รายงานฉบ บสมบ รณ โครงการศ กษาผลกระทบและแนวทางการเจรจาทบทวน ความตกลงในพ นธกรณ ต างๆ และการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น

Transcription

1

2

3 รายงานฉบ บสมบ รณ โครงการศ กษาผลกระทบและแนวทางการเจรจาทบทวน ความตกลงในพ นธกรณ ต างๆ และการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น เสนอต อ กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ โดย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร ธ นวาคม 2554 ล ขส ทธ ของกรมเจรจาการค าระหว างประเทศ กระทรวงพาณ ชย

4

5 สารบ ญ บทท 1 หล กการและเหต ผลของโครงการศ กษา หล กการและเหต ผล ว ตถ ประสงค ของการศ กษา ขอบเขตการศ กษา ประโยชน ท คาดว าจะได ร บ กรอบแนวค ด ขอบเขตและว ธ การศ กษา 1-5 หน า บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม ความส มพ นธ ทางเศรษฐก จ การค า การลงท น ระหว างไทยก บญ ป น ผลการศ กษาและว จ ยท เก ยวข อง การทบทวนพ นธก จ แผนงาน และกฎระเบ ยบท เก ยวข องของหน วยงาน ท เก ยวข องก บการนา JTEPA ไปปฏ บ ต บทท 3 นโยบายเศรษฐก จและการค าของญ ป น การพ ฒนาเศรษฐก จของญ ป นในภาพรวม นโยบายด านการค าระหว างประเทศและการค าเสร ของญ ป น กฎระเบ ยบการค าและการลงท นท สาค ญของญ ป น ประเด นการค าใหม ท ญ ป นผล กด นในเวท ต าง ๆ 3-48 บทท 4 ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น บทนา สาระสาค ญภายใต ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น การใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น และความค บหน าในการดาเน นงานภายใต ความตกลงฯ 4.4 ป ญหาและอ ปสรรคท พบหล งจากท ความตกลงห นส วนเศรษฐก จ ไทย-ญ ป นม ผลใช บ งค บ 4.5 การเปร ยบเท ยบความแตกต างและประโยชน ของความตกลงห นส วน 4-38 เศรษฐก จไทย ญ ป นก บความตกลงห นส วนเศรษฐก จอาเซ ยน ญ ป น 4.6 การเปร ยบเท ยบความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย ญ ป น ก บความตกลง การค าเสร อ น ๆ ท ญ ป นท าก บประเทศค แข งการค าของไทย

6 สารบ ญ (ต อ) หน า บทท 5 การว เคราะห ผลกระทบจากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย ญ ป น ผลกระทบเช งปร มาณ ผลกระทบเช งค ณภาพและความพร อมของไทยในการแข งข นในรายสาขา 5-11 บทท 6 กรอบเจรจาและย ทธศาสตร การเจรจาความตกลงห นส วน 6-1 เศรษฐก จไทย ญ ป น 6.1 กรอบการเจรจา ย ทธศาสตร การเจรจา 6-5 บรรณาน กรม ภาคผนวก ภาคผนวก ก: แบบสอบถาม ก-1 ภาคผนวก ข: ผลท ได จากแบบสอบถาม ข-1 ภาคผนวก ค: สร ปการส มมนา ค-1 ภาคผนวก ง: ว ธ การส งออกมะม วง ง-1 ภาคผนวก จ: สร ปจากการส มภาษณ และศ กษาด งาน ณ ประเทศญ ป น จ-1

7 บ ญช ตาราง หน า ตารางท 3-1 ความแตกต างของอ ตราภาษ ศ ลกากรท ญ ป นเร ยกเก บก บส นค าแต ละตอน (Chapter) 3-27 ตารางท 4-1 ภาพรวมการค าระหว างไทยก บญ ป น 4-27 ตารางท 4-2 การส งออกภายใต JTEPA 4-28 ตารางท 4-3 การเปร ยบเท ยบภาษ น าเข าในป 2554 ท ญ ป นเง อนไขการเป ดตลาดส นค าสาค ญ 4-41 ของไทยท ญ ป นให ไทยภายใต JTEPA เท ยบก บ FTA/EPA ท ญ ป นทาก บประเทศอ น ๆ ตารางท 5-1 อ ตราภาษ ท ม การบ งค บใช (Ef6-1fective Tariff Rate) 5-5 ตารางท 5-2 สถานการณ จาลองท กาหนดให ในการประมวลผล 5-6 ตารางท 5-3 ผลกระทบต อต วแปรเศรษฐก จมหภาคของไทย 5-6 ตารางท 5-4 คาดการณ ท ศทางการปร บต วของการส งออกและนาเข าเม อม การปร บลดอ ตราภาษ 5-8 ตารางท 5-5 ผลกระทบต อภาวะการค าต างประเทศตามสถานการณ ท 1 ถ ง 4 (หน วย-เปอร เซ นต ) 5-9 ตารางท 5-6 แนวโน มการค าระหว างประเทศไทยและญ ป นจ าแนกตามรายส นค า (หน วย-เปอร เซ นต ) 5-10 ตารางท 5-7 แนวโน มการค าระหว างประเทศไทยและตลาดโลก 5-10 ตารางท 6-1 ย ทธศาสตร การเจรจาเป ดตลาดการค าก บญ ป น 6-5 บ ญช ภาพ หน า แผนภาพท 1-1 กรอบแนวค ดโครงการศ กษาผลกระทบและแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลง 1-4 ในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย แผนภาพท 2-1 การค าไทยก บญ ป น 2-1 แผนภาพท 2-2 ส นค าสาค ญท ไทยนาเข าจากญ ป นใน 5 เด อนแรกของป แผนภาพท 2-3 ส นค าสาค ญท ไทยส งออกไปญ ป นใน 5 เด อนแรกของป แผนภาพท 2-4 สาระสาค ญของการศ กษา WTO GPA 2-15 แผนภาพท 5-1 Multi-Region Open Economy with Government Intervention 5-2 แผนภาพท 5-2 ม ลค าการค าของส นค าในกล มท กาหนดให ไทยก บญ ป นผ กพ นต องเจรจาก นใหม 5-14 แผนภาพท 5-3 ม ลค าการค าของส นค าในกล มท กาหนดโควค า (Q) 5-15 แผนภาพท 5-4 ม ลค าการค าของส นค าท ไทยก บญ ป นไม ผ กพ นเป ดตลาด (X) 5-16

8

9 คณะผ ว จ ย 1. นางพวงร ตน อ ศวพ ศ ษฐ ท ปร กษา 2. Mr. Kaoru Inoue ท ปร กษา 3. ผ ช วยศาสตราจารย ดร. ปร ชา ว จ ตรธรรมรส ห วหน าโครงการ 4. รศ. ดร. จ กรกฤษณ ดวงพ สตรา* น กว จ ย 5. รศ. นพร ตน ร งอ ท ยศ ร น กว จ ย 6. รศ. ดร. ชโยดม สรรพศร น กว จ ย 7. นางพ มใจ ม ตซ โมโต น กว จ ย 8. นางสาวม ณฑนา บ รพาพร น กว จ ย 9. นายว ระ ด านประด ษฐ น กว จ ย หมายเหต *รศ. ดร. จ กกฤษณ ดวงพ สตรา เร มงานเม อว นท 1 ม ถ นายน 2554

10

11 ก ตต กรรมประกาศ โครงการศ กษาผลกระทบและแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลงในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) สามารถส าเร จล ล วงได เป นอย างด ด วยความ ช วยเหล อจากหลายภาคส วน ได แก สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย สภาหอการค าแห งประเทศไทย สมาคมว ชาช พต าง ๆ ธนาคารแห งประเทศไทย หน วยงานภาคร ฐต าง ๆ ท งในส วนกลางและต างจ งหว ด คณะผ ว จ ยใคร ขอขอบพระค ณเป นพ เศษแก คณะผ บร หารและเจ าหน าท ของส าน กเอเช ยและแปซ ฟ ก กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ กระทรวงพาณ ชย นางอ มพว น พ ชาล ย อ ครราชท ต (ฝ ายการพาณ ชย ) ส าน กงานส งเสร มการค าระหว างประเทศ ณ กร งโตเก ยว และนายปร เยศ พ ร ยะมาสก ล อ ครราชท ต (ฝ าย ส งเสร มการลงท น) สาน กงานเศรษฐก จการลงท นในต างประเทศ ณ กร งโตเก ยว ประเทศญ ป นมา ณ โอกาสน คณะผ จ ดทา

12

13 คำนำ โครงการศ กษาผลกระทบและแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลงในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น ในป พ.ศ ม ว ตถ ประสงค เพ อประเม นผลกระทบ ด านบวกและลบของการเป ดตลาดการค าส นค า บร การ การลงท น และการจ ดท าความร วมม อทางเศรษฐก จท เก ยวข องต งแต เร มบ งค บใช JTEPA และว เคราะห โอกาสและอ ปสรรคส าค ญเพ อน าไปส การเจรจาแก ไขป ญหา ระหว างฝ ายไทยก บญ ป น รวมท งว เคราะห ผลกระทบและความพร อมของไทยในการเจรจาทบทวนความตกลง ด านการค าส นค า บร การ การลงท น การจ ดซ อจ ดจ างของร ฐ และโครงการความร วมม อในภาพรวมตามเง อนไข เวลาท ไทยก บญ ป นระบ ไว ในความตกลงร วมก น และเสนอแนะกรอบเจรจา ท าท เจรจา และแนวทางการเจรจา ทบทวน JTEPA ท เหมาะสมและมาตรการรองร บผลกระทบต อหน วยงานภาคเอกชนและภาคร ฐ และเสนอ มาตรการเช งร บและเช งร กในการปฏ บ ต ตามพ นธกรณ และสามารถนามาปฏ บ ต ได จร ง คณะผ ว จ ยท าได แบ งการรายงานผลการศ กษาเป น 3 ส วน ค อ ส วนท 1: การประเม นผลกระทบด าน บวกและลบของการเป ดตลาดการค า ส นค า บร การ การลงท น และการจ ดท าความร วมม อทางเศรษฐก จท เก ยวข องต งแต เร มบ งค บใช JTEPA ส วนท 2: ผลกระทบและความพร อมของไทยในการเจรจาทบทวนการเป ด ตลาดส นค า บร การ การลงท น การจ ดซ อของร ฐ และโครงการความร วมม อในอนาคต ส วนท 3: ข อเสนอแนะ กรอบเจรจา ท าท / แนวทางการเจรจาทบทวน JTEPA ท เหมาะสมและมาตรการรองร บผลกระทบต อหน วยงาน ภาคเอกชนและภาคร ฐ และเสนอมาตรการเช งร บและเช งร กในการปฏ บ ต ตามพ นธกรณ คณะผ ว จ ยหว งเป นอย างย งว าในการศ กษาคร งน สามารถน าไปใช ในการพ ฒนาประเทศไทยได ในเร อง การส งออก นาเข า ส นค าและบร การ อย างย งย นต อไป

14

15 บทสร ปผ บร หาร กรมเจรจาการค าระหว างประเทศมอบหมายให สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร ด าเน นโครงการ ศ กษาผลกระทบและแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลงในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน จาก ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) ม ว ตถ ประสงค เพ อ (1) ประเม นผลกระทบด านบวกและลบ ของการเป ดตลาดการค าส นค า บร การ การลงท น และการจ ดท าความร วมม อทางเศรษฐก จท เก ยวข องต งแต เร มบ งค บใช JTEPA และว เคราะห โอกาสและอ ปสรรคสาค ญเพ อนาไปส การเจรจาแก ไขป ญหาระหว างฝ ายไทย ก บญ ป น (2) ว เคราะห ผลกระทบและความพร อมของไทยในการเจรจาทบทวนความตกลงด านการค าส นค า บร การ การลงท น การจ ดซ อจ ดจ างของร ฐ และโครงการความร วมม อในภาพรวมตามเง อนไขเวลาท ไทยก บ ญ ป นระบ ไว ในความตกลงร วมก น และ (3) เสนอแนะกรอบเจรจา ท าท เจรจา และแนวทางการเจรจาทบทวน JTEPA ท เหมาะสมและมาตรการรองร บผลกระทบต อหน วยงานภาคเอกชนและภาคร ฐ และเสนอมาตรการเช ง ร บและเช งร กในการปฏ บ ต ตามพ นธกรณ และสามารถนามาปฏ บ ต ได จร ง ผลการศ กษา ส วนท 1: ประเม นผลกระทบด านบวกและลบของการเป ดตลาดการค าส นค า บร การ การลงท น และ การ จ ดทาความร วมม อทางเศรษฐก จท เก ยวข องต งแต เร มบ งค บใช JTEPA 1.1.ผลกระทบการเป ดตลาดการค าส นค า ญ ป นเป นประเทศค ค าท ส าค ญท ส ดของไทย ส นค าท ไทยก บญ ป นค าขายก นส วนใหญ เป นส นค า อ ตสาหกรรม โดยไทยเป นฝ ายขาดด ลการค า ผ ส งออกไทยสามารถเล อกใช ส ทธ ประโยชน ในการส งออกได 3 ประเภท ได แก (1) ส ทธ พ เศษทางภาษ ศ ลกากรเป นการท วไป (GSP) (2) ส ทธ ประโยชน การลดหย อนภาษ ตาม ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) และ (3) ส ทธ ประโยชน การลดหย อนภาษ ตามความตกลง ห นส วนเศรษฐก จอาเซ ยน-ญ ป น (AJCEP) โดย JTEPA เป นส ทธ ประโยชน ท ผ ส งออกไทยน ยมใช มากท ส ดเม อ เท ยบก บส ทธ ประโยชน อ นท ส งออกไปตลาดญ ป น หล งจากท JTEPA ม ผลใช บ งค บต งแต ว นท 1 พฤศจ กายน 2550 เป นต นมา พบว า JTEPA ช วยให ไทยก บญ ป นได ร บประโยชน จากการลด/ยกเว นภาษ ระหว างก น ท าให ต นท นการค าระหว างก นลดลงและม ม ลค าการค าขยายต วเพ มข นอย างต อเน อง โดยม ม ลค าการค าเฉล ยเพ มข นร อยละ 34.2 เม อเท ยบก บก อนท า JTEPA กล าวค อ ในช วง 4 ป ก อน JTEPA ม ผลใช บ งค บ ( ) ไทยก บญ ป นม ม ลค าการค ารวมเฉล ย 37.1 พ นล านเหร ยญสหร ฐฯ โดยไทยส งออกไปญ ป นม ม ลค าเฉล ย 14.1 พ นล านเหร ยญสหร ฐฯ และนาเข าเฉล ย 23.0 พ นล านเหร ยญสหร ฐฯ อย างไรก ตาม ในช วง 4 ป หล ง JTEPA ม ผลใช บ งค บ ( ) ไทยก บญ ป น ม ม ลค าการค ารวมเฉล ย 49.8 พ นล านเหร ยญสหร ฐฯ โดยไทยส งออกไปญ ป นม ม ลค าเฉล ย 18.6 พ นล าน เหร ยญสหร ฐฯ และนาเข าเฉล ย 31.2 พ นล านเหร ยญสหร ฐฯ ส นค าส งออกหล กของไทยท ได ประโยชน จาก JTEPA ได แก ส นค าประมง ผ กและผลไม ไก อาหารส ตว กากน าตาล เน อหม ส งทอและเคร องน งห ม พลาสต ก เคม ภ ณฑ อ ญมณ และเคร องประด บ โดยไทยม ม ลค าการ ส งออกท ใช ส ทธ ประโยชน JTEPA เฉล ย 3 ป ( ) ค ดเป นร อยละ 68.1 ของม ลค าการส งออกรวม ของส นค าท ได ส ทธ ประโยชน ขณะท ส นค าไทยท ได ร บผลกระทบจาก JTEPA ได แก เหล กและผล ตภ ณฑ เหล ก ช นส วนยานยนต ท น ามาใช ประกอบรถยนต และยานยนต ซ งเป นส นค าท ญ ป นม ศ กยภาพในการผล ตและ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 1

16 ส งออก โดยไทยม ม ลค าการน าเข าท ใช ส ทธ ประโยชน JTEPA เฉล ย 3 ป ( ) ค ดเป นร อยละ 8.4 ของม ลค าการนาเข าส นค าท กรายการ อย างไรก ตาม ไทยย งม ป ญหาอ ปสรรคเก ยวก บการใช ประโยชน จาก JTEPA ท งในการส งออกส นค าไป ญ ป นและการนาเข าส นค าจากญ ป น ด งน ก. ป ญหาอ ปสรรคการส งออกส นค า ได แก อ ปสรรคทางภาษ ส นค าส งออกส าค ญของไทยหลายรายการไม ได ประโยชน จากเป ดตลาด เน องจากเป นส นค าท ญ ป นไม รวมอย ในข อผ กพ นเป ดตลาด เช น ข าว และแป งจากข าว รวมท งม ส นค าหลายรายการท ญ ป นไม ได ลดภาษ ให มากน ก เช น ปลาหม กแช เย นแช แข ง ไก ปร งส ก น าตาล อาหารสาเร จร ป ส งปร งรสอาหาร ผล ตภ ณฑ ข าวสาล เส อผ า เคร องหน ง และรองเท า เป นต น การก าหนดโควตาน าเข าส าหร บส นค าเกษตรและอาหารจากไทย ได แก เน อส กรแปรร ป กากน าตาล แป งม นสาปะหล ง กล วย และส บปะรดสด ทาให ไม สามารถส งออกได อย างเต มท กฎถ นก าเน ดส นค าท ยากเก นไปท าให ไม เอ อต อการส งออก เช น ปลาท น ากระป องท ส งออก จากไทยไม สามารถปฏ บ ต ตามกฎถ นกาเน ดส นค าท ญ ป นกาหนดให ใช ปลาท จ บได จากเร อประมง ท จดทะเบ ยนก บ IOTC นอกจากน ย งม ส นค าอ น ๆ เช น ส งทอ เคร องน งห ม น าผลไม และแยม อ ญมณ และเคร องประด บ ว ทย และโทรท ศน และอาหารส ตว เล ยง เป นต น ท ผ ผล ตไทยต อง น าเข าว ตถ ด บจากประเทศท สาม (ว ตถ ด บท ไม ได ถ นก าเน ด) มาผล ต ท าให ไม สามารถผล ตได ตามเกณฑ ม ลค าเพ มท กาหนดภายใต JTEPA การจ าก ดจ านวนผลไม ท ญ ป นอน ญาตให น าเข า ญ ป นอน ญาตให น าเข าผลไม จากไทยเพ ยง 8 ชน ด ได แก มะม วง (พ นธ หน งกลางว น พ มเสน น าดอกไม มหาชนก และแรด) ม งค ด ท เร ยน ส บปะรด มะพร าว กล วย สละ และมะขามหวาน เป นต น การใช ประโยชน จาก JTEPA กระจ กต วอย ในผ ประกอบการรายใหญ โดยเฉพาะกล ม ผ ประกอบการท อย ในพ นท กร งเทพฯ และปร มณฑล จ งหว ดขนาดใหญ ในภาคกลาง ตะว นออก และตะว นออกเฉ ยงเหน อตอนล าง โดยม ผ ส งออกบางส วนเป นก จการญ ป นท ลงท นผล ตส นค าใน ไทยและส งออกกล บไปย งญ ป นอ กทอดหน ง ขณะท SME ส วนใหญ ย งไม ทราบข อม ลกต กาเป ด ตลาด พ ก ดอ ตราศ ลกากร การค านวณกฎถ นก าเน ดส นค า และว ธ การส งออกโดยใช ประโยชน จาก JTEPA ข. ป ญหาอ ปสรรคการนาเข าส นค า ได แก การเก บค าธรรมเน ยมขอแบบฟอร มใบร บรองถ นก าเน ดส นค าของสภาหอการค าญ ป น โดย เร ยกเก บค าออกใบร บรองฯ 200 เยน/คร ง และ 500 เยน/รายการ ซ งถ อว าม ราคาแพงจ งเป น การเพ มต นท นการผล ตแก ผ นาเข าของไทย ความก งวลของผ ผล ตส นค าไทย ผ ผล ตส นค าอ ตสาหกรรมบางประเภท เช น ช นส วนและ อะไหล ยานยนต รถยนต ส าเร จร ป และเหล ก ไม ต องการให ร ฐบาลเร งลด/ยกเล กภาษ ให ญ ป น เน องจากญ ป นม ศ กยภาพการผล ตเหน อกว าไทยมาก ตลอดจนเร ยกร องให ภาคร ฐชะลอเวลา การเป ดตลาดน าเข าให ญ ป น อย างไรก ตาม ส าหร บการเป ดตลาดส นค าเหล ก พบว า กล มธ รก จ ผ ใช เหล ก เช น ธ รก จผล ตรถยนต และช นส วนยานยนต ธ รก จผล ตเคร องจ กรกล และธ รก จ ก อสร าง ต องการให ไทยเป ดตลาดเหล กให เร วข นและยกเล กข อก าหนดโควตา เน องจากม ความ ต องการใช เหล กจากญ ป นท ม ราคาถ กกว าแต ม ค ณภาพส งกว าเหล กท ผล ตจากโรงงานในไทย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 2

17 1.2 ผลกระทบการเป ดตลาดบร การและลงท น ไทยก บญ ป นไม ได ร บผลกระทบจากการเป ดตลาดบร การและลงท นภายใต JTEPA มากน ก โดย ไทยผ กพ นเป ดตลาดต ากว าขอบเขตของกฎหมายป จจ บ น น กลงท นญ ป นส วนใหญ เล อกใช ส ทธ ประโยชน การ ลงท นและท างานในไทยโดยใช ส ทธ ประโยชน จาก BOI มากกว า JTEPA การลงท นส วนใหญ ของญ ป นในไทย เป นการลงท นในอ ตสาหกรรมผล ตส นค า และม จ านวนไม มากท เป นธ รก จบร การซ งต องขออน ญาตตาม กฎหมายการประกอบธ รก จของคนต างด าว เช น บร การให ก ย มเง นแก บร ษ ทในเคร อ บร การร บจ ดการขนส ง ส นค าระหว างประเทศ และบร การให เช าทร พย ส น เป นต น ส วนคนไทยท เข าไปประกอบธ รก จและท างานใน ญ ป นก ไม ม การใช ส ทธ ประโยชน จาก JTEPA ป ญหาอ ปสรรคสาค ญจากการเป ดตลาดบร การและการลงท นประกอบด วย ก. ป ญหาอ ปสรรคด านการส งออกบร การและลงท นของไทย ได แก น กธ รก จและผ ให บร การของไทยไม ม การใช ประโยชน จากการเป ดตลาดบร การและลงท น มากเท าท ควร แม ว าภายใต JTEPA ญ ป นผ กพ นเป ดตลาดให คนไทยไปลงท นถ อห นข างมากใน ประกอบธ รก จในญ ป นได เก อบท กธ รก จ ประกอบก บญ ป นม การจ ดต งศ นย อ านวยความสะดวก ให คนต างชาต เข าไปลงท น และญ ป นผ กพ นการเป ดตลาดการค าบร การให ไทยมากกว าท ผ กพ น ใน WTO โดยเฉพาะการอน ญาตให คนไทยท ม ความเช ยวชาญเข าไปประกอบอาช พในญ ป นเป น ระยะเวลาไม เก น 3 ป เช น ผ ประกอบอาหารไทย ผ สอนร าไทย ผ สอนดนตร ไทย ผ สอน ท าอาหารไทย และผ สอนภาษาไทย แต ในทางปฏ บ ต ไม ม คนไทยใช ส ทธ ประโยชน จาก JTEPA เข าไปประกอบธ รก จในญ ป นมากน กเน องจากขาดเง นท น ประสบการณ ข อม ลการตลาด และ ข อม ลกฎระเบ ยบการลงท นและการทางานในเช งล ก ไม สามารถส งคนไทยไปท างานเป นผ ประกอบอาช พสปา พน กงานนวดไทย และผ ด แล ผ ส งอาย ได แม ว าภายใต JTEPA ระบ ให ไทยก บญ ป นเจรจาหาทางให คนไทยท ม ค ณสมบ ต เหมาะสมไปท างานได ก ตาม แต ในทางปฏ บ ต การเจรจาประสบความล าบาก เช น ญ ป นอ างว า ย งไม ต องการเป ดตลาดพน กงานนวดไทยเน องจากต องการค มครองคนตาบอดท ม อาช พ พน กงานนวด ข. ป ญหาอ ปสรรคด านการนาเข าบร การและลงท น ได แก ความก งวลจากผ ประกอบการธ รก จบร การท ไม ต องการให ร ฐบาลเป ดตลาดบร การ ได แก ธ รก จขนส งและโลจ สต กส ก อสร าง และค าส งค าปล ก เน องจากผ ประกอบการไทยส วนใหญ เป น SME เง นท นน อย บร การไม ครบวงจร และไม ม เคร อข ายระหว างประเทศ 1.3. การพ ฒนาความร วมม อทางเศรษฐก จภายใต JTEPA JTEPA ครอบคล มความร วมม อ 10 ด าน ได แก (1) เกษตรกรรม ป าไม และประมง (2) การศ กษาและ การพ ฒนาทร พยากรมน ษย (3) การสร างเสร มสภาพแวดล อมทางธ รก จ (4) บร การทางการเง น (5) เทคโนโลย สารสนเทศ (6) ว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม (7) ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (8) การท องเท ยว (9) การส งเสร มการค าและการลงท น ประกอบด วยโครงการความร วมม อย อย ได แก โครงการ คร วไทยส คร วโลก โครงการความร วมม ออ ตสาหกรรมเหล ก โครงการสถาบ นพ ฒนาทร พยากรมน ษย ด านยานยนต โครงการอน ร กษ พล งงาน โครงการเศรษฐก จม ลค าเพ ม โครงการความเป นห นส วนภาคร ฐและเอกชน โครงการ ความร วมม อส งทอและเส อผ า และ (10) ความร วมม อด านอ น ๆ ท ไทยก บญ ป นอาจตกลงเห นชอบร วมก น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 3

18 ในภาพรวม ไทยได ประโยชน จากการจ ดท าความร วมม อฯ ภายใต JTEPA เน องจากไทยเป นผ ร บ มากกว าเป นผ ให อย างไรก ตาม ในทางปฏ บ ต ไทยไม ได ประโยชน ความร วมม อฯ มากเท าท ควรเน องจาก ไม ม ย ทธศาสตร การจ ดท าความร วมม อ ประกอบก บม หน วยงานท เก ยวข องจ านวนมาก ต าง ฝ ายต างทา ขาดการบ รณาการการทางานและกลไกต ดตามผลท ม ประส ทธ ภาพ หลายความร วมม อท ไม ม ความเก ยวข องโดยตรงก บการยกระด บความส มพ นธ ทางเศรษฐก จ ระหว างไทยก บญ ป น เช น ความร วมม อด านการศ กษาและการพ ฒนาทร พยากรมน ษย ซ งเป น ความร วมม อทางว ชาการตามกรอบการท างานปกต เพ อเช อมความส มพ นธ ระหว างประเทศ ซ ง เน นการให ท นส มมนาและฝ กอบรมคร อาจารย และการแลกเปล ยนศ ลปะว ฒนธรรม หลายความร วมม อท ไม ม ความค บหน าในการด าเน นงาน เช น ความร วมม อด านบร การทาง การเง น และความร วมม อการอน ร กษ พล งงาน และความร วมม อด านทร พย ส นทางป ญญา เป นต น ส วนท 2: ผลกระทบและความพร อมของไทยในการเจรจาทบทวนการเป ดตลาดส นค า บร การ การลงท น การจ ดซ อของร ฐ และโครงการความร วมม อในอนาคต 2.1 ผลกระทบและความพร อมการทบทวนการเป ดตลาดส นค า ก. ผลกระทบเช งปร มาณ การศ กษาผลกระทบการเป ดตลาดส นค าภายใต JTEPA ได น าแบบจ าลอง GTAP มาใช เพ อให เห น ผลกระทบท เช อมโยงของหน วยเศรษฐก จ 4 หน วย ได แก ผ ผล ต ภาคคร วเร อนและภาคร ฐ น กลงท น และภาค การขนส ง ภายใต สมม ต ฐานว าประเทศม ระบบเศรษฐก จแบบเป ดและไม ม การแทรกแซงจากร ฐ โดยเล อกส นค า 6 กล ม แบ งเป นกล มส นค าท ภาคเอกชนไทยม ท าท ผล กด นให ญ ป นเป ดตลาดให ไทย 3 กล ม ได แก ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล ผล ตภ ณฑ เน อไก และหม น าตาล และกล มส นค าท ญ ป นม ท าท ผล กด นให ไทยเป ดตลาดให ญ ป น 3 กล ม ได แก ผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ โลหะ และยานยนต และช นส วน เพ อคาดการณ ผลกระทบท จะ เก ดข นต อเศรษฐก จมหภาค โดยได ทาสถานการณ จาลอง 4 ร ปแบบตามตารางท 1 ตารางท 1: สถานการณ จาลองท กาหนดในการประมวลผล รายการส นค าท ญ ป นยกเล กเก บภาษ ส นค านาเข าจากไทย รายการส นค าท ไทยยกเล กเก บภาษ ส นค านาเข าจากญ ป น ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล ผล ตภ ณฑ เหล ก สถานการณ ท 1 ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม ผล ตภ ณฑ โลหะ น าตาล ยานยนต และช นส วน ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล ผล ตภ ณฑ เหล ก สถานการณ ท 2 ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม ผล ตภ ณฑ โลหะ น าตาล ช นส วนยานยนต (ไม รวมยานยนต สาเร จร ป) สถานการณ ท 3 ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล เหม อนสถานการณ ท 2 สถานการณ ท 4 ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม เหม อนสถานการณ ท 2 จากการศ กษาผลกระทบตามแบบจาลอง GTAP พบว า การเป ดตลาดการค ามากข นตามสถานการณ ท ง 4 สถานการณ ข างต นจะเป นผลด ต อเศรษฐก จมหภาคของไทยแสดงตามตารางท 2 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 4

19 ตารางท 2: ผลกระทบต อต วแปรเศรษฐก จมหภาคของไทย สถานการณ 1 สถานการณ 2 สถานการณ 3 สถานการณ 4 Real GDP (market prices) (%) Aggregate capital stock (%) Real private consumption (%) Real government consumption (%) Real investment (%) Export volumes (%) Import volumes (%) Personal Income (%) Real Saving (%) Welfare (millions$) Price of GDP (market price) (%) Export Price(%) Import Price(%) Terms of trade (%) Average price of primary factor (%) Unskilled Labour wage rate (%) Skilled Labour wage rate (%) ท มา: จากการประมวลผลโดย GTAP การเป ดตลาดตามสถานการณ ท 1 (ไทยและญ ป นเป ดเสร การน าเข าผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล เน อไก และเน อหม น าตาล เหล ก โลหะ และยานยนต และช นส วน) ส งผลด ต อต วแปรเศรษฐก จมหภาคของไทย ด กว าการเป ดตลาดตามสถานการณ ท 2, 3 และ 4 สร ปสาระสาค ญด งน การเป ดตลาดท ง 4 สถานการณ ส งผลด ต อการขยายต ว Real GDP กรณ การเป ดตลาดตาม สถานการณ ท 1 ช วยให Real GDP ขยายต วมากท ส ดเม อเท ยบสถานการณ อ น โดยการ ขยายต วของ Real GDP เก ดจากการลงท นของเอกชนและภาคร ฐมากข น การบร โภคและการ ออกของส งคมเพ มข น อย างไรก ตาม การเป ดตลาดตามสถานการณ ท ง 4 แบบท าให ไทยขาด ด ลการค าก บญ ป นเพ มข น เน องจากอ ตราขยายต วของการนาเข าเพ มมากกว าอ ตราขยายต วของ การส งออก หากพ จารณาอ ตราการค า (Terms of Trade) ซ งเป นอ ตราส วนเปร ยบเท ยบราคาส นค าส งออก ก บราคาส นค าน าเข า โดยหากอ ตราการค าม ค าส งแสดงถ งประเทศได เปร ยบทางการค าก บ ประเทศอ น ซ งพบว า การเป ดตลาดตามสถานการณ ท 1 ม อ ตราการค าเพ มมากท ส ด โดย เพ มข นร อยละ 0.22 ซ งมากกว าการเป ดตลาดตามสถานการณ อ น นอกจากน อ ตราการค าม ค า เป นบวกหมายความว า ไทยได ร บผลได จากการค าอ นเก ดจากการเป ดตลาดการค ามากกว า ผลเส ยท เก ดจากการเบ ยงเบนการค า ตารางท 3: แนวโน มการค าระหว างประเทศไทยและญ ป นจาแนกตามรายส นค า (หน วย : ร อยละ) สถานการณ ผล ตภ ณฑ ปลาฯ ผล ตภ ณฑ เน อไก และหม น าตาล ผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ โลหะ ยานยนต และ ช นส วน ไทยส งออกไปญ ป น สถานการณ สถานการณ สถานการณ สถานการณ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 5 รวม

20 สถานการณ ผล ตภ ณฑ ปลาฯ ผล ตภ ณฑ เน อไก และหม น าตาล ผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ โลหะ ยานยนต และ ช นส วน ไทยนาเข าจากญ ป น สถานการณ สถานการณ สถานการณ สถานการณ ด ลการค าของไทย สถานการณ สถานการณ สถานการณ สถานการณ ท มา: จากการประมวลผลโดย GTAP ตารางท 3 แสดงแนวโน มการค าระหว างไทยและญ ป น (พ จารณาเพ ยงสองประเทศ) จ าแนกตามราย ส นค าท ก าหนดไว ในสถานการณ การเป ดตลาดท 1 ถ ง 4 พบว า การท ญ ป นเป ดตลาดให ไทยอย างไม ม ข อจ าก ดด านภาษ และมาตรการท ม ใช ภาษ จะท าให ม ลค าส งออกของไทยไปญ ป นในผล ตภ ณฑ ปลาและ อาหารทะเล ผล ตภ ณฑ เน อไก และเน อหม และน าตาลเพ มข นท กรายการ โดยน าตาลเป นกล มท ม อ ตราการ ขยายต วมากท ส ด รองลงมา ค อ ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม และผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล ตามลาด บ ขณะเด ยวก นการท ไทยเป ดตลาดให ญ ป นอย างไม ม ข อจ าก ดด านภาษ และมาตรการท ม ใช ภาษ ท า ให ม ลค านาเข าจากญ ป นในส นค าผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ โลหะ และยานยนต ช นส วนเพ มข นท กรายการ โดยส นค ายานยนต และช นส วนจะเป นกล มท ม อ ตราการขยายต วของการน าเข ามากท ส ด รองลงมา ค อ ผล ตภ ณฑ เหล ก และผล ตภ ณฑ โลหะ ตามลาด บ ข. ผลกระทบเช งค ณภาพ ผลการว เคราะห เช งค ณภาพในกรณ ท ไทยกาหนดท าท การเจรจาต าง ๆ สร ปได ด งน ภาพท 1: ม ลค าการค าของส นค าในกล มท กาหนดให ไทยก บญ ป นผ กพ นต องเจรจาก นใหม (R) หน วย (ล านเหร ยญฯ) ม ลค าส นค ากล ม R ท ไทยส งออกไปญ ป น ม ลค าภาษ นาเข าส นค ากล ม R ท ญ ป นเร ยกเก บจากส นค าไทย ม ลค าส นค ากล ม R ท ไทยนาเข าจากญ ป น ม ลค าภาษ นาเข าส นค ากล ม R ท ไทยเร ยกเก บจากส นค าญ ป น ส นค าเด นท ไทยผ กพ นเจรจาทบทวนเป ดตลาดให ญ ป นเพ มเต ม ได แก รถยนต ขนาด 1,500-3,000 ซ ซ หากไทยก าหนดท าท การเจรจาโดยน ารายการส นค าท อย ในกล มท JTEPA ก าหนดให ไทยก บญ ป น ต องน ามาทบทวน (ส นค ากล ม R) โดยกรณ ญ ป นม พ นธกรณ ต องทบทวนการเป ดตลาดให ส นค าไทยภายใน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 6 รวม ส นค าเด นท ญ ป นผ กพ นเจรจาทบทวนเป ดตลาดให ไทยเพ มเต ม เช น น าตาลด บ สตาร ชม นสาปะหล ง ไส กรอก หมากฝร ง ท น าแช แข ง ผล ตภ ณฑ ส บปะรด ผล ตภ ณฑ น าตาล ฯลฯ หากพ จารณาสถานะด ลการค าไทยก บญ ป นเฉพาะส นค ากล ม R พบว า ไทยได ด ลการค าก บญ ป น ซ งการเป ดตลาดกล ม R ไทยจะได ด ลการค าก บญ ป น และเป นประโยชน ต อส นค าเกษตรและอาหารของไทย อย างไรก ตาม ร ฐบาลไทยจะส ญเส ยรายได จากเง นภาษ นาเข า เน องจากไทยเร ยกเก บภาษ น าเข า รถยนต สาเร จร ปจากญ ป นในอ ตราส ง ซ งหากพ จารณาจากเง นภาษ น าเข าท ญ ป นจะส ญเส ยจากการเร ยกเก บจากส นค าในกล ม R พบว า ญ ป นส ญเส ย รายได ภาษ น อยกว าท ไทยจะส ญเส ยรายได จากภาษ นาเข า

21 เด อนเมษายน 2554 ซ งส วนใหญ เป นส นค าเกษตรและอาหาร อาท น าตาลด บ ผล ตภ ณฑ น าตาล ไส กรอก สตาร ชม นส าปะหล ง และไส กรอก เป นต น และกรณ ของไทยม พ นธกรณ ต องทบทวนการเป ดตลาดส นค า รถยนต ท กขนาดจากญ ป นภายในเด อนเมษายน 2555 โดยน าม ลค าการส งออกและน าเข าส นค ากล ม R ของ ไทยก บญ ป นมาเปร ยบเท ยบก นโดยใช ฐานข อม ลการค าระหว างไทยก บญ ป นในป 2553 แสดงตามภาพท 1 ผลการว เคราะห พบว า หากไทยก บญ ป นทบทวนเป ดตลาดส นค ากล ม R ท งหมด ม ลค าการค าท ไทย จะได ร บประโยชน จากการเป ดตลาดจะมากกว าม ลค าการค าท ญ ป นได ร บ อย างไรก ตาม หากไทยเป ดตลาด ส นค ากล ม R ร ฐบาลไทยจะส ญเส ยรายได จากเง นภาษ น าเข ามากกว าท ญ ป นส ญเส ยเง นได ภาษ เน องจากไทยม การเก บภาษ นาเข ารถยนต สาเร จร ปจากญ ป นในอ ตราส ง ภาพท 2: ม ลค าการค าของส นค าในกล มท กาหนดโควตา (Q) หน วย (ล านเหร ยญฯ) ม ลค าส นค ากล ม Q ท ไทยนาเข าจากญ ป น 1,238.0 ม ลค าภาษ นาเข าส นค ากล ม Q ท ไทยเร ยกเก บจากส นค าญ ป น ส นค าเด นกล ม Q ท ไทยนาเข าจากญ ป น ได แก เหล กบางน อยกว า ๔.๗๕ ม ลล เมตร ม ลค าส นค ากล ม Q ท ญ ป นนาเข าจากไทย ม ลค าภาษ นาเข าส นค ากล ม Q ท ญ ป นเร ยกเก บจากส นค าไทย ส นค าเด นกล ม Q ท ญ ป นนาเข าจากไทย ได แก กล วย ส บปะรด แฮม และเบคอน หากพ จารณาสถานะด ลการค าไทยก บญ ป นเฉพาะส นค าในกล ม Q พบว า ไทยขาดด ลการค าก บญ ป น ซ งการเป ดตลาดกล ม Q จะทาให ร ฐบาลไทยส ญเส ยรายได จากเง นภาษ นาเข ามากกว าท ญ ป นส ญเส ยจากการเร ยกเก บจากส นค าในกล ม Q จากไทย หากพ จารณาส นค ากล มท ก าหนดให ไทยก บญ ป นม โควตาน าเข า (ส นค ากล ม Q) ตามภาพท 2 พบว า หากไทยก บญ ป นทบทวนเป ดตลาดส นค ากล ม Q เพ มเต ม แม ว าม ลค าการค าโดยรวมท ไทยจะได ประโยชน จากการเป ดตลาดจะน อยกว าม ลค าการค าท ญ ป นได ร บแต ไทยควรเสนอให ญ ป นพ จารณาทบทวนเป ด ตลาด/ขยายโควตา เน องจากส นค าบางรายการในกล ม Q เป นส นค าท ไทยม ศ กยภาพในการผล ตและส งออก และบางรายการเป นประโยชน ต อผ ประกอบการภายใน โดยส นค า Q ท ญ ป นได ประโยชน จากการท ไทยขยาย โควตานาเข าหร อลดภาษ ลง ได แก เหล ก ซ งจะเป นประโยชน ต ออ ตสาหกรรมรถยนต และช นส วนยานยนต ของ ไทย กล มผ ผล ตเคร องใช ไฟฟ าในไทยจะได ร บประโยชน จากการม ต นท นว ตถ ด บท ถ กลง หร อกล วย ส บปะรด แฮมและเบคอน ท ไทยได ประโยชน จากการท ญ ป นขยายโควตาหร อลดภาษ ลง อย างไรก ตาม ท ผ านมา พบว า ผ ส งออกไทยย งม การใช ส ทธ ประโยชน การส งออกส นค าไม เต มโควตา (ยกเว นกล มผล ตภ ณฑ ส กรและเบคอน) ซ ง ภาคร ฐและเอกชนไทยควรเร งใช ประโยชน ในการส งออกให เต มโควตา โดยเฉพาะกล วยและส บปะรดเน องจาก เป นกล มตลาดท ม ศ กยภาพการเต บโตในญ ป น หากพ จารณาส นค าท ไทยก บญ ป นไม ผ กพ นเป ดตลาด (ส นค ากล ม X) ตามภาพท 3 พบว า หากไทยก บ ญ ป นทบทวนเป ดตลาดส นค ากล ม X เพ มเต ม ม ลค าการค าโดยรวมท ไทยจะได ร บประโยชน จากการเป ดตลาด จะมากกว าม ลค าการค าท ญ ป นได ร บอย างมาก โดยกล มส นค า X ท ไทยได ประโยชน ได แก ข าว แป งท าขนม ข าวปลายห ก สตาร ชว ท และผล ตภ ณฑ ธ ญพ ช ขณะท กล มส นค า X ท ญ ป นจะได ประโยชน ได แก บ หร ซ งญ ป น ม ม ลค าการส งออกมาไทยไม มาก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 7

22 ภาพท 3: ม ลค าการค าของส นค าท ไทยก บญ ป นไม ผ กพ นเป ดตลาด (X) หน วย (ล านเหร ยญฯ) ม ลค าส นค ากล ม X ท ญ ป นนาเข าจากไทย ม ลค าภาษ นาเข าส นค ากล ม X ท ญ ป นเร ยกเก บจากส นค าไทย ม ลค าส นค ากล ม X ท ไทยนาเข าจากญ ป น ม ลค าภาษ นาเข าส นค ากล ม X ท ไทยเร ยกเก บจากส นค าญ ป น ส นค าเด นกล ม X ท ญ ป นนาเข าจากไทย ได แก ข าว แป งทาขนม ข าวปลายห ก สตาร ชว ท ผล ตภ ณฑ ธ ญพ ช ส นค าเด นกล ม X ท ไทยนาเข าจากญ ป น ได แก บ หร หากพ จารณาสถานะด ลการค าไทยก บญ ป นเฉพาะส นค าในกล ม X พบว า ไทยได ด ลญ ป นอย างมาก ซ งหากญ ป นยอมร บว าจะเป ดตลาดส นค า X ให ไทยจะเป นประโยชน อย างมากต อไทย ค. ความพร อมในการเจรจาเป ดตลาดส นค าของไทย จากการประมวลผลกระทบเช งปร มาณและเช งค ณภาพสามารถประเม นความพร อมในการเจรจาเป ด ตลาดส นค าของไทยพบว า กล มส นค าท ไทยได ประโยชน และม ความพร อมในการส งออกไปตลาดญ ป น ประกอบด วย 1. ส นค ากล ม R ได แก น าตาลด บ ผล ตภ ณฑ น าม น สตาร ชม นส าปะหล ง ไส กรอก หมากฝร ง ผล ตภ ณฑ ส บปะรด และท น าแช แข ง ขณะเด ยวก นส นค าของไทยท คาดว าจะได ร บผลกระทบหากไทยเป ดตลาด ให แก ญ ป น ได แก รถยนต ส าเร จร ป โดยเฉพาะรถยนต ขนาดความจ กระบอกส บใหญ ต งแต 1,500-3,000 ซ ซ การทบทวนการเจรจาส นค าในกล ม R จะทาให เกษตรกรและกล มผ ผล ตส นค าเกษตรและอาหาร ซ งเป นสาขาท ไทยม ศ กยภาพในการผล ตมากและเก ยวพ นก บประชาชนส วนใหญ ของประเทศได ร บประโยชน ขณะเด ยวก น กล มผ ได ร บผลกระทบอาจเป นผ ผล ตรถยนต ในประเทศไทยซ งส วนใหญ เป นก จการของต างชาต ท เข ามาลงท น ในไทยและผ ผล ตช นส วนยานยนต เพ อป อนเข าส อ ตสาหกรรมรถยนต ในไทย 2. ส นค ากล ม Q (โควตา) โดยไทยควรผล กด นให ญ ป นทบทวนเป ดตลาด/ขยายโควตาแก ไทยเพ มข น ได แก แฮมและเบคอน กากน าตาล แป งม นส าปะหล ง เอสเตอร ร ไฟด สตาร ช และสตาร ชอ น รวมท งเจรจาให ญ ป นรวมการขยายโควตาน าเข าส บปะรดขนาดน าหน กเก น 900 กร มให ไทย ซ งเป นส บปะรดส วนใหญ ท ไทย สามารถปล กและส งออกได ตลอดจนส งเสร มให ผ ประกอบการไทยใช ประโยชน ส งออกส นค าในโควตามากข น โดยเฉพาะการส งออกกล วยและส บปะรด ขณะท พ จารณาเป ดตลาดโควตานาเข าส นค าเหล กจากญ ป นในกรณ ท เป นเหล กค ณภาพส งท ผ ประกอบการไทยไม ม ข ดความสามารถในการผล ต และเป นประโยชน ต อการลดต นท น การผล ตของผ ผล ตส นค าในประเทศท ม ความต องการใช เหล กค ณภาพส ง 3. ส นค ากล ม X ซ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งไม ได น ามาผ กพ นการเป ดตลาดใน JTEPA โดยควร เร ยกร องให ญ ป นผ กพ นเป ดตลาดในกล ม X ได แก ข าว แป งท าขนม ข าวปลายห ก สตาร ชว ท และผล ตภ ณฑ ธ ญพ ช ซ งเป นส นค าท ไทยม ความพร อมส งออกมาก โดยเสนอให ญ ป นพ จารณาให ม การปร บแก ความตกลง (Amendment) เพ อรวมการผ กพ นเป ดตลาดส นค าข างต นในการประช ม Joint Committee ตลอดจน เร ยกร องให น ามาเจรจาทบทวนความตกลงภายในป ท 10 หล งจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ (เด อนเมษายน 2559) ซ งตาม JTEPA กาหนดให ท งไทยก บญ ป นม การทบทวนท วไป (General Review) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 8

23 2.2 ผลกระทบและความพร อมการทบทวนการเป ดตลาดบร การและการลงท นของไทย JTEPA ก าหนดให ไทยก บญ ป นทบทวนข อผ กพ นการเป ดตลาดการค าบร การบางสาขา ได แก บร การ ค าส งค าปล ก บร การซ อมบ าร งร กษาและซ อมแซม บร การให เช า บร การขนส งและโลจ สต กส บร การท องเท ยว บร การการเง น โทรคมนาคม และบร การด านส ขภาพ ซ งจากการว เคราะห ผลกระทบ พบว า หากไทยก บญ ป น ต องเจรจาเป ดตลาดบร การและการลงท นเพ มเต ม ไทยจะอย ในฐานะเป นฝ ายร บมากกว าฝ ายร ก เน องจาก ไทยม กฎระเบ ยบไม เอ อต อการเป ดตลาดท งการเข ามาลงท นและการมาท างานของคนต างชาต และ ผ ประกอบการไทยโดยรวมม ความพร อมในการแข งข นน อยกว า ยกเว นสาขาบร การส ขภาพท ไทยม ความพร อม การแข งข นมากกว า หากไทยหล กเล ยงไม ได ท ต องม การเป ดตลาดเพ มเต มตามพ นธกรณ JTEPA ไทยควรพ จารณาใช ความ ตกลงการค าบร การอาเซ ยน (AFAS) และความตกลงการลงท นอาเซ ยน (ACIA) เป นพ นฐานเจรจาก บญ ป น โดย ไม ควรเป ดตลาดการค าบร การและการลงท นในระด บท เก นไปกว า AFAS และ ACIA ตลอดจนพ จารณาเล อก เป ดตลาดในสาขาบร การและการลงท นท ไทยไม ม ความช านาญ เป นสาขาท ต องใช ความร และเทคโนโลย ช นส ง และเป นสาขาท ไม ก อให เก ดการผ กขาดการแข งข น เพ อป องก นไม ให เก ดผลกระทบต อ SME ท งน สาขาท ญ ป นม ความเช ยวชาญและผ ใช บร การของไทยย งม ความต องการและไทยย งไม ม ผ ประกอบการมาก เช น บร การต อเร อ เด นระหว างประเทศขนาดใหญ ท ต องใช เทคโนโลย ช นส ง บร การเขตปลอดอากรและศ นย กระจายส นค าระหว าง ประเทศท ต ดต งอ ปกรณ ท นสม ย การผล ตเหล กต นน า การผล ตยางรถยนต และการผล ตไดโอดเร องแสง เป นต น 2.3 ผลกระทบและความพร อมการทบทวนด านการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐของไทย ไทยก บญ ป นย งไม ม การเป ดตลาดการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐภายใต JTEPA แต JTEPA ก าหนดให ไทย และญ ป นต องเจรจาการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐในเด อนต ลาคม 2556 ป จจ บ น ญ ป นเป นสมาช กความตกลงการค า พห ภาค ว าด วยการจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐขององค การการค าโลก (GPA-WTO) แล วแต ไทยย งไม เข าเป นสมาช ก ทาให ญ ป นปร บกฎระเบ ยบและการดาเน นการด านการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐให สอดคล องก บ GPA-WTO ขณะท ไทยย งม การเล อกปฏ บ ต ในการจ ดซ อจ ดจ างค ส ญญาบางประเภท ด งน น ไทยย งไม ม ความพร อมและจะเป น ฝ ายเส ยเปร ยบหากม การเจรจาด านการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐภายใต JTEPA ในอนาคต เน องจากผ ประกอบการ ไทยม ข อจาก ดในการเข าส ตลาดภาคร ฐญ ป น เช น ข อจ าก ดด านภาษาและการไม สามารถส บค นข อม ลได โดยง าย นอกจากน ญ ป นม การจ ดซ อจ ดจ างจากต างประเทศน อยและส นค า/บร การท ญ ป นจ ดซ อจะเป นส นค าเทคโนโลย ซ งไม ใช ส นค าท ไทยม ศ กยภาพในการผล ต ในทางกล บก น หากไทยเป ดตลาดการจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐ จะท าให ผ ประกอบการในสาขาก อสร างและพล งงานของไทย โดยเฉพาะผ ประกอบการขนาดใหญ ได ร บผลกระทบเช ง ลบโดยตรงจากการแข งข นท เพ มข น 2.4 ผลกระทบและความพร อมของไทยในการทบทวนโครงการความร วมม อภายใต JTEPA การจ ดท าความร วมม อภายใต JTEPA ไม ส งผลกระทบทางลบต อไทย อย างไรก ตาม เพ อให ไทยได ร บ ประโยชน ส งส ด ไทยควรม ย ทธศาสตร การพ ฒนาความร วมม อทางเศรษฐก จก บญ ป นภายใต JTEPA เพ อให ม ท ศทางพ ฒนาความร วมม อในสาขาต าง ๆ บ รณาการการท างานร วมก นเพ อให ได ประโยชน ส งส ด ตลอดจน เร งร ดการท างานในบางสาขาความร วมม อท ย งไม ม ความก าวหน าในการด าเน นการ เช น บร การทางการเง น การอน ร กษ พล งงาน และทร พย ส นทางป ญญา เป นต น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 9

24 ส วนท 3: ข อเสนอแนะกรอบเจรจา ท าท /แนวทางการเจรจาทบทวน JTEPA ท เหมาะสมและมาตรการ รองร บผลกระทบต อหน วยงานภาคเอกชนและภาคร ฐ และเสนอมาตรการเช งร บและเช งร กใน การปฏ บ ต ตามพ นธกรณ 3.1 ข อเสนอแนะกรอบการเจรจาของไทยในการเจรจาต อเน องภายใต JTEPA การเจรจา JTEPA ในอนาคต ควรใช การเจรจาการค าเป นเคร องม อขยายความเช อมโยงทางเศรษฐก จ การค า การลงท น และการตลาดระหว างไทยก บญ ป น เพ อร กษาส วนแบ งตลาดไทยในญ ป นไม ให ลดลง ขณะเด ยวก นใช JTEPA เป นเคร องม อปร บโครงสร างเศรษฐก จไทยให ม ศ กยภาพการผล ตส นค าและบร การ และยกระด บท กษะการประกอบการของธ รก จไทยให ม มาตรฐานส งข น ท งน การเจรจาเป ดตลาดการค าก บ ญ ป นจะต องคาน งถ งนโยบาย กฎระเบ ยบ ความสามารถทางการแข งข นของไทย และผลประโยชน โดยรวมของ ประเทศ โดยภาคร ฐจะต องจ ดให ม มาตรการช วยเหล อผ ได ร บผลกระทบ และสร างความร ความเข าใจและเร งใช ประโยชน จาก JTEPA เพ อเตร ยมพร อมในการพ ฒนาส นค า บร การ และผ ประกอบการให สอดคล องก บ กฎระเบ ยบและมาตรฐาน เพ อให สามารถแข งข นระหว างประเทศได อย างย งย น กรอบการเจรจาต อเน องของ JTEPA จะน ามาใช ก บการเจรจาเพ มเต มเพ อทบทวน ปร บปร ง หร อ แก ไขความตกลงการค าเสร ในด านส นค า บร การ การลงท น และความร วมม อทางเศรษฐก จ รวมถ งการทบทวน ปร บปร ง หร อแก ไขกรอบความตกลง JTEPA และความตกลงท เก ยวเน องท จะม การเจรจาเพ มเต มในภายหน า โดยสาระสาค ญของกรอบการเจรจาต อเน อง จะครอบคล มประเด นต าง ๆ ด งน ก. การค าส นค า ให ม การทบทวน ลด หร อยกเล กอากรศ ลกากร โดยเน นให ค เจรจาลดอากรศ ลกากรของส นค า เกษตรและส นค าอ ตสาหกรรมท ไทยม ศ กยภาพหร อม เป าหมายในการส งออกไปย งญ ป น เร ยกร องให ม การเป ดตลาดส นค าโดยให น าส นค าเกษตรและเกษตรแปรร ปท เด มไม รวมอย ใน ความตกลง JTEPA มาเจรจาก นใหม ให ม ระยะเวลาในการปร บต วท เหมาะสมแก ส นค าท ม ความอ อนไหว รวมท งมาตรการอ น ๆ เพ อ ลดผลกระทบจากการลดหร อยกเล กอากรศ ลกากร ให ใช พ ก ดอ ตราศ ลกากรตามมาตรฐานระหว างประเทศตามท ค ภาค ตกลงก นหร อตามเกณฑ ของ องค การระหว างประเทศท ค ภาค เป นสมาช กอย และหากม การปร บ แก ไขพ ก ดศ ลกากรตาม มาตรฐานด งกล าว ซ งท าให เก ดการเปล ยนแปลงข อผ กพ นของไทยก สามารถท าได หากการ เปล ยนแปลงน นไม กระทบต อผลประโยชน ในภาพรวมของไทยตามข อผ กพ นท ม อย เด ม ข. กฎว าด วยถ นกาเน ดส นค า จ ดทา ทบทวน หร อปร บปร งกฎว าด วยถ นกาเน ดส นค าให สอดคล องก บโครงสร างการผล ตส นค า ของไทย จ ดท า ทบทวน หร อปร บปร งระเบ ยบปฏ บ ต การร บรองถ นก าเน ดส นค าให โปร งใส ม ประส ทธ ภาพ ไม สร างภาระต นท นท ไม เหมาะสม อ านวยความสะดวกทางการค าให ม ประส ทธ ภาพ รวมท งสน บสน นและส งเสร มการใช ส ทธ ประโยชน จากความตกลง JTEPA ให ใช พ ก ดอ ตราศ ลกากรตามมาตรฐานระหว างประเทศตามท ค ภาค ตกลงก นหร อตามเกณฑ ของ องค การระหว างประเทศท ค ภาค เป นสมาช กอย และหากม การปร บ แก ไขพ ก ดศ ลกากรตาม มาตรฐานด งกล าว ซ งท าให เก ดการเปล ยนแปลงข อผ กพ นของไทยก สามารถท าได หากการ เปล ยนแปลงน นไม กระทบต อผลประโยชน ในภาพรวมของไทยตามข อผ กพ นท ม อย เด ม ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 10

25 ค. ด านศ ลกากร ให ม ความร วมม อทางศ ลกากร เพ อลดหร อขจ ดอ ปสรรคทางการค าและอ านวยความสะดวกทาง การค าให ม ประส ทธ ภาพ รวดเร ว และไม สร างภาระต นท นท ไม เหมาะสม ง. มาตรการปกป องและมาตรการเย ยวยาด านการค า ให ม มาตรการปกป องสองฝ ายระหว างไทยก บญ ป นเพ อค มก นเศรษฐก จและ/หร อเย ยวยาภาค การผล ตส นค าภายในประเทศท ได ร บผลกระทบอย างร ายแรงจากการทะล กของส นค าน าเข า รวมท งมาตรการปกป องกรณ ท เก ดป ญหาด ลการชาระเง น ให ม แนวทางการใช มาตรการตอบโต การท มตลาดและมาตรการตอบโต การอ ดหน นท ไม ข ดก บ กฎเกณฑ ขององค การการค าโลก จ. ส ขอนาม ยและส ขอนาม ยพ ช เน นใช มาตรการส ขอนาม ยและส ขอนาม ยพ ชได เฉพาะมาตรการท สอดคล องก บความตกลงของ องค การการค าโลก ผล กด นให ม กลไกการหาร อ เพ อให สามารถจ ดการก บป ญหาและอ ปสรรคท อาจเก ดข นจากการ ใช มาตรการส ขอนาม ยและส ขอนาม ยพ ชได อย างม ประส ทธ ภาพเท าท จะเป นไปได หาแนวทางลดอ ปสรรคทางการค าท เก ดจากกฎระเบ ยบด านมาตรการส ขอนาม ยและส ขอนาม ย พ ชเท าท จะเป นไปได ฉ. อ ปสรรคทางเทคน คต อการค า เน นย าให ใช มาตรการด านอ ปสรรคทางเทคน คต อการค าได เฉพาะมาตรการท สอดคล องตาม ความตกลงขององค การการค าโลก ให การบ งค บใช กฎหมายหร อกฎระเบ ยบทางเทคน คม ความสอดคล องก บระด บการพ ฒนาข ด ความสามารถของอ ตสาหกรรมไทย ช. การค าบร การ เป ดเสร ภาคบร การอย างค อยเป นค อยไปภายใต กรอบของกฎหมายและนโยบายภาคร ฐแต ละฝ าย โดยระด บการเป ดตลาดรวมระหว างไทยก บญ ป นส งกว าระด บการเป ดตลาดภายใต องค การ การค าโลก เร ยกร องให ญ ป นผ กพ นเป ดตลาดการค าบร การในระด บท ส งกว าท ญ ป นเป ดตลาดให ก บคนไทย ภายใต ข อผ กพ นการค าบร การท ใช บ งค บอย ในทางปฏ บ ต และเร ยกร องให ม การเป ดตลาด บร การในสาขาท ไทยม ศ กยภาพและอ านวยความสะดวกให ผ บร หารและบ คลากรท ม ฝ ม อของ ไทยสามารถเข าไปทางานได ให ม ระยะเวลาในการปร บต วท เหมาะสมส าหร บแต ละสาขาบร การ โดยเฉพาะอย างย งสาขา ธ รก จบร การท ม ความอ อนไหวของไทย ซ. การลงท น ให ค ภาค ม การเป ดตลาดและส งเสร มการการลงท นเพ มข น โดยค าน งถ งระด บการพ ฒนาและ กฎหมายภายในของประเทศ รวมท งทบทวนพ นธกรณ ในความตกลงการลงท นให เหมาะสม และสอดคล องก บผลประโยชน ของท งสองฝ าย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 11

26 ให เร มม การเจรจาเพ อเป ดตลาดการจ ดซ อโดยร ฐไว ในบทการลงท น ภายหล งจากท ไทยเข าเป น สมาช กกรอบความตกลงว าด วยการจ ดซ อโดยร ฐ (Government Procurement Agreement : GPA) ขององค การการค าโลกแล ว ให ม แนวทางในการร กษาส ทธ ของไทยในการใช มาตรการท จ าเป น เพ อร กษาเสถ ยรภาพทาง ระบบการง น การธนาคาร การเคล อนย ายเง นท น อ ตราแลกเปล ยน และส ทธ ในการใช มาตรการ เพ อป องก นความเส ยหายท อาจเก ดข นในกรณ ท เก ดเหต การณ ท อาจกระทบต อด ลการชาระเง น ฌ. ความร วมม อทางเศรษฐก จ ให ม ความร วมม อทางเศรษฐก จในสาขาท เป นประโยชน ต อการค าส นค าเกษตร อ ตสาหกรรม บร การ และการลงท นของไทย ญ. เร องอ น ๆ หาร อในเร องท เป นประโยชน ต อการค าและการลงท นของไทย เสนอให ญ ป นยอมร บการเปล ยนจ ดต ดต อของฝ ายไทยภายใต JTEPA จากเด มกระทรวงการ ต างประเทศของไทยมาเป นกระทรวงพาณ ชย ของไทย 3.2 ข อเสนอแนะท าท / แนวทางของไทยในการเจรจาต อเน องภายใต JTEPA ก. การเป ดตลาดส นค า ผล กด นให ญ ป นน ารายการส นค าท ต องทบทวน (ส นค ากล ม R) มาเจรจาใหม เพ อให ส นค า เกษตรและอาหาร เช น น าตาลด บ สตาร ชม นสาปะหล ง ผล ตภ ณฑ น าตาล และไส กรอก ส งออก ไปญ ป นได เพ มข นและช วยเหล อเกษตรกรและผ ผล ตส นค าเกษตรและอาหารซ งเป นประชาชน ส วนใหญ ของประเทศ ขณะเด ยวก นผ ประกอบการในไทยท ได ร บผลกระทบเป นผ ผล ตรถยนต ส าเร จร ปท กขนาด อย างไรก ตาม ผ ผล ตรถยนต ในไทยอาจไม ได ร บผลกระทบมากข นเน องจาก ผ ผล ตรถยนต ท ครองส ดส วนตลาดเป นก จการในเคร อของญ ป นท ต งอย ในไทย ผล กด นให ญ ป นลดภาษ และขยายโควตาน าเข า ได แก แฮมและเบคอน กากน าตาล แป งม น ส าปะหล ง เอสเตอร ร ไฟด สตาร ช และสตาร ชอ น รวมท งเจรจาให ญ ป นรวมการขยายโควตา นาเข าส บปะรดขนาดน าหน กเก น 900 กร มให ไทย ซ งเป นส บปะรดส วนใหญ ท ไทยสามารถปล ก และส งออกได ผล กด นให ญ ป นพ จารณารวมส นค าท เด มไม ผ กพ นเป ดตลาด (กล ม X) ไว เพ มเต มในข อผ กพ น เช น ข าว แป งทาขนม ข าวปลายห ก สตาร ชว ท และผล ตภ ณฑ ธ ญพ ช ซ งเป นส นค าท ไทยม ความ พร อมในการส งออกอย างมาก โดยเสนอให ญ ป นพ จารณาให ความเห นชอบปร บแก ความตกลง (Amendment) เพ อรวมการผ กพ นเป ดตลาดส นค าข างต นในการประช ม Joint Committee ท กาหนดให จ ดข นเป นประจ าท กป ตลอดจนเร ยกร องให น ามาเจรจาทบทวนความตกลงภายใน ป ท 10 หล งจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ (เด อนเมษายน 2559) ซ งตามตารางการด าเน นการ กาหนดให ท งไทยก บญ ป นม การทบทวนท วไป (General Review) ข. มาตรฐานส นค า กฎถ นกาเน ดส นค า และการอานวยความสะดวกทางการค า เร งเจรจามาตรฐานส นค าเกษตรและอาหาร (SPS) ได แก การเจรจาให ญ ป นยอมร บมาตรฐาน ส นค าไก สดแช แข งแช แข งของไทย ผ กและผลไม ท ไทยม ศ กยภาพการผล ตเพ อการส งออก ได แก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 12

