Role of Integrative Medicine in Office Syndrome

Transcription

1 Role of Integrative Medicine in Office Syndrome พรรณบ ปผา ช ว เช ยร แผนกโรคไต กองอาย รกรรม โรงพยาบาลพระมงก ฎเกล า บทนา Office Syndrome เป นกล มอาการท พบได บ อยในคนว ยทางาน ซ ง เก ดจากสภาพแวดล อมในท ทางานไม เหมาะสม หร อการน งทางานเป นระยะ เวลานานๆ โดยไม ม การเคล อนไหวของร างกาย หร อเก ดจากการทางานซาๆ เป น ระยะเวลานานๆ จะส งผลต อส ขภาพกายและส ขภาพจ ตได ซ งอาจนาไปซ งการเก ด ภาวะ Chronic Fatique Syndrome (CFS) จากข อม ลขององค การอนาม ยโลก พบว าประเทศต างๆ ต องส ญเส ยรายได เพ มข นท กป เน องจากป ญหาโรคเร อร งของ ประชากร ทาให ประส ทธ ภาพในการทางานลดลง จากสถ ต พบว าโรคห วใจและหลอดเล อดเป นสาเหต การเส ยช ว ตอ นด บ 1 ของโลก เน องจากป จจ ยเส ยงท ทาให เก ดโรคห วใจและหลอดเล อดน นม สถ ต การ เก ดเพ มข นได แก ความด นโลห ตส ง ไขม นในเล อดส ง การส บบ หร โรคอ วนและ เบาหวาน นอกจากน ย งม ป จจ ยด านพ นธ กรรมและส งแวดล อมมาเก ยวข องมากข น สหพ นธ สมาคมแพทย โรคห วใจนานาชาต ( World Heart Federation) ได เห น ความสาค ญของป ญหาน โดยในแต ละป ได กาหนดคาขว ญต างๆ เพ อเป นก จกรรม กระต นให ประชาชนได ม ความร ความเข าใจและพยายามด แลส ขภาพให ด เพ อ ประโยชน ในการป องก นการเก ดโรคห วใจ ในป พ.ศ.2552 ได กาหนดคาขว ญ ค อ "Workplace Wellness" เน องจากคนในว ยทางานจะใช เวลาส วนใหญ อย ในท ท างาน ด งน นการม พฤต กรรมการดารงช ว ตท ถ กส ขล กษณะในท ทางานจะเป นการ เสร มสร างส ขภาพให ด เพ อการม ร างกายแข งแรงปราศจากโรคห วใจ และ สามารถลดป จจ ยเส ยงต างๆ โรคห วใจอาจไม สามารถร กษาให หายขาดแต สามารถ ควบค มโรคได ด วยการปฏ บ ต ต วปร บเปล ยนพฤต กรรมการดารงช ว ต การใช ยา และห ตการต างๆ อย างไรก ตามส งท ด ท ส ดค อ การป องก นและร กษาส ขภาพให ด เพ อจะได ไม เก ดโรคข นในอนาคต

