หล กการโครงการ การพ ฒนาท กษะน กปร บปร งพ นธ พ ช (Plant Breeding Workshop)

Transcription

1 หล กการโครงการ การพ ฒนาท กษะน กปร บปร งพ นธ พ ช (Plant Breeding Workshop) หล กการและเหต ผล ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม ม การสงออกส นคาการเกษตรเปนอ นด บตนๆ ของโลก ม พ นท ท า การเกษตรอย ราวๆ 150 ลานไร จากพ นท ประเทศไทยกวา 300 ลานไร GDP ภาคเกษตรไทยป อย ท ประมาณ 12 เปอร5เซ นต5 ในขณะท แรงงานภาคเกษตรอย ท รอยละ 35 ป:จจ ยใดจะเปนส งท น าพาใหประเทศไทย สรางความสามารถในการแขงข นใหส งข น และสรางความม นคงดานอาหารใหก บประเทศและโลก และป:จจ ยใดจะ เปนป:ญหาและอ ปสรรคใหไทยสามารถผานความทาทายน นไปได ธนาคารเพ อการพ ฒนาเอเช ยระบ วา ภาคเกษตรเปนกล มท ร บผลกระทบจากการเปล ยนแปลงของสภาพ ภ ม อากาศร นแรงท ส ด เพราะตองพ งพาสภาวะแวดลอมทางธรรมชาต เปนหล ก จากรายงานของ Intergovernmental Panel on Climate Change: IPCC ป ระบ วา หากภาคเกษตรไมม การปร บต วตอการเปล ยนแปลงสภาพ ภ ม อากาศ ในป ผลผล ตการเกษตรท ส าค ญ เชน ขาวสาล ขาว และขาวโพด ในพ นท เขตรอนและอบอ นจะม ปร มาณผลผล ตลดลงรอยละ 25 เม อเท ยบก บศตวรรษท 20 สงผลตอความม นคงดานอาหารของโลก ส าหร บ ประเทศไทย จ ดอย ในกล มประเทศท คาดวาจะไดร บผลกระทบจากการเปล ยนแปลงสภาพภ ม อากาศในระยะ 30 ป2 ขางหนา มากเปนอ นด บท 14 จาก 170 ประเทศ และท ผานมาประเทศไทยเร มไดร บผลกระทบจากการเปล ยนแปลง สภาพภ ม อากาศ อาท การเก ดภ ยแลง น าทวม ความแปรปรวนของฤด กาล การระบาดของโรคและแมลงศ ตร พ ช สงผลใหผลผล ตการเกษตรลดลง ตนท นการผล ตเพ มข น จากป:ญหาด งกลาว การปร บปร งพ นธ 5พ ชใหปร บต วตอ สภาวะการเปล ยนแปลงของสภาพภ ม อากาศ ทนตอโรคและแมลงศ ตร พ ช การท าการเกษตรแมนย า และการใช ทร พยากรอยางม ประส ทธ ภาพ รวมถ งการพ ฒนาระบบพยากรณ5การเปล ยนแปลงของสภาวะแวดลอมท ส มพ นธ5ก บ การระบาดของโรคและแมลงศ ตร พ ช จ งม ความส าค ญตอการเต อนภ ยเพ อลดความเส ยงหร อม เวลาจ ดการไดท นทวงท จะชวยลดการส ญเส ยผลผล ต ประหย ดตนท น ลดการใชทร พยากร และเปนการท าเกษตรอยางย งย น เปนม ตรตอ ส งแวดลอม ดวยเหต ผลด งกลาว การสรางความสามารถดานเทคโนโลย เพ อการปร บต วตอการเปล ยนแปลงสภาพ ภ ม อากาศเปนเร องท ตองใหความส าค ญเรงดวน โดยเฉพาะการว จ ย พ ฒนา ถายทอดและปร บใชเทคโนโลย เพ อการ ปร บต วตอการเปล ยนแปลงสภาพภ ม อากาศ (ท มา: ขอม ลการศ กษาโครงการ "แผนปฏ บ ต การเทคโนโลย เพ อรองร บ การเปล ยนแปลงสภาพภ ม อากาศส าหร บประเทศไทย: การปร บต วภาคการเกษตร (TAP)" ซ งศ กษาโดย ศ.