27 ส มโอ ล าไย ชมพ เงาะ ละม ด ฝร ง ลองกอง ขน น มะเฟ อง และน อยหน า เพ อเพ มจ านวน ประเภทส นค าเกษตรและอาหารของไทยท สามารถเข าส ตลาดญ ป น ขอให ญ ป นยอมร บมาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรมและค ณภาพส นค าของไทยและอาเซ ยน เพ มเต ม นอกเหน อจากผล ตภ ณฑ ไฟฟ าบางรายการท ไทยก บญ ป นยอมร บร วมก น ได แก มาตรฐานผล ตภ ณฑ ยาง ว สด ก อสร าง เส อผ าและส งทอ อาหารกระป อง อ ญมณ และ เคร องประด บ เพ อเพ มโอกาสการส งออกส นค าไทยในตลาดญ ป น เร งเจรจากฎถ นก าเน ดส นค าเพ อขยายโอกาสส งออกของไทย ได แก การเจรจาให ญ ป น ยอมร บถ นก าเน ดปลาท น ากระป อง ผลไม กระป อง น าผลไม แยมผลไม ส งทอและเคร องน งห ม และเคร องประด บเพ อให ง ายต อการปฏ บ ต ของไทยในการส งออก ขอให ญ ป นปร บลดค าธรรมเน ยมการออกใบร บรองถ นกาเน ดส นค า (C/O) ของญ ป น เพ อลด ภาระต นท นแก ผ นาเข าของไทย ค. การเป ดตลาดการค าบร การและการลงท น ผล กด นให ญ ป นยอมร บให คนไทยเข าไปให บร การเป นผ ให บร การสปา (Thai Spa Therapist) และผ ให บร การด แลผ ป วย (Thai Certified Careworker) โดยเจรจาให ไทยได ร บประโยชน ไม ต ากว า EPA ท ญ ป นผ กพ นเป ดตลาดให ฟ ล ปป นส และอ นโดน เซ ย กล าวค อ ญ ป นให คน ฟ ล ปป นส และอ นโดน เซ ยท ส าเร จการศ กษาจากสถาบ นการศ กษาในญ ป นและม ค ณสมบ ต สอดคล องก บมาตรฐานว ชาช พของญ ป นสามารถทางานเป น Careworker ได ชะลอการเจรจาเป ดตลาดบร การเพ มเต มก บญ ป นในสาขาค าส งค าปล ก ให เช า และซ อม บ าร ง ขนส งและโลจ สต กส ท องเท ยว การเง น โทรคมนาคม ซ งเป นสาขาท ก าหนดไว ให ม การเจรจาเป ดตลาดเพ มเต มใน JTEPA เน องจากภาคร ฐไทยย งไม ม ความพร อมด านกฎระเบ ยบ เพ อใช ก าก บด แล และภาคเอกชนไทยย งไม ม ความพร อมการแข งข น โดยหากไทยหล กเล ยงไม ได ท ต องม การเป ดตลาดเพ มเต ม ควรพ จารณาเป ดตลาดให ญ ป นไม เก นท ไทยให ประเทศอาเซ ยน อ น ๆ ใน AFAS และ ACIA รวมท งเล อกเป ดตลาดในสาขาธ รก จบร การและการลงท นท ไทยไม ม ความช านาญ เป นสาขาท ต องใช ความร และเทคโนโลย ช นส ง และเป นสาขาท ไม ก อให เก ดการ ผ กขาดการแข งข น เพ อป องก นไม ให เก ดผลกระทบต อ SME โดยสาขาท ญ ป นม ความเช ยวชาญ และผ ใช บร การของไทยย งม ความต องการและไทยย งไม ม ผ ประกอบการมาก เช น บร การต อเร อ เด นระหว างประเทศขนาดใหญ ท ต องใช เทคโนโลย ช นส ง บร การเขตปลอดอากรและศ นย กระจาย ส นค าระหว างประเทศท ต ดต งอ ปกรณ ท นสม ย การผล ตเหล กต นน า การผล ตยางรถยนต และ การผล ตไดโอดเร องแสง เป นต น ง. การจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ ชะลอการเจรจาเป ดตลาดจ ดซ อภาคร ฐ เน องจากไทยย งไม ม ความพร อมด านกฎระเบ ยบ ตลอดจนผ ประกอบการไม ม ความพร อมเข าร วมประม ลงานและปฏ บ ต งานในญ ป น โดยหากไทย หล กเล ยงการเจรจาก บญ ป นไม ได จะต องก าหนดท าท การเจรจาให สอดคล องก บบทบ ญญ ต ใน GPA-WTO และครอบคล มเฉพาะหล กการท วไปท ไม กาหนดรายละเอ ยดในว ธ การจ ดซ อจ ดจ าง ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 13

28 จ. ความร วมม อ ความร วมม อภายใต ข อบทพ ธ การศ ลกากร ขอความร วมม อกรมศ ลกากรญ ป นเพ อร วมพ ฒนาระบบพ ธ การศ ลกากรไทยในประเด นต าง ๆ ได แก (1) การลดระยะเวลาการด าเน นพ ธ การศ ลกากร (2) การพ ฒนา Authorized Economic Operator (3) การน าเทคโนโลย สารสนเทศมาใช (4) เทคน คว ธ ปฏ บ ต ของการ จ ดการความเส ยง และ (5) การตรวจสอบการใช ส ทธ ประโยชน จากการค าเสร ความร วมม อภายใต ข อบทการค าไร กระดาษ ขอความร วมม อญ ป นพ ฒนาการค าไร กระดาษ โดยแลกเปล ยนว ธ ปฏ บ ต ในการพ ฒนา Single Window ท งระหว างการเช อมโยงข อม ลระหว างหน วยงานร ฐ-ร ฐ (G-G) หน วยงานร ฐ-เอกชน (G-B) และเอกชน-เอกชน (B-B) โดยใช กรณ ศ กษาของ Nippon Automated Cargo and Port Consolidated System (NACCS) และ Japan Electronic Open Network Trade Control System (JETRAS) เป นพ นฐานในการพ ฒนา Single Window ของไทย ความร วมม อภายใต ข อบททร พย ส นทางป ญญา ขอความร วมม อญ ป นเพ อเสร มสร างทร พย ส นทางป ญญา โดยผสมผสานระหว างเศรษฐก จเช ง สร างสรรค เศรษฐก จบนฐานความร และภ ม ป ญญาเพ อน ามาใช ประโยชน เช งพาณ ชย และน า เทคโนโลย สม ยใหม มาใช ประโยชน ได แก Content Industry งานศ ลปะห ตกรรม ผล ตภ ณฑ ช มชน อ ญมณ และเคร องประด บ ตลอดจนการส งเสร มและค มครองการใช ประโยชน จาก ทร พย ส นทางป ญญาในเช งพาณ ชย ความร วมม อภายใต ข อบทการแข งข น ขอความร วมม อญ ป นจ ดหล กส ตรฝ กอบรมเร องนโยบายกฎหมายแข งข น กฎหมายค าส งค า ปล กและกรณ ศ กษาการบร หารใช กฎหมายการแข งข นทางการค าก บธ รก จผล ตส นค า/ บร การ เพ อยกระด บความร แก เจ าหน าท น กว ชาการ และน กธ รก จของไทย ความร วมม อภายใต ข อบทความร วมม อสาขาต าง ๆ สาขาเกษตร ป าไม และประมง ขอความร วมม อญ ป นพ ฒนาการบร หารจ ดการน าอย างม ประส ทธ ภาพ เพ อช วยยกระด บ การก าหนดนโยบาย กฎระเบ ยบ มาตรการ การให เง นอ ดหน น และกลไกบร หารระด บ ร ฐบาลกลางและท องถ นพ อเพ มประส ทธ ภาพการใช น า การผล ต การส งเสร มการใช น าให เก ด ประโยชน ส งส ดและเหมาะสมก บก จกรรมต าง ๆ เช น การเพาะปล ก การใช ของคร วเร อนและ อ ตสาหกรรม ตลอดจนสามารถบร หารน าเพ อป องก นป ญหาอ ทกภ ยและภ ยแล งได ขอความร วมม อญ ป นถ ายทอดเทคโนโลย การผล ตส นค าอาหารท ม ศ กยภาพ รวมท งระบบ การเก บ การถนอมร กษา บรรจ ภ ณฑ และการขนส ง และการตรวจสอบค ณภาพให สอดคล องก บข อก าหนด GAP ของญ ป นและความต องการของตลาดญ ป น ได แก มะม วง ท เร ยน มะพร าวอ อน กล วย ส บปะรด ม งค ด ปศ ส ตว และผล ตภ ณฑ ประมง ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 14

29 ขอความร วมม อญ ป นส งเสร มส นค าสหกรณ ไทยก บสหกรณ ญ ป นในโครงการหน ง ผล ตภ ณฑ หน งตาบล (OTOP/ OVOP) เข าส สถานท จ ดแสดงส นค าและศ นย กระจายส นค า ของไทยและญ ป นในภ ม ภาคและเม องท องเท ยวหล กท ได ร บประโยชน ร วมก น ขอความร วมม อญ ป นให ใช ไทยเป นแหล งอาหารส ารองหล กของญ ป น เพ อสร างความม นคง ด านอาหารของญ ป น (Food Security) และเพ มโอกาสการผล ตและการส งออกของไทย ขอความร วมม อญ ป นฝ กอบรมและพ ฒนาเพ อพ ฒนากองเร อประมงน าล กของไทยและ กระบวนการตรวจสอบค ณภาพส ตว น าตามมาตรฐานสากล เพ อให ไทยสามารถแสวงหา ล ทางการท าประมงในน านน าต างประเทศท ไม ข ดต อระเบ ยบขององค การระหว างประเทศ และประเทศท น าเข า รวมท งเพ อพ ฒนาส นค าประมงให ม ค ณภาพและปลอดภ ยต งแต ต นน า ถ งปลายน า ขอความร วมม อญ ป นฝ กอบรมและถ ายทอดเทคโนโลย เร องการน าระบบสารสนเทศ (IT) มาใช ในการจ ดการทร พยากรป าไม เน องจากญ ป นม ความก าวหน าการพ ฒนา IT เพ อใช ใน การจ ดการป าไม การปล กป า การก าหนดแนวเขตการใช ประโยชน ท ด น เพ อให เก ดความ ย งย นในการพ ฒนาป าไม ควบค ก บส งคมอ ตสาหกรรม สาขาการศ กษาและการพ ฒนาทร พยากรมน ษย ขอความร วมม อญ ป นพ ฒนาเคร อข ายมหาว ทยาล ยญ ป นก บไทย โดยเฉพาะมหาว ทยาล ย เน นการเร ยนการสอนและว จ ยด านบร หารธ รก จและเศรษฐศาสตร เพ อพ ฒนาการเร ยนการสอน การว จ ย การแลกเปล ยนน ส ตและคณาจารย การจ ดท าปร ญญาร วม (Double Degree) การ ร บรองค ณภาพการศ กษา และการจ ดต งศ นย ธ รก จไทย-ญ ป นศ กษา เพ อยกระด บความส มพ นธ ด านการศ กษาและทร พยากรมน ษย ท เป นประโยชน ต อการค าระหว างสองประเทศ สาขาการเสร มสร างสภาพแวดล อมทางธ รก จ ขอความร วมม อญ ป นยกระด บค ณภาพการจ ดการและมาตรฐานธ รก จในระด บสากล โดย ส งเสร มให ผ ประกอบการไทยได ร บมาตรฐานการจ ดการท ยอมร บของสากลและญ ป น เช น ISO9001/ISO14001 และ Japan Quality Management System พ ฒนาความร วมม อระหว างไทยก บญ ป นด านการไปลงท นภาคเกษตรในประเทศเพ อนบ าน ของไทย โดยอาศ ยเง นท นและเทคโนโลย ของญ ป น รวมท งความต องการด านการบร โภคส นค า เกษตรในตลาดญ ป น และความชานาญของไทยในตลาดอาเซ ยน โดยได ร บประโยชน ร วมก น สาขาบร การทางการเง น แต งต งคณะผ แทนของไทยและญ ป นเพ อพ ฒนาความร วมม อบร การทางการเง น เน องจาก ท ผ านมาย งไม ม การระบ ท ช ดเจนของฝ ายไทยก บญ ป นอย างเป นทางการเพ อหาร อความ ร วมม อด านน พ ฒนาความร วมม อด านตลาดท นและตลาดหล กทร พย ได แก การศ กษาการน าธ รก จไทย และญ ป นท จดทะเบ ยนในหล กทร พย ของตนและม ค ณสมบ ต ท เหมาะสมไปจดทะเบ ยนเพ อ ระดมท นในอ กประเทศหน ง ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 15

30 ขอความร วมม อญ ป นจ ดการส มมนาเร องนโยบายและว ธ ปฏ บ ต ของญ ป นในการก าก บและ ส งเสร มการประกอบธ รก จค าปล กควบค ก บธนาคาร (คล ายกรณ 7 Eleven Bank) เพ อให ผ ม ส วนได ส วนเส ยของไทยเก ดความต นต วเร องร ปแบบใหม ของการประกอบธ รก จธนาคาร ขอความร วมม อญ ป นจ ดการฝ กอบรมเร องการพ ฒนาข ดความสามารถการด าเน นงานของ องค กรทางการเง นช มชน เช น กล มเกษตรกร กล มอาช พต าง ๆ เพ อใช องค กรทางการเง นช มชน ของญ ป นม ความเข มแข งเป นแบบอย างแก องค กรทางการเง นช มชนของไทย สาขาเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร ขอความร วมม อญ ป นพ ฒนาระบบร ฐบาลอ เล กทรอน กส ของไทยให ม ความสมบ รณ มากข น โดยจ ดการฝ กอบรมเพ อถ ายทอดความร ประสบการณ และเทคโนโลย ท ส าค ญในการพ ฒนา ด งกล าว สาขาว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม ขอความร วมม อญ ป นเช อมโยงเคร อข ายทางว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ระหว างอ ทยาน ว ทยาศาสตร และซอฟแวร ระหว างไทยก บญ ป นเพ อพ ฒนาน กว จ ยไทยก บญ ป นให ม การ แลกเปล ยนความร ด านว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ระหว างก น เพ อรองร บการพ ฒนาบน ฐานความร และนว ตกรรมใหม ขอความร วมม อญ ป นท าการว จ ยและถ ายทอดเทคโนโลย การพ ฒนาส นค านว ตกรรมแห ง อนาคต เช น Biotech, Nanotech, Infotech และ Info Structure ขอความร วมม อญ ป นจ ดส มมนาฝ กอบรมและถ ายทอดว ธ ปฏ บ ต ในการส งเสร มการพ ฒนา เม องและบ านและก จกรรมท ลดการผล ตก าซเร อนกระจก (Smart Community and Smart House) ท ต ดต งอ ปกรณ ประหย ดพล งงานและเป นม ตรส งแวดล อม เพ อช วยให ไทย เป นส งคมคาร บอนต า ได แก การผล กด นการใช แต มอน ร กษ (Eco Point) การส งเสร มให เก ด ระบบการค าคาร บอนเครด ต และการพ ฒนา Clean Development Mechanism (CDM) สาขาว สาหก จขนาดกลางและย อม ขอความร วมม อญ ป นเพ อถ ายทอดความร ประสบการณ และมาตรการสร างความเข มแข ง แก ว สาหก จขนาดกลางและย อม โดยการสน บสน นให SME เข าถ งแหล งส นเช อผ านสถาบ น การเง น/กองท นต าง ๆ และการส งเสร มให SME ม การรวมกล มเช อมโยงต งแต ต นน าถ งปลายน า สาขาการส งเสร มการค าและการลงท น ผล กด นญ ป นจ ดท าโครงการสถาบ นพ ฒนาทร พยากรมน ษย ของอ ตสาหกรรมรถยนต (AHRDIP) ซ งเป นโครงการความร วมม อท ม อย เด มภายใต JTEPA เพ อให เก ดความต อเน อง ด านการพ ฒนาอ ตสาหกรรมยานยนต ไทยอย างต อเน อง ขอความร วมม อญ ป นถ ายทอดเทคโนโลย สม ยใหม ท ใช การผล ตและแปรร ปเหล กและ ผล ตภ ณฑ เหล ก โดยเฉพาะแผ นเหล กเคล อบและผล ตภ ณฑ เหล กท ใช ในอ ตสาหกรรมยานยนต ขอความร วมม อญ ป นถ ายทอดเทคโนโลย พ ฒนาพล งงานทดแทนและอ ตสาหกรรม พล งงานทดแทน ได แก พล งงานลม พล งงานไฟฟ าพล งน า พล งงานแสงอาท ตย พล งงานช วมวล รวมท งการส งเสร มให ประชาชนลดการใช พล งงาน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 16

31 ขอความร วมม อญ ป นให ความช วยเหล อปร บปร งห องทดสอบส นค าส งทอและ เคร องน งห มของสถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ (Lab Testing Center) เพ อให ม การ ยอมร บผลการทดสอบส นค าระหว างไทยก บญ ป น ขอความร วมม อญ ป นให ความช วยเหล อการพ ฒนาระบบห นส วนระหว างภาคร ฐและ เอกชน (PPP) ในการลงท นด านต าง ๆ ได แก การลงท นหาเคร องม อทางการแพทย ราคาส ง มาใช งานโรงเร ยนแพทย เข อน โครงการระบบขนส งท ใช เง นท นและเทคโนโลย ส ง และ โครงสร างพ นฐานด านสาธารณ ปโภค 3.3 มาตรการรองร บการปร บต วของไทย ก. การพ ฒนากลไกการบร หารงาน JTEPA จ ดต งหน วยงานถาวรเพ อต ดตามการใช ประโยชน JTEPA ท งการเป ดตลาดการค าและการ ลงท น การพ ฒนาความร วมม อ รวมท งเป นจ ดต ดต อระหว างหน วยงานของไทยก บญ ป น เป นจ ด ต ดต อก บผ ม ส วนได ส วนเส ยก บ JTEPA ในไทย และเป นหน วยต ดตามความเคล อนไหวด าน เศรษฐก จการค าของญ ป นอย างใกล ช ด ข. มาตรการเช งร กเพ อใช ประโยชน การส งออกภายใต JTEPA เร งสร างความร ความเข าใจและประชาส มพ นธ การใช ประโยชน JTEPA ไปย งกล มผ ผล ต และผ ส งออกส นค าเป าหมายท สามารถใช ประโยชน จากการลดภาษ ท ทยอยปร บเพ มมากข นใน แต ละป และเป นส นค า/บร การท ม โอกาสเต บโตในตลาดญ ป นมาก ประกอบด วย (1) กล มส นค า แช เย นแช แข ง ได แก ไก เป ด ป ปลา ปลาหม ก หอย แมงกะพร น และปลาท ห นแล ว (2) กล ม ผ กและผลไม ได แก มะเข อยาว พร กหวาน ข าวโพด กระเจ ยบ ข า ข ง ม นเทศ เผ อก ส บปะรด อบแห ง ส บปะรดสด (ขนาดเล ก) กล วย มะม วง ม งค ด มะพร าว (3) กล มอาหารแปรร ป ได แก น าม นพ ช ท น ากระป อง หอยลายกระป อง ขนมป งกรอบ แยม ซอสถ วเหล อง เคร องแกง สาเร จร ป ผงปร งรส เคร องด มช กาล ง น าผลไม ผลไม กระป อง และน าส มสายช (4) กล มอาหาร ส ตว ได แก อาหารส น ขและแมว (5) กล มส นค าอ ตสาหกรรม ได แก เอท ล น โพรพ ล น สไตร น แชมพ อ ญมณ และเคร องประด บ กระดาษ ไม อ ด ไฟเบอร บอร ด แผ นไม ว เน ยร ซ เมนต ผล ตภ ณฑ สปา และ (6) กล มบร การ ได แก ร านอาหารไทย บร การทางส ขภาพ สปาไทย จ ดต งหน วยบ มเพาะธ รก จ (Incubation center) เพ อให ค าปร กษา ฝ กอบรม และยกระด บ ข ดความสามารถของผ ประกอบการรายย อยท สนใจท าการค าก บญ ป นเพ อใช ประโยชน จาก JTEPA จาแนกเป นรายส นค า / บร การเป าหมาย เพ อให เก ดการเพ มจานวนผ ประกอบการและ การสร างนว ตกรรม ท กษะด านภาษาและการจ ดการ เพ อเพ มม ลค าการค าระหว างไทยก บญ ป น พ ฒนาระบบข อม ลสารสนเทศทางการค าและการตลาดเช งล ก (Trade Intelligence) ของ ตลาดญ ป น สน บสน นให น กธ รก จไทยร วมท น/หาต วแทนและห นส วนก บญ ป นเพ อเข าไปท าการค าใน ญ ป น โดยเฉพาะในสาขากล มธ รก จด านอาหาร (อาหารไทย อาหารเพ อส ขภาพ และอาหารท ม รสชาต ด tasty และปลอดภ ย) ภ ตตาคาร ร านกาแฟ/ขนม นวดและสปา บร การส ขภาพ และ ธ รก จนาเท ยว สน บสน นให น กธ รก จญ ป นมาลงท นในไทยเพ อผล ตส นค าและบร การเพ อใช ไทยเป นฐานการ ส งออกไปย งอาเซ ยน ญ ป น และค เจรจา FTA อ น ๆ โดยธ รก จเป าหมาย ได แก ยานยนต และ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 17

32 ช นส วน ยางรถยนต เหล กและผล ตภ ณฑ เหล ก อ เล กทรอน กส เคร องใช ไฟฟ า อาหารพร อม ร บประทาน (ready to eat) อาหารเพ อส ขภาพ ส นค าเกษตรอ นทร ย ธ รก จผล ตส นค าและ บร การท ใช เทคโนโลย ส ง โลจ สต กส พล งงานทดแทน บร การว จ ยและห องปฏ บ ต การทดสอบ บร การศ นย จ ดหาช นส วนและส นค าระหว างประเทศ บร การส งแวดล อม ประก นภ ยการขนส ง ระหว างประเทศ น คมอ ตสาหกรรมและสาธารณ ปโภคพ นฐาน ศ นย ร บงาน (Outsourcing Center) และศ นย ปฏ บ ต การภ ม ภาค (ROH) เพ มความเข มงวดในการร กษามาตรฐานการผล ตตลอดผ ท เก ยวข องในโซ อ ปทานการผล ต เพ อยกระด บค ณภาพส นค าไทย ได แก ส นค าเกษตรและอาหาร (ไก ก ง ผ กและผลไม ) พ ฒนาศ กยภาพการผล ต การออกแบบ การสน บสน นการใช เทคโนโลย ใหม และการตลาด ของส นค าส งออกหล กของไทยท ม ระด บความสามารถทางการแข งข นลดลงในตลาดญ ป น ได แก แผงวงจรไฟฟ า เคร องจ กรกล ว ทย โทรท ศน เลนซ เฟอร น เจอร รองเท าก ฬา ผล ตภ ณฑ หน ง ค. มาตรการเช งร บเพ อลดผลกระทบจาก JTEPA เร งสร างความร ความเข าใจและประชาส มพ นธ เร องส นค าส าค ญของญ ป นท ม โอกาสน าเข า มาในไทยได มากข นอ นเน องจากการลดข อจ าก ดทางการค าภายใต JTEPA และเป นกล ม ส นค าญ ป นท ม โอกาสเต บโตในตลาดไทยมากเพ อแจ งข อเท จจร งให ผ ประกอบการไทยเตร ยม ร บม อ ได แก (1) กล มส นค าอาหารและยา ได แก ปลาแมคเคอเรล แอปเป ล เมล อน ยาแก ปวด เคร องส าอาง ชาเข ยว (2) กล มส นค าอ ตสาหกรรม ได แก เคม ภ ณฑ ยางรถยนต เหล กและ ผล ตภ ณฑ เหล ก เคร องยนต และเพลาส งก าล ง เคร องจ กรท ใช ก อสร าง เคร องจ กรแปรร ปโลหะ อ ปกรณ ไฟฟ าเพ อป องก นไฟล ดวงจร รถยนต โดยสารและรถยนต บรรท กและส วนประกอบ รถจ กรยานยนต และส วนประกอบ ช นส วนยานยนต เคร องประด บเง น กล องถ ายร ป และของเล น และ (3) กล มบร การ ได แก ค าส งค าปล ก บร การให เช า ซ อมบาร ง และโลจ สต กส เพ มงบประมาณกองท น FTA เพ อเย ยวยาผ ได ร บผลกระทบจากการเป ดตลาด เพ อให เก ด ความต อเน องของโครงการเพ อช วยเหล อผ ได ร บผลกระทบเพ อปร บต วหร อเตร ยมพร อมพ ฒนา ส นค าและบร การให สอดคล องก บกฎ ระเบ ยบ และมาตรฐานต าง ๆ มากข น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ส 18

33 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) Executive Summary THE STUDY ON IMPACT AND REVIEW OF ALL COMMITMENTS IN THE AGREEMENT INCLUDING TRADE BENEFITS CREATEING FROM THE JAPAN THAILAND ECONOMIC PARTNERSHIP AGREEMENT (JTEPA) By Councilting Centre of National Institute of Development Administration October 2011 The Department of Trade Negotiations has assigned the National Institute of Development Administration to conduct a research project on The Study on Impact and Review of all Commitments in the Agreement including Trade Benefits Createing from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA). The objectives of this study are (1) to assess positive and negative impacts of the liberalization of trade in goods, trade in services, investment, and relevant economic cooperation projects creating after the entry into force of JTEPA; moreover, to analyze main opportunities and treats in order to re-negotiate and solve problems between Thailand and Japan; (2) to analyze the impact of JTEPA and assess Thailand s readiness on negotiation review relating to trade in goods, trade in services, investment, government procurement, and economic cooperation projects under mutually agreed conditions; and (3) to recommend negotiation framework, negotiation positions, and appropriate negotiation directions for the review of this Agreement and propose measures to mitigate the impacts of JTEPA for private and public sectors and propose proactive and defensive measures to implement the Agreement in accordance with the commitments. Part 1: Analysis of Positive and Negative Impacts of Liberalization of Trade in Goods, Trade in Services, Investment and Related Economic Cooperation after the Entry into Force of the JTEPA. 1.1 The Impact of Trade in Goods Liberalization Japan is Thailand s most important trading partner. Products traded between Thailand and Japan are mostly industrial products. However, Japan has been enjoying trade surplus with Thailand. Thai exporters can utilize benefits from the exportation to Japan from three channels, which are as follows: (1) the tariff preference from Generalized System of Preference (GSP); (2) the tariff preference resulting from lower tariff rates under Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA); and (3) the tariff preference resulting from lower tariff rates under ASEAN Japan Comprehensive Economic Partnership (AJCEP). Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 1

34 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) The result of the study shows that JTEPA is the channel utilized most for Thai exporters comparing to the other channels. After JTEPA came into effect on November 1, 2007, JTEPA has played a crucial role for Thai and Japanese products to gain real benefits from the reduction of tariff rates or the elimination of cutoms duties. It helps reduce production cost and increase trade volume continuously. Thailand and Japan have been enjoying an upward trend in their bilateral trade resulting from the implementation of JTEPA. The trade volume increased by 34.2 percent after the implementation of this Agreement comparing to the trade volume before the entry into force of it. As can be seen during the period of four years prior to JTEPA s entry into force ( ), the average trade volume between Thailand and Japan was at USD 37.1 billion, while Thai exports valued USD 14.1 billion and Thai imports valued USD 23.0 billion. However, during the period of four years after the entry into force of JTEPA ( ), the average trade volume betweenthailand and Japan valued USD 49.8 billion, while Thai exports valued USD 18.6 billion and the Thai imports valued USD 31.2 billion. Thai major exporting products which gain benefits from JTEPA are fisheries products, vegetables and fruits, chicken, animal feeds, molasses from sugar, pork, textiles and garments, plastic, chemical, precious stones and jewelry. Thai exporting products utilizing JTEPA preferencial treatment during the period accounted for 68.1 percent of total Thai exports, whereas Thai products adversely affecting from JTEPA are iron/steel products, and vehicle parts. These products are Japan s potential exported products. Thai importing products utilizing JTEPA preferencial treatment during the period of accounted for 8.4 percent of total Thai imports. However, Thailand still faces some difficulties in order to utilize benefits from JTEPA in terms of export and import aspects. The impediments are as follows; a) Impediments Relating to Exportation Tariff barriers: there are many Thai major products exporting to Japan which are not satisfied to the conditions in order to gain the benefit from Japan s market access. It is due to the fact that they are not the products which are bound in Japanese tariff concession for example rice and rice powder. Moreover, there are many products whose tariffs are insufficantly lowered by Japan side for instance frozen squid, prepared chicken products, sugar, canned food, seasoning, wheat products, textiles and garments, leather and foot wears. Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 2

35 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) Import quota restriction: this measure causes difficulties for Thailand to export agricultural products and food to Japan. The products are processed pork, molasses from sugar, tapioca starch, banana, fresh pineapple. Rules of origin: rules of origin for Thai products are difficult to comply with in order to claim customs duties benefits. For example, canned tuna exporting from Thailand cannot comply with the rules of origin, because Japan requires that tunas need to be caught by boats which were registered with IOTC (Indian Ocean Tuna Commission). Moreover, there are other products for instance textiles, garments, fruit juice and jam, precious stones and jewelry, radio and television, animal feed that also cannot claim JTEPA benefits. This situation occurs when Thailand use raw materials importing from the third country. Therefore, utilization rate was less than expected. Import restriction of Thai fruits: Japan allows importation of only some Thai fruits which are mangoes, rambutan, durian, pineapple, coconut, banana, salak, and sweet tamarine. The utilization of JTEPA benefits are mostly from large scale entreprepries: especially large scale entrepreprises located in Bangkok Metropolitan Area, large provinces in central, eastearn and north-eastern areas of Thailand. Exporters in Thailand are partly Japanese owners which invest in Thailand in order to produce goods and re-export back to Japan. While most Thai SMEs are unable to reach information on obligations of market access, customs duties, calculation on Roos; and export procedures to gain JTEPA benefits. b) Impediments Relating to Importation ROOs certificate form fee: the Japanese Chamber requires that Thai importers pay ROOs certificate form fee in order to gain benefit from JTEPA. The fee costs 200 yen per time and 500 yen per item. These expenses are quite high. It creates higer production cost for Thai exporters as well. Some concerns of Thai manufacturers: Some Thai manufacturers such as those produce parts and spare parts, vehicle and iron/steel did not want Thai government to reduce or eliminate custom duties for Japanese products because Japan has much more competitiveness in those products. Moreover, Thai producers requested the government to delay liberalization on Japanese products. Nevertheless, for liberalization of steel/iron, it is found that business groups that use steel/iron as raw materials such as motor vehicles and motor Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 3

36 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) vehicle parts, machinery manufactures and construction businesses wanted Thai government to accelerate reduction or elimination of quota limitation. This is because steel and iron from Japan have higher quality than Thailand s steel and iron. 1.2 Impacts of Trade in Services and Investment Liberalization Thailand and Japan have not substantially been impacted by liberalization of trade in services and investment under JTEPA. Thailand s services schedule committed lower than the Thai current regulations and regime. Most Japanese investors tend to prefer BOI rather than JTEPA in gaining benefits relating to foreign investment and work permit. This is because BOI benefits offer more than those of JTEPA. Japanese investments are mostly in manufacturing sectors. On the other hand, few Japanese investors operate services businesses which must be approved in accordance with Foreign Business Act. Those services sectors are for instance, loan services provided for subsidiaries, international freight forwarder, and leasing services. Thai people working or doing business in Japan have not utilized any advantage from JTPEA. Key Impediments relating to trade in services and investment liberalization are as follows: a) Impediments Relating to Export of Services and Investment Thai investors and service suppliers do not utilize benefits much from market access on trade in services and investment. Under JTEPA, Japan are bound to allow Thai investors holding equity participation more than half of all company s equities in almost all types of businesses in Japan including establishing the facilitation center to accommodate foreign investors. Japan s schedule commitments are bound higher than its commitments under WTO, especially Thai service suppliers possessing high skills are allowed to work in Japan for the period of not over 3 years. These professions are Thai chefs, Thai classical dance teachers, Thai classical music teachers, and Thai language teachers. However, there is no Thai person utilizing this advantage from JTEPA. The reason is that Thai people do not have sufficient funds, marketing information, and in-depth knowledge of Japanese investment regulations and regime. Thai services suppliers who work as spa and massage therapists and care workers cannot be exported. Even JTEPA specifies that Thailand and Japan have to have discussions to find a way for qualified Thai services suppliers to work in Japan, it is quite difficult to negotiate with Japan because Japan always argues that massage therapists are restricted for Japanese blind people. Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 4

37 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) b) Impediments relating to import of services and investment Concern from thai services suppliers and investors: They do not want to liberalize transport and logistics services, construction services, and wholesale and retail sectors. This is because Thai entrepreneurs are mostly small and medium enterprise (SMEs) who have little amount of capital, no fully integrated services and no international network. 1.3 Development of Economic Cooperation under JTEPA JTEPA covers 10 areas of cooperation which are as follows; (1) agriculture, forestry and fisheries (2) education and human resource development (3) business environment enhancement (4) financial services (5) information and communication technology (6) science, technology enegy and environment (7) small and medium enterprise (8) tourism (9) trade and investment promotion including activities which are Kitchen of the World, Steel industry Cooperation Progamme, Automotive Human Resources Development, energy conservation, value-creation economy, public-private partnership and textile and apparels cooperation; and (10) other areas of cooperation as maybe mutually agreed. Overall, Thailand should gain benefits from these cooperation projects because Thailand is a receiver rather than a giver. However, in practice Thailand does not benefit as much as it should because of these reasons: Lack of a proper strategy to mange these cooperation projects: This is because there are many Thai agencies involved, but they lack integration of work and effective monitoring mechanism. Several projects are not directly related enhancement of economic relations between Thailand and Japan. Cooperation on education and human resources for instance, can be seen as a usual academic project in enhancing international relations. This type of cooperation focuses on seminars, funds and cultural exchange programs. Some projects have no progress. These include cooperation projects on financial services, energy conservation and intellectual property. Part 2: The Impacts of JTEPA and Thailand s Readiness for Further Negotiations on Trade in goods, Trade in services, Investment, Government Procurement, and the Future Economic Cooperation Projects 2.1 JTEPA s impacts and Thailand s Readiness for Further Negotiations on Trade in goods a) Quantitative Impacts This research examines the economy-wide impact on trade in goods liberalization under JTEPA by using GTAP model. This model is applied in order to show impacts linked to Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 5

38 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) four economic units which are business, household and government, investor and transport sectors; under the assumption that countries are open market economy with no intervention from their governments. Six groups of products are selected; which are (1) fish and seafood products; (2) chicken and pork products; (3) sugar; (4) steel and iron products; (5) metal products; and (6) automobile and parts. The first three product groups are the products that Thai private sectors want Japan to liberalize while the last three product groups are the products that Japan wants Thailand to liberalize. The simulation is run in four different scenarios to forecast the macro economic impact. These four scenarios are shown in Table 1. Table 1: Scenarios that are run in the simulation List of products that Japan eliminates tariff duties for Thailand Fish and seafood products Scenario 1 Chicken and pork products Sugar Fish and seafood products List of products that Thailand eliminates tariff duties for Japan Steel and iron products metal products automobile and parts Steel and iron products Scenario 2 Chicken and pork products Metal products Automobile parts (not include Sugar automobile) Scenario 3 Fish and seafood products Same as Scenario 2 Fish and seafood products Scenario 4 Same as Scenario 2 Chicken and pork products The result of this study run by the GTAP model shows that more liberalization in the four scenarios would give positive impact to Thailand s macro-economy, as shown in Table 2. The liberalization under Scenario 1 (Thailand and Japan liberalize fish and seafood products, chicken and pork products, sugar, steel and iron products, metal products, and automobile and parts.) would result in better positive effect for Thailand s macro-economy than the liberalization in Scenarios 2, 3 and 4, as described below; The liberalization under the four scenarios would result in the growth of real GDP although the liberalization under Scenario 1 would result in the highest growth of real GDP compared with the other scenarios. Real GDP growth results from increased investment by the private and public sectors, and increased consumption and welfare. However, the liberalization under these four scenarios would cause higher trade deficit for Thailand with Japan because the growth rate of imports is higher than the growth rate of exports. Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 6

39 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) If examining the terms of trade (the ratio of export prices to the import prices), it is found that the trade liberalization under Scenario 1 would create the highest terms of trade, which is at 0.22 percent. If a country s terms of trade is high, the country has more competitive advantage than the other country. Furthermore, if the terms of trade is positive, it means that the country will gain benefits from liberalization rather than a negative effect from trade diversion. Table 2: Impact on Thailand s macro-economic variables Scenario 1 Scenario 2 Scenario 3 Scenario 4 Real GDP (market prices) (%) Aggregate capital stock (%) Real private consumption (%) Real government consumption (%) Real investment (%) Export volumes (%) Import volumes (%) Personal Income (%) Real Saving (%) Welfare (millions$) Price of GDP (market price) (%) Export price (%) Import price (%) Terms of trade (%) Average price of primary factor (%) Unskilled Labour wage rate (%) Skilled Labour wage rate (%) Table 3: Tendency of International trede between Thailand and Japan identified by products (Unit: percent) Scenario Fish Chicken and Steel and Metal Automobile Sugar products pork products Iron products products and parts Total Thailand exports to Japan Scenario Scenario Scenario Scenario Thailand imports from Japan Scenario Scenario Scenario Scenario Thailand s trade balance Scenario Scenario Scenario Scenario Source: GTAP Simulation Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 7

40 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) Table 3 shows the trend of trade between Thailand and Japan (only the two countries are taken into account) which is categorized by products in different scenarios. It is found that Japan s trade liberalization by elimation of all tariff and non-tariff barriers would increase Thailand s exporting value to Japan in fish and seafood products, chicken and pork products, and sugar. Sugar export value s increasing rate is the highest while chicken and pork products, and fish and seafood products are second and third high respectively. In the meantime, Thailand s trade liberalization by elimination of all tariff and non-tariff barriers would increase Japan s exporting value to Thailand in steel and iron products, metal products, and parts of vehicle products. The export value s increasing rate of automobile and parts is the highest while the iron andsteel products and metal products are second and third respectively. b) Qualitative Impacts According to qualitative analysis, Thailand should determine its negotiating positions as follows; Figure 1: Trade value of the product group which Thailand and Japan are obliged to re-negotiate (products under Category R ) Unit (Million USD) Trade value of R product group that Thailand exported to Japan Value of import duties on R product group which Japan charged from Thai products Trade value of R product group that Thailand imported from Japan Value of import duties on R product group which Thailand charged from Japanese products Main products that Japan is bound to review for further liberalization for instance raw sugar, tropica starch, sausage, gum frozen tuna, pineapple products, sugar products. Main products that Thailand is bound to review for further liberalization which ar automobile with CBU between 1,500-3,000 cc. If examining trade balance of R product group between Thailand and Japan, it is found that Thailand would enjoy trade surplus with Japan. And if the R product group is liberalized, it would be beneficial for agricultural and food products of Thailand. However, the Thai government would lose revenue from the decrease of custom duties on automobiles which have very high tariff rates. On the other hand, Japan would lose revenue from the reduction of custom duties less than Thailand would. In the case that Thailand and Japan decide to liberalize all products under Categry R which Japan and Thailand are obliged to review their own commitments by April 2011 Japan is to review its commitments on agricultural and food products such as raw sugar, sugar products, sausauges, and tapioca starch while Thailand is to review its commitments on all sizes of passenger cars), by comparing export and import values of products in Category R of both countries based on trade data in 2010 as illustrated in Figure 1, it is found that Thailand s trade value of products in this group would be higher than Japan s. However, the Thai government would lose revenue from customs duties more than Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 8

41 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) Japan loses its revenue from customs duties. This is because Thailand s customs duties on automobiles from Japan are very high. If analyzing the products under Category Q (the product group that Thailand and Japan have imported quotas) as illustrated in Figure 2, it is found that if Thailand and Japan liberalize more on Q product group, Thailand s trade value of products in this group would be lower than Japan s. However Thailand should still request Japan to consider allowing more markert access or expanding its imported quotas because Thailand has potential to produce and to export some products in the Q product group, and also some products are benefitial to Thai domestic producers. Steel and iron are Q products that Japan would gain benefits when Thailand expands its imported quota or reduces the customs duties. The benefits would also go to the Thai automobile and automobile parts industries, as well as the Thai electrical appliances industry which would enjoy the lower prices of raw materials. Bananas, pineapples, ham and bacon are also in the Q product group. However, the Thai exporters have not fully utilized all amount of the quotas provided (except pork and becon products). Thai public and private sectors should try to take advantages by utilizing all the quotas, particularly the quotas on bananas and pineapples, which have potential to expand in the Japanese market. Figure 2: Trade value of the product group with imported quotas (products under Category Q ) Unit (Million USD) Trade value of Q product group that Thailand imported from Japan Value of import duties on Q product group that Thailand charged from Japanese products ,238.0 Main product of Q product group that Thailand imported from Japan is steel with the width of less than 4.75 mm. Trade value of Q product group that Japan imported from Thailand Value of import duties on Q product group which Japan charged from Thai products Main products of Q product group that Japan imported from Thailand are babanas, pineapples, ham If examining trade balance of Q product group between Thailand and Japan, it is found that Thailand would suffer from trade deficit. And if the Q product group is liberalized, the Thai government would lose more revenue from the decrease of custom duties on the Q product group collected from Japan than Japan would lose revenue collected form Thailand. If examining the products which have been excluded from the goods liberalization by Japan and Thailand (products under Category X ) as illustrated in Figure 3, it is found that if Thailand and Japan decide to liberalize the X product group, Thailand s value of trade of products in this group would be higher than Japan s. The products in this group that Thailand would get the advantages are rice, flour, broken rice, starch, cereal products Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 9

42 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) whereas the products that Japan would gain the benefits are cigarettes which have not been exported much to Thailand. Figure 3: Trade value of the product group that have been excluded from the goods liberalization (products under Category X ) Unit (Million USD) Trade value of X product group that Japan imported from Thailand Value of import duties on X product group that Japan charged from Thai products Value of X product group that Thaialndimported from Japan Value of import duties on X product group which Thailand charged from Japanese products Main Products of X product group that Japan imports from Thailand are rice, flour, broken rice, starch, and cereal products. Main products of X product group that Thailand imports from Japan are cigaretts. If examining trade balance of X product group between Thailand and Japan, it is found that Thailand would enjoy trade surplus with Japan. If Japan liberalized this product group, it would greatly be beneficial to Thailand. C) Thailand s Readiness for Further Negotiations on Trade in Goods Based on the quantitative and qualitative analysis, it can be concluded that the products which Thailand has competitiveness and potential to export to Japanare are as follows; 1. R Product Group: The products in this category include raw sugar, oil products, starch, sausage, chewing gum, pineapple products, and frozen tuna. On the contrary, the Thai products which are expected to be badly affected from liberalization are automobiles with the CBU between 1,500 3,000 cc. The review of the negotiations in the R product group would be beneficial to the Thai farmers and producers of agricultural and food products which involve a large number of Thai people. In the meantime, the adversely affected group would be automobile and parts producers in Thailand which are mostly foreign enterprises investing in Thailand. 2. Q Product Group: Thailand should urge Japan to review its commitments and further liberalize by allowing more market access and expanding imported quotas on the products such as ham and bacon, molasses, tapioca starch, estirified starch, and other starches including pineapples with weight over 900 grams which are planted and exported by Thailand. Furthermore, the Thai government should educate and promote Thai exporter to utilize JTEPA in particular on bananas and pineapples. Nevertheless, Thailand should considering expanding imported quotas on high quality steel and iron which Thai producers are unable to produce. This would help reduce production costs for the Thai domestic products. Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 10

43 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) 3. X Product Group: This product group is the group that Japan has not made its commitments under JTEPA. Hence, Thailand should request Japan to liberalize products in this category which are rice, flour, tapioca starch and cereal products. Thailand should request Japan at the Joint Committee meeting to make an amendment of the agreement to liberalize these products which Thailand has high potential to export to Japan. Thailand should also request that these products be re-negotiated within the 10 th year after the entry into force of JTEPA when the General Review is required. 2.2 JTEPA s Impacts and Thailand s Readiness for Further Negotiations on Trade in services and Investment JTEPA specifies that Thailand and Japan have an obligation to review the commitments of market access on trade in services in order to enter into negotiations in some sectors including retail and whole sale services, maintenance and repair services, rental services, transportation and logistics services, tourism services, financial services, telecommunication services, and health services. According to this analysis, it is found that if Thailand and Japan have to enter into further negotiations on trade in services and investment, Thailand will play a defensive role. This is because Thai laws and regulations are not conducive to investment and work of foreigners. Moreover, most Thai entrepreneurs are not competitive in most services except for health services. If Thailand cannot refrain from negotiating with Japan to further liberalize in accordance with the obligations under JTEPA, Thailand should consider using ASEAN Framework Agreement on Services (AFAS) and ASEAN Comprehensive Investment Agreement (ACIA) as the basis for negotiations with Japan. Therefore, Thailand should not make its commitments on services and investment higher than those committed under AFAS and ACIA. Thailand should liberalize the service and investment sectors which require high level of tehnology and expertise that Thai service suppliers do not possess, as well as the sectors which are not prone to monopoly in order to prevent an adverse impact on Thai SMEs. The sectors still needed in Thailand and that Japanese services providers have expertise are, for instance; international ship building services, duty free services, international distribution center services, upstream iron manufacture, tire manufacture, and light emitting diode manufacture. 2.3 JTEPA s Impacts and Thailand s Readiness for Further Negotiations on Government Procurement Thailand and Japan have not made any market access commitments in government procurement. However, JTEPA specifies that Thail and Japan have to enter into negotiations on government procurement by October At present, Japan is a member of the Plurilateral Agreement on Government Procurement (GPA) under WTO that led to formation Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 11

44 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) of Japanese laws and regulations in compliance with GPA obligations. Thailand has yet become a GPA member, therefore; some of Thailand s laws and regulations on government procurement can still be discriminatory. Consequently, Thailand is not ready and would be at a disadvantage in the future negotiations with Japan. This is because Thai entrepreneurs have limitions on accessibility to the Japanese government procurement market, for instance, barriers of language and difficulty of information accessibility. Furthermore, only a small number of foreign procurement of goods and services has been done by the Japanese government. Goods and services that have been procured by Japan mostly limit to those with high technology which Thailand is not competitive at. On the other hand, if Thailand eliminates market access barriers in government procurement for Japan, Thai entrepreneurs might be egatively impacted, particularly those in construction and energy services. 2.4 JTEPA s Impacts and Thailand s Readiness for Further Negotiations on Cooperation Projects Cooperation projects under JTEPA would not cause any negative impacts on Thailand. Nevertheless, in order to gain maximum benefitst from these projects, Thailand should have a strategic plan to develop such economic cooperation projects with Japan. The strategic plan should integrate, develop and accelerate the operation of the projects which have no progress such as financial services, energy conservation and intellectual property projects. Part 3: Recommendations on the Negotiation Framework and the Negotiation Positions/Directions for Thailand to Enter into Further Negotiations on JTEPA, Proposed Measures to Mitigate the Impacts of JTEPA on the Thai Public and Private Sectors, and Proposed Proactive and Defensive Measures in Implementing JTEPA in Accordance with the Commitments 3.1 Recommendations on the Negotiation Framework for Further Negotiations on JTEPA JTEPA should be used to as a tool to expand the trade and investment relationship between Thailand and Japan, in order to maintain the level of Thailand s market share in Japan. Simultaneously, JTEPA should be used as a tool to re-structure the Thailand s economic structure in order to enhance the competitiveness in manufacturing and services sectors, as well as to raise the skills and standards of the Thai businesses. Nevertheless, in the negotiations with Japan, Thailand s domestic policies, regulations, competitiveness and overall interests must be taken into account. The Government has to establish remedial measures for the people and business sectors that are affected by JTEPA, including to raise the awareness of all stakeholders and to promote utilization of JTEPA, in order that Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 12

45 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) preparation of manufacturing and services sectors compliance with the regulations and standards can be made timely. This will lead to sustainable development of the country. The negotiation framework of the JTEPA review will be applied in the negotiation process to review, improve or revise the agreement in the areas of goods, services, investment and economic cooperation, including the process to review, improve or revise the framework agreement and the subsequent agreements that will be negotiated in the future. The substances of the negotiation framework in each area are as follows: a) Trade in Goods To review, reduce or eliminate customs duties by focusing on the reduction of tariff on agricultural and industrial goods that Thailand has potential or target to export to Japan. To seek for additional market access by requesting for the re-negotiation of agricultural and agricultural-processed goods that are categorized as the exclusion list. To allow sufficient time for liberalization of sensitive products and to allow for measures to be taken to reduce the impacts of the tariff reductions. To apply customs classification and to allow for the future modifications of customs classification in line with the international standards agreed by the Parties or the standards of international organizations that Thailand and Japan are Parties. Such modifications may cause some changes on Thailand s commitment; however, it shall not undermine the overall interests of Thailand under the Agreement. b) Rules of Origin To develop, review or improve the rules of origin in a way that corresponds to the manufacturing structure of Thailand. To develop, review or improve the operational certification procedures to be transparent and effective and do not create unnecessary costs. Such procedures should be aimed at facilitating trade, as well as supporting and promoting utilization of JTEPA. To apply customs classification and to allow for the future modifications of customs classification in line with the international standards agreed by the Parties or the standards of international organizations that Thailand and Japan are Parties. Such modifications may cause some changes on Thailand s Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 13

46 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) commitment; however, it shall not undermine the overall interests of Thailand under the Agreement. c) Customs Procedures To cooperate on customs procedures in order to reduce or eliminate trade barriers, to facilitate trade, and to avoid unnecessary costs between the Parties. d) Safeguard Measures and Trade Remedial Measures To establish bilateral safeguard measures between Thailand and Japan in order to protect and/or provide relief to domestic production sectors from the adverse impacts of the influx of imported goods, and to establish safeguard measures in the event of balance-of-payments difficulties. To establish anti-dumping and countervailing measures which are in line with WTO rules. e) Sanitary and Phytosanitary Measures To limit the application of sanitary and phytosanitary measures only to those in compliance with WTO rules. To create consultation mechanisms in order to effectively address problems and obstacles potentially resulted from SPS measures. To seek to as much as possible reduce trade barriers resulted from SPS measures. f) Technical Barriers to Trade To limit the application of TBT measures only to those in compliance with the WTO rules. To limit the application of laws or regulations on technical standards only to those corresponding to the level of the Thai industrial development competitiveness. g) Trade in Services To progressively liberalize trade in services within the framework of domestic laws and policies of each party, with a view to achieving higher levels of liberalization of Thailand and Japan than those under the WTO. Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 14

47 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) To seek for Japan s higher level of liberalization than the current commitment, and to seek for market access in the sectors that Thailand has potential by facilitating the mobility of Thai executives including all categories of skilled personnel to work in Japan. To allow sufficient time for liberalization of service sectors, particularly those which are sensitive sectors for Thailand. h) Investment To seek for more market access and more investment promotion from the other party by taking into consideration of the level of development and domestic laws, and to review the Investment Chapter in a manner that is beneficial to both parties.to commence the negotiations on government procurement under the Investment Chapter after Thailand has become a Member of the Government Procurement Agreement (GPA) under the WTO. To reserve the government's rights to apply necessary measures so as to protect the country s stabilities in finance, banking, movement of capital, currency exchange as well as to apply measures to safeguard the country s balance of payment. i) Economic Cooperation To create economic cooperation in the areas that are beneficial to trade in agricultural and industrial goods, trade in services and investment of Thailand. j) Other areas To discuss the areas that are beneficial to trade and investment of Thailand. To propose that the the JTEPA contact point of Thailand be changed from the Ministry of Foreign affairs to the Ministry of Commerce. 3.2 Recommendations on the Negotiation Positions/Directions for Thailand to enter into Further Negotiations on JTEPA a) Trade in Goods Request that the list of products under Category R be re-negotiated so that the items such as raw sugar, tapioca starch, sugar products and sausages Request that Japan reduces customs duties and expands import quotas on products such as ham and bacon, molasses from sugar, tapioca starch, esterified starches, and other modified starches, as well as to request that Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 15

48 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) Japan expands the import quota on pineapples weight over 900 grams, which are grown and exported by Thailand. Request that the current exclusion list of goods (X) be included in Japan s commitments. Those items are baking powder, rice broken, tropica starch, and cereal prouduct, which Thailand has export potential. The proposal should include an amendment to the agreement to include tariff reductions of the mentioned products and be submitted to the Joint Committee Meeting which is held annually. In addition, those products should be incorporated in the general review which will be done within 10 years after the date of the entry into force of the agreement. b) Standards, Rules of Origin and Trade Facilitation Request that Japan accept the Thai standards on fresh and frozen poultry, fresh vegetables, and fresh fruits in order to increase the number of the Thai products that can enter the Japanese market. The agricultural products that Thailand has potential to export are for example pomelo, longan, rose apple, rambutan, sapodilla, guava, long kong, jackfruit, star apple and custard apple. Request that Japan recognize the Thai and ASEAN industrial standards and quality for more products, in addition to those have been mutually recognized, in order to create more export opportunity for the Thai products. Such products that should be included in the proposal are for example rubber products, construction materials, garments and textiles, canned food, jewelry and ornaments. Request that the rules of origins for some products be less stringent so that those products be able to utilize the preferences granted under JTEPA. Such products include canned tuna, canned fruits, fruit juice, fruit jam, textiles and apparels, and ornaments. Request that Japan reduce the fee for certificate of origins (C/O) in order to reduce the costs of importing goods from Japan for the Thai importers. c) Trade in Services and Investment Request that Japan allow the Thai spa therapists and the Thai certified careworkers to provide services in Japan. The market access that Thailand gets should not be less favorable than which is accorded to the Philippines and Indonesia, that is, Japan allows Filipino and Indonesian service suppliers, Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 16

49 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) who graduate from the institutions in Japan and possess the required qualifications to work as careworkers in Japan. Delay the negotiations on wholesale trade and retailing services, rental services, maintenance and repair services, transport and logistics services, tourism services, financial services, and telecommunication services which are subject to review in JTEPA because the regulations in these sectors are not well in place and the competitiveness in these sectors is still relatively low for Thailand. However, if further market access is unavoidable, the level of commitments should not be higher than that in AFAS and ACIA, and the committed sectors should be those that Thailand has no potential, as well as those need advanced knowledge and technology and are not prone to monopoly. This is to prevent negative effects to the Thai SMEs. The sectors which Thailand still needs and Japan has high potential are such as international ship building services, duty free services, international distribution center services, upstream iron manufacture, tire manufacture, and light emitting diode manufacture. d) Government Procurement Delay the negotiations on government procurement since the regulations are not in place and the Thai firms have low potential to place bids and operate in Japan. Nevertheless, if Thailand cannot refrain from the negotiations, its negotiation positions should be in line with the obligations in the WTO GPA; and the coverage should be limited to the general principles. e) Cooperation Cooperation on Customs Procedures Propose that Japan and Thailand co-develop Thailand s customs procedures in the following areas: (1) reduction of the period of time for customs procedures; (2) development of Authorized Economic Operator; (3) implementation of information technology; (4) risk management techniques; and (5) inspection of JTEPA utilization documents Cooperation on Paperless Trading Request that Japan help develop paperless trading system. This includes exchanging information and developing the single window system, by linking the databases of government and government (G-G), government and business (G-B), and business and business (B-B) using the example on Nippon Automated Cargo and Port Consolidated System (NACCS) and Japan Electronic Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 17

50 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) Open Network Trade Control System (JETRAS) case to be a basis for Thailand single window system. Cooperation on Intellectual Property Request for promotion of intellectual property rights by integrating the knowledge on creative economy, knowledge-based economy, local wisdom and technology to apply for commercial purpose in the following areas: (1) content industry, (2) handicrafts, (3) local products (4) jewelry and ornaments, and (5) promotion and protection of intellectual property rights for commercial purpose. Cooperation on Competition Policy Request for technical assistance on competition policy laws, wholesale and retail trade laws, and the application of competition policy laws on manufacturing and services sectors. Cooperation on Agriculture, Forestry and Fishery Request for technical assistance on water management. This is to help develop policies, regulations, measures, subsidy schemes and administration systems on water at the central and local levels, in order that to increase effectiveness of water usage and production as well as to promote the maximum usage of water and to prevent flood and drought. Request for cooperation to promote products from the Thai cooperatives and Japanese cooperatives under the OTOP and OVOP schemes. This includes promoting those products in the distribution and exhibition centers in the region and in the tourist resorts where are mutually beneficial for both countries. Propose that Japan use Thailand as the primary backup source of food reserves in order to strengthen the food security of Japan, and at the same time to increase the production and export opportunities for Thailand. Request for Japan s cooperation to help organize training/development of the deep-sea fishing fleet and the process of examining water quality standards for Thailand. This will create opportunities for Thailand to do fishing in international waters that is not contrary to the rules of international organizations and the importing countries. It will also help improve the quality of the Thai fishery products from upstream to downstream. Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 18

51 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) Request for Japan s cooperation to organize training and to transfer knowledge on information technology systems to manage forest resources. This is because Japan has advanced knowledge and development of forest management, forestation and land usage. Cooperation on Education and Human Resource Development Request for Japan s cooperation to establish networks among Japanese and Thai universities, by focusing on teaching and learning as well as research in the fields of business administration and economics. This will lead to enhancement of both countries relations in education and human resource, including in the areas of research, student and teacher exchange, double degree courses, quality assurance and establishment of the center of Thailand-Japan study. Cooperation on Enhancement of Business Environment Request for Japan s cooperation on enhancement of quality and standards of business management for the Thai firms, by supporting them to meet the international and Japanese management standards. Develop cooperation between Thailand and Japan in the agricultural sector to co-invest in neighboring countries of Thailand, based on the demand of Japanese products in those countries, Japan s capital and technology, and Thailand s expertise in the ASEAN market. This will lead to both countries mutual benefits. Cooperation on Financial services Appoint representatives of Thailand and Japan to develop cooperation on financial services since there have not been contact points assigned from both countries to discuss this area of cooperation. Develop cooperation on capital and securities markets. This may be done by taking a study on how to promote Thai and Japanese listed securities with qualifications to register and raise funds in the third country. Request for Japan s assistance in organizing seminars on Japan s policies and practices of regulating and promoting retail-banking business (such as the case of 7-11 Banks). This will help educate and encourage the Thai firms on a new type of business. Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 19

52 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) Request for Japan s assistance in organizing trainings on the enhancement of capacity of local financial institutions for farmers and other occupational groups, by using Japan s local financial institutions as example for the Thai s. Cooperation on Information and Communication Technology Request for Japan s cooperation on development of the e-government system by organizing trainings to have knowledge, experience and technology transferred to Thailand. Cooperation on Science, Technology, Energy and Environment Request for Japan s cooperation on science and technology network linkages between science and software parks of Thailand and Japan, including establishing the exchange programs on the Japanese and Thai researchers to support the knowledge and innovation development. Request for Japan s cooperation on innovative products researches and technology transfer such as Biotech, Nanotech, Infotech และ Info Structure. Request for Japan s cooperation to organize trainings and to transfer knowledge on Smart Community and Smart House which uses energysaving and environmental-friendly systems, in order to help reduce carbon emission. These include the introduction of Eco Point System, Carbon Trading System, and Clean Development Mechanism. Cooperation on Small and Medium Enterprises Request for Japan s cooperation to transfer knowledge and experience on how to enhance competitiveness of small and medium enterprises. This may include measures to provide access to financial assistance for SMEs through financial institutions/funds, and to promote SMEs to associate as groups from upstream to downstream production. Cooperation on Trade and Investment Promotion Push forward the proposal on Automotive Human Resources Development Institute Project (AHRDIP), a project that already included in JTEPA, in order to achieve continuity in the development of Thai automotive industry. Request for Japan's cooperation on modern technology used for production and processing of iron and steel products, especially steel and coated steel products used in the automotive industry. Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 20

53 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) Request for Japan s cooperation on technology transfer and industrial development of renewable energy including wind power, hydro power, solar energy biomass, as well as campaigns to encourage people to reduce energy consumption. Request for Japan's cooperation to help improve product testing facilities of the Lab Testing Center of the Thailand Textile Institute in order to test the products traded between Thailand and Japan. Request for Japan's cooperation to assist the development of Public Private Partnership (PPP) investments in various fields such as investment in costly medical equipments for medical schools, dam projects, transportation systems with high capital and technology, and basic infrastructure. 3.3 Adjustment Measures for Thailand a) Development of Mechanisms to Administer JTEPA Establish a permanent agency to monitor utilization of JTEPA in terms of trade and investment liberalization, and development of cooperation. This agency could be served as the JTEPA contact point between Thailand and Japan, the JTEPA contact point with stakeholders in Thailand, and the unit to monitor Japan s trade and economy. b) Proactive Measures to Utilize JTEPA Create awareness and promote the use JTEPA in the manufacturers and exporters so that they can take advantage of the tax reduction that gradually increases every year. The products and services which have a lot of growth opportunities in the Japanese market are as follows: (1) chilled and frozen products including chicken, duck, crab, fish, jellyfish, squid, mussels and cut fish; (2) fruits and vegetables including eggplant, peppers, sweet corn, okra, sweet potato, taro, ginger, galangal, fresh and dried pineapple, banana, mango, mangosteen, and coconut; (3) processed food including vegetable oil, canned tuna, clams, biscuits, jam, soy sauce, finished curry paste, seasoning powder, energy drinks, fruit juice, canned fruit and vinegar; (4) animal feed including dog and cat food; (5) industrial products including ethylene, propylene, styrene, shampoo, jewelry, paper, plywood, veneer sheets, fiber board, cement and spa products; and (6) services including Thai restaurants, healthcare, and Thai spa. Establish business incubation centers to provide consulting, training and upgrading the capacity of small entrepreneurs who are interested in making Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 21

54 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) business with the Japanese partners by utilizing JTEPA. This is to increase the number of entrepreneurs and innovation, to enhance language and management skills, and to increase the trade value between Thailand and Japan. Develop trade intelligence information systems of the Japanese market. Encourage the Thai-Japanese business partnerships to enter the Japanese market, by focusing on the food industry (Thai food, healthy food; and tasty and safe food), restaurants, coffee shops, massage and spa services, and tourism business. Encourage Japanese investors to invest in Thailand in manufacturing and services industries and to use Thailand as a base for exports to ASEAN, Japan, and the other FTA partners. The target industries include automobile and parts, tire, iron and steel products, electronics products, electrical appliances, ready-to-eat food, healthy food, organic products, hightechnology products and services, logistics services, renewable energy, research and laboratory testing service center, international supplying parts and goods center, environmental services, insurance services, international transport services, industrial park and infrastructure services, outsourcing enter, and regional operating headquarters (ROH). Apply strict manufacturing standards of goods in the production chain to improve the quality of Thai products, including agricultural and food products (such as chicken, shrimp, vegetables and fruits). Enhance competitiveness in production, design, use of new technology and marketing in the industries where Thailand's competitiveness in the Japanese market has declined. These industries include integrated circuits, machinery, radios, televisions, lens, furniture, sports shoes and leather products. c) Reactive Measures to Mitigate the Impacts of JTEPA Create awareness and educate people and firms on what Japanese products/services that could enter and grow in the Thai markets due to the reduction of trade restrictions under JTEPA. These products and services are as follows: (1) food and drugs, including mackerel fish, apples, melons, pain killers, cosmetics and green tea; and (2) industrial products, including chemicals, tires, iron and steel products, engine and transmission shafts, Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 22

55 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) construction machinery, metal processing machinery, short-circuit protection devices, passenger cars and parts, trucks and parts, motorcycles and parts, automotive parts, silver jewelry, cameras and toys; and (3) services, including wholesale trade and retailing services, rental services, maintenance and repair services, and logistics services. Increase the budget for the FTA Fund to remedy the impacts of trade liberalization in order to achieve continuity of the projects to help people affected, or to prepare and develop products and services to meet the various regulations and standards Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 23

56 The study on impact and review of all commitments containing in Trade Agreement including the trade benefits creating from the Japan Thailand Economic Partnership Agreement (JTEPA) Councilting Centre of National Institute of Development Administration Page E 24

