SOS SINNOS. 4. Sa cramada de sos mortos

Similar documents
UNIDADE DE VALUTATZIONE Su virus


Ass ociazione Culturale Poetas Improvvisadores ZIZI BERNARDU MASALA MARIO ASSOCIAZIONE POETAS IMPROVVISADORES. LADU SALVATORE MUREDDU CELESTINO

Ass ociazione Culturale Poetas Improvvisadores ZIZI BERNARDU MASALA MARIO ASSOCIAZIONE POETAS IMPROVVISADORES. 1 TEMA: CULLA BARA

ANTONINU (Tonino Mario) RUBATTU Gianni Trois Editore Cagliari 1993 Gianni Trois Editore Cagliari 1993

Michele Ladu Gianfranca Piras* PRO IMPARARE 2. * in collaboratzione cun Barbara Murru

PROGETTU. Istadu e zitadinos Energia Informatzione Economia Trasportos Sa Salude Imparamentu

Put the human back in Human Resources.

SA MUNDANA CUMMEDIA A MUNDANE COMEDY

Nuovi domini di primo livello - Registra nuove estensioni con FabsWeb_HOST

PREDU MURA POESIAS. (sezioni D e E del dattiloscritto Z)

Hadn t he been there before?

Listening Guide for Claudio Monteverdi, L'Orfeo, favola in musica

1.- L a m e j o r o p c ió n e s c l o na r e l d i s co ( s e e x p li c a r á d es p u é s ).

MOTORI ELETTRICI TRIFASE SERIE MS MOTORI ELETTRICI MONOFASE SERIE MY

Routledge Intensive Italian Course

Public Affairs & Communication Huawei Italia

How To Read Investire In Borsa Con I Trend Pdf

Lesson 201: Use of il quale

Troviamo una cosa bella in proporzione alla sua idoneità a una funzione. We find a thing beautiful in proportion to its appropriateness.

You'll be able to talk about your experience of studying the Italian language with a new acquaintance after you're through with this lesson.

EUROPEAN CURRICULUM VITAE FORMAT


FOR TEACHERS ONLY The University of the State of New York

Như ng kiê n thư c câ n biê t vê giâ y phe p cư tru điê n tư (eat)

Chi sono in quattro punti.

Riepilogo regole inglese sui tempi - classe 2H

Telling and asking for the time.

SCO TT G LEA SO N D EM O Z G EB R E-

PREPOSITION OF PLACE

EUROPEAN CURRICULUM VITAE FORMAT

Common Phrases in Italian

1. PERSONA RILEVANTE DICHIARANTE / DECLARER 1.1 DATI ANAGRAFICI / PERSONAL DATA DI NASCITA / BIRTH*

EUROPEAN CURRICULUM VITAE FORMAT

TDD da un capo all altro. Matteo Vaccari (cc) Alcuni diritti riservati

EUROPEAN CURRICULUM VITAE FORMAT

Rodrigo. Vincer se stesso è la maggior vi4oria. ( To conquer oneself is the greatest victory )

EUROPEAN CURRICULUM VITAE FORMAT

Versione: 2.1. Interoperabilità del Sistema di Accettazione di SPT

Six Minute Walk Test Protocol GEIRD project THE GEIRD PROJECT SIX-MINUTE WALK TEST PROTOCOL


Lifelong Learning Languages Scheme of Work. University of Southampton 2015

DIRECTORS AND OFFICERS PROPOSTA DI POLIZZA

Dante Alighieri Society of Massachusetts Progetto Lingua Italiana Dante Alighieri - PLIDA 101

Mark Scheme (Results) Summer 2010

TabCaratteri=" abcdefghijklmnopqrstuvwxyz._~ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ";

ni - do_in che la mia fe - ni - ce

EUROPEAN CURRICULUM VITAE FORMAT

Matona mia cara. SATB a cappella. ca - ra, ca - ra, ca - ra, ca - ra, mi fol - le - ca - ra. mi fol - le - ca - ra. mi fol - ca - ra.

i n g S e c u r it y 3 1B# ; u r w e b a p p li c a tio n s f r o m ha c ke r s w ith t his å ] í d : L : g u id e Scanned by CamScanner

STAMPI PER CIOCCOLATO CATALOGO STAMPI PER CIOCCOLATO CHOCOLATE MOULDS CATALOG

Lesson 4 (A1/A2) Present simple forma interrogativa e negativa FORMA. + infinito senza to. Does he / she / it. No, I / you / we / they don t.

Higher Still Development: Italian Higher SUPPORT MATERIALS THEME:LIFESTYLES Text Skills Language

EUROPEAN CURRICULUM VITAE FORMAT

Tecnologia e Applicazioni Internet 2008/9

INVESTIRE BITCOIN PDF

Come stà. Domenico Maria Ferrabosco (Bologna ) Cantus. - ta, _e vo - lon - tie - ri M'al -le-gro _e can -to _en. Io mi son gio vi.

Milano (Italia) Light Nova Lighting

I n la n d N a v ig a t io n a co n t r ib u t io n t o eco n o m y su st a i n a b i l i t y

Banners Broker è una. Compagnia di pubblicità online

Beginning Italian. Benvenuti!!!

Documents to be submitted for the signature of the IPA Subsidy Contract

He Will Hold Me Fast (When I Fear My Faith Will Fail)

Lorella Di Gregorio. Curriculum Vitae

EUROPEAN CURRICULUM VITAE FORMAT

Marco Polo. collection night&day. Via Villafontana. Tel Fax Skipe: mobiltemasrl - info@mobiltema.

Milano (Italia) Light Nova Lighting

Act 4: Movie Set Travel Agency

User Manual ZMONITOR. Tool for managing parametric controllers

OpenScape Office V3 interaction with Microsoft Small Business Server 2011 Standard

ITALIANISSIMO 1 Euro Worksheet 1

C.S.E. Nodi Tipici Parametrizzati al /04/2015 Copyright (c) Castalia srl

EUROPEAN CURRICULUM VITAE FORMAT

ACCORDI PER CHITARRA PDF

E / E / ED / E E / AE/BE / AE

EUROPEAN CURRICULUM VITAE FORMAT

University of London. For The Following Qualification:-

M1 UE3 Examen final 2014 / 2015 : China infrastructures strategy

Warsaw School of Economics (SGH)

bab.la Phrases: Personal Best Wishes English-Italian

- ProFTPd: - ftp://ftp.proftpd.org/distrib/source/proftpd tar.gz

The New Luxury World: l identità digitale nel lusso fa la differenza

Via Montello 10 - Borgo Montello (Latina) Italy 19 Fern Street - Surfers Paradise 4217 QLD Australia

AP SPANISH LANGUAGE 2011 PRESENTATIONAL WRITING SCORING GUIDELINES

SINCE 1961 PRESIDENT: EMPLOYEES: PLANT SIZE: ANNUAL REVENUE: CLOTHING PRODUCED: SHOPS: HEAD OFFICE: TEL. AND FAX: PRODUCTION SITES: INFO:

The New Luxury World: l identità digitale nel lusso fa la differenza

PROCEDIMIENTOPARALAGENERACIÓNDEMODELOS3DPARAMÉTRICOSA PARTIRDEMALLASOBTENIDASPORRELEVAMIENTOCONLÁSERESCÁNER

LINIO COLOMBIA. Starting-Up & Leading E-Commerce. Luca Ranaldi, CEO. Pedro Freire, VP Marketing and Business Development

Control of a variety of structures and idioms; occasional errors may occur, but

The Impact of Technology on Learning in the Use of World Wide Web On-campus

YOU MET HAI CONOSCIUTO 你 了 解 了

Drop Awnings Store Vertical Fallarmmarkisen Toldos verticales y punto recto NEW ROMA SECUR STOP

SINGING IN SIENA,15 PICK UP, DROP OFF & MEETING PLACE

Hello, Vic! Unit. 2 C1 (26) S1 (26) Ascolta e ripeti. Listening

EUROPEAN CURRICULUM VITAE FORMAT

Concorso di poesia in lingua sarda Peppinu Mereu Anno 2011

EUROPEAN CURRICULUM VITAE FORMAT

Gli International Standard on Auditing e gli altri Standard Professionali Internazionali

Italiano Lezione tre Italian Lesson three


Transcription:

SOS SINNOS 4. Sa cramada de sos mortos Arrivana a bidda sos onorevoles dae Roma e dae Casteddu chin duna vrusa de impiegatos e de autistas. Sar macchinas sono totu nieddas e bene lavatas e luzidatas. E issos, sos onorevoles, sono chei sar macchinas vene lavatos e luzidatos dae pedes a conca, vene cartatos, bene estitos e bene pettinatos sos chi no son'ispilitos, ei sos ispilitor giuchene sa conca luzidata che biglia cando s'iscappeddana. Sa reunione est i' sa Comuna. Su sindicu ei sos cussizzeris ei so' segnores de sa idda issos puru vene lavatos e luzidatos e mutatos son tot'inie. B'e' su probanu chi in dier goi sa matha manna la occa' prur de su solitu e la ponet a dainnantis, a su postu de sa ruche, che sinnu de sa dignitate e de su gradu suo. In dier goi s'arva si l'achet a fund'a resoglia ei sa pedde de sos cavanos li resta' bene praschiata e bene istiriata dae su lardu 'e sutta. Demartis non permitti chi a custar zerimoniar de segnores partezipene sos atteros priteros, pro non dividere chi' niune sa rappresentanzia de sa creja. Trudeddu su priteru de Ghellai a biar bi andat a dispettu de Demartis a lir guastare sa esta a so' segnores chin carchi corfu de estrale i' ghellaesu. Ma oje Trudeddu no est intratu: juche' nare vinu e at intesu s'arrastu de s'improvisata ch'an preparato a sos onovorevoles e a so' segnores Milianu ei sa troppa. Sono intro sor duor dottores, su direttore didatticu, su varmacista, su preside de sar medias, su pretore, su direttore de sa banca e finamentas Boelle e Jogli Cossu e Solinu chi no ana nen gradu nen titulu perunu, ma an dinari cantu basta pro aches titulu. E b'es Bodeddu chi no a' ne istudiu, nen gradu, nen dinari ma essende nobile dae s'ala de sa mama potet intrare a uve cheret. I' foras però narana ch'est intro non comente nobile ma comente ispertu i' fura prana e cumbinata, in truffas e in ghetta sa preta e cua su punzu. Tzente chi no siat istudiata e istruita che a issos er menzus chi non si bi nde presentet. Es pro custu chi Bachis Sini, Peppe Moni, Munnu Loi, Corveddu, Tuvoni, sos pastores, sor massajos, sos travagliatores ei sar feminas restan in piazza foras. No es chi nche los cazzene, si chircana de intrare. Es chi non b'a' locu. Sa Comuna l'an fatt'apposta gai istrinta, i' modu de s'ovitare s'iscarata de nche la cazzare sa tzente travagliatora chi chie restat i' fora si deve' accuntentare de su chi narana sos chi sono intro. Ma paraula non bi nde pote' ghettare, nen pro bonu nen pro malu. Ei custu li bastet. A donzunu s'arte. Sa politica es cosa chi si manizzana sos onorevoles ei so' segnores. Oje sono manninos, pomposos prur de su solitu so' segnore' nostros, si li leghet in cara chi a issos lir basta sa santifassone de istare intro 'e sa Comuna cando sos atteros, so' remitanos e ignorantes e brutos e maleistitos devene restare ifforas. Intro 'e sa Comuna, issa puru vene lavata e bene luzidata Oje zente chin fraccu 'e casu non bi nde devet intrare. Sos chi sono intro oje ana totu cantos unu nuscu bellu de saponetta, de biancheria lavata e pranzata vene. Su tabaccu chi pippana at unu nuscu delicatu chi ache' piaghere e finamentas su umu de sa' sigarettas e de sas pippas er divessu de su chi achene sos toscanos de sos pastores. Custu er fumu dilicatu, zeleste, no umu nieddu. Dae tant'in tantu un'accendinu iscatta' e fache' focu. Sos onorevoles aeddana fra issos totu chilliandesi e lusingandesi, cuntentos de comente si los abbaitana chin rispettu e ammirassone so' segnoreddo' nostros, chi restana a band'e a cont'issoro a ghisa de istranzos pacu vene cherfitos. Si carchi onorevole si lis accurziat issor deretto' si li ponen tot'a intundu ma a distanzia rispettosa, lassendeli locu, ma urandesilu vra issos. Sas paraular de s'onorevole sono artas, craras, sa pesata de sa carena è sicura e arta, sos taccones de sas iscarpas sono prus artos, su modu de abbaitare colat artu, s'aspett'est imponente e comente si ortana lentos pare chi lu accana pro si collire sa coa a discassu; lir mancat ebbia carchi cosa in conca, una maschera o una corona o unu paju 'e corros pro dar'a bide' s'imponenzia; ma sa cara chi iuchen est una mascara, chi sa zente a' bistu già in fotografia o in televisione e chi como reconnoschet, sar de so' segnoreddo' nostros totu dubitosas e tripogliatas. Su chi nara' s'onorevole e' sentenzia chi no' si