2 อาการแสดง อาการท ทาให ต องมาพบแพทย ส วนใหญ เก ดจากการปวดหล ง รองลงมาค อปวดคอ ไหล และปวดศ รษะตามลาด บ อาการทางกายอ นๆ ซ งสามารถ พบได ค อ การอ กเสบของเส นเอ น รวมท งเก ดภาวะพ งผ ดหนา ทาให เก ดอาการชา บร เวณน ว และข อม อ เร ยกว า capal tunnel syndrome หร อทาให เก ดอาการน ว ล อคเร ยกว า trigger finger (tenovaginitis) รวมท งอาจม อาการปวดกล ามเน อ แขนขาเร อร ง การนอนหล บไม ด ทาให ม อาการอ อนเพล ยอารมณ ไม สดช น สาเหต การเก ดอาการด งกล าวม กมาจากสภาพแวดล อมในท ทางานไม เหมาะสม โต ะทางานไม เป นระเบ ยบไม สะดวกต อการหย บส งของ ใช เก าอ ไม เหมาะสมไม ม พน กพ งท รองร บอย างม ประส ทธ ภาพ ประกอบก บอ ร ยาบถในการทางานไม เหมาะสมท งน งหล งค อม การทางานหน าจอคอมพ วเตอร นานๆ มากกว า 6 ช วโมง ต อว นโดยไม เปล ยนอ ร ยาบถ นอกจากน ป ญหาความเคร ยดก ส งผลทาให เก ดภาวะ น เช นก น สาหร บพฤต กรรมท ทาให เก ดอาการม ด งน ค อ 1. การใช แป นกดคอมพ วเตอร ท ไม ม แผ นรองร บข อม อ 2.การน งไขว ห าง นาหน กต วจะถ กกดท บลงข างใดข างหน ง เม อกดท บเป น เวลานาน สามารถทาให กระด กส นหล งบ ดคดได เก ดเป น spinal stenosis 3.การน งกอดอก จะทาให หล งช วงบน สะบ ก และห วไหล ถ กย ดยาวออกหล งช วง บนค อมและง มไปด านหน า ทาให กระด กคอย นไปด านหน าม ผลต อเส นประสาทท ไปเล ยงแขน อาจทาให ม ม อ และแขนชาและอาจจะอ อนแรงได 4.การน งหล งงอ หร อหล งค อม เช น การน งอย หน าคอมพ วเตอร นานๆ เป นช วโมง ๆ จะทาให กล ามเน อเกร งค าง เก ดการค งของกรดแลคต คทาให ม อาการ เม อยล า ปวด และม ป ญหาเร องกระด ก ผ ดร ป (scoliosis) ตามมา

3 5.การน งเบาะเก าอ ไม เต มก นจะทาให กล ามเน อหล งทางานหน กเพราะว าฐานใน การร บนาหน กต วไม ได สมด ล 6.การย นพ กลงนาหน กด วยขาข างเด ยวนานเก นไป การย นท ถ กต องควรลง นาหน กท ขาท ง 2 ข างให เท าก น โดยให เท าแยกกว างกว าสะโพก จ งจะทาให เก ด ความสมด ลของโครงสร างร างกาย 7.การย นแอ นพ ง/หล งค อม ควรย นหล งตรง แขม วท องเล กน อย เพ อเป นการร กษา แนวกระด กช วงล างไม ให แอ นและไม ทาให ปวดหล ง 8.การใส ส นส งเก นกว าน วคร งจะทาให กระด กส นหล งช วงล างแอ นมากกว าปกต ซ ง นาไปส อาการปวดหล งได 9.การสะพายกระเป าหน กข างเด ยว ไม ควรสะพายกระเป าหน กข างใดข างหน งเป น เวลานาน ควรเปล ยนเป นการคล องไว ท แขนบ าง โดยใช ร างกายท งสองข างให เท าๆ ก น อย าใช แค ข างใดข างหน งนานๆหร อบ อยเก นไปเพราะจะทาให เก ดการ ทางานหน กอย ข างเด ยว ส งผลให กระด กส นหล งคดได 10.การห วของหน กๆ ด วยน วบ อยๆ จะม ผลทาให เก ดพ งผ ดตามข อน วม อ ทาให เก ดอาการน วล อคได (trigger finger) 11.การนอนขดต ว หร อนอนต วเอ ยง ท านอนหงายเป นท าท ถ กต องท ส ดควรนอน ให ศ รษะอย ในแนวระนาบหมอนหน นศ รษะต องไม แข งหร อน มเก นไป ควรม หมอน รองใต เข า เพ อลดความแอ นของกระด กหล งช วงล างหากจาเป นต องนอนตะแคงให หาหมอนข างก ายโดยให ขาก ายท งหมดอย บนหมอนข าง เพ อร กษาแนวกระด กให อย ในแนวตรง การร กษาและป องก น 1.การร กษาตามอาการท เก ดข น การใช ยาแก ปวดลดการอ กเสบ ยาคลาย กล ามเน อ การทากายภาพบาบ ด (rehabilitation) แต การร กษาว ธ น อาจทาให อาการด ข นช วคราว สามารถกล บมาเป นซาได เน องจากสาเหต ท แท จร งย งไม ได ร บ การแก ไข