ดร.มรกต ต นต เจร ญ และท มว จ ยนโยบาย ศ นย5พ นธ ว ศวกรรมและเทคโนโลย ช วภาพแหงชาต เสนอตอส าน กงานคณะกรรมการ นโยบายว ทยาศาสตร5 เทคโนโลย และนว ตกรรมแหงชาต (สวทน.)) จากการศ กษาในโครงการ TAP ซ งเสนอตอ สวทน. น น ไดน าเสนอแผนปฏ บ ต การเทคโนโลย เพ อรองร บ การเปล ยนแปลงสภาพภ ม อากาศของประเทศ ประกอบดวยแผนปฏ บ ต การของ 3 เทคโนโลย เป^าหมายท จ ดเปน เทคโนโลย ท จ าเปนตอการปร บต วของภาคเกษตรไทยในระยะ 10 ป2 ไดแก 1) แผนปฏ บ ต การเทคโนโลย การ ปร บปร งพ นธ 5 2) แผนปฏ บ ต การเทคโนโลย เกษตรแมนย า 3) แผนปฏ บ ต การเทคโนโลย ระบบพยากรณ5และระบบ เต อนภ ย แผนปฏ บ ต การเทคโนโลย ไดเนนการด าเน นงานเพ อการสรางความสามารถการว จ ยและพ ฒนา การ พ ฒนาก าล งคน โครงสรางพ นฐาน และนโยบาย/กฎระเบ ยบท เปนเง อนไขส าค ญ การพ ฒนาก าล งคนเปนสวนส าค ญท ตองพ ฒนาควบค ไปก บการสรางข ดความสามารถทางเทคโนโลย จ งใหความส าค ญในเร องการสรางน กปร บปร งพ นธ 5ร นใหม ซ งม ความขาดแคลนท งในภาคร ฐและเอกชน นอกจาก สรางจ านวนคนในสาขาท ขาดแคลนเพ มข นแลว จ าเปนตองพ ฒนาเพ มพ นความร ท กษะและประสบการณ5ใหมากข น ท งดานท กษะความร ดานการปร บปร งพ นธ 5พ ช รวมท งดานเทคโนโลย ช วภาพเพ อใหการปร บปร งพ นธ 5ม ความแมนย า และรวดเร วข นใหเทาท นตอสถานการณ5ท เปล ยนแปลงไป ส าน กงานพ ฒนาว ทยาศาศตร5และเทคโนโลย แหงชาต (สวทช.) จ งรวมก บมหาว ทยาล ยตางๆ ไดจ ดท าหล กส ตรฝbกอบรมเช งปฏ บ ต การในล กษณะ intensive course เร อง "Plant Breeding" โดยประกอบดวย 6 Module เพ อใหสอดคลองตอความตองการดานการพ ฒนาก าล งคน 1/7

2 ดานการปร บปร งพ นธ 5ของประเทศ ซ งสอดคลองตอการข บเคล อนย ทธศาสตร5การเปนศ นย5กลางเมล ดพ นธ 5ในระด บ สากล (Seed Hub) โดยองค5ประกอบของหล กส ตรด งกลาวอาจประกอบดวย Module 1 : Breeding Concept and Success Case Module 2 : Breeding for Cucurbit Crop Module 3 : Learning from Success Case for Rice MAS Module 4 : Breeding for Field Crop and Vegetable Module 5 : Learning from Success Case for Fruit Tree Module 6 : Plant Genomics / Molecular tools ว ตถ ประสงคของโครงการ เพ มท กษะและประสบการณ5ดานการปร บปร งพ นธ 5พ ชตลอดจนการใชเทคโนโลย ช วภาพเพ อชวยในการปร บปร ง พ นธ 5พ ช เป6าหมายของโครงการ น กปร บปร งพ นธ 5ร นใหมไดร บการถายทอดความร ท กษะ ประสบการณ5ดานการปร บปร งพ นธ 5 การร บทราบ ความกาวหนาดานเทคโนโลย ซ งสามารถน าประสบการณ5ด งกลาวน ไปพ ฒนาตอยอดงานดานการปร บปร งพ นธ 5 ตอไป ค ณสมบ ต และกล ;มเป6าหมายของผ =เข=าร;วมโครงการ ม ความร ดานการปร บปร งพ นธ 5พ ชเปนพ นฐาน หร อสาขาท เก ยวของ กล มเป^าหมาย ค อ น กว จ ย น กว ชาการ น กศ กษา Module 1 การส มมนา เร อง Breeding Concept and Success Case ว นท จะประกาศว นท ใหทราบตอไป สถานท อาคารบานว ทยาศาสตร5ส ร นธร อ ทยานว ทยาศาสตร5ประเทศไทย ต าบลคลองหน ง อ าเภอคลองหลวง จ งหว ดปท มธาน 2/7

3 Module 4 Breeding for Field Crop and Vegetable การอบรมเช งปฏ บ ต การ เร อง Technology Tools for Breeding: Corn Model ว นท ก นยายน 2558 ศ นยว จ ยพ ชไร;นครสวรรค อ.ตากฟ6า อ จ.นครสวรรคจ หล กการและเหต ผล การเปล ยนแปลงสภาพภ ม อากาศของโลกในป:จจ บ นเปนป:ญหาและอ ปสรรคท ส าค ญในการท าการเกษตรในท กๆ พ นท และน บเปนเร องท ทาทายตอน กปร บปร งพ นธ 5พ ชอยางย งท จะสรางพ นธ 5พ ชใหสามารถปร บต วตอสภาพ ภ ม อากาศท แปรเปล ยนไปในแตละป2 ท งในสภาพอากาศท รอน แลง น าทวม รวมถ งโรคแมลง อ กดวย ด งน น การ สรางองค5ความร ใหมและการพ ฒนาเทคโนโลย อยางไมหย ดย งเพ อชวยใหน กปร บปร งพ นธ 5พ ชม เคร องม อใหมๆ เพ อ ชวยเพ มประส ทธ ภาพในการค ดเล อกพ นธ 5จ งม ความส าค ญย ง การศ กษารากพ ชเปนเร องหน งท นาสนใจ ซ งความร เก ยวก บเร อง Root Development / Root Architecture จะ ท าใหน กปร บปร งพ นธ 5สามารถน าไปใชเพ อการปร บปร งพ นธ 5พ ชใหม การปร บต วไดด ข นอยางไรเม อประสบก บ สภาวะแลง หร อล กษณะรากพ ชแบบไหนท ตอบสนองตอน าและธาต อาหารพ ชไดอยางม ประส ทธ ภาพมากข น การศ กษา Root Traits เพ อการปร บปร งพ นธ 5พ ชใหปร บต วตอสภาวะการเปล ยนแปลงของสภาพภ ม อากาศ พ ชแต ละชน ดหร อตางสายพ นธ 5จะม ล กษณะรากท แตกตางก นไป การท ม ล กษณะรากแตกตางก นน เอง จะท าใหพ ช ตอบสนอง ตอสภาวะแวดลอมท แตกตางก นดวย จ งม แนวความค ดท จะน าเอาความหลากหลายทางพ นธ กรรม และล กษณะรากตางๆ ก นน มาใชเพ อพ ฒนาสายพ นธ 5พ ช ยกต วอยางการพ ฒนาพ นธ 5ถ วใหม การใชฟอสฟอร สอยาง ม ประส ทธ ภาพ พบวาพ ชท ม รากต นสามารถด ดซ บฟอสฟอร สไดมาก (ในด นท ม ปร มาณฟอสฟอร สต า พ ชท ม ล กษณะของรากท ต นจะม การเจร ญเต บโตด กวาพ ชท ม ระบบรากล ก เน องจากฟอสฟอร สม กจะท าปฏ ก ร ยาก บสาร ชน ดอ นภายในด นท าใหการเคล อนท ของฟอสฟอร สในด นคอนขางจ าก ด สงผลใหฟอสฟอร สม การสะสมในปร มาณ มากท ส ดในด นช นบนและผ วด น) ส าน กงานพ ฒนาว ทยาศาสตร5และเทคโนโลย แหงชาต (สวทช.) ไดเล งเห นถ งความส าค ญในเร องด งกลาว จ งได จ ดการอบรมเช งปฏ บ ต การ เร อง Technology Tools for Breeding: Corn Model ในคร งน ข น โดยใชขาวโพด เปนพ ชทดสอบ โดยม ว ตถ ประสงค5เพ อถายทอดเทคโนโลย และความร ดานระบบรากพ ช ซ งม งเนนใหผ เขาอบรม ร บทราบวา Crown root ในขาวโพดม ความส าค ญอยางไรตอการด ดซ มไนโตรเจน โดยผ เขาอบรมจะได ฝbกปฏ บ ต การการใช Tools ตางๆ ในการค ดเล อกล กษณะปรากฏ (Phenotype) ของล กษณะรากพ ช การพ ฒนา ระบบการศ กษารากดวย Shovelomics ซ งน ามาท างานรวมก บระบบ Image analysis ในการถายภาพแลวน าไป ประมวลในระบบคอมพ วเตอร5 ท าใหการว เคราะห5ผลรวดเร วข น โดยผานโปรแกรมคอมพ วเตอร5ท ชวยว เคราะห5 ล กษณะรากจากร ปภาพ เชน โปรแกรม RootScan และ WinRhizo เปนตน ซ งการน า Computer Simulation เขามาชวยน จะท าใหไดผลการศ กษาท รวดเร ว ถ กตอง และแมนย ามากข น นอกจากน ผ เขาอบรมฯ ย งจะได ร บทราบความกาวหนาในเร องการพ ฒนาเคร องหมายโมเลก ลตอล กษณะความตานทานตอโรค เชน โรคราน าคาง โรคใบไหมแผลใหญในขาวโพด และน กปร บปร งพ นธ 5จะสามารถน าเคร องม อน ไปใชในการค ดเล อกพ นธ 5ไดอยางม ประส ทธ ภาพ รวมถ งการฝbกปฏ บ ต Screening Technique ส าหร บโรคราน าคาง ราสน ม และใบไหมแผลใหญใน ขาวโพด เพ อท น กปร บปร งพ นธ 5สามารถใชประโยชน5ในการค ดพ นธ 5ตอไป 3/7

4 ว ตถ ประสงค เพ อถายทอดเทคโนโลย และความร ใหมในการศ กษาระบบรากพ ช ซ งเปนล กษณะส าค ญส าหร บการปร บปร งพ นธ 5พ ช การใชเคร องหมายโมเลก ลในการปร บปร งพ นธ 5 และความกาวหนาของการพ ฒนาเคร องหมายโมเลก ลในขาวโพด เทคน ค screen โรคท ส าค ญใชในงานปร บปร งพ นธ 5พ ช จ านวนผ =เข=าอบรมและกล ;มเป6าหมาย น กปร บปร งพ นธ 5ท งในภาคร ฐ เอกชน น กศ กษา (ความร น ไมจ าเพาะแตในขาวโพด ทานสามารถน าความร น ไป ประย กต5ใชในการท างานก บพ ชอ นๆ ได เพ ยงแตการถายทอดประสบการณ5ของผ สอนสวนใหญจะมาจากการ ท างานในดานขาวโพด) จ านวน 50 คน ค;าลงทะเบ ยน ส าหร บผ สนใจท วไป 3,000 บาท ส าหร บน กศ กษา 2,500 บาท (คาลงทะเบ ยนรวมภาษ ม ลคาเพ ม อาหารกลางว นและอาหารวาง ว สด ว ทยาศาสตร5 และเอกสารประกอบการอบรม) ปZดร บสม คร ว นศ กร5ท 11 ก นยายน 2558 ประกาศน ยบ ตร ผ ไดร บประกาศน ยบ ตรตองเขารวมการอบรมไมนอยกวารอยละ 80 แผนท ศ นย5ว จ ยพ ชไรนครสวรรค5 อ.ตากฟ^า จ.