pote' currezzir'o cambiare, su chi nara' su sindicu no si definit in bucca sua ma dae sa risposta chi da' s'onorevole; si ache' minoreddu, sas oricras pendende ei sa coa retirata. Milianu no l'an'invitatu ca no e' nen cussizzeri cumonale, nen secretariu, nen professore, nen dottore, nen capitanu 'e carabineris, nen priteru, nen giornalista. Su locu suo est in piazza chi' sos pastores, chi' sor massajos. Sa reunione la cuminza' su sindicu arrottandesi sa ochedda crastata pro narres chi sa idda cussiderat un'onore sa presenzia de sos onorevoles; a lumene de sa populassone isse lo' salutat, lo' linghet e lo' ringraziat de s'onore chi achene a sa idda. Dimandat iscusa battor o chimbe vias pro chi deve' narrere chi sas condizioner de sa idda no sono sas chi totu desizziana. Isse nachi cumprendet chi sos onorevoles non potene achere prur de su ch'an fattu e de su chi achene. Isse cumprendet, ma s'ignoranzia de sa zente nono, non cumprendet ca creene chi sia' fazile sa vita de sos onorevoles. Li sichi' gai, leghende e nande nudda, ma tot'i' regula chi' sa grammatica e chi' sa sintassi e chi' sar maneras. De sos onorevoles, pro duos o tres chi achene vinta de l'ascultare totu sos atteros sichin' a faeddare a s'iscuju vra issos e chimb'o ses leghene su giornale. Sos impiegatos de sos onorevoles istan'a iscuitalatas. Corno su sindicu toccat s'argumentu de sa reunione: nande chi emmo ja er veru ch'in bidda b'a' delinquenzia, ma non meta 'e prus che in atterue ca su prur de sa tzente er vona e travagliatora e onesta, su chi mancat no es cosa chi si pota' fachere dae oje a crasa, lu cumprendet, ma bisonza' chi si acat, ca si nono sa delinquenzia, «il banditismo», no si pote' mantennere, ch'est su puntu chi sa zente vona chi no si ghirat a domo prima 'e s'intrata de su sole la sequestrana. Concrusione: bi chere' prus giustissa e pru' severitate chi' sor delinquentes, cantierir de rimboschimentu pro sor disoccupatos chi gana 'e travagliare nd'ana pacu, ca si nono su travagliu b'est in bidda puru, ma si cherene pacatos chene ache' nudda, ei su liceo bi cheret ca no er giustu chi sos pizzinnos si nde pesen'a sas chimbe de manzanu pro andar'a Nugoro a iscola. Rengrazia chi sa Regione a' fattu s'acquedotto e at appaltatu sas iscolar medias e asfaltatu sa circonvallazione, s'istradone novu. Cominzat' a faeddare s'onorevole Tassone chi sos collegas achene vinta de l'ascurtare prur de su sindicu; sos cumpanzor de partitu ana s'obbricu de lu achere, sos attero' lu achene pro educassone. Tassone es sa prima via chi enit a bidda, essinde dae su cuffine de sa provincia de Cagliari. S'ide' chi como dae cussizzeri regionale chere' colar'a deputatu. Bive' semprer in Casteddu, e bessitu chi sia dae Casteddu non cumprende' meta e non chere' comprendere nudda 'e prus de su chi cumprendet. Su manzan'a sa nove es puntual'a sa reunione e a sa una a sor maccarrones. Milianu lu connoschia' bene e no lu potia' nen bidere e ne intendere chene desizzare de si lu piccar' una die o s'attera a puntar de pede a culu comente si meritaiat. Lu connoschia' dae cando Tassone no aia' potere perunu, ma già juchiat in conca de aches carriera pulitica e si achia' sos contos de cale partitu li torraiat accontu de sichire. Occatos sos partitos chi no lu cheriana cussideraia' sos atteros a unu a unu non pro sos programmas ch'aiana ma pro su postu chi li potiana dare. S'i' resortu prima pro unu chi pariat andande vene ma a sos primo' sinnos de debilesa l'aia' lassatu pro un'atteru. Aia' cuminzatu umile umile finas a si guadagnare sa viduzia de unu paju 'e dirigentes. Lis poniat i' fattu che cane, pront'a donzi cumandu. E a pac'a pacu sempres chene si dar'a connoschere a forza de carrare abba l'aiana post'a contare atteros carratores. Su vatt'ista' chi corno i' su partitu suo cumandaiat isse prur de so' atteros. Sa presentata no er mezzorata meta, ma sas trassas sichian a cuare sa paca sustanzia de s'omine. Milianu no l'aia' mai intesu un'aeddu coraggioso né abistu. Bivia' gramuzzande sos arrejonos de sos atteros. Cando los cumprendiat isse e' sinnu ch'ini vezzos e chi los cumprendia' donzi tontu. E donzi tontu l'applaudiat. Ei s'appoggiu de sos tontos est importante, ca de omines tontos si nd'accata' prus de inteligentes. Sa vorza 'e Tassone in'issos. De totu su chi galu no aia' cumpresu, Tassone naraiat: è una fuga in avanti. E isse no andaia' mai a dainnantis. S'accuntentaia' de paschere i' su notitu. Ma sa oche e' sicura, de chie ischit e cumprendet. Nara' chi custa chistione de sa tzente chi deve' ghirar 'a domo prima 'e s'iscuricata ca si nono la sequestrano er grave. Milianu no nde pote' prusu e l'abbocchina' dae piazza:

Ma cale tzente? E totu ridene de gustu. Ma Tassone intro no intendet e si chi' sa litania, nande chi sa tzente si chere' lassata in pasu pro travagliare. E Milianu dae oras: - Ma cale travagliu? Totu riden' in piazza, ma intro sas concas achen emm'a Tassone chi arzia' sa oche pro narres ch'est un'iscandalu custu vattu de so' sequestros. E i' foras como sa tzente ride' chene vrenu perunu. Peppe Moro abbochinat a Milianu «Vae e narabilis chi sos chi achene so' sequestros ei sor de sequestrare sono totu intro 'e domo cumonale e chi a nois no nd'importa' nudda si sequestran'a Banneddu e chi Banneddu no e' sa tzente, chi sa tzente semu'nois e no issos». Ei sa tzente cuminzat a boches: Milianu, Milianu, Milianu, cherimus a Milianu. Sos carabineris cuminzan' a minethare. Su burdell'in piazza cresche' e si nch'intendet intro e sos onorevoler diventana nervosos. Tassone nara' chi sa populazione devet istare chieta, chi sos onorevole' sono inoche pro arrejonare e pro istudiare sa situazione ei su 'e achere. - Pro arrejonar' essit' a foras -, abbochinan in metas. - A foras - a foras - a foras. Como su chi chere' sa tzente l'intendene vinamentas intro sos onorevoles. Es totu tzente navicata e abbituat' a faeddar' in piazza. - A foras - a foras - a foras. Su Presidente virmat a Tassone e suspende' sa reunione. Sos onorevole' s'arrejonana, dimandana a su marissallu si pote' controlare sa piazza e dezidini de essire. Protestana sos istenografos chi in piazza non potene iscriere e poi in piazza aeddan i' sardu. Su Presidente lis ispiega' chi non b'a' bisonzu ch'istenografene prusu, tantu su chi nara' sa piazza non conta' nudda. E isso' sono cuntentos de s'ovitare su travagliu. Su Presidente aberi' su microfono e annunziat chi sa reunione sichit in piazza ma preca' sa zente de istare muta. - Mutu tue - li risponde' Peppe Moro. - Ma Maresciallo, questa situazione è o non è sotto controllo? - dimanda' Tassone. - Non posso mettere il silenzio a tutti - risponde' su marissallu. Tassone est abituat'a faeddare a zente pront'a l'applaudire. Ma ad un certo punto all'assemblea è come se partecipassero i capi di Stato. No so ennitu pro mi acher fruschiare dae custa canaglia imperialista - nara' Breznev. - Nen geo dae custos comunistas - narat jerry Ford. - Nen geo da imperialistas e revisionistas tot'impare aggiunghe' Mao Tse. Si ponen de accordu chi prima essan'a piazza Gromiko, Kissinger e Chú En Lai. Kissinger essit a primu chircande sor de su partitu democratic'americanista. Sos chi si li achen' intundu son totu sor furisteris de s'fbi e de sa CIA. Ma isse los credet de sa idda. Como essi' Gromiko chircande sos comunistas e si devet accuntentare de pulizzottos e carabineris. Chu En Lai ghettat una oche: - So' rivolussionerir maoistas chi' mecus, - e si l'accurzian duor gattos istudiantes in ozzales ennitor dae Nugoro. Sa piazza cuminzat a boches chi non chere' sor minoreddos che a Chu, che a Kissinger e che Gromiko. Chere' sor mannos. A fora' sor mannos. Breznev nara' chi essende sa idda nell'area occidentale toccat a Ford a faeddare primu e a carmare sa tzente. Si la picchet in culu Vord e l'area occidentale - abbochina' Peppe Moro, cottu che Lazzaru. Ford torrat in daisecus e fachet a Breznev: - Tue no mi vriccas e nemmancu tue Miao Miao. Essimus tot'as tres impare e fruschios e apprausos los piccamus tot'impare. - Jeo esso solu - ache' Breznev - ma sos apprausos chi mi enini no lor divido chin bois.