57 1.1 หล กการและเหต ผล บทท 1 หล กการและเหต ผลของโครงการศ กษา จากการท ไทยก บญ ป นได จ ดท าความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (Japan Thailand Economic Partnership Agreement JTEPA) และม ผลใช บ งค บต งแต ป 2550 ซ งม เน อหาครอบคล มการ เป ดเสร การค าส นค า การค าบร การ และการลงท น การจ ดท าความตกลงว าด วยกลไกการระง บข อพ พาท และ การด าเน นโครงการความร วมม อทางเศรษฐก จด านต าง ๆ ระหว างไทยและญ ป น ซ ง JTEPA ก าหนดให ม การ เจรจาทบทวนพ นธกรณ ต าง ๆ อาท การเป ดตลาดส นค าและบร การ การค มครองการลงท น การจ ดซ อจ ดจ าง โดยร ฐ และการเคล อนย ายบ คคลธรรมดา เป นต น ต งแต ป 2553 ในส วนการค าส นค า ไทยและญ ป นได เป ดตลาดส นค าอ ตสาหกรรมและส นค าเกษตรบางรายการ และ จะทยอยลดและยกเล กภาษ ตามกรอบระยะเวลาท ก าหนดตามประเภทกล มส นค าท วไป ส นค าอ อนไหว และ ส นค าอ อนไหวส ง ซ งภายใต JTEPA กาหนดระยะเวลาให ไทยก บญ ป นหาร อเพ มเต มเพ อเป ดตลาดส นค ายานยนต และส นค าเกษตรบางรายการ ได แก เน อส กรแปรร ป และน าตาล ไว ภายในป นอกจากน ย งพบว า ตลอดเวลาต งแต ไทยเข าเป นภาค ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น แม เป นท ทราบก นด ว าม ลค าการค า ระหว างไทยก บญ ป นจะเพ มอย างต อเน อง แต ในทางปฏ บ ต ย งม ส นค าไทยหลายรายการท ม ศ กยภาพท าตลาด ในญ ป นและท ได ร บประโยชน จากการเป ดตลาดภายใต JTEPA แต ย งไม สามารถใช ประโยชน ได เต มท เช น ส บปะรดสดขนาดเล ก และปลาท น ากระป อง เป นต น ในส วนการค าบร การและการลงท น ไทยและญ ป นตกลงทบทวนการเป ดตลาดในสาขาต าง ๆ อาท ค า ส งค าปล ก การให เช า การซ อมบาร ง การใช มาตรการปกป องฉ กเฉ นสาหร บการค าบร การ การทบทวนภาพรวม สาขาบร การท งหมด ตลอดจนพ จารณาผ กพ นเร องการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ ซ งอาจท าให ไทยต องพ จารณาปร บ กฎระเบ ยบและผ กพ นการเป ดตลาดมากข นตามกรอบเวลาท ก าหนดไว ในป นอกจากน ไทยก บ ญ ป นย งม โครงการความร วมม อสาขาต าง ๆ ภายใต JTEPA อาท ความร วมม อด านเกษตรกรรม ความปลอดภ ย อาหาร การเสร มสร างสภาพแวดล อมทางธ รก จ อ ตสาหกรรมเหล ก ยานยนต การอน ร กษ พล งงาน ฯลฯ ซ งต อง ม การต ดตามและทบทวนผลการด าเน นงานด านความร วมม อท ด าเน นการไปแล วและท จะด าเน นการต อเพ อ กาหนดท ศทางการทางานร วมก นระหว างหน วยงานท เก ยวข องของไทยก บญ ป นได อย างม ประส ทธ ภาพ ป จจ บ นไทยก บญ ป นอย ระหว างพ จารณาผ กพ นการเป ดตลาดส นค า บร การ และการลงท น รวมท ง พ ฒนาความร วมม อทางเศรษฐก จในสาขาต าง ๆ เพ มเต ม อย างไรก ตาม มาตรา 190 ในร ฐธรรมน ญแห ง ราชอาณาจ กรไทย พ.ศ ม บทบ ญญ ต ว าหน งส อส ญญาใดท ม ผลผ กพ นด านการค า การลงท น หร อ งบประมาณอย างม น ยส าค ญน น ก อนจะให หน งส อส ญญาฯ ม ผลผ กพ นก บประเทศ ร ฐบาลต องจ ดให ม การร บ ฟ งความค ดเห นของประชาชน และเสนอกรอบการเจรจาต อร ฐสภาด วย จ งม ความจ าเป นอย างย งท ก อนท ไทย อาจผ กพ นการเป ดตลาดส นค า บร การ การลงท น การจ ดซ อจ ดจ างของร ฐ และความร วมม อทางเศรษฐก จ สาขาต าง ๆ ควรศ กษาถ งผลกระทบหล งท าความตกลงฯ และความพร อมของผ ม ส วนได เส ยของไทยท งภาคร ฐ และเอกชนเพ อเตร ยมความพร อมร บม อก บการเป ดตลาดเพ มข นจากเด ม รวมท งเสนอแนะว ธ ปฏ บ ต เพ อกระต น การใช ประโยชน ของส นค าส งออกท ม ศ กยภาพของไทย โดยการด าเน นงานข างต นช วยให ร ฐบาลสามารถ ก าหนดกรอบการเจรจา ท าท การเจรจา การใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จฯ และมาตรการ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 1 1

58 ร บรองผลกระทบได อย างม ประส ทธ ภาพ จ งจ าเป นต องท าการศ กษาผลกระทบและแนวทางการเจรจา ทบทวนความตกลงในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น 1.2 ว ตถ ประสงค ของการศ กษา 1) เพ อประเม นผลกระทบด านบวกและลบของการเป ดตลาดการค าส นค า บร การ การลงท น และการ จ ดท าความร วมม อทางเศรษฐก จท เก ยวข องต งแต เร มบ งค บใช JTEPA พร อมท งว เคราะห สร ปโอกาส และ อ ปสรรคท สาค ญเพ อนาไปส การเจรจาแก ไขป ญหาระหว างฝ ายไทยก บญ ป น 2) เพ อว เคราะห ผลกระทบและความพร อมของไทยในการเจรจาทบทวนความตกลงด านการค าส นค า บร การ การลงท น การจ ดซ อจ ดจ างของร ฐ และโครงการความร วมม อในภาพรวมตามเง อนไขเวลาท ไทยก บ ญ ป นระบ ไว ในความตกลงร วมก น 3) เพ อเสนอแนะกรอบเจรจา ท าท เจรจา และแนวทางการเจรจาทบทวน JTEPA ท เหมาะสมส าหร บ ร ฐบาลและมาตรการรองร บผลกระทบต อหน วยงานภาคเอกชนและภาคร ฐ และเสนอมาตรการเช งร บและเช ง ร กในการปฏ บ ต ตามพ นธกรณ และสามารถนามาปฏ บ ต ได จร ง 1.3 ขอบเขตการศ กษา 1) ศ กษาผลกระทบด านบวกและลบของการเป ดตลาดการค าส นค า บร การ การลงท น การจ ดซ อจ ด จ างของร ฐภายหล งจากความตกลงม ผลใช บ งค บ และการจ ดท าความร วมม อทางเศรษฐก จท เก ยวข องภายใต JTEPA พร อมท งว เคราะห โอกาสและอ ปสรรคของไทยต งแต เร มใช JTEPA โดยศ กษาผลกระทบท งเช งปร มาณ และค ณภาพ ท งน การศ กษาผลกระทบเช งปร มาณจะต องครอบคล มเร องต าง ๆ ด งน ว เคราะห โอกาส และอ ปสรรคของการเป ดเสร การค าส นค าเกษตรและอ ตสาหกรรม บร การ การลงท น การจ ดซ อจ ดจ างของร ฐ และการจ ดท าความร วมม อทางเศรษฐก จระหว างไทยก บ ญ ป นต งแต เร มบ งค บใช ความตกลงฯ จนถ งป จจ บ น โดยม ขอบเขตครอบคล มรายการส นค า และบร การท ระบ อย ในข อผ กพ นตามพ นธกรณ JTEPA ท งน การว เคราะห เน นศ กษาบ ญช รายการอ อนไหวและอ อนไหวส งของกล มส นค า รวมท งให ความส าค ญก บส นค าและบร การท ต องเร งเจรจาตามเง อนเวลาพ นธกรณ ความตกลงของไทยและญ ป น ศ กษานโยบาย กฎระเบ ยบ ว ธ ปฏ บ ต ท เก ยวข องก บการนาเข าส นค า บร การ และการลงท นของ ญ ป นและการเข าไปลงท นและทางานในญ ป น ศ กษาการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จฯ ของไทยและญ ป น และระบ โอกาส พร อมท งป ญหาอ ปสรรค รวมถ งประเด นทางการค าใหม ท คาดว าญ ป นอาจใช เป นอ ปสรรคต อ การส งออกส นค าไทย 2) ว เคราะห ผลกระทบและความพร อมของไทยในการเจรจาทบทวนการเป ดตลาดการค าส นค า บร การ การลงท น การจ ดซ อจ ดจ างของร ฐ และโครงการความร วมม อท เก ยวข อง ศ กษาผลกระทบจากการเป ดเสร และข ดความสามารถการแข งข นของส นค าไทยท จะต องเร ง เจรจาทบทวนก บฝ ายญ ป น ท งในกรณ ขอให ญ ป นพ จารณาผ กพ นเป ดตลาดเพ มเต มแก ฝ ายไทย เช น เน อส กร น าม นพ ช ผล ตภ ณฑ จากข าว อาหารทะเลและอาหารทะเลแปรร ป น าตาลและ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 1 2

59 ผล ตภ ณฑ และส บปะรด เป นต น และในกรณ ท ไทยต องพ จารณาผ กพ นเป ดตลาดเพ มเต มให ญ ป น เช น ม นฝร ง หอม เหล กและผล ตภ ณฑ ช นส วนยานยนต (เคร องยนต ส วนประกอบ เคร องยนต ) รถยนต ขนาดใหญ และอ ปกรณ ไฟฟ า เป นต น ศ กษาแนวทางการใช ประโยชน จากการจ ดท าความร วมม อภายใต JTEPA อย างม ประส ทธ ภาพ ได แก ความร วมม อเร องเกษตรกรรม ความปลอดภ ยอาหาร ความเช อมโยงระหว างสหกรณ ความร วมม อคร วไทยส คร วโลก อ ตสาหกรรมเหล ก อ ตสาหกรรมยานยนต อ ตสาหกรรมส งทอ และเคร องน งห ม อน ร กษ พล งงาน เศรษฐก จสร างม ลค า ห นส วนภาคร ฐและเอกชน ความ ร วมม อถ ายทอดความร ด าน ICT ว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม และความ ร วมม อด านการเสร มสร างสภาพแวดล อมทางธ รก จ 3) เพ อเสนอแนะกรอบเจรจา ท าท เจรจา และแนวทางเจรจาทบทวน JTEPA ท เหมาะสมส าหร บ ร ฐบาลและมาตรการรองร บผลกระทบต อหน วยงานภาคเอกชนและภาคร ฐ และเสนอมาตรการเช งร บและเช ง ร กในการปฏ บ ต ตามพ นธกรณ และสามารถนามาปฏ บ ต ได จร ง โดยครอบคล มด านการลดภาษ ส นค า มาตรการ ท ม ใช ภาษ ส นค า การเคล อนย ายบ คคล การจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ และความร วมม อสาขาต าง ๆ ท เก ยวข อง ท งน รวมถ งการดาเน นการด งต อไปน จ ดอ นด บความส าค ญของส นค า บร การ การลงท น ในการผล กด นให ญ ป นเป ดตลาดเพ อ ประโยชน ส งส ดของประเทศไทย เสนอแนวทางการเจรจาเพ อผล กด นให เก ดโครงการความร วมม อและการปฏ บ ต ตามข อตกลง ของความร วมม อให บรรล ผลสาเร จ เสนอแผนปฏ บ ต การรองร บการเป ดตลาดเพ มเต มท งภาคส นค า บร การ และการลงท นให ก บ ญ ป น เพ อลดผลกระทบในเช งลบและใช โอกาสจากความตกลงให ได ประโยชน ส งส ด 1.4 ประโยชน ท คาดว าจะได ร บ 1) ม ผลการศ กษาภาพรวมและผลกระทบด านบวกและลบของการเป ดตลาดการค าส นค า บร การ การ ลงท น การจ ดซ อจ ดจ างของร ฐ และการจ ดท าความร วมม อทางเศรษฐก จท เก ยวข องภายใต JTEPA พร อมท ง ว เคราะห โอกาสและอ ปสรรคของไทยจากการบ งค บใช JTEPA 2) ม ผลการว เคราะห ผลกระทบในระยะส นและระยะยาวของประเด นท ไทยก บญ ป นจะต องเจรจา เพ มเต มในอนาคตครอบคล มท งการเป ดตลาดการค าส นค า บร การ การลงท น การจ ดซ อจ ดจ างของร ฐ และ โครงการความร วมม อท เก ยวข อง 3) ม ข อเสนอแนะกรอบเจรจาและแนวทางการเจรจาทบทวน JTEPA ท เหมาะสมส าหร บร ฐบาลและ มาตรการรองร บผลกระทบต อหน วยงานภาคเอกชนและภาคร ฐ และเสนอมาตรการเช งร บและเช งร กในการ ปฏ บ ต ตามพ นธกรณ และสามารถนามาปฏ บ ต ได จร ง 1.5 กรอบแนวค ด กรอบแนวค ดการด าเน นโครงการศ กษาฯ เร มด วยการทบทวนภาพรวมการเป ดตลาดการค าส นค า เกษตรและอ ตสาหกรรม บร การ และการลงท น รวมท งความร วมม อทางเศรษฐก จระหว างไทยก บญ ป นท อย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 1 3

60 ภายใต JTEPA ต งแต ป 2550 ถ งป จจ บ น รวมท งความส มพ นธ ทางเศรษฐก จ การค า การลงท น และการ ท องเท ยวระหว างไทยก บญ ป นท ไม ได ผ านช องทางการใช ประโยชน จาก JTEPA อาท การท ญ ป นเข ามาลงท นใน ไทยโดยใช ประโยชน จากมาตรการส งเสร มการลงท นท ได ร บอน ม ต จากส าน กงานคณะกรรมการส งเสร มการ ลงท น และการน าเข าและส งออกระหว างไทยก บญ ป นท ไม ได ใช ประโยชน จาก JTEPA แต ใช ประโยชน จาก ช องทางอ น ๆ เช น ความตกลงห นส วนเศรษฐก จอาเซ ยน-ญ ป น (AJCEP) และความตกลงองค การการค าโลก (WTO) เป นต น รวมท งศ กษาอ ปสรรคทางการค าต าง ๆ ระหว างไทยก บญ ป น แผนภาพท 1-1 กรอบแนวค ดโครงการศ กษาผลกระทบและแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลง ในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น ศ กษาโดยใช การเก บข อม ลท ต ยภ ม และปฐมภ ม ท งในและต างประเทศ การเป ดตลาดและความร วมม อทางเศรษฐก จภายใต JTEPA ป ผลกระทบจากการเป ดตลาด การค าส นค า บร การ ลงท น และความร วมม อเศรษฐก จ การเป ดตลาดเพ มเต ม ตามพ นธกรณ หล งจากป 2553 ความพร อมและการคาดการณ ผลกระทบ จากการเป ดตลาดและความร วมม อฯ ท ผ กพ นไว เด ม และท อาจต องผ กพ นใหม จากการเป ดตลาดส นค า ( ส นค า เกษตร อาหาร เหล ก รถยนต ฯลฯ ) บร การ ลงท น การเคล อนย าย แรงงาน และการจ ดซ อโดยร ฐ ว เคราะห ผลโดยใช แบบจาลองทาง เศรษฐศาสตร สถ ต และบร หารธ รก จ สามารถระบ โอกาส อ ปสรรค และ ผลกระทบเช งบวกและลบจาก การเป ดตลาดและความร วมม อ ภายใต JTEPA และผ ม ส วนได เส ย ผลท ได ร บ (1) กรอบการเจรจา ท าท การเจรจา (2) ส นค า / บร การท ม ศ กยภาพ (3) ส นค า / บร การท ได ร บผลกระทบ (4) การใช ประโยชน JTEPA (5) มาตรการเช งร กและร บ (6) แผนงาน / โครงการท เก ยวข อง หล งจากน นเป นการศ กษาและประเม นความพร อมของหน วยงานร ฐและเอกชนของไทยท ประเด นท ภายใต JTEPA ก าหนดให ไทยก บญ ป นหาร อเพ มเต มต งแต ป 2553 เป นต นไป ซ งครอบคล มท งในส วนเก ยวก บ การค าส นค า เช น การเป ดตลาดส นค ายานยนต และส นค าเกษตรบางรายการ ได แก เน อส กรแปรร ป และน าตาล และในส วนท เก ยวก บการค าบร การและการลงท น อาท การค าส งค าปล ก การให เช า การซ อมบ าร ง และบร การ สาขาส ขภาพ เป นต น ตลอดจนความพร อมในการใช มาตรการปกป องฉ กเฉ นส าหร บการค าบร การ และเร องอ น ๆ อาท การจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐ และความพร อมของไทยและญ ป นในการกระช บความร วมม อภายใต โครงการ ความร วมม อต าง ๆ ภายใต JTEPA อาท ความร วมม อด านเกษตรกรรม ความปลอดภ ยอาหาร การเสร มสร าง สภาพแวดล อมทางธ รก จ อ ตสาหกรรมเหล ก ยานยนต และการอน ร กษ พล งงาน ฯลฯ สาหร บการว เคราะห ผลกระทบ ในภาพกว าง คณะผ ว จ ยใช การรวบรวมข อม ลท ต ยภ ม และปฐมภ ม ด วย ว ธ จ ดการประช มกล มย อย (Focus Group) การส มภาษณ ล ก และการสารวจโดยส งแบบสอบถามไปย งกล มเป าหมาย เพ อให ได ข อม ลท เหมาะสม โดยการเก บรวบรวมข อม ลเป นการเก บรวบรวมข อม ลท งในไทยและญ ป น จากน น นาข อม ลมาประมวลโดยใช แบบจ าลองทางเศรษฐศาสตร และแบบจ าลองทางการบร หารธ รก จ โดยในส วนของ การใช แบบจาลองทางเศรษฐศาสตร น น คณะผ ว จ ยจะใช แบบจ าลองด ลยภาพท วไป Global Trade Analysis ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 1 4

61 Project (GTAP) เพ อว เคราะห ผลกระทบทางเศรษฐก จมหภาค เช น ผลกระทบต อต นท นและราคาส นค า สว สด การของผ บร โภคและผ ผล ต และการกระจายผลประโยชน และผลกระทบระหว างกล มต าง ๆ อย างไรก ตาม เน องจาก GTAP ม ข อจ าก ดในการว เคราะห ด านฐานข อม ลและสมม ต ฐานท ก าหนด ด งน น เพ อให การว เคราะห ผลกระทบม การประมวลภาพท รอบด าน คณะผ ว จ ยจะได น าผลการส ารวจด วย แบบสอบถามก บหน วยงานภาคร ฐและภาคเอกชนผ ม ส วนได ส วนเส ย และการประช มกล มย อย การส ารวจ ภาคสนาม และการจ ดส มมนาระดมความค ดเห น รวมท งจะได ทาการว เคราะห กฎระเบ ยบ สภาพความเป นจร ง ทางธ รก จได ร บข อม ลจากผ ท เก ยวข องและผ ท ได ร บประโยชน และผลกระทบจาก JTEPA รวมท งเปร ยบเท ยบ ระหว าง JTEPA ก บความตกลงการค าเสร ฉบ บอ น ๆ ท ญ ป นท าก บค เจรจา เช น ฟ ล ปป นส มาเลเซ ย เว ยดนาม และอ นโดน เซ ย ท เป นค แข งทางการค าท สาค ญของไทยในตลาดญ ป น ตลอดจนเปร ยบเท ยบความแตกต างและ ประโยชน ของ JTEPA ก บความตกลงห นส วนเศรษฐก จอาเซ ยน-ญ ป น (AJCEP) ผลท คาดว าจะได ร บจากการศ กษา ได แก (1) หน วยงานท เก ยวข องของไทยและคณะผ เจรจาม กรอบ การเจรจาและท าท เจรจาในประเด นการค าส นค า บร การ การลงท น และความร วมม อทางเศรษฐก จสาขาต าง ๆ (2) หน วยงานภาคร ฐและเอกชนทราบส นค าและบร การส าค ญท ม ศ กยภาพและส นค าและบร การส าค ญท ได ร บ ผลกระทบ (3) สามารถก าหนดว ธ ใช ประโยชน จาก JTEPA และร บทราบโอกาสและอ ปสรรคท เก ดข นจากการ เป ดตลาดและความร วมม อทางเศรษฐก จภายใต JTEPA (4) หน วยงานภาคร ฐ เอกชน และผ ม ส วนได ส วนเส ย ของไทย โดยเฉพาะผ ประกอบการขนาดกลางและย อม (SME) ม มาตรการเช งร กและร บเพ อเตร ยมร บม อก บ การเป ดตลาดการค า และ (5) ม ข อเสนอแนะในการจ ดท าแผนงานและโครงการส าหร บหน วยงานภาคร ฐและ เอกชนเพ อพ จารณาใช ประโยชน ต อไป 1.6 ขอบเขตและว ธ การศ กษา คณะผ ว จ ยม การกาหนดขอบเขตและว ธ การศ กษาในแต ละประเด น ด งน (1) ศ กษาผลกระทบด านบวกและลบของการเป ดตลาดการค าส นค า บร การ การลงท น การจ ดซ อจ ด จ างของร ฐภายหล งจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ และการจ ดท าความร วมม อทางเศรษฐก จท เก ยวข องภายใต JTEPA พร อมท งว เคราะห โอกาสและอ ปสรรคของไทยต งแต เร มบ งค บใช ความตกลง JTEPA ต งแต ป 2550 โดย จะท าการศ กษาท งในเช งปร มาณ (Quantitative) และค ณภาพ (Qualitative) โดยว เคราะห โอกาส และ อ ปสรรคของ การเป ดตลาดส นค าเกษตรและอ ตสาหกรรม ซ งภายใต JTEPA ไทยก บญ ป นตกลงน าส นค ามา ลด/ยกเล กภาษ หร อก าหนดโควตาพ เศษให แก ก นค ดเป นกว าร อยละ 90 ของรายการส นค าท ม การค าระหว างก น โดยคณะผ ว จ ยท าการศ กษาผลกระทบของรายส นค า ซ งครอบคล มท ง อ ปสรรคด านภาษ และอ ปสรรคท ม ใช ภาษ อาท กฎว าด วยถ นก าเน ดส นค า มาตรการส ขอนาม ย พ ชและส ตว มาตรฐานส นค าอ ตสาหกรรม และการก าหนดโควตาน าเข า เป นต น รวมท งความ พร อมในการเป ดตลาดในรายการบ ญช รายการส นค าอ อนไหวและอ อนไหวส ง การเป ดตลาดบร การและการลงท น โดยในกรณ สาขาบร การจะครอบคล มท งสาขาบร การท ไทย ม ศ กยภาพในการไปญ ป น โดยในเบ องต นจะศ กษาไม น อยกว าสาขาด านการบร การส ขภาพและ ด แลผ ส งอาย และการท องเท ยว (ร านอาหาร) และสาขาบร การท ญ ป นม ศ กยภาพเข าตลาดไทย โดยในเบ องต นจะศ กษาไม น อยกว าสาขาบร การว ชาช พ และบร การท เก ยวเน องก บการผล ต ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 1 5

62 ส นค า ค าส งค าปล ก ส งแวดล อม ขนส งและโลจ สต กส การท องเท ยว และการลงท นท ม ใช ภาค บร การ เช น การผล ตส นค า และการเกษตร ตลอดจนการใช มาตรการปกป องฉ กเฉ นส าหร บ การค าบร การ และการเคล อนย ายบ คคลธรรมดาเพ อไปทาธ รก จหร อไปทางาน การเจรจาและการผ กพ นด านการจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐ ซ งเป นประเด นใหม ท ไทยก บญ ป นผ กพ น ต องเจรจา การจ ดท าความร วมม อทางเศรษฐก จระหว างไทยก บญ ป นต งแต เร มบ งค บใช JTEPA จนถ ง ป จจ บ น ซ งครอบคล มความร วมม อด าน (1) ความร วมม อด านเกษตร ป าไม และประมง ได แก ความร วมม อด านอาหารปลอดภ ย (Food Safety) และความร วมม อระหว างท องถ น (Local to Local Linkage) (2) ความร วมม อด านการศ กษาและพ ฒนาทร พยากรมน ษย (3) ความ ร วมม อด านการสร างเสร มสภาพแวดล อมทางธ รก จ (4) ความร วมม อบร การทางการเง น (5) ความร วมม อด านเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร (6) ความร วมม อด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม (7) ความร วมม อด านว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (8) ความร วมม อด านการท องเท ยว และ (9) ความร วมม อด านการส งเสร มการค าและการลงท น (10) โครงการส งเสร มการค าและการลงท นเพ อคร วไทยส คร วโลก (11) โครงการความร วมม อ อ ตสาหกรรมเหล กไทย-ญ ป น (12) โครงการสถาบ นพ ฒนาทร พยากรมน ษย ของอ ตสาหกรรม ยานยนต (13) โครงการเพ อส งเสร มการอน ร กษ พล งงาน (14) โครงการเศรษฐก จสร างม ลค า (15) โครงการห นส วนภาคร ฐและภาคเอกชน และ (16) โครงการความร วมม อด าน อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม การใช ประโยชน จาก JTEPA ของไทยและญ ป น และระบ โอกาสพร อมท งป ญหาอ ปสรรค นอกจากน คณะผ ว จ ยจะด าเน นการศ กษานโยบาย กฎระเบ ยบ และว ธ ปฏ บ ต การค าระหว างประเทศ ของญ ป นท เป นอ ปสรรคต อการส งออกส นค าและบร การของไทย และม ประเด นทางการค าใหม ท คาดว าญ ป น จะใช บ งค บท อาจเป นการสร างอ ปสรรคต อการส งออกของไทย (2) ว เคราะห ผลกระทบและความพร อมของไทยในการเจรจาทบทวนการเป ดตลาดการค าส นค า บร การ การลงท น การจ ดซ อจ ดจ างของร ฐ และโครงการความร วมม อท เก ยวข อง ศ กษาผลกระทบจากการเป ดเสร และข ดความสามารถในการแข งข นของส นค าไทยท จะต องเร ง เจรจาทบทวนก บฝ ายญ ป น ท งกรณ ขอให ญ ป นพ จารณาผ กพ นเป ดตลาดเพ มเต มแก ฝ ายไทย ได แก เน อส กร น าม นพ ช ผล ตภ ณฑ จากข าว อาหารทะเลและอาหารทะเลแปรร ป น าตาลและ ผล ตภ ณฑ และส บปะรด เป นต น และในกรณ ท ไทยต องพ จารณาผ กพ นเป ดตลาดเพ มเต มให ญ ป น ได แก ม นฝร ง หอม เหล กและผล ตภ ณฑ ช นส วนยานยนต (เคร องยนต ส วนประกอบ เคร องยนต ) รถยนต ขนาดใหญ และอ ปกรณ ไฟฟ า เป นต น โดยคณะผ ว จ ยจะใช การว เคราะห ด วยแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตร การเก บรวบรวมข อม ลโดยแบบสอบถาม การประช มกล ม ย อย รวมท งการส มภาษณ ล ก ศ กษาแนวทางการใช ประโยชน จากการจ ดท าความร วมม อภายใต JTEPA อย างม ประส ทธ ภาพ ซ งครอบคล มความร วมม อด าน (1) ความร วมม อด านเกษตร ป าไม และประมง ได แก ความร วมม อ ด านอาหารปลอดภ ย และความร วมม อระหว างท องถ น (Local to Local Linkage) (2) ความ ร วมม อด านการศ กษาและพ ฒนาทร พยากรมน ษย (3) ความร วมม อด านการสร างเสร มสภาพแวดล อม ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 1 6

63 ทางธ รก จ (4) ความร วมม อบร การทางการเง น (5) ความร วมม อด านเทคโนโลย สารสนเทศและ การส อสาร (6) ความร วมม อด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม (7) ความ ร วมม อด านว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (8) ความร วมม อด านท องเท ยว และ (9) ความ ร วมม อด านการส งเสร มการค าและการลงท น (10) โครงการส งเสร มการค าและการลงท นเพ อ คร วไทยส คร วโลก (11) โครงการความร วมม ออ ตสาหกรรมเหล กไทย-ญ ป น (12) โครงการ สถาบ นพ ฒนาทร พยากรมน ษย ของอ ตสาหกรรมยานยนต (13) โครงการเพ อส งเสร มการอน ร กษ พล งงาน (14) โครงการเศรษฐก จสร างม ลค า (15) โครงการห นส วนภาคร ฐและภาคเอกชน และ (16) โครงการความร วมม อด านอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม (3) เสนอแนะกรอบเจรจา ท าท เจรจา และแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลง JTEPA ท เหมาะสมส าหร บร ฐบาลและมาตรการรองร บผลกระทบต อหน วยงานภาคเอกชนและภาคร ฐ และเสนอ มาตรการเช งร บและเช งร กในการปฏ บ ต ตามพ นธกรณ และสามารถน ามาปฏ บ ต ได จร ง โดยครอบคล มด าน การลดภาษ ส นค า มาตรการท ม ใช ภาษ ส นค า การเคล อนย ายบ คคล การจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐและความร วมม อ สาขาต าง ๆ ท เก ยวข อง ท งน รวมถ งการดาเน นการด งต อไปน จ ดอ นด บความส าค ญของส นค า บร การ การลงท น ในการผล กด นให ญ ป นเป ดตลาดเพ อ ประโยชน ส งส ดของประเทศไทย เสนอแนวทางการเจรจาเพ อผล กด นให เก ดโครงการความร วมม อและการปฏ บ ต ตามข อตกลง ของความร วมม อให บรรล ผลส าเร จ และการจ ดท าร างกรอบการเจรจาเพ อให กรมเจรจาการค า ระหว างประเทศพ จารณาใช ประโยชน ในการน าเร ยนเสนอกระทรวงพาณ ชย คณะกรรมการนโยบายเศรษฐก จ คณะร ฐมนตร และร ฐสภา เพ อให สอดคล องก บข อก าหนด ของมาตรา 190 ในร ฐธรรมน ญแห งราชอาณาจ กรไทย พ.ศ เสนอแผนปฏ บ ต ภายใต กรอบระยะเวลาส น (1-3 ป ) และระยะยาว (3-5 ป ) ซ งครอบคล มท ง แผนปฏ บ ต การและโครงการเช งร กและเช งร บเพ อการรองร บการเป ดตลาดเพ มเต มท งภาค ส นค า บร การ และการลงท นให ก บญ ป น เพ อลดผลกระทบในเช งลบและใช โอกาสจากความตกลง ให ได ประโยชน ส งส ด โดยจะครอบคล มแผนงานด านการฝ กอบรมให ความร การให การส งเสร ม ทางการคล ง และมาตรการเย ยวยาการได ร บผลกระทบ และมาตรการส งเสร มอ น ๆ เพ อให ไทย ได ร บประโยชน ส งส ดจาก JTEPA (4) การร บฟ งความค ดเห นจากผ ม ส วนได ส วนเส ย โดยจ ดส มมนาระดมความค ดเห นจากหน วย ธ รก จ (Focus Group) ในท กภาคส วนเศรษฐก จ จานวน 4 คร ง ในกร งเทพฯ 1 คร ง (เม อว นท 27 ม ถ นายน 2554) ภาคตะว นออก (จ งหว ดชลบ ร ) 1 คร ง ภาคตะว นออกเฉ ยงเหน อ (จ งหว ดนครราชส มา) 1 คร ง และภาค กลาง (จ งหว ดอย ธยา) 1 คร ง แล ว รวมท งม การเด นทางไปส ารวจข อม ลและสอบถามหน วยงานผ น าเข าของ ญ ป นและภาคร ฐของไทย ณ ญ ป นในช วงต นเด อนม ถ นายน 2554 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 1 7

64 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 1 8

65 บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม 2.1 ความส มพ นธ ทางเศรษฐก จ การค า การลงท น ระหว างไทยก บญ ป น ไทยและญ ป นสถาปนาความส มพ นธ ทางการท ตระหว างก นเม อว นท 26 ก นยายน 2430 โดยได ลงนาม ในปฏ ญญาณว าด วยทางพระราชไมตร และการค าขายในระหว างประเทศสยามก บประเทศญ ป น นอกจากน ด านเศรษฐก จ ญ ป นเป นประเทศย ทธศาสตร เศรษฐก จท ส าค ญอ นด บต นของไทย โดยท ผ านมาญ ป นครอง ความเป นอ นด บ 1 ในการเป นค ค าระหว างประเทศ การลงท นทางตรง และน กท องเท ยวของไทย แต เน องจากว กฤต เศรษฐก จโลก รวมถ งป ญหาการเม องและเศรษฐก จภายในของท งไทยและญ ป นท าให ป จจ บ น สถ ต ด งกล าวกาล งได ร บผลกระทบและม ต วเลขลดลง จากข อม ลส าน กงานปล ดกระทรวงพาณ ชย 1 พบว า ในป 2553 (มกราคม ธ นวาคม 2553) ญ ป น เป นค ค าอ นด บท 1 ของไทย โดยม ม ลค าการค ารวม 58,272 ล านเหร ยญสหร ฐฯ โดยม ลค าท ไทยน าเข า 37,856 ล านเหร ยญสหร ฐฯ และม ลค าท ไทยส งออก 20,416 ล านเหร ยญสหร ฐฯ โดยไทยเป นฝ ายขาด ด ลการค า 17,440 ล านเหร ยญสหร ฐฯ โดยหากเปร ยบเท ยบม ลค าการค ารวมท เก ดข นในป 2553 เม อเท ยบก บ ป 2552 พบว า ม อ ตราการเพ มข นร อยละ 43 ท งด านการน าเข าและการส งออก โดยม ลค าการน าเพ มข นร อยละ และม ลค าการส งออกเพ มข นร อยละ 29.8 ซ งเป นผลจากว กฤตเศรษฐก จโลกได คล คลายลงในป 2553 เม อเท ยบก บป 2552 (แผนภาพท 2-1) แผนภาพท 2-1: การค าไทยก บญ ป น 1 ข อม ลจาก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 1

66 ญ ป นเป นประเทศท ไทยน าเข ามากท ส ดอ นด บท 1 โดยในป 2553 ม ลค าท ไทยน าเข าจากญ ป น 37,856 ล านเหร ยญสหร ฐฯ (ส งกว าช วงเด ยวก นของป 2552 ถ งร อยละ 51.28) ส นค าส าค ญท น าเข า ได แก เคร องจ กรกลและส วนประกอบ เหล กและผล ตภ ณฑ ส วนประกอบและอ ปกรณ ยานยนต เคร องจ กรไฟฟ าและ ส วนประกอบ แผงวงจรไฟฟ า เคม ภ ณฑ ส นแร โลหะ เคร องม อเก ยวก บว ทยาศาสตร ผล ตภ ณฑ โลหะ ผล ตภ ณฑ พลาสต ก เคร องใช เบ ดเตล ด เคร องประด บ เคร องใช ไฟฟ าในบ าน ไดโอดทรานซ สเตอร และอ ปกรณ ก งต วนา รถยนต โดยสารและรถบรรท ก เคร องคอมพ วเตอร และส วนประกอบ พ ชและผล ตภ ณฑ จากพ ช ส นค า ท นอ น ๆ วงจรพ มพ กระดาษและผล ตภ ณฑ กระดาษ เป นต น โดยส นค าส งออกของญ ป นมาย งไทยส วนใหญ มา จากโรงงานผล ตท อย ในห วเม องส าค ญของญ ป น ได แก นาโกยา โยโกฮาม า โกเบ โตเก ยว และโอซาก า ตามลาด บ นอกจากน ใน 5 เด อนแรกของป 2554 พบว า ส นค าส าค ญท ไทยน าเข าจากญ ป น ได แก แผงวงจร ไฟฟ าและเซนเซอร ถ งเช อเพล งท ใช ในรถยนต กระป กเก ยร ทองค า และแผ นเหล กเคล อบส งกะส กว างต งแต 600 ม ลล เมตร โดยกล มส นค าส วนใหญ ท นาเข าเป นกล มส นค าอ อนไหวท ไทยย งคงไม ยกเล กอ ตราภาษ หร อเป น กล มส นค าท ไทยก าหนดโควตาน าเข า เช น กล มส นค าช นส วนยานยนต (เช น ถ งน าม นเช อเพล ง กระป กเก ยร อ ปกรณ จ ดระเบ ดในรถยนต เคร องยนต รถ) กล มส นค าเหล ก (เช น แผ นเหล กเคล อบส งกะส กว างต งแต 600 ม ลล เมตร ของต าง ๆ ท ทาด วยเหล ก และเหล กแผ นเคล อบ) ตามแผนภาพท 2-2 แผนภาพท 2-2: ส นค าสาค ญท ไทยนาเข าจากญ ป นใน 5 เด อนแรกของป 2554 ญ ป นเป นประเทศท ไทยส งออกมากอ บด บท 2 รองจากจ น โดยไทยส งออกไปญ ป นในป 2553 ค ดเป น ม ลค า 20,416 ล านเหร ยญสหร ฐฯ (ส งกว าป 2552 ถ งร อยละ 29.8) โดยส นค าส าค ญท ส งออก ได แก เคร อง คอมพ วเตอร และอ ปกรณ รถยนต และอ ปกรณ ยางพารา แผงวงจรไฟฟ า ไก แปรร ป อาหารทะเลกระป องและ แปรร ป ผล ตภ ณฑ พลาสต ก เคร องส าอางและผล ตภ ณฑ ร กษาผ ว เคร องใช ไฟฟ าและส วนประกอบ เคร องจ กรกล และส วนประกอบของเคร อง เหล กและผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ อล ม เน ยม เม ดพลาสต ก เคร องร บว ทย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 2

67 TSNR CC โครงการศ กษาผลกระทบและแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลงในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น โทรท ศน และส วนประกอบ ผล ตภ ณฑ ยาง เลนซ ต เย นและต แช แข ง อ ปกรณ ก งต วน าทรานซ สเตอร และไดโอด ก งสดแช เย นแช แข ง และเคม ภ ณฑ เป นต น โดยส นค าส งออกของไทยส วนใหญ จะม งกระจายและจ ดจ าหน าย ตามห วเม องสาค ญของญ ป น ได แก โตเก ยว นาโกยา โอซาก า โยกาฮาม า โกเบ โมจ ช ม ซ และช บะ ตามลาด บ นอกจากน ใน 5 เด อนแรกของป 2554 พบว า ส นค าสาค ญท ไทยส งออกไปญ ป น ได แก ยางแผ นรมคว น เน อไกปร งส ก ยางธรรมชาต ท ก าหนดไว ในทางเทคน ค (ยาง TSNR) น าตาลอ อย อ ปกรณ หน วยความจ า และ รถยนต ขนาดไม เก น 1,500 ซ ซ โดยจ านวนน ม กล มส นค าท ญ ป นร บทบทวนเจรจาเป ดตลาดก บไทย (เช น เน อ ไก ) กล มส นค าท ญ ป นไม ผ กพ นเป ดตลาด (เช น ข าวหอมมะล ปลาหม กแช แข ง) และกล มส นค าท เป ดตลาดแบบ ม โควตาหร อเป นส นค าอ อนไหว (เช น เดกทร นซ หร อโมด ฟายสตาร ช อาหารส น ขและแมว) ตามแผนภาพท 2-3 แผนภาพท 2-3: ส นค าสาค ญท ไทยส งออกไปญ ป นใน 5 เด อนแรกของป % ROO หากพ จารณาการลงท นของญ ป นท ได ร บการส งเสร มการลงท นของไทย พบว า น กลงท นญ ป นม การ ลงท นทางตรงในไทยมากกว าน กลงท นของประเทศอ น โดยในป 2553 ญ ป นม การลงท นในไทยและได ร บอน ม ต บ ตรส งเสร มการลงท นรวม 363 โครงการ ค ดเป นเง นลงท น 104,422 ล านบาท ม จ านวนโครงการปร บเพ มเม อ เท ยบก บป 2552 ถ งร อยละ 36.4 ซ งม จ านวนโครงการ 266 โครงการ เน องจากน กลงท นญ ป นม นใจเศรษฐก จ ไทยท ขยายต วอย างต อเน องประกอบก บค าเง นเยนแข งต วมากข น โดยน กลงท นต างประเทศท ม ความส าค ญรอง จากญ ป นย งคงเป นน กลงท นจากทว ปเอเช ย ได แก ส งคโปร มาเลเซ ย เกาหล ใต และไต หว น ตามล าด บ โดย ก จการท น กลงท นญ ป นให ความสนใจมากลงท นในไทยเป นอ นด บแรกเป นกล มผล ตภ ณฑ โลหะ เคร องจ กร และ อ ปกรณ ขนส ง 156 โครงการ ม ลค าเง นท น 46,616 ล านบาท รองลงมาเป นกล มก จการอ เล กทรอน กส และ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 3

68 เคร องใช ไฟฟ า 66 โครงการ ม ลค าเง นลงท น 33,296 ล านบาท และผล ตภ ณฑ เคม ภ ณฑ กระดาษและพลาสต ก 52 โครงการ ม ลค าเง นลงท น 8,102 ล านบาท ตามลาด บ จากข อม ลของสาน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท น 2 พบว า โครงการลงท นส วนใหญ ของญ ป นใน ไทยม ล กษณะด งน ก งหน งของโครงการลงท นท งหมดเป นโครงการลงท นท ม ม ลค าต อโครงการต งแต ล านบาท ร อยละ 84 ของโครงการลงท นเป นการขยายงานของโครงการลงท นเด มท ม อย แล ว ร อยละ 34 ของโครงการท ได ร บอน ม ต เป นการลงท นในอ ตสาหกรรมผล ตเคร องจ กรและ ผล ตภ ณฑ โลหะ ได แก ก จการผล ตเคร องจ กรและช นส วนท ม การออกแบบทางว ศวกรรม ก จการ ผล ตภ ณฑ โลหะและช นส วนโลหะ ก จการผล ตช นส วนยานยนต ร อยละ 32 ของโครงการฯ เป น การลงท นในอ ตสาหกรรมผล ตอ ปกรณ อ เล กทรอน กส และเคร องใช ไฟฟ า ได แก ก จการผล ต ช นส วนอ เล กทรอน กส และเคร องใช ไฟฟ า ร อยละ 15 ของโครงการฯ เป นการลงท นในธ รก จ บร การ ได แก ก จการผล ตพล งงานไฟฟ า ก จการว จ ยและพ ฒนาและห องปฏ บ ต การทดสอบ และ ก จการศ นย จ ดหาจ ดซ อช นส วนและผล ตภ ณฑ ระหว างประเทศ (International Procurement Office: IPO) และร อยละ 7 ของโครงการฯ เป นการลงท นอ ตสาหกรรมแปรร ปส นค าเกษตร ได แก ก จการผล ตอาหาร อาหารทางการแพทย น าม นพ ช และแปรร ปผล ตภ ณฑ ยางธรรมชาต ก จการของญ ป นท ได ร บการส งเสร มการลงท นส วนใหญ กว าร อยละ 70 ต งอย ในเขตส งเสร มการ ลงท นเขตท 2 ได แก อย ธยา ระยอง ชลบ ร ฉะเช งเทรา ส วนท เหล อต งอย ในเขตส งเสร มการลงท น เขตท 3 ได แก นครราชส มา ปราจ นบ ร อ ดรธาน ล าพ น เช ยงใหม ส งหบ ร และสงขลา และเขต ส งเสร มการลงท นเขตท 1 ได แก กร งเทพฯ ปท มธาน สม ทรสาคร และสม ทรปราการ นอกจากน หากพ จารณาข อม ลกรมพ ฒนาธ รก จการค า 3 เร องธ รก จญ ป นท ขออน ม ต จ ดต งธ รก จภายใต กฎหมายการประกอบธ รก จของคนต างด าว พบว า ญ ป นเป นชาต ท ม สถ ต การขออน ญาตจ ดต งก จการของคน ต างด าวมากท ส ด โดยต งแต เด อนม นาคม 2543 มกราคม 2554 ม ก จการของคนญ ป นท ขออน ญาตฯ ท งส น 960 ราย หร อค ดเป นส ดส วนร อยละ 36 ของธ รก จต างชาต ท ขออน ญาตฯ ท งหมด โดยต างชาต ท ขออน ญาตฯ รองลงมา ได แก ส งคโปร เยอรม น ฮ องกง เนเธอร แลนด อ งกฤษ ฝร งเศส สหร ฐฯ และเกาหล ใต ตามลาด บ ก จการท ญ ป นขออน ญาตฯจากกรมพ ฒนาธ รก จการค าในการถ อห นข างมากค ดเป นร อยละ 44 เป น ธ รก จบร การ (เช น บร การให ก ย มเง นแก บร ษ ทในเคร อ บร การร บจ ดการขนส งส นค าระหว างประเทศให แก ผ ส งออกและนาเข า บร การจ ดการล าเล ยงว ตถ ด บเข าส กระบวนการผล ต บร การให เช า ให เช าซ อทร พย ส น) รอง ลงค ดเป นร อยละ 24 จะเป นธ รก จสาน กงานผ แทน/สาน กงานภ ม ภาค ร อยละ 22 จะเป นธ รก จก อสร าง บร การ ทางว ศวกรรม และบร การเป นท ปร กษาโครงการภาคร ฐ ร อยละ 6 เป นธ รก จนายหน าหร อต วแทนค าปล ก ค า ส ง และบร การท เก ยวเน อง ในส วนท เก ยวก บการท องเท ยว จากข อม ลกระทรวงการท องเท ยวและก ฬา 4 พบว า ญ ป นเป น น กท องเท ยวล าด บท 3 ท เด นทางมาท องเท ยวในไทย โดยในป 2553 ม น กท องเท ยวญ ป นเข ามาท องเท ยวใน ไทยประมาณ 1 ล านคน ขณะท ป 2552 ม น กท องเท ยวญ ป นเข ามา 1.2 ล านคน โดยญ ป นถ อเป นน กท องเท ยว ค ณภาพของไทยและท ผ านมากว าสองทศวรรษถ อว าเป นน กท องเท ยวกล มสาค ญท ส ดของไทย ข อม ลจาก ข อม ลจาก ข อม ลจาก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 4

69 ในส วนท เก ยวก บการจ ดความตกลงการค าเสร (FTA) ไทยและญ ป นได จ ดทา FTA ท เก ยวข อง 2 กรอบ ได แก (1) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (Japan Thailand Economic Partnership Agreement :- JTEPA) ซ งไทยก บญ ป นได ลงนามเม อว นท 3 เมษายน 2550 ม ผลใช บ งค บต งแต 1 พฤศจ กายน 2550 และ (2) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จอาเซ ยน-ญ ป น (ASEAN Japan Comprehensive Economic Partnership Agreement - AJCEP) ซ งความตกลง AJCEP ม ผลใช บ งค บเม อว นท 1 ธ นวาคม 2551 และม ผลใช บ งค บก บประเทศไทยเม อว นท 1 ม ถ นายน 2552 ในส วนของการข บเคล อน JTEPA ท เป นของฝ ายไทย อย ภายใต การก าก บของกระทรวงการต างประเทศ อย างไรก ตาม ป จจ บ นกระทรวงการต างประเทศได โอนภารก จข บเคล อน JTEPA มาท กระทรวงพาณ ชย โดย กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ และม คณะอน กรรมการและคณะอน กรรมการพ เศษรวม 19 สาขาเพ อหาร อ รวมท งเจรจาก บญ ป นในประเด นท ต องดาเน นการผล กด นต อ ท งน ล าส ดญ ป นเป นเจ าภาพประช มคณะกรรมการ ร วม (Joint Committee - JC) ภายใต JTEPA คร งท 3 เม อว นท 14 ก นยายน 2554 ณ กร งโตเก ยว โดยม ผ แทนระด บรองปล ดกระทรวงการต างประเทศญ ป นและปล ดกระทรวงพาณ ชย ของไทยเป นประธาน 2.2 ผลการศ กษาและว จ ยท เก ยวข อง คณะผ ว จ ยทบทวนผลการว จ ยและวรรณกรรมท เก ยวข องภายหล งจากท JTEPA ได ม ผลใช บ งค บต งแต เด อนพฤศจ กายน 2550 เพ อตรวจสอบข อม ล ข อเท จจร ง และข อค ดเห น เพ อใช ประโยชน ในการประเม นผล กระทบทางบวกและลบ เพ อใช เป นข อม ลพ นฐานก อนทาการว เคราะห ด งน คณะเศรษฐศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร (2550) 5 ศ กษาผลกระทบจากการจ ดท า FTA ส าหร บภาคเกษตรกรรม พบว า ภายใต JTEPA ไทยจะเส ยโอกาสในการส งออกข าวจ าพวกแป งข าวเน องจาก ป จจ บ นญ ป นจาก ดการนาเข าข าวภายใต โควตาและย งเก บภาษ น าเข าโควตาท ส ง เน องจากญ ป นจ ดให ข าวเป น ส นค าท อ อนไหว ได ร บการค มครองและอ ดหน นส งจากภาคร ฐ ขณะเด ยวก นไทยจะไม ได ร บผลกระทบจากการ น าเข าข าวจากญ ป น เน องจากข าวท ชาวญ ป นน ยมบร โภคเป นข าวเมล ดส น ต นท นส ง ไม สามารถแข งข นได ใน ตลาดไทย นอกจากน หากพ จารณาส นค าแป งม นส าปะหล งด บจะไม ได ร บประโยชน มากน ก เน องจากญ ป น ไม ได เป ดตลาดให ไทย ในทางตรงก นข าม ภายใต JTEPA ส นค าเกษตรท ไทยได ร บประโยชน มาก ได แก ไก สด แช เย นแช แข ง ก งแช เย นแช แข ง และผล ตภ ณฑ โคเน อและโคนม และผ าไหม ซ งผลการศ กษาเสนอใ ห ภาคเอกชนและสหกรณ ผ ผล ตส นค าของไทยจ ดทาความร วมม อก บญ ป น สมาคมผ ผล ตไก เพ อส งออกไทย (2550) 6 ได ร บผลประโยชน จาก JTEPA โดยก อนจ ดท า JTEPA ญ ป นใช นโยบายจ าก ดการร บรองโรงานไก แปรร ปของไทยไว ท 54 โรง ท งท ฝ ายไทยม การเป ดโรงานไก แปรร ป เพ มข นอ กแหล งแห ง แต ภายหล งจ ดทา JTEPA แล ว กระทรวงเกษตรฯ ญ ป นจะตรวจร บรองโรงงานผล ตภ ณฑ เน อไก ในไทยเพ มเต ม ทาให ส งผลด ต อการส งออกเน อไก ปร งส กไปย งญ ป นได เพ มข น นอกเหน อจากการลดภาษ นาเข าให ไทย นอกจากน พบว า ป จจ บ นม ผ ผล ตอาหารส าเร จร ปของญ ป นต องการย ายฐานการผล ตมาร วมท น ก บผ ส งออกไก ในไทยเพ อส งไก ไปจ าหน ายย งตลาดญ ป นและประเทศอ นท ได ร บส ทธ ประโยชน ในการส งออก เช น สหภาพย โรป และอาเซ ยน 5 6 โครงการศ กษาผลกระทบจากจ ดท า FTA ส าหร บภาคเกษตรกรรมจ ดท าโดยศ นย ว จ ยเศรษฐศาสตร ประย กต คณะเศรษฐศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร เสนอกรมเจรจาการค าระหว างประเทศ ก นยายน 2550 อ างถ งในห วข อ JTEPA ให ค ณโรงงานไก ไทย ญ ป นเป ดเสร ตรวจโรงงานไม อ น หน งส อพ มพ ประชาชาต ธ รก จ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 5

70 กรมการค าต างประเทศ (2551) 7 ได แต งต งคณะกรรมการบร หารการน าเข าส นค าหมวดเหล กและ เหล กกล าท ม โควตาตามความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป นเพ อพ จารณาก าหนดหล กเกณฑ ว ธ การ และ เง อนไขในการจ ดสรร เน องจากการจ ดการโควตาเหล กเป นประเด นท ม ป ญหาเร องการร กษาสมด ลย ของ ผลกระทบ กล าวค อ ภายใต JTEPA ไทยผ อนปรนลดภาษ ศ ลกากรการนาเข าเหล กและเหล กกล าท ม โควตา โดย ผ ได ร บประโยชน ค อ ผ น าเข าท สามารถลดต นท นการผล ตและเพ มประส ทธ ภาพในการส งออก ขณะท ผ เส ย ผลประโยชน ค อ ผ ผล ตเหล กและเหล กกล า โดยเฉพาะเหล กแผ นร ดร อน ซ งต องอาศ ยการบร หารจ ดการโควตา อย างเหมาะสมให ท นต อสถานการณ และม ความย ต ธรรมท งสองฝ าย โดยส นค าเหล กท ม โควตาแบ งเป น 3 กล ม ได แก ส นค ากล ม 1 เป นการจ ดสรรการน าเข าแก น ต บ คคลท ประกอบก จการค าเหล กหร อเหล กกล าเพ อ ใช ในอ ตสาหกรรม ส นค ากล ม 2 เป นการจ ดสรรการน าเข าให แก โรงงานผล ตเหล กแผ นร ดเย นเพ อใช ในอ ตสาหกรรม ต อเน อง ซ งการจ ดสรรส นค ากล ม 2 จะต องเป นการหาร อร วมก นระหว างผ น าเข า สถาบ นเหล ก และเหล กกล าแห งประเทศไทย ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม ประกอบก บประว ต การน าเข า จากประเทศญ ป นของแต ละราย ส นค ากล ม 3 เป นการจ ดสรรการน าเข าให แก โรงงานผล ตเหล กแผ นร ดเย นเพ อใช ในอ ตสาหกรรม ยานยนต หร อช นส วนและอ ปกรณ ประกอบยานยนต หร อเป นโรงงานผล ตยานยนต หร อช นส วน และอ ปกรณ ประกอบยานยนต ซ งการจ ดสรรให แต ละรายจะพ จารณาจ ดสรรโดยหาร อร วมก น ระหว างผ น าเข า สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทย ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม ประกอบก บประว ต การนาเข าจากประเทศญ ป นของแต ละราย ส าน กงานคณะกรรมการพ ฒนาการเศรษฐก จและส งคมแห งชาต (2551) 8 สอบถามความค ดเห น ของผ ประกอบการท งไทยและญ ป นเร องผลกระทบ JTEPA ต อการพ ฒนาลอจ สต กส พบว า ภายหล งจากการท JTEPA ม ผลใช บ งค บ ไทยได ประโยชน จากการส งออกส นค าเกษตร เช น ไก ปร งส ก ก งแปรร ป ปลาท น า และ แป งม นส าปะหล งด ดแปลง เป นต น ท าให ความต องการขนส งส นค าภายในและระหว างประเทศขยายต ว และ ส งผลให ผ ได ร บประโยชน ม ท งผ ประกอบการลอจ สต กส ของไทย (Local LSP) และผ ให บร การลอจ สต กส ต างประเทศ โดยเฉพาะญ ป นท เข ามาม สาขาอย ในไทย อย างไรก ตาม ภายใต JTEPA ไม ได ให ส ทธ ของต างชาต ในการท าธ รก จขนส งด กว าท กฎหมาย ภายในประเทศกาหนดไว แต ผ ประกอบการลอจ สต กส ญ ป นได เช อม นใน JTEPA และจ งใจให ขยายบร การและ ส งเสร มให บร ษ ทญ ป นม การลงท นในไทยมากข น ซ งจะเป นการเพ มความเข มข นของการแข งข นก บ Local LSP ท งน ผลการส ารวจความค ดเห นของ Local LSP และ LSP ท เป นของญ ป นในไทย ม ความเห นตรงก นว า JTEPA จะไม ท าให สภาพตลาดบร การลอจ สต กส เปล ยนแปลงในระยะส น และในกรณ การเป ดตลาดท ปร กษา ลอจ สต กส ท ไทยผ กพ นเป ดตลาดภายใต JTEPA โดยให ญ ป นถ อห นได ร อยละ 60 ของท น จะไม ท าให โครงสร าง ตลาดเปล ยนแปลงมากน ก เน องจากป จจ บ นบร ษ ทข ามชาต ญ ป นได เข ามาประกอบธ รก จให ค าปร กษาในไทย มากกว า 20 ป แล ว เช น บร ษ ท Siam Nistrans Co.,Ltd (Nissin Thailand) ซ งบร หารโดยคนญ ป น ในทาง ตรงก นข าม บร ษ ทท ปร กษาลอจ สต กส ของญ ป นจะช วยให คนไทยได ร บความร และการถ ายทอดเทคโนโลย จาก 7 8 ข อม ลเร องส นค าเหล กและเหล กกล าท ม โควตาในการยกเว นภาษ ศ ลกากรตามความตกลง JTEPA เร ยบเร ยงโดยกล มว เคราะห ส นค า 6 ส าน ก บร หารการค าส นค าท วไป กรมการค าต างประเทศ ใน ข อม ลจากส วนงานย ทธศาสตร ลอจ สต กส สาน กว เคราะห โครงการลงท นภาคร ฐ สาน กงานคณะกรรมการพ ฒนาการเศรษฐก จและส งคมแห งชาต ใน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 6

71 ท ปร กษาญ ป นเพ อน ามาใช ให สอดคล องก บสถานการณ ในไทยมากข น นอกจากส าน กงานคณะกรรมการ พ ฒนาการเศรษฐก จและส งคมแห งชาต เสนอให ไทยจ ดท าข อผ กพ นการเป ดตลาดบร การแบบ Positive List และไม ควรท าแบบ Negative List ตลอดจนเสนอให ภาคร ฐและเอกชนส งเสร มให Local LSP สร างเคร อข าย และพ นธม ตรก บบร ษ ทในประเทศและต างประเทศเพ อพ ฒนาศ กยภาพการให บร การแบบ Integrated Solution ศ นย ว จ ยกฎหมายและการพ ฒนา คณะน ต ศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย (2551) 9 ด าเน น การศ กษาความเป นไปได ในการปร บกฎระเบ ยบการเข าเม องและการท างานของคนต างด าวเพ อรองร บการเป ด เสร การค าบร การและการลงท นของไทย พบว า ญ ป นเป นประเทศท ไทยส งคนไปท างานมากท ส ดเป นอ นด บ 6 ม คนไทยท ได ร บอน ญาตจากกระทรวงแรงงานให ไปท างานจ านวนกว า 7,200 คน ส วนใหญ เป นสาขาอาช พ แรงงานฝ ม อ เช น ช าง ผ ควบค มเคร องจ กรและประกอบช นส วน และพน กงานบร การต าง ๆ โดยญ ป นม นโยบายเป ดร บแรงงานต างชาต เฉพาะผ ประกอบว ชาช พและแรงงานฝ ม อเท าน น ส วนแรงงานไร ฝ ม อแรย งไม ม นโยบายเป ดร บเน องจากญ ป นเกรงว าจะก อให เก ดผลกระทบทางส งคมและเศรษฐก จในวงกว างและอาจส งผล กระทบให อ ตราการว างงานของญ ป นส งมากกว าเด ม โดยกฎระเบ ยบส าค ญท เก ยวก บการเข าเม องและการ ท างานของคนต างชาต ได แก กฎหมายว าด วยการควบค มคนเข าเม องและร บรองสถานะผ อพยพ (Immigration Control and Refugee Recognition Act), Guideline Concerning Employment and Working Conditions for Foreign Workers และกฎหมายว าด วยทะเบ ยนคนต างด าว (Alien Registration Law) นอกจากน พบว า ม คนไทยท งหมดท ท างานอย ในญ ป นกว าร อยละ 60 เป นแรงงานระด บล างซ งท างาน โดยไม ถ กกฎหมายจากท ม อย ในญ ป นท งหมด 25,000 คน โดยจากการท ร ฐบาลไทยและญ ป นท า JTEPA คาด ได ว าจะม คนไทยไปท างานไทยในญ ป นมากข น โดยเฉพาะอาช พพ อคร ว-แม คร ว ผ ช วยพยาบาล และผ อภ บาล คนชรา ซ งเป นการเป ดตลาดในล กษณะท ตอบสนองป ญหาขาดแคลนแรงงานท ญ ป นก าล งประสบ ท งน การ ผ กพ นเป ดตลาดผ อภ บาลคนชราน นเป นสาขาท ญ ป น เช น Foundation of International Education แจ ง ความประสงค จะร บผ ฝ กงานในสาขาผ อภ บาลและผ ช วยพยาบาลจากไทย จ น ฟ ล ปป นส และอ นโดน เซ ยเข ามา ฝ กงานในโรงพยาบาลและสถาบ นด แลคนชรา ซ งเป นสาขาท ญ ป นต องการแรงงานต างชาต มากเน องจากญ ป น ส งคมผ ส งอาย มาก สถาบ นว จ ยเพ อการพ ฒนาประเทศไทย (2551) 10 ศ กษาโครงสร างระบบการจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐ ของประเทศญ ป น (Government Procurement) พบว า ป จจ ยของความส าเร จในการพ ฒนาระบบจ ดซ อจ ด จ างของร ฐบาลญ ป นเก ดจาก (ก) ร ฐบาลญ ป นม การวางรากฐานกฎหมายเก ยวก บการด าเน นธ รกรรมผ าน อ เล กทรอน กส อย างครบถ วนท งการร บส งข อม ล การร บรองเอกสารอ เล กทรอน กส และการร บรองความ ปลอดภ ยของการส งข อม ลทางอ เล กทรอน กส (ข) โครงสร างพ นฐานเทคโนโลย สารสนเทศภาคร ฐท ม การเช อมต อ ก นอย างครบถ วน ท กส วนราชการใช ระบบฐานข อม ลเด ยวก นและม คอมพ วเตอร ใช บร การประชาชนอย าง เพ ยงพอ (ค) ภาคร ฐและเอกชนให ความร วมม อก นอย างเต มท ในการพ ฒนาระบบ E-Bidding โดยหน วยงาน ภาคร ฐแต งต งให กระทรวงก อสร างญ ป นเป นเจ าภาพพ ฒนาระบบหล ก (Bidding Core System) เพ อเป น ต นแบบให หน วยงานภาคร ฐและเอกชนนาระบบการประม ลท ค ดค นข นไปใช ให เป นร ปแบบเด ยวก นท งหมด 9 โครงการศ กษาความเป นไปได ในการปร บกฎระเบ ยบการเข าเม องและการท างานของคนต างด าวเพ อรองร บการเป ดเสร การค าบร การและการ ลงท นของไทย จ ดทาโดยศ นย ว จ ยกฎหมายและการพ ฒนา คณะน ต ศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย, เสนอกรมเจรจาการค าระหว างประเทศ เมษายน ป อ างถ งใน โดยได ร บท นสน บสน นการจ ดทาการศ กษาจากกรมบ ญช กลาง กระทรวงการคล ง ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 7

72 ส วนกรณ ท ผ ประกอบการไทยจะเข าส ตลาดการจ ดซ อจ ดจ างของภาคร ฐของญ ป น พบว า ม อ ปสรรค หลายประการ ได แก ข อจาก ดด านภาษาเน องจากการประกาศกฎระเบ ยบและงานประม ลของญ ป นจะใช ภาษาญ ป น เก อบท งหมด ญ ป นม ส ดส วนการจ ดซ อจ ดจ างจากต างประเทศน อยมาก ในทางตรงก นข าม พบว า ป จจ บ น ผ ประกอบการญ ป นม บทบาทในตลาดภาคร ฐไทยใน 2 สาขา ได แก (1) การก อสร าง และ (2) พล งงานไฟฟ า หากม การเป ดตลาดการจ ดซ อจ ดจ างของไทยให ญ ป นภายใต JTEPA พบว า จะท าให ผ ประกอบการขนาดใหญ ของไทยได ร บผลกระทบจากการแข งข น โดยเฉพาะกรณ ของสาขาก อสร าง ส วนกรณ ของสาขาพล งงานไฟฟ า น น จะไม ม ผลกระทบต อผ ประกอบการไทยเน องจากไทยย งไม ม ความเช ยวชาญด านการพ ฒนาโรงไฟฟ า สถาบ นว จ ยเพ อการพ ฒนาประเทศไทยเสนอให ไทยเป ดตลาดการจ ดซ อจ ดจ างก บญ ป นเฉพาะส นค า/ บร การท ม ระด บการแข งข นน อย ได แก พล งงานไฟฟ า การส อสาร บร การท ปร กษาด านการออกแบบ และการ ควบค มงาน ตลอดจนเสนอว าหน วยงานราชการและร ฐว สาหก จขนาดใหญ ท ม ม ลค าจ ดซ อจ ดจ างเก น 1,000 ล านบาทต อป ได แก กรมทางหลวง กรมทางหลวงชนบท กรมชลประทาน กรมควบค มโรค กรมอนาม ย กรมการแพทย การไฟฟ าฝ ายผล ตแห งประเทศไทย การไฟฟ าส วนภ ม ภาค การไฟฟ านครหลวง บร ษ ท การบ น ไทย จ าก ด (มหาชน) บร ษ ท ปตท. จ าก ด (มหาชน) บร ษ ท ท โอท จ าก ด (มหาชน) และการเคหะแห งชาต น าจะได ประโยชน จากการเป ดตลาดการจ ดซ อจ ดจ างจากต างประเทศ ส าน กงานนว ตกรรมแห งชาต (2551) 11 ระบ ว า ภายใต JTEPA ธ รก จช วภาพของไทยจะได ร บ ประโยชน โดยตรง โดยเฉพาะธ รก จในสาขาเกษตร ป าไม และประมง โดยญ ป นจะยกเล กภาษ ให ไทยท นท ส าหร บผล ตภ ณฑ ก ง ผ กและผลไม เม องร อน ขณะเด ยวก นจะผ อนคลายมาตรการภาษ น าเข าภายใต โควตาท กาหนด เช น ไก ปร งส ก อาหารทะเลส าเร จร ป อาหารส น ขและแมว กล วย แป งม นส าปะหล ง กากน าตาล และ ส บปะรดสด เป นต น ในภาพรวม ท าให อ ตสาหกรรมเกษตรและอาหารแปรร ปซ งได ร บประโยชน จากการลด และยกเล กภาษ ม โอกาสสร างนว ตกรรม (Innovation) ท งนว ตกรรมผล ตภ ณฑ และนว ตกรรมกระบวนการผล ต เพ อเพ มม ลค าส นค าส งออกไปย งญ ป น ต วอย างเช น นว ตกรรมการผล ตก ง เช น การเล ยงก งในระบบไคโตโอโซนเป นระบบท สามารถเล ยงก งความ หนาแน นส ง ท าให สามารถเล ยงก งได จ านวนมากกว าการเล ยงด วยว ธ ปกต เม อเปร ยบเท ยบในบ อ เล ยงจ านวนเท าก น หร อการใช ระบบเล ยงก งแบบโปรไบโอต กฟาร ม ง ซ งใช จ ล นทร ย ท มาจาก ธรรมชาต ท ไม เป นภ ยต อส งแวดล อมมาใช ในการเล ยงก งทดแทนการใช เคม นว ตกรรมการผล ตผลไม เม องร อนสด โดยการใช นว ตกรรมระบบเกษตรอ นทร ย ม การปร บปร ง บาร งด น ลดการใช ป จจ ยการผล ตภายนอก หล กเล ยงการใช สารเคม ส งเคราะห เช น ป ย และสาร กาจ ดศ ตร พ ช ขณะเด ยวก นก ใช นว ตกรรมเทคโนโลย หล งการเก บเก ยวเพ อร กษาสภาพและย ดอาย ผลไม เช น การเคล อบแว กซ บนผ วผลไม การใช ไคโตซานเคล อบเป นฟ ล มบนผ วของผลไม เพ อลด อ ตราการหายใจและการระเหยน าของผลไม การท าความสะอาดและต ดแต งเป นช นขนาดร บประทาน แล วนาไปแช เย อกแข งแบบรวดเร วท ย งคงล กษณะเน อส มผ สท ด และย งคงค ณค าของสารอาหาร นว ตกรรมอาหารส น ขและอาหารแมว โดยเพ มค ณค าทางโภชนาการท เหมาะสมเพ อพ ฒนา โครงสร างความสมบ รณ ของกล ามเน อและกระด ก รวมถ งช วยในการบ าร งและพ ฒนาสมอง ท าให ส น ขม ความฉลาด โดยผ ส งออกอาจเต มกรดอะม โน ว ตาม นซ ว ตาม นอ แร ธาต สารบ าร งสมอง 11 อ างถ งในห วข อ โอกาสนว ตกรรมธ รก จช วภาพก บความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น เข ยนโดย ส รอรรถ ศ ภจ ต ร ส และ ดร.เกร ยงไกร หอมมาล ย สาน กงานนว ตกรรมแห งชาต ก มภาพ นธ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 8

