โมด ล 2 ผ ใช และการพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ คณะกรรมการว ชาการ (บรรณาร กษ )

โมด ล 2 ผ ใช และการพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ คณะกรรมการว ชาการ (บรรณาร กษ )

ผ ใช และการพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ 1. การศ กษาความต องการสารสนเทศของผ ใช 1.1 ความต องการสารสนเทศของผ ใช 1.2 ว ธ การศ กษาความต องการสารสนเทศของผ ใช 1.3 ข นตอนในการศ กษาความต องการสารสนเทศของผ ใช 2. การค ดเล อกและจ ดหาทร พยากรสารสนเทศ 2.1 นโยบายการพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ 2.2 การค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศ 2.3 การจ ดหาทร พยากรสารสนเทศ 3. การประเม นทร พยากรสารสนเทศ

การพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ การพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ (Collection Development) หร อการจ ดการทร พยากรสารสนเทศ (Collection Management) หมายถ ง กระบวนการทางว ชาช พท ด าเน นการเพ อให ม ทร พยากร- สารสนเทศท สอดคล องก บความจาเป นและความต องการของผ ใช

การพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ (ต อ) ก จกรรมส าค ญในการพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศท จะ กล าวถ งในท น ประกอบด วย 1. การศ กษาความต องการสารสนเทศของผ ใช 2. การจ ดทานโยบายการพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ 3. การค ดเล อกและจ ดหาทร พยากรสารสนเทศ 4. การประเม นทร พยากรสารสนเทศ

ความต องการ สารสนเทศของผ ใช

ความต องการสารสนเทศของผ ใช ความต องการสารสนเทศของผ ใช หมายถ ง การตระหน ก ร ถ งความไม ร หร อความไม แน ใจท ม อย ของสารสนเทศ และ ต องการสารสนเทศเพ อช วยให สามารถดาเน นการต าง ๆ ได เช น เพ อให เก ดความร ความเข าใจ เพ อเสร มสร างความแน ใจ เพ อ แก ไขป ญหา และเพ อต ดส นใจ เป นต น

ความต องการสารสนเทศของผ ใช (ต อ) กล มผ ใช สารสนเทศท สาค ญในห องสม ดโรงเร ยน น กเร ยน คร ผ สอน ผ บร หารโรงเร ยน ผ ปกครองของน กเร ยน จ าแนกตามระด บอาย หร อระด บช นเร ยนของ น กเร ยน ความต องการเป นพ เศษของน กเร ยน หร อความสามารถพ เศษของน กเร ยน

ประโยชน ของการศ กษาความต องการสารสนเทศของผ ใช ในการดาเน นงานพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ การวางแผนและจ ดทานโยบายการพ ฒนา ทร พยากรสารสนเทศ การค ดเล อกและการจ ดหาทร พยากร- สารสนเทศ

ล กษณะของสารสนเทศท เหมาะสมก บความต องการ สารสนเทศของผ ใช เน อหาของสารสนเทศ ความถ กต องของสารสนเทศ ปร มาณของสารสนเทศ ความซ บซ อนของสารสนเทศ ความท นสม ยของสารสนเทศ ความท นการของสารสนเทศ ภาษาของสารสนเทศ การนาเสนอสารสนเทศ ค ณภาพของส อท ใช ใน การนาเสนอสารสนเทศ ประโยชน ในการน าสารสนเทศ ไปใช

ว ธ การศ กษาความต องการสารสนเทศของผ ใช การว เคราะห การใช ทร พยากรสารสนเทศและบร การสารสนเทศใน อด ต เช น การพ จารณาประว ต การใช ทร พยากรสารสนเทศ การใช ทร พยากรสารสนเทศในก จกรรมการเร ยนการสอนในช นเร ยน การว เคราะห คาขอใช สารสนเทศ การใช บร การย มระหว างห องสม ด การศ กษาการอ างถ ง เช น การพ จารณารายการอ างอ งในผลงานว ชาการของคร ผ สอน การพ จารณารายการอ างอ งในผลงานของน กเร ยน

ว ธ การศ กษาความต องการสารสนเทศของผ ใช (ต อ) การว เคราะห สถานการณ การศ กษาหล กฐานท เก ยวข องก บผ ใช การสอบถามจากผ ใช การศ กษาความต องการสารสนเทศจากผ ใช การใช แบบสอบถาม การส มภาษณ การส งเกต การจดบ นท ก