- E si la picchet in culu Breznev - graria' Peppe Moro. - Iscuffessu, iscuffessu! - inzugliat a Peppe Moro la compagna Maria Goretti. - E piccatil' in culu tue puru - li ache' Peppe Moro. - E cando essi' Mao ite li naras, Peppe Mo'? - li dimanda' sa zente. - Li nar' a mi nche ponne' sar barras in culu. Ma mi' chi essi' Mao e ridende li nara': - Mutu, Peppe Moro imbreacone. Peppe Moro chi no ista pru' rizzu l'afferrat' a sa manu pro no rughere e li nara': - Permette, Giuseppe Moro, artista, scalpello guidato dall'idea - ch'est una vrase chi nara' semprere - e at a bennes sa die chi sa zente at a ischire nudda de chie i' Mao, ma chie ippo jeo si nd'an ah' ammentare totu cantos da inoche a chent'annos in Cina. Mao chi connosche' sos costumenes de sa tzente rustica mantenet a Peppe Moro e narat a sa tzente: - Istu azes a dite puntu s'imperialismu ei su revisionismu reduin un'artista? - Vortuna chi mi sarvat su vinu - ache' Peppe Moro e Mao l'ajuat a si sedere. I' su mentras chi suzzedi' custu in dainnantir de sa Comuna, in s'atter'ala dainnantir de sa varmacia Peppa Mura est a boches ca su varmacista no li chere' dar'una meichina chi torret a bita su izzu. Su maritu de Peppa Mura s'est irmalaidatu in Casteddu uve biviat in campagna cun totu sa vamiglia ei sor dottores ana sentenziatu ch'es crancu e chi non b'a' remediu. Peppa Mura er disisperata ca sos pizzinnos, nove, sono totu minoreddos e niune in Casteddu los ajuat. Su mere de su possessu uve su maritu de Peppa Mura achia' su vardianu lis a' datu s'isfrattu, ch'est unu modu zivile pro narres chi nche lo a' cazzatos. Lis a' datu tempus chimbe meses pro si chircare domo e travagliu in atterue. Su mannitu de sor fizzos de Peppa Mura at azzappatu travagliu. Sa mama e' propriu disisperata chin su maritu grave e semprer a lamentu, e totu sos pizzinor morinde de sa gana ei sas chitas colanne s'un'i' fattu 'e s'attera ei su mere chi die pro die eniat a domandare si aian' azzappatu domo ca i' sa sua divia' ponner' attera tzente. Su chi dan'a su pizzinnu, a Peppa Mura li basta' pro comporare su pane e carchi cantu 'e lardu pro sa pattedda. Biven'a forza de amuratha e de zicoria cotta. Peppa Mura nche cola' sar dies antanne su pizzinnu pro su chi ghir'at a domo, nande, ch'est unu santu e chi vonu che a isse, deur meu, diffizile chi bi nd'appat atteru. Su pizzinnu si nd'abizzat e si achet a cantos pro si meritare totu sos carignor de sa mama e de sos frateddos e sorreddas, chi juchen sempres su lumene suo in bucca. Er manialeddu i' su vraicu de una villa. Sa paca bi la dana su sapatu e isse ghira' cuntentu a su puntu chi li eni' gana 'e cantare ma non canta' pessand'a su babbu. I' su travagliu sor muratores l'irfuttini achendelu currere dae un'al'a s'attera a baure mattone e zimentu e totu su chi bisonzat o chi lis brincat a conca. Ma su pizzinnu er de indole vona e al sor muratores lis chere' finamentar ven e, allegru cando lu antana e disisperatu cando lu briana. Si divertin'a lu aches pranghere o ridere a gust'issoro. Su pizzinnu de Peppa Mura s'est ammacchiatu de una pizzinnedda etale sua, izza de unu manovale vezzu chi travagliat una die emmo e tre' nono e ista semprer a una pruvera ca su chi li dana si lu bumbat e a domo non ghira' nudda pezzi s'imbreachera ei sar manos pro mazzare sa muzzere ei sos pizzinnos. A su izzu de Peppa Mura su patimentu de custa pizzinna li tocca' su coro. La ide' donzi die andand'e ghirande dae su cantieri e issa paret unu meracul'a isse, e isse unu meracul'a issa. Su izzu de Peppa Mura eris a' ghirat'a sa mama dua mizza vrancor de mancu i' sa paca. Los aia' datos a sa pizzinnedda de su mandron'imbreacone. L'aiat abbovata pranghende ca i' morind'e sa gana e ca su babbu los aia' mazzatos totu e a issa prur de sos atteros. Su izzu de Peppa Mura l'a' datu su inari pro si comporare carchi cosa. No l'ischi' mancu isse pro ite bi l'a' datu. Ma sa mama lu briat, li nara' chi no a' coro, chi a' sa' sorres, chi si lu gasta' chene cussenzia peruna chin duna bagassedda, izza de un'imbreacone, chi s'approffitta' de s'innossenzia sua. Un'ora sa mam'a boches e isse pranghende ei su babb'a lamentu ei sor frates ei sa' sorres issos puru pranghende. Ei s'incrasa, su izzu, Peppa Mura l'at accattat' impiccatu. Impiccatu. A unu certu puntu dae su caminu dae Nugoro arrivat un'autotreno vunebre garriu de pazza niedda, e totu dana sas palas a Breznev, a Ford e a Mao pro l'abbaitare.