73 สารต านเซลล มะเร ง สารเอเนไซม เพ อย อยโปรต น ไขม น และคาร โบไฮเดรตในอาหารเพ อท าให ส น ขและแมวใช ประโยชน จากสารสาค ญเหล าน นได ครบถ วน สภาหอการค าแห งประเทศไทย (2552) 12 พบว า การใช ส ทธ ประโยชน ของไทยในการส งออกไปญ ป น ภายใต JTEPA ม แนวโน มเพ มข นน บจากป 2550 โดยส นค าส งออกท ใช ประโยชน JTEPA มาก ได แก เน อไก ปร งแต ง ก งปร งแต ง แหนบรถยนต ก งแช แข ง และโพล เอท ล นเทเรฟทาเลต แต ภาคเอกชนขอให ภาคร ฐแก ไข ป ญหาสาค ญในการส งออกไปญ ป น เช น (1) ความล าช าในการตรวจสอบส ขอนาม ยและการก กส นค าผลไม เม อง ร อนก อนเข าญ ป น (2) การขอให ญ ป นลด/ยกเล กภาษ น าเข าส นค าข าวและน าตาล และ (3) การผ อนคลายกฎ ว าด วยถ นกาเน ดส นค าท เข มงวด เช น ผ อนคลายเง อนไขท กาหนดว าท น ากระป องจะต องผล ตจากปลาท น าท จ บ โดยเร อประเทศสมาช กคณะกรรมาธ การปลาท น าแห งมหาสม ทรอ นเด ย (IOTC) และต องจดทะเบ ยนก บ IOTC ท งน ป จจ บ นไทยไม ม เร อไปจดทะเบ ยน IOTC เน องจากต องจ ายค าธรรมเน ยมต อป ประมาณ 2 ล าน บาท ประกอบก บเร อประมงของไทยส วนใหญ เป นเร ออวนลากหน าด น แต การจ บปลาท น าในมหาสม ทรอ นเด ย จะต องใช เร ออวนล อมจ บขนาดใหญ นอกจากน ผ แทนสภาหอการค าแห งประเทศไทยขอให ภาคร ฐเข ามาช วย สน บสน นให ม กองเร ออวนล อมท ถ กต องและกล มเร อเบ ดราวท น า ซ งชาวประมงไทยไม ม ความร และความ ช านาญ อ กท งการลงท นก ส งเพราะเร อม ราคาส งมาก ซ งร ฐต องให ความส าค ญก บเร องการพ ฒนากอง เร อประมงจ บปลาท น าหากย งต องการเป นผ ส งออกปลาท น ารายใหญ ต อไป ปร ชา วรเศรษฐส น (2553) 13 ได รวบรวมป ญหาอ ปสรรคท ภาคเอกชนม ข อว ตกก งวลต อผลกระทบ JTEPA ซ งจาแนกตามกล มอ ตสาหกรรมต าง ๆ ได แก อ ตสาหกรรมช นส วนและอะไหล ยานยนต : เห นว าร ฐบาลไม ควรลด/ยกเล กภาษ น าเข าช นส วน และอะไหล ยานยนต เน องจากป จจ บ นไทยขาดด ลการค าก บญ ป นในหมวดอ ตสาหกรรมน หากลด ภาษ จะย งเพ มการขาดด ลมากข น ขณะเด ยวก บจะกระทบต อความสามารถในการแข งข นก บ ก จการของคนไทยซ งเป น SME อย ในอ ตสาหกรรมประมาณ 500 แห ง และม ผลกระทบต อการ จ างงานไม น อยกว า 3 แสนคน อ ตสาหกรรมน าตาล : เห นว าร ฐบาลควรเจรจาให ญ ป นยกเล กภาษ น าเข าน าตาลท งหมดโดยท นท ขณะท ญ ป นใช ว ธ การก าหนดโควตาท ทยอยเพ มข นตามล าด บ โดยให โควตา 4,000 ต นในป ท 3 และเพ มเป น 5,000 ต นในป ท 5 ซ งเท าก บเป นการชะลอเวลาการเป ดตลาดน าเข าน าตาล โดยเฉพาะน าตาลทรายขาวท ญ ป นต องการปกป องผ ผล ตภายในประเทศ อ ตสาหกรรมแป งม นส าปะหล ง : เห นว าร ฐบาลควรเจรจาให ญ ป นยกเล กภาษ น าเข าแป งม น สาปะหล งให ได ภายในป ท 7 ขณะท ญ ป นย งคงใช ว ธ การกาหนดโควตาเช นเด ม โดยย งไม เป ดเสร อ ตสาหกรรมผล ตข าว : เห นว าร ฐบาลควรเจรจาให ญ ป นน าส นค าเกษตร ได แก ข าว ซ งเป น ส นค าหล กของไทยเข าส การเจรจาการลด/ยกเล กภาษ ก บญ ป น อ ตสาหกรรมประมงแปรร ป : เห นว า ส นค าประมงและประมงแปรร ป โดยเฉพาะท น ากระป อง น น ขอให ร ฐบาลเจรจาให ญ ป นยกเล กภาษ ท น แต ญ ป นกล บยกเล กภาษ ให ไทยในป ท 5 รวมท งย ง กาหนดให ประมงไทยต องใช แรงงานคนไทยร อยละ 75 และก าหนดให ใช ว ตถ ด บในประเทศร อยละ 40 รวมท งการก าหนดให เร อประมงท จ บได ต องข นทะเบ ยนก บ IOTC ท าให ไทยไม ได ประโยชน 12 อ างถ งใ นรายงานการป ระ ช มคณะ อน กรรมก ารต ดตา ม ผลกระทบจากการเป ดเขตการค า เส ร ค ร งท 2/ อ า ง ถ ง ใ น ค ว า ม ต ก ล ง ร ะ ห ว า ง ร า ช อ า ณ า จ ก ร ไ ท ย แ ล ะ ญ ป น ส า ห ร บ ค ว า ม เ ป น ห น ส ว น ท า ง เ ศ ร ษ ฐ ก จ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 9

74 จากการข อก าหนดว าด วยถ นก าเน ดส นค าด งกล าวของญ ป นเน องจากต องน าเข าว ตถ ด บใช ในการ ท าประมงแปรร ปมากกว าร อยละ 40 ของม ลค าส นค า ขณะเด ยวก นส นค าประมงอ น เช น ก งสด ก งแช แข ง ปลาหม กกล วย อาหารทะเลสาเร จร ป ก จะต องขอให ญ ป นยกเล กภาษ ท นท เช นเด ยวก น อ ตสาหกรรรมเหล ก : เห นว าการท ไทยเป ดอ ตสาหกรรมเหล กให ก บญ ป น ขณะท ญ ป นไม เป ด ตลาดส นค าเกษตร ประมง และเน อส ตว ให ไทยน น เม อเท ยบก นระหว างม ลค าการส งออกส นค า เกษตร ประมงและเน อส ตว ของไทยก บม ลค าการน าเข าเหล กจากญ ป น พบว า ม ลค าน าเข าส นค า ด งกล าวจากญ ป นส งกว าม ลค าการส งออกของไทยมาก ท าให เห นได ช ดว า ไทยจะขาดด ลการค า มากข น อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม : เห นว า ร ฐบาลควรเจรจาให ญ ป นผ อนคลายกฎว าด วยถ น กาเน ดส นค าท เข มงวดเพ อให ไทยสามารถใช ประโยชน JTEPA ในการส งออกส นค ารองเท า อ ญมณ และส งทอไปได มากข น อ ตสาหกรรมยานยนต : เห นว า การท ร ฐบาลไทยจะเป ดตลาดการน าเข ารถยนต ส าเร จร ปจาก ญ ป นจะทาให ผ ประกอบการรถยนต ค ายย โรปท งอ งกฤษ เยอรม น เกาหล และสหร ฐอเมร กา ท เข า มาลงท นในไทยเส ยเปร ยบมากข น และต องทบทวนการต ดส นใจเพ มการลงท นในไทยในอนาคต คณะกรรมการร วมภาคเอกชน 3 สถาบ น (2553) 14 ระบ ป ญหาอ ปสรรคท ภาคเอกชนพบในการใช ส ทธ ประโยชน JTEPA ได แก 1) ป ญหาการส งออกส นค าปลาท น ากระป อง โดยต ดป ญหาการไม สามารถปฏ บ ต ตามกฎว าด วยถ น ก าเน ดส นค าท ระบ ว าต องใช ปลาจากเร อประมงท จดทะเบ ยนไว ก บ IOTC ท าให ไทยไม สามารถส งออกไปญ ป น ได อย างเต มท ซ งเอกชนเสนอให เจรจาถ นกาเน ดส นค าใหม เป นกาหนดพ ก ดระด บตอน (Change of Chapter - CC) โดยนาเข าว ตถ ด บปลาท น า พ ก ด จากท วโลกมาผล ตปลาท น าแปรร ปพ ก ด ได 2) ป ญหาการส งออกส บปะรดสด เน องจากญ ป นก าหนดขนาดน าหน กผลไม ส บปะรดของไทยไม ได ขนาดตามมาตรฐานท ญ ป นก าหนดไว ท 900 กร ม โดยส บปะรดส วนใหญ ของไทยม ขนาดผลน าหน ก 1.2 ก โลกร ม 3) ป ญหาการบร หารโควตา โดยไทยขอให ญ ป นขยายโควตาน าเข าเน อส กรแปรร ป น าตาล แป งม น สาปะหล ง 4) ป ญหามาตรฐานส นค าผ กผลไม ซ งญ ป นก าหนดเง อนไขให การส งออกมะม วงและม งค ดต องผ าน ข นตอนอบไอน าตามเกณฑ ท ญ ป นกาหนด 5) ป ญหาท สภาหอการค าญ ป นเก บค าธรรมเน ยมขอแบบฟอร มใบร บรองถ นก าเน ดส นค า (C/O) ค อนข างส ง โดยสภาหอการค าญ ป นเร ยกเก บค าออกใบร บรองถ นก าเน ดส นค าจากผ ส งออกญ ป นคร งละ 2,000 เยน หร อ 500 เยน/รายการ ซ งเป นการเพ มต นท นการผล ตแก ผ น าเข าของไทย เน องจากผ ส งออกญ ป นจะผล ก ภาระค าใช จ ายด งกล าวให ผ นาเข าไทยร บผ ดชอบ ส าน กงานกองท นสน บสน นการว จ ย (2553) 15 ได ร บความความค ดเห นจากการประช มเวท สกว. (TRF Forum) โดยม ว ทยากรผ เข าร วมจากญ ป นมา พบว า ความสนใจของญ ป นในการท าความตกลงการค าเสร เร มต นข นเม อเด อนพฤศจ กายน 2545 โดยร ฐบาลญ ป นเร มต นจ ดท า FTA ก บส งคโปร และต อมาได เร มขยาย 14 เอกสารป ญหาและอ ปสรรคการบ งค บใช ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น จ ดท าโดยคณะท างาน Working Committee of JTEPA ภายใต กรอบคณะกรรมการร วมภาคเอกชน 3 สถาบ น (กกร.) 15 เอกสาร FTA และ JTEPA ในม มมองของญ ป น จ ดทาโดยฝ ายนโยบายชาต และความส มพ นธ ข ามชาต (ฝ าย 1) ส าน กงานกองท นสน บสน นการ ว จ ย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 10

75 ไปครอบคล มประเทศอ น ๆ เช น เม กซ โก มาเลเซ ย ช ล ไทย อ นโดน เซ ย บ รไน ฟ ล ปป นส เว ยดนาม และ สว ตเซอร แลนด โดยในกรณ ท ญ ป นเจรจาก บประเทศในเอเช ยน น ประเด นท ญ ป นถ กประเทศเอเช ย ว พากษ ว จารณ มาก ค อ การท ร ฐบาลญ ป นไม ยอมเป ดเสร ภาคการเกษตร ได แก เน อส กร และธ ญพ ช จนท าให การเจรจาก บบางประเทศท ผ านมาหย ดชะง ก ขณะท ส นค าท ญ ป นผล กด นให ค เจรจาเป ดตลาด ได แก รถยนต น งส วนบ คคล นอกจากน ย งพบว า ญ ป นย งม การใช ประโยชน FTA ในการส งออกและน าเข าค อนข างน อย โดย ม การใช ประโยชน เพ ยงร อยละ 30 ของม ลค าการค าโดยรวมเท าน น ในอนาคต ย ทธศาสตร การทา FTA ของญ ป นก บประเทศในอาเซ ยน ญ ป นจะเน นแนวทางย ดหย น โดย จะท าท งข อตกลงทว ภาค และพห ภาค ไปพร อมก น โดยพ จารณาระด บการพ ฒนาของประเทศภาค เป นส าค ญ เช น ไทย มาเลเซ ย และฟ ล ปป นส ซ งม ระด บการพ ฒนาทางเศรษฐก จด ญ ป นจะเล อกท าข อตกลงทว ภาค (Bilateral FTA/EPA) แต ส าหร บประเทศลาว พม า และก มพ ชา ญ ป นจะเน นความร วมม อแบพห ภาค เช น Mekong Japan Initiatives และ AJCEP ซ งเน นความร วมม อมากกว าการเป ดเสร โดยต งอย บนหล กการว า การท จะทาให ประเทศลาว พม า และก มพ ชาเป ดเสร ในอนาคตได ญ ป นจะต องช วยในเร องการพ ฒนาเศรษฐก จ เส ยก อน ท งน ในภาพรวม ประเด นการค าหล กนอกจากการขอให อาเซ ยนเป ดตลาดอาเซ ยนรถยนต แล ว ญ ป น จะเน นการเจรจาเร องกฎว าด วยถ นกาเน ดส นค าเพ อให บรรษ ทข ามชาต ของญ ป นท ประกอบธ รก จอย ในประเทศ ต าง ๆ มากกว า 2 ประเทศข นไป สามารถใช ประโยชน จากการสะสมถ นก าเน ดส นค าข าม FTA ต าง ๆ ท งทว ภาค และพห ภาค ได สถาบ นว จ ยเพ อการพ ฒนาประเทศไทย (2553) 16 ศ กษาเร อง JTEPA ก บป ญหาขยะม พ ษจากญ ป น ซ งป ญหาการน าเข าขยะม พ ษ ของเส ยอ นตราย และข เถ าท เหล อจากการเผาขยะจากญ ป นมาย งไทยเป น ประเด นท กล มส งแวดล อมม ความห วงใยมากในช วงระหว างจ ดท า JTEPA โดยใช ข อม ลสถ ต การน าเข าส นค า ต งแต เด อนพฤศจ กายน 2550 ธ นวาคม 2552 พบว า น บต งแต JTEPA ม ผลใช บ งค บ ไทยย งไม ม การน าเข า ขยะและของเส ยอ นตรายภายใต JTEPA เลย อย างไรก ตาม พบว า ไทยม การน าเข าส นค าใช แล วและขยะจาก ญ ป นภายใต การชาระภาษ ศ ลกากรในอ ตราปกต เพ มข น (แต ไม ได น าเข าโดยใช ส ทธ ประโยชน JTEPA) เช น เศษ น าม น ขยะพลาสต ก ยางท ใช แล ว แบตเตอร ท ใช แล ว และเคร องใช ไฟฟ าท ใช แล ว เป นต น สถาบ นว จ ยเพ อการพ ฒนาประเทศไทย (2553) 17 ท าการศ กษาเร องการเก บเก ยวผลประโยชน ของ ธ รก จจาก JTEPA โดยภาพรวม พบว า FTA ช วยให ผ ประกอบการไทยได ประโยชน จากภาษ ศ ลกากรท ลดลง และจากข อม ลน บต งแต เด อนพฤศจ กายน 2550 ม นาคม 2551 พบว า ภาคส งออกของไทยสามารถประหย ด ภาษ ศ ลกากรได 75 ล านเหร ยญสหร ฐฯ โดยอ ตสาหกรรมอาหารได ร บประโยชน มากท ส ด ตามมาด วยอ ตสาหกรรม ส งทอและเคร องน งห ม และอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ท งน ภาคส งออกของไทยม อ ตราการใช ประโยชน จาก JTEPA โดยเฉล ยส งถ งร อยละ 55.9 โดยอ ตสาหกรรมท ม อ ตราการใช ประโยชน ส งส ด 3 อ นด บ แรก ได แก อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ (ร อยละ 96) อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม (ร อยละ 71) และอ ตสาหกรรมอาหาร (ร อยละ 66) เช น เน อไก ปร งแต ง ก งปร งแต ง และก งแช แข ง ส วนภาคการน าเข าของไทย ผ น าเข าไทยม อ ตราการใช ประโยชน JTEPA เพ ยงร อยละ 6.5 ท าให ประหย ดภาษ ศ ลกากรได ประมาณ 50 ล านเหร ยญสหร ฐฯ โดยอ ตสาหกรรมยานยนต และช นส วนได ร บ 16 อ างถ งโดยณ ฐว ฒ ล กษณาป ญญาก ล น กว จ ยอาว โสสถาบ นว จ ยเพ อการพ ฒนาประเทศไทย ในการศ กษาความตกลง JTEPA ก บป ญหาขยะม พ ษ จากญ ป นใน 17 อ า ง ถ ง ใ น แ ล ะ โดยได ร บท นสน บสน นการจ ดทาการศ กษาจากสาน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 11

76 ประโยชน จากการประหย ดภาษ ศ ลกากรมากท ส ด ตามด วยอ ตสาหกรรมเหล กและเหล กกล า และอ ตสาหกรรม ส งทอและเคร องน งห ม ท งน อ ตสาหกรรมท ม อ ตราการใช ประโยชน ส งส ด 3 อ นด บแรก ได แก อ ตสาหกรรมส ง ทอและเคร องน งห ม (ร อยละ 20) อ ตสาหกรรมยานยนต และช นส วน (ร อยละ 14) และอ ตสาหกรรมเหล กและ เหล กกล า (ร อยละ 12) ในภาพรวม ป ญหาท ผ ส งออกพบในการส งออกไปญ ป น ได แก (1) ความย งยากของข นตอนการขอ ใบร บรองถ นก าเน ดส นค า (2) การท ส นค าส งออกไม ได ร บการลดหย อนอ ตราภาษ ศ ลกากร เช น น าตาล ข าว ส บปะรด และรองเท าก ฬาท ด านบนเป นหน งฟอก (3) ป ญหาล กษณะเฉพาะของการผล ตท ท าให ไม สามารถ ปฏ บ ต ตามกฎว าด วยถ นก าเน ดส นค า เช น ปลาท น ากระป อง เส อผ า และ (4) มาตรฐานส นค าและความ ปลอดภ ยของส นค าของญ ป นม ความเข มงวดมาก เช น ส นค าอาหารท ก าหนดให ม ใบร บรองส ขอนาม ย ส วน ป ญหาท ผ น าเข าส นค าจากญ ป นประสบ ได แก (1) ต นท นในการขอใบร บรองถ นก าเน ดส นค าต อคร งส งมาก ส าหร บส นค าท ต องส งมาอย างต อเน องแบบท นเวลาพอด เช น ช นส วนยานยนต (2) ความก งวลในการแจ ง โครงสร างต นท นให แก หน วยงานออกใบร บรองถ นก าเน ดส นค าซ งเป นภาคเอกชนด วยก น และ (3) ป ญหาใน การตรวจสอบใบร บรองถ นกาเน ดส นค าในกรณ ท ประเทศท ออกใบร บรองไม ใช ประเทศท ออกใบส งส นค าหร อท เร ยกว า Re-invoicing นอกจากน TDRI เสนอแนะให ภาคร ฐไทยดาเน นการต าง ๆ ได แก จ ดต งส าน กงานต ดตามการใช ประโยชน ตาม JTEPA โดยเป นหน วยงานภายใต กระทรวงพาณ ชย เพ อท าหน าท ต ดตามและเร งร ดการใช ประโยชน ร บฟ งป ญหาจากภาคเอกชนอย างเป นระบบ จ ดเตร ยมข อม ลให แก คณะเจรจาฝ ายไทยเม อม การเจรจาทบทวนความตกลงภายใน 5 ป โดย สาน กงานฯ น ควรม บ คลากรค ณภาพส งและทร พยากรอย างเพ ยงพอ กระทรวงอ ตสาหกรรมควรส งเสร มให สถาบ นเฉพาะทางภายใต กระทรวงฯ ม ความเข มแข งเพ มข น เพ อให สามารถตอบสนองความต องการภาคเอกชนในสาขาอ ตสาหกรรมต าง ๆ และท าให โครงการความร วมม อในอ ตสาหกรรมต าง ๆ ตาม JTEPA สอดคล องก บความต องการท แท จร ง ของภาคเอกชน ภาคร ฐควรสน บสน นการศ กษาและต ดตามการเปล ยนนโยบายการค าการลงท นของญ ป น (โดยเฉพาะมาตรการการค าท ไม ใช ภาษ ศ ลกากร) อย างต อเน องเพ อให ความร แก ผ ประกอบการ ไทย ซ งเป นประโยชน ในการเตร ยมการปร บต ว ในการเจรจาทบทวน JTEPA ภาคร ฐควรเจรจาต อรองด านภาษ ศ ลกากรและกฎว าด วยถ นก าเน ด ส นค าเพ อให ผ ประกอบการสามารถใช ส ทธ ประโยชน ได เพ มข น โดยในส วนของภาษ ศ ลกากรควร ต งเป าหมายให อ ตราภาษ ตาม JTEPA อย ในระด บเด ยวก บอ ตรา GSP หร อต ากว าอ ตรา MFN พอสมควร ในส วนของกฎว าด วยถ นก าเน ดส นค าควรเจรจาเพ อผ อนคลายเกณฑ การพ จารณาถ น ก าเน ดส นค าให เอ อต อผ ผล ตส นค าส งออกของไทยบางรายการมากข น เช น อาหารแมว พรม ผ าม าน ผ าป ท นอน และปลาท น ากระป อง ร ฐบาลควรเร งร ดโครงการความร วมม อต าง ๆ ให เป นร ปธรรมโดยเร ว เน องจากท ผ านมาโครงการ ความร วมม อในหลายอ ตสาหกรรมย งไม ค บหน าเท าท ควร กรมศ ลกากรและกรมการค าต างประเทศควรเร งสร างความเข าใจแก ผ ประกอบการในการใช ส ทธ ประโยชน ตาม JTEPA และควรช วยอานวยความสะดวกในการใช ส ทธ ประโยชน ด วย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 12

77 2.3 การทบทวนพ นธก จ แผนงาน และกฎระเบ ยบท เก ยวข องของหน วยงานท เก ยวข องก บ การนา JTEPA ไปปฏ บ ต ในส วนน เป นการทบทวนพ นธก จ แผนงาน และกฎระเบ ยบท เก ยวข องของหน วยงานท เก ยวข อง ของไทยในด านการน า JTEPA ไปปฏ บ ต เพ อเป นพ นฐานในการเข าใจท าท การเจรจาการเป ดตลาดส นค า บร การ และการลงท น รวมท งการจ ดต งความร วมม อในสาขาต าง ๆ ในอนาคตก บญ ป นต อไป รวมท งจ ดท า ข อเสนอแนะสาหร บหน วยงานเพ อการใช ประโยชน JTEPA อย างม ประส ทธ ภาพเพ มข น โดยหน วยงานท เก ยวข อง ประกอบด วยหน วยงานส งก ดกระทรวงการคล ง กระทรวงพาณ ชย กระทรวงอ ตสาหกรรม กระทรวงเกษตร และสหกรณ กระทรวงเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร กระทรวงการต างประเทศ กระทรวงแรงงาน กระทรวงสาธารณส ข กระทรวงศ กษาธ การ กระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม กระทรวงพล งงาน กระทรวงการท องเท ยวและก ฬา กระทรวงว ทยาศาสตร และเทคโนโลย และสาน กนายกร ฐมนตร สร ปด งน กระทรวงการคล ง กระทรวงการคล งก าหนดว ส ยท ศน เสาหล กทางการคล งและเศรษฐก จเพ อการพ ฒนาอย างย งย น โดยกาหนดประเด นย ทธศาสตร 4 ด าน ได แก ประเด นย ทธศาสตร ท 1 : บร การและร กษาความย งย นทางการคล ง โดยด าเน นการร กษาว น ย ทางการคล งของประเทศ บร หารจ ดเก บภาษ อย างท วถ งและเป นธรรม สร างม ลค าเพ มในทร พย ส นของร ฐ บร หารรายจ ายและหน สาธารณะอย างม ประส ทธ ภาพ ประสานนโยบายการคล งและระบบการเง น รวมท ง ตลาดท นและประก นภ ย ประเด นย ทธศาสตร ท 2 : เสร มสร างความย งย นทางเศรษฐก จ โดยส งเสร มการเจร ญเต บโตทาง เศรษฐก จอย างม เสถ ยรภาพ เสร มสร างข ดความสามารถการแข งข นของประเทศ ส งเสร มการพ ฒนาเศรษฐก จ เช งสร างสรรค (Creative Economy) เพ มโอกาสการเข าถ งแหล งเง นและแหล งท น พ ฒนากลไกความร วมม อ ทางการคล ง การเง นระหว างประเทศ ประเด นย ทธศาสตร ท 3 : สน บสน นความย งย นทางส งคมและส งแวดล อม โดยส งเสร มการกระจาย รายได อย างเป นธรรมและแก ไขป ญหาความยากจน สน บสน นการเพ มโอกาสทางการศ กษา สน บสน นการ เข าถ งบร การสาธารณส ขอย างท วถ ง สน บสน นการพ ฒนาส งแวดล อมท ด (Green Society) และสน บสน นการ ค มครองทางส งคม ประเด นย ทธศาสตร ท 4 : การบร หารจ ดการอย างม ออาช พ โดยด าเน นการบร หารบนฐานความร (Knowledge Based Management) สร างการเปล ยนแปลง ส งเสร มธรรมาภ บาล บร หารแบบบ รณาการ และบร หารด วยเทคโนโลย ท นสม ย ในส วนเก ยวก บการนา JTEPA ส การปฏ บ ต กระทรวงการคล งให หน วยงานในส งก ดดาเน นการด งน สาน กงานเศรษฐก จการคล ง ส าน กงานเศรษฐก จการคล ง (สศค.) โดยส าน กนโยบายเศรษฐก จระหว างประเทศเป นหน วยงานหล ก ในการเจรจาเป ดตลาดการค าส นค า ตลอดจนท างานร วมก บธนาคารแห งประเทศไทย (ธปท.) ในการพ ฒนา ความร วมม อด านบร การทางการเง นก บฝ ายญ ป น กฎหมายและกฎระเบ ยบส าค ญของส าน กงานเศรษฐก จการคล งท เก ยวก บการน า JTEPA ไปปฏ บ ต โดยเฉพาะด านการพ ฒนาความร วมม อด านบร การทางการเง นก บญ ป น ได แก พระราชบ ญญ ต ควบค มการ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 13

78 แลกเปล ยนเง น พ.ศ.2485 พระราชบ ญญ ต เง นตรา พ.ศ.2501 พระราชบ ญญ ต การธนาคารพาณ ชย พ.ศ.2505 พระราชบ ญ ต การประกอบธ รก จเง นท น ธ รก จหล กทร พย และธ รก จเครด ตฟองซ เอร พ.ศ และ พระราชบ ญญ ต การประกอบธ รก จข อม ลเครด ต พ.ศ.2545 แม ว าภายใต บทท 8 ของ Implementing Agreement ใน JTEPA ก าหนดให ไทยก บญ ป น จ ดทาความร วมม อด านการบร การทางการเง น โดยในช วงระหว างการเจรจา ฝ ายไทยได ให ความส าค ญก บ ความร วมม อด านการพ ฒนาตลาดการเง นในภ ม ภาคน โดยเฉพาะอย างย งในตลาดพ นธบ ตร แต ท ผ านมา น บต งแต JTEPA ม ผลใช บ งค บ ส าน กงานเศรษฐก จการคล งและธนาคารแห งประเทศไทยย งไม ม การ ด าเน นงานหาร อเพ อพ ฒนาความร วมม อด านบร การทางการเง น เน องจากภายใต JTEPA ไม ได ก าหนด หน วยงานเจ าภาพของไทยก บญ ป นท จะต องร บหน าท เป นผ ประสานและผล กด น อย างไรก ตาม ไทยก บญ ป น ได ม การพ ฒนาความร วมม อด านการเง นในกรอบระด บภ ม ภาคภายใต เวท ASEAN + 3 Finance Ministers (AFMM+3) ซ งประกอบด วยอาเซ ยน จ น เกาหล ใต และญ ป น โดยม ประเด นความร วมม อฯ ส าค ญท สมาช ก อาเซ ยนบวกสามเห นชอบ ได แก (1) ความร วมม อด านการเพ มประส ทธ ภาพของมาตรการร เร มเช ยงใหม ส การเป นพห ภาค (Chiang Mai Initiative Multilateralization CMIM ซ งเป นมาตรการฯ ท ม ผลใช บ งค บแล วต งแต 24 ม นาคม 2553) โดยก าหนดรายละเอ ยดและข นตอนท ช ดเจนในการให ความช วยเหล อตามความตกลง CMIM เพ อให สามารถให ความช วยเหล อทางการเง นได ท นท กรณ ท สมาช กประสบป ญหาด ลการชาระเง นหร อขาดสภาพคล องในระยะส น (2) ความร วมม อด านการพ ฒนาเคร อข ายระว งภ ยทางเง นของภ ม ภาคในการป องก นการเก ดว กฤต เศรษฐก จ (Crisis Prevention) และ (3) ความร วมม อด านมาตรการร เร มพ ฒนาตลาดพ นธบ ตรเอเช ย (Asian Bond Markets Initiatives: ABMI) โดยจ ดต งกลไกค าประก นเครด ตและการรลงท น (Credit Guarantee and Investment Facility - CGIF) ของประเทศอาเซ ยนบวกสาม ซ งเป นกองท นค าประก นพ นธบ ตรให ภาคเอกชนเพ อช วยสน บสน นการ เข าถ งแหล งเง นท นและสามารถระดมท นได สะดวกมากข น กรมศ ลกากร กรมศ ลกากรเป นหน วยงานร วมก บส าน กงานเศรษฐก จการคล งในการเจรจาเป ดตลาดการค าส นค า และการด าเน นการตามระเบ ยบพ ธ การศ ลกากรท เก ยวข อง รวมท งการเจรจาด านกฎว าด วยถ นก าเน ดส นค า และการพ ฒนาความร วมม อด านค าไร กระดาษ (Paperless Trading) กฎหมายและกฎระเบ ยบท สาค ญของกรมศ ลกากรท เก ยวก บการนา JTEPA ไปปฏ บ ต ได แก พระราชก าหนดพ ก ดอ ตราศ ลกากร พ.ศ.2530 ซ งในการท ไทยจะม การลด/ยกเล กอ ตรากรภายใต ความตกลงการค าเสร ฉบ บต าง ๆ และ JTEPA ร ฐมนตร ว าการกระทรวงการคล งจะออกประกาศ เร องการลดอ ตราอากรและยกเว นอากรศ ลกากรตามความในพระราชก าหนดพ ก ดอ ตราศ ลกากร เช น กรณ กระทรวงการคล งออกประกาศยกเว นอากรและลดอ ตราอากรศ ลกากรส าหร บของท ม ถ นกาเน ดจากญ ป นเพ อให เป นไปตาม JTEPA โดยอาศ ยอานาจตามมาตรา 14 แห งพระราชก าหนด พ ก ดอ ตราศ ลกากรฯ เพ อยกเว นภาษ นาเข าเหล กท นาเข ามาเพ อใช ในการผล ตยานยนต หร อส วนประกอบ ยานยนต สาหร บผ ประกอบการท ได ร บโควตานาเข าจากกรมการค าต างประเทศ เป นต น พระราชบ ญญ ต ศ ลกากร พ.ศ.2469 ซ งเป นกฎหมายท ก าหนดว ธ จ ดการและการปฏ บ ต ด านการ ศ ลกากรสาหร บการนาเข าส นค า การส งออกส นค า การเส ยค าภาษ การตรวจของและป องก นการ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 14

79 ล กลอบหน ศ ลกากร การเก บของในคล งส นค า และอ น ๆ ซ งกรมศ ลกากรจะใช กฎระเบ ยบภายใต กฎหมายศ ลกากรในการประเม นราคาและการจ ดเก บภาษ ส นค าท ได ร บถ นก าเน ดจากญ ป น ตามพ นธกรณ ภายใต JTEPA รวมท งอาศ ยกฎหมายศ ลกากรในการพ ฒนาความร วมม อก บ ญ ป นด านระเบ ยบพ ธ การศ ลกากรท เก ยวข อง รวมท งการส งเสร มการค าไร กระดาษ (Paperless Trading) เน องจากว าท งไทยและญ ป นเห นว าระบบการค าไร กระดาษม ส วนส าค ญ ในการช วยส งเสร มและสน บสน นการจ ดท าเขตการค าเสร ระหว างไทยก บญ ป น ตลอดจนถ งเขต การค าเสร ในภ ม ภาคเอเช ยแปซ ฟ ก ซ งไทยก บญ ป นต างฝ ายต างม นโยบายม สอดคล องก นในการน า ระบบอ ตโนม ต (Automation System) และการเช อมต อระบบของไทยก บญ ป นเพ อใช อ านวย ความสะดวกด านการค าระหว างสองประเทศ โดยฝ ายไทยได น าระบบ Electronic Data Interchange (EDI) และระบบ Paperless Customs บนมาตรฐาน ebxml มาใช ก บการ ส งออกและน าเข า ขณะท ฝ ายญ ป นน าระบบ Trade Electronic Data Interchange (TEDI) และ Nippon Automate Cargo Clerance System (NACCS) มาใช เพ อเพ มประส ทธ ภาพการ ให บร การด านพ ธ การศ ลกากรก บภาคเอกชน กรมสรรพสาม ต กรมสรรพสาม ตเป นหน วยงานปฏ บ ต ภายใต JTEPA ซ งระบ ว าการส งออกไวน ผลไม และส ราไทยไป ญ ป นจะต องได ร บการร บรองหน งส อร บรองจากกรมสรรพสาม ต เน องจากกรมสรรพสาม ตเป นหน วยงาน ร บผ ดชอบก าก บการด าเน นงานตามพระราชบ ญญ ต ส รา พ.ศ.2493 ซ งกรมสรรพสาม ตอน ญาตให SME กล ม สหกรณ การเกษตร และกล มน ต บ คคลผล ตไวน ผลไม ในเช งการค าได โดยใช ภ ม ป ญญาชาวบ านและเทคโนโลย การผล ตแบบพ นบ านได ในการน าผล ตผลการเกษตร เช น มะเม า ล กยอ กระชายด า ส บปะรด และส มโก ย (อง นป า) ฯลฯ มาผล ตเป นไวน ผลไม โดยม เง อนไขการปฏ บ ต ให ม ว ธ การผล ตท สะอาด ถ กส ขล กษณะตาม มาตรฐานสากล กรมบ ญช กลาง กรมบ ญช กลางเป นหน วยงานก าก บและบร หารระบบจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐ (Government Procurement) ร บผ ดชอบจ ดท ามาตรฐานการจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐ เช น ระเบ ยบว าด วยการพ สด ราคากลาง งานก อสร างต าง ๆ การจ ดท ามาตรฐานการจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐด วยว ธ การทางอ เล กทรอน กส และการวาง นโยบายการจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐ และได เป นผ เข าร วมเจรจาความร วมม อด านการจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐระหว าง ไทยก บญ ป น สาระสาค ญของการศ กษา WTO - GPA แผนภาพท 2-4: สาระสาค ญของการศ กษา WTO - GPA (1) WTO-GPA เป นความตกลงหลายฝ าย ซ งสมาช ก WTO สามารถเล อกท จะเข าร วมเป นภาค GPA หร อไม ก ได โดยม ว ตถ ประสงค สาค ญในการขยายขอบเขตการค าระหว างประเทศให กว างขวางมากข น การสร างความเป นธรรม และความม ประส ทธ ภาพในกระบวนการจ ดซ อจ ดจ าง โดยม หล กพ นฐานท สาค ญเก ยวก บหล กประต บ ต เย ยงคนชาต (NT) และการไม เล อกปฏ บ ต ระหว างส นค า บ คล หร อน ต บ คคลของชาต ตนก บของต างชาต หล กความโปร งใส (Transparency) และความ แน นอน ซ งช วยป องก นการเล อกปฏ บ ต และสน บสน นให การวางแผนล วงหน าเป นไปได อย างม ประส ทธ ภาพ ป จจ ย WTO- GPA ม สมาช กท งหมด 40 ประเทศ ได แก ญ ป น เคนาดา สหภาพย โรป (27 ประเทศ) อ สราเอล นอร เวย สว ตเซอร แลนด สหร ฐฯ อร บา เกาหล ใต ฮ องกง ล คเคนสไตน ส งคโปร ไอซ แลนด และไต หว น ซ ง GPA จะม ขอบเขตครอบคล มหน วยงาน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 15

80 ร ฐบาลท กระด บต งแต ร ฐบาลกลาง ร ฐบาลท องถ น ร ฐว สาหก จ เป นต น และครอบคล มส ญญาระหว างภาคร ฐและเอกชน ท กประเภท ได แก ส ญญาซ อ เช า จ าง เช าซ อส นค า บร การ และงานก อสร างท ม อย ภายใต ม ลค าข นต า (Threshold) (2) ป จจ บ น WTO-GPA ม สมาช กประเทศก าล งพ ฒนาเข าร วมไม ก ราย เน องจากร ฐบาลหลายประเทศย งคงต องการใช การ จ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐเป นเคร องม อเช งนโยบายในการเล อกปฏ บ ต เพ อสน บสน นนโยบายทางเศรษฐก จ อ ตสาหกรรม ส งคม ส งแวดล อม และผ ประกอบการในประเทศกาล งพ ฒนาไม ม ศ กยภาพเพ ยงพอท จะเข าไปแข งข นในตลาดภาคร ฐของสมาช ก GPA (3) หากไทยจะเข าเป นภาค WTO-GPA ต องเตร ยมความพร อมด านกฎหมายจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐและกฎหมายท เก ยวข องโดย ไม สามารถให ส ทธ ประโยชน เป นพ เศษแก ผ ประกอบการส ญชาต ไทยได รวมท งเตร ยมความพร อมด านหน วยงานรองร บ บ คลากร การพ ฒนาข ดความสามารถของผ ประกอบการเพ อรองร บการดาเน นการตาม GPA ในระหว างท ม การเจรจาจ ดทา JTEPA ฝ ายญ ป นเป นผ ผล กด นให ไทยเจรจาเป ดตลาดการจ ดซ อจ ดจ าง ภาคร ฐ แต เน องจากไทยย งไม ได เป นภาค ความตกลงว าด วยการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ (Government Procurement Agreement - GPA) ในองค การการค าโลก (WTO) ซ งเป นความตกลงแบบหลายฝ าย (Plurilateral Agreement) ด วยเหต ผลด งกล าว ไทยจ งย งไม ม ความพร อมในการเข าร วมเจรจาก บฝ ายญ ป น อย างไรก ตาม คณะร ฐมนตร ได ม มต เม อว นท 13 ต ลาคม 2553 เห นว าให ไทยเตร ยมการเข าร วมเป นภาค ความตกลงว าด วยการจ ดซ อโดยร ฐ ของ WTO โดยให ม การศ กษาเตร ยมพร อมเข าร วมเป นภาค WTO-GPA เพ อก าหนดย ทธศาสตร และแนวทาง เข าร วม รวมท งกรอบการเจรจา แนวทางการเย ยวยาผลกระทบ และการปร บปร งแก ไขระเบ ยบท เก ยวข อง ซ ง คณะร ฐมนตร ได แต งต งคณะกรรมการพ จารณาก าหนดย ทธศาสตร การเข าร วมเป นภาค สมาช กความตกลงว า ด วยการจ ดซ อโดยร ฐ (GPA) ในองค การการค าโลกของประเทศไทย ซ งม นายกร ฐมนตร หร อรองนายกร ฐมนตร เป นประธาน และม รองประธานฯประกอบด วยร ฐมนตร ว าการกระทรวงการคล ง ร ฐมนตร ว าการกระทรวงพาณ ชย ร ฐมนตร ว าการกระทรวงการต างประเทศ และกรรมการประกอบด วยผ แทนส าน กงบประมาณ ส าน กงาน คณะกรรมการพ ฒนาการเศรษฐก จและส งคมแห งชาต กระทรวงการคล ง กระทรวงการต างประเทศ ส าน กงาน คณะกรรมการกฤษฎ กา กรมส งเสร มการส งออก กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ กรมสนธ ส ญญาและกฎหมาย กรมบ ญช กลาง สภาหอการค าแห งประเทศไทย และสภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย เป นต น เพ อก าหนด แผนปฏ บ ต การเตร ยมการเข าร วมเป นภาค GPA-WTO ท ม รายละเอ ยดครอบคล มกรอบระยะเวลาด าเน นการ งบประมาณ หน วยงานท ร บผ ดชอบเพ อก าหนดกรอบการเจรจาและท าท การค าก บสมาช ก GPA-WTO และ กาหนดแนวทางการเย ยวยาผลกระทบท เก ดจากการเข าร วม ป จจ บ น ไทยย งไม เข าร วมเป นภาค WTO-GPA อย างไรก ตาม ท ผ านมา ร ฐบาลญ ป นขอให ไทยพ จารณา ส งเสร มให ญ ป นเข ามาประม ลโครงการก อสร างแลงท นภาคร ฐท ส าค ญ เช น โครงการรถไฟฟ าสายส ม วง (บางใหญ - บางซ อ) ระบบอาณ ต ส ญญาณและต วรถไฟฟ า (Signalling and Rolling Stock) โครงการรถไฟฟ าสายส น าเง น (บางซ อ ห วล าโพง บางแค) โครงการรถไฟฟ าสายส ชมพ (ปากเกร ด-หล กส -ม นบ ร -ส ว นทวงศ ) และโครงการ รถไฟความเร วส ง (กร งเทพ-เช ยงใหม และกร งเทพฯ ฉะเช งเทรา-ระยอง) สาน กงานบร หารหน สาธารณะ ส าน กงานบร หารหน สาธารณะเป นหน วยงานหล กและร วมก บส าน กงานคณะกรรมการพ ฒนาการ เศรษฐก จและส งคมแห งชาต (สาน กว เคราะห โครงการลงท นภาคร ฐ) และส าน กงานคณะกรรมการส งเสร มการ ลงท น (กองการต างประเทศ) ในการด าเน นโครงการความร วมม อห นส วนภาคร ฐและเอกชน (Public Private Partnership - PPP) ซ งเป นส วนหน งภายใต ความร วมม อด านการส งเสร มการค าและการลงท นระหว างไทยก บ ญ ป นท ปรากฏในแถลงการณ ร วมระหว างร ฐมนตร ว ากระทรวงพาณ ชย ไทยก บร ฐมนตร METI เม อ 3 เมษายน 2550 ในโอกาสท ผ นาไทยก บญ ป นได ลงนาม JTEPA ร วมก น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 16

81 สาน กบร หารหน สาธารณะเป นหน วยงานหล กท ดาเน นการตามนโยบายร ฐบาลท ส งเสร มให ภาคเอกชน ม ส วนร วมในการลงท นโครงการภาคร ฐในร ปแบบ Public Private Partnership (PPP) ซ งถ อเป นการระดมท น ร ปแบใหม ท ม ผ ให ความสนใจมากและได ร บการยอมร บว าช วยลดข อจ าก ดด านงบประมาณของภาคร ฐ รวมท ง ทาให ร ฐบาลสามารถขยายการลงท นในโครงการพ นฐานต างๆ ได อย างม ประส ทธ ภาพ นอกเหน อจากพ นธกรณ ภายใต JTEPA ป จจ บ น กระทรวงการคล งได ม การจ ดท าความร วมม อหลาย โครงการก บหน วยงานภาคร ฐและเอกชนของญ ป น เช น ส าน กงานบร หารหน สาธารณะ กระทรวงการคล ง ได ท าความร วมม อทางการเง นก บร ฐบาลญ ป น โดยธนาคารเพ อความร วมม อระหว างประเทศแห งญ ป น (Japan Bank of Internaitonal Cooperation - JBIC) เพ อท าส ญญาประก นเง นก ส าหร บโครงการปร บปร งก จการประปาแผน หล กของการประปานครหลวง กรมศ ลกากรไทยก บกรมศ ลกากรญ ป น ท าความร วมม อด านการตรวจปล อยส นค าน าเข าและ ส งออก โดยจะตรวจส นค าคร งเด ยวท โรงงานผ ผล ต จากน นจะส งส นค าไปญ ป นโดยไม ต องผ าน ด านศ ลกากรญ ป นอ ก แต จะส งไปถ งโรงงานและศ นย จาหน ายส นค าท ญ ป นท นท โดยม บร ษ ทญ ป น ท ได ร บประโยชน จากโครงการร วมม อน 400 แห ง กรมสรรพากรก บองค การ JICA พ ฒนาความร วมม อภายใต โครงการ Tax Compliance รวมท ง ได จ ดท าความร วมม อก บองค การภาษ แห งประเทศญ ป น (National Tax Agency) เพ อท าความ ตกลงร วมก น (Mutual Agreement Procedure) เพ อปร บภาษ เพ อข ดความสามารถในการ แข งข นของไทยและให ความสาค ญก บน กลงท นญ ป นและต างประเทศท จะมาลงท นในไทยด วย กระทรวงพาณ ชย กระทรวงพาณ ชย เป นหน วยงานเจ าภาพในก าก บและต ดตามผลการข บเคล อนการเจรจาเป ดตลาด การค าเสร ของไทยในท กเวท โดยกระทรวงพาณ ชย ก าหนดว ส ยท ศน เศรษฐก จการค าของประเทศม ความก าวหน าอย างม นคงและย งย น เพ อความอย ด ก นด ของคนท งประเทศ กระทรวงพาณ ชย ได จ ดท าย ทธศาสตร การค าไทยป เพ อสานว ส ยท ศน ด งกล าวข างต น และม ว ตถ ประสงค เพ อ (1) ปร บโครงสร างทางเศรษฐก จโดยการสร างความเข มแข งจากระบบเศรษฐก จและ ธ รก จภายในประเทศ (2) กระต นการบร โภคในประเทศให ขยายต ว (3) กระต นการลงท นในประเทศ โดยม งเน น ให เก ดธ รก จใหม เพ อเป นการสร างงานและสร างรายได ให ก บประเทศ และ (4) สน บสน นและพ ฒนาการค า ระหว างประเทศขยายต วอย างม นคง กระทรวงพาณ ชย ได ก าหนดย ทธศาสตร การค าไทยป เพ อเป นแนวทางในการสร าง ความม นคงและความย งย นให แก เศรษฐก จการค าของประเทศไทย โดยต งอย บนพ นฐานของความร วมม อก บ หน วยงานภาคร ฐและเอกชนท เก ยวข อง ประกอบด วย 10 ย ทธศาสตร การค าไทย ด งน ย ทธศาสตร ท 1 : ปร บโครงสร างการผล ตและกระต นให เก ดการลงท น โดยเน นการปร บปร งและ พ ฒนาต วส นค าและธ รก จเพ อเพ มผล ตภาพและลดต นท นการผล ต โดยดาเน นกลย ทธ การสน บสน นการใช เทคโนโลย สม ยใหม การสร างม ลค าเพ มตลอดวงจรส นค า (Value Chain) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 17

82 การพ ฒนาโซ อ ปทาน (Supply Chain) และเคร อข ายว สาหก จ (Cluster) การเพ มส ดส วนและม ลค าของว ตถ ด บภายในท องถ น (Local Content) การพ ฒนามาตรฐานและค ณภาพส นค าและบร การ ย ทธศาสตร ท 2 : พ ฒนาการค าให เก ดการแข งข นอย างเป นธรรม และสร างประส ทธ ภาพกลไก การตลาดเพ อเสถ ยรภาพราคาส นค าเกษตร โดยเน นสร างความเป นธรรมทางการค าให แก ผ ม ส วนได ส วนเส ย ของกระทรวงพาณ ชย ได แก เกษตรกร ผ ประกอบธ รก จ (ผ ค า ผ ผล ต ผ ส งออก) ผ บร โภค ตลอดจนประชาชน ท วไป โดยดาเน นกลย ทธ พ ฒนาศ กยภาพเกษตรกรเพ อให ร ท นการเปล ยนแปลงและเสร มสร างความร ด านการตลาด ด แลร กษาเสถ ยรภาพราคาส นค าเกษตร โดยใช กลไกตลาด โดยการใช ระบบการประก นราคา การ ส งเสร มตลาดส นค าเกษตรล วงหน าให แก เกษตรกร พ ฒนาโครงสร างพ นฐานและส งอ านวยความสะดวก เช น ห องเย น ไซโล พ ฒนาสถานท เก บร กษา ผลผล ต ฯลฯ ด าเน นการจ ดระเบ ยบและบร หารการน าเข าส งออก ส งเสร มพ ฒนาระบบธ รก จและอ านวยความ สะดวกทางการค า และก าก บด แลให เก ดการแข งข นทางการค าอย างเป นธรรมส าหร บ ผ ประกอบการ (ผ ค า ผ ผล ต ผ ส งออก) ย ทธศาสตร ท 3 : พ ฒนาระบบตลาดและขยายช องทางการค า โดยเน นพ ฒนาระบบตลาดให ก บผ ซ อ ผ ขาย ผ บร โภค และผ ค า (Trader) โดยดาเน นกลย ทธ ส งเสร มพ ฒนาตลาดและช องทางการจ าหน ายท ม ประส ทธ ภาพ เพ อส งเสร มระบบตลาดช มชน ย านการค า ยกระด บตลาดชายแดนและตลาดภ ม ภาค และส งเสร มการประกอบธ รก จใน ต างประเทศ ส งเสร มและสน บสน นช องทางตลาดท ใช เทคโนโลย สม ยใหม เช น การพ ฒนาตลาดซ อขายล วงหน า ตลาดออนไลน ตลาดประม ล (Auction) ต าง ๆ สร างความแข งแกร งและเพ มความสามารถการแข งข นให ธ รก จการค าปล กค าส ง เช น กฎหมาย แข งข นทางการค า และกฎหมายค าปล กค าส ง ย ทธศาสตร ท 4 : เพ มข ดความสามารถในการปร บต วและการแข งข นของผ ประกอบการท กระด บ โดยเฉพาะ SMEs โดยเน นการพ ฒนาธ รก จ SMEs แบบครบวงจร โดยดาเน นกลย ทธ สร างความพร อมการเร มต นและพ ฒนาการประกอบธ รก จ โดยอบรมให ความร ในการเร มต นธ รก จ ยกระด บค ณภาพการบร หารจ ดการและมาตรฐานธ รก จในระด บสากล ตลอดจนส งเสร มศ กยภาพ และโอกาสทางการตลาดให ก บผ ประกอบการ ส งเสร มความร วมม อระหว าง SMEs และพ ฒนาเคร อข ายพ นธม ตรธ รก จในประเทศและ ต างประเทศ พ ฒนาป จจ ยพ นฐานให เอ อต อการประกอบธ รก จส สากล เช น การพ ฒนากฎระเบ ยบท เอ อต อการ พ ฒนาธ รก จอย างย งย น และช วยเหล อให เข าถ งส นเช อเพ อการประกอบธ รก จ ย ทธศาสตร ท 5 : สน บสน นให องค ประกอบทางการค าเอ อต อความสามารถในการแข งข น โดย พ ฒนาท งในประเทศและต างประเทศ ซ งจะท าให ผ ประกอบการเก ดความคล องต วในการประกอบธ รก จ โดย เน นบ รณาการข นตอนและกระบวนการทางการค าต างๆ โดยดาเน นกลย ทธ เพ มความคล องต วในการประกอบธ รก จ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 18

83 พ ฒนาระบบโลจ สต กส การค าให ม ประส ทธ ภาพส งส ด ลดอ ปสรรคทางการค าภายในประเทศ การประก นความเส ยงทางการค าและการขนส ง สน บสน นสภาพคล องและเข าถ งแหล งท น ค มครองและร กษาผลประโยชน ของผ บร โภค พ ฒนาระบบข อม ลสารสนเทศทางการค าและพ ฒนาข อม ลด านการค าและการตลาดเช งล ก (Market Intelligence) การจ ดการระบบคล งส นค าท ม ประส ทธ ภาพ ย ทธศาสตร ท 6 : เสร มสร างพาณ ชย ภ ม ป ญญา เป นการผสมผสานระหว างเศรษฐก จเช งสร างสรค เศรษฐก จบนฐานความร และเศรษฐก จภ ม ป ญญา เพ อนามาใช ประโยชน เช งพาณ ชย โดยนาเทคโนโลย สม ยใหม มาใช ประโยชน ร วมด วย นอกจากน ย งม งสร างธ รก จและผ ประกอบการใหม โดยเฉพาะอ ตสาหกรรมคอนเทนท (Content Industry) การพ ฒนาร ปล กษณ การออกแบบตราส นค า การค มครอง ส งเสร ม และใช ประโยชน จากทร พย ส นทางป ญญาในเช งพาณ ชย และสน บสน นส นค านว ตกรรมแห งอนาคต เช น ไบโอเทคโนโลย นาโน เทคโนโลย Infotech และ Info Structure โดยดาเน นกลย ทธ ผสมผสานศ ลปว ฒนธรรมและภ ม ป ญญาท องถ นไทยเข าก บเทคโนโลย และนว ตกรรมร วมสม ย เสร มสร างธ รก จใหม ๆ ท เน นศ กยภาพศ ลปว ฒนธรรมและภ ม ป ญญาของไทย ส งเสร มการออกแบบ โดยเน นความค ดสร างสรรค สน บสน นธ รก จและส นค านว ตกรรมแห งอนาคต ค มครอง ส งเสร มและใช ประโยชน จากทร พย ส นทางป ญญาในเช งพาณ ชย ย ทธศาสตร ท 7 : ข บเคล อนเศรษฐก จด วยการค าภ ม ภาคและค าชายแดน โดยม งสร างรายได จาก การค าชายแดน ซ งสามารถประหย ดต นท นโลจ สต กส และสน บสน นการค าการลงท นภายใต กรอบความตกลง ทางการค าในภ ม ภาค เช น ASEAN, APEC, GMS และ ACMECS เป นต น โดยดาเน นกลย ทธ เสร มสร างการค าและการลงท นในเขตชายแดนก บประเทศเพ อนบ าน และในภ ม ภาคภายใต กรอบ ต าง ๆ ลดป ญหาอ ปสรรคทางการค าและอานวยความสะดวกการค าภ ม ภาคและพ นท ชายแดน พ ฒนาระบบขนส งและเช อมโยงระบบโลจ สต กส เพ อการค าชายแดน พ ฒนาระบบข อม ลและหน วยงานสน บสน นด านการค าชายแดน ย ทธศาสตร ท 8 : พ ฒนาการค าระหว างประเทศของไทยให ก าวหน า โดยเน นปร บปร งกระบวนการ เจรจาทางการค าและส งเสร มการส งออก โดยดาเน นกลย ทธ ส งเสร มการม ส วนร วมของท กภาคส วนท เก ยวข องอย างจร งจ งและเป นร ปธรรม เพ อร วมก นศ กษา และพ จารณาความเป นไปได ผลด ผลเส ยในการเจรจาจ ดทาความตกลงทางการค า ส งเสร มการส งออกและการด าเน นธ รก จของผ ประกอบการไทยในต างประเทศ โดยเน น (ก) ยกระด บค ณภาพและภาพล กษณ ของส นค าและบร การของไทยส ตลาดระด บบน (ข) ส งเสร มการ ผล ตและพ ฒนาส นค า/บร การให ตรงความต องการตลาด (Customization) (ค) กระจายตลาด ส งออกของไทยและสร างฐานการนาธ รก จของไทยในท กภ ม ภาคของโลก (ง) เพ มข ดความสามารถ ในการปร บต วและการแข งข นของผ ประกอบการไทยในตลาดโลก และ (จ) เจรจาเพ อเสร มสร าง โอกาสทางเศรษฐก จการค าระหว างประเทศ รวมท งร กษาและปกป องผลประโยชน ของไทย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 19

84 ย ทธศาสตร ท 9 : สร างภ ม ค มก นด านการค าจากผลกระทบส งแวดล อมและว กฤตภาวะโลกร อน โดยเน นการผล ตส นค า บร การ และอ ตสาหกรรมท เป นม ตรต อส งแวดล อม ซ งควรส งเสร มงานว จ ยและพ ฒนา รวมท งสร างแรงจ งใจให ภาคเอกชนตระหน กในเร องส งแวดล อม โดยกระต นให เก ดอ ตสาหกรรมใหม ๆ การเป น พ นธม ตรร วมท นก บประเทศท ม ความก าวหน าด านเทคโนโลย ส งแวดล อม (Green Technology) สร างตลาด รองร บธ รก จใหม รวมท งสน บสน นธ รก จการค า Carbon Credit รวมถ งการบร หารจ ดการและเตร ยมการรองร บ ผลกระทบต อภาวะโลกร อนในอนาคต เช น เร องความม นคงทางอาหาร (Food Security) โดยดาเน นกลย ทธ สน บสน นและส งเสร มการพ ฒนาธ รก จและส นค าท เป นม ตรต อส งแวดล อม เช น ส นค าเกษตร อ นทร ย ส งเสร มงานว จ ยและพ ฒนาเพ อต อยอดด านการค า การลงท น เพ มแรงจ งใจการบร หารจ ดการและสร างตลาดรองร บธ รก จใหม เพ อการพ ฒนาส งแวดล อมอย าง ย งย น บร หารจ ดการและเตร ยมการรองร บผลกระทบต อภาวะโลกร อนในประเด นต าง ๆ ท ได ร บ ผลกระทบทางการค า ย ทธศาสตร ท 10 : รองร บและใช ประโยชน การเข าส การเป นประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) โดยเน นการบร หารจ ดการเพ อใช ข อตกลง AEC ให เก ดประโยชน ส งส ด โดยดาเน นกลย ทธ ประชาส มพ นธ และเผยแพร ความร ความเข าใจเก ยวก บการเป ดเสร ต อภาคธ รก จและประชาส งคม สร างความพร อมและพ ฒนาบ คลากรของหน วยงานภาคร ฐท เก ยวข อง ศ กษาผลกระทบและกาหนดแผนกลย ทธ รายส นค า กาหนดมาตรการเย ยวยาในส นค าและธ รก จท เก ยวข อง แสวงหาโอกาสและใช ประโยชน จากข อตกลงการค า เช น การสร างเคร อข ายและพ นธม ตรทาง การค าก บประเทศเพ อนบ าน การใช ประเทศอาเซ ยนเป นฐานการผล ต แรงงาน และเทคโนโลย ร วมก น และการขยายช องทาการด าเน นธ รก จผ านเส นทางการคมนาคม ขนส ง และโลจ สต กส ภายใต กรอบความร วมม อต าง ๆ เช น GMS, ACMECS และ IMT-GT เป นต น ในส วนของการนา JTEPA ส การปฏ บ ต กระทรวงพาณ ชย มอบให หน วยงานในส งก ดดาเน นการด งน กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ กรมเจรจาการค าระหว างประเทศเป นหน วยงานหล กในการเจรจาการเป ดตลาดการค าในเวท พห ภาค ภ ม ภาค และทว ภาค ตลอดจนเป นหน วยงานประสานงานในภาพรวมและต ดตามการข บเคล อนการด าเน นงาน ตาม JTEPA ซ งเป นไปตามมต ท ประช มคณะกรรมการร ฐมนตร เศรษฐก จเม อว นท 14 ม ถ นายน 2553 ให ถ าย โอนภารก จการกาก บด แลความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) จากกรมเอเช ยตะว นออก กระทรวง การต างประเทศไปย งกรมเจรจาการค าระหว างประเทศ กระทรวงพาณ ชย นอกจากน กรมเจรจาการค า ระหว างประเทศย งร วมก บกรมเศรษฐก จระหว างประเทศในการเจรจาเป ดตลาดบร การ การลงท น และการ เคล อนย ายบ คคลธรรมดาภายใต JTEPA กรมการค าต างประเทศ กรมการค าต างประเทศเป นหน วยงานร วมเจรจาเป ดตลาดการค าส นค า กฎว าด วยถ นก าเน ดส นค า การบร หารโควตาน าเข าเหล ก ตลอดจนร วมก บหน วยงานอ นในการพ ฒนาความร วมม อด านการค าไร กระดาษ โดยกฎหมายและกฎระเบ ยบส าค ญท อย ในความด แลของกรมการค าต างประเทศท เก ยวก บการค าระหว างไทย ก บญ ป น ได แก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 20

85 พระราชบ ญญ ต การส งออกไปนอกและการน าเข ามาในราชอาณาจ กรซ งส นค า พ.ศ.2522 ซ งให อ านาจกระทรวงพาณ ชย และกรมการค าต างประเทศในการด าเน นการท เก ยวข อง เช น (ก) การ ออกประกาศกระทรวงพาณ ชย เพ อก าหนดให การส งกล วยสด ส บปะรดสด และเน อส กรปร งแต ง เป นส นค าท ต องดาเน นการตามโควตาท ระบ อย ในข อตกลง JTEPA (ข) การออกประกาศกระทรวง พาณ ชย เพ อโควตาการน าเข าเหล กและเหล กกล าท ม ถ นก าเน ดส นค าจากญ ป นได ร บโควตาตามท ระบ อย ในข อตกลง JTEPA และ (ค) การออกหน งส อร บรองถ นก าเน ดส นค า (C/O) เพ อใช ส ทธ ตามความตกลงการค า กรมการค าต างประเทศจะขอให ผ ส งออกท ขอร บหน งส อร บรองถ นก าเน ด C/O ต องแสดงส าเนาใบก าก บส นค า และส าเนาใบตราส งส นค า และแจ งข อม ลรายละเอ ยด ว ตถ ด บ/ช นส วนท ใช ในการผล ต เพ อใช ในการตรวจสอบการได ส ทธ ประโยชน ตามเง อนไขกฎถ น กาเน ดส นค าท ตกลงไว ก บค เจรจาในแต ละเวท การค า พระราชบ ญญ ต การตอบโต การท มตลาดและการอ ดหน นตลาด พ.ศ.2542 ซ งให อ านาจกรมการ ค าต างประเทศในการดาเน นการท เก ยวข อง เช น การออกประกาศไต สวนตลาดส นค าเหล กกล าไร สน มร ดเย น เหล กแผ นร ดร อน ท ม ถ นก าเน ดจากญ ป นท น าเข ามาในไทยซ งม ล กษณะเป นการท ม ตลาดและก อให เก ดความเส ยหายต ออ ตสาหกรรมภายในประเทศ รวมท งการเร ยกเก บอ ตราอากร ตอบโต การท มตลาด โดยท ผ านมา ภารก จสาค ญของกรมการค าต างประเทศท เก ยวก บ JTEPA ได แก (ก) การให บร การออกหน งส อร บรองถ นก าเน ดส นค าตามความตกลง JTEPA (Form JTEPA) ส าหร บ การส งออกส นค าจากไทยไปญ ป น 18 (ข) ก าก บการน าเข าส นค าท ม พ นธกรณ ตามความตกลงการเกษตรภายใต WTO เข ามาในไทยตาม JTEPA 21 รายการ ได แก น านมด บ นมพร อมด ม (เฉพาะเคร องด มท ม นมผสม) นมผงขาดม นเนย ม นฝร ง หอมห วใหญ กระเท ยม มะพร าวและมะพร าวฝอย ล าไยแห ง เมล ดกาแฟ ชา พร กไทย ข าวโพดเล ยงส ตว ข าว เมล ดถ วเหล อง เน อมะพร าวแห ง เมล ดพ นธ หอมห วใหญ น าม นถ วเหล อง น าม นปาล มและน าม นเน อในเมล ด ปาล ม น าม นมะพร าว น าตาล กาแฟสาเร จร ป และกากถ วเหล อง (ค) การจ ดสรรโควตาส นค าส งออกภายใต JTEPA ได แก กล วยสด ส บปะรดสด และเน อส กรปร งแต ง (ง) จ ดสรรโควตาส นค านาเข าภายใต JTEPA ได แก เหล กและเหล กกล านาเข าจากญ ป น: แบ งเป น กล มท 1 : ผ ประกอบก จการค าเหล กหร อเหล กกล าเพ อใช ในอ ตสาหกรรมต อเน อง โดยใน ป 2554 ได จ ดสรรให ผ นาเข า 53 ราย จ านวนท จ ดสรร 500,000 ต น แบ งเป น 2 ส วน ได แก ส วนท 1 ปร มาณ 495,000 ต น พ จารณาจ ดสรรให แก ผ ท ม ประว ต การน าเข าจากประเทศ ญ ป นตามประว ต การน าเข าของแต ละรายเฉล ย 3 ป ย อนหล งจากป 2554 โดยบร ษ ทท ได ร บ การจ ดสรรโควตาในส วนน มาก ได แก บร ษ ท โตโยต าท โช (ไทยแลนด ) จ าก ด บร ษ ท เอ มซ เมท ลเซอร ว สเอเช ย (ประเทศไทย) จ าก ด บร ษ ท ซ มม ทแอดวานซ แมทท เร ยล จ าก ด และ ส วนท 2 ปร มาณ 5,000 ต น พ จารณาจ ดสรรให แก ผ ขอร บการจ ดสรรท ไม ม ประว ต การน าเข า 18 เอกสารท ผ ส งออกต องใช ในการขอร บ Form JTEPA ได แก ต นฉบ บหร อส าเนาใบก าก บส นค า (Invoice) และส าเนาใบตราส งส นค า ส วนการ ส งออกส นค าบางประเภทต องแสดงหน งส อร บรองอ น ๆ เพ มเต ม ได แก (1) กรณ การส งออกปลาท นาปร งแต งจะต องท าหน งส อร บรองว าได ซ อ ปลามาจากเร อประมงท ได ร บอน ญาตจากคณะกรรมาธ การปลาท นาแห งมหาสม ทรอ นเด ย (IOTC) และกรณ ปลาท จ ดได จากเร อประมงไทย ให แสดงหน งส อร บรอง Health Certificate จากกรมประมง ใบอน ญาตประกอบก จการโรงงาน และใบส งซ อปลา (2) กรณ การส งออกไวน จาก ผลไม เม องร อนหร อส รา ให แสดงสาเนาหน งส อร บรองว ตถ ด บท ใช ทาส ราจากกรมสรรพสาม ต ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 21