ข นตอนในการดาเน นการศ กษา ความต องการสารสนเทศของผ ใช การกาหนดผ ท จะดาเน นการศ กษา การศ กษางานในอด ต การกาหนดว ตถ ประสงค และขอบเขตของการศ กษา การกาหนดกล มผ ใช ท จะศ กษา การศ กษาความต องการสารสนเทศของผ ใช ด วยว ธ การต าง ๆ การว เคราะห ข อม ล สร ป อภ ปราย และรายงานผลการศ กษา

ต วอย าง ประเด นในการศ กษาความต องการสารสนเทศของผ ใช ข อม ลเก ยวก บผ ใช (สถานะ ระด บช น ประสบการณ ) การใช สารสนเทศ (ว ตถ ประสงค เน อหา ภาษา อาย ร ปแบบ) แหล งสารสนเทศท ใช (บ คคล หน วยงานภาคร ฐ/เอกชน ห องสม ด อ นเทอร เน ต) กรณ ไม ใช ห องสม ดโรงเร ยน => สาเหต ท ไม ใช กรณ ใช ห องสม ดโรงเร ยน => ป ญหาท ประสบ ความต องการสารสนเทศ (เน อหา ภาษา อาย ร ปแบบ)

ต วอย างการศ กษาความต องการสารสนเทศของผ ใช ระด บประถมศ กษา ร ชน สาราญอ นทร. ความต องการสารสนเทศเพ อพ ฒนาการสอนของ คร โรงเร ยนประถมศ กษา ส งก ดสาน กงานการประถมศ กษา จ งหว ดกาฬส นธ. ว ทยาน พนธ ปร ญญามหาบ ณฑ ต มหาว ทยาล ยมหาสารคาม, 2542.

ต วอย างการศ กษาความต องการสารสนเทศของผ ใช ระด บม ธยมศ กษา เจร ญ ค มอ กษร. ความต องการสารสนเทศในช ว ตประจาว นของ น กเร ยนระด บช นม ธยมศ กษาตอนต นในจ งหว ดกาฬส นธ. ว ทยาน พนธ ปร ญญามหาบ ณฑ ต มหาว ทยาล ยมหาสารคาม, 2543. ว ไลล กษณ ส งห ไตรภพ. การแสวงหาสารน เทศของน กเร ยน ม ธยมศ กษาตอนปลาย โรงเร ยนส งก ดกรมสาม ญศ กษาใน กร งเทพมหานคร. ว ทยาน พนธ ปร ญญามหาบ ณฑ ต จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย, 2539.

ต วอย างการศ กษาความต องการสารสนเทศของผ ใช ระด บม ธยมศ กษา (ต อ) ประเท อง ฉายาท บ. การศ กษาการใช สารน เทศของคร ในการสอนว ชาภาษาไทย ระด บม ธยมศ กษา กร งเทพมหานคร. ว ทยาน พนธ ปร ญญามหาบ ณฑ ต จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย, 2534. ป ญญา จ นทโคต. ความต องการสารน เทศและบร การห องสม ดเพ อการสอนของ คร ว ทยาศาสตร ระด บม ธยมศ กษาในโรงเร ยนในกร งเทพมหานคร. ว ทยาน พนธ ปร ญญามหาบ ณฑ ต จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย, 2546. ร ตนา ห นจางส ทธ. ความต องการสารสนเทศของน กเร ยนระด บม ธยมศ กษา โรงเร ยนโสตศ กษา จ งหว ดขอนแก น. ว ทยาน พนธ ปร ญญามหาบ ณฑ ต มหาว ทยาล ยมหาสารคาม, 2543.

งาน 1. แบ งกล ม จานวนกล มละ 7-10 คน 2. แต ละกล มพ จารณาและว เคราะห ว ธ การศ กษาความต องการ สารสนเทศของผ ใช ต อไปน 1 ข อ 2.1 กล มผ ใช สารสนเทศของห องสม ดโรงเร ยนตามบทบาทหน าท 2.2 กล มผ ใช สารสนเทศของห องสม ดโรงเร ยนตามระด บช นเร ยน 3. น าเสนอผลงาน และอภ ปรายร วมก น

การค ดเล อกและจ ดหา ทร พยากรสารสนเทศ

นโยบายการพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ นโยบายการพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ หมายถ ง รายละเอ ยดท ก าหนดข นเพ อเป นแนวทางในการดาเน นงานพ ฒนา ทร พยากรสารสนเทศ ม ความส าค ญท งต อผ ปฏ บ ต งาน ผ บร หารและ ผ ใช ควรจ ดท าเป นลายล กษณ อ กษรเพ อใช เป นหล กฐานย นย นได และม การปร บปร งอย างต อเน องตามสภาพการณ และความต องการ สารสนเทศท เปล ยนแปลงไป