- Sor Vardeos, sor Vardeos, - abbochinan totu - son ghiratos. - Sa idda los perdonat. - In sa motrice b'e' sa mama e in su remorchiu su babbu nara' sa zente - e in gabina sor fizzos. Supra sa pazza sor duor mortos mannos, in sa motrice, issa, e in remorchiu, isse - parene de chera pro comente juchene sa cara ei sar manos. E paren cuntentos de essere mortos. Sar feminas si sinnana. Ei sor fomines si nde occan sor bonettes. S'autotreno achet a bell'a bellu su giru de sa piazza, nieddu nieddu chi ghetta' pore e si virmat a s'atter'ala de Prazza Manna. Sa morta aberi' sos ocros mannos, duol burgos chi pare' chi si cheglian ingullire sa zente chi si sinna' timende. Como sa morta si sedet e aberi' sos ocro' su mortu. Sa tzente: - Esummaria cherrore. - No timetas - ache' sa morta. - Achite vinta chi siat unu cinema - naran sos altoparlantes. - S'er gai los cherimus torrar'a bides totu, unu pro unu, sor morto' nostros, totu sos ch'amus connotu, totus sos chi sa idda a' connotu - abbochina' sa tzente. In cussu donzunu s'abbizza' ch'est appedicanne unu mortu chi si nde chere' pesare; ei sar grarias si nch'intendene a su Mont'e Luvula. - Non timetas, non timetas - avertini sos altoparlantes. No er galu su giudissu universale. Sor mortos chi donzun'est appedicande sono parentes suos. - Ma non ch'a' locu mancu pro sor vios in custa piazza, non de si nde pesare sor mortos. - Pro cussu es chi lo sezis appedicande - ispiegan sos altoparlantes. - Sezis appedicande manneddos e manneddas, babbos e mamas e frates e sorres, fizzos e fizzas ch'azzes prantu cando sono mortos. Sono totu torratos. Donzun'arrejone' so' suos e si acca' lepiu su prus chi potet pro no los faches patire. - Izzu meu izzu meu - sa oche er de Peppa Mura, prus arta de sos altoparlantes - perdonami perdonami perdonami coro 'e mama. Peppa Mura nde pesa' su izzu chi juche' galu sa une in su thrucu e si lu piccat a coddu a ghisa 'e criatura. E s'ide' chi isse la er galu timende. Sa volla si achet a banda pro la lassare colare. E Peppa Mura traessa' totu sa piazza chi su izzu a coddu vinas' arrivare a s'atter'ala uve est aspeande una pizzinnedda gattia. Peppa Mura si li virmat in dainnantis nandeli: - Te', su cumpanzeddu tuo. Achebilu tue su prantu. Gai li narat e totas tres s'avviana a foras de Prazza Manna. - Lassate liberu su passaggio - naran sos altoparlantes - donzi viu a' dirittu de bi colare chi' su mortu suo chi cheria' prur vene. - A s'appellu - naran sos altoparlantes - donzi viu cramatu deve' piccare a coddu su mortu suo e colare in mesur de sa tzente finas a nd'essire dae sa piazza, coment'a' fattu Peppa Mura. Cuminza' s'appellu. Prima 'e totu toccat a Estiliu, chi aende 97 annos resurta' su prur vezzu de sa idda ma e' surdu e irvariatu. Cando resessin a li aches comprendere chi essende viu pote' torrare sa vita a unu mortu rispondete - Ma si so mortu jeo puru - e a pac'a pacu, chi' su bacheddu, ache' su trett'a sa sola. E a sos chi naran cosa risponde' chi su mortu de sarvare e' su baccheddu. Sa tzente est iscandalizzata ca no a' sarvata a niune. Sos altoparlantes craman' a su vrate de Estiliu, Baunelle chi de anno' nd'a' 95. E isse puru: nono, no sarvat a niune e si ache' su trett'a sa sola murrunzande ch'es totu unu machine custa legge nova de torrar'a bita sor mortos e de non lassar'in pasu sor vios pro cantu bivene. Sa zente na' chi Estiliu e Baunelle s'ischia' ch'ini iscancareddatos, ignorantes e chene rispettu perunu. Corno toccat'a Guddesu, 87 annos: si ache' su trettu chi' sa muzzere morta dae 5 annos chi però l'er già briande nande chi no la devia' sarvare e isse er già pentitu de l'aer sarvata. - Magheria - craman sos altoparlantes - Magheria e' sa emina prur vezza de sa idda. Dae cando l'er mortu su maritu - tres annos fachete - sa tzente nara' chi no s'er mancu prus cherfita lavare e chi juche' prus aragaddu e umaticu issa che una ziminea. Magheria nde chere' pesare su maritu, ma isse li risponde' chi no si movet e a lu lassare gai, chi de torrar'a biu no nd'a' gana e non b'a' mediu de

l'iscozzare. Zia Magheria dimanda' si pote' restare chin isse, ma sos altoparlantes li rispondene chi no er galu s'ora sua, chi deve aes passenzia galu pro carchi mese. E chin custa promissa la cumbinghene a si ghirare sola a bell'a bellu, ca su pass'es prus curzu de su pede. A sa tzente chi li nara' de aes passenzia issa risponde' chi no l'er mancata sa passenzia e chi sa chi l'er mancata semprer es sa vortuna: e gai si lamenta' de su maritu chi no l'a' cherfita. Toccat a Marachine, 84 annos: no at appitu nen muzzere nen fizz'os e de sos parenter mortos chi l'intundana no ischit a chie sarvare, si su babbu o sa mama o unu vrate chi l'i' mortu cando i' galu minore. Su babbu ei sa mama li cussizzana de sarvare su pizzinnu. E isse lis pone' mente ma nande chi su pizzinnu de coment'er debile torrat a morrer derettu. E comente colat' in mesur de sa tzente zerto' li dimandana si su pizzinnu li toccat de l'allattare puru. Metas chi prima paria' chi no lir bastaiat de aches torrar' a bita unu parente ebbia, como cuminzan a pessare chi vorsis chin dunu nd'a' finamentas troppu e chi Estiliu e Baunelle non de esser maccos sono savios. Es pro custa rejone chi su prul de sos atterol vezzos e bezzas cramatos dae sos altoparlantes a un'a unu si ghiran solos, chene sarvar' a niune, nande a sor mortos: ballate ballate vois, chi sor ballos sono sor vostros; cand' an' a esse' so' nostros, amus a ballare nois. Dagaloi si ghirat a Franziscu su izzu de ventiduos annos mortu partigianu in Piemonte, pro l'ammustrare a so' nepotes chi l'ana istu ebbia i' su retrattu e ca li bisonzat ajut' in campagna. Juanna Soloneo, settantachimb'annos, si collit a Maurissedda sa izza morta de partu dae 35 annos. De sor fizzos de Maurissedda chi in su mentras si sono attor mannos in bidda no nche nd'a' mancunu: a chie in Belgio, a chie in Germania, chi' in Torinu campandesi: Carlo e Marco ja' cojuatos e fizzatos, Boelle ammorande chin duna pizzocca tedesca e Chircheddu camareri in San Remo, s'unicu chi ghira' un'annu emmo e unu nono a sa esta 'e su Meraculu e a lu idere paret Henry Fonda cando i' zovanu. Su maritu 'e Maurissedda s'i' torrat' a cojuare, e Maurissedda idendelu imbezzat' e totu brutu si nde ponet a pranghere, pessande a sos tempos chi li paria' su zovanu prur bellu de sa idda.. Tavieri sarvat su vratile Menicheddu mortu dae 17 annos de tubercolosi, e totu sos ch'ana connot' a Menicheddu viu ch'es sa tzente ch'a' prur de barant'annos - los appraudini ca dae cando er mortu sa 'idda - no est istata pru' sa matessi. E como torrand'a bidere a Menicheddu a donzunu de sos chi l'ana connotu intra' sambene novu, in donzi vena; su chelu, de murinu ch'iti, torra' craru; un'ispezia de ballassa e de cuffianzia e de allegria - sas chi Menicheddu viu daiat a totu e a donzunu - torrat a dar' a sa tzente su sensu de su chi devet esse' sa idda. A Menicheddu totu si l'abbrazzana e si lu vasana ei sa idda chi dechessett'annos prima totu canta l'aiat accumpanzat' a su campusantu como si cumbinghe' chi Menicheddu no i' mortu: it ebbia partitu pro unu viaggiu longu, a' giratu su mundu ei como es torratu sanatu. E totu li narana: - Galu tue sese! Battista Bua sarva' su ziu de su manneddu, su parente deputatu Jogli Asprone chi pro 27 annos, cuminzande dae su primu parlamento de Torinu, aia' postu su vrittu in costas a Pio IX e a re Vittoriu, a Cavour, a ministros e generales. Amicu de Mazzini, de Garibaldi e de Bakunin aia' lassatu unu diariu ei sa netta crejastica l'aia' dat' a sos priteros chi si l'ana mantes' unu seculu cuatu. Paret un'omine anticu, unu priter' in glergimen, chin duna cravatta chi no si usa prusu. Pro prima cosa dimandat si s'italia er galu monarchia e cando li narana ch'est una reprubica dae ventinove annos si ponet a brincos de sa cuntentesa. E poi dimandat e in cal'annu semus. E cand'intende' chi semus i' su millienovichentossettantichimbe cuminzat a faches contos: nande chi isse manca dae 99 annos e chi sa monarchia de so' Savojas sos italianos si l'ana mantesa troppu, attero' settant'annos a pustir de sa morte sua, troppu, e chi potet immaginare totu sor dannos chi so, Savojas an sichit'a fachere. Li contana de sa gherra de Adua e poi de comente in su 1900 Gaetano Bresci aia' mortu a Umberto primu e isse derettu dimanda si a s'ucchisore in donzi idda an fattu su monumentu chi meritaiat e intendende chi no nde l'an fattu e chi anzis son galu metas sor bustor de marmaru, de brunzu de so' soveranos de Savoja si ache' nieddu nande chi sos italianos no sono galu sanatos. Poi