86 รายละไม เก น 1,000 ต น หากกรณ ท ย นขอร บการจ ดสรรรวมก นมากกว าปร มาณการจ ดสรร รวม จะปร บลดตามส ดส วนของปร มาณท ย นขอร บการจ ดสรร หากย นขอร บน อยกว าจ ดสรร รวม จะน าส วนท เหล อไปรวมก บปร มาณโควตาท เหล อจากการจ ดสรรให แก ผ ท ม ประว ต การ นาเข าจากญ ป นเพ อจ ดสรรให แก ผ ท ม ประว ต การนาเข าต อไป กล มท 2 : ผ นาเข าเหล กแผ นร ดร อนมาร ดเย นต อ เพ อใช ในอ ตสาหกรรมต อเน อง โดยในป 2554 ม 2 ราย จานวนจ ดสรร 221,000 ต น พ จารณาจ ดสรรตามผลการหาร อร วมก นระหว าง ผ น าเข า สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทย และส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม ประกอบก บประว ต การน าเข าจากญ ป นของแต ละราย โดยบร ษ ทท ได ร บการจ ดสรร ได แก บร ษ ท สยามย ไนเต ดสต ล (1995) จ าก ด ได ร บจ ดสรรค ดเป นร อยละ 88 ของท งหมด และ บร ษ ท เหล กแผ นร ดเย นไทย จาก ด (มหาชน) ได จ ดสรรค ดเป นร อยละ 12 ของท งหมด กล มท 3 : ผ น าเข าเหล กร ดร อนมาร ดเย นต อเพ อใช ในอ ตสาหกรรมยานยนต หร อช นส วน และอ ปกรณ ประกอบยานยนต โดยในป 2554 ม 2 ราย จ านวน 280,000 ต น พ จารณา จ ดสรรตามผลการหาร อร วมก นระหว างผ น าเข า สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทย และส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม ประกอบก บประว ต การน าเข าจากญ ป นของแต ละราย โดยบร ษ ทท ได ร บการจ ดสรร ได แก บร ษ ท เหล กแผ นร ดเย นไทย จ าก ด (มหาชน) ได จ ดสรร ค ดเป นร อยละ 77 ของท งหมด และบร ษ ท สยามย ไนเต ดสต ล (1995) จ าก ด ได ร บจ ดสรรค ด เป นร อยละ 23 ของท งหมด (ง) ให ความช วยเหล อเอกชนเพ อการปร บต วจากผลกระทบจากการค าเสร : โดยกรมการค าต างประเทศ เป นหน วยงานท จ ดให ม โครงการช วยเหล อเพ อการปร บต วของภาคการผล ตและภาคบร การท ได ร บผลกระทบ จากการเป ดเสร ทางการค า (กองท นฯ FTA) โดยกองท นฯ จะให ความช วยเหล อแก ผ ผล ตและผ ประกอบการใน ส นค าอ ตสาหกรรมการเกษตร ส นค าอ ตสาหกรรม และภาคธ รก จบร การท ได ร บผลกระทบจากการเป ดเสร เพ อให สามารถปร บต วหร อปร บเปล ยนให สามารถแข งข นได โดยจะให ความช วยเหล อแต ละโครงการไม เก น 3 ป ใน ร ปของเง นท นเพ อสน บสน นการศ กษา ว จ ย พ ฒนา จ ดหาท ปร กษาเพ อช วยปร บปร งธ รก จหร อฝ กอบรมอาช พ ใหม ให ก บคนงาน การฝ กอบรม และส มมนา เป นต น โดยกล มผ ผล ตท ได ร บผลกระทบต องจ ดท าโครงการเสนอ ส าน กส ทธ ประโยชน ทางการค า กรมการค าต างประเทศ โดยเสนอผ านสถาบ นท เก ยวก บการค า เช น สภาหอการค า แห งประเทศไทย สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย และหน วยงานราชการท เก ยวข อง โดยโครงการฯ ท ขอ ความช วยเหล อจากกองท นฯ เพ อช วยเหล อผ ประกอบการให เพ มศ กยภาพการปร บต วรองร บ JTEPA ได แก การ พ ฒนาศ กยภาพค ณภาพด านการผล ตและการเพ อการส งออกส นค าส บปะรดสดไทยภายใต ส ทธ ประโยชน JTEPA กรมพ ฒนาธ รก จการค า กรมพ ฒนาธ รก จการค าเป นหน วยงานท เข าร วมก บหน วยงานอ น ๆ ในการเจรจาเป ดตลาดการค า บร การและลงท น รวมท งจ ดท าความร วมม อในด านการสร างเสร มสภาพแวดล อมทางธ รก จ โดยท ผ านมา ภารก จส าค ญของกรมพ ฒนาธ รก จการค าในส วนท เก ยวก บ JTEPA ได แก การตรวจสอบการได ร บส ทธ ประโยชน ด านการเป ดตลาดให คนญ ป นมาประกอบธ รก จในไทย เน องจากกรมพ ฒนาธ รก จการค าเป น หน วยงานหล กท ร บผ ดชอบการปฏ บ ต ตามพระราชบ ญญ ต การประกอบธ รก จของคนต างด าว พ.ศ.2542 ซ งม การกาหนดประเภทธ รก จตามบ ญช แนบท ายท 1 2 และ 3 ซ งเป นรายการธ รก จท ม ข อสงวนในระด บท แตกต าง ก นไป โดยบ ญช ท 1 เป นกล มธ รก จท ไม อน ญาตให คนต างด าวประกอบก จการด วยเหต พ เศษ เช น การท านา ท าไร ทาสวน และการค าท ด น เป นต น ซ งไทยไม อน ญาตให คนต างด าวถ อห นเก นกว าร อยละ 49.9 และบ ญช 2 เป น กล มธ รก จท เก ยวก บความปลอดภ ย ความม นคงของประเทศ หร อม ผลกระทบต อศ ลปว ฒนธรรม จาร ต ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 22

87 ประเพณ ห ตถกรรมพ นบ าน หร อทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม เช น ธ รก จขนส งภายในประเทศ ธ รก จ ผล ตน าตาลจากอ อย ธ รก จท าเหม อง เป นต น ซ งไทยไม อน ญาตให คนต างด าวถ อห นเก นกว าร อยละ 49.9 ยกเว นได ร บความเห นชอบจากคณะร ฐมนตร ก อาจให คนต างด าวถ อห นได ถ งร อยละ และบ ญช ท 3 ซ ง เป นธ รก จท คนไทยย งไม พร อมท จะแข งข นในการประกอบก จการก บคนต างด าว เช น บร การทางว ศวกรรม บร การทางบ ญช บร การน าเท ยว การก อสร างบร การพ นฐานท ม ท นข นต าของคนต างด าวน อยกว า 500 ล าน บาท ธ รก จบร การอ น ๆ ซ งไทยไม อน ญาตให คนต างด าวถ อห นเก นกว าร อยละ 49.9 ยกเว นได ร บความเห นชอบ จากคณะกรรมการประกอบธ รก จของคนต างด าว ก จการญ ป นขออน ญาตในการประกอบธ รก จของคนต างด าวจากกรมพ ฒนาธ รก จการค าเพ อถ อห นเก น กว าร อยละ 49.9 จะเป นก จการในบ ญช 3 (หมวดธ รก จท คนไทยย งไม ม ความพร อมท จะแข งข นในการประกอบ ก จการก บคนต างด าว) ได แก ธ รก จบร การให ก ย มเง นแก บร ษ ทในเคร อ บร การร บจ ดการขนส งส นค าระหว าง ประเทศให แก ผ ส งออกและนาเข า บร การจ ดการลาเล ยงว ตถ ด บเข าส กระบวนการผล ต บร การให เช า ให เช าซ อ ทร พย ส น ธ รก จส าน กงานผ แทน/ส าน กงานภ ม ภาค ธ รก จก อสร างและบร การทางว ศวกรรม และบร การเป นท ปร กษาโครงการภาคร ฐ กรมการค าภายใน กรมการค าภายในเป นหน วยงานท ร บผ ดชอบในการปฏ บ ต ตามเร องนโยบายทางการแข งข น (Competition Policy) เน องจากกรมการค าภายในเป นร บผ ดชอบการด าเน นการตามพระราชบ ญญ ต แข งข น ทางการค า พ.ศ.2542 ซ งเป นกฎหมายท ม ว ตถ ประสงค เพ อก าหนดหล กเกณฑ เก ยวก บการป องก นการผ กขาด ลด หร อจาก ดการแข งข นในการประกอบธ รก จอย างเป นระบบ กรมทร พย ส นทางป ญญา กรมทร พย ส นทางป ญญาเป นหน วยงานหล กในการพ ฒนาความร วมม อด านทร พย ส นทางป ญญาก บ ญ ป น โดยกรมทร พย ส นทางป ญญาเป นหน วยงานท ร บผ ดชอบก าก บการด าเน นงานของกฎหมายด านทร พย ส น ทางป ญญาหลายฉบ บ ได แก พระราชบ ญญ ต ส ทธ บ ตร พ.ศ.2522 พระราชบ ญญ ต เคร องหมายการค า พ.ศ พระราชบ ญญ ต ล ขส ทธ พ.ศ.2537 พระราชบ ญญ ต ค มครองแบบผ งภ ม ของวงจรรวม พ.ศ.2543 พระราชบ ญญ ต ความล บทางการค า พ.ศ.2545 พระราชบ ญญ ต ค มครองส งบ งช ทางภ ม ศาสตร พ.ศ.2546 และ พระราชบ ญญ ต การผล ตผล ตภ ณฑ ซ ด พ.ศ.2548 นอกจากน ป จจ บ นกรมทร พย ส นทางป ญญาย งเป นหน วยงาน สาค ญของไทยท ผล กด นโครงการตามนโยบายเศรษฐก จสร างสรรค ของร ฐบาล ท ผ านมา ไทยก บญ ป นเคยม การหาร อกรณ ส าค ญท เก ยวก บการละเม ดทร พย ส นทางป ญญา ได แก กรณ ท ม ชาวญ ป น (นายมาซาก ฟ ร ยะ) ซ งด าเน นก จการนวดแผนไทย ณ ญ ป น ได ย นขอจดล ขส ทธ และ เคร องหมายการค าคาว า ฤาษ ด ดตน และช อก จการห างห นส วน ฤาษ ด ดตน ไว ก บหน วยงานทร พย ส นทาง ป ญญาของญ ป น (Japan Patent Office JPO) และระบ ว าหากผ ใดน าค าว า ฤาษ ด ดตน ไปใช จะม ความผ ดทางกฎหมาย ซ งกรมการแพทย แผนไทยและการแพทย ทางเล อกร วมก บกรมทร พย ส นทางป ญญาไป ย นหน งส อค ดค านการจดทะเบ ยนฯ ด งกล าวก บ JPO ประเทศญ ป นเม อเด อนพฤษภาคม 2549 เน องจากไทย ถ อว า ฤาษ ด ดตน เป นภ ม ป ญญาของคนไทยท ใช มาต งแต ป พ.ศ ม ท งหมดประมาณ 127 ท า และจะใช เป นทร พย ส นส วนต วไม ได ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 23

88 กรมส งเสร มการส งออก กรมส งเสร มการส งออกเป นหน วยงานท เข าร วมก บหน วยงานอ น ๆ เช น ส าน กงานคณะกรรมการ ส งเสร มการลงท น และส าน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและย อม ในการพ ฒนาความร วมม อในด าน ว สาหก จขนาดกลางและย อม นอกจากน กรมส งเสร มการส งออกย งม การพ ฒนาความร วมม ออย างใกล ช ดก บ องค การส งเสร มการค าต างประเทศของญ ป น (JETRO) มานานกว าสองทศวรรษในการจ ดก จกรรมส งเสร ม การค าและการลงท นระหว างก น รวมท งด าเน นก จกรรมการใช ประโยชน JTEPA เช น โครงการคร วไทยส คร ว โลก การส งเสร มบร การด านการค าขายแฟรนไชส สปาไทย แฟรนไชส อาหารไทย และธ รก จด านบ นเท งของไทย ให สามารถขยายตลาดไปย งญ ป นมากข น การส งออกส นค าเกษตรอ นทร ย การส งออกส นค าและบร การเช ง สร างสรรค และเป นเอกล กษณ ไทย เช น อาหารไทย ผ าไหมไทย และกล วยไม ไทย ในส วนการพ ฒนาความร วมม อภายใต JTEPA ท เร มใช บ งค บใช เม อปลายป 2550 กรมส งเสร มการ ส งออกและสถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอได ร วมก บญ ป นในคณะทางานด านการพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ และเคร องน งห ม โดยม การถ ายทอดเทคโนโลย ส งทอจากญ ป นส ไทย เช น ญ ป นให การสน บสน นผ เช ยวชาญการ พ ฒนาผ าผ น น กว เคราะห แนวโน มแฟช น และด าน Dyeing and Finishing Technology มาเป นว ทยากร Fabric Seminar and Workshop in Bangkok ม ผ ประกอบการไทยเข าร วม 146 คน ในป 2551 ตลอดจน ขอให ญ ป นสน บสน นน าผ น าเข าเด นทางเข าร วมงานแสดงส นค า BIFF and BIL ของกรมส งเสร มการส งออก โดยเฉพาะการส งซ อเส อผ าสวมใส ในช วงฤด ใบไม ผล และฤด ร อนท ไทยม ความเช ยวชาญ นอกจากน ห วข อท ไทยต องการให ญ ป นให การสน บสน นจะเป นการแจ งผ านมาย งกรมส งเสร มการ ส งออกและสถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ โดยสมาคมอ ตสาหกรรมเคร องน งห มไทย (Thai Garment Manufacturers Association - TGMA) และสมาคมอ ตสาหกรรมฟอกย อม พ มพ และตกแต งส งทอ (Association of Thai Textile Bleaching, Dyeing, Printing and Finishing Industries) เพ อแจ งให สหพ นธ ส งทอญ ป น (Japan Textile Federation) ทราบถ งห วข อท ไทยต องการให ญ ป นสน บสน น เช น การขอ ความช วยเหล อในการปร บปร งห องทดสอบส นค าส งทอและเคร องน งห มของสถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ (Lab Testing Center) เพ อให ม การยอมร บผลการทดสอบส นค าระหว างไทยก บญ ป น กระทรวงอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรมก าหนดว ส ยท ศน เป นองค กรน าในการผล กด นอ ตสาหกรรม ว สาหก จ และ ผ ประกอบการให ม การพ ฒนาอย างย งย นและสามารถแข งข นได ในตลาดโลก และได ก าหนดว ส ยท ศน การ พ ฒนาอ ตสาหกรรมของไทยในระยะ 20 ป ข างหน าภายใต แผนแม บทพ ฒนาอ ตสาหกรรมไทย ค อ ม งส อ ตสาหกรรมสร างสรรค ท ย งย น โดยท ศทางการพ ฒนาอ ตสาหกรรมในระยะ 20 ป ข างหน า แบ งออกเป น 3 ระยะ ได แก ระยะส น 1 ป เร มต งแต ป ระยะกลาง 4 ป เร มต งแต ป และระยะยาว 20 ป เร มต งแต ป โดยแต ละช วงเวลาจะม กรอบท ศทางการพ ฒนาแตกต างก นไปข นก บความพร อม ของอ ตสาหกรรม รวมท งบร บทการเปล ยนแปลงของโลกท เก ดข น สร ปได ด งน กรอบท ศทางการพ ฒนาอ ตสาหกรรมในระยะส น ( ) : พ ฒนาฐานองค ความร ตลอดโซ ค ณค าของภาคอ ตสาหกรรม (Knowledge Based Industry) เพ อต อยอดในวงกว างต อไป ด งน สร างค ณค าเช งล กในอ ตสาหกรรมหล ก (Core Industry Value Creation) ประกอบด วย (ก) อ ตสาหกรรมท ม การส งออกมากแต ต องพ งพาว ตถ ด บน าเข ามาก ได แก อ ตสาหกรรมยานยนต ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 24

89 และช นส วนยานยนต อ ตสาหกรรมป โตรเคม และพลาสต ก อ ตสาหกรรมเคม อ ตสาหกรรม อ เล กทรอน กส อ ตสาหกรรมเหล กและเหล กกล า และ (ข) อ ตสาหกรรมท ม ศ กยภาพและสร าง ม ลค าเพ มให ประเทศไทยอย างแท จร งอ นเก ดจากการม ว ตถ ด บต นน าในประเทศไทย ได แก อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง อ ตสาหกรรมปลาและอาหารทะเลกระป อง อ ตสาหกรรมแปรร ปผ ก และผลไม โดยสร างฐานป จจ ยการผล ตให เข มแข งและเพ มประส ทธ ภาพการผล ตเพ อร กษาอ ตรา การขยายต วทางเศรษฐก จและลดความเส ยงจากภาวะผ นผวนของเศรษฐก จโลก สร างโซ ค ณค า (Value Chain) ภายใต อ ตสาหกรรม โดยเฉพาะการพ ฒนาออกแบบท เน นความ เป นเอกล กษณ และสร างสรรค เช น อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม อ ตสาหกรรมเฟอร น เจอร และเคร องใช ตกแต งบ าน อ ตสาหกรรมของเล นเด ก อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ และ อ ตสาหกรรมเซราม ค และสน บสน นให เก ดเคร อข ายความร วมม อในระด บท องถ นและเคร อข าย ว สาหก จ (Cluster) พ ฒนาและยกระด บความสามารถของบ คลากรเพ อสร างม ลค า โดยเฉพาะการว จ ยและพ ฒนาการ ออกแบบอย างช ดเจนและเป นร ปธรรม และบ รณาการการทางานร วมก นระหว างกระทรวงอ ตสาหกรรม กระทรวงศ กษาธ การ กระทรวงว ทยาศาสตร และเทคโนโลย กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงพาณ ชย และกระทรวงแรงงาน รวมท งน าผลงานว จ ยและพ ฒนาผล ตภ ณฑ ต าง ๆ ท ได ม การศ กษาไว อย างมากมายมาใช ประโยชน ในภาคปฏ บ ต ใช โอกาสจากการเป ดตลาดการค าส นค าภายใต ประชาเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ในการท าตลาด เช งร กไปอย างอาเซ ยน พ ฒนาความร วมม อก บประเทศเพ อนบ าน ท งด านการค า การลงท น และการพ ฒนาความ เช อมโยงด านการผล ตในอาเซ ยน (ASEAN Production Chain) ท งภาคอ ตสาหกรรม ภาค การเกษตร โดยเฉพาะการพ ฒนาความร วมม อด านอาหารและการเกษตรและใช ประโยชน จาก ทาเลท ต งท ไทยเป นประต การค า (Gateway) ไปส ภ ม ภาคอ น วางแผนรองร บ/ลดผลกระทบทางส งคมท เก ดข นจากการอพยพโยกย ายแรงงานและทร พยากร ระหว างประเทศ รวมถ งการวางแผนจ ดพ นท สาหร บภาคอ ตสาหกรรมให เหมาะสมท งในด านขนส ง การอย ใกล แหล งว ตถ ด บ การควบค มมลพ ษ และการไม ท าลายส งแวดล อม รวมถ งการอย ร วมก น ของภาคอ ตสาหกรรมและช มชนใกล เค ยง เป นต น กรอบท ศทางการพ ฒนาอ ตสาหกรรมในระยะกลาง ( ): ม งต อยอดการพ ฒนาจาก ฐานความร มาใช ในการพ ฒนา โดยเน นเทคโนโลย และนว ตกรรมใหม มาใช เพ อตอบสนองความต องการตลาด และเพ มข ดความสามารถทางการแข งข น (Innovative Industry) ด งน พ ฒนาอ ตสาหกรรมให เจร ญเต บโตควบค พร อมก นไปก บการพ ฒนาว ตถ ด บท เก ดจากภาคเกษตร เพ อให อ ตสาหกรรมพ นฐานและอ ตสาหกรรมต อยอดอ นๆ สน บสน นก นและก น (Resource- Based Value Creation) และให ความส าค ญก บการว จ ยและพ ฒนา โดยเฉพาะผล ตภ ณฑ และ กระบวนการผล ต โดยเฉพาะการผล ตส นค าท ใช ว ตถ ด บท สามารถหาได จากภายในประเทศ เช น เกษตรกรรม ทร พยากรธรรมชาต เช น อ ตสาหกรรมพลาสต กช วภาพ อ ตสาหกรรมพล งงานทดแทน อ ตสาหกรรมยาและผล ตภ ณฑ เสร มส ขภาพ อ ตสาหกรรมภาคเกษตร อ ตสาหกรรมเคร องส าอาง และอ ตสาหกรรมบร การท อาศ ยว ฒนธรรมขนบธรรมเน ยมประเพณ และภ ม ป ญญาท องถ น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 25

90 จ ดเตร ยมความพร อมด านการพ ฒนาพ นท อ ตสาหกรรมเพ อรองร บการเป นประต เช อมภ ม ภาค อาเซ ยนในย านพ นท ระเบ ยงเศรษฐก จตะว นออก-ตะว นตก (East West Industrial Corridor Zone) เตร ยมความพร อมโครงสร างพ นฐานทางส งคมเพ อรองร บการเข าส ส งคมผ ส งอาย ขณะท ประชากรว ยแรงงานเพ มข นในอ ตราท ช าลง โดยเพ มประส ทธ ภาพแรงงานและวางแผนด าน แรงงานเพ อชดเชยขนาดกาล งแรงงานท จะขยายต วช าลง กรอบท ศทางการพ ฒนาอ ตสาหกรรมในระยะยาว ( ): เป นการพ ฒนาท เน นความย งย น เป นหล ก (Sustainable Industry) โดยต องม งส การเป นเศรษฐก จสร างสรรค และเศรษฐก จท เป นม ตรต อ ส งแวดล อม (Creative and Green Economy) ซ งเป นกระแสการพ ฒนาของโลกในป จจ บ น ด งน ส งเสร มให ผ ประกอบการไทยเร งปร บต วและใช โอกาสจากการลดอ ปสรรคทางการค าและการ ลงท นต างๆ ลงให เก ดประโยชน อย างเต มท โดยเฉพาะสาขาท ไทยม ศ กยภาพในการแข งข นส งและ เป นสาขาท อาเซ ยนและค เจรจาของอาเซ ยน เช น จ น ญ ป น เกาหล และออสเตรเล ยให ความส าค ญในการเร งร ดการรวมกล มด วยการลด/ยกเล กอ ปสรรคด านภาษ และอ ปสรรคท ม ใช ภาษ เช น ผล ตภ ณฑ อาหาร ผล ตภ ณฑ ยานยนต ผล ตภ ณฑ อ เล กทรอน กส บร การท องเท ยว บร การส ขภาพ และเทคโนโลย สารสนเทศ ส งเสร มให ภาคอ ตสาหกรรมของประเทศปร บต วให ม กระบวนการผล ตตลอดโซ อ ปทานท ม ความ เป นม ตรต อส งแวดล อมมากข น ลดการปล อยก าซเร อนกระจกส บรรยากาศ โดยอ ตสาหกรรมใหม ท ตอบสนองกระแสการเป นม ตรต อส งแวดล อม ได แก (ก) อ ตสาหกรรมพลาสต กช วภาพ ท ผล ต จากว ตถ ด บทางการเกษตร เช น ม นส าปะหล ง ข าวโพด ข าวสาล และอ อย ซ งสามารถย อยสลาย เองได ตามธรรมชาต และไม ท าลายช นบรรยากาศ รวมท งไทยม ความอ ดมสมบ รณ ของว ตถ ด บท สามารถรองร บความต องการของอ ตสาหกรรมได อย างพอเพ ยง (ข) อ ตสาหกรรมพล งงานทดแทน เช น พล งงานลม คล น แสงอาท ตย และความร อนใต พ ภพ ซ งสามารถท จะน ามาพ ฒนาทดแทน พล งงานจากฟอสซ ล ซ งไทยม แหล งพล งงานแสงอาท ตย ท น ามาพ ฒนาเป นพล งงานในร ปเซลล แสงอาท ตย ได แต ต องพ ฒนาให ม ต นท นต าเพ อให คนส วนใหญ น ามาใช ได รวมท งม ว ตถ ด บช วมวล เช น ฟางข าว และใบอ อย ซ งนามาผล ตเป นก าซช วภาพ พ ฒนาพ นท ให เป นพ นท การผล ตส เข ยว (Green Industrial Zone) โดยส งเสร มก จกรรมในภาค การผล ตท ปล อยคาร บอนต า ปร บร ปแบบการผล ตท เป นม ตรต อส งแวดล อม ส งเสร มการเกษตร การค า บร การ และการลงท นท ไม ทาลายส งแวดล อม โดยก าหนดมาตรการจ งใจด านการเง น การ คล ง ภาษ การตลาด ควบค ก บการปร บเปล ยนพฤต กรรมบร โภคของส งคมให ม งส ความย งย น กระทรวงอ ตสาหกรรมได พ จารณากรอบท ศทางการพ ฒนาท งระยะส น ระยะกลาง และระยะยาว ข างต น และได กาหนดย ทธศาสตร การพ ฒนาอ ตสาหกรรมระยะ 5 ป ( ) ด งน 1. ย ทธศาสตร การเพ มข ดความสามารถของผ ประกอบการและภาคอ ตสาหกรรมในการแข งข น และการสร างความเช อมโยงส พ นท และตลาดอาเซ ยน เพ อให ภาคอ ตสาหกรรมม ข ดความสามารถในการ แข งข นส งข น โดยม กลย ทธ ด านต าง ๆ ได แก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 26

91 1.1 กลย ทธ ด านการสร างความเข มแข ง (ก) เพ มประส ทธ ภาพการผล ตและการบร หารจ ดการ โดยเฉพาะผล ตภาพแรงงาน (Labor Productivity) และผล ตภาพการผล ตรวม (Total Factor Productivity) (ข) จ ดพ นท อ ตสาหกรรม (Zoning Planning) ในแต ละพ นท อย างเหมาะสมให สอดคล องก บ ท กด าน เช น ว ตถ ด บ การขนส ง ส งแวดล อม และช มชน เป นต น (ค) สน บสน นการเช อมโยงอ ตสาหกรรม ท งภายในกล มสาขาและการเช อมโยงข ามกล มสาขา รวมถ ง Cluster ใน ASEAN Production Chain ท ต องการทร พยากรจากประเทศเพ อนบ านเพ อเพ มม ลค า ให ก บผล ตภ ณฑ (ง) ขยายโอกาสเข าส ตลาดสากล โดยเฉพาะตลาดอาเซ ยน โดยพ ฒนาส นค าเข าส มาตรฐานสากล ตรงตามความต องการ และส นค าท ม โอกาสส งในการเจาะตลาด 1.2 กลย ทธ ด านนโยบายและมาตรการ (ก) ม กฎระเบ ยบและนโยบายท เอ อต อธ รก จ ได แก การปร บปร งกฎระเบ ยบต างๆ ท ไม เอ อ และการร เร มนโยบายท เป นประโยชน และม ความต อเน อง เช น การส งเสร มการใช พล งงานอย างม ประส ทธ ภาพ การม นโยบายส งเสร มและพ ฒนาอ ตสาหกรรมท ต อเน องช ดเจน การปร บปร งกฎระเบ ยบแรงงานต างด าว การม นโยบายเช งร กเก ยวก บการเจรจาเร องมาตรการท ม ใช ภาษ (Non Tariff Barrier - NTB) การม นโยบายการ ต างประเทศท พร อมร บการเปล ยนแปลงไปส การเป นโลกหลายศ นย กลาง (Global Mutipolar) เป นต น (ข) สร างความร วมม อก บประเทศเพ อนบ านท งระด บมหภาคและระด บอ ตสาหกรรม เช น การค า การลงท น กฎระเบ ยบด านการเง น การคมนาคม โลจ สต กส การพ ฒนาสายพานการผล ตในอาเซ ยน (ASEAN Production Chain) การสร างความร วมม อในการตรวจสอบและสร างมาตรฐานส นค า และการขนส ง ว ตถ ด บภายในกล มโซ อ ปทาน เป นต น (ค) สร างและพ ฒนาผ ประกอบการสากล เพ อรองร บเศรษฐก จไร พรมแดน (ง) ส งเสร มผล ตภาพและศ กยภาพการผล ตเพ อการแข งข น โดยการส งเสร มการปร บปร ง เคร องจ กร และการนาเทคโนโลย การผล ตและการจ ดการสม ยใหม มาใช 2. ย ทธศาสตร การส งเสร มและพ ฒนาอ ตสาหกรรมท สร างค ณค า ม นว ตกรรม และเช อมโยงก บการ ใช ว ตถ ด บในประเทศ รวมท งอ ตสาหกรรมต นน า เพ อให เก ดการพ ฒนาอ ตสาหกรรมท สร างค ณค าและ นว ตกรรม รวมท งอ ตสาหกรรมต นน า โดยม กลย ทธ ด านต าง ๆ ได แก 2.1 กลย ทธ ด านการสร างความเข มแข ง (ก) พ ฒนาอ ตสาหกรรมฐานรากและอ ตสาหกรรมท เช อมโยงให เข มแข ง ท งสาขาท เช อมโยง ก บการใช ว ตถ ด บในประเทศ และสาขาท สน บสน นอ ตสาหกรรมท ม อย ท ส าค ญ โดยสน บสน นการยกระด บท งโซ ม ลค า และการพ ฒนาผล ตภ ณฑ ใหม ๆ (ข) ส งเสร มด านการว จ ยและพ ฒนาท สอดคล องก บความต องการของภาคอ ตสาหกรรมท งใน ระด บงานว จ ยและการน าไปใช ประโยชน โดยเฉพาะการพ ฒนาจากว ตถ ด บทางการเกษตรไปส ส นค า อ ตสาหกรรมท ม ม ลค าส งด วยว ทยาศาสตร และเทคโนโลย อาท เทคโนโลย ช วภาพ (Biotechnology) เทคโนโลย ว สด (Material Technology) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 27

92 (ค) สน บสน นการใช เทคโนโลย และนว ตกรรมมาพ ฒนาส นค าและบร การร วมก บความเป น เอกล กษณ ของประเทศ รวมถ งการพ ฒนาผล ตภ ณฑ ให ม ค ณค าผ านตราส นค า (Brand) การออกแบบ การใช งาน (Function) ฯลฯ และสร างเคร อข ายอ ตสาหกรรมส นค านว ตกรรมใหม ๆ (ง) พ ฒนาและเตร ยมความพร อมก าล งคนด านอ ตสาหกรรม ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ท ม ค ณภาพในส ดส วนท สอดคล องก นความต องการของท งภาคร ฐและเอกชน รวมถ งพ ฒนาบ คลากรให ม ค ณภาพ และค ณค ามากข น 2.2 กลย ทธ ด านนโยบายและมาตรการ (ก) บ รณาการนโยบายการผล ตภาคเกษตร โดยม การวางแผนการผล ตภาคเกษตรให ผล ตภ ณฑ ของภาคเกษตร สามารถสนองตอบความต องการของภาคอ ตสาหกรรมได อย างตรงความต องการ และม ความม นคงทางว ตถ ด บ (ข) การจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐ (Government Procurement) ในการส งเสร มให หน วยงาน ภาคร ฐใช ส นค านว ตกรรมท ค ดค นจากในประเทศ (ค) นโยบายส งเสร มการประกอบธ รก จในส นค าท ม นว ตกรรม เช น การใช มาตรการภาษ ส นเช อ การบ มเพาะ การร วมท น ฯลฯ ท จะผล กด นให ม การน างานว จ ยหร อส นค านว ตกรรมในระด บ ห องทดลองไปส การประกอบธ รก จ 3. ย ทธศาสตร พ ฒนาอ ตสาหกรรมเพ อส งคมและส งแวดล อม เพ อให ภาคอ ตสาหกรรมตระหน กและ ให ความสาค ญก บส งคมและส งแวดล อม โดยม กลย ทธ ด านต าง ๆ ได แก 3.1 กลย ทธ ด านการสร างความเข มแข ง (ก) ส งเสร มให ผ ประกอบการม ความร บผ ดชอบต อส งคม โดยสร างจ ตส าน กให ก บ ผ ประกอบการในการผล ตส นค า โดยประหย ดทร พยากรธรรมชาต เป นม ตรต อส งแวดล อม และเป นธรรมก บ ส งคม สน บสน นให ภาคเอกชนเก ดความร บผ ดชอบต อส งคมและส งแวดล อมของอ ตสาหกรรมท ช ดเจน เป น ร ปธรรม ตรวจว ดได สร างความเข าใจ และความม ส วนร วมก บช มชนในพ นท (ข) ส งเสร มการว จ ยเพ อให เก ดการผล ตส เข ยวและการผล ตท สะอาด (Green and Clean Production) ท งภาคร ฐและเอกชน เช น สน บสน นการว จ ยและพ ฒนาเทคโนโลย ท เหมาะสมเพ อการอน ร กษ พล งงานและจ ดการส งแวดล อม 3.2 กลย ทธ ด านนโยบายและมาตรการ ด าเน นนโยบายการควบค มมลพ ษ เช น การเร งร ดการควบค มมลพ ษทางอากาศ ขยะ น าเส ย กล นท เก ดจากภาคการผล ต 4. ย ทธศาสตร ส งเสร มการลงท นเพ อการพ ฒนาประเทศอย างย งย น เพ อส งเสร มให เก ดการลงท นท ง ในประเทศและต างประเทศ โดยม กลย ทธ ด านต าง ๆ ได แก 4.1 กลย ทธ ด านการสร างความเข มแข ง (ก) ส งเสร มการลงท นให ม การขยายต วอย างต อเน องและย งย น โดยเฉพาะการลงท นท สร าง ค ณค าแก ประเทศ เพ อเป นการสร างงาน สร างรายได เง นตราต างประเทศ และเป นการส งเสร มการพ ฒนาและ ถ ายทอดเทคโนโลย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 28

93 (ข) ส งเสร มการลงท นไทยในต างประเทศ โดยพ ฒนาน กลงท นไทยให ม ความพร อมในการ ลงท นต างประเทศ ประสานหน วยงานท เก ยวข องเพ อดาเน นการอย างเป นบ รณาการในการอ านวยความสะดวก การลงท นในต างประเทศ 4.2 กลย ทธ ด านนโยบายและมาตรการ (ก) ดาเน นนโยบายส งเสร มการลงท น โดยให ส ทธ และประโยชน ในด านต าง ๆ (ข) ดาเน นมาตรการช กจ งการลงท นเช งร ก โดยจ ดก จกรรมช กจ งน กลงท นเป าหมาย (ค) ดาเน นมาตรการสร างภาพล กษณ เศรษฐก จการลงท นของประเทศไทย ผ านส อต าง ๆ (ง) ดาเน นมาตรการพ ฒนาป จจ ยท เก อหน นและแก ไขป ญหาท เป นอ ปสรรคต อการลงท น โดย ส งเสร มการพ ฒนาป จจ ยเก อหน นการลงท น ประสานก บหน วยงานต าง ๆ เพ อแก ไขป ญหาน กลงท น ในส วนท เก ยวก บการน า JTEPA ส การปฏ บ ต กระทรวงอ ตสาหกรรมมอบหมายให หน วยงานในส งก ด ดาเน นการร บผ ดชอบด งน สาน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม (สศอ.) โดยกองเศรษฐก จอ ตสาหกรรมระหว างประเทศ เป น หน วยงานท ร วมก บหน วยงานอ นในการเจรจาเป ดตลาดการค าส นค า และบร หารน าเข าช นส วนยานยนต เพ อ ประกอบยานยนต และช นส วนรถยนต โดยกฎระเบ ยบส าค ญท อย ในความด แลของส าน กงานเศรษฐก จ อ ตสาหกรรมท อย ภายใต JTEPA ได แก การท กระทรวงอ ตสาหกรรมโดยส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม ได ร บมอบอ านาจจากคณะร ฐมนตร ออกประกาศก าหนดว ธ การในการขออน ม ต น าเข าช นส วนรถยนต ท ม ถ น ก าเน ดจากญ ป น โดยได ร บส ทธ ช าระภาษ ตาม JTEPA โดยก าหนดให ผ ผล ตรถยนต /ผ ผล ตช นส วนยานยนต สามารถน าเข าช นส วนรถยนต เพ อน าไปผล ตรถยนต ต อไปได โดยต องขออน ญาตจากส าน กงานเศรษฐก จ อ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม สาน กงานมาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรม สาน กงานมาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรม (สมอ.) โดยศ นย สารสนเทศมาตรฐาน เป นหน วยงานหล ก ในการพ ฒนาการยอมร บมาตรฐานส นค าร วมก นระหว างไทยก บญ ป น โดย สมอ. เป นหน วยงานท ร บผ ดชอบ การกาก บการดาเน นการตามพระราชบ ญญ ต มาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรม พ.ศ.2511 ซ งได ก าหนดให ผล ตภ ณฑ บางประเภทต องม ค ณสมบ ต เป นไปตามมาตรฐานท ออกตามพระราชกฤษฎ ก าหนดให ผล ตภ ณฑ ต องเป นไปตาม มาตรฐาน ได แก กล มส นค าโยธาและว สด ก อสร าง เช น เหล กเส นเสร มคอนกร ต เหล กโครงสร างร ปพรรณ เหล กกล าคาร บอนร ดร อนแผ น ป นซ เมนต กระจกโฟลตใส กล มส นค าโภคภ ณฑ เช น ผงซ กฟอก ของเล น ยาจ ด ก นย ง ไฟแช ก ห วนมยาง กล มว ศวกรรมไฟฟ าและอ เล กทรอน กส เช น หลอดไฟฟ า บ ลลาสต เตาร ดไฟฟ า มอเตอร คอมเพรสเซอร หม อห งข าวไฟฟ า ระบบก าล งไฟฟ าต อเน อง เคร องอบผ า เคร องซ กผ า เป นต น กล ม อาหาร เช น ส บปะรดกระป อง กล มว ศวกรรมผ านความร อน เช น ถ งก าซป โตรเล ยม กล มว ศวกรรมเคร องกล และยานพาหนะ เช น กระจกน รภ ยส าหร บรถยนต ท อไอเส ยรถจ กรยานยนต หมวกน รภ ยส าหร บผ ใช ยานพาหนะ ยางในรถจ กรยานยนต และรถยนต ขนาดเล ก เป นต น สาน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท น สาน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท นเป นหน วยงานท ร วมก บหน วยงานอ นในการเจรจาการลงท น โดยเฉพาะการให การส งเสร มการลงท น รวมท งการพ ฒนาความร วมม อในด านการเสร มสร างสภาพแวดล อม ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 29

94 ทางธ รก จ ความร วมม อในด านว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SME) และความร วมม อในด านการส งเสร ม การค าและการลงท น ท งน กฎหมายส าค ญท อย ในความด แลของส าน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท น ได แก พระราชบ ญญ ต ส งเสร มการลงท น พ.ศ ซ งให อ านาจคณะกรรมการส งเสร มการลงท นในการออก มาตรการส งเสร มการลงท นในด านการลดหย อนและยกเว นภาษ และอากรศ ลกากร การน าผ บร หารและ ผ เช ยวชาญต างชาต เข ามาท างาน และการได ร บส ทธ ประโยชน ในการอ านวยความสะดวกด านการค าและการ ลงท นต าง ๆ โดยป จจ บ น น กลงท นญ ป นน บเป นน กลงท นต างชาต ท มาลงท นในไทยมากท ส ด ก จการท น ก ลงท นญ ป นให ความสนใจมาก ได แก กล มผล ตภ ณฑ โลหะ เคร องจ กร อ ปกรณ ขนส ง อ เล กทรอน กส เคร องใช ไฟฟ า และผล ตภ ณฑ เคม ภ ณฑ สาน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม ส าน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (สสว.) เป นหน วยงานหล กท เข าร วมก บ หน วยงานอ น ๆ ได แก กรมส งเสร มการส งออก และส าน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท น ในการพ ฒนา ความร วมม อในด านว สาหก จขนาดกลางและย อม ภายใต JTEPA ส าน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมได ร วมก บกระทรวงเศรษฐก จ อ ตสาหกรรมและการค าญ ป น (METI) ก าหนดสาขาความร วมม อด านว สาหก จขนาดกลางและย อมแบ งเป น 6 สาขาย อย ได แก (ก) เสร มสร างและพ ฒนาศ กยภาพ SMEs (ข) ส งเสร มความร วมม อทางธ รก จและพ ฒนาตลาด (ค) เสร มสร างความเข มแข งในการบร หารจ ดการความสามารถในการแข งข นและด านเทคโนโลย ของ SMEs (ง) ปร บปร งการเข าถ งแหล งท นของ SMEs (จ) แลกเปล ยนข อม ลข าวสารด านนโยบายของ SMEs ท ประสบ ความสาเร จ และ (ฉ) ด านอ น ๆ แล วแต ไทยก บญ ป นเห นชอบร วมก น ท ผ านมา สสว. ก บ METI ก าหนดกรอบความร วมม ออย างกว าง ๆ แต ย งไม ลงรายละเอ ยด โดยญ ป น ย นย นว าต องการให ความร วมม อด านว ชาการ ส วนเร องโครงการด านธ รก จและอ ตสาหกรรมรายสาขาน น ญ ป น ต องการรอให ภาคเอกชนท งสองฝ ายเป นผ ระบ โครงการแล ว ท งน ในส วนของการต ดตามผลการด าเน นการตาม JTEPA สาน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมได จ ดต งหน วยงาน JTEPA Service Desk ข นเพ อ เป นแผนกงานท ประสานงานและผล กด นความร วมม อด าน SMEs ภายใต JTEPA และต ดตามประเม นผล ย ทธศาสตร และกฎระเบ ยบท เก ยวข องก บธ รก จ SMEs นอกจากความร วมม อภายใต JTEPA สสว.ได ม การจ ดท าความร วมม อก บหน วยงานของญ ป นมาต งแต ก อนป ท JTEPA จะม ผลใช บ งค บ เช น การท สสว. ท าความตกลงขอร บความช วยเหล อจากองค การเพ อการ ส งเสร มว สาหก จขนาดเล กและกลางและนว ตกรรมแห งภ ม ภาคญ ป น (Organization for Small and Medium Enterprises and Regional Innovation of Japan - SMRJ) เพ อเป นพ เล ยงและแนะน าแนว ทางการสน บสน นการจ ดท าหล กส ตร SMEs ข นในมหาว ทยาล ยและสถาบ นการศ กษาต าง ๆ เพ อผล กด นให น กเร ยนและน กศ กษาออกไปเป นผ ประกอบการ SMEs อย างจร งจ ง เช น การฝ กอบรมด านการเข ยนแผนธ รก จ การจ ดการท วไป ธรรมาภ บาล และความร บผ ดชอบของธ รก จต อส งแวดล อมและส งคม เป นต น สถาบ นอาหาร สถาบ นอาหารได ร วมก บกรมส งเสร มการส งออกในโครงการส งเสร มการค าและการลงท นเพ อ คร ว ไทยส โลก ซ งเป นโครงการฯ ภายใต ความร วมม อด านการส งเสร มการค าและการลงท นระหว างไทยก บญ ป นท ปรากฏในแถลงการณ ร วมระหว างร ฐมนตร ว ากระทรวงพาณ ชย ไทยก บร ฐมนตร METI เม อว นท 3 เมษายน 2550 ในโอกาสท ผ นาไทยก บญ ป นได ลงนาม JTEPA ร วมก น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 30

95 ภายใต ความร วมม อท อย ภายใต แถลงการณ ร วมระหว างร ฐมนตร การค าของไทยก บญ ป นระหว างท ไทย ก บญ ป นได ร วมลงท น JTEPA น น สถาบ นอาหารได ร วมก บกรมส งเสร มการส งออกเพ อพ ฒนาโครงการคร วไทย ส คร วโลกก บประเทศญ ป น โดยท ผ านมาสถาบ นอาหารได ร วมก บกรมส งเสร มการส งออกและองค การส งเสร ม การค าต างประเทศของญ ป น (JETRO) กร งเทพฯ ดาเน นก จกรรมท เก ยวข อง ได แก การจ ดส มมนาทางว ชาการแนะน าผ ประกอบการส นค าอาหารไทยเร งศ กษากฎระเบ ยบความ ปลอดภ ยของบรรจ ภ ณฑ และเคร องด มในญ ป นให ได มาตรฐาน โดยส นค าเป าหมายท ม แนวโน ม ขยายต วด เช น น าพร กเผา น าจ มไก อาหารพร อมปร ง โดยต องเน นจ ดขายเร องอาหารปลอดภ ย การต ดฉลากท ถ กต อง และม บรรจ ภ ณฑ ท สอดคล องก บพฤต กรรมผ บร โภค เช น บรรจ ภ ณฑ ท เป น ม ตรต อส งแวดล อมและสามารถอ นด วยเตาไมโครเวฟได ป จจ บ นญ ป นเป นหน งในผ น าเข าส นค า อาหารจากไทยมากท ส ด โดยไทยม ส วนแบ งตลาดส นค าอาหารในญ ป นอย ท ร อยละ 6 รองจาก สหร ฐอเมร กาฯ จ น ออสเตรเล ย และแคนาดา โดยส นค าส งออกหล กของไทย ได แก ไก ปร งส ก ก งแปรร ป อาหารทะเลแช แข ง น าตาลทรายด บ และอาหารส ตว เล ยง การส งเสร มส นค าอาหารไทยในตลาดญ ป น โดยจ ดงาน In-store Promotion และงาน Roadshow การขอผ เช ยวชาญจากญ ป นมาให ความร เร องการพ ฒนาการผล ตอาหารไทย เช น GMP และ HACCP เพ อส งไปตลาดญ ป น ตลอดจนการส งเสร มให คนไทยไปลงท นและท างานใน ร านอาหารไทยในญ ป น สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทย สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทยได ร วมก บส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรมในโครงการ ความร วมม ออ ตสาหกรรมเหล กไทย-ญ ป น ซ งเป นโครงการฯ ภายใต ความร วมม อด านการส งเสร มการค าและ การลงท นระหว างไทยก บญ ป นท ปรากฏในแถลงการณ ร วมระหว างร ฐมนตร ว ากระทรวงพาณ ชย ไทยก บ ร ฐมนตร METI เม อว นท 3 เมษายน 2550 ในโอกาสท ผ นาไทยก บญ ป นได ลงนาม JTEPA ร วมก น ท ผ านมาสถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทยร วมก บส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรมด าเน น ก จกรรมท เก ยวข อง ได แก การร วมกาหนดแนวทางการด าเน นงานก บฝ ายญ ป นแบ งเป น 4 ประเด นหล ก ได แก (1) การเสร มสร างรากฐานเทคโนโลย ให ก บอ ตสาหกรรมเหล กไทย (2) การเสร มสร างเทคโนโลย ส งแวดล อมของ อ ตสาหกรรมเหล กไทยให เข มแข ง (3) การพ ฒนาความเช ยวชาญส าหร บผ เช ยวชาญในอ ตสาหกรรมเหล กไทย และ (4) ความร วมม อด านการศ กษาในการพ ฒนาท กษะว ศวกรในอ ตสาหกรรมเหล กไทย ท ผ านมาฝ ายไทยก บ ญ ป นได จ ดก จกรรมร วมก น เช น โครงการส มมนาเร องการพ ฒนาและส งเสร มการตลาดของอ ตสาหกรรมเหล ก การนาตาราว ชาการท เป นล ขส ทธ มาแปลเพ อเผยแพร ให ผ ประกอบการไทยและหน วยงานท เก ยวข อง และการ ฝ กอบรมและให ว ทยากรด งานในญ ป น เป นต น สถาบ นยานยนต สถาบ นยานยนต ได ด าเน นโครงการพ ฒนาบ คลากรในอ ตสาหกรรมยานยนต โดยได ร บความร วมม อ จากภาคร ฐและเอกชนท งไทยและญ ป นด วยการสน บสน นจากส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม กระทรวง อ ตสาหกรรม ซ งอย ภายใต โครงการสถาบ นพ ฒนาทร พยากรมน ษย ของอ ตสาหกรรมยานยนต ซ งเป นโครงการฯ ภายใต ความร วมม อด านการส งเสร มการค าและการลงท นระหว างไทยก บญ ป นท ปรากฏในแถลงการณ ร วม ระหว างร ฐมนตร ว ากระทรวงพาณ ชย ไทยก บร ฐมนตร METI เม อว นท 3 เมษายน 2550 ในโอกาสท ผ น าไทยก บ ญ ป นได ลงนาม JTEPA ร วมก น โดยม ว ตถประสงค เพ อยกระด บความร ท กษะแรงงานใหม และท กษะแรงงาน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 31

96 เด มท ม อย ในอ ตสาหกรรมยานยนต เพ อรองร บและท นต อความเปล ยนแปลง โดยม งเน นพ ฒนาผ ฝ กสอน (Trainer) ท งภาคทฤษฎ และภาคปฏ บ ต ให สามารถน าความร ไปถ ายทอดให ก บพน กงานในหน วยงานของตน รวมท งการพ ฒนาศ กยภาพ ท กษะฝ ม อบ คลากรระด บผ ปฏ บ ต งาน (Trainee) เพ อยกระด บให ทร พยากรมน ษย ในองค กรม ความสามารถในการแข งข นมากข น ท ผ านมา สถาบ นยานยนต ได ร วมก บองค การส งเสร มการค าต างประเทศของญ ป น (JETRO) กร งเทพฯ ด าเน นก จกรรมท เก ยวข อง ได แก การจ ดโครงการพ ฒนาบ คลากรในอ ตสาหกรรมยานยนต (Automotive Human Resource Development Project - AHRDP) โดยม ก จกรรมสาค ญ ได แก 1. การจ ดท าและพ ฒนาหล กส ตรต าราส าหร บฝ กอบรมและทดสอบ ได แก การจ ดท าต ารา ฝ กอบรมและทดสอบด านปร บแต งแม พ มพ การประกอบเคร องจ กรกล การกล งด วยโปรแกรม การก ดด วยโปรแกรม การเข ยนแบบเคร องกลด วยม อ การเข ยนแบบเคร องกลด วยโปรแกรม คอมพ วเตอร การประกอบอ ปกรณ อ เล กทรอน กส การประกอบอ ปกรณ ไฟฟ า 2. การสร างและพ ฒนาบ คลากรในระด บผ ตรวจประเม น (Examiner) และระด บคร ผ สอน (Trainer) เพ อให สามารถน าความร ไปถ ายทอดให พน กงานในหน วยงานของตนในหล กส ตร ตาม ระบบร บรองความสามารถบ คลากรในอ ตสาหกรรมยานยนต (SKill Certification System for Automotive Industry) ในสาขาต าง ๆ ได แก หล กส ตรงานปร บแต งแม พ มพ (Die and Mold Finishing) หล กส ตรงานปร บแต งการประกอบเคร องจ กรกล (Mechanical Assembly Finishing) หล กส ตรงานกล งด วยโปรแกรม (NC Lathe) หล กส ตรงานก ดด วยโปรแกรม (NC Milling) หล กส ตรงานเข ยนแบบเคร องกลด วยม อ (Mechanical Drawing by Handwriting) หล กส ตรงานเข ยนแบบเคร องกลด วยโปรแกรมคอมพ วเตอร (Mechanical Drawing by CAD) หล กส ตรงานประกอบอ ปกรณ อ เล กทรอน กส (Electronic Device Assembly) หล กส ตรงาน ประกอบอ ปกรณ ไฟฟ า (Sequence Control PLC) รวมท งระบบการผล ตแบบโตโยต า (Toyota Production System) โดยท ผ านมาในป 2553 ม ผ เข าร บการพ ฒนารวม 103 คน 3. การพ ฒนาบ คลากรในระด บผ ปฏ บ ต การ (Trainee) เพ อให ม ท กษะความช านาญและศ กยภาพ ในการปฏ บ ต งาน ตลอดจนความร และเทคน คการปฏ บ ต โดยเป นความร วมม อจากภาคร ฐและไทย และญ ป นจ านวน 23 หล กส ตร โดยแบ งเป น (1) กล มหล กส ตรเพ อสร างจ ตส าน กด านการบร หาร จ ดการและฝ กท กษะการปฏ บ ต งานในโรงงานจ านวน 11 หล กส ตร ได แก หล กส ตรการ บร หารงานอย างม ค ณภาพท วท งองค การส าหร บผ บร หาร หล กส ตรการแก ไขป ญหาองค กรด วย แนวค ดการจ ดการค ณภาพ (TQM) หล กส ตรว ธ การสอนงาน (TWI-JI) หล กส ตรว ธ การปฏ บ ต ต อ คน (TWI-JR) หล กส ตรการพ ฒนาท กษะในการท างาน WSTC หล กส ตรสอนงาน (Teaching Technqiue) หล กส ตรความร พ นฐานท วไป หล กส ตรความร เบ องต นเก ยวก บไฟฟ า หล กส ตร ความร พ นฐานเก ยวก บเคร องม อกล หล กส ตรความร พ นฐานเก ยวก บงาน Sensor และความร พ นฐานเก ยวก บท กษะงานผล ตผล ตภ ณฑ (Monozukuri) (2) กล มหล กส ตรภายในระบบร บรอง ความสามารถบ คลากรในอ ตสาหกรรมยานยนต แบ งเป น 8 หล กส ตร ได แก หล กส ตรงาน ปร บแต งแม พ มพ หล กส ตรงานปร บแต งการประกอบเคร องจ กรกล หล กส ตรงานกล งด วย โปรแกรม หล กส ตรงานก ดด วยโปรแกรม หล กส ตรงานเข ยนแบบเคร องกลด วยม อ หล กส ตรงาน เข ยนแบบเคร องกลด วย CAD หล กส ตรงานประกอบอ ปกรณ อ เล กทรอน กส และหล กส ตรงาน ประกอบอ ปกรณ ไฟฟ า และ (3) กล มหล กส ตรระบบการผล ตแบบโตโยต า แบ งเป น 4 หล กส ตร ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 32

97 ได แก หล กส ตรแนวค ดและการควบค มสถานท ท างาน (Concept and Worksite Control) หล กส ตรการไหลอย างต อเน อง (Continuous Flow) หล กส ตรงานมาตรฐาน (Standardized Work) และหล กส ตรระบบด ง (Pull System) โดยท ผ านมาในป 2553 ม ผ เข าร บการฝ กอบรม พ ฒนารวม 1,394 คน 4. การฝ กอบรมน กบร หารระด บต นในอ ตสาหกรรมช นส วนยานยนต ไทย (SBC) โดยท ผ านมาในป 2553 ม น กบร หารระด บต นฯ เข าร บการฝ กอบรม 60 คน และการฝ กอบรมหล กส ตรบ คลากร ด านท กษะฝ ม อแรงงานพ นฐานสาหร บอ ตสาหกรรมช นส วนยานยนต (SOS) จานวน 120 คน 5. การจ ดส มมนา โดยท ผ านมาในป 2553 ม การจ ดส มมนา 8 คร ง ผ เข าร วมส มมนาฯ 953 คน ใน เร องต าง ๆ เช น การจ ดท าแผนท น าทางการพ ฒนาเทคโนโลย ด านอ ตสาหกรรม การจ ดการโซ อ ปทานและเทคน คการประย กต ระบบการผล ตแบบล นภายในโรงงานผล ตช นส วนยานยนต มาตรฐานและการทดสอบด วย End of Life Vehicle (ELV) การสร างสายการผล ตแบบล น สาหร บโรงงานผล ตช นส วนยานยนต เป นต น สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอได ร วมก บกรมส งเสร มการส งออกพ ฒนาโครงการความร วมม อด าน อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม ซ งเป นโครงการฯ ภายใต ความร วมม อด านการส งเสร มการค าและการ ลงท นระหว างไทยก บญ ป นท ปรากฏในแถลงการณ ร วมระหว างร ฐมนตร ว ากระทรวงพาณ ชย ไทยก บร ฐมนตร METI เม อ 3 เมษายน 2550 ในโอกาสท ผ นาไทยก บญ ป นได ลงนาม JTEPA ร วมก น นอกจากน ก อนจะม การจ ดทาความร วมม อภายใต JTEPA สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอได ร วมม อ ก บหน วยงานภาคร ฐและเอกชนหลายโครงการ อาท ในป 2548 สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอได ด าเน นการโครงการต นแบบเพ อการประหย ด พล งงานและน าในอ ตสาหกรรมฟอกย อมและตกแต งส าหร บส งทอ (Model Project on Energy and Water Saving in Textile Dyeing and Finishing Industry) โดยความร วมม อก บ METI โดยสถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอร วมก บกรมส งเสร มอ ตสาหกรรม ร วมก บองค การพล งงาน ใหม และเทคโนโลย อ ตสาหกรรมแห งประเทศญ ป น (NEDO) เพ อส งเสร มให ผ ประกอบการ อ ตสาหกรรมส งทอตระหน กถ งความส าค ญของการอน ร กษ พล งงานและลดปร มาณการใช น าใน สถานประกอบการด วยการใช เทคโนโลย ท ม ประส ทธ ภาพเพ อการประหย ดทร พยากรท ใช ในการ ผล ต ตลอดจนเป นการลดต นท นอ นส งผลให เก ดการเพ มผลผล ตและข ดความสามารถในการ แข งข นของอ ตสาหกรรมส งทอไทย โดยเฉพาะอ ตสาหกรรมฟอกย อมและตกแต งส าเร จ รวมถ ง เป นการส งเสร มก จกรรมการอน ร กษ พล งงานและส งแวดล อมให ม ประส ทธ ภาพย งข น โดยทาง NEDO ได ให การสน บสน นด าเน นโครงการ โดยจ ดหาเคร องจ กร อ ปกรณ ผ เช ยวชาญและอ น ๆ ในล กษณะให เปล า โดยเคร องจ กรท ได ร บเป นเคร องจ กรในกระบวนการย อมและตกแต งส าเร จ ส วนฝ ายไทยจ ดหาผ ประกอบการท เหมาะสมและสม ครใจเข าร วมโครงการ และได ผ เข าร วม โครงการ ค อ บร ษ ท ทองไทยการทอ จ าก ด โดยได ด าเน นการประกอบต ดต งเคร องจ กรเสร จ เร ยบร อยแล ว และทาการทดลองเด นเคร อง พร อมท งปร บต งให เหมาะสมเสร จสมบ รณ แล ว ต งแต ป 2544 สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอได ร บการสน บสน นผ เช ยวชาญจาก JICA จนถ งป 2546 เพ อให ผ เช ยวชาญญ ป นมาให ความร และประสบการณ ด านฟอกย อมและตกแต งส าเร จ โดย ม ว ตถ ประสงค เพ อฝ กสอนพน กงาน ช างเทคน คด านเคม ส งทอของโรงงานให ม ความร ความเข าใจ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 33

98 ในว ชาการท เก ยวข อง สามารถน าไปใช ในการท างานได อย างถ กต องและม ประส ทธ ภาพน าไปส การผล ตท ม การท าซ าน อยลง ประหย ดพล งงาน และเป นการผล ตท เป นม ตรก บส งแวดล อมมาก ย งข น ซ งเป นแนวทางของเทคโนโลย สะอาด โดยโครงการให ค าปร กษาด านเคม ส งทอโดยชาว ญ ป นได ให บร การแล วก บหลายบร ษ ทในไทย เช น บร ษ ท บ ญช วยอ ตสาหกรรม จ าก ด บร ษ ท สาม พรานการทอ จ าก ด บร ษ ท พ ทยาพ มพ ย อม จ าก ด บร ษ ท แสนทว เท กซ ไทล จ าก ด บร ษ ท เอฟ เวอร กร นแฟบร ค จ าก ด บร ษ ท อะแมนด าฟอกย อม จ าก ด และบร ษ ท สายว ว ฒน อ ตสาหกรรม จาก ด เป นต น กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กาหนดว ส ยท ศน เกษตรกรม ค ณภาพช ว ตท ด ประชาชนม อาหารบร โภค ท ปลอดภ ยและต องสร างรายได ให ก บแผ นด น และม พ นธก จ ประกอบด วย (1) ส งเสร มสถาบ นเกษตรกร สน บสน นเกษตรกรให พ งพาตนเองได ม ค ณภาพช ว ตท ด อาช พม นคง (2) ส งเสร มการผล ตส นค าเกษตรและ อาหารให ม ม ลค าเพ มข น สอดคล องก บความต องการของตลาด ม มาตรฐานต อผ บร โภค (3) ว จ ย พ ฒนา โครงสร างพ นฐานเพ อการผล ตทางการเกษตร (4) พ ฒนาและถ ายทอดเทคโนโลย ด านเกษตร เน นการใช ทร พยากรการเกษตรอย างม ประส ทธ ภาพ ย งย น และไม ส งผลกระทบต อส งแวดล อม ป จจ บ น กระทรวงเกษตรและสหกรณ ก าหนดนโยบายหล กในการพ ฒนาด านการเกษตรและสหกรณ แบ งเป น 3 ด าน ประกอบด วย (1) นโยบายการพ ฒนาเกษตรกรและสถาบ นเกษตรกร โดยดาเน นการ เร งสร างเสถ ยรภาพราคาส นค าเกษตรและแก ไขป ญหาเกษตรกร โดยการสร างระบบประก น ความเส ยงทางการเกษตร โดยเฉพาะระบบประก นพ ชผล ให สามารถขยายการด แลเกษตรกร ได อย างท วถ ง รวมท งให ความช วยเหล อเกษตรกรท ประสบป ญหาจากการผล ตและราคา ส นค าเกษตร โดยพ ฒนาตลาดส นค าเกษตรล วงหน าให ม ความเข มแข ง สร างตลาดกลางเพ อ การค าส งและค าปล กส นค าเกษตรในท กภ ม ภาค ผล กด นให ม การเป ดตลาดส นค าเกษตรแห ง ใหม ให ครอบคล มท วโลก และส งเสร มระบบเกษตรพ นธะส ญญา รวมท งใช ระบบไตรภาค ภาคร ฐ เอกชน และเกษตรกรในการแก ไขป ญหาราคาส นค าเกษตร เร งจ ดต งสภาเกษตรกรแห งชาต เพ อให เป นไปตามบทบ ญญ ต ร ฐธรรมน ญ เร งร ดการสร างงานรองร บแรงงานค นถ น จ ดท ามาตรการและโครงการรองร บ รวมท งข น ทะเบ ยนและฝ กอบรมผ สนใจท จะทาการเกษตร ส งเสร มและพ ฒนาเกษตรกรและสถาบ นเกษตรกรให เข มแข ง โดยการพ ฒนาสถาบ น เกษตรกรให ม ข ดความสามารถในการด าเน นธ รก จและช วยเหล อสมาช กในด านการผล ตและ การตลาด รวมท งสร างเกษตรกรร นใหม ท ม ความร ท งทางทฤษฎ และการปฏ บ ต เพ อไป ประกอบอาช พเกษตรกรรม และเป นแบบอย างท ด แก เกษตรกรรายอ นเพ อให เก ดการ พ ฒนาการเกษตรท ย งย น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 34