การจ ดทานโยบายการพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ การจ ดต งคณะกรรมการจ ดทานโยบายการพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ การรวบรวมข อม ลเพ อประกอบการต ดส นใจ การเข ยนนโยบายการพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ ส วนน าของนโยบาย การค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศ การร บอภ น นทนาการ การประเม นทร พยากรสารสนเทศ การค ดทร พยากรสารสนเทศออก ความร วมม อระหว างห องสม ด การปร บปร งเน อหาในนโยบาย การเสนอขอความเห นชอบต อนโยบายท จ ดทาข น

การค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศ การค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศ หมายถ ง การด าเน นการ ค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศเพ อการจ ดหาเข าห องสม ดต อไปเพ อ ประโยชน ของผ ใช

ค ม อท ช วยในการค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศ บรรณาน กรม บทว จารณ รายการประชาส มพ นธ ทร พยากรสารสนเทศ รายการแนะน าทร พยากรสารสนเทศท ด รายการอ างอ งหร อบรรณาน กรมในงานเข ยน รายการย มระหว างห องสม ด ฐานข อม ลบรรณาน กรมออนไลน แหล งผล ต แหล งจาหน าย งานส ปดาห หน งส อ น ทรรศการ

เกณฑ การค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศ ความสอดคล องก บนโยบายการพ ฒนาทร พยากรสารสนเทศ ค ณภาพของทร พยากรสารสนเทศ

เกณฑ การค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศ (ต อ) เกณฑ ในการพ จารณาค ณภาพของส อส งพ มพ : ความน าเช อถ อได (Authority) ขอบเขตเน อหาสาระ (Scope) การนาเสนอเน อหา (Treatment) ร ปเล ม และร ปแบบ (Format) ความเก ยวข องก บงานในล กษณะเด ยวก น (Relation to Similar Works) ราคา (Cost)

เกณฑ ในการค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศ (ต อ) เกณฑ ในการพ จารณาค ณภาพของส อไม ต พ มพ : ค ณภาพของว สด ท ใช ผล ต ค ณภาพของการผล ต ความเหมาะสมในการใช งาน

เกณฑ ในการค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศ (ต อ) เกณฑ ในการพ จารณาค ณภาพของส ออ เล กทรอน กส : ฐานข อม ลอ เล กทรอน กส ความน าเช อถ อได ขอบเขตเน อหาสาระ การน าเสนอเน อหา ความเก ยวข องก บงานในล กษณะเด ยวก น ราคา ล กษณะพ เศษอ น ๆ เช น เคร องม อในการส บค น การแสดงผล ความยากง ายในการเข าถ ง และการให ความช วยเหล อผ ใช

เกณฑ ในการค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศ (ต อ) เกณฑ ในการพ จารณาค ณภาพของส ออ เล กทรอน กส : (ต อ) ทร พยากรสารสนเทศบนอ นเทอร เน ต ความน าเช อถ อได ขอบเขตเน อหาสาระ การนาเสนอเน อหา การจ ดเร ยง ความเก ยวข องก บงานในล กษณะเด ยวก น ล กษณะพ เศษอ น ๆ เช น ความคงอย ของเว บไซต ความยาก ง ายในการใช และการให ความช วยเหล อผ ใช

ข นตอนการค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศ การพ จารณาข อม ลเก ยวก บทร พยากรสารสนเทศจากค ม อในการ ค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศ การประเม นค ณค าของทร พยากรสารสนเทศตามเกณฑ ในการ ค ดเล อกทร พยากรสารสนเทศ การจ ดกล มทร พยากรสารสนเทศท ประเม นค ณค าแล ว การต ดส นใจเล อกทร พยากรสารสนเทศท ได จ าแนกแล วในคร ง ส ดท าย

การจ ดหาทร พยากรสารสนเทศ การจ ดหาทร พยากรสารสนเทศ (Acquisition) หมายถ ง การด าเน นการเพ อให ม ทร พยากรสารสนเทศท ค ดเล อกแล วใน ห องสม ดด วยว ธ การต าง ๆ จากแหล งต าง ๆ เช น แหล งผล ต แหล งจ าหน าย แหล งอภ น นทนาการ แหล งแลกเปล ยน และ อ นเทอร เน ต

ว ธ การจ ดหาทร พยากรสารสนเทศ จาแนกได เป น 7 ว ธ การจ ดซ อ การบอกร บ การเช า การขอร บอภ น นทนาการ การแลกเปล ยน การทาสาเนา การผล ตและรวบรวมทร พยากรสารสนเทศข น

ข นตอนการจ ดหาทร พยากรสารสนเทศ การตรวจสอบรายการบรรณาน กรมของรายการท จะจ ดหาให สมบ รณ การตรวจสอบรายการท จะจ ดหาก บรายการท ห องสม ดม อย และ รายการท กาล งจ ดหาอย เพ อไม ให เก ดความซ าซ อน การดาเน นการจ ดหาด วยว ธ การและแหล งต าง ๆ อย างเหมาะสม

ข นตอนการจ ดหาทร พยากรสารสนเทศ (ต อ) การรอร บรายการทร พยากรสารสนเทศท จ ดหา การตรวจร บรายการทร พยากรสารสนเทศ การลงทะเบ ยนทร พยากรสารสนเทศ และเตร ยมทร พยากร สารสนเทศเพ อให บร การ

งาน 1. แบ งกล ม จานวนกล มละ 7-10 คน 2. แต ละกล มอภ ปรายเกณฑ ท ควรพ จารณาในการค ดเล อกหน งส อ ซ งเป นทร พยากรสารสนเทศส วนใหญ ในห องสม ดโรงเร ยน โดยกรณ ของเกณฑ เก ยวก บค ณภาพของหน งส อน น ให น าเสนอ เกณฑ ท เห นว าสาค ญท ส ดมา 3 ประการ พร อมให เหต ผลประกอบ

งาน (ต อ) 3. แต ละกล มเล อกว ธ การจ ดหาหน งส อท ห องสม ดโรงเร ยนสามารถ น ามาใช ได จร งในทางปฏ บ ต 1 ว ธ นอกจากว ธ การจ ดซ อ โดย อภ ปรายให เห นข อด -ข อจาก ดของว ธ ท เล อกด วย 4. น าเสนอผลงาน และอภ ปรายร วมก น

การประเม น ทร พยากรสารสนเทศ

การประเม นทร พยากรสารสนเทศ การประเม นทร พยากรสารสนเทศ หมายถ ง การดาเน นการ ตรวจสอบทร พยากรสารสนเทศท ได ค ดเล อกและจ ดหามาไว ให บร การ ในห องสม ดว า ม ปร มาณ และม ค ณภาพต อผ ใช เพ ยงใด ม ข อด และ ข อบกพร องอย างไรบ าง

ประโยชน ของการประเม นทร พยากรสารสนเทศ เป นแนวทางในการพ ฒนาการดาเน นงานพ ฒนาทร พยากรสาร- สนเทศของห องสม ดให ด ย งข น เป นการปฏ บ ต ตามต วบ งช ใน มาตรฐานห องสม ด และต วบ งช เพ อ การพ ฒนาค ณภาพห องสม ดโรงเร ยนส งก ดส าน กงานคณะกรรมการ การศ กษาข นพ นฐาน ท ระบ ให คร บรรณาร กษ ม การประเม นผล การดาเน นงานและนาผลการประเม นมาใช ใน การพ ฒนางานห องสม ด

ว ธ การประเม นทร พยากรสารสนเทศ จาแนกเป น ว ธ ท เน นทร พยากรสารสนเทศ การว เคราะห สถ ต การเพ มทร พยากรสารสนเทศ การว เคราะห สถ ต ทร พยากรสารสนเทศท ม ท งหมดเช ง เปร ยบเท ยบ การตรวจสอบก บรายช อทร พยากรสารสนเทศ การขอความเห นจากผ เช ยวชาญ การเปร ยบเท ยบทร พยากรสารสนเทศก บหล กส ตร (Collection Mapping)

ว ธ การประเม นทร พยากรสารสนเทศ (ต อ) ว ธ ท เน นการใช และผ ใช : การศ กษาการใช การศ กษาการใช ทร พยากรสารสนเทศท ม ในห องสม ด การศ กษาการใช ทร พยากรสารสนเทศท ไม ม ใน ห องสม ด การศ กษาการอ างถ ง การศ กษาผ ใช

งาน 1. แบ งกล ม จานวนกล มละ 7-10 คน 2. แต ละกล มน าเสนอว ธ การประเม นทร พยากรสารสนเทศท ควร ดาเน นการในห องสม ดโรงเร ยน พร อมให เหต ผลประกอบ 3. น าเสนอผลงาน และอภ ปรายร วมก น