4 2. การร กษาตามสาเหต เน องจากภาวะด งกล าวเก ดจากส งแวดล อมในท ทางาน และการปฏ บ ต ต วท ไม เหมาะสม (behavior therapy & psychomanagement) เพราะฉะน นจ งควรจ ดสถานท ให เหมาะสม เช น ความสว างภายในท ทางาน หน าจอคอมพ วเตอร ควรอย ในระด บเด ยวก บสายตาหร อต ากว าเล กน อย โต ะและ เก าอ ควรม ขนาดพอด ได มาตรฐานและม พน กพ ง การทางานต ดต อก นท ก 1ช วโมง ควรม การพ กอย างน อย 5 นาท เป นต น สน บสน นให ม การห วเราะบาบ ดหร อ ก จกรรมท ได พบปะส งสรรค หร อร องเพลงคลายเคร ยดบ อยๆ 3. การประย กต ใช แพทย แผนจ นในการบาร งส ขภาพและชะลอความแก เร ยกว า integrative medicine แพทย แผนจ นม กเน นการป องก นโรคมากกว าร กษา ว ธ การ ฝ งเข มน บเป นการร กษาโรคท ด เพราะทาง ายราคาไม แพง ปลอดภ ย สามารถทาให ผ ป วยหายหร อบรรเทาความท กข ทรมานจากผลข างเค ยงของยา NSAID และ muscle relaxant ท งย งม ประโยชน มากในการเพ มภ ม ค มก นของร างกาย ป องก น ไม ให เก ดโรคได หลายอย าง ว ธ ท คนจ นใช ในการบาร งส ขภาพม หลายอย าง เช น ฝ งเข ม(acupuncture) รมยา (moxibustion) ก นยาสม นไพรพวกยาอาย ว ฒนะ การรามวยจ น แกว งแขน ฝ กหายใจอย างช กง (Qigong) เป นต น เพ อให เก ดการ ไหลเว ยนของลมปราณและเล อดอย างคล องไม ต ดข ดตามแนวของเส นลมปราณ ด งร ปท 1 และ 2 ซ งจะทาให เก ดม กาล งภายใน ค อม Qi แข งแกร งข น ในโรงพยาบาลพระมงก ฎเกล าท คล น กนอกเวลาอาย รศาสตร โรคไตและ ฝ งเข ม ซ งเป ดมาต งแต พ.ศ.2552 ท ห องตรวจโรคผ ป วยนอกส ต ฯ ต กเพชรฯ ช น 1 ม ผ ป วยมากกว า 30 % มาร บการร กษาด วยภาวะ office syndrome และ chronic fatique syndrome2 ผ ท อ อนเพล ยมากร วมก บการนอนไม หล บ ต องใช การรมยา (moxibustion) ร วมด วย เป นการทาเข มให อ นด วยสม นไพรโกฐจ ฬา ร มภาเป นการบาร งลมปราณ Qi ร วมด วยโดยทาท จ ดกวนหยวน3 (อย ท ก งกลาง ท องน อยใต สะด อ 3 ช น),จ ด ช ไห (อย ท ก งกลางท องใต สะด อ 1.5 ช น) เป นทะเล ของลมปราณ Qi,จ ดจงหว าน (อย ท ก งกลางท องเหน อสะด อ 4 ช น) ซ งเป นจ ดรวม