99 เร งร ดแก ไขป ญหาในจ งหว ดชายแดนภาคใต โดยการส งเสร มอาช พและพ ฒนาการเกษตร พ ฒนาการผล ตส นค าเกษตรและเสร มสร างท กษะด านการเกษตรให สอดคล องก บว ถ ช ว ตและ ว ฒนธรรมของเกษตรกร โดยย ดแนวทางเศรษฐก จพอเพ ยงและการพ ฒนาแบบม ส วนร วม ส งเสร มการท าการเกษตรตามแนวพระราชด าร ขยายกระบวนการเร ยนร และการพ ฒนา เกษตรทฤษฎ ใหม โครงการอาหารกลางว น และธนาคารโคกระบ อตามแนวพระราชด าร รวมท งเพ อความม นคงด านอาหาร ภายใต นโยบายพ ฒนาเกษตรกรและสถาบ นเกษตรกรด งกล าวข างต น กระทรวงเกษตรและสหกรณ ได จ ดให ม โครงการท ส าค ญ เช น การส งเสร มให ม ระบบประก นความเส ยงให เกษตรกร การจ ดการสภาเกษตรกร แห งชาต การแก ไขป ญหาส นค าเกษตรตกต า จ ดหาตลาดรองร บส นค าเกษตรช มชน การส งเสร มและพ ฒนา สถาบ นการเกษตร และส งเสร มการทาการเกษตรสร างความม นคงด านอาหาร เป นต น (2) นโยบายการพ ฒนาการผล ต โดยดาเน นการ เพ มประส ทธ ภาพการผล ตทางการเกษตร เพ อเพ มผลตอบแทนด านการเกษตรและลดต นท น ทางการเกษตร โดยส งเสร มการผล ตพ ชเศรษฐก จสาค ญให เหมาะสมก บพ นท ส งเสร มการว จ ย และพ ฒนา จ ดท าย ทธศาสตร พ ฒนาส นค าเกษตรระยะยาวเป นรายส นค าท งด านพ ช ปศ ส ตว และประมง โดยเน นการเพ มผล ตภาพ (Productivity) เน นการลดต นท นการผล ต ส งเสร ม การผล ตและพ ฒนาการผล ตพ ชทดแทนพล งงาน โดยวางแผนการผล ตในภาพรวมให ม ความ สมด ลระหว างพ ชอาหารและพ ชพล งงาน สร างม ลค าเพ มส นค าเกษตร โดยพ ฒนาค ณภาพการผล ตและระบบตรวจสอบร บรองค ณภาพ มาตรฐานส นค าเกษตรด วยการส งเสร มความปลอดภ ยส นค าเกษตรและอาหารตามมาตรฐานสากล ในระด บช มชน และสน บสน นการท าเกษตรอ นทร ย เกษตรผสมผสาน วนเกษตรท สอดคล อง ก บความต องการของช มชน เพ อลดการใช สารเคม และเพ มม ลค าส นค าเกษตร ม การเช อมโยง การผล ตทางการเกษตรก บอ ตสาหกรรมการเกษตร และให องค กรปกครองส วนท องถ น รวมท งพ ฒนาค ณภาพผลผล ตและระบบตรวจสอบร บรองค ณภาพมาตรฐานส นค าเกษตรท ง ด านพ ช ปศ ส ตว และประมง ส งเสร มการแปรร ปส นค าเกษตรท ได ค ณภาพและมาตรฐานสากล ส งเสร มความแข งแกร งของตราส นค าเกษตร จ ดต งเขตพ ฒนาเศรษฐก จพ เศษ เพ อเพ มม ลค า ส นค าเกษตรอย างครบวงจร และร วมเจรจาทางการค าส นค าเกษตรระหว างประเทศ โดยเฉพาะเร องท เก ยวข องก บมาตรฐานส นค าเกษตรและอาหาร ภายใต นโยบายพ ฒนาการผล ตด งกล าวข างต น กระทรวงเกษตรและสหกรณ ได ม โครงการท ส าค ญ เช น การส งเสร มและพ ฒนาการผล ตพ ชทดแทนพล งงาน (เช น อ อย ม นส าปะหล ง และปาล มน าม น) การพ ฒนา ค ณภาพผลผล ตและพ ฒนาระบบตรวจสอบร บรองค ณภาพมาตรฐานส นค า การก าหนดเขตส งเสร มและ พ ฒนาการผล ต การส งเสร มการท าการประมงนอกน านน า และการร วมเจรจาการค าส นค าเกษตรระหว าง ประเทศ (3) นโยบายการพ ฒนาป จจ ยพ นฐานและภารก จสน บสน น โดยดาเน นการ เร งร ดฟ นฟ เศรษฐก จการเกษตร โดยการบร หารจ ดการทร พยากรเพ อช วยเหล อเกษตรกรท เด อดร อนในระยะส น เน นการก อสร างสถาน ส บน าขนาดจ ว โดยให เกษตรกรรวมกล มวาง ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 35

100 แผนการผล ต รวมท งส งเสร มการใช ท อส งน าท ผล ตจากยางพารา และค ส งน าท คาดด วย ยางพาราแทนซ เมนต พ ฒนาปร บปร งและขยายระบบชลประทาน โดยปร บปร งพ นท ชลประทานเด มให สมบ รณ และ ขยายพ นท ใหม รวมท งรณรงค ให ม การใช น าอย างม ประส ทธ ภาพ ด าเน นการจ ดหาน าให ก บ ผ ใช น าท กประเภท โดยการก อสร างโครงการชลประทานขนาดใหญ ต อเน อง ก อสร างโครงการ ชลประทานขนาดกลาง ท าการศ กษา ส ารวจ ออกแบบ จ ดหาท ด น ตลอดจนก อสร างแหล ง น า ระบบส งน าขนาดเล กในพ นท ช มชน พ นท หม บ านป องก นตนเอง พ ฒนาและฟ นฟ ทร พยากรท ด นและทร พยากรประมง โดยเร งร ดออกกฎหมายเพ อค มครอง และร กษาพ นท ท เหมาะสมก บการท าเกษตรกรรม เพ อเป นฐานการผล ตทางการเกษตรใน ระยะยาว พ ฒนา อน ร กษ และฟ นฟ ค ณภาพด น จ ดหาท ด นท าก นให แก เกษตรกรยากจนใน ร ปของธนาคารท ด น และเร งร ดการออกเอกสารส ทธ ให แก เกษตรกรยากจนและช มชนท ท า ก นอย ในท ด นของร ฐบาลท ไม ม สภาพป าแล ว ในร ปของโฉนดช มชน สน บสน นการพ ฒนาการ เกษตรในร ปของน คมการเกษตร และพ ฒนาและฟ นฟ ทร พยากรประมง ภายใต นโยบายพ ฒนาป จจ ยการผล ตและภารก จสน บสน นด งกล าวข างต น กระทรวงเกษตรและ สหกรณ ได จ ดให ม โครงการท ส าค ญ เช น การปร บปร งและขยายระบบชลประทาน การเร งร ดจ ดท ด นท าก นให เกษตรกร น คมการเกษตร และการร วมแก ไขป ญหาโลจ สต กส ส นค าเกษตร ในส วนท เก ยวก บการนา JTEPA ส การปฏ บ ต กระทรวงเกษตรและสหกรณ มอบให สาน กงานปล ดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ส าน กงานปล ดกระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยส าน กงานท ปร กษาการเกษตรต างประเทศประจ า กร งโตเก ยว ประเทศญ ป น เป นหน วยงานร บผ ดชอบศ กษาว เคราะห ต ดตามนโยบายและมาตรการ รวมท งภาวะ ความเคล อนไหวทางการเกษตรในญ ป น ต ดตามสถานการณ การเกษตรในญ ป น เช น การประม ลข าว การน าเข า ส นค าเกษตรและอาหารส ตว ของญ ป นจากต างประเทศ แนวโน มการบร โภคส นค าเกษตรของชาวญ ป น รวมท ง เป นผ แทนกระทรวงเกษตรและสหกรณ ในการประช มเจรจาในประเด นท เก ยวข องเพ อแก ไขป ญหาอ ปสรรค ด านมาตรการท ม ใช ภาษ ตลอดจนประสานความร วมม อด านการเกษตร ป าไม และประมงภายใต JTEPA สาน กงานเศรษฐก จการเกษตร ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร โดยส าน กงานเศรษฐก จการเกษตรระหว างประเทศ เป นหน วยงานท เก ยวข องในการเจรจาเป ดตลาดการค าส นค า รวมท งเป นหน วยงานร บผ ดชอบบร หารโควตาส งออกส นค า เกษตร เช น กล วยสด ส บปะรดสด และเน อส กร เป นต น ในส วนท เก ยวก บกฎระเบ ยบ ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตรร บผ ดชอบการก าก บการด าเน นงานตาม พระราชบ ญญ ต เศรษฐก จการเกษตร พ.ศ.2522 รวมท งเป นหน วยงานผ บร หารกองท นปร บโครงสร างการผล ต เพ อเพ มข ดความสามารถการแข งข นของประเทศ โดยสาน กงานเศรษฐก จการเกษตรคาดว า ส นค าของไทยท อาจ ได ร บผลกระทบจากการเป ดตลาดการค าภายใต JTEPA เช น ปลาแมคเคอเรล แอปเป ล ชาและผล ตภ ณฑ เป นต น กรมประมง กรมประมงได ร วมก บส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร และหน วยงานท เก ยวข องในการเจรจากฎถ นก าเน ด ส นค า โดยเฉพาะกรมประมงจะเก ยวข องด านการผล กด นการยอมร บกฎถ นก าเน ดส าหร บส นค าปลาท น ากระป อง ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 36

101 ท ส งออกจากไทย เน องจากภายใต JTEPA ก าหนดให ท น ากระป องท ไทยจะได ร บส ทธ พ เศษทางภาษ จะต องใช ว ตถ ด บ (ท น า) ท จ บโดยเร อท จดทะเบ ยนไว ก บ Indian Ocean Tuna Commission (IOTC) เท าน น แต ท น าท ไทยนามาใช ทาปลาท น ากระป องเพ อส งออก ส วนใหญ มาจากเร ออวนล อมส ญชาต เกาหล ใต ประเทศในหม เกาะ แปซ ฟ ก และประเทศในกล มอาเซ ยน ซ งเป นสมาช ก IOTC แต ต วเร ออวนล อมไม ได จดทะเบ ยนไว ก บ IOTC ในส วนท เก ยวก บกฎระเบ ยบ กรมประมงร บผ ดชอบการก าก บการด าเน นงานตามพระราชบ ญญ ต ประมง พ.ศ.2490 พระราชบ ญญ ต การสงวนและค มครองส ตว ป า พ.ศ.2535 และพระราชบ ญญ ต การส งเสร ม และร กษาค ณภาพส งแวดล อมแห งชาต พ.ศ.2535 กรมว ชาการเกษตร กรมว ชาการเกษตรเป นหน วยงานผ ร บผ ดชอบร วมก บกรมทร พย ส นทางป ญญาในการจ ดท าความ ร วมม อด านทร พย ส นทางป ญญา นอกจากน กรมว ชาการเกษตรย งเป นหน วยงานท ร บผ ดชอบการก าก บการ ดาเน นงานของกฎหมายท เก ยวข องหลายฉบ บ ได แก กฎหมายว าด วยการก กพ ช กฎหมายว าด วยการค มครอง พ นธ พ ช กฎหมายป ย กฎหมายพ นธ พ ช กฎหมายควบค มยาง และกฎหมายว ตถ อ นตราย กรมส งเสร มสหกรณ กรมส งเสร มสหกรณ เป นหน วยงานร บผ ดชอบการพ ฒนาความร วมม อระหว างท องถ นไทยก บญ ป น ภายใต JTEPA ก อนเร มจ ดทา JTEPA กรมส งเสร มสหกรณ ให การสน บสน นสหกรณ ของไทยบางรายเช อมโยงท าธ รก จ การค าก บสหกรณ ของญ ป นอย ก อนแล ว เช น สหกรณ การเกษตรท ายาง จ าก ด จ งหว ดสระบ ร ท าการค าขาย กล วยหอมทองปลอดสารพ ษก บสหกรณ ผ บร โภคโตโตะ ส วนในอนาคต กรมส งเสร มสหกรณ จะผล กด นให สหกรณ การเกษตรล าพระเพล ง จ งหว ดนครราชส มา ท าความร วมม อก บสหกรณ การเกษตรฮานามาก จ งหว ดอ วาเตะ โดยอาจเร มต นด วยความร วมม อด านว ฒนธรรมและการท องเท ยวเป นต วน าความส มพ นธ ด านการค าระหว าง ก น และผล กดนให เก ดการจ บค ในล กษณะสหกรณ พ -สหกรณ น อง ให เพ มมากข นส าหร บสหกรณ ต าง ๆ ของ ไทยก บญ ป น โดยเฉพาะสหกรณ การเกษตรของไทยก บสหกรณ ผ บร โภคของญ ป น ซ งสหกรณ ไทยพร อมท จะ ผล ตส นค าตามความต องการของผ บร โภคญ ป น โดยเฉพาะส นค าเกษตร เช น กล วยหอม มะม วง และส มโอ สาน กงานมาตรฐานส นค าเกษตรและอาหารแห งชาต ส าน กงานมาตรฐานส นค าเกษตรและอาหารแห งชาต (มกอช.) เป นผ จ ดท าความร วมม อด านอาหาร ปลอดภ ยก บหน วยงานของญ ป น นอกเหน อจากพ นธกรณ ภายใต JTEPA ป จจ บ น กระทรวงเกษตรและสหกรณ ได ม การจ ดท าความ ร วมม อหลายโครงการก บหน วยงานภาคร ฐและเอกชนของญ ป น เช น กระทรวงเกษตรและสหกรณ และกรมส งเสร มสหกรณ ได ท าความร วมม อก บสภาการแลกเปล ยน ทางการเกษตรแห งประเทศญ ป น (Japan Agriculturral Exchange Council - JAEC) ในการท จะร บเยาวชนเกษตรไทยอาย ระหว าง ป ท เป นสมาช กหร อบ ตรของสมาช กสหกรณ ภาค การเกษตร ไปฝ กงานในครอบคร วเกษตรกรญ ป นเป นประจ าท กป ประมาณ 15 ท นต อป โดยม ระยะเวลาฝ กงานในญ ป น 11 เด อน เพ อเป ดโอกาสให เยาวชนจากภาคเกษตรของไทยได เร ยนร เทคน คการจ ดการฟาร ม ท กษะการท าเกษตรสม ยใหม ครอบคล มการท าเกษตรสาขาต าง ๆ ได แก ข าว ผ ก ไม ดอก ไม ประด บ เร อนเพาะชา ผลไม เม องหนาว (ส ม แอปเป ล แพร และอง น) ปศ ส ตว ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 37

102 (โคนม โคเน อ และส กร) รวมท งเร ยนร ก จกรรมในส งคมชนบทญ ป น โดยการพ กอาศ ยและท างาน ร วมก บครอบคร วเกษตรกรญ ป น ตลอดจนเป นการส งเสร มว ฒนธรรมประเพณ อ นด งามระหว าง ไทยก บญ ป น กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไทยได ก บสหกรณ การเกษตรญ ป น Ja Zenchu ได จ ดท าความ ร วมม อด านสหกรณ ระหว างไทยก บญ ป น 6 ด าน ได แก (1) ความเช อมโยงระหว างเกษตรกรและ สหกรณ ของไทยก บญ ป นซ งอย ภายใต JTEPA (2) การร วมลงท น (3) การปร บปร งค ณภาพและ ความปลอดภ ยของส นค า (4) การส งเสร มการตลาดเพ อเพ มช องทางการค าส นค าเกษตรและ ผล ตภ ณฑ ช มชน (5) การพ ฒนาทร พยากรมน ษย และ (6) การพ ฒนาและถ ายทอดเทคโนโลย โดยท ผ านมา ในป กรมส งเสร มสหกรณ และองค การความร วมม อระหว างประเทศ ของญ ป น (JICA) ได ม การพ ฒนาความร วมม อด านทร พยากรมน ษย และความร วมม อด านการ ถ ายทอดเทคโนโลย พ ฒนาผ นากล มอาช พในสหกรณ การเกษตรของไทยให ความเข มแข งด านการ จ ดการ การตลาด การพ ฒนาผล ตภ ณฑ การเง น ค ณภาพช ว ต และการจ ดต งศ นย การผล ต ซ งฝ าย ไทยผล กด นขอให ญ ป นคงการสน บสน นความร วมม อฯ ข างต นอย างต อเน อง รวมท งจะขอการ สน บสน นด านเทคโนโลย องค ความร ผ เช ยวชาญ และงบประมาณในการด าเน นงานของสถาบ น พ ฒนาบ คลากรสหกรณ ซ งจะเป นสถาบ นท จ ดต งข นใหม กระทรวงเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร กระทรวงเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารก าหนดว ส ยท ศน เป นองค กรหล กในการพ ฒนาและ บ รณาการระบบเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารของประเทศไทยอย างท วถ ง ม ประส ทธ ภาพ และเป น หน งด าน ICT ของกล มประเทศอาเซ ยน โดยกาหนดย ทธศาสตร ของหน วยงาน ด งน ย ทธศาสตร ท 1 : พ ฒนาโครงสร างพ นฐานด านเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารของประเทศ ไทยให ท วถ งและม ประส ทธ ภาพ โดย (ก) ด าเน นการขยายและเพ มประส ทธ ภาพโครงสร างพ นฐานด าน เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารให ครอบคล มท วถ งและท นสม ย รวมท งพ ฒนาโครงข ายส อสารเช อมโยง หน วยงานภาคร ฐ และ (ข) พ ฒนาระบบการบร หารจ ดการขนส งส นค าและบร การ (Logistics) ท ท นสม ย สะดวก และรวดเร ว ย ทธศาสตร ท 2 : พ ฒนาระบบมาตรฐานเพ อการบร หารจ ดการและบ รณาการข อม ลภาคร ฐ โดย (ก) พ ฒนาระบบข อม ล สถ ต และสารสนเทศภาคร ฐให ม มาตรฐาน สามารถบ รณาการและเช อมโยงได อย างม ประส ทธ ภาพ (ข) เพ มประส ทธ ภาพการผล ตและการบร การข อม ลสถ ต และสารสนเทศ และ (ค) สน บสน น ส งเสร ม และพ ฒนาองค ความร ของหน วยงานท งภาคร ฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนให ม ศ กยภาพด านสถ ต ภายใต ความร วมม ออย างเป นระบบจากท กภาคส วนท เก ยวข อง ย ทธศาสตร ท 3 : ส งเสร มและพ ฒนาอ ตสาหกรรมและผ ประกอบการด านเทคโนโลย สารสนเทศ และการส อสารให ม ศ กยภาพเพ มข นและสามารถแข งข นได ในเวท โลก โดยส งเสร มสน บสน นและพ ฒนา อ ตสาหกรรมซอฟต แวร และด จ ท ลคอนเท นท ย ทธศาสตร ท 4 : ส งเสร มและพ ฒนาการใช เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารของประชาชนท ก ภาคส วนให เก ดประโยชน เพ อยกระด บค ณภาพช ว ต โดย (ก) ส งเสร มการใช ICT ท กภาคส วนอย างสร างสรรค ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 38

103 และม ว จารณญาณ (ข) ส งเสร ม สน บสน นและพ ฒนาอ ตสาหกรรมเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร และ (ค) พ ฒนาองค ความร และท กษะด าน ICT ย ทธศาสตร ท 5 : ส งเสร มการว จ ยและพ ฒนาด าน ICT รวมท งพ ฒนากฎหมาย นว ตกรรม นโยบาย และแผนเพ อเสร มสร างศ กยภาพด าน ICT ของไทยในเวท โลก โดย (ก) ส งเสร ม สน บสน นการว จ ยและ พ ฒนานโยบายและแผนด าน ICT และ (ข) พ ฒนาและปร บปร งกฎหมาย กฎ ระเบ ยบ ข อบ งค บ มาตรการให สอดคล องก บการเปล ยนแปลงของเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร ย ทธศาสตร ท 6 : ส งเสร ม สน บสน นการน าเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารมาใช ในระบบ บร หารจ ดการและบร การภาคร ฐส ประชาชนอย างม ค ณภาพและท วถ ง โดย (ก) พ ฒนาระบบ ICT เพ อการ บร หารจ ดการและบร การภาคร ฐ และ (ข) ส งเสร มและสน บสน นให หน วยงานภาคร ฐพ ฒนาระบบ ICT เพ อ บร หารจ ดการและบร การภาคร ฐ ย ทธศาสตร ท 7 : ส งเสร ม สน บสน นการบร การจ ดการการพยากรณ อากาศและระบบเต อนภ ยท ได มาตรฐานและท นสม ย โดย (ก) พ ฒนาระบบข อม ลสารสนเทศและการให บร การเพ อการบร หารจ ดการความ เส ยงจากธรรมชาต และการพ ฒนาทางส งคมและเศรษฐก จโดยใช ICT ท ท นสม ย และ (ข) พ ฒนาและ ประย กต ใช ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย สม ยใหม เพ อการบร หารด านอ ต น ยมว ทยาและแผ นด นไหว โดยเน น การบ รณาการและการดาเน นงานอย างครบวงจร นอกจากก าหนดย ทธศาสตร ฯ ข างต นแล ว กระทรวงเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารได จ ดท า แผนแม บทเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารของไทยฉบ บท 2 เพ อเป นแนวทางด าเน นการในช วงป โดยสร ปได ด งน ว ส ยท ศน ภายใต แผนแม บทฯ : ประเทศไทยเป นส งคมอ ดมป ญญา (Smart Thailand) ด วย ICT เป าหมาย : (1) ประชาชนไม น อยกว าร อยละ 50 ของประเทศม ความรอบร เข าถ ง และใช สารสนเทศ อย างม ว จารณญาณ (2) ยกระด บความพร อมด าน ICT ของประเทศให อย ในกล มท ม ระด บการพ ฒนาส งส ดร อยละ 25 และ (3) เพ มบทบาทความส าค ญของอ ตสาหกรรม ICT ในระบบเศรษฐก จของประเทศให ม ส ดส วน ม ลค าเพ มไม น อยกว าร อยละ 15 ว ตถ ประสงค : (1) เพ อพ ฒนากาล งคน ICT ให ม ปร มาณและค ณภาพตรงตามความต องการของตลาด (2) เพ อสร างธรรมาภ บาลในการบร หารจ ดการเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร (3) เพ อสน บสน นการปร บ โครงสร างการผล ตส การเพ มค ณค าของส นค าและบร การ (4) เพ อเสร มสร างความเข มแข งของช มชนและป จเจก บ คคล และ (5) เพ อเสร มสร างศ กยภาพของธ รก จและอ ตสาหกรรมเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร ภายใต แผนแม บทฯ ข างต น ได กาหนดย ทธศาสตร เพ อดาเน นงาน ได แก ย ทธศาสตร ท 1 : การพ ฒนาก าล งคนด าน ICT และบ คคลท วไปให ม ความสามารถในการ สร างสรรค ผล ตและใช สารสนเทศอย างม ว จารณญาณ และร เท าท น โดยเร งพ ฒนาก าล งคนท ม ค ณภาพและ ปร มาณเพ ยงพอรองร บการพ ฒนาประเทศส ส งคมฐานความร และนว ตกรรมท งบ คลากรด านเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร (ICT Professionals) และบ คลการในสาขาอาช พต าง ๆ รวมถ งเยาวชน ผ ด อยโอกาส ผ พ การและประชาชนท กระด บให ม ความร ความสามารถการสร างสรรค ผล ตและใช เทคโนโลย สารสนเทศอย างม ประส ทธ ภาพ ม ค ณธรรม จร ยธรรม ม ว จารณญาณ และร เท าท น โดยโครงการเร งด วนตาม ย ทธศาสตร ท 1 ได แก โครงการจ ดทามาตรฐานความร ด าน ICT สาหร บข าราชการและบ คลากรของร ฐ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 39

104 โครงการจ ดต งสถาบ น E-Government เพ อพ ฒนาความร ความสามารถด าน ICT ให แก บ คลากร ของร ฐ โครงการพ ฒนาความร และท กษะด านซอฟต แวร โอเพนซอร ส (Software Open Source) ให แก บ คลากรของร ฐ โครงการพ ฒนาท กษะและการเร ยนร การใช งาน ICT ของช มชนผ านศ นย สารสนเทศช มชน โครงการปร บปร งการจ ดทาเว บไซต ภาคร ฐให ได มาตรฐาน Web Accessibility โครงการส งเสร มนว ตกรรมการว จ ยด าน ICT สาหร บผ ด อยโอกาส และผ ส งอาย โครงการจ ดต งสถาบ นเฉพาะทางด าน ICT เพ อบ คลากรท ม ท กษะส ง โครงการเร งผล ตบ คลากรด านความม นคงปลอดภ ยของระบบสารสนเทศ (Information Security) ท ม ค ณภาพมาตรฐานสากล โครงการสน บสน นให บ คลากรน กพ ฒนาของไทยเข าร วมโครงการระด บโลก โครงการจ ดท าหล กส ตรการเร ยนการสอนเก ยวก บจร ยธรรมในการใช ICT เพ อใช เป นหล กส ตร ภาคบ งค บสาหร บการศ กษาระด บต างๆ ย ทธศาสตร ท 2 : การบร การจ ดการระบบ ICT อย างม ธรรมาภ บาล โดยปร บปร งการบร หารและ การกาก บด แล กลไก และกระบวนการในการบร หารจ ดการเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารของประเทศ ไทยให ม ธรรมาภ บาล โดยเน นความเป นเอกภาพ การใช ทร พยากรอย างค มค า และการม ส วนร วมของท กภาค ส วนท เก ยวข อง โดยโครงการเร งด วนตามย ทธศาสตร ท 2 ได แก โครงการเร งร ดการจ ดต งหน วยงานท ร บผ ดชอบการผล กด นวาระด าน ICT ของประเทศและ ประสานงานเพ อให เก ดการพ ฒนาแบบบ รณาการ โครงการจ ดต งสาน กงานคณะกรรมการธ รกรรมทางอ เล กทรอน กส โครงการจ ดต งสภาเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารแห งชาต โครงการสร างความตระหน กและส งเสร มความร ความเข าใจเก ยวก บกฎหมาย ICT และกลไกภาค บ งค บใช แก ผ ประกอบการและประชาชนท วไป โครงการพ ฒนาบ คลากรในกระบวนการย ต ธรรมให ม ความร ความเข าใจในกฎหมาย ICT ย ทธศาสตร ท 3 : การพ ฒนาโครงสร างพ นฐานเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร โดยพ ฒนา และบร หารจ ดการโครงสร างพ นฐานสารสนเทศและการส อสารให ม การกระจายอย างท วถ งไปส ประชาชนท ว ประเทศ รวมถ งผ ด อยโอกาส ผ ส งอาย และผ พ การ และม ระบบสารสนเทศและโครงข ายท ม ความม นคง ปลอดภ ย ท งน ให ผ ประกอบการจ ดให ม โครงการพ นฐานท ม ศ กยภาพท นก บว ว ฒนาการของเทคโนโลย เพ อ รองร บการขยายต วตามความต องการของผ บร โภค สามารถให บร การม ลต ม เด ย ธ รกรรมทางอ เล กทรอน กส และบร การท เป นประโยชน ต อว ถ ช ว ตสม ยใหม ในส งคมแห งการเร ยนร อ กท งม งเน นการลดป ญหาความเหล อม ล าในการเข าถ งข อม ลข าวสารเพ อให ส งคมม ความส ขและประชาชนม ค ณภาพช ว ตท ด ข น โดยโครงการเร งด วน ตามย ทธศาสตร ท 3 ได แก โครงการยกร างกฎหมายเก ยวก บธ รก จบร การส อสารดาวเท ยมและเคเบ ลใยแก วนาแสงใต น า โครงการแผนปฏ บ ต การเพ อการลงท นโครงสร างพ นฐานด าน Broadbrand เพ อการพ ฒนา เศรษฐก จไทย โครงการนาร องพ ฒนาจ งหว ด Broadband โครงการนาร องเพ อทดสอบการใช งานโครงข ายการส อสารย คใหม (Next Generation Network - NGN) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 40

105 โครงการพ ฒนาระบบการเต อนภ ยพ บ ต ท ม ประส ทธ ภาพและได มาตรฐานสากล โครงการจ ดทาฐานข อม ลความต องการใช บร การ ICT และฐานข อม ลพ นท ให บร การของโครงข าย ท ม ในป จจ บ น โครงการจ ดทาแผนแม บทด านความม นคงปลอดภ ยของระบบสารสนเทศแห งชาต โครงการสร างความร และการต นต วต อภ ยอ นเก ดข นก บโครงข ายสารสนเทศและแนวทางในการ ป องก นภ ยท เหมาะสม ย ทธศาสตร ท 4 : การใช เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารเพ อสร างธรรมาภ บาลในการบร หาร และการบร การของภาคร ฐ โดยให หน วยงานภาคร ฐใช เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารเพ อสน บสน นการ สร างธรรมาภ บาลในการบร หาร สามารถตอบสนองต อการให บร การท เน นประชาชนเป นศ นย กลางได อย างม ประส ทธ ภาพและประส ทธ ผล โปร งใส เป นธรรม และส งเสร มการม ส วนร วมของท กภาคส วนท เก ยวข อง โดย โครงการเร งด วนตามย ทธศาสตร ท 4 ได แก โครงการจ ดทาแผนการดาเน นงานเพ อให โครงการข ายร ฐสามารถรองร บการใช งานและให บร การ อ นเตอร เน ตโปรโตคอลร น 6 (IPV6) โครงการจ ดทามาตรฐานท จาเป นสาหร บงานด าน ICT ของภาคร ฐภายใต กรอบแนวทางมาตรฐาน การแลกเปล ยนข อม ลแห งชาต (Thailand e-government Interoperability Framework: TH e-gif) โครงการจ ดท าแผนแม บทโครงสร างพ นฐานข อม ลภ ม สารสนเทศ (National Spatial Data Infrastructure: NSDI) โครงการศ กษาเพ อประเม นการให บร การทางอ เล กทรอน กส ของภาคร ฐ ย ทธศาสตร ท 5: ยกระด บข ดความสามารถในการแข งข นของอ ตสาหกรรม ICT เพ อสร างม ลค า ทางเศรษฐก จและรายได เข าประเทศ โดยพ ฒนาความสามารถในการแข งข นของผ ประกอบการ ICT ไทย โดย สร างสภาพแวดล อมท เอ ออ านวยต อการสร างงานว จ ยพ ฒนานว ตกรรมภายในประเทศจากหน วยงานภาคร ฐ ภาคการศ กษา และภาคเอกชน ส งเสร มการถ ายทอดเทคโนโลย ท เก ดจากงานว จ ยส ผ ประกอบการและสร าง สภาพแวดล อมท เอ อต อการประกอบธ รก จ โดยให ความส าค ญเป นพ เศษก บอ ตสาหกรรมซอฟต แวร และด จ ท ล คอนเทนต โดยโครงการเร งด วนตามย ทธศาสตร ท 5 ได แก โครงการศ กษาแนวทางและร ปแบบการต งกองท นพ ฒนาอ ตสาหกรรม ICT โครงการศ กษาแนวทางและร ปแบบของหน วยงานท ร บผ ดชอบมาตรฐานผล ตภ ณฑ /เทคโนโลย ICT โครงการศ กษาแนวทางและมาตรการเพ อกระต นการขยายตลาด ICT ของประเทศไทย โครงการส งเสร มผ ประกอบการไทยเพ มโอกาสในการเข าร วมด าเน นงานในโครงการ ICT ของ ภาคร ฐ โครงการจ ดท าฐานข อม ลผ ประกอบการ และตลาด ICT ของประเทศไทย และตลาดต างประเทศ ท ม ศ กยภาพเป นค ค าและค แข งท สาค ญ โครงการศ กษาแนวทางและย ทธศาสตร การพ ฒนาอ ตสาหกรรมด จ ท ลคอนเทนต ของไทย โครงการพ ฒนาเม องท เป นศ นย กลาง ICT ในภ ม ภาค เพ อขยายการเต บโตของอ ตสาหกรรม ICT ในภ ม ภาค โครงการส งเสร มการใช และพ ฒนา Software Open Source ย ทธศาสตร ท 6: การใช ICT เพ อสน บสน นการเพ มความสามารถในการแข งข นอย างย งย น โดย ส งเสร มภาคการผล ตของประเทศให เข าถ งและสามารถใช ประโยชน จากเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 41

106 เพ อก าวไปส การผล ตส นค าและบร การท ใช ฐานความร และนว ตกรรมท เป นม ตรก บส งแวดล อม เพ อพ ฒนาข ด ความสามารถในการแข งข นของผ ประกอบการ โดยสร างค ณค าของส นค าและบร การ (Value Creation) และ ม ลค าเพ มในประเทศ เพ อพร อมรองร บการแข งข นในโลกการค าเสร ในอนาคต โดยโครงการเร งด วนตาม ย ทธศาสตร ท 6 ได แก โครงการในภาคการผล ตท ม ความพร อมส งและนาไปขยายผลส ท กภาคส วน โครงการนาร องระบบ E-Logistics ในการจ ดการโซ อ ปทานอ ตสาหกรรมย ทธศาสตร ของประเทศ โครงการพ ฒนาความเข มแข งของกลไกการบ งค บใช กฎหมายเพ อสร างความเช อม นในการท า ธ รกรรมทางอ เล กทรอน กส โครงการศ กษาความต องการใช ข อม ลสารสนเทศของกล มเกษตรกรและโซ อ ปทานของการผล ต ทางการเกษตร โครงการน าร องการใช ICT ในการวางแผนและการจ ดการในระบบการผล ตส นค าเกษตรอย าง ครบวงจรในช มชนต วอย าง โครงการพ ฒนามาตรฐานข อม ลเก ยวก บการแพทย และสาธารณส ขส าหร บระบบสารสนเทศ ส ขภาพแห งชาต ท ม การบ รณาการระหว างหน วยงาน โครงการศ กษาร ปแบบแรงจ งใจท เหมาะสมเพ อส งเสร ม SMEs ให ลงท นใน ICT โครงการศ กษาความต องการใช ข อม ลของกล มอาช พในช มชน ในส วนท เก ยวก บการน า JTEPA ส การปฏ บ ต กระทรวงเทคโนโลย สารสนเทศ ได มอบให ส าน กงาน ปล ดกระทรวงเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร โดยส าน กก จการระหว างประเทศ เป นหน วยงาน ร บผ ดชอบด านความร วมม อเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารก บฝ ายญ ป น กระทรวงการต างประเทศ กระทรวงการต างประเทศก าหนดว ส ยท ศน เป นองค กรน าในการเสร มสร างสถานะและบทบาทของ ไทยในเวท ระหว างประเทศอย างม เก ยรต และสมศ กด ศร ท งทางด านเสถ ยรภาพและความม นคงทางการเม อง ศ กยภาพความเจร ญทางเศรษฐก จ และการพ ฒนาทางส งคม ตลอดจนน าโอกาสจากกระแสโลกาภ ว ฒน มาส ส งคมไทยได อย างม ประส ทธ ภาพ โดยป จจ บ นร ฐบาลไทยได กาหนดนโยบายต างประเทศ ด งน (1) พ ฒนาความส มพ นธ ก บประเทศเพ อนบ านในท กม ต และท กระด บเพ อส งเสร มความเข าใจอ นด และ การเคารพซ งก นและก น ส งเสร มความร วมม อภายใต กรอบความร วมม ออน ภ ม ภาคต าง ๆ และเร ง แก ไขป ญหาก บประเทศเพ อนบ าน โดยส นต ว ธ บนพ นฐานของสนธ ส ญญาและกฎหมายท เก ยวข อง (2) ส งเสร มความร วมม อเพ อสร างความแข งแกร งของอาเซ ยน ในวาระท ไทยด ารงต าแหน งประธาน อาเซ ยนและบรรล การจ ดต งประชาคมอาเซ ยนตามกฎบ ตรอาเซ ยน โดยให อาเซ ยนเป นองค กรท ม ประชาชนเป นศ นย กลาง อาเซ ยนม บทบาทน าท สร างสรรค ในเวท ระหว าประเทศ รวมท งขยาย ความร วมม อก บประเทศอ น ๆ ภายใต กรอบความร วมม อต าง ๆ ในภ ม ภาคเอเช ย และระหว าง เอเช ยก บภ ม ภาคอ น (3) ส งเสร มความร วมม ออย างใกล ช ดก บประเทศม สล มและองค กรม สล มระหว างประเทศ (4) กระช บความร วมม อและความเป นห นส วนทางย ทธศาสตร ก บประเทศท ม บทบาทส าค ญของโลก และประเทศค ค าของไทยในภ ม ภาคต าง ๆ เพ อร กษาและขยายความร วมม อทางการเม อง ความ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 42

107 ม นคง เศรษฐก จ การค า การเง น การลงท น และการท องเท ยว รวมท งแสวงหาตลาดใหม เพ อ พ ฒนาความร วมม อด านทร พยากร ว ตถ ด บ ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย และองค ความร ใหม (5) ส งเสร มการม บทบาทร วมก บประชาคมโลกในเร องการก าหนดบรรท ดฐานระหว างประเทศ โดยเฉพาะเร องการค าส นค าเกษตร และกฎระเบ ยบด านทร พย ส นทางป ญญา ค าน ยม ประชาธ ปไตย ส ทธ มน ษยชน มน ษยธรรม การแก ไขป ญหาส งแวดล อมและพล งงาน ป ญหาข าม ชาต ท กด านท ส งผลกระทบต อความม นคงของมน ษย ส งเสร มให ไทยเป นท ต งของส าน กงานสาขา ขององค การระหว างประเทศ และม ความร วมม อทางว ชาการก บประเทศกาล งพ ฒนาเพ มข น (6) สน บสน นการเข าร วมในข อตกลงระหว างประเทศท งทว ภาค และพห ภาค ท เป นประโยชน ต อ ประเทศ เร งร ดการให ส ตยาบ นนข อตกลงท ได ลงนามไว แล ว และปร บปร งแก ไขข อตกลงท ก อให เก ดผลกระทบทางลบต อประชาชนและส งคม (7) ส งเสร มการร บร และความเข าใจของประชาชนเก ยวก บการเปล ยนแปลงในโลกท ม ผลกระทบต อ ประเทศไทย เพ อฉ นทามต ในการกาหนดนโยบายและดาเน นนโยบายต างประเทศ (8) สร างความเช อม นของต างประเทศต อประเทศไทยและการเข าถ งระด บประชาชน โดยส งเสร ม ความเข าใจท ถ กต องและความเช อม นของนานาประเทศต อการเม องและเศรษฐก จไทย และ สน บสน นการเข าถ งในระด บประชาชนก บประเทศต าง ๆ เพ อให ม ท ศนคต ทางบวกต อประเทศ และประชาชนไทย (9) ค มครองและส งเสร มส ทธ และผลประโยชน ของคนไทย แรงงานไทย และภาคธ รก จเอกชนไทยใน ต างประเทศ และการสร างความเข มแข งให แก ช มชนไทยในต างประเทศ ในส วนท เก ยวก บการนา JTEPA ส การปฏ บ ต กระทรวงการต างประเทศมอบให กรมเศรษฐก จระหว าง ประเทศ และกรมเอเช ยตะว นออก เป นหน วยงานท เก ยวข องในการเจรจาในระยะเวลาต งแต JTEPA เร มม ผล ใช บ งค บจนถ งป 2553 ท ม การถ ายโอนภารก จข บเคล อนจากกระทรวงการต างประเทศมาอย ท กระทรวง พาณ ชย โดยในส วนของกรมเศรษฐก จระหว างประเทศน นจะเป นหน วยงานร บผ ดชอบหล กเร องการค มครอง การลงท น และส วนกรมเอเช ยตะว นออกจะด แลภาพรวมเร องความร วมม อระหว างไทยก บต างประเทศ และ เป นจ ดต ดต อหล กระหว างไทยก บญ ป นท กาหนดภายใต ความตกลง JTEPA กระทรวงแรงงาน กระทรวงแรงงานกาหนดว ส ยท ศน แรงงานม ผล ตภาพส ง ม ความม นคง และม ค ณภาพช ว ตท ด และ ได กาหนดประเด นย ทธศาสตร ท ต องดาเน นการประกอบด วย 7 ประเด นย ทธศาสตร ได แก (1) การส งเสร มและ สน บสน นให ม กาล งคนเพ ยงพอท งด านปร มาณและค ณภาพ (2) การเสร มสร างความม นคงในการม งานท าให ก บ แรงงาน (3) การส งเสร มความม นคงในการท างานและค ณภาพช ว ตท ด ให ก บแรงงาน (4) การบร หารจ ดการ แรงงานต างด าว (5) การพ ฒนาระบบฐานข อม ลสารสนเทศแรงงาน (6) การพ ฒนาการบร หารจ ดการของ กระทรวงแรงงานให ม ความเป นเล ศ และ (7) การช วยเหล อผ ประสบป ญหาความเด อดร อนเน องจากว กฤต และ สาธารณภ ย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 43

108 ภายใต ย ทธศาสตร ด งกล าว กระทรวงแรงงานได ก าหนดนโยบายการด าเน นงานเพ อให สอดคล องก บ ประเด นย ทธศาสตร และเพ อให แรงงานท งในและนอกระบบม ค ณภาพช ว ตท ด เพ มเต มโอกาสการม อาช พและ รายได ท ม นคง พร อมท งเป นกลไกข บเคล อนเศรษฐก จของประเทศให ก าวหน า จ งได กาหนดนโยบาย ด งน (1) ปฏ ร ประบบประก นส งคมให ม ความเข มแข ง ม นคง เร งร ดการเพ มส ทธ ประโยชน เพ มเต มแก ผ ประก นตน พ ฒนาประส ทธ ภาพการให บร การ ตลอดจนผล กด นแรงงานอกระบบเข าส ระบบ ประก นส งคมตามมาตรา 40 แห งกฎหมายประก นส งคม (2) เร งร ดการพ ฒนาฝ ม อแรงงานไทยให ม มาตรฐานฝ ม อระด บสากลท สอดคล องก บสมรรถนะในการน ประกอบอาช พเพ อรองร บการปร บโครงสร างเศรษฐก จภายในประเทศ และการเตร ยมความพร อม แรงงานไทยเข าส ตลาดแรงงานในภ ม ภาคเอเช ย และการเป นประชาคมอาเซ ยนในป 2558 (3) ม งแก ไขป ญหาการขาดแคลนแรงงานในเช งบ รณาการ โดยให ท กภาคส วนม ส วนร วมในการเตร ยม กาล งคนให สอดคล องก บความต องการของตลาดแรงงาน (4) ส งเสร มให กาล งคนในว ยแรงงานม โอกาสและทางเล อกในการพ ฒนาศ กยภาพของตนเอง เพ อให ม ความรอบร เท าก บการเปล ยนแปลงท งด านภาษ เทคโนโลย สารสนเทศ และท กษะในการประกอบ อาช พ พร อมก าวส โลกของการท างานและการแข งข นอย างม ค ณภาพท งในระด บประเทศและ ระด บภ ม ภาค (5) เร งสร างความร วมม อในการผล ตและพ ฒนาก าล งคนร วมก นระหว างหน วยงานการศ กษา หน วยงานพ ฒนาฝ ม อแรงงาน และหน วยงานภาคธ รก จเอกชน เพ อก อให เก ดการพ ฒนาก าล งคน ในตลาดแรงงานท ม ประส ทธ ภาพท งในเช งปร มาณและค ณภาพ ให เพ ยงพอต อความต องการและ สอดคล องก บท ศทางการพ ฒนาของท กกล มอ ตสาหกรรม (6) ส งเสร มให ผ ส งอาย ม งานท า ม รายได ท เหมาะสม สอดคล องก บศ กยภาพและความสามารถของ ผ ส งอาย เพ อรองร บการเป นส งคมผ ส งอาย ในอนาคต (7) ให ความส าค ญในการส งเสร มการจ างงานแก แรงงานกล มพ เศษ ค อ ผ พ การ ผ ส งอาย เยาวชน เพ อให แรงงานกล มน สามารถเข าส ตลาดแรงงานได อย างม ศ กด ศร ม รายได สามารถเล ยงตนเอง (8) ส งเสร มการจ างงาน โดยเน นงานท ม ค ณค า (Decent Work) และการยกระด บฝ ม อ เพ อการม งาน ท าท งในประเทศและต างประเทศ เพ อลดปร มาณแรงงานไร ฝ ม อด วยการพ ฒนาท กษะให เป น แรงงานก งฝ ม อ หร อแรงงานฝ ม อก อนเข าส ตลาดแรงงาน (9) ค มครองแรงงานท งในระบบและนอกระบบให ได ร บส ทธ ประโยชน ตามท กฎหมายก าหนด ส งเสร ม ให สถานประกอบก จการและแรงงานตระหน กและให ความส าค ญก บความปลอดภ ย อาช วอนาม ย และสภาพแวดล อมในการท างาน รวมท งส งเสร มการจ ดสว สด การแรงงานให ได มาตรฐาน และ เพ มประส ทธ ภาพกระบวนการแรงงานส มพ นธ เพ อให เก ดการท างานอย างม ค ณค า ม ความ ร บผ ดชอบต อส งคมด านแรงงาน (CSR) และม ความม นคงในการทางาน (10) จ ดระบบแรงงานต างด าวให เข าส ระบบการจ างท ถ กต องและสอดคล องก บตลาดแรงงานท เหมาะสม โดยบ รณาการก บหน วยงานท เก ยวข องเพ อให การด าเน นงานเป นไปตามแผนหร อ เป าหมายท ต งไว ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 44

109 (11) ส งเสร มการไปทางานในต างประเทศและให ความสาค ญก บการค มครองแรงงานไทยท ไปท างานใน ต างประเทศ โดยการด แลส ทธ ประโยชน และสว สด การให ครอบคล มและท วถ ง การลดค าบร การ และค าใช จ ายการไปทางานต างประเทศ การป องก นการหลอกลวง และการพ ฒนาฝ ม อและท กษะ (12) ผล กด นย ทธศาสตร การพ ฒนาอาสาสม ครแรงงานเพ อให สามารถสม ครแรงงาน ซ งเป นเคร อข าย ของกระทรวงแรงงานในระด บอ าเภอ ต าบล ได ร บการพ ฒนาศ กยภาพเพ อสามารถให ค าแนะน า ปร กษาหาร อป ญหาด านแรงงานแก แรงงานในพ นท ซ งรวมท งให ความส าค ญต อการด แลส ทธ ประโยชน ของอาสาม ครแรงงานท พ งได ร บ (13) เพ มประส ทธ ภาพระบบฐานข อม ลแรงงาน โดยการเช อมโยงเคร อข ายข อม ลสารสนเทศให เป น ข อม ลท ท นสม ย และจ ดท าข อม ลเศรษฐก จการแรงงาน ม การว เคราะห รายงานสถานการณ ด าน แรงงาน พร อมพยากรณ แนวโน มความต องการด านแรงงาน การเต อนภ ยแรงงานเพ อม งเป น หน วยงานหล กในการว เคราะห ข อม ลด านแรงงานของประเทศ (14) จ ดทาฐานข อม ลผ ต องการไปทางานต างประเทศและฐานข อม ลองค ความร แรงงานในต างประเทศ เพ อส งแรงงานไทยไปท างานในต างประเทศ และพ ฒนาท กษะฝ ม อแรงงานให สอดคล องก บความ ต องการของตลาดแรงงานในต างประเทศ (15) ให ความส าค ญก บการก าหนดอ ตราค าจ างข นต า และการก าหนดค าจ างตามมาตรฐานฝ ม อ แรงงาน เพ อสร างความเป นธรรมให ก บผ ใช แรงงาน อ นจะนาไปส การลดความเหล อมล าทางส งคม ในส วนท เก ยวก บการน า JTEPA ส การปฏ บ ต ม อย 2 ประเด นท เก ยวข องก บภารก จของกระทรวง แรงงาน ได แก การเป ดตลาดการค าบร การและการเคล อนย ายบ คคลธรรมดาท เด นทางไปท างานระหว างไทย ก บญ ป น ซ งกระทรวงแรงงานได ก าหนดให กรมการจ ดหางาน (กองแผนงานและสารสนเทศ) และกรมพ ฒนา ฝ ม อแรงงาน (กองประสานและบ รณาการงานพ ฒนาฝ ม อแรงงาน) เป นหน วยงานร บผ ดชอบ ในส วนของไทย ประเด นสาค ญท กรมพ ฒนาฝ ม อแรงงานผล กด น ได แก การขอให ญ ป นลดเง อนไขการเข าไปท างานในญ ป นส าหร บพ อคร ว/แม คร วไทย ซ งไม จบปร ญญา ตร โดยลดประสบการณ ท างานจาก 10 ป เหล อ 5 ป โดยต องม ใบร บรองมาตรฐานฝ ม อแรงงาน จากกรมพ ฒนาฝ ม อแรงงาน การขอให ญ ป นพ จารณายอมร บพน กงานสปาและคนด แลผ ส งอาย ไทยเข าไปท างานในญ ป น ซ ง ญ ป นอย ในภาวะประสบป ญหาขาดแคลน ซ งร ฐบาลญ ป นยอมร บจะพ จารณาปร บมาตรการใน ส วนของค าแรงงานและภาษาเพ อให แรงงานสามารถสอบใบอน ญาตเป นผ ด แลผ ส งอาย ได อย างไร ก ตาม ในส วนของมาตรฐานฝ ม อแรงงาน ไทยก บญ ป นจะร วมม อก บปร บหล กส ตรการอบรมด แล ผ ส งอาย และมาตรฐานฝ ม อแรงงานท แต ละฝ ายต างยอมร บได ท งน ต งแต ป 2552 เป นต นมา ผล การเจรจาเร องการเคล อนย ายแรงงาน 2 สาขา ได แก สปา และคนด แลผ ส งอาย ย งไม ม ข อสร ปท ช ดเจน แต เพ อเตร ยมความพร อมให แรงงานไทยท ต องการไปท างานท ญ ป น กรมพ ฒนาฝ ม อ แรงงาน โดยว ทยาล ยการแรงงาน และศ นย พ ฒนาฝ ม อแรงงานกร งเทพฯ ได เตร ยมหล กส ตรฝ ก ภาษาญ ป นเพ อยกระด บแรงงานไทยก อนเด นทางไปท างานต างประเทศแล ว นอกเหน อจากพ นธกรณ ภายใต JTEPA ป จจ บ น กรมการจ ดหางาน และกรมพ ฒนาฝ ม อแรงงาน ได ม การจ ดทาความร วมม อหลายโครงการก บหน วยงานภาคร ฐและเอกชนของญ ป น เช น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 45

110 กรมการจ ดหางานได ท าบ นท กความเข าใจในการด าเน นการจ ดส งผ ฝ กงานคนไทยโดยร วมม อก บ สมาคมพ ฒนาแรงงานระด บนานาชาต สาหร บสถานประกอบการขนาดกลางและขนาดเล ก ประเทศ ญ ป น (Association for International Manpower Development of Medium and Small Enterprise : IMM Japan) เพ อส งผ ฝ กงานเทคน คคนไทยไปฝ กงานในธ รก จ SMEs ของญ ป น โดยร บคนไทยท จบการศ กษาระด บ ปวส.สาขาช างยนต ช างกลโรงงาน ช างเช อม ช างอ เล กทรอน กส ช างไฟฟ า และช างก อสร าง โดยผ ผ านการค ดเล อกตามโครงการความร วมม อฯ จะได ร บค าจ าง แรงงานตามกฎหมายญ ป น ได ร บเบ ยเล ยงเด อนละ 80,000 เยน และร ฐบาลญ ป นร บผ ดชอบค าท พ กและค าเด นทางตลอดระยะเวลาท ฝ กงาน และหล งฝ กงานเสร จแล ว จะได ร บประกาศน ยบ ตร ร บรองการฝ กงาน รวมท งได ร บเง นสน บสน นการประกอบอาช พเม อเด นทางกล บประเทศไทยอ ก 200,000 เยน/คน สาหร บผ ฝ กงาน 1 ป และ 600,000 เยน/คน สาหร บผ ฝ กงาน 3 ป กรมพ ฒนาฝ ม อแรงงานได จ ดท าความร วมม อก บ Japan Vocational Ability Development Association (JAVADA) ซ งเป นองค กรหล กในส งก ดกระทรวงสาธารณส ข แรงงาน และสว สด การ ส งคม ประเทศญ ป น ซ งท าหน าท ประสานความร วมม อในการส งเสร มให ม การน ามาตรฐานฝ ม อ แรงงานไปใช ในสถานประกอบการ โดยร วมก บกรมพ ฒนาฝ ม อแรงงานของไทยเพ อผล กด นให สถานประกอบการในไทยและญ ป นค ดเล อกบ คลากรท ผ านการทดสอบมาตรฐานฝ ม อแรงงาน แห งชาต ไปท างาน ตลอดจนให ไทยและญ ป นเร งปร บมาตรฐานฝ ม อแรงงานให สอดคล องและ เพ ยงพอก บความต องการของสถานประกอบการ โดยเฉพาะอ ตสาหกรรมท ท งไทยและญ ป น เห นชอบร วมก นในการผล กด นการพ ฒนาฝ ม อแรงงาน ได แก แรงงานในอ ตสาหกรรมยานยนต ซ ง ญ ป นสน บสน นให ใช มาตรฐานฝ ม อแรงงานของญ ป นเป นต นแบบในการพ ฒนา กระทรวงสาธารณส ข กระทรวงสาธารณส ขก าหนดว ส ยท ศน เป นองค กรหล กในการพ ฒนาระบบส ขภาพท ม ค ณภาพ ประส ทธ ภาพ และเสมอภาค โดยการม ส วนร วมของประชาชน ช มชน และท กภาคส วนเพ อสร างส งคมท ม จ ตส าน กด านส ขภาพให คนไทยท กคนม ส ขภาพด ส เป าหมายส งคมอย เย นเป นส ข ตามแนวปร ชญาเศรษฐก จ พอเพ ยง ป จจ บ น กระทรวงสาธารณส ขได กาหนดนโยบาย ด งน 1) นโยบายการส งเสร มส ขภาพและป องก นโรค โดยเน นความส าค ญในการจ ดการส ขภาพท งระด บ ช มชนและระด บประเทศ รณรงค ส งเสร มส ขภาพตามกล มว ย เช น ว ยเด กผ านกลไกการพ ฒนา ศ นย เด กเล ก ว ยเร ยนเน นโรงเร ยนส งเสร มส ขภาพและนมในโรงเร ยน ส วนว ยผ ส งอาย ม โครงการ ฟ นเท ยมพระราชทาน ตลอดจนเร งสน บสน นการให ไอโอด นในประชาชนกล มเส ยงท ขาดสาร ไอโอด น 2) นโยบายการร กษาพยาบาลเน นค ณภาพการร กษา ค ณภาพการบร การ และการม ส วนร วม โดย ยกระด บมาตรฐานสถานพยาบาลท กระด บในส งก ดกระทรวงสาธารณส ขให ม มาตรฐานเด ยวก น โดยม มาตรการปร บโฉมด านกายภาพ เพ มศ กยภาพผ ให บร การ พ ฒนาค ณภาพบร การ และพ ฒนา เคร อข ายบร การ 3) นโยบายการควบค มป องก นโรคท ม ประส ทธ ภาพและประส ทธ ผล โดยให ท กจ งหว ดด าเน นงาน ตามมาตรการควบค มป องก นโรคเพ อป องก นการแพร ระบาดในวงกว างและลดการเส ยช ว ต เช น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 46

111 (1) เฝ าระว งโรคในกล มอาการคล ายไข หว ดใหญ และปอดอ กเสบอย างใกล ช ดเพ อตรวจจ บกา ระบาดให ได ต งแต ระยะเร มต น (2) สถานพยาบาลท กแห งทบทวนและให การด แลร กษาผ ป วยตาม แนวทางของกระทรวงสาธารณส ขอย างเคร งคร ด และ (3) ประสานความร วมม อก บหน วยงานท เก ยวข องร วมรณรงค ให ความร ก บกล มเป าหมายต าง ๆ เพ อป องก นการแพร เช อในครอบคร วและ ช มชน ตลอดจนพ ฒนาท มสอบสวนโรคเคล อนท เร วให ม จ านวนเพ มข น เพ ยงพอ และครอบคล ม ในท กพ นท ตลอดจนอบรมพ ฒนาต อยอดให เป นเคร อข าย 4) นโยบายการค มครองผ บร โภค เน นการบ งค บใช กฎหมายและการรณรงค ให ความร ประชาชน โดยเฉพาะส นค าต าง ๆ ในท องตลาดท อาจม การปนเป อนสารอ นตรายต องห าม เช น อาหาร ยา และเคร องส าอาง ซ งส าน กงานสาธารณส ขจ งหว ด และส าน กงานคณะกรรมการอาหารและยาก ต องเร งกาก บด แลท งต วอาหาร ส นค า สถานประกอบการ และควบค มต วยาและสารต งต น 5) นโยบายการสน บสน นการแพทย แผนไทยและสม นไพรไทยให ม บทบาทมากข น ตามกระแส ความน ยมการใช บร การการแพทย แผนไทยและสม นไพรไทย โดยน าบร การการแพทย แผนไทย และสม นไพรเข าส ระบบบร การส ขภาพในสถานบร การสาธารณส ขของร ฐท วประเทศ พ ฒนา มาตรฐานบร การและผล ตภ ณฑ ให เป นท เช อม นของคนไทยและต างชาต มากข น 6) นโยบายการเร งร ดผล ตและพ ฒนาบ คลากรให เพ ยงพอต อการปฏ บ ต งานของสถานพยาบาล ของกระทรวงสาธารณส ข ได แก แพทย ท นตแพทย พยาบาลว ชาช พ โดยเร งผล ตและพ ฒนา บ คลากรทางสาธารณส ข สร างขว ญก าล งใจให ม ความก าวหน าในอาช พ ปร บปร งกฎระเบ ยบให ม รายได จากเง นเด อนและค าตอบแทนอ น ๆ ท เหมาะสม เป นธรรม ตลอดจนปร บปร งกฎหมาย เก ยวก บการประกอบอาช พด านการแพทย และการกระจายบ คลากรทางการแพทย อย าง สอดคล องก บความต องการของพ นท 7) นโยบายสน บสน นอาสาสม ครสาธารณส ขประจ าหม บ าน (อสม.) ให ม บทบาทเช งร กมากข น ในท องถ นและช มชนในด านการส งเสร มส ขภาพ การด แลเด ก ผ ส งอาย คนพ การ การด แลผ ป วยใน โรงพยาบาล และการเฝ าระว งโรคในช มชน โดยจ ดให ม สว สด การค าตอบแทนให แก อสม. เพ อ สร างแรงจ งใจ เสร มการปฏ บ ต ได อย างคล องต วและม ประส ทธ ภาพ 8) นโยบายพ ฒนาระบบข อม ลสารสนเทศให ม ความท นสม ยและเป นประโยชน ต อการด าเน นงาน เพ อประชาชนมากข น เพ อให ระบบข อม ลเพ อการบร การ (ร กษา ป องก น ส งเสร มส ขภาพ และ ค มครองผ บร โภค) เทคโนโลย สารสนเทศด านส ขภาพม มาตรฐาน สามารถใช ประโยชน ร วมก นได อย างค มค า 9) นโยบายผล กด นโครงการศ นย กลางส ขภาพนานาชาต (Medical Hub) ให ร ดหน ามากข น เพ อ สน บสน นนโยบายร ฐบาลท จะเพ มม ลค าและความสามารถในการแข งข น พ ฒนาแรงงานฝ ม อท ง ด านค ณภาพและความร โดยเฉพาะธ รก จบร การส ขภาพบนพ นฐานของว ฒนธรรมและภ ม ป ญญา ไทย และส งเสร มการท องเท ยว โดยเฉพาะบร การร กษาพยาบาลท ได ร บความน ยมมาก ได แก บร การท นตกรรม ทาศ ลยกรรมตกแต ง การร กษาโรคเฉพาะทาง นอกจากน กระทรวงสาธารณส ข สน บสน นการด าเน นงานตามแผนย ทธศาสตร การพ ฒนาประเทศไทยเป นศ นย กลางส ขภาพ นานาชาต พ.ศ ซ งประกอบด วย (ก) ด านการร กษาพยาบาล โดยเน นค ณภาพการ ร กษาให เป นเล ศแก ชาวต างประเทศ โดยไม กระทบการร กษาส ขภาพของคนในประเทศเอง (ข) ด านบร การส งเสร มส ขภาพ โดยเน นการผล กด นบร การเก ยวเน องก บส ขภาพ ท งการนวดแผนไทย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 47

112 และธ รก จสปาส สากล (ค) ด านการแพทย แผนไทยและการแพทย ทางเล อก เพ อด งชาว ต างประเทศเข ามาร กษาพยาบาลในไทยและโดยใช การแพทย ทางเล อกและสม นไพรมากข น เพ อ ลดการพ งพาการน าเข ายาจากต างประเทศและเป นการเผยแพร เอกล กษณ และภ ม ป ญญาไทยส นานาชาต และ (ง) ด านผล ตภ ณฑ ส ขภาพและสม นไพรไทย โดยเน นสน บสน นสม นไพรท ม ค ณภาพและศ กยภาพให เข าส ตลาดเคร องสาอาง ตลาดยา และอาหารเสร มส ขภาพ ท งน กระทรว สาธารณส ขจะเร งด าเน นการด งต อไปน เพ อสน บสน นการด าเน นการตามย ทธศาสตร ไปส ความส าเร จ (1) การแก ไขกฎระเบ ยบ การออกกฎหมายใหม หร อการปร บปร งกฎระเบ ยบให เหมาะสมเพ อสน บสน นธ รก จบร การส ขภาพและส งเสร มช องทางการตลาดอ นจะเป นการอ านวย ความสะดวกให ผ ร บบร การชาวไทยและชาวต างชาต เช น การปร บปร งกฎหมายว าด วย สถานพยาบาล (2) การสน บสน นให จ ดท าคล งข อม ลงานว จ ยในศาสตร ท สามารถต อยอดในเช ง พาณ ชย ได (3) ส งเสร มช องทางการตลาดให ก บโรงพยาบาลระด บ 4 ดาว ท ม ระบบการร กษาอย ในเกณฑ ท มาตรฐานเพ อส งเสร มให ชาวต างชาต มาใช บร การธ รก จส ขภาพในไทย (4) ก าหนด ร ปแบบการจ ดบร การส ขภาพท เหมาะสมและม ประส ทธ ภาพ เช น การแปรร ปก จการบร การ ส ขภาพของภาคร ฐเป นเอกชน (Privatization) การพ ฒนาระบบห นส วนระหว างภาคร ฐและ เอกชน (Public and Private Partnership) ในการลงท นหาเคร องม อทางการแพทย ท ราคาส ง มากมาใช งาน ซ งภาคเอกชนต องการให ภาคร ฐ เช น โรงเร ยนแพทย ช วยสน บสน นให โรงพยาบาล เอกชนร วมใช บร การได เพ อเป นการเสร มข ดความสามารถในการให บร การส ขภาพ เป นต น 10) นโยบายผล กด นและพ ฒนากฎหมายให เอ อต อการสน บสน นการด าเน นงาน โดยเฉพาะ กฎหมายและกฎระเบ ยบท ล าสม ย เป ดช องให เก ดการท จร ตในการปฏ บ ต งาน การพ ฒนากฎหมาย ให เหมาะสมก บเศรษฐก จ ส งคม และการค มครองส ทธ ส วนบ คคล เช น (ก) การยกร างกฎหมาย ค มครองผ เส ยหายจากการร บบร การสาธารณส ข เพ อชดเชยความเส ยหายให ก บผ ท ได ร บความ เส ยหายจากการได ร บบร การสาธารณส ข (ข) ร างกฎหมายว ชาช พการสาธารณส ข เพ อให การ ค มครองผ ม ความร ด านว ชาช พสาธารณส ขด านต าง ๆ ท ให บร การแก ส งคม (ค) ร างกฎหมาย ค มครองอนาม ยการเจร ญพ นธ เพ อค มครองส ทธ ประชาชนท กช วงว ยด านอนาม ยเจร ญพ นธ ท าให ประชาชนได ร บร ถ งการให บร การท ต องได ร บตามส ทธ เช น การวางแผนครอบคร ว บร การในระยะ ต งครรภ ฯลฯ และ (ง) การปร บปร งกฎหมายเด มท ม อย เช น กฎหมายยา กฎหมายอาหาร และ กฎหมายเคร องสาอาง เป นต น 11) นโยบายหน วยบร การส ขภาพเคล อนท เพ อถวายเป นพระราชก ศลต อพระบาทสมเด จพระ เจ าอย ห ว โดยดาเน นก จกรรมต าง ๆ เพ อค นหาป ญหาส ขภาพของประชาชนในระยะแรกเร มและ น าไปส การส งเสร มส ขภาพท ม ความเหมาะสมก บส ขภาพของแต ละบ คคล เช น การตรวจส ขภาพ เช งร กโดยอาสาสาม คสาธารณส ขและเจ าหน าท สาธารณส ขท กระด บเพ อค ดกรองโรคความด น โลห ตส งและโรคเบาหวานในประชาชนอาย 35 ป ข นไปท วประเทศ ในส วนท เก ยวก บการน า JTEPA ส การปฏ บ ต กระทรวงสาธารณส ข โดยกรมสน บสน นบร การ ส ขภาพ (ส าน กงานส งเสร มธ รก จบร การส ขภาพ) เป นหน วยงานท ท างานร วมก บกระทรวงอ น เช น กระทรวง การต างประเทศ กระทรวงพาณ ชย กระทรวงแรงงาน และส าน กงานตรวจคนเข าเม อง ในการเจรจาและ ผล กด นเร องการเคล อนย ายบ คคลธรรมดา โดยเฉพาะการเจรจาเพ อผล กด นให ญ ป นเป ดตลาดธ รก จสปาและ พน กงานสปาให ไทย ซ งป จจ บ นกรมสน บสน นบร การส ขภาพเป นหน วยงานหล กในการผล กด นให สถาน ประกอบการธ รก จสปาเพ อส ขภาพเข ามาส กระบวนการร บรองมาตรฐานของกระทรวงสาธารณส ขให ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 48