นครสวรรค5 ท อย 146 หม 1 ถนนพหลโยธ น ต าบลส ขส าราญ อ าเภอตากฟ^า จ งหว ดนครสวรรค ท พ กแนะน าบร เวณใกล=เค ยง 1. ใบตองร สอรท ท อย : เลขท 59 หม 1 ต. พ นกย ง อ. ตากฟ^า จ. นครสวรรค5 โทร: พ ขม น ร สอรท ท อย : เลขท 29 หม 6 ต. ส ขส าราญ อ. ตากฟ^า จ. นครสวรรค5 โทร: ปZ_นทองร สอรท (ตากฟ6าร สอรท) ท อย : เลขท 80 หม 3 ต. ส ขส าราญ อ. ตากฟ^า จ. นครสวรรค5 โทร: /7

5 ก าหนดการ ว นจ นทรท 28 ก นยายน น. ลงทะเบ ยน น. เป}ดการอบรมเช งปฏ บ ต การ โดย ผ อ านวยการศ นย5ว จ ยพ ชไรนครสวรรค น. บรรยาย เร อง "Root Phenotyping" ช วว ทยาของรากพ ช ความหลากหลายของล กษณะรากพ ชเศรษฐก จ เทคน คในการศ กษาระบบราก การใชรากในการปร บปร งพ นธ 5พ ช : ความเปนไปได และ ความทาทาย โดย ดร. ปฐมพงษ5 แสงว ไล ภาคว ชาช วว ทยา คณะว ทยาศาสตร5 มหาว ทยาล ยมห ดล (พ กร บประทานอาหารวางเวลา น.) น. ร บประทานอาหารกลางว น น. ฝcกปฏ บ ต การ "Root Phenotyping" ระบบการศ กษารากดวย Shovelomics การเก บขอม ลและว เคราะห5ผลเบ องตน โดย ดร.ปฐมพงษ5 แสงว ไล ภาคว ชาช วว ทยา คณะว ทยาศาสตร5 มหาว ทยาล ยมห ดล และท ม น. พ กร บประทานอาหารวาง น. ชมแปลงทดสอบพ นธ และแลกเปล ยนประสบการณก บน กปร บปร งพ นธ ภายใน ศ นยว จ ยพ ชไร;นครสวรรค โดย ค ณพ เชษฐ5 กร ดลอยมา สถาบ นว จ ยพ ชไร กรมว ชาการเกษตร และ ค ณส ร พ ฒน5 ไทยเทศ ศ นย5ว จ ยพ ชไรนครสวรรค5 ว นอ งคารท 29 ก นยายน น. บรรยาย เร อง ความหลากหลายโรคราน าค=างในประเทศไทยในปeจจ บ น และ ฝcกปฏ บ ต การ "Screening technique for Rust and Downy mildew" โดย ดร. จ นตนา อ นอาตม5งาม ภาคว ชาโรคพ ช คณะเกษตร ก าแพงแสน มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร5 ว ทยาเขตก าแพงแสน (พ กร บประทานอาหารวางเวลา น.) 5/7

6 น. ร บประทานอาหารกลางว น น. บรรยาย เร อง "Sequencing and fine mapping of Downy Mildew resistant Quantitative Trait Loci in maize" โดย Dr. Jeremy Shearman ศ นย5พ นธ ว ศวกรรมและเทคโนโลย ช วภาพแหงชาต และ ดร. ส ทธ โชค ต งภ สสรเร อง ศ นย5พ นธ ว ศวกรรมและเทคโนโลย ช วภาพแหงชาต น. บรรยาย เร อง การพ ฒนาเคร องหมายโมเลก ลต;อโรคใบไหม=แผลใหญ;ในข=าวโพด และฝcกปฏ บ ต การ เร อง "การค ดพ นธ ต=านทานต;อโรคใบไหม=แผลใหญ; (screening method) แนะน าพ นธ ท น;าสนใจท น กปร บปร งพ นธ สามารถน าไปใช=ประโยชน หร อ การพ ฒนาต;อยอดได= โดย ดร. ก ญญณ ช ศ ร ธ ญญา มหาว ทยาล ยเทคโนโลย ราชมงคลลานนา (พ กร บประทานอาหารวางเวลา น.) น. ป}ดการอบรม 6/7