5 ของช ในร างกาย ทาให ส ขภาพด ไม ป วยง าย และจ ดเท ยนซ (2 ช น ข างสะด อ) ใช ลดอาการท องอ ด ท องร องโครกคราก ท องผ ก หร อปวดท อง แต ห ามใช ในหญ ง ต งครรภ ถ าผ ป วยอย ในท านอนคว าใช จ ดม งเหม น (ใต spinous process ของ กระด ก L2) เป นท ให กาเน ด อ น-หยาง ซ งเปร ยบเป นประต ทางเข าออกของ ลมปราณไต ศาสตร แพทย จ นถ อเป นท นช ว ตท 1 ซ งได มาต งแต เก ด และเป นท เก บ สะสม Qi ด วย การรมยาเพ ออ นเส นจ งล วบาร งไตจะทาให เส นลมปราณทะล ทะลวง ด เพ อจานวนและความแข งให ก บเม ดเล อดและเซลต างๆได ถ าจะป องก นจ งฟง ค อ อ มพฤกอ มพาต(CVA) จ ด จ ซานหล (อย ท หน าแข งใต tibial tuberosity 1 ช น ห างจากขอบกระด ก tibia ด าน lateral 1 น วม อ) เป นจ ดสาค ญท ใช บาร งเสร มสร าง ส ขภาพก บ เฉ ยนก (อย ตรงรอยบ มโคนน วก อยด าน ulnar และ distal ต อข อต อ metacarpophalangeal ท ห า ตรงแนวบรรจบของฝ าม อและหล งม อ ถ ากาม อ จ ด จะอย ตรงปลายรอยพ บของโคนน วก อย) ทาคร งละ 3 จ วงในคนไข ท ม ความเส ยง ต อการป วยเป นจ งฟง หมายเหต : ช น ค อ ความกว างของน วโป ง, จ วง ค อ ก อนของยาจ นขนาดเท าปลาย น วช ผ ป วยมากกว า 90 เปอร เซ นต พอใจผลการร กษา โดยใช TCM ร วมด วย และม ประมาณ 20 เปอร เซ นต ท ไม ขอใช ยาเลย ขอทาแต ฝ งเข ม acupunture และ ครอบแก ว cupping เท าน น ในทางแผนตะว นตกมองว า ผลของการฝ งเข มส วน ใหญ ผ านทางระบบประสาท โดยผ านทาง sensory stimulation ในป จจ บ นกลไก การลดปวดท อธ บายด ท ส ดใน musculoskeletal pain ค อม การย บย ง nociceptive pathwayท ระด บ dorsal horn (segmental effect) โดยม การ กระต น descending inhilibitory pathway นอกจากน เป นท แน ช ดว าการฝ งเข มม ผลต อระบบประสาทส วนกลาง โดยจากหล กฐานของ Functional MRI และ Positron Emission Tomography (PET) พบว าการฝ งเข มม ผลต อศ นย สมองท ควบค มความปวดรวมท ง limbic structure และ insula 4 ในการร กษากล มอาการ

6 ปวดด วยการฝ งเข ม พบว าท ใช บ อยส ดค อภาวะ musculoskeletal pain ในทาง แผนจ นกล มอาการปวด(ป เจ ง)5 เป นความร ส กไม สบายโดยท อาจเป นการบาดเจ บ ของร างกายของเน อเย อ หร ออาจไม ม การบาดเจ บของเน อเย อ แต เป นความร ส กไม สบายร ปแบบหน ง โดยสร ปจากค มภ ร โบราณและจากการศ กษาทางคล น ก สามารถ สร ปสาเหต ของความเจ บปวดได 3 ข อ ค อ 1. การไหลเว ยนของเส นลมปราณไม คล องจ งปวด 2. ไปหล อเล ยงไม พอจ งปวด (blood and Qi deficiency) 3.เส นลมปราณม สภาวะหดเกร งแล วทาให ปวด ในการร กษาความเจ บปวด เน องจากม กลไกในการทาให ปวดต างก น หล กการ ร กษาจ งต างก นค อ 1.ถ าเก ดจากเส นลมปราณไหลเว ยนไม คล องจ งปวด การร กษาค อต อง ทะลวงให เส นลมปราณไหลเว ยนให คล องด วยการฝ งเข ม ปล อยเล อด หร อ คลอบ แก วเป นการกาจ ดเล อดค งออกจากท ปวด 2.ถ าเก ดจากไปหล อเล ยงไม พอจ งปวด การร กษาต องปร บเล อดลมไปหล อ เล ยงให พอด วยการนอนหล บพ กผ อนให มาก และฝ กการสะสมเพ มกาล งภายใน ด วยQigong 7,8 3.ถ าเก ดจากเส นลมปราณหดเกร ง การร กษาต องคลายออกด วยการบ บนวด หร อข ดแบบก วซาหร อทากายภาพบาบ ด การเจ บปวดในท ศนคต แบบการแพทย แผนจ น พบว าอาการเจ บปวดท แสดงออกมาอาจจะคล ายก น แต สาเหต และกลไก ของความเจ บปวดอาจจะแตกต างก น ส วนสาเหต ท ทาให เก ดการเจ บปวดตาม แพทย แผนจ น ได แก 1.เก ดจากสภาพภายนอกท ง 6 (ลมฟ าอากาศ) เช น หนาวจ ด ร อนจ ดเก นไป