li contana de sas atteral gherras e de comente su duor de lampatas de su 1946 aiana votatu pro sa reprubica. Cando li naran ch'in bidda an bissu so' reprubicanos si nde mustra cuntentu. Li contana de sa gherra de Libia e sar duar gherrar mondiales e de su fascismo e de sos partigianos. E isse cand'intende' chi in Inghilterra b'er galu sa monarchia si ponet a boches chi no es possibile chi so' res de mantennere son'ebbia sos de sas cartas. Poi li contana de sa Russia e de sa Cina e isse li nara galu China. Poi li narana chi i s'isula non b'a' prur malaghera. E isse est a bucc'aberta de sos palazzor mannos de sa idda. Li naran chi sa Piazza Manna como er dedicat'a isse. E si nde mustra' cuntentu. Ma nara' chi no lu meritat, ca sende viu aia' pessatu de occhies su re e no l'aia' fattu. A primos es totu contentu idende sa idda pulita, sar domos artas a palazzu, ischinde chi in donzi domo b'e' s'abba currente ei su gabinetto, idende sa zente vene estita ei sas carrozzas chene caddos e sor meraculos de s'elettrizitate, sa radio, sa televisione, su cinema. Cola' sar dies ifformandesi, dimandande a sos istudiantes e a totu. Ista' semprere in piazza e donzunu a' carchi cosa de li narrere. Isse dimandat su lumene de sor manneddos e poi de sar mamas. E ispiega' sas parentellas. Ista' semprere in piazza. Cola su tempur gai. Ma como cuminzana a li domandare cussizzos. Dia' cherre leghere totu su papiru ch'an' istampatu dae sa morte sua a oje. Ma idende chi donzi die istampana muntagnas de libros e de giornales cumprende' chi devet isseperare. In cap'a unu mese dezidi' de leghere e de istudiare ebbia libros de issienziatos, chi si occupana de istrutturas e de innovare contos e romanzos chi li piaghiana i' sa prima vita. S'attenzione a su chi achene die pro die nara' chi si deve' dar' ebbia a sa tzente prus importante e a sor vichinos. Leghet sor libror de Marx, istoricos, chimicos, filosofos e gai sichinde. Li basta de los isfozare pro los comprendere. A urtimu achet unu discursu in Piazza a totu sa populassone nande chi como si torrat a morrer pro torrare fra unu seculu. Batore sarvat a Remuadu 'e Locu su poeta limbi-malu chi chen' ischire nen leghere ne iscriere i' s'ottichentos aiat abbirgonzatu so' riccos de sa idda chi s'aiana collitu su sartu cumonale praticande sa ura ei s'usura e occhidende poveros a balla e a ferru vrittu; ei sos priteros chi si mandicaiana sa idda a forza de decumas, promissas e toccor de apparatu. Gaughè si collit a Leporeddu, chi sende viu daia' formas e anima a su granitu de Sant'Elias eternande miratar de dottores e de carzulajos, de priteros e de zillerajoso, de banditos e de marissallos. Sos altoparlantes sichin s'appellu ei su prus de sos cramatos sichin' a si ghirare solos e solas. Cando sos altoparlantes craman' a Taneddu, totu sa tzente ch'ischit comente mazzaia' donzi die sa muzzere si ponet a boches: - Lassal'istare morta chi nessi gai a' pasu. E isse, chi dae cando l'er morta sa muzzere de pasu non d'at appitu prusu, cuminzat a boches nand'a sa zente de moricare donzunu sa patedda sua. Ma sa zente chi non de chere' s'intesa si ortat a sa muzzere chi l'es ponend' i fattu abballalloata e nche li pone' su poddich' i' s'ocru, nandeli: - Casticata, non ti sono bastatas sar fricaziones de ischina chi t'a' datu sende via. Issa nd'est abbirgonzata e colat a ocros a terra; e imbezzes isse carimannu la juchet a tira, nandeli de no ascurtare nen cuenteras e nen cochitoras, zelosas ca si sono cojuatas chin omineddos obbedientes e masetos chi non de si leare su gustu de lar mazzare no resessini mancu a lar facher istare mutas, mentras chi issas no lo' lassana mancu troddiare. Sar femina' son tot'a punt' a l'assennere ma Taneddu no est omine chi las, timet. A sas chi l'ammustrana su punzu minethande li' narat: - Accurziati e ti do totu su chi non t'a' datu maritu tuo. E issas, ca travagliana menzus chi' sa limba sichin'a abbochinare, ma comente cola' Taneddu si achen a banda; e isse gruspit in terra e lir fache' sar friccas nande chi de amore non d'ana mai datu nen rizitu. Ma mi chi propriu cando Taneddu ei sa muzzere son' a punt' a nd'essire si lis ponet in dainnantis sa sorre de isse chin sar manos in chithu.