113 ครอบคล มมากข น ป จจ บ นม ธ รก จสปาท ได ร บมาตรฐานของกระทรวงสาธารณส ขอย เพ ยงร อยละ 25 ของ ธ รก จสปาท วประเทศ เพ อให ประชาชนม ความปลอดภ ยและม นใจในการใช บร การมากข น และท ายส ดจะ ผล กด นให ธ รก จสปาเพ อส ขภาพของไทยก าวไปส ระด บสากลและระด บโลก กระทรวงศ กษาธ การ กระทรวงศ กษาธ การเน นในการดาเน นนโยบายพ ฒนาการศ กษาในระด บต างๆ ด งน (1) ระด บปฐมว ย เน นการพ ฒนาสมองของเด กไทยอย างจร งจ ง โดยเด กไทยควรได ร บแร ธาต ต าง ๆ ท เหมาะสมก บว ย เช น ไอโอด น ธาต เหล ก โปรต น ฯลฯ รวมท งการพ ฒนาทางด านร างกาย อารมณ ส งคม และ สต ป ญญา (2) ระด บประถมศ กษา เน นการอ านออกเข ยนได ม ความกต ญญ กตเวท เคารพคร อาจารย เคารพพ อ แม ม ว น ยในตนเอง ม ความร บผ ดชอบและต องสร างเคร อข ายในการจ ดการศ กษาในท ศทางท ถ กต อง (3) ระด บม ธยมศ กษา เน นการเร ยน 2 ภาษาเป นอย างน อย รวมท งการใช เทคโนโลย สารสนเทศและ การส อสาร (ICT) รวมท งเน นความเป นพลเม องด โดยใช การศ กษาเป นต วข บเคล อน (4) ระด บอาช วศ กษา เน นการพ ฒนาฝ ม อแรงงานระด บกลางท ต องม หน วยงานตรวจสอบค ณภาพ ฝ ม ออย างแท จร ง ได ร บค าจ างตามระด บฝ ม ออาช วศ กษาและราชมงคล ต องเน นจ ดการเร ยนการสอนแบบทว ภาค ก บผ ประกอบการ ต องม SME อาช วะ และ SME ราชมงคล ต องสร างผ ประกอบการรายใหม ตอบสนอง นโยบายร ฐบาลในการสร างคนเข าส ธ รก จเช งสร างสรรค กระบวนการเร ยนการสอนต องท าให เด กอาช วศ กษา เปล ยนแปลงพฤต กรรม ม ภ ม ค มก นเร องยาเสพต ด ม ค ณธรรม เป นพลเม องด และอย ในส งคมประชาธ ปไตยได อย างม ความส ข เด กอาช วศ กษาจะต องร จ กเคารพซ งก นและก น ร จ กแบ งงานก นท า เห นแก ประโยชน ส วนรวม มากกว าส วนต ว และใช ว ธ การแห งป ญญาในการแก ป ญหา (5) ระด บอ ดมศ กษา ต องจ ดการการศ กษาเช อมต อก บระด บอาช วศ กษา เด กอาช วศ กษาท เร ยนเก ง ต องม โอกาสศ กษาต อระด บปร ญญาตร ในสาขาเก ยวก บเทคโนโลย ช นส งหร อเป นน กปฏ บ ต ผ ปฏ บ ต ท เช ยวชาญ และต องสร างค าน ยมใหม ว าคนท ประสบความสาเร จ ค อ คนท พ ฒนาฝ ม อ อาช พให ประสบความส าเร จม ใช ม ใบ ปร ญญาเพ ยงอย างเด ยว ในส วนของนโยบายความส มพ นธ ด านการศ กษาก บต างประเทศ กระทรวงศ กษาธ การให ความส าค ญ ก บเวท ความร วมม อระด บต าง ๆ ได แก ความร วมม อก บองค การระหว างประเทศ โดยม งพ ฒนางานด านต าง ๆ ผ านกระบวนการศ กษา เพ อสร างส นต ภาพ เช น องค การ UNDP UNICEF ESCAP ILO ธนาคารโลก และธนาคารเพ อการ พ ฒนาแห งเอเช ย (ADB) ตลอดจนงานขององค กรพ ฒนาเอกชนระหว างประเทศ และความ ร วมม อด านการศ กษาภายใต กรอบเอเปค ASEM และ WTO ความร วมม อต างประเทศระด บภ ม ภาค โดยร บผ ดชอบงานองค การร ฐมนตร ศ กษาแห งเอเช ย ตะว นออกเฉ ยงใต (SEAMEO) เช น การด าเน นก จกรรมด านท นฝ กอบรม ท นการศ กษา การ ประช มส มมนาเช งว ชาการ ตลอดจนการด าเน นก จกรรมความร วมม อของ SEAMEO ก บศ นย ระด บภ ม ภาคของ SEAMEO 15 แห ง เช น ศ นย นว ตกรรมการศ กษา (INNOTECH) ศ นย ภาษา (RELC) ศ นย คณ ตศาสตร และว ทยาศาสตร (RECSAM) ศ นย อ ดมศ กษาเพ อการพ ฒนา (RIHED) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 49

114 ศ นย โบราณคด และว จ ตรศ ลป (SPAFA) เป นต น นอกจากน ย งร บผ ดชอบงานร วมม อด าน การศ กษาในกรอบอาเซ ยน กรอบความร วมม อเขตเศรษฐก จสามฝ าย อ นโดน เซ ย มาเลเซ ย และ ไทย (IMT-GT) กรอบความร วมม อทางเศรษฐก จในอน ภ ม ภาคล มน าโขง (GMS) กรอบความ ร วมม อเศรษฐก จอ ระวด เจ าพระยา แม โขง (ACMECS) ฯลฯ รวมท งงานความร วมม อสองฝ าย ด านการศ กษาก บประเทศสมาช ก SEAMEO และอาเซ ยน ได แก ลาว พม า ก มพ ชา เว ยดนาม ฟ ล ปป นส ส งคโปร อ นโดน เซ ย บร ไน มาเลเซ ย ต มอร เลสเต โครงการแลกเปล ยนผ บร หาร บ คลากรทางการศ กษา คร อาจารย การจ ดค ายเยาวชน ท นการศ กษา งานความร วมม อทาง ว ชาการและงานว จ ย ความร วมม อต างประเทศระด บนานาชาต โดยร บผ ดชอบงานความร วมม อระด บทว ภาค ก บ ประเทศต าง ๆ ในภ ม ภาค ได แก เอเช ย ย โรป อเมร กาเหน อ อเมร กาใต ตะว นออกกลาง แอฟร กา และแปซ ฟ ก เพ อสน บสน นการพ ฒนาคร น กเร ยน น กศ กษา เยาวชน น กว ชาการ บ คลากร ทางการศ กษา การพ ฒนาหล กส ตร ส อการเร ยนการสอน นว ตกรรม และเทคโนโลย สาขาต าง ๆ ตลอดจนการพ ฒนาการเร ยนการสอนภาษาต างประเทศ โดยแสวงหาความร วมม อและด าเน นการ ในร ปแบบต าง ๆ เช น การแลกเปล ยนคร อาจารย น กเร ยน น กศ กษา การท าข อตกลงทางการ ศ กษา (MOU) การจ ดค ายผ น าเยาวชน การพบปะเจรจา ท นการศ กษา การศ กษาด งาน การท า Road Show การศ กษา โดยร วมม อก บหน วยงานต างประเทศ องค กรเอกชน และหน วยงานท เก ยวข องด านการศ กษา ในส วนท เก ยวก บการน า JTEPA ส การปฏ บ ต กระทรวงศ กษาธ การ ได ก าหนดให ส าน กงาน ปล ดกระทรวงศ กษาธ การ (ส าน กความส มพ นธ ต างประเทศ) และส าน กงานคณะกรรมการอ ดมศ กษา (ส าน ก ย ทธศาสตร อ ดมศ กษาต างประเทศ) เป นหน งในหน วยงานท ผล กด นความร วมม อด านการศ กษาและการพ ฒนา ทร พยากรมน ษย นอกเหน อจากความร วมม อฯ ภายใต JTEPA กระทรวงศ กษาธ การได ม การจ ดท าความร วมม อหลาย โครงการก บหน วยงานภาคร ฐและเอกชนของญ ป น เช น กระทรวงศ กษาธ การของไทยจ ดท าความร วมม อก บกระทรวงการศ กษาธ การญ ป น (MEXT) ใน การพ ฒนาบ คลากรอย างต อเน องมาเป นเวลากว า 20 ป ด วยท กหล กส ตรฝ กอบรมคร ประจ าการ ระยะเวลา 1 ป คร ง และท นส าหร บน กเร ยน น กศ กษา และเยาวชน หล กส ตร College of Technology ระยะเวลา 4 ป และหล กส ตรประกาศน ยบ ตรว ชาช พพ เศษ (Senshu Gakko) ระยะเวลา 3 ป กระทรวงศ กษาธ การของไทยจ ดท าความร วมม อก บม ลน ธ ญ ป น (Japan Foundation) ในการจ ด ก จกรรมส งเสร มการเร ยนการสอนภาษาญ ป น การประช มว ชาการ การแลกเปล ยนศ ลปว ฒนธรรม และท นด งานด านการศ กษาระด บม ธยมศ กษาส าหร บผ บร หารและ คร ในส งก ด กระทรวงศ กษาธ การ กระทรวงศ กษาธ การของไทยจ ดท าความร วมม อก บ Japan International Cooperation Agency (JICA) ในร ปของโครงการความร วมม อทางว ชาการ ท นการศ กษา ฝ กอบรม ด งาน ผ เช ยวชาญ อ ปกรณ และอาสาสม คร ต วอย างโครงการท ได ร บความร วมม อจาก JICA ค อ โครงการจ ดต งศ นย ว ฒนธรรมแห งประเทศไทย โครงการพ ฒนาเทคโนโลย สารสนเทศทางการศ กษา (Capacity Building on Development of Education Information Technology) ม ลค าความช วยเหล อ ประมาณ 70 ล านบาท ในร ปของผ เช ยวชาญ ว สด อ ปกรณ คอมพ วเตอร และอาสาสม ครญ ป น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 50

115 ป จจ บ นไทยได ร บความช วยเหล อจาก JICA ในโครงการพ ฒนาศ กยภาพการป องก นภ ยพ บ ต ทาง ธรรมชาต (Capacity Development in Disaster Management) ในร ปแบบของผ เช ยวชาญ และท นฝ กอบรม รวมท งการถ ายทอดความร ทางว ชาการเพ อป องก นภ ยพ บ ต ทางธรรมชาต กระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม กระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมก าหนดว ส ยท ศน ม งม นอ านวยการให เก ดการบร หาร จ ดการทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมเพ อประชาชน ป จจ บ น กระทรวงทร พยากรธรรมชาต ฯ ได ก าหนด นโยบายกระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมเพ อใช ปฏ บ ต ในระยะป ด งน นโยบายด านทร พยากรธรรมชาต ประเม นสถานภาพและศ กยภาพของทร พยากรธรรมชาต ท กประเภทและความหลากหลายทาง ช วภาพ สงวน อน ร กษ พ ฒนา พ นฟ เพ อด ารงสภาพสมบ รณ ของทร พยากรธรรมชาต และจ ดการใช ประโยชน เพ อตอบสนองความต องการตามศ กยภาพให เก ดประโยชน อย างย งย น สร างม ลค าเพ มทางเศรษฐก จ ส งคม และส งแวดล อมของทร พยากรธรรมชาต ท กประเภทเพ อการ ใช ประโยชน อย างค มค า จ ดท าระเบ ยบ กฎเกณฑ และระบบการเข าถ งทร พยากรธรรมชาต ของช มชนท องถ นและ ประชาชนท กกล มอย างม ประส ทธ ภาพ รวมท งแบ งป นผลประโยชน อย างย ต ธรรม ตลอดจน ก าหนดข อเสนอแนะ แนวทางการใช ประโยชน ทร พยากรธรรมชาต ท กประเภทอย างย งย นและ สอดคล องก บสถานการณ บนฐานข อม ลจากการว จ ยและพ ฒนา นโยบายด านส งแวดล อม ด าเน นการให ช มชนท งในชนบทและในเม องม สภาพแวดล อมและค ณภาพช ว ตท ด โดยประสาน การวางผ งเม องและจ ดระเบ ยบช มชนให สอดคล องก บศ กยภาพของพ นท ป องก น ร กษา และฟ นฟ ค ณภาพส งแวดล อมให ด ข น และอย ในระด บมาตรฐานท ไม เป นอ นตราย ต อส ขอนาม ยของประชาชน ตลอดจนใช เทคโนโลย ท เหมาะสมในการจ ดการค ณภาพส งแวดล อม ด าเน นการป องก นและควบค มสภาวะความเส ยงด านส งแวดล อมท เก ยวข องก บส ขอนาม ยท จะม ผลกระทบต อการด ารงช ว ต และส งเสร มการสร างสภาพแวดล อมท ด เพ อค ณภาพช ว ตท ด ของ ประชาชน สร างกระบวนการเร ยนร เพ อให ช มชนสามารถปกป อง ค มครอง และฟ นฟ ส งแวดล อมช มชน ส งแวดล อมธรรมชาต ส งแวดล อมศ ลปกรรมท เก ยวข องก บประว ต ศาสตร โบราณคด ว ฒนธรรม ประเพณ ว ถ ช ว ต และท องถ น เพ อให เป นมรดกส บทอดไปย งอน ชนร นต อไป นโยบายด านการบร หารจ ดการ บร หารและพ ฒนาทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมแบบบ รณาการ โดยย ดหล กธรรมาภ บาล บนพ นฐานการจ ดการเช งพ นท การม ส วนร วม และการกระจายอานาจ เต มภ ม ป ญญาประชาชนท กระด บ และเสร มสร างข ดความสามารถขององค กรท กระด บอย าง ต อเน อง ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 51

116 พ ฒนาบ คลากรให ร ท กษะและม ประส ทธ ภาพท งด านองค ความร และท กษะเพ อให สอดคล องก บ บทบาทและภารก จของกระทรวง พ ฒนาระบบและมาตรฐานในการบร หารจ ดการและจ ดท าฐานข อม ลโดยใช เทคโนโลย สารสนเทศ และการส อสารท ม ประส ทธ ภาพ และสามารถเช อมโยงเคร อข ายก บระบฐานข อม ลสารสนเทศ หล กของประเทศ ส งเสร มการว จ ยและพ ฒนาเพ อสน บสน นการกาหนดนโยบาย การวางแผน และการปฏ บ ต งานท ก ระด บ รณรงค และสร างจ ตส าน กของประชาชนท กฝ าย รวมท งสร างเคร อข ายการม ส วนร ววมในการ ดาเน นงานอย างจร งจ งและต อเน อง ต ดตามแก ไขข อร องเร ยนของราษฎรด านทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม รวมท งพ ฒนา เคร องม อและกลไกการจ ดการทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมให ม ประส ทธ ภาพ สร างแรงจ งใจโดยใช มาตรการทางเศรษศาสตร ส งคม และกฎหมาย พ ฒนากลไกลดความข ดแย งในการใช ทร พยากรธรรมชาต และการแก ไขป ญหาส งแวดล อม ส งเสร มกลไกการตลาดเพ อส งคม เพ อสร างความสมด ลย ระหว างอ ปสงค และอ ปทานในการจ ดการ ทร พยากรธรรมชาต ปร บปร ง แก ไข เสนอร างกฎหมายใหม เพ อใช เป นเคร องม อในการด าเน นการ และสามารถบ งค บ ใช กฎหมายท เก ยวข องให งานส มฤทธ สอดคล องก บสถานการณ เพ มบทบาทด านทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมในเวท โลก เพ อพ ฒนาความร วมม อและ พ ท กษ ผลประโยชน ของประชาชนและประเทศชาต ต ดตาม ตรวจสอบ และประเม นผลการดาเน นงานโดยม ต วช ว ดผลส มฤทธ ท ช ดเจน ในส วนเก ยวก บการน า JTEPA ส การปฏ บ ต กระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม โดย ส าน กความร วมม อด านทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมระหว างประเทศ ส าน กงานปล ดกระทรวง ทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมเป นหน งในหน วยงานท ผล กด นความร วมม อด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม โดยเฉพาะด าน ส งแวดล อม ซ งเป นภารก จความร วมม อท กระทรวง ทร พยากรธรรมชาต ฯ เป นหน วยงานท ร บผ ดชอบโดยตรง นอกจากน กระทรวงทร พยากรธรรมชาต ฯ ย งม บทบาทส าค ญในการให ข อม ลแก ส งคมไทยขณะช วงท ไทยก บญ ป นได ม การเจรจาจ ดท า JTEPA ในคร งป 2550 ในประเด นท เป นข อห วงก งวลเร อง JTEPA เป ดให ญ ป นนาขยะเข ามาท งในไทยจร งหร อไม ซ งกระทรวงทร พยากรธรรมชาต ฯ ได ร วมช แจงต อสาธารณชนว า ไม ม ข อบทใดใน JTEPA ท บ งค บให ไทยต องยอมร บ อน ญาต หร อส งเสร มให ญ ป นส งขยะเข ามาท งในไทย ในทาง ตรงก นข าม JTEPA ย งย นย นส ทธ โดยสมบ รณ ของไทยท จะร กษามาตรฐานส งแวดล อมไว ตามกฎหมายไทย เช น กฎหมายว าด วยว ตถ อ นตราย กฎหมายว าด วยการส งออกไปนอกและการน าเข ามาในราชอาณาจ กรซ งส นค า และกฎหมายระหว างประเทศท ให อานาจไทยในการห ามและควบค มการนาเข ากาก ของเส ย และขยะเข ามาใน ประเทศไทย เช น อน ส ญญาบาเซล นอกเหน อจากความร วมม อฯ ภายใต JTEPA กระทรวงทร พยากรธรรมชาต ฯ ได จ ดท าความร วมม อ หลายโครงการก บหน วยงานภาคร ฐและเอกชนของญ ป น เช น ธนาคารเพ อความร วมม อระหว างประเทศแห งญ ป น (Japan Bank of Internaitonal Cooperation - JBIC) ได ให ความสน บสน นไทย โดยผ านทางกรมส งเสร มค ณภาพส งแวดล อม กระทรวงทร พยากรธรรมชาต ฯ สถาบ นส งแวดล อมไทย และคณะว ทยาศาสตร จ ฬาลงกรณ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 52

117 มหาว ทยาล ย จ ดท าโครงการศ กษาร ปแบบและแนวทางการพ ฒนาเคร อข ายช มชนส งแวดล อม ไทยจากประสบการณ ของญ ป น เพ อจ ดการความร จากประสบการณ จากการพ ฒนาเคร อข าย ช มชนส งแวดล อมของญ ป น เช น การจ ดการขยะสดของช มชน และการสน บสน นให ช มชนน าขยะ สดมาท าเป นป ยหม ก และน าความร มาเผยแพร แลกเปล ยนก บช มชนส งแวดล อมในไทย เพ อ กระต นให เก ดก จกรรมสร างสรรค เคร อข ายช มชนส งแวดล อมท ย งย น และเช อมโยงก บเคร อข าย ล กษณะเด ยวก นในระด บนานาชาต ต อไป กระทรวงพล งงาน กระทรวงพล งงานกาหนดว ส ยท ศน ม งบร หารพล งงานอย างย งย น ให ประเทศชาต และประชาชนชาว ไทย ม พล งงานใช อย างพอเพ ยง โดยป จจ บ น กระทรวงพล งงานได ก าหนดแผนย ทธศาสตร กระทรวงพล งงาน เพ อใช ปฏ บ ต ในระยะป ม สาระสาค ญ ด งน ประเด นย ทธศาสตร ท 1 : สร างความม นคงด านพล งงานของประเทศ เพ อให ประเทศไทยม พล งงาน ใช อย างเพ ยงพอต อการเต บโตทางเศรษฐก จและค ณภาพช ว ตท ด ของประชาชน และม ทางเล อกชน ดพล งงานท หลากหลาย ม ความสมด ลและย งย น โดยม กลย ทธ หล กตามประเด นย ทธศาสตร ฯ ด งน สร างการยอมร บอย างม ส วนร วมของภาคประชาชนต อการพ ฒนาพล งงานทางเล อกและโครงสร าง พ นฐานด านพล งงานและการก อสร างโรงไฟฟ าตามแผนพ ฒนากาล งผล ตไฟฟ า เร งร ดจ ดหาแหล งทร พยากรป โตรเล ยมและไฟฟ าท งในประเทศและต างประเทศ สน บสน นผล กด นการลงท นด านพล งงานในระด บช มชน ยกระด บความสามารถในการรองร บว กฤตและภาวะฉ กเฉ นด านพล งงาน โดยเฉพาะการป องก น และแก ไขป ญหาการขาดแคลนพล งงานในประเทศ ให การส งเสร มอย างใกล ช ดก บภาคเอกชนในการเจรจาธ รก จและด าเน นมาตรการจ งใจค ค าใน ประเทศเป าหมายท เป นแหล งพล งงาน พ ฒนาระบบโลจ สต กส ด านพล งงานให ม ประส ทธ ภาพ ประเด นย ทธศาสตร ท 2 : การกาก บด แลก จการพล งงานและก จการท เก ยวข อง เพ อให การผล ตและ การใช พล งงานของประเทศม ประส ทธ ภาพ ปลอดภ ย เป นม ตรต อส งแวดล อม และม ราคาพล งงานท เป นธรรม ต อท กภาคส วน โดยม กลย ทธ หล กตามประเด นย ทธศาสตร ฯ ด งน ปร บปร งกฎระเบ ยบและมาตรการเพ อลดภาระและเพ มแรงจ งใจของผ ประกอบการในการส ารวจ จ ดหาพล งงาน การพ ฒนาพล งงานทดแทน และการใช พล งงานอย างม ประส ทธ ภาพ แก ไขป ญหาขอบข ายอานาจกาก บด แลด านต าง ๆ ท ท บซ อนหร อม ช องว าง พ ฒนาและผล กด นการบ งค บใช มาตรฐานด านพล งงานให ม ค ณภาพ ประส ทธ ภาพ ปลอดภ ยและ เป นม ตรต อส งแวดล อม โดยก าหนดกรอบเวลาท เหมาะสมและม มาตรการสน บสน นการปร บต ว ของภาคธ รก จ สร างและพ ฒนาผ ตรวจสอบด านพล งงานท งภายในและภายนอกกระทรวงพล งงาน ผล กด นการใช กลไกด านราคาพล งงานให เข าส แนวทางของตลาดเสร โดยม หล กเกณฑ และกรอบ เวลาท ช ดเจนบนพ นฐานของข อม ลและข อว เคราะห ท โปร งใส น าเช อถ อ พ ฒนาข ดความสามารถในการควบค มค ณภาพและรองร บอ บ ต ภ ยด านน าม นเช อเพล ง ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 53

118 บร หารกองท นพล งงานอย างม ประส ทธ ภาพ โดยเน นการตอบสนองเป าประสงค เช งย ทธศาสตร ด านพล งงาน ประเด นย ทธศาสตร ท 3 : การเสร มสร างความเข มแข งของภาคธ รก จพล งงาน เพ อให เก ดการ พ ฒนาเทคโนโลย ด านพล งงานของประเทศ และให ภาคธ รก จพล งงานของไทยสามารถแข งข นได ในระด บสากล โดยม กลย ทธ หล กตามประเด นย ทธศาสตร ฯ ด งน สน บสน นให เก ดศ นย ความเป นเล ศแห งชาต ด านการพล งานในสาขาต าง ๆ และสน บสน นการ พ ฒนาทร พยากรมน ษย ของประเทศด านการพล งงาน พ ฒนาสารสนเทศและแหล งท ปร กษาเพ อการต ดส นใจเช งธ รก จด านพล งงาน สน บสน นการบ มเพาะผ ประกอบการด านเทคโนโลย พล งงาน และพล งงงานทดแทน เพ มโอกาสเข าถ งแหล งท นให ก บผ ประกอบการ ท งในช วงลงท นพ ฒนาเทคโนโลย ผล ตภ ณฑ และ ช วงดาเน นการผล ตเช งพาณ ชย สน บสน นให ผ ประกอบการด านพล งงานขยายธ รก จไปต างประเทศ และส งเสร มให เก ดการ แลกเปล ยนเทคโนโลย และองค ความร จ ดต งหน วยงานหร อปร บปร งโครงสร างและอ านาจหน าท เพ อให ม องค กรร บผ ดชอบการส งเสร ม ธ รก จและการยกระด บเทคโนโลย พล งงานของประเทศอย างช ดเจน ท งระด บนโยบายและระด บ บร หารจ ดการ ประเด นย ทธศาสตร ท 4 : การพ ฒนาพล งงานอย างม ด ลยภาพต อส งแวดล อม เพ อลดอ ตราการ ปล อยก าซเร อนกระจกจากก จการพล งงาน ม การใช เทคโนโลย พล งงานสะอาดในประเทศ ม การใช ประโยชน จากพล งงานทดแทนในประเทศอย างท วถ ง ม การใช พล งงานของประเทศอย างประหย ดและม ประส ทธ ภาพ โดยม กลย ทธ หล กตามประเด นย ทธศาสตร ฯ ด งน ผล กด นโครงการด านพล งงานตามกลไกพ ฒนาท สะอาด สร างกลไกเพ อลด Carbon Footprint จากภาคการผล ต ส งเสร มการลงท นเทคโนโลย พล งงานสะอาด โดยกาหนดมาตรการสน บสน น ส งเสร มผล กด นการว จ ยและพ ฒนาเทคโนโลย ท เป นม ตรต อส งแวดล อม จ ดหาแหล งเง นท นจากต างประเทศเพ อพ ฒนาโครงการพล งงานสะอาด ประสานความร วมม อก บต างประเทศท สน บสน นก จการพล งงานสะอาดเพ อแลกเปล ยนองค ความร และการพ ฒนาบ คลากร ส งเสร มการผล ตและการใช พล งงานทดแทนอย างท วถ ง ใช กลไกบร หารจ ดการภาคร ฐท กร ปแบบเพ อการอน ร กษ พล งงานและการใช พล งงานอย างม ประส ทธ ภาพ ประเด นย ทธศาสตร ท 5: การเป นองค กรสมรรถนะส งท ย ดม นในหล กธรรมาภ บาล เพ อให กระทรวง พล งงานเป นองค กรสมรรถนะส งตามาตรฐานสากล เป นศ นย กลางข อม ลและเคร อข ายองค ความร ด านพล งงาน ของไทย โดยม กลย ทธ หล กตามประเด นย ทธศาสตร ฯ ด งน ยกระด บสมรรถนะของระบบฐานข อม ลและสารสนเทศด านพล งงาน รวมถ งโครงสร างพ นฐาน ด านเทคโนโลย สารสนเทศ ผล กด นให เก ดการถ ายทอดองค ความร ในองค กร ด วยช องทางท หลากหลาย รวมถ งการ แลกเปล ยนเร ยนร ก บเคร อข ายพล งงานท งในประเทศและระหว างประเทศ สร างระบบเพ อให เก ดการกาหนดต วช ว ดท ม ความเช อมโยงในท กระด บ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 54

119 ปร บปร งโครงสร างองค กรและการแบ งบทบาท ขอบข ายงาน พร อมท งเพ มก าล งคนในส าน กงาน พล งงานจ งหว ด เพ มโอกาสการม ส วนร วมของผ ม ส วนได ส วนเส ยในการด าเน นงานด านต าง ๆ ต งแต ช วงพ ฒนา แนวค ดไปจนถ งช วงปฏ บ ต การและต ดตามประเม นผล เสร มสร างค าน ยมด านธรรมาภ บาล ด วยการค นหาและเช ดช บ คลากรผ เป นแบบอย างท ด ในด าน ต าง ๆ ผล กด นให กระทรวงพล งงานม ความพร อมต อการประเม นองค กรตามมาตรฐานสากล ผล กด นให เก ดการนาองค กรท ย ดประโยชน ของประเทศเป นท ต งในระยะยาว ในส วนท เก ยวก บการน า JTEPA ส การปฏ บ ต กระทรวงพล งงาน โดยส าน กความร วมม อระหว า ประเทศ สาน กงานปล ดกระทรวงพล งงานเป นหน วยงานหล กกาก บด แลความร วมม อในด านพล งงาน นอกเหน อจากความร วมม อฯ ภายใต JTEPA กระทรวงพล งงานได จ ดท าความร วมม อหลายโครงการ ก บหน วยงานภาคร ฐและเอกชนของญ ป น เช น กระทรวงพล งงานได ทาบทามกระทรวงเศรษฐก จ การค า และอ ตสาหกรรม (METI) ในป 2551 ในการให การสน บสน นและร วมม อก บไทยในการพ ฒนาโรงงานไฟฟ าน วเคล ยร ใน 2 ด านหล ก ได แก (1) การพ ฒนาบ คลากร ซ งญ ป นม ประสบการณ ในการพ ฒนามาอย างต อเน องและม เทคโนโลย ของต วเอง โดยครอบคล มด านกฎหมายเก ยวก บโรงไฟฟ าน วเคล ยร และด านระบบความ ปลอดภ ย และ (2) การสร างความเข าใจและการยอมร บให ก บประชาชน โดยญ ป นพร อมญ ป นให ความช วยเหล อด านสวนสาธารณะด านพล งงาน (Energy Park) เพ อให ประชาชนตระหน กถ ง ความส าค ญของเทคโนโลย พล งงานในอนาคตท ม อย เช น พล งงานแสงอาท ตย พล งงานลม พล งงานช วมวล พล งงานน วเคล ยร การพ ฒนาพล งงานทดแทน การเพ มประส ทธ ภาพการใช พล งงาน และการอน ร กษ พล งงาน โดยการน าเสนอต อประชาชนจะเน นประเด นหล ก 3 ด าน ได แก ด านความปลอดภ ยและเป นม ตรต อส งแวดล อม ด านศ กยภาพการพ ฒนาเทคโนโลย พล งงาน ในอนาคต และด านต นท นราคาพล งงานแต ละประเภท กระทรวงพล งงานร วมก บองค การ Japan External Trade Organization (JETRO) และ องค การ New Energy and Industrial Energy Development Organization (NEDO) ในป 2549 พ ฒนาความร วมม อด านโครงการอน ร กษ พล งงานและพ ท กษ ส งแวดล อม (Green Partnership Program - GPP) เพ อสน บสน นประเทศไทยและอาเซ ยนในการอน ร กษ พล งงาน และส งแวดล อม โดยม การจ ดประช มท กป เพ อแลกเปล ยนข อม ล และร บทราบแนวนโยบายของท ง ไทยก บญ ป น โดยญ ป นเคยส งผ เช ยวชาญมาให ความร ความช วยเหล อในการพ ฒนาระบบต าง ๆ ท จ าเป นส าหร บประเทศไทย รวมถ งการมอบอ ปกรณ เคร องจ กรท ม ประส ทธ ภาพส งให ไทยเพ อ นามาทดลองใช กรมพ ฒนาพล งงานทดแทนและอน ร กษ พล งงาน กระทรวงพล งงาน จ ดท าความร วมม อก บ องค การ Japan International Corporation Agency (JICA) โดยผ านส าน กงานความร วมม อ เพ อการพ ฒนาระหว างประเทศ เพ อขอความการสน บสน นจากญ ป นในการศ กษาความเป นไปได และการวางแผนแม บทการจ ดการพล งงาน และการจ ดโครงการศ นย ฝ กอบรมปฏ บ ต การการจ ด การพล งงาน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 55

120 ส าน กงานพ ฒนาว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งชาต และสถาบ นว จ ยว ทยาศาสตร และ เทคโนโลย แห งประเทศไทย ม ความร วมม อก บ Advanced Industrial Science and Technology (AIST) และ Japan International Research Center for Agriculture Sciences (JIRCAS) โดยความร วมม อส วนใหญ จะอย ในด านช วมวล และไบโอด เซล ส าน กงานพ ฒนาว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งชาต ร วมม อก บมหาว ทยาล ย Tokyo Institute of Technology ในการค ดค นเทคโนโลย พล งงานแสงอาท ตย สถาบ นว จ ยว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งประเทศไทย ร วมก บกรมโรงงานอ ตสาหกรรม และ กรมส งเสร มอ ตสาหกรรม ร วมม อก บ Water Reuse Promotion Center ของญ ป น และ บร ษ ทเอกชนไทย-ญ ป น ในการพ ฒนาเทคโนโลย เพ อการบาบ ดและนาน าเส ยกล บมาใช ใหม ไทยให ความร วมม อญ ป นสน บสน นบร ษ ท Marubeni ของญ ป นในการได ร บส มปทานสร าง โรงงานผล ตเอทานอลจากอ อยท จ งหว ดสระบ ร ก าล งการผล ตป ละ 3.6 หม นก โลล ตร/ว น เร มต น ผล ตได ในป กระทรวงการท องเท ยวและก ฬา กระทรวงการท องเท ยวและก ฬาก าหนดว ส ยท ศน เป นองค กรหล กในการบ รณาการข บเคล อนนโยบาย และการบร หารจ ดการการท องเท ยวให เป นไปอย างม เอกภาพ ม ระบบ และเช อมโยงก นท งในระด บชาต ภ ม ภาค และท องถ น เพ อให ประเทศไทยเป นศ นย กลางด านการท องเท ยวของภ ม ภาคเอเช ย สน บสน นการ พ ฒนาเศรษฐก จ ส งคม ว ฒนธรรม และส งแวดล อมของประเทศให เก ดความสมด ล ย งย น และสามารถแข งข น ได และในส วนของก ฬา กระทรวงการท องเท ยวฯ จะเป นองค กรหล กด านก ฬา น นทนาการ การออกก าล งกาย และว ทยาศาสตร การก ฬา ผล ตและพ ฒนาบ คลากรด านพลศ กษาเพ อมวลชน เพ อความเป นเล ศ และอาช พ เพ อพ ฒนาค ณภาพช ว ตของประชาชน หากพ จารณาเฉพาะเร องการท องเท ยว ซ งเป นหน งในความร วมม อภายใต JTEPA น น ภายใต ย ทธศาสตร กระทรวงการท องเท ยวฯ ป ได ก าหนดประเด นย ทธศาสตร 2 ด านและกลย ทธ หล ก ภายใต ประเด นย ทธศาสตร ด งน (ก) การสร างความเช อม นและส งเสร มการท องเท ยวของประเทศไทย โดยม กลย ทธ หล ก ได แก (1) ส งเสร มการตลาดและการพ ฒนาการท องเท ยวท ม ค ณภาพและย งย น (2) เสร มสร างศ กยภาพเคร อข ายพ นธม ตร ด านการเตร ยมความพร อมส นค าและบร การ การลงท น และการตลาด (3) พ ฒนาระบบสารสนเทศในการ บร การและบร หารจ ดการด านการท องเท ยว (4) สร างความเช อม นด านความปลอดภ ยให ก บน กท องเท ยว (5) ส งเสร มสน บสน นอ ตสาหกรรมการถ ายทาภาพยนตร ต างประเทศในไทย (6) เพ มความเข มงวดในการตรวจตรา ด แล และการปฏ บ ต ตามกฎหมายของเจ าหน าท และ (7) ผล กด นมาตรการป องก นการแสวงหาประโยชน ทาง เพศจากเด กในธ รก จท องเท ยว (ข) การปร บโครงสร างการท องเท ยวและบร การ โดยม กลย ทธ หล ก ได แก (1) ส งเสร ม พ ฒนา และ ยกระด บส นค า บร การ และมาตรฐานการท องเท ยวให ม ค ณภาพ (2) เร งพ ฒนา ฟ นฟ แหล งท องเท ยวเส อม โทรมและสร างแหล งท องเท ยวใหม ในพ นท ท ม ศ กยภาพให ได มาตรฐานและย งย น (3) ส งเสร มและพ ฒนา ผ ประกอบการและบ คลากรด านการท องเท ยวให ม ค ณภาพ (4) ผล กด นให ม การปร บปร งพ นท และส งอ านวย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 56

121 ความสะดวกเพ อรองร บน กท องเท ยวท กกล ม (5) สน บสน นให เก ดการรวมกล มความร วมม อและเคร อข าย พ นธม ตรเพ อสร างความเช อมโยงของพ นท ท องเท ยวและสร างม ลค าเพ มของส นค าและบร การ และ (6) ส งเสร ม การท องเท ยวในเช งกล มพ นท และกล มจ งหว ดท ม ศ กยภาพในล กษณะของเขตพ ฒนาการท องเท ยว สามารถ เช อมโยงธรรมชาต ศ ลปว ฒนธรรม และว ถ ช ว ตช มชน ในส วนท เก ยวก บการน า JTEPA ส การปฏ บ ต กระทรวงการท องเท ยวและก ฬา โดยส าน กงาน ปล ดกระทรวงการท องเท ยวและก ฬาเป นหน วยงานหล กด แลความร วมม อด านการท องเท ยว รวมท งส าน กงาน ปล ดกระทรวงการท องเท ยวและก ฬา (สาน กนโยบายและย ทธศาสตร ) ร วมก บส าน กงานบร หารและพ ฒนาองค ความร เป นหน วยงานร บผ ดชอบโครงการเศรษฐก จสร างม ลค าภายใต ความร วมม อด านการส งเสร มการค าและ การลงท นระหว างไทยก บญ ป นท ปรากฏในแถลงการณ ร วมระหว างร ฐมนตร ว ากระทรวงพาณ ชย ไทยก บ ร ฐมนตร METI เม อว นท 3 เมษายน 2550 ในโอกาสท ผ นาไทยก บญ ป นได ลงนาม JTEPA ร วมก น นอกเหน อจากความร วมม อฯ ภายใต JTEPA กระทรวงการท องเท ยวฯ ได จ ดท าความร วมม อหลาย โครงการก บหน วยงานภาคร ฐและเอกชนของญ ป น เช น การท ไทยก บญ ป นประกาศให ม 2550 เป นป แห งการท องเท ยวไทย-ญ ป น (Thailand Japan Tourism Exchange Year 2007) โดยท งสองประเทศได ร วมก นประชาส มพ นธ จ ดก จกรรม ส งเสร มการท องเท ยวเพ อกระช บความส มพ นธ ให แน นแฟ น เช น การโฆษณา การส มมนา ฯลฯ รวมท งการส งเสร มให ประชาชนและเยาวชนของไทยก บญ ป นเด นทางไปมาหาส ก นมากข น กระทรวงว ทยาศาสตร และเทคโนโลย กระทรวงว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ก าหนดว ส ยท ศน เป นองค กรหล กในการพ ฒนาว ทยาศาสตร เทคโนโลย และนว ตกรรม เพ อสร างป ญญาในส งคม สน บสน นการพ ฒนาเศรษฐก จ ส งคม และความสามารถใน การแข งข นของประเทศอย างย งย น ในการน ในป 2554 กระทรวงว ทยาศาสตร และเทคโนโลย จ ดท า ย ทธศาสตร แบ งเป น 5 ด าน ได แก (1) การส งเสร มและเร งร ดการพ ฒนากาล งคนด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย และนว ตกรรมให เป นพล ง ของประเทศ โดยม แผนงานส าค ญ ได แก การสน บสน นน กเร ยนท นร ฐบาลด านว ทยาศาสตร และ เทคโนโลย ในสถาบ นการศ กษาในประเทศและต างประเทศในสาขาท ไทยม ศ กยภาพการแข งข น ระด บโลก เช น อาหาร ยานยนต และช นส วน อ เล กทรอน กส และคอมพ วเตอร ซอฟต แวร และ สาขาท เป นเทคโนโลย สม ยใหม เช น เทคโนโลย ช วภาพ โลหะและว สด นาโนเทคโนโลย และ Bioinformatics เป นต น การจ ดต งห องเร ยนว ทยาศาสตร ในโรงเร ยน การพ ฒนาความร วมม อใน การผล ตน กว จ ยและพ ฒนาด านว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ร วมก นระหว างสถาบ นการศ กษา หน วยงานภาคร ฐ และภาคอ ตสาหกรรม (2) การสร างความตระหน กและพ ฒนาการเร ยนร ด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย และนว ตกรรมให เป น ส งคมฐานความร โดยม แผนงานส าค ญ ได แก การบร การเผยแพร ความร ด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย และนว ตกรรม และการจ ดต งศ นย ความร ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย (Scientific and Technological Knowledge Center - STKC) รวมท งการพ ฒนาคร ว ทยาศาสตร เทคโนโลย และนว ตกรรมเพ อยกระด บความร และประสบการณ ให สามารถถ ายทอดให แก เด กและเยาวชนใน ระด บโรงเร ยนท วประเทศ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 57

122 (3) การว จ ย พ ฒนา และนว ตกรรมสร างฐานความร และเพ มผล ตภาพของประเทศ โดยม แผนงาน ส าค ญ ได แก การพ ฒนาส นค าเทคโนโลย เพ อทดแทนการน าเข าและเพ มศ กยภาพในการแข งข น และการสน บสน นภาคเอกชนในการพ ฒนาข ดความสามารถด านเทคโนโลย โดยส งเสร มการว จ ยท เป นท ต องการของภาคเศรษฐก จ (4) การถ ายทอดเทคโนโลย และม การนาผลงานว จ ย พ ฒนา และนว ตกรรมไปใช ในการเพ มผลผล ตเช ง พาณ ชย และการบร การส งคม โดยม แผนงานส าค ญ ได แก การจ ดต งคล น กเทคโนโลย ผ าน เคร อข าย 66 เคร อข ายท วประเทศเพ อให บร การค าปร กษาด านว ทยาศาสตร และการว จ ยพ ฒนา ต อยอดองค ความร เด ม การขยายเคร อข ายความร วมม อในการถ ายทอดเทคโนโลย ให เกษตรกร ว สาหก จช มชน และ SMEs การสน บสน นเง นอ ดหน นศ นย ถ ายทอดเทคโนโลย แห งเอเช ยและ แปซ ฟ ก (APCTT) ซ งเป นการแลกเปล ยนข อม ลการพ ฒนาและถ ายทอดเทคโนโลย ระหว างสมาช ก ในภ ม ภาคเอเช ยแปซ ฟ กผ านเคร อข าย APCTT (5) การพ ฒนาโครงสร างพ นฐานและระบบสน บสน นการว จ ย พ ฒนา และนว ตกรรมให เพ ยงพอ รวมท งพ ฒนานโยบายการบร หารจ ดการด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย และนว ตกรรมให ม ประส ทธ ภาพและท นสม ย โดยม แผนงานส าค ญ ได แก การสน บสน นการด าเน นงานของสภา ว ชาช พว ทยาศาสตร และเทคโนโลย เพ อเป นกลไกส งเสร มและควบค มการประกอบว ชาช พด าน ว ทยาศาสตร ฯ การพ ฒนาความร วมม อก บต างประเทศ โดยเฉพาะในกล มเอเช ยแปซ ฟ ก ในส วนท เก ยวก บการน า JTEPA ส การปฏ บ ต ส าน กงานปล ดกระทรวงว ทยาศาสตร และเทคโนโลย โดยสาน กนโยบายและย ทธศาสตร เป นหน งในหน วยงานร บผ ดชอบเร องความร วมม อว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม โดยม เร องหล กท ไทยหาร อก บญ ป น ได แก การว จ ยและแลกเปล ยนทางว ชาการ ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ระด บส งในสาขาต าง ๆ ได แก มาตรว ทยา ว สด ศาสตร การว จ ยด านเคร องปฏ กรณ ปรมาณ ซ นโครตรอน เซลส แสงอาท ตย นาโนเทคโนโลย การเต อนภ ยล วงหน าเพ อป องก นธรรมชาต เป นต น นอกเหน อจากความร วมม อฯ ภายใต JTEPA กระทรวงว ทยาศาสตร ได จ ดท าความร วมม อหลาย โครงการก บหน วยงานภาคร ฐและเอกชนของญ ป น เช น สถาบ นว จ ยว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งประเทศไทย (วว.) กระทรวงว ทยาศาสตร และ เทคโนโลย ได ม การพ ฒนาร วมม อด านการว จ ยพ ฒนาก บบร ษ ท Kansai Corporation ของญ ป น ภายใต การสน บสน นของหน วยงาน New Energy and Industrial Technology Development Organization (NEDO) จ ดทาโครงการพ ฒนาเทคโนโลย ปฏ กรณ แก สซ ฟ เคช น/ไพโรไลซ ส ซ งเป น การแปรร ปช วมวลเป นก าซเช อเพล งส งเคราะห ในปฏ กรณ ท ม ค าความร อนส งทดแทนเช อเพล ง ฟอสซ ลเพ อลดป ญหาโลกร อนและอน ร กษ พล งงาน ซ งเป นไปตามกรอบความร วมม อว าด วยการ ช วยเหล อด านการพ ฒนาการอน ร กษ พล งงานและส งแวดล อม (Green Partnership Plan - GPP) ระหว างร ฐบาลไทยก บญ ป นโดยอาศ ยความร และประสบการณ ของญ ป นเป นต นแบบเพ อ ถ ายทอดให แก บ คลากรของไทย ส าน กงานพ ฒนาว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งชาต (สวทช.) สถาบ นว จ ยว ทยาศาสตร และ เทคโนโลย แห งประเทศไทย (วว.) และมหาว ทยาล ยเทคโนโลย พระจอมเกล าพระนครเหน อ (มจพ.) ได พ ฒนาความร วมม อด านว จ ยและพ ฒนาก บสถาบ นว ทยาศาสตร และเทคโนโลย อ ตสาหกรรมข นส งแห งญ ป น (National Institute of Advanced Industrial Science and Technology - AIST) และมหาว ทยาล ย Waseda University จ ดท าโครงการนว ตกรรมในการ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 58

123 ผล ตเช อเพล งช ว ภาพจากช วมวลท ไม ใช อาหารและการใช งานในยานยนต (Innovation on Production and Automobile Utilization of Biofuels from Non-Food Biomass) เช น การพ ฒนาไบโอด เซลจากปาล มน าม นและสบ ด า และร วมก นจ ดท ามาตรฐานไบโอด เซลร วมก นใน ภ ม ภาคเอเช ยตะว นออกเพ อใช ในงานด านยานยนต สาน กงานพ ฒนาว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งชาต (สวทช.) พ ฒนาความร วมม อองค การส ารวจ อวกาศญ ป น (Japan Aerospace Exploration Agency - JAXA) เพ อเป ดโอกาสให น กว จ ย น กเร ยน น กศ กษา ได ตระหน กถ งความส าค ญของการพ ฒนางานว จ ยทางว ทยาศาสตร และ เทคโนโลย อวกาศของไทย โดยส งผลงานว จ ยข นทดลองบนสถาน อวกาศนานาชาต เพ อทดลองใน สภาวะแรงโน มถ วงต าบนเท ยวบ นของยานอวกาศของญ ป น องค การพ พ ธภ ณฑ ว ทยาศาสตร แห งชาต (อพวช.) กระทรวงว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ท าความ ร วมม อก บญ ป นเพ อน าห นยนต ประเภทต าง ๆ เช น ห นยนต แมวน าเพ อการบ าบ ดโรคคนชรา ห นยนต พ เล ยงเด ก ห นยนต น กประชาส มพ นธ ห นยนต ร กษาความปลอดภ ย ฯลฯ เพ อมาร วม แสดงในงานส ปดาห ว ทยาศาสตร ในไทย สาน กนายกร ฐมนตร สาน กงานตรวจคนเข าเม อง ส าน กงานตรวจคนเข าเม อง (สตม.) เป นหน วยงานภายใต ส าน กงานต ารวจแห งชาต ท าหน าท (1) ตรวจค ดกรองบ คคลและยานพาหนะท กประเภทท ผ านเข า-ออกประเทศ (2) บร การคนเข าเม องตามนโยบาย ของร ฐด านส งเสร มการท องเท ยว การค า การลงท น และการเสร มสร างความส มพ นธ ระหว างประเทศ (3) ตรวจสอบและด แลคนเข าเม องท พ กอาศ ยอย ในไทย และ (4) ป องก นปราบปรามการกระท าผ ดของคนเข าเม อง อาชญากรรมข ามชาต รวมท งเป นเจ าหน าท ผ ร บผ ดชอบปฏ บ ต งานตามกฎหมายว าด วยคนเข าเม อง และ ร วมก บกรมการจ ดหางาน กระทรวงแรงงาน ในการปฏ บ ต งานตามกฎหมายว าด วยการท างานของคนต างด าว เช น การพ จารณาให การอน ม ต คนต างด าวท ต องการเข ามาทางานในไทยอย ในประเทศไทยต อเป นช วคราว การ ขอว ซ าประเภทต าง ๆ และการข นทะเบ ยนคนต างด าว เป นต น ท งน ป จจ บ น ส าน กงานตรวจคนเข าเม องได กาหนดว ส ยท ศน ค อ บร การอย างเต มใจ สร างส งคมไทยให ม นคง ดารงความเป นผ นาอาเซ ยน ในส วนท เก ยวก บการน า JTEPA ส การปฏ บ ต ส าน กงานตรวจคนเข าเม องเป นหน วยงานร บผ ดชอบ การปฏ บ ต ตามข อบทการเคล อนย ายบ คคลธรรมดา โดยเฉพาะเร องการอ านวยความสะดวกในการเข าเม อง ของน กธ รก จญ ป น ท งน จากข อม ลป 2553 พบว า ต งแต เด อนมกราคม - ธ นวาคม 2553 ม คนญ ป นเด น ทางเข าไทยท งส น 1,026,786 คน แบ งเป นกล มน กท องเท ยว 9,128 คน ค ดเป นร อยละ 7.9 ของคนญ ป นท เด น ทางเข ามาในไทยท งหมด กล มคนอย ช วคราว (Temporary Stay) ซ งเป นน กธ รก จญ ป นท เข ามาท างานในไทย เป นระยะเวลาเก นกว า 90 ว น จานวน 145,810 คน ค ดเป นร อยละ 14.2 ของคนญ ป นท เด นทางเข ามาในไทย ท งหมด กล มผ ยกเว นการตรวจลงตรา เช น น กธ รก จญ ป นท เข ามาประช ม ส มมนา เจรจาธ รก จ และเข ามา ท างานในไทยระยะเวลาไม เก น 90 ว น จ านวน 846,551 คน ค ดเป นร อยละ 82.4 ส วนท เหล อเป นคนญ ป นท เด นทางผ านและท างานในสถานท ตหร อองค การระหว างประเทศ ซ งเห นได ว า คนญ ป นท เด นทางมาในไทย เก อบท งหมดจะเป นผ ท เด นทางมาเพ อต ดต อธ รก จหร อมาท างานในประเทศไทย ญ ป นจ งม ท าท เช งร กในการ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 59

124 เจรจาผล กด นให ไทยผ อนคลายกฎระเบ ยบการเข าเม อง รวมท งสน บสน นการพ ฒนาระบบอ านวยความสะดวก ในการทางานของน กธ รก จญ ป นในไทย สาน กงานบร หารและพ ฒนาองค ความร (องค การมหาชน) ส าน กงานบร หารและพ ฒนาองค ความร (องค การมหาชน) หร อ สบร. (Office of Knowledge Management and Development - OKMD) 19 เป นหน วยงานภายใต สาน กนายกร ฐมนตร จ ดต งข นเม อเด อน พฤษภาคม 2547 ม ว ตถ ประสงค การจ ดต งเพ อส งเสร มให ประชาชนได ม โอกาสแสวงหาและพ ฒนาความร ความสามารถเพ อเพ มความร สร างสรรค และพ ฒนาค ณภาพความค ดของประชาชนและเยาวชนให เป น คนร น ใหม ท พร อมร บม อก บสถานการณ โลกท ก าล งม การเปล ยนแปลงอย างรวดเร ว และก าล งเก ดการแข งข น ทางด านความค ดสร างสรรค ส งข นอย างก าวกระโดด สบร. กาหนดว ส ยท ศน ค อ เป นองค กรนาในการพ ฒนาความค ด เพ มความร สร างสรรค ภ ม ป ญญาของ ประชาชน โดยผ านกระบวนการเร ยนร สาธารณะเพ อการพ ฒนาเศรษฐก จฐานความค ดสร างสรรค โดยม ย ทธศาสตร ส าค ญประกอบด วย (1) ย ทธศาสตร การพ ฒนาแหล งบร การความร เพ อกระต นความค ดและสร าง ท ศนคต การเร ยนร ของประชาชน (2) ย ทธศาสตร การสร างต นแบบ (Prototype) และการพ ฒนาภาค เคร อข าย เพ อการขยายผล (3) ย ทธศาสตร การบ มเพาะ (Incubation) ธ รก จและก าล งคนท จะเป นฐานการสร าง เศรษฐก จฐานความค ดสร างสรรค ให เต บโตต อไป และ (4) ย ทธศาสตร การจ ดการองค การ สบร. ได จ ดต งศ นย /สถาบ นข นภายในซ งม ความเช ยวชาญเฉพาะด านข นมา 5 หน วยงาน ได แก อ ทยานการเร ยนร (สอร. หร อ TK Park) เป นแหล งการเร ยนร ท เน นส งเสร มให เด กและเยาวชนม น ส ยร กการอ านและแสวงหาความร และการเร ยนร อย างสร างสรรค ภายใต บรรยากาศการเร ยนร ท ท นสม ยในร ปแบบ ห องสม ดม ช ว ต โดยส งเสร มให เยาวชนม โอกาสพ ฒนาแลกเปล ยนและ แสดงผลงานท ม ความค ดสร างสรรค พร อมท งส งเสร มผ ม ความสามารถพ เศษ (Gifted) รวมท งได ร วมก บเคร อข ายต างจ งหว ดเพ อด าเน นการเสาะหาและพ ฒนาผ ม ความสามารถพ เศษในท องถ น (Gifted and Talented Exploring Center - GTX) ศ นย สร างสรรค งานออกแบบ (สคบ. หร อ TCDC) เป นแหล งทร พยากรข อม ลการเร ยนร ด านการ ออกแบบท สร างแรงบ นดาลใจและกระต นให คนไทยปลดปล อยพล งสร างสรรค เพ อสร างส นค าใหม หร อผลงานท เป นต นฉบ บ โดยท ผ านมา TCDC ม บทบาทส าค ญในการพ ฒนาผ ประกอบการร น ใหม เพ อข บเคล อนเศรษฐก จไทยอย างสร างสรรค (Creative Economy) เช น การจ ดน ทรรศการ การจ ดก จกรรมให ความร การสร างช มชนใหม เช อมธ รก จและการออกแบบ การพ ฒนาว สด ใหม เพ อการผล ตส นค า การต อยอดผ ประกอบการพ ฒนาส นค า และการสร างโอกาสให เยาวชนไทยใน การเข าถ งงานออกแบบและความค ดสร างสรรค นอกจากน ย งม การจ ดก จกรรมร วมก บฝ ายญ ป น เช น การร วมก บสมาคมส งเสร มเทคโนโลย ไทย-ญ ป นจ ดส มมนา Driving an Innovation of Textile Industrial Business and Production to the Opportunity of FTA in the year of 2015 เพ อผล กด นนว ตกรรมในอ ตสาหกรรมส งทอรองร บการเป ดการค าเสร ในป ค.ศ และ (2) การน าว ทยากรจากญ ป นมาถ ายทอดความร เร องห ตถกรรมไม ไผ เช งห ตถศ ลป ซ งเป น ส นค าข นช อของเม องเบปป ประเทศญ ป น เป นต น 19 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 60

125 สถาบ นพ พ ธภ ณฑ การเร ยนร แห งชาต (สพร.) เป นสถาบ นท ถ ายทอดความร สาขาต าง ๆ ผ าน น ทรรศการสร างสรรค โดยใช นว ตกรรมใหม ในการเล าเร องราวชนชาต ว ถ ช ว ต ภ ม ป ญญา และ เศรษฐก จไทยในร ปแบบม ช ว ตท สามารถจ ดประกายความอยากร ความต งค าถาม และปฏ ส มพ นธ ระหว างน ทรรศการก บผ ชม เพ อเก ดท กษะการเร ยนร ด วยตนเอง สร างประโยชน ทางเศรษฐก จ และพ ฒนาประเทศโดยรวม ศ นย ความเป นเล ศด านช วว ทยาศาสตร ของประเทศไทย (ศลชท. หร อ TCELS) เป นศ นย กลาง การจ ดการองค ความร ให เก ดและเพ มม ลค าในด านช วว ทยาศาสตร เพ อส ขภาพ โดยม งสร าง ศ กยภาพของไทยให โดดเด นด วยนว ตกรรมช วว ทยาศาสตร ไทยส มาตรฐานโลก ศ นย ส งเสร มและพ ฒนาพล งแผ นด นเช งค ณธรรม (ศ นย ค ณธรรม) ม บทบาทหล กในการ สน บสน นและประสานงานก บเคร อข ายในการพ ฒนาค ณธรรม จร ยธรรมท เป นการรวมพล ง ยกระด บ แพร ขยายในบร บทต าง ๆ ในท กภาคส วนของส งคม ในส วนท เก ยวก บการน า JTEPA ส การปฏ บ ต น น ศ นย สร างสรรค งานออกแบบ (TCDC) ซ งเป น หน วยงานส งก ดสาน กงานบร หารและพ ฒนาองค ความร เป นหน วยงานร บผ ดชอบเร องโครงการเศรษฐก จสร าง ม ลค าภายใต ความร วมม อด านการส งเสร มการค าและการลงท นระหว างไทยก บญ ป นท ปรากฏใน แถลงการณ ร วมระหว างร ฐมนตร ว ากระทรวงพาณ ชย ไทยก บร ฐมนตร METI เม อว นท 3 เมษายน 2550 ใน โอกาสท ผ นาไทยก บญ ป นได ลงนาม JTEPA ร วมก น 2.4 นโยบายของร ฐบาลในส วนท เก ยวก บการค าระหว างประเทศและการเป ดตลาดการค าเสร น บต งแต ว นท 24 ส งหาคม 2554 ร ฐบาลไทย (ช ดนายกร ฐมนตร ฯ ย งล กษณ ช นว ตร) ได แถลง นโยบายต อร ฐสภา โดยม นโยบายสาค ญท เก ยวก บการค าระหว างประเทศและการเป ดตลาดการค าเสร ด งน นโยบายปร บโครงสร างเศรษฐก จ (ภาคเกษตร นโยบาย 3.3.1) เร งร ดการเจรจาข อตกลงต าง ๆ ท เก ยวก บมาตรฐานส นค าเกษตรและอาหารในตลาดโลกเพ อ ส งเสร มให ประเทศไทยเป นคร วโลกท งในแง ส นค าเกษตร อาหารไทย และสน บสน นการลงท นภาค เกษตรในต างประเทศ นโยบายปร บโครงสร างเศรษฐก จ (ภาคอ ตสาหกรรม นโยบาย 3.3.2) ก าหนดมาตรฐานและค ณภาพข นพ นฐานของส นค าอ ตสาหกรรมเม อม การเป ดเสร การค ามากข น เพ อป องก นส นค าน าเข าท ไม ได ค ณภาพซ งอาจก อให เก ดอ นตรายต อช ว ตและทร พย ส นและ ก อให เก ดมลพ ษต อส งแวดล อม รวมท งให ม การบ งค บใช มาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรมส าหร บ ส นค าท ผล ตภายในประเทศอย างจร งจ ง และส งเสร มให เก ดการยอมร บมาตรฐานและค ณภาพ ส นค าร วมก นในกล มอาเซ ยน นโยบายปร บโครงสร างเศรษฐก จ (ภาคการท องเท ยว การบร การ และการก ฬา นโยบาย 3.3.3) เร งร ดพ ฒนาผ ประกอบการด านบร การให ม องค ความร เสร มสร างนว ตกรรมและท กษะท งด าน ภาษา มาตรฐานการบร การ และการจ ดการ เพ อสร างความเข มแข งและท นต อการเปล ยนแปลง ของความตกลงระหว างประเทศด านการค าบร การ การเสร มสร างบรรยากาศการลงท น มาตรฐาน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 61

126 ธ รก จและการพ ฒนาบ คลากรให พร อมร บการขยายต วของธ รก จ และส งเสร มข ดความสามารถใน การแข งข นของภาคบร การไทย นโยบายปร บโครงสร างเศรษฐก จ (การตลาด การค า และการลงท น นโยบาย 3.3.4) ส งเสร มนโยบายการแข งข นอย างเสร และเป นธรรมเพ อป องก นการผ กขาดต ดตอน ส งเสร มและ พ ฒนาบทบาทขององค กรท เก ยวข องก บการค มครองผ บร โภคท งภาคร ฐและเอชน แก ไขปร บปร ง กฎหมาย มาตรการต าง ๆ เพ อสร างความเป นธรรมให แก ผ บร โค รวมท งสร างความม นใจให แก ผ ประกอบการในด านการค มครองและป องก นการละเม ดทร พย ส นทางป ญญาของส นค าและ ผล ตภ ณฑ ไทยในต างประเทศ สร างความเช อม นให น กลงท นท งในประเทศและต างประเทศ โดยปร บปร งพ ฒนากฎหมายและ กฎระเบ ยบท ส งเสร มการค าการลงท นท ครอบคล มการลงท นด านเกษตร อ ตสาหกรรม และบร การ และปร บปร งมาตรการบร หารการน าเข าเพ อป องก นการค าท ไม เป นธรรม การท มตลาด และ ส นค าท ไม ได มาตรฐานทางด านค ณภาพและความปลอดภ ย การปร บเปล ยนการเจร ญเต บโตทาง เศรษฐก จให ม ค ณภาพท สามารถขยายต วได อย างย งย น กระจายผลประโยชน ทางเศรษฐก จได อย างท วถ งและม ภ ม ค มก นต อกระแสการเปล ยนแปลงของโลกในป จจ บ นและอนาคต สน บสน นการลงท นในต างประเทศในสาขาท ผ ประกอบการไทยม ศ กยภาพในด านการลงท น ต ง โรงงานผล ตส นค า การท าส ญญาส นค าเกษตรตามข อตกลง การเป ดสาขา การหาต วแทนและ ห นส วนในต างประเทศเพ อสร างเคร อข ายธ รก จไทยในต างประเทศ ส งเสร มและสน บสน นการเป ด ร านอาหารไทยของคนไทยตามนโยบายคร วไทยส คร วโลก และนโยบายไทยเป นคร วอาหารโลก ส งเสร มการขยายตลาดเช งร กเพ อร กษาตลาดเด มและสร างตลาดใหม เพ อลดการพ งพาการส งออก ไปตลาดหล ก โดยส งเสร มการส งออกส นค าและบร การในตลาดใหม ได แก จ น อ นเด ย ตะว นออก กลาง แอฟร กา และย โรปตะว นออก พร อมท งร กษาส วนแบ งในตลาดหล กไม ให ลดลง ตลอดจน การเตร ยมความพร อมในเช งของท กษะ เทคโนโลย และว ทยาการท จาเป นในการแข งข นระด บโลก เพ อการขยายต วอย างย งย นของประเทศในอนาคต และเป นการส งเสร มให ส นค าและบร การของ ไทยเป นท ร จ กและยอมร บอย างแพร หลายจากผ บร โภคในประเทศต าง ๆ ขยายความเช อมโยงทางเศรษฐก จการค า การลงท น และการตลาดภายใต กรอบความร วมม อและ ข อตกลงการค าเสร ในระด บพห ภาค และทว ภาค โดยเร งร ดการใช ประโยชน จากความตกลงท ม ผลบ งค บใช แล ว พร อมท งวางแนวทางป องก นผลเส ยท จะเก ดข น ก าหนดมาตรการในการให ความ ช วยเหล อผ ท ได ร บผลกระทบ และสร างความร ความเข าใจเก ยวก บกรอบความร วมม อทาง เศรษฐก จเพ อเตร ยมพร อมในการพ ฒนาส นค าและบร การให สอดคล องก บกฎ ระเบ ยบ และ มาตรฐานต าง ๆ นโยบายการต างประเทศและเศรษฐก จระหว างประเทศ (นโยบาย 7.2) สร างความสาม คค และส งเสร มความร วมม อระหว างประเทศอาเซ ยนเพ อให บรรล เป าหมายในการ จ ดต งประชาคมอาเซ ยนและส งเสร มความร วมม อก บประเทศอ น ๆ ในเอเช ยภายใต กรอบความ ร วมม อต าง ๆ และเตร ยมความพร อมของท กภาคส วนในการเข าส ประชาคมอาเซ ยนในป พ.ศ ท งในด านเศรษฐก จ ส งคม ว ฒนธรรม และความม นคง ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 2 62