7 2.เก ดจากสาเหต ภายใน อาจเก ดจากอารมณ ท ง 7 (ความโกรธ, ด ใจ, ความ เศร าโศกเส ยใจ, ความค ดถ ง, ว ตกก งวลและคร นค ด, ความหวาดกล ว, ความ ตระหนกตกใจ) 3.ไม ใช สาเหต ท งภายนอกและภายใน เช น เก ดจากแมลงขบก ด หร อเก ด จากอ บ ต เหต จากเวชปฏ บ ต พบว า สาเหต การเจ บปวดท เก ดจากลม ความเย น เสมหะ ความช น เหมาะอย างย งท จะร กษาด วยการรมยา หร อทาเข มอ นด วยแสง Ultraviolet โดยหล กการร กษาพ นฐานกล าวว า เม อป วยจากความเย นต องใช ความร อนร กษา ท กล าวข างต นต องการช ให เห นประเด นความแตกต างโดยส นเช ง 6 ระหว างแพทย แผนตะว นตกและแพทย แผนจ นในเร องของ musculoskeletal pain ท งในเร องสาเหต และนอกจากน แนวการร กษาท งสองย งม ความแตกต างก น อย างไรก ตามในการร กษา musculoskeletal pain โดยเฉพาะอาการปวดเร อร ง เป นเร องละเอ ยดอ อน ฉะน นถ าเราสามารถนาท งสองแผนมาประย กต ร กษาผ ป วย จะทาให จ ดพ เศษของ ศจ.แพทย จ น อ ง หล 9 มหาว ทยาล ยการแพทย เฉ งต ท ใช แทง เข มสาหร บแก ปวด 1.จ ดท กดเจ บ 2.จ ดตามเส นลมปราณตามส ตรของการแพทย แผนจ น (Tradition Chinese Medicine, TCM) 3.จ ดบนกระด กฝ าม อของน วช สร ป ผลการร กษาโดยการนา TCM มาร วมด วย เร ยกว าได ผลอย างด เป นท พอใจมากกว า 90 เปอร เซ นต และถ าได ฝ กเด นจงกรมว ป สสนา หร อ ทาโยคะ และ ช กง เป นประจาก จะหายขาดได รวมท งส ขภาพกายและจ ตใจจะด ข นอย างมากโดย ไม ต องใช ยา เอกสารอ างอ ง

8 1. Kuruvilla AC. Caliendo J. Altern Complementary Tfer. 2000;6(6): Togel B. Greve B.Current therapeutic strategies for hyperhidrosis Eur J Dermatol. 2002;12(3) : โกว ท ค มภ รภาพ ตาราเร ยนการแพทย แผนจ นด วยตนเอง จ ดฝ งเข ม กร งเทพ. บร ษ ท พ มพ ด จาก ด Adrain White and Editorial Board of Acupuncture in Medicine. Western medical acupuncture: a definition. Acupunct Med. 2009;27: เฝ งล ห ว. การร กษากล มอาการปวดด วยการฝ งเข ม. วารสารการแพทย ฝ งเข ม. 2552; 7(2): ว ร ตน เตชะอาภรณ ก ล การประย กต การฝ งเข มก บการร กษาแผนตะว นตกใน การร กษา Musculoskeletal pain วารสารการแพทย ฝ งเข ม.2552; 7(3): หยางเผยเช น. ส ขภาพแข งแรงด วยว ชาช กง "กวงอ มจ อไจ กง" ร ปแบบง าย. พ มพ คร งท 5 กร งเทพ.เบสท กราฟฟ ค เพรส จาก ด พรรณบ ปผา ช ว เช ยร. Role of Acupuncture in medicine. Common Problems in Internal Medicine. กร งเทพ, นาอ กษรการพ มพ 2553: ศจ. อ ง หล, พญ.ต องตา อ ชช น การฝ งเข มระง บอาการปวดและผลข างเค ยง ของการร กษาโรคมะเร ง Thai Acupunture and Herbal Med Asso. 2010;8(2):1-10