม เพ ยงพอก บความต องการ 3. ส อการเร ยนย งขาดประส ทธ ภาพในการ ร บ ส งส ญญาณ เช นท ต งเป นจ ดบอด ส ญญาณคล นขาดหาย เป นต น 4. ประส ทธ ภาพการใช ส อการเร ยนและ การบาร งร กษาไม ด พอ ด านอ นๆ 1. ผ บร หารองค การย งไม ตระหน กและให ความสาค ญก บการเร ยนแบบทางไกล 2. คร ผ สอนย งย ดต ดร ปแบบการสอน แบบเด ม และอาจสอนโดยใช ส อแทน ต วคร มากกว าคร เป นผ ใช ส อเพ อกาสอน 3. การแสวงหาทร พยากรสน บสน นจาก ช มชนย งไม ด พอ 1. จ ดหาส อการเร ยนทางไกลท ม ความเหมาะสม ก บบร บท และฝ กท กษะการใช อย างต อเน อง 2. จ ดหางบประมาณในการซ อหร อจ ดสรรให เพ ยงพอก บความต องการ 3. ปร บปร งระบบโดยการต ตต งและตรวจสอบโดย ผ เช ยวชาญด านเทคน ค 4. ฝ กท กษะการเล อก การใช และการบาร งร กษา ของบ คลากรท กฝ ายอย างต อเน อง 1. ผ บร หารต องตระหน กและสร างระบบการ ทางานเช งร กให เก ดประส ทธ ภาพ 2. ทาการน เทศ ต ดตามและฝ กอบรมให คร เก ด การเปล ยนแปลงในเทคน คว ธ การสอนท ม ประส ทธ ภาพโดยเฉพาะการใช ส อทางไกล 3. สร างความร วมม อ ความร และความเข าใจก บ ช มชน/ผ ปกครองในการสน บสน นการเร ยนร ท กล าวมาท งหมดเป นสภาพป ญหาอ ปสรรคท เก ดข นในการเร ยนทางไกลผ านดาวเท ยม ด งน น แนวทางแก ไขป ญหาจ งต องเก ดจากระบบบร หารจ ดการท ด และเก ดจากการม ส วนร วมจากท กฝ ายท ต องดาเน นการ บทสร ป การพ ฒนาการเร ยนการสอนโดยการใช เทคโนโลย การศ กษาและการส อสารในย คป จจ บ นเป น ส งจาเป นและเป นประเด น ( Issue ) ส าค ญท ต องตระหน กและสร างความพร อมให เก ดข น โดยเฉพาะ อย างย งในการจ ดการเร ยนทางไกลผ านดาวเท ยมของการศ กษาข นพ นฐานในป จจ บ นน น กลายเป น ย ทธศาสตร สาค ญท น ามาใช ในการพ ฒนาการจ ดการศ กษาในย คโลกาภ ว ตน และการแก ไขป ญหาการ จ ดการศ กษาในท กๆม ต ได

11 11 อย างไรก ตามประส ทธ ผลและประส ทธ ภาพของการจ ดการศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยม ย อมข นอย ก บการสร างระบบบร หารจ ดการท ด ม ข นตอน โดยการปร บใช ประย กต ใช ส อเทคโนโลย ด งกล าวให เหมาะสมก บสภาพทางบร บท ( Context ) ของแต ละแห งเป นส าค ญ โดยย ดหล กการ ทฤษฎ การเร ยนการสอนไปใช ให ถ กต อง สอดคล องตามหล กปร ชญาการเร ยนร ท เน นผ เร ยนเป น ศ นย กลางในการเร ยนร และประการส าค ญของการสร างระบบเทคโนโลย การเร ยนทางไกลผ าน ดาวเท ยมให บ งเก ดประส ทธ ภาพส งส ดน นต องย ดหล กการ การเร ยนร ด วยเทคโนโลย ( Learning with Technology ) มากกว า การเร ยนร จากเทคโนโลย ( Learning from Technology )... เอกสารอ างอ ง การศ กษานอกโรงเร ยน, กรม. การศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยม. กร งเทพฯ : โรงพ มพ ค ร สภา, ม.ป.ป. ส โขท ยธรรมาธ ราช, มหาว ทยาล ย. การศ กษาทางไกล : บทความเด นช วง 2 ทศวรรษ. กร งเทพฯ : โรงพ มพ มหาว ทยาล ยส โขท ยธรรมาธ ราช, นนทบ ร ม.ป.ป. สมประสงค ว ทยเก ยรต และคณะ. การศ กษาทางไกลในระด บอ ดมศ กษา. กร งเทพฯ : โรงพ มพ มหา ว ทยาล ยส โขท ยธรรมาธ ราช, อ บล เล นวาร. การศ กษาทางไกลผ านดาวเท ยมก บการศ กษาข นพ นฐาน. กร งเทพฯ : ราไทยเพรส, 2546.