- E tue ite cheres? - achet isse e pare' chi si la cheglia' mandicare. Ma sa sorre chi de isprene nd'a' cant' e a isse no si move' mancu de unu pilu e lu virma' chin dunu poddiche nandeli: - Ascurta sa carrale tua chi no e' nen cuentera nen cochitora. Sa die chi torras a farziare una man'a supra 'e muzzere tua ti occhio jeo matessi a ispitu. E resta' chi' su poddiche arziatu e firmu vinamentas a cando Taneddu no li rispondet: - Su díaulu chi t'a' fattu, ma si mi l'a' sempres cussizzatu tue de la mazzare punghendemi ca nachi gastaia' troppu e no i' massaia vona. Jeo l'appo cherfita vene semprere e, cando la mazzaio, de prusu. Es pro cussu chi l'appo sarvata, ca li cheglio vene. Como però ascurta tue su carrale: sa prima via chi torras a ponnes pede in domo mea pro mi narres carchi cosa de sa emina ti occhio jeo a puntar de ped' a culu e ista' puru sicura chi non ti resussito. Sos altoparlantes ponen aggabbu a sa bria de Taneddu chi' sa sorre cramand'a issa. E issa abbochina' chi renunziat a sarvare parentes ca non nd'at appitu manc'unu de remeju, sor mortos prur de sor vios, ei sor vios prur de sor mortos. - E mancu male chi amus a tie - li rispondene sos parenter vios. Sos altoparlantes craman' a Bullittone, reni-cozi, su barbieri chi dae cando li treme' sa manu a' perditu sa clientela ei su bonumore. Corno s'inzeniat a facher de carzulaju, nande chi sos pede' no son' a mancu 'e sa conca. Ma sa tzente viddaresa no l'affida' nen conca nen pedes. Sos travaglios chi li dana son' ebbia iscarponer de rusticos pro lis ponne' sa sola 'e gomma de copertone chi durat e fache' su passu lepiu e chen' istripizu perunu, ca sos pastore' chi no si cherene istos no si cheren manch' intesos cando tentana bestiamene issoro chi siat o uratu. A Bullittone però no es chi l'aggrade' meta a travar' iscarponer de turvatores. Li dia' piagher' a acconzare iscarpinar vernizzatar de vachianas e de cojuata' novas pro lis toccare su brussu 'e su pede ei su cambuzzu cando si lar mesurana. Bullittone no a' mai toccatu una emina mancu chi' su poddiche, orar de sar de casinu vinamentas a cando ini abertos. Ma ini malas e maleittas ca appenas chi si lis poniat a caddu li naraian a si movere chi su inari suo no i' menzus de sue sos atteros crientes ch'in' ispeande su turnu de godiu issoro; e gai li poniana presse vinamentas a l'ispoetizzare. Bullittone si collia' so' labarettes, s'abbuttonaiat e si ritiraia' frastimande. - Bullittone, toccat a tie -, naran sos altoparlantes. E isse er già pessande chi li cumbenit a sarvare a Nennedda sa sorrastra chi si l'aia' frascata su male mandicatore. A Bullittone Nennedda paria' Santa Maria prima 'e su partu ma achia' sa Muza Manna in bidda chin totu pro casu, pro mucatores e pro carzas e pro sardizza e isse ebbia no la potia' toccare. E intantu ch'es pessand' a issa dae s'istradone de Nugoro arrivat unu carru tiratu dae duor voes a portante e supra 'e su carru totu garriu de mantas e de vrores b'at un'istatua de santa Maria sa die de s'annunziu, sa zente si sinna' ei sos altoparlantes assignana sa santa a Bullittone. Su carru si virmat in mesur de Prazza Manna e Santa Maria s'ispozzat unu pinzu a pustir 'e s'atteru vinas a s'innudare totu canta. Sar feminas si cuan sa cara chi' sar manos ei sor fomines prima restan a bucc'aberta, ma mi chi s'abbizzana chi a Nostra Signora li mancat una titta e deretto' reconnoschen a Nennedda. Sol altoparlantes a trumba annunziana chi in bidda Bullittone ebbia er dignu de toccare una emina chene peccatu che a Santa Maria e de perdonare totu sos peccator de Nennedda e de si la lear' a cumpanza. Bullittone si ache' a dainnantis chi su cor' in bucca apporrinde sa manu a Nennedda. Ma comente sar manos si toccana isse s'abbizza' chi Nennedda no er de carre ma de un'ispezia de gomma, e no ischi' a lu narrer' o nono e pessandebi ache' totu su tretu chin issa a manu tenta chene si nde occare.