127 3.1 การพ ฒนาเศรษฐก จของญ ป นในภาพรวม บทท 3 นโยบายเศรษฐก จและการค าของญ ป น น บต งแต ป 2515 ต อเน องมาเป นเวลาเก อบส ทศวรรษ ญ ป นเป นประเทศท ม เศรษฐก จขนาดใหญ อ นด บ 2 ของโลกรองจากสหร ฐอเมร กา การพ ฒนาเศรษฐก จของญ ป นอย างก าวกระโดดจากท ถ กจ ดให อย ใน กล มประเทศด อยพ ฒนาในป 2495 ซ งขณะน นม ผล ตภ ณฑ มวลรวมภายในประเทศต อห ว (GDP Per Capita) เพ ยง 1 ใน 5 ของสหร ฐอเมร กา และต อมาญ ป นกล บกลายเป นประเทศท ม เศรษฐก จเจร ญก าวหน า ม อ ตรา เต บโตเฉล ยร อยละ 8 ตลอดระยะเวลาสองทศวรรษน บจากป 2495 ท าให ญ ป นเป นประเทศแรกในกล ม ประเทศด อยพ ฒนาท สามารถเล อนสถานะข นเป นประเทศพ ฒนาแล วภายหล งจากสงครามโลกคร งท 2 ได ป จจ ยสาค ญท ผล กด นการเต บโตของญ ป นให เป นประเทศพ ฒนาแล ว ได แก ประชาชนม อ ตราการออม ส ง ม การลงท นของภาคเอกชนมาก ม แรงงานท ม ท กษะและว น ยการท างานส ง ม ความสามารถด านเทคโนโลย การปร บต วจากส งคมเกษตรเข าส ส งคมอ ตสาหกรรมเต มร ปแบบ โดยเฉพาะอ ตสาหกรรมหน ก เหล กและ เหล กกล า ต อเร อ เคร องจ กร ยานยนต คอมพ วเตอร อ เล กทรอน กส และส นค าเทคโนโลย ส งซ งญ ป นเป นหน ง ในประเทศผ น าของโลก ประกอบก บการท ร ฐบาลใช นโยบายแทรกแซงด วยการสน บสน นอ ตสาหกรรมของ ภาคเอกชนให ปร บต วอย างม ประส ทธ ภาพ และการดาเน นนโยบายเศรษฐก จการค าเสร จนท าให ญ ป นกลายเป น ประเทศท ม เศรษฐก จขนาดใหญ อ นด บสองของโลกรองจากสหร ฐอเมร กาในท ส ด และเป นประเทศท เก นด ล การค าก บต างประเทศอย างมาก น บจากว กฤตเศรษฐก จฟองสบ ในเอเช ยท เก ดข นในช วงป 2540 ต อเน องมาจนถ งป 2543 เศรษฐก จ ของญ ป นได ร บผลกระทบทางเศรษฐก จท เก ดข น ร ฐบาลญ ป นได ออกมาตรการกระต นเศรษฐก จโดยออก กองท น 6 หม นล านเยนเพ อส งเสร มการฟ นต วของสถาบ นการเง นท ประสบป ญหาหน ท ไม ก อให เก ดรายได รวมท งการเพ มรายจ ายภาคร ฐและลดภาษ ธ รก จและคร วเร อน ท าให เศรษฐก จญ ป นปร บต วด ข น อย างไรก ตาม น บต งแต ป 2544 ต อเน องมาจนถ งป 2552 เศรษฐก จภายในประเทศของญ ป นประสบป ญหาการอ อนต วของ ความต องการซ อภายในประเทศ ป ญหาเง นฝ ด หน ท สถาบ นการเง นไม สามารถเร ยกเก บได การลดลงของม ลค า การส งออกเน องจากเศรษฐก จของค ค าหล ก ค อ สหร ฐอเมร กาได ชะลอต วลง การชะลอต วของการลงท น ภาคเอกชน อ ตราการว างงานท ค อนข างส งโดยเฉพาะประชากรว ยหน มสาวท จบการศ กษาแล วแต ไม ม งานท า การลดลงของใช จ ายของคร วเร อน การลดลงของจ านวนประชากร ตลอดจนการเข าส ภาวะส งคมผ ส งอาย (Aging Society) และอ ตราการเก ดต า ทาให ความต องการบร โภคภายในประเทศน อยลง จากป จจ ยท กล าวมาข างต นท าให ขนาดเศรษฐก จของญ ป นปร บลดจากเด มท ม ขนาดใหญ เป นอ นด บ 2 ของโลกลงมาเป นอ นด บ 3 ของโลกรองจากสหร ฐอเมร กาและจ น โดยในป 2553 ญ ป นม ผล ตภ ณฑ มวลรวม ภายในประเทศต อห วม ลค า 32,608 เหร ยญสหร ฐฯ ญ ป นเป นประเทศท ได เปร ยบด ลการค าก บประเทศโดย ส วนใหญ ในโลก (ยกเว นจ น ตะว นออกกลาง และออสเตรเล ย) โดยม ส นค าส งออกส าค ญ ได แก ยานยนต อ ปกรณ ก งต วน า (Semiconductor) อ ปกรณ อ เล กทรอน กส คอมพ วเตอร เหล กและเหล กกล า โดยม ตลาด ส งออกหล กท อย สหร ฐอเมร กา เกาหล ใต ไต หว น ฮ องกง ส งคโปร ไทย และเยอรม น ส วนส นค าน าเข าส าค ญ เป นส นค าท นและว ตถ ด บ อาท น าม น ไม และส นค าอ ปโภคบร โภค เช น อาหาร และเส อผ า โดยม การน าเข า มากจากจ น สหร ฐอเมร กา ออสเตรเล ย ซาอ ด อาระเบ ย เกาหล ใต อ นโดน เซ ย และสหร ฐอาหร บเอม เรตส ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 1

128 ขณะท อ ตสาหกรรมสาค ญของประเทศ ได แก การผล ตส นค า ก อสร าง การจ ดจาหน าย อส งหาร มทร พย ส อสาร และบร การ ขณะท ภาคเกษตรกรรมม ส ดส วนเพ ยงร อยละ 2 ของผล ตภ ณฑ มวลรวมภายในประเทศ (GDP) จากสภาพเศรษฐก จภายในประเทศท ม การเต บโตในอ ตราชะลอต วลงและการเต บโตของม ลค าการ ส งออกของญ ป นลดต าลง การลงท นภาคร ฐย งคงลดลงอย างต อเน อง ทาให ผ ผล ต โดยเฉพาะกล มผ ประกอบการ ขนาดกลางและย อม (SME) ต องด นรนเพ อความอย รอด หลายก จการหาล ทางออกไปผล ตและขยายตลาดใน ต างประเทศ เช น ธ รก จผล ตอ ปกรณ อ เล กทรอน กส (เช น โทรท ศน ว ทย และต เย น) ได ย ายไปเป ดโรงงาน ประกอบในจ น ไทย มาเลเซ ย เว ยดนาม อ นเด ย และประเทศอ น ๆ ในเอเช ย เน องจากม ข อได เปร ยบด าน ต นท นค าแรงและค ณภาพแรงงานท ยอมร บได ซ งผลจากการท คนญ ป นไปผล ตและขยายในอาเซ ยนและไทย มากข นน ไทยควรพ จารณาผล กด นให ประเทศไทยเป นศ นย กลางร บงานญ ป น (Outsourcing Center) และ ศ นย ปฏ บ ต การภ ม ภาค (Regional Operating Headquarter - ROH) ในอ ตสาหกรรมท ญ ป นส งเสร มการ ลงท นในต างประเทศ เช น อ ตสาหกรรมยานยนต ท ญ ป นใช อาเซ ยนเป นฐานการผล ต โดยให ประเทศไทยเป น ฐานผล ตเคร องยนต และเคร องปร บอากาศ ให ประเทศมาเลเซ ยเป นฐานผล ตเคร องยนต และคอนเดนเซอร ให ประเทศอ นโดน เซ ยเป นฐานผล ตเคร องยนต เบนซ นและแตร และให ประเทศฟ ล ปป นส เป นฐานผล ตอ ปกรณ ข บเคล อน เป นต น ในส วนต อไปเป นการรวบรวมนโยบายเศรษฐก จมหภาคและเศรษฐก จรายสาขาท สาค ญของญ ป น ด งน ย ทธศาสตร การเต บโตใหม นโยบายพ นฐาน (Basic Policy) ท ส าค ญท ส ดของญ ป นในป จจ บ นและครอบคล มแนวนโยบายของ เศรษฐก จมหภาคและรายสาขาของร ฐบาล ได แก ย ทธศาสตร การเต บโตใหม (New Growth Strategy) ท ประกาศใช เม อเด อนม ถ นายน 2553 ภายใต กรอบระยะเวลา 10 ป เร มต นในป 2553 และส นส ดป 2563 ซ ง เป นนโยบายเศรษฐก จท ม ว ตถ ประสงค หล กเพ อยกระด บค ณภาพช ว ตของประชาชน สร างการจ างงานโดย เพ มความต องการใหม ม ลค า 1 ล านล านเยนภายในป 2563 จากการยกระด บการพ ฒนาอ ตสาหกรรม ส งแวดล อม ส ขภาพ และการท องเท ยว และเช อมโยงความส มพ นธ อย างใกล ช ดก บประเทศในเอเช ย โดย อาศ ยจ ดแข งของญ ป นด านความเป นผ น าอ ตสาหกรรมผล ตส นค าและบร การส งแวดล อม ว ทยาศาสตร และ เทคโนโลย พล งงาน ส ขภาพ และศ กยภาพใหม ท เต บโตข นของตลาดเอเช ย อ ตสาหกรรมท องเท ยวของญ ป น และความแข งแกร งของช มชนญ ป น ภายใต ย ทธศาสตร การเต บโตใหม ประกอบด วยกลย ทธ สาค ญ ได แก (1) กลย ทธ การพ ฒนาญ ป นส มหาอานาจด านส งแวดล อมและพล งงานด วยการใช นว ตกรรมส เข ยว (Green Innovation) โดยก าหนดเป าหมายไว ในป 2563 ให ญ ป นม ตลาดใหม ท เก ยวก บส งแวดล อมม ลค า มากกว า 5 แสนล านเยน ม การจ างงานใหม ในธ รก จด านส งแวดล อม 1.4 ล านต าแหน ง GDP ม อ ตราเต บโตข น โดยเฉล ยร อยละ 0.4 ต อป และลดการปล อยก าซคาร บอนไดออกไซด ส ช นบรรยากาศได ไม น อยกว า 1.3 พ นล านต น (เท ยบเท าก บการลดการปล อยก าซเร อนกระจกลงร อยละ 25 ในป 2563 โดยเท ยบจากฐานข อม ล ต วเลขการปล อยก าซเร อนกระจกในป 2533 ซ งร ฐบาลญ ป นใช ค าน ยมเพ อกระต นให ประชาชนทราบการ ก าหนดค าเป าหมายการปล อยก าซเร อนกระจกว า Challenge 25) โดยใช เทคโนโลย จากนว ตกรรมของ ภาคเอกชนญ ป น ญ ป นได วางแผนออกมาตรการต าง ๆ เพ อบรรล เป าหมายท กาหนด ได แก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 2

129 สน บสน นการใช และการขยายต วของเทคโนโลย พล งงานทดแทน (Renewable Energy) เช น พล งงานลม ไฟฟ าพล งงานน า พล งงานช วมวล พล งงานความร อนใต พ ภพ (Geothermal Energy) ฯลฯ โดยส งเสร มการลงท นและการให ส นเช ออ ตราดอกเบ ยต าพ เศษแก ธ รก จผล ต เทคโนโลย ท น ากล บมาใช ใหม ได รวมท งย นย นการส งเสร มการใช พล งงานน วเคล ยร อย าง ปลอดภ ย สน บสน นการพ ฒนาเทคโนโลย การเก บร กษาพล งงาน เช น แบตเตอร บรรจ พล งงาน รถยนต ร นใหม ท ใช ระบบผสม (ไฮบร ด) และปร บปร งประส ทธ ภาพโรงงานไฟฟ าพล งงานความร อน และการผล ตอ ปกรณ ไฟฟ าและอ เล กทรอน กส ท ประหย ดไฟฟ า ส งเสร มคร วเร อนและธ รก จเอกชนเปล ยนร ปแบบการขนส งจากเด มท ใช การขนส งส วนบ คคล มาเป นการขนส งสาธารณะ และการเปล ยนแปลงร ปแบบการขนส งส นค าทางถนนมาเป นการ ขนส งทางรางและทางน าเพ อประหย ดต นท นและร กษาส งแวดล อม สน บสน นการพ ฒนาระบบส งไฟฟ าอ จฉร ยะ (Smart Grid) ท เช อมต อคอมพ วเตอร ท ม ความสามารถในการประมวลผลข อม ลส งหลายเคร องมาทางานเช อมต อก นท มาใช ส าหร บการ ควบค มการผล ตพล งงานไฟฟ าและพล งงานสะอาด ส งเสร มการนาโลหะและว สด ใช แล วนากล บมาใช ประโยชน ใหม ส งเสร มการสร าง ปร บปร ง ด ดแปลงบ าน อาคาร สาน กงาน และโรงงานให ไม ม การปล อยก าซ เร อนกระจก (Eco Housing) และการสร างเม องในอนาคตท เป นม ตรต อส งแวดล อม (Future City) ส งเสร มการผล ตและการใช ไดโอดเร องแสง LED (light emitting diodes) ซ งม ค าความสว าง ต อพล งงานท ใช ส งข นกว าเด มและม ผลกระทบต อส งแวดล อมน อยลง โดยส งเสร มการใช LED ในงานทาป ายต วอ กษร กล องไฟ งานเฟอร น เจอร การเปล ยนส ก าแพงโดยไม ต องทาส การใช ซ อนใต หล บฝ าแทนหลอดน ออน และการใช เป นใยแก วนาแสง เป นต น ปฏ ร ประบบภาษ ส งแวดล อมเพ อกระต นให ประชากรห นมาให ความสนใจก บการร กษา ส งแวดล อมและพล งงานมากข น (2) กลย ทธ การพ ฒนาญ ป นส มหาอ านาจด านส ขภาพด วยการใช นว ตกรรมช ว ต (Life Innovation) โดยส งเสร มการเต บโตด านการแพทย การร กษาพยาบาล บร การอ นท เก ยวก บส ขภาพให ท นต อความต องการ ด านส ขภาพ โดยกาหนดเป าหมายไว ในป 2563 ให ญ ป นม ตลาดใหม ท เก ยวก บส ขภาพม ลค า 5 แสนล านเยน ม การจ างงานใหม ในธ รก จส ขภาพ 2.84 ล านตาแหน ง และ GDP ม อ ตราเต บโตข นโดยเฉล ยร อยละ 0.3 ต อป ญ ป นได วางแผนออกมาตรการต าง ๆ เพ อบรรล เป าหมายท กาหนด ได แก ส งเสร มการลงท นของภาคเอกชนและผ ให บร การรายใหม ในอ ตสาหกรรมท เก ยวก บ การแพทย การร กษาพยาบาล และบร การท เก ยวข องก บส ขภาพ เพ อพ ฒนาปร มาณ ค ณภาพ และความหลากหลายของบร การ รวมท งปร บปร งกฎระเบ ยบเพ อใช ประชาชนญ ป นท กคน สามารถเข าถ งบร การทางการแพทย และการร กษาพยาบาล ส งเสร มการว จ ยและพ ฒนาเทคโนโลย และนว ตกรรมทางเภส ชกรรม การแพทย และการ ร กษาพยาบาลท เป นของญ ป น โดยเฉพาะเทคโนโลย ส าหร บการด แลร กษาคนชรา และการ สร างห นยนต เพ อการร กษาพยาบาล ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 3

130 ส งเสร มการขยายต วของอ ตสาหกรรมด านการแพทย การร กษาพยาบาล และบร การอ น ๆ ท เก ยวก บส ขภาพไปย งตลาดเอเช ยท ม ก าล งซ อส งและตลาดต างประเทศ โดยเฉพาะการ เช อมโยงระหว างการท องเท ยวก บการร กษาส ขภาพ ส งเสร มการสร างและปร บปร งบ านให ปลอดภ ยส าหร บคนชรา (Barrier Free Housing) เช น การลดจ านวนข นบ นไดในบ าน การใช ว สด ก นล น และการใช ท จ บตามจ ดลาดช นในบ านเพ อ เพ มความปลอดภ ยให ก บคนชรา พ ฒนาโครงสร างพ นฐานและบ คลากรท ให บร การด านการแพทย และการร กษาพยาบาล โดย เพ มจ านวนและปร บค าตอบแทนของบ คลากรผ ให บร การด านการแพทย และร กษาพยาบาล และเพ มจานวนโรงพยาบาลและสถาน อนาม ยท วประเทศ (3) กลย ทธ เช อมโยงเศรษฐก จญ ป นก บตลาดเอเช ย (Asia Economic Strategy) โดยก าหนด เป าหมายจ ดท าเขตการค าเสร เอเช ยแปซ ฟ ก (Free Trade Area of the Asia Pacific - FTAAP) รวมท ง ปฏ ร ปการเคล อนย ายส นค า คน และเง นให สอดคล องก บการเต บโตของตลาดเอเช ย ซ งจะช วยให ญ ป นสามารถ ขยายตลาดได เพ มข นอ ก 1.2 แสนล านเยน ม การว าจ างงานเพ มข นอ ก 190,000 ต าแหน ง และ GDP ม อ ตรา เต บโตข นโดยเฉล ยร อยละ 0.2 ต อป ญ ป นได วางแผนออกมาตรการต าง ๆ เพ อบรรล เป าหมายท กาหนด ได แก ส งเสร มการเป ดเสร และการอานวยความสะดวกทางการค าและการลงท นอย างเต มท โดยเฉพาะ การเป ดเสร และการอ านวยความสะดวกทางการค าและการลงท นก บกล มประเทศในเอเช ย แปซ ฟ ก โดยให ญ ป นเป นชาต ประต การค าส เอเช ย (Japan as Bridge Nation to Asia) ลดอ ตราภาษ น ต บ คคลและส งเสร มให ญ ป นเป นศ นย กลางอ ตสาหกรรมของเอเช ย ส งเสร มให ประเทศในเอเช ยและประเทศอ น ๆ ยอมร บทร พย ส นทางป ญญาและมาตรฐาน ส นค าของญ ป น เช น มาตรฐานรถยนต พล งงานไฟฟ าและไฮบร ด อาหารปลอดภ ย ส นค า อ เล กทรอน กส และส นค าพล งงาน และส นค าส งแวดล อมอ น ๆ เพ อเพ มโอกาสในการกระจาย ส นค าไปย งตลาดเอเช ยมากข น ผล กด นให ภาคร ฐและภาคเอกชนในเอเช ยเป ดโอกาสให ญ ป นไปร บงานก อสร างโครงสร าง พ นฐาน เช น ระบบรถไฟความเร วส ง ระบบขนส งสาธารณะในเขตเม อง งานว ศวกรรมโยธา และสาธารณ ปโภค รวมท งการพ ฒนาเม องใหม ท เป นม ตรก บส งแวดล อม ทบทวนกฎระเบ ยบท เป นอ ปสรรคต อการเคล อนย ายส นค า คน และเง นระหว างประเทศเพ อ เพ มม ลค าการเคล อนย ายส นค า น กท องเท ยว น กธ รก จ และเง นระหว างประเทศจากป 2553 เป น 2 เท าภายในป 2563 เช น การส งเสร มการเป ดเสร การบ น การยกระด บสนามบ นฮาเนดะ เป นศ นย กลางการบ นระหว างประเทศ และการพ ฒนาท าเร อต ส นค า (คอนเทนเนอร ) และ ท าเร อส นค าเทกองในเม องท าสาค ญให สามารถร บเร อขนาดใหญ ได (4) กลย ทธ พ ฒนาญ ป นส ชาต ผ น าการท องเท ยว โดยก าหนดเป าหมายเพ มจ านวนน กท องเท ยว ต างชาต เป น 25 ล านคน สร างม ลค าตลาดท องเท ยว 1.1 แสนล านเยน และสร างการจ างงานใหม 560,000 ตาแหน ง ภายในป 2563 ญ ป นได วางแผนออกมาตรการต าง ๆ เพ อบรรล เป าหมายท กาหนด ได แก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 4

131 ผ อนคลายกฎระเบ ยบด านการออกว ซ าน กท องเท ยวส าหร บน กท องเท ยวจากเอเช ย และ ดาเน นการปร บกฎระเบ ยบและประชาส มพ นธ เช งร กเพ อให น กศ กษาต างชาต เข ามาศ กษาต อ ในญ ป นได สะดวกข น ศ กษาระบบการท องเท ยวท องถ น (Local Holiday System) และแนวทางอ น ๆ ท เพ ม ระยะเวลาพ าน กเพ อท องเท ยว โดยใช ประโยชน จากการม ทร พยากรท องเท ยวท หลากหลาย ท งธรรมชาต มรดกทางว ฒนธรรม และแหล งท องเท ยวและด งานส าหร บภาคธ รก จ เป นต น และทาการปร บปร งโครงสร างพ นฐานด านการท องเท ยวให ม ความน าสนใจมากย งข น (5) กลย ทธ ส งเสร มการเต บโตของเม องในชนบทโดยการเร งใช ประโยชน จากทร พยากรของ ท องถ น และพ ฒนาห วเม องใหญ เป นกลไกผล กด นการเต บโตของชนบท โดยใช ประโยชน จากทร พยากรของ ท องถ นให มากท ส ด เพ มบทบาทของท องถ น และด าเน นการลงท นด านโครงสร างพ นฐานการขนส งทางบก น า และอากาศในห วเม องใหญ ญ ป นได วางแผนออกมาตรการต าง ๆ เพ อบรรล เป าหมายท กาหนด ได แก ส งเสร มแนวค ดการกระจายอ านาจการบร หารจากส วนกลางส ส วนท องถ น โดยเฉพาะการให อ านาจการบร หารอย างเต มท แก เม องในชนบทหร อเกาะท ม ประชากรเบาบางหร อพ นท ห างไกล ท รก นดาร โดยให ร ฐบาลท องถ นและประชาชนม ส วนร วมในการก าหนดระด บของ ส นค า/บร การท ตนเองจะท าการผล ตและบร โภค และเร องต าง ๆ เช น ระบบขนส ง และ สาธารณ ปโภคท จะม การพ ฒนาในพ นท ท องถ น พ ฒนาการพ นท ในเขตเม องและชนบทด วยการจ ดต งพ นท พ เศษ (Special Zone) (คล าย กรณ ของจ นท ต งมหานครเซ ยงไฮ และนครเท ยนจ นเป นพ นท พ เศษ) โดยเร งร ดการลงท น โครงสร างพ นฐานท ม ผลกระทบต อการเพ มประส ทธ ภาพของเศรษฐก จมาก เช น สนามบ น ท าเร อ และถนน เพ อช วยให การเคล อนย ายส นค าและคนเป นไปอย างม ประส ทธ ภาพมากข น โดยดาเน นการท งการให ภาคร ฐร วมท น/ร วมงานก บภาคเอกชน และการส งเสร มให เอกชนใช เง นท นของตนเองในการพ ฒนาโครงสร างพ นฐานในเขตเม อง (6) กลย ทธ ปร บเปล ยนเกษตรกรรม ป าไม และประมงเป นอ ตสาหกรรมท ม การเต บโต โดยเพ ม ความสามารถของญ ป นในการพ งพาตนเองด านอาหาร (Food Self Sufficiency) ให ไม น อยกว าร อยละ 50 ของปร มาณอาหารท บร โภคภายในประเทศ เพ มความสามารถในการพ งพาทร พยากรไม ในการพ งพาตนเองให ไม น อยกว าร อยละ 50 และเพ มม ลค าการส งออกส นค าเกษตร ป าไม ประมง และอาหารเป น 1 หม นล านเยน ญ ป นได วางแผนออกมาตรการต าง ๆ เพ อบรรล เป าหมายท กาหนด ได แก ประชาส มพ นธ ให คร วเร อนให เพ มประส ทธ ภาพและเทคโนโลย ท าเกษตรคร วเร อนเพ อเพ ม รายได แก เกษตรกร ส งเสร มการนาทร พยากรธรรมชาต ในท องถ นมาท าให เก ดประโยชน ในเช ง พาณ ชย มากข น รวมท งผล กด นการปร บเปล ยนภาคเกษตรกรรม ป าไม และประมงให เป น อ ตสาหกรรมท ม การเต บโตด วยการบ รณาการการทางานเช งห นส วนร วมก นระหว างเกษตรกร พ อค า โลจ สต กส และอ ตสาหกรรม เพ อให ญ ป นสามารถพ งพาอาหารท ผล ตได ภายในประเทศไม น อยกว าร อยละ 50 ของปร มาณอาหารท งหมดท บร โภคในญ ป น ปร บปร งโครงข ายถนน พ ฒนาฝ ม อแรงงานและการจ ดการด านวนศาสตร สน บสน นการท าไม จากป าภายในประเทศ การพ ฒนาช วมวล (Biomass) ท ทาจากไม ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 5

132 ขยายการส งออกส นค าเกษตร ป าไม และประมงโดยใช การเจรจาการค าเสร และการยอมร บ มาตรฐานการตรวจสอบส นค าของญ ป น การเป ดช องทางการค าและกระจายส นค าใหม ใน ตลาดต างประเทศ และอ น ๆ จ ดต งเวท การหาร อร วมก นของกล มต วแทนของผ ม ส วนได ส วนเส ยท เก ยวก บอาหาร เช น เด ก ผ ใหญ ผ ส งอาย ผ ผล ตอาหาร น กว ชาการ และหน วยงานภาคร ฐ เพ อพ จารณาความ เหมาะสมในการใช มาตรการเพ อสร างหล กประก นความปลอดภ ยของอาหาร โภชนาการ อาหาร และแนะนาพฤต กรรมการบร โภคอาหารท ถ กส ขล กษณะ (7) กลย ทธ การพ ฒนาญ ป นส ชาต ผ น าด านว ทยาศาสตร และเทคโนโลย เพ อสน บสน นการเต บโต ด านนว ตกรรมเข ยว (Green Innovation) และนว ตกรรมช ว ต (Life Innovation) โดยสน บสน นการเป ด หล กส ตรปร ญญาเอกด านว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ส งเสร มให ก จการขนาดกลางและย อมใช ประโยชน จาก ทร พย ส นทางป ญญา การส งเสร มให ประชาชนน าใช เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารมาใช ประโยชน ใน ช ว ตประจ าว น และส งเสร มให ภาคเอกชนน าเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารมาใช ลดต นท นการผล ต ตลอดจนกาหนดเป าหมายส ดส วนการลงท นด านการว จ ยและพ ฒนาของภาคร ฐและเอกชนญ ป นเพ มข นเป นไม น อยกว าร อยละ 4 ของผล ตภ ณฑ มวลรวมภายในประเทศ (GDP) ในป 2563 ญ ป นได วางแผนออกมาตรการต าง ๆ เพ อบรรล เป าหมายท กาหนด ได แก ผล กด นให มหาว ทยาล ย/สถาบ นว จ ยของร ฐม การวางแผนอาช พท ช ดเจนสาหร บน กว จ ยร นใหม ปฏ ร ประบบ กฎระเบ ยบ และส งแวดล อมในการท างานท เป นอ ปสรรคต อการยกระด บ นว ตกรรมและงานว จ ยพ ฒนา เช น ปร บกฎระเบ ยบเก ยวก บการให ท นสน บสน นการ ศ กษาว จ ยให ง ายข น ค มครองทร พย ส นทางป ญญาและใช ประโยชน จากทร พย ส นทางป ญญา อย างเหมาะสม สน บสน นก จกรรมความร วมม อด านการว จ ยและพ ฒนาว ทยาศาสตร และ เทคโนโลย ก บประเทศกาล งพ ฒนา ต งศ นย บร การเบ ดเสร จ ณ จ ดเด ยว (One Stop Services) สาหร บการให บร การของภาคร ฐ ปฏ ร ปกฎระเบ ยบท เก ยวข องเพ อสน บสน นการใช ประโยชน จากเทคโนโลย สารสนเทศและการ ส อสาร และเพ อใช เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารเป นเคร องม อกระต นให เก ด นว ตกรรม (8) กลย ทธ การพ ฒนาทร พยากรมน ษย และการจ างงาน โดยม ว ตถ ประสงค เพ อลดจ านวนประชากร ท ว างงาน ส งเสร มการว าจ างผ ส งอาย และคนพ การเข าท างาน โดยก าหนดเป าหมายการลดอ ตราการว างงานใน ป 2553 ท ม ร อยละ 5 ให เหล อร อยละ 3 ในป 2563 และการเพ มศ กยภาพของเด กและเยาวชน และ GDP ม อ ตราเต บโตข นโดยเฉล ยร อยละ 0.3 ต อป ญ ป นได วางแผนออกมาตรการต าง ๆ เพ อบรรล เป าหมายท กาหนด ได แก เพ มอ ตราการว าจ างคนว ยหน มสาว ผ หญ ง ผ ส งอาย และผ พ การเข าทางาน ปร บปร งระบบการประก นการว างงาน ส งเสร มการลาหย ดพ กผ อนท ย งได ร บค าจ างขณะลาหย ดฯ และจ านวนช วโมงการท างานใน แต ละว นเพ อให ผ ปกครองม เวลาเพ มข นให แก ครอบคร วและบ ตร ส งเสร มให ม การบ รณาการระบบการท างานร วมก นระหว างโรงเร ยนอน บาลและสถานร บเล ยงเด ก เพ มค ณภาพของคร และระบบสน บสน นการศ กษาท งระด บพ นฐานและอ ดมศ กษา ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 6

133 3.1.2 นโยบายการคล ง ร ฐบาลโดยกระทรวงการคล งญ ป น (Ministry of Finance - MOF) เป นหน วยงานหล กท บร หาร นโยบายการคล งครอบคล มด านการบร หารงบประมาณ จ ดเก บภาษ ภาษ สรรพสาม ต ภาษ ศ ลกากร และพ ธ การศ ลกากร หน สาธารณะ ออกเหร ยญกษาปณ โครงการลงท นภาคร ฐ ก าก บการด าเน นงานของธ รก จบาง ประเภทท ก าหนดให อย ในอ านาจของกระทรวงการคล ง (เช น ส รา ยาส บ เกล อ ต วแทนออกของร บอน ญาต และผ ตรวจสอบบ ญช ) การวางแผนและว จ ยด านเศรษฐก จการคล ง รวมท งวางแผนร วมก บหน วยงานท เก ยวข อง เช น ธนาคารกลางญ ป น และกระทรวงเศรษฐก จ อ ตสาหกรรม และการค าเพ อให การบร หาร เศรษฐก จของญ ป นเป นไปตามนโยบายร ฐบาล นโยบายการคล งท ใช ในป เป นการออกมาตรการเพ อให เศรษฐก จและส งคมเจร ญเต บโต อย างย งย นและม เสถ ยรภาพภายใต การบร หารท ม ประส ทธ ภาพและโปร งใสและสอดคล องก บย ทธศาสตร การ เต บโตใหม ประกอบด วยนโยบาย 6 ด าน ได แก (1) นโยบายการร กษาเสถ ยรภาพของการคล งสาธารณะ โดยด าเน นการปร บปร งประส ทธ ภาพและ ค ณภาพของการคล งสาธารณะด วยการเร ยงล าด บความส าค ญของการใช จ ายงบประมาณ การ จ ดเก บรายได เท าท จ าเป น และการเพ มความโปร งใสในการบร หารงบประมาณ โดยตลอด ระยะเวลา 5 ป ท ผ านมา งบประมาณรายจ ายท ส าค ญท ส ดของร ฐบาลญ ป นซ งม ส ดส วนประมาณ ร อยละ 48 เป นรายจ ายการประก นและด แลส ขภาพและเง นบ านาญเน องจากญ ป นม การเพ มข น ของประชากรส งอาย และอ กร อยละ 28 เป นงบประมาณท ใช ในการพ ฒนาประเทศ (เช น การ ก าจ ดขยะ การศ กษา ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย การป องก นประเทศ และการใช จ ายเพ อ กระต นเศรษฐก จ โดยเฉพาะมาตรการเศรษฐก จสามข นเพ อการเต บโตใหม (Three Step Economic Measures for the Realization of New Growth Strategy) ส วนท เหล ออ กร อยละ 24 เป นงบประมาณรายจ ายด านเง นเด อนราชการและการบร หารอ น ๆ ญ ป นก าหนดมาตรการเศรษฐก จสามข นเพ อการเต บโตใหม 1 ให เป นมาตรการเร งด วนท ร ฐบาลเร ง ออกมาเพ อแก ไขป ญหาการแข งค าของเง นเยน ป ญหาข ดความสามารถในการส งออกท ลดลง ป ญหาเง นฝ ดท ยาวนานต อเน อง ป ญหาอ ตราการว างงานท ส ง และป ญหาความเช อม นของภาค ธ รก จท ลดลง ประกอบด วย มาตรการข นท 1 : เร งแก ไขป ญหาเง นฝ ด โดยใช งบประมาณฉ กเฉ นในป งบประมาณ 2553 สาหร บการแก ไขป ญหาว กฤตเศรษฐก จและฟ นฟ เศรษฐก จภ ม ภาคม ลค า พ นล านเยน มาตรการข นท 2 : กระต นการจ างงานใหม และกระต นความต องการในการบร โภค โดยด าเน น โครงการต าง ๆ เช น (1) การให เง นอ ดหน นแก ธ รก จท ม การว าจ างบ ณฑ ตจบใหม มาเป นระยะเวลา ไม เก น 3 ป ท ผ านมาเข าเป นพน กงานประจ า (โครงการ Hello Work) (2) การให เง นอ ดหน นแก ธ รก จท ร บคนว ยหน มสาวท ม อาย ไม เก น 25 ป เข าท างานเป นระยะเวลาต งแต 3-6 เด อน (3) การ ให เง นอ ดหน นแก ธ รก จท ปร บเปล ยนการจ างงานพน กงานแบบช วคราวมาเป นการจ างพน กงาน แบบประจ า (4) การจ ดต งศ นย บร การเบ ดเสร จครบวงจรเพ อส งเสร มการจ บค ระหว างนายจ าง และบ ณฑ ตจบใหม ท จะเข าท างาน และแก ไขป ญหาการจ บค ท ไม ถ กใจระหว างบ ณฑ ตก บธ รก จ หล งจากท ท างานไประยะหน งแล ว (5) การขยายอ ตราจ างงานใหม ในภาคร ฐและการพ ฒนา 1 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 7

134 ทร พยากรมน ษย ในสาขาท ญ ป นขาดแคลนหร อสาขาท ม การขยายต วด ในอนาคต ได แก บร การ ส ขภาพ พยาบาล ด แลเด กและคนชรา บร การท องเท ยว เกษตรกรรม ประม ง ป าไม พาณ ชยนาว อน ร กษ ส งแวดล อม และพล งงาน (6) การใช นโยบายอ ตราดอกเบ ยต าและการสน บสน นการค า ประก นส นเช อเพ อใช ในการก ย มเง นจากธนาคาร และ (7) การจ ดต งศ นย ให ค าปร กษาธ รก จขนาด กลางและย อมท ได ร บผลกระทบจากการแข งต วของค าเง นเยน และให ความช วยเหล อด านการเง น เพ อให สามารถดาเน นธ รก จต อในภาวะว กฤตได มาตรการข นท 3 : ผล กด นการน าย ทธศาสตร เต บโตใหม (New Growth Strategy) ไปใช อย างเต มร ปแบบในป งบประมาณ 2554 โดย (1) ส งเสร มนว ตกรรมท เป นม ตรก บส งแวดล อม และการพ ฒนาส นค าหร อบร การท ประหย ดพล งงาน (เช น เคร องใช ไฟฟ าท ประหย ดพล งงาน ยาน ยนต ท ใช ก าซหร อระบบไฮบร ด ว สด และอ ปกรณ ก อสร างท ช วยประหย ดพล งงาน) (2) ส งเสร ม นว ตกรรมท เก ยวก บส ขภาพ (เช น การว จ ยและพ ฒนานว ตกรรมในการว น จฉ ยมะเร งในข นเร มต น การพ ฒนาห นยนต เพ อใช ในการด แลร กษาผ ป วย) (3) ส งเสร มความก าวหน าด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย และการส อสาร และ (4) การใช ประโยชน อย างเต มท จากการแข งค าของเง นเยน (เช น การสะสมเง นในกองท นอ ตราแลกเปล ยนเง นตราต างประเทศของญ ป น การน าเข าว ตถ ด บหร อ ส นค าท นท ใช ในการผล ต) และ (5) ส งเสร มการเป ดเสร การจ ดท าความตกลงห นส วนเศรษฐก จ และการขยายความร วมม อก บประเทศในเอเช ยและแปซ ฟ ก (2) นโยบายการจ ดเก บภาษ อย างเท าเท ยมและเป นธรรม โดยด าเน นการจ ดท าระบบภาษ ท เอ อต อ การปร บโครงสร างทางเศรษฐก จและส งคม ประเม นและจ ดเก บภาษ อย างเท าเท ยมและเป นธรรม ส งเสร มการพ ฒนาอ ตสาหกรรมเคร องด มแอลกอฮอล และการตรวจสอบบร การสอบบ ญช ให ม ความเหมาะสม (3) นโยบายการจ ดการทร พย ส นและหน ส นของร ฐอย างเหมาะสม โดยจ ดสรรเง นท นเพ อการลงท น และการก ย มของภาคร ฐอย างเหมาะสมตามลาด บความสาค ญของภารก จ บร หารการใช ประโยชน ทร พย ส นของร ฐอย างเหมาะสม เพ มประส ทธ ภาพการก อสร างท อย อาศ ยและอาคารของภาคร ฐ บร หารเง นคงคล งอย างม ประส ทธ ภาพและถ กต อง ส งเสร มการใช ระบบอ เล กทรอน กส ใน หน วยงานราชการ (E-Government) เพ อเพ มประส ทธ ภาพในการจ ดการและประมวลผลข อม ล (4) นโยบายสร างความม นคงทางการเง นและอ ตราแลกเปล ยน โดยบร หารอ ปทานเหร ยญกษาปณ และธนบ ตรญ ป นให อย ให ปร มาณเหมาะสมและปราบปรามการปลอมแปลงเง นตราญ ป น จ ดต ง เคร อข ายระว งภ ยทางการเง น (Financial Safety Net) เพ อช วยลดความผ นผวนทางการเง นจาก กระแสเง นท นไหลเข าและออกนอกประเทศอย างฉ บพล น และจะออกมาตรการร บรองว กฤตทาง การเง นอย างท นท วงท (5) นโยบายการร กษาความเป นระเบ ยบทางการค าและส งเสร มการพ ฒนาการค า โดยก าหนด อ ตราภาษ นาเข าอย างเหมาะสม ปร บปร งระบบศ ลกากรและและมาตรการอ น ๆ ให สอดคล องก บ สภาพเศรษฐก จภายในประเทศและระหว างประเทศ สน บสน นการท างานของหน วยงานท เก ยวข องในการเจรจาเป ดตลาดการค าเสร ในระด บพห ภาค ภ ม ภาค และทว ภาค เช น การพ ฒนา พ ธ การศ ลกากรให ม ความเหมาะสมและเอ อประโยชน ต อการค าและการตรวจสอบการล กลอบขน ส นค าผ ดกฎหมายและส นค าหน ภาษ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 8

135 (6) นโยบายส งเสร มการพ ฒนาระบบการเง นระหว างประเทศและการพ ฒนาเศรษฐก จและส งคม ในประเทศกาล งพ ฒนา โดยร กษาเสถ ยรภาพของอ ตราแลกเปล ยนเง นตราต างประเทศโดยการใช ระบบการเง นระหว างประเทศท เหมาะสม ส งเสร มการจ ดท าความร วมม อระหว างประเทศ ให ความช วยเหล อทางว ชาการและการเง นแก ประเทศก าล งพ ฒนา และส งเสร มนโยบายการเต บโต ใหม (New Growth Strategy) โดยเช อมโยงเศรษฐก จญ ป นเข าก บเอเช ย นโยบายการเง น ธนาคารแห งประเทศญ ป น (Bank of Japan BOJ) หร อธนาคารกลางญ ป นเป นหน วยงานอ สระท ม อ านาจหน าท ออกธนบ ตร ก าหนดนโยบายการเง นและอ ตราแลกเปล ยนเง นตรา และควบค มการด าเน นการ ตามนโยบายเพ อใช เคร องม อทางการเง น เช น การก าหนดอ ตราดอกเบ ย ปร มาณส นเช อ ปร มาณเง น เง นสด สารองตามกฎหมาย การควบค มอ ตราแลกเปล ยนเง นตราต างประเทศ การซ อขายหล กทร พย ของร ฐบาล ฯลฯ ผ านช องทางของการเง นเพ อให บรรล เป าหมายเศรษฐก จ ป จจ บ นญ ป นใช นโยบายการเง นของญ ป นเ พ อ ว ตถ ประสงค หล กในการร กษาเสถ ยรภาพราคา (Price Stability) เพ อให เอ อประโยชน ต อการพ ฒนาเศรษฐก จ ของญ ป น โดยแบ งเป นการร กษาเสถ ยรภาพราคาภายในประเทศด วยการด แลระด บราคาส นค าและบร การ และการด แลระด บเง นฝ ดให เหมาะสม ส วนการร กษาเสถ ยรภาพราคาภายนอกน น ได แก การร กษาด ลการค า และบร การ ด ลบ ญช เด นสะพ ก และด ลการชาระเง นให อย ในระด บท เหมาะสม โดย BOJ เห นว า การใช นโยบาย การเง นท เน นการร กษาเสถ ยรภาพราคาด งกล าวจะช วยคล คลายป ญหาเศรษฐก จท ส าค ญ ได แก ภาวะเง นฝ ดท เก ดข นอย างต อเน องยาวมากว า 6 ป การว างงาน การลดลงของการส งออกและการผล ต และการแข งค าของ เง นเยน มาตรการเพ อร กษาเสถ ยรภาพราคาท BOJ น ามาใช ในป จจ บ นเป นมาตรการส าค ญท ช วยให การ ดาเน นงานของตลาดเง นม ความผ อนปรนและย ดหย นมากข น ประกอบด วย การปร บลดอ ตราดอกเบ ยนโยบาย ญ ป นใช มาตรการคงอ ตราดอกเบ ยนโยบายในอ ตราต าเพ อ ไม ให อ ตราดอกเบ ยแท จร งแสดงถ งต นท นของการใช เง นท ส งเก นไปเพ อบรรเทาสภาพป ญหาเง น ฝ ดจากการท ประชาชนไม ยอมใช จ ายบร โภค โดยต งแต ป 2550 ถ งป จจ บ นได ก าหนดอ ตรา ดอกเบ ยข ามค นแบบท ไม ต องม หล กประก น (Uncollateralized Overnight Call Rate) อย ในช วงร อยละ เพ อให ธนาคารพาณ ชย ญ ป นสามารถปล อยส นเช อได ในอ ตราต าในช วง ร อยละ และก าหนดอ ตราดอกเบ ยเง นฝากอย ในร อยละ เพ อกระต นการใช จ ายของภาคธ รก จและคร วเร อน อ กท งเพ อช วยให การส งออกของญ ป นปร บต วด ข นจากการม ต นท นทางการเง นลดลง การร บซ อตราสารหน ของร ฐบาล โดยอน ญาตให น าตราสารหน ท ออกโดยร ฐบาลมาแลกเป นต ว เง นคล งเพ อน าเง นท นระยะส นท ได ร บจากธนาคารกลางไปสร างสภาพคล องหร อใช ในการค า ประก นการก เง นให ก บก จการ โดยในกรณ ของหล กทร พย ของร ฐบาลญ ป นจะก าหนดอ ตราซ อลด ตราสารหล กทร พย ไว ระหว างร อยละ ส าหร บหล กทร พย ท ม อาย ต งแต 1-30 ป และ ในกรณ ของพ นธบ ตรร ฐบาลท ม อ ตราดอกเบ ยลอยต วจะก าหนดอ ตราซ อลดพ นธบ ตรฯ ไว ระหว าง ร อยละ ส าหร บพ นธบ ตรท ม อาย ต งแต 1-20 ป นอกจากน ย งพ จารณาร บซ อลด ตราสารหล กทร พย ท ออกโดยร ฐบาลต างประเทศ ได แก สหร ฐอเมร กา สหราชอาณาจ กร เยอรม น และฝร งเศส ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 9

136 การอ านวยความสะดวกในการให ส นเช อแก ภาคธ รก จ โดย (1) ออกมาตรการร บซ อตราสาร การเง นเช งพาณ ชย ระยะส น (Commercial Paper-CP) ท สถาบ นการเง นหร อบร ษ ทเอกชนท ม ความน าเช อถ อส งเป นผ ออกและม ส ญญาซ อหร อขายค นจากธ รก จร บซ อหร อขายค นหล กทร พย เพ ออานวยความสะดวกในการเสร มสภาพคล องแก ตลาดตราสารหน และลดความเส ยงในการก ย ม เง นหร อหล กทร พย โดยกรณ ของตราสารทางการเง นท ร ฐบาลเป นผ ค าประก นจะร บซ อในอ ตรา ร อยละ 97 ของราคาหน าต วตราสารการเง น แต หากเป นตราสารการเง นประเภทอ นน น ราคาร บ ซ อจะข นอย ก บองค ประกอบต าง ๆ เช น ความน าเช อถ อของค ส ญญาของหล กทร พย ระยะเวลาใน การทาธ รกรรม และอ ตราดอกเบ ยในตลาดเง น (Repo Rate) (2) ออกมาตรการร บซ อตราสารเช ง พาณ ชย ท ม ส นทร พย ค าประก น (ABCP) โดยกรณ ของพ นธบ ตรร ฐบาลจะก าหนดราคาร บซ อไว ในช วงร อยละ ของราคาหน าพ นธบ ตร ส าหร บพ นธบ ตรท ม อาย ต งแต 1-30 ป ส วนตรา สารเช งพาณ ชย อ น ๆ ท ใช อ ตราดอกเบ ยลอยต วจะก าหนดราคาร บซ อไว ในช วงร อยละ ของราคาหน าตราสารฯ สาหร บตราสารฯ ท ม อาย ต งแต 1-20 ป นโยบายการลงท น นโยบายการลงท นของญ ป นอย ในความร บผ ดชอบของกระทรวงเศรษฐก จ การค า และอ ตสาหกรรม (METI) โดยองค การการค าภายนอกญ ป น (Japan External Trade Organization - JETRO) เป นหน วยงาน หล กด าเน นโยบายส งเสร มการลงท นในญ ป น (Investing in Japan) โดยจ ดขายท ญ ป นใช ในการด งด ดให ต างชาต เข ามาลงท นประกอบด วย (1) การม ตลาดเศรษฐก จขนาดใหญ อ นด บสามของโลก (2) ผ บร โภคม ก าล ง ซ อส งและม ความพ ถ พ ถ นในการเล อกซ อส นค า/บร การ (3) ญ ป นเป นประเทศท ม บร ษ ทขนาดใหญ ช นน าของ โลกมาต งอย จ านวนมาก (4) ธ รก จขนาดกลางและย อมม เทคโนโลย เฉพาะและม ความร ความเข าใจในการท า ตลาดภายในประเทศญ ป น (5) ญ ป นเป นประต การค าส ตลาดเอเช ย เช น จ น อาเซ ยน และเอเช ย ตะว นออกเฉ ยงเหน อ ฯลฯ และ (6) สภาพแวดล อมและการดารงช ว ตม ความปลอดภ ยและความสะดวกสบาย JETRO จ ดต งศ นย บร การเบ ดเสร จเพ อให ข อม ลและอ านวยความสะดวกแก น กธ รก จต างประเทศใน การจ ดต งธ รก จในญ ป น โดยนาหน วยงานภาคร ฐและเอกชนท เก ยวข องมาต งอย ในสถานท เด ยวก น (One Stop Business Support) ซ งพร อมให ค าปร กษาการลงท นในญ ป นในกร งโตเก ยวและเม องหล ก เช น โยโกฮามา นาโกยา โอซาก า โกเบ และฟ ก โอกะ เป นต น การจ ดงานแสดงส นค าและโครงการส มมนาเพ อให ผ ลงท นต างชาต มาท า ความร จ กก บผ ประกอบการญ ป น โดยสาขาธ รก จท ร ฐบาลม นโยบายส งเสร มการลงท น ได แก การผล ตช นส วน ยานยนต บร การค าปล ก (เช น ห างสรรพส นค า ร านสะดวกซ อ ร านจ าหน ายส นค าราคาแพง) การผล ตส นค า และบร การด านเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร (เช น บร การโทรศ พท เคล อนท ผล ตแผงวงจรไฟฟ าและ อ ปกรณ คล นความถ ด วยว ทย บร การตลาดออนไลน และเกมส ) การผล ตส นค าเทคโนโลย ช วภาพ การผล ต ส นค าและบร การด านส ขภาพ (เช น ผล ตยา อ ปกรณ การแพทย อาหารเพ อส ขภาพ และบร การทางการแพทย ) และการทาธ รก จผล ตส นค าและบร การส งแวดล อม (เช น การสร างเม องส งแวดล อม) ท งน ท ผ านมา หล งจากท ญ ป นได เร มนโยบาย Investing in Japan น น ม น กธ รก จต างชาต ท สนใจและเข าไปลงท นในญ ป นมากแล ว ได แก สหร ฐอเมร กา จ น อ งกฤษ เยอรม น และไต หว น เป นต น โดยท ผ านมาม น กธ รก จไทยไปลงท นในญ ป น แล วโดยผ านการสน บสน นของ JETRO ได แก บร ษ ท IPSTAR จ าก ด ก อต งธ รก จในกร งโตเก ยวต งแต ป 2550 ท าธ รก จด านให บร การระบบส อสารดาวเท ยมบรอดแบนด (Broadband Satellite System) เช อมโยงจาก ดาวเท ยมไทยคม 4 ของบร ษ ท ไทยคม จาก ด (มหาชน) ของไทย ภายใต กฎหมายญ ป นได ส งเสร มให คนต างชาต จ ดต งธ รก จในญ ป นใน 4 ร ปแบบ ได แก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 10

137 (1) ส าน กงานต วแทน (Representative Office) ท าหน าท เป นต วแทนท าส ญญาหร อธ รกรรมแทน สาน กงานใหญ ในต างประเทศหร อบร ษ ทในเคร อ โดยจ าก ดหน าท เป นเพ ยงผ ประสานงาน รวบรวมข อม ล ว จ ย ตลาด ประชาส มพ นธ โฆษณาก จการ แต ไม ได เป นผ ท าการขายส นค า/บร การเอง ท งน ญ ป นอน ญาตให ต างชาต ต งสาน กงานต วแทนได โดยไม ต องจดทะเบ ยนพาณ ชย (2) ส าน กงานสาขา (Branch Office) โดยญ ป นก าหนดให ต างชาต ท จ ดต งส าน กงานสาขาต องจด ทะเบ ยน (3) บร ษ ทจ าก ด โดยต างชาต จะต องเล อกท จะจ ดต งบร ษ ทในเคร อในล กษณะเป นบร ษ ทร วมท น (Kabushiki-Kaisha) บร ษ ทในเคร อ (Subsidiary Company) หร อบร ษ ทจ าก ด (Godo-Kaisha) ซ งการจ ดต ง บร ษ ทในเคร อท กประเภทในญ ป นจะต องจดทะเบ ยนพาณ ชย และ (4) ห างห นส วน ได แก ห างห นส วนจ าก ด (Goshi-Kaisha) และห างห นส วนสาม ญ (Gomei-Kaisha) ซ งการจ ดต งห างห นส วนจ าก ดต องม การจดทะเบ ยนพาณ ชย โดยหน วยงานของญ ป นท ร บจดทะเบ ยนพาณ ชย ได แก ส าน กน ต การ (Legal Affairs Bureau) และหากก จการม ก าไร จะเส ยภาษ น ต บ คคลและภาษ ต าง ๆ ท เก ยวข อง เช น ภาษ บาร งท องท ภาษ โรงเร อน และภาษ ธ รก จในอ ตราก าวหน า กล าวค อ เส ยภาษ ฯ ในอ ตราร อยละ ส าหร บธ รก จท ม ก าไรไม เก น 4 ล านเยน และเส ยภาษ ฯ ในอ ตราร อยละ ส าหร บธ รก จท ม ก าไร ต งแต 4-8 ล านเยน และเส ยภาษ ฯ ในอ ตราร อยละ สาหร บธ รก จท ม กาไรเก นกว า 8 ล านเยน นอกจากน การจ ดต งธ รก จในญ ป นอย างน อยท ส ดต องปฏ บ ต ตามกฎหมายส าค ญท เก ยวข อง ได แก กฎหมายมาตรฐานแรงงานซ งกาหนดมาตรฐานข นต าและสภาพการทางานท นายจ างต องจ ดให ล กจ าง (ป จจ บ น ญ ป นก าหนดให แรงงานท างานไม เก นส ปดาห ละ 40 ช วโมง หร อ 8 ช วโมง/ว น ยกเว นบางธ รก จท อน ญาตให แรงงานทางานได ไม เก นส ปดาห ละ 44 ช วโมง เช น ห างสรรพส นค า ร านเสร มสวย โรงภาพยนตร โรงพยาบาล ร านอาหาร และสถานบ นเท ง เป นต น) กฎหมายความปลอดภ ยในอ ตสาหกรรมและส ขอนาม ยซ งก าหนด มาตรฐานข นต าเก ยวก บส ขอนาม ยและความปลอดภ ยในสถานประกอบการ กฎหมายความเสมอภาคในการ ท างานซ งนายจ างต องเป ดโอกาสให ชายและหญ งได ร บโอกาสเท าเท ยมก นในการได ร บการว าจ างเข าท างาน กฎหมายค าจ างข นต า (ป จจ บ นค าแรงข นต าในกร งโตเก ยวอย ท 821 เยน/ช วโมง) กฎหมายประก นส ขภาพ และกฎหมายเคร องหมายการค า นโยบายด านพล งงาน ญ ป นน บเป นประเทศท ม การใช พล งงานต อรายได ประชาชาต อย างม ประส ทธ ภาพมากท ส ดในโลก อย างไรก ตาม ญ ป นต องพ งพาการน าเข าพล งงานในร ปแบบต าง ๆ รวมก นมากถ งร อยละ 97 ของพล งงาน ท งหมด ท าให ต องค าน งถ งความม นคงด านพล งงาน ประส ทธ ภาพเช งเศรษฐก จควบค ไปก บความย งย นของ ส งแวดล อมไปพร อมก น ในภาพรวม ญ ป นอาศ ยแหล งพล งงานท มาจากเช อเพล งฟอสซ ลและเป นพล งงานท ไม สามารถใช ทดแทนได (Non Renewable Energy) เช น น าม นด บ ถ านห น ก าซธรรมชาต และผล ตภ ณฑ ป โตรเล ยมมากถ งร อยละ 82 จากแหล งพล งงานน วเคล ยร ประมาณร อยละ 15 และแหล งพล งงานท เป น พล งงานทดแทนหร อพล งงานทางเล อก (Renewable or Alternative Energy) เช น พล งน า พล งานความ ร อนใต พ ภพ พล งงานแสงอาท ตย พล งงานลม และพล งงานช วมวล อ กประมาณร อยละ 3 ญ ป นได ก าหนดนโยบายพล งงานโดยม พ นฐานจากป จจ ยหล ก 2 ด าน ได แก (1) ความม นคงด าน พล งงาน และ (2) การลดก าซเร อนกระจกเพ อแก ไขป ญหาการเปล ยนแปลงภ ม อากาศโลก โดยในภาพรวม นโยบายพล งงานม กรอบการดาเน นการเป น 3 ระยะ ประกอบด วย (1) กรอบระยะส น (ป ) ประกอบด วยมาตรการต าง ๆ ด งน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 11

138 ผล กด นให อ ตสาหกรรมหล ก 4 ประเภทของญ ป น ได แก กระดาษ ซ เมนต เคม และเหล กลด ส ดส วนการพ งพาเช อเพล งจากน าม นด บ โดยห นมาใช พล งงานทางเล อกอ น ๆ โดยเฉพาะ ก าซธรรมชาต แทนและสามารถลดส ดส วนการพ งพาเช อเพล งน าม นด บลงได ร อยละ 2-10 ผล กด นการอน ร กษ พล งงานและใช พล งงานทางเล อก เช น ช วมวล แสงอาท ตย พล งงานใต พ นพ ภพ แทนการใช น าม นด บ รวมท งสารองเช อเพล งในปร มาณท เหมาะสมและพอเพ ยง สน บสน นให ภาคเกษตรในญ ป นห นมาใช การสร างความอบอ นในเร อนเพาะปล กแทนการใช เตาน าม นก าด สน บสน นให ภาคประมงในญ ป นเปล ยนมาใช เคร องยนต 2 จ งหว ดแทนเคร องยนต 4 จ งหวะ ในเร อประมงขนาดเล ก ส งเสร มให ภาคขนส งในญ ป นเพ มยอดขายรถยนต ไฮบร ด รถด เซลมลพ ษต า รถใช เช อเพล ง ก าซธรรมชาต รถยนต ขนาดเล ก การส งเสร มการใช รถประหย ดพล งงานและเป นม ตรก บ ส งแวดล อม (Eco Car) และการลดภาษ รถ Eco Car ส งเสร มการสร างโรงงานพล งงานน วเคล ยร ร นใหม ท ปลอดภ ยมากข นและม ต นท นการผล ต พล งงานท ถ กกว าพล งงานฟอสซ ล และลดการปล อยก าซเร อนกระจกลดได ถ ง 34 เท า ส งเสร มการผล ตเช อเพล งช วมวล (Biofuel) เพ มข นจากเด มม ก าล งการผล ตรวมป ละ 22 ล านก โลล ตรเป น 50 ล านก โลล ตร ส งเสร มการใช พล งงานไฟฟ าจากแสงอาท ตย โดยสน บสน นเง นสมทบส าหร บการต ดต ง อ ปกรณ (Solar Power) การนารายจ ายในการต ดต งอ ปกรณ พล งงานไฟฟ าจากแสงอาท ตย ในบ านไปใช ลดหย อนภาษ เง นได ผล กด นการใช แต มอน ร กษ (Eco Point) เพ อส งเสร มการใช รถยนต และอ ปกรณ ไฟฟ า เช น เคร องปร บอากาศ ต เย น โทรท ศน ส ญญาณด จ ตอล ท ประหย ดเช อเพล ง ผล กด นให ท กประเทศท ลงส ตยาบ นในพ ธ สารเก ยวโตดาเน นการเพ อบรรล ตามเป าหมายของ ตนเองให ได ภายในป 2555 รวมท งประเทศท ไม ม พ นธกรณ ด งกล าวก ควรพยายามลดการ ปล อยก าซเร อนกระจกของตนด วย (2) กรอบระยะกลาง (ป ) ประกอบด วยมาตรการต าง ๆ ด งน ผล กด นการดาเน นมาตรการท อย ในกรอบระยะแรกให ม การดาเน นการอย างต อเน อง เน นการลดการปล อยก าซเร อนกระจกตามรายสาขาท ม ความพร อม (Sectoral Approach) โดยเฉพาะกล มสาขาพล งงาน (โรงไฟฟ าถ านห น โรงไฟฟ าพล งก าด) สาขาอ ตสาหกรรมผล ต (โรงงานเหล ก ซ เมนต เย อและกระดาษ รถยนต ) พ ฒนาผล ตภ ณฑ ประหย ดพล งงาน เช น รถยนต ไฮบร ด อ ปกรณ ไฟฟ า และไดโอดเร องแสง LED (3) กรอบระยะยาว (ป ) ซ งญ ป นก าหนดเป าหมายไว ว าต องม ส ดส วนการพ งพา พล งงานของตนเองได ร อยละ 70 (เพ มข นจากป 2551 ท ม ส ดส วนการพ งพาพล งงานของตนเองได เพ ยงร อยละ 38) ลดการปล อยก าซเร อนกระจกลงจากเด มได ร อยละ 50 และเป นผ น าระด บโลกด านระบบและส นค า พล งงาน โดยญ ป นได ผล กด นมาตรการต าง ๆ ด งน ปร บเพ มประส ทธ ภาพโรงงานไฟฟ าพล งก าซธรรมชาต ปร บเพ มประส ทธ ภาพโรงงานไฟฟ าถ านห น เพ มประส ทธ ภาพระบบตรวจจ บและเก บคาร บอนไดออกไซด พ ฒนาเทคโนโลย โรงงานน วเคล ยร โดยจะต งโรงงานน วเคล ยร ในญ ป นเพ มข นอย างน อย 14 โรง ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 12

139 พ ฒนาโรงงานไฟฟ าจากการตกกระทบของแสงบนว ตถ ท ม ความสามารถในการเปล ยน พล งงานแสงเป นพล งงานไฟฟ า (Photovoltaic) น าระบบอ จฉร ยะด านการขนส ง (Intelligent Transport System) มาใช เพ อบ งช ข อม ลการ เด นทางท ประหย ดต นท นและเวลาท ส ด การผล กด นการใช พาหนะเซลล เช อเพล ง (Fuel Cell Vehicle) รถยนต พล งไฟฟ า (Electric Car) และรถยนต ไฟฟ าแบบไฮบร ด และการผล ตว สด ใหม เพ อลดน าหน กต วรถ ส งเสร มบ านและอาคารประหย ดพล งงาน นโยบายส งแวดล อม ภายใต ย ทธศาสตร การเต บโตใหม ญ ป นให ความส าค ญอย างมากต อการพ ฒนาส งแวดล อมโดยไม ได จ าก ดเป าหมายการพ ฒนาส งแวดล อมอย เพ ยงการท าให สภาพแวดล อมด ข นเท าน น แต ย งรวมถ งการพ ฒนา ส นค าและบร การด านเทคโนโลย ส งแวดล อมเพ อจาหน ายในตลาดภายในประเทศและตลาดต างประเทศ โดยใน ประเทศญ ป นเองท งร ฐบาลญ ป น เอกชน และผ บร โภคต างม บทบาทส าค ญในการร วมพ ฒนาส งแวดล อม ท งน นโยบายและมาตรการด านส งแวดล อมท ใช อย ในญ ป นแบ งเป น 2 ส วน ได แก (1) การควบค มและกาก บด แล เช น การกาหนดมาตรฐานการปล อยก าซของโรงงานและรถยนต การ กาหนดมาตรฐานเทคโนโลย การออกกฎหมายควบค มการร ไซเค ลเคร องใช ไฟฟ าและรถยนต การ ควบค มการผล ตและการค าสารท ท าลายช นโอโซนตามพ ธ สารมอนทร ออล และการออก กฎระเบ ยบให ผ ประกอบการในเม องใหญ ท ใช พล งงานมากต องก าหนดมาตรการลดการปล อยก าซ คาร บอนไดออกไซด โดยก าหนดอ ตราการลดปร มาณคาร บอนไดออกไซด ท แตกต างก นออกไป ตามประเภทธ รก จ (2) การจ งใจ โดยกาหนดมาตรการจ งใจท งผ บร โภคและผ ประกอบการด านส งแวดล อม ได แก การออกมาตรการสน บสน นเง นท นส วนหน งส าหร บการพ ฒนาเทคโนโลย ท เก ยวข องก บการ ควบค มปร มาณการปล อยก าซส าหร บท กอ ตสาหกรรมท ใช ก าซคลอโรฟ ออโรคาร บอน (CFC) ในอ ปกรณ ทาความเย นเน องจากม ผลทาลายก าซโอโซน การออกระเบ ยบของกระทรวงเศรษฐก จ การค า และอ ตสาหกรรม (METI) เพ อส งเสร มการ ซ อพล งงานจากแสงอาท ตย แบบใหม และลดการใช พล งงานจากฟอสซ ล โดยผ กพ นให บร ษ ทผ ผล ตและผ ค าพล งงานไฟฟ าซ อพล งงานท นอกเหน อจากท ผล ตได จากแหล งท ผล ต พล งงานจากแสงอาท ตย (Photovoltaic) ในราคาท ก าหนด (กรณ ซ อจากบ านพ กอาศ ยใน ราคา 48 เยนต อก โลว ตถ กรณ ซ อจากแหล งอ นในราคา 24 เยนต อก โลว ตถ ) การจ งใจผ ประกอบการเพ อส งเสร มให เก ด Emission Rights Trading Systems ภายใต กลไกพ ธ สารเก ยวโต โดยร ฐบาลญ ป นให เง นสน บสน นผ ประกอบการในการปร บปร งอาคาร ส งก อสร างเพ อลดการปล อยก าซคาร บอนไดออกไซด โดยใช เทคโนโลย ประหย ดพล งงานและ ใช พล งงานทางเล อกอ นแทนน าม นป โตรเล ยม ซ งช วยให การค าขายโควตา Emission Quotas เก ดข นได กลไกการพ ฒนาท สะอาด (Clean Development Mechanism - CDM) ภายใต พ ธ สาร เก ยวโต โดยร ฐบาลญ ป นส งเสร มให ภาคเอกชนไปลงท นในโครงการลดการปล อยก าซเร อน กระจกในประเทศกาล งพ ฒนาเพ อใช ปร มาณก าซท ลดได ในการค านวณให ได เป าหมายการลด ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 13

140 การปล อยก าซเร อนกระจกของตน โดยร ฐบาลญ ป นจะให การสน บสน นเร องการฝ กอบรม พ ฒนา การศ กษาความเป นไปได การสน บสน นด านการเง น และการซ อส ทธ Emission Rights การจ งใจให ผ บร โภคเล อกใช ส นค า เช น ระบบแต มอน ร กษ (Eco Point) ในการซ อเคร องใช ไฟฟ า ท ได มาตรฐานประส ทธ ภาพพล งงานตามท ร ฐก าหนด โดยประส ทธ ภาพด านพล งงานของ ส นค าจะก าหนดด วยจ านวนดาว ส นค าท ม 4 ดาว หร อมากกว าจะได ร บ Eco-Point ซ งม ม ลค าเป นจานวนเง นเท าก บร อยละ 5 หร อ 10 ของราคาส นค าข นอย ก บชน ดส นค า นอกจากน ระบบ Eco-Point ย งขยายไปครอบคล มกรณ บ านพ กอาศ ย ซ งผ บร โภคจะได ร บ Point จาก การก อสร างบ านพ กหล งใหม ท เป นม ตรต อส งแวดล อม หร อปร บปร งบ านพ กอาศ ยให เป นม ตร ต อส งแวดล อมมากข น อาท การต ดกระจก 2 ช น (Dual Sash) ท ช วยร กษาอ ณหภ ม ภายใน ห องหร อการต ดต งฉนวนก นความร อนท พ นและผน ง เป นต น การยกเว นภาษ ส าหร บรถยนต ท เป นม ตรก บส งแวดล อม (Eco Friendly Cars) มาตรการน เร มต งแต เด อนเมษายน 2552 จนถ งส นเด อนม นาคม 2555 ภายใต มาตรการน ภาษ น าหน ก รถยนต และภาษ สรรพสาม ตจะลดลงร อยละ 100, 75 หร อ 50 ข นอย ก บระด บความเป นม ตร ต อส งแวดล อมและประส ทธ ภาพในการประหย ดพล งงานของรถยนต ใหม ท ผ บร โภคซ อ การจ งใจผ บร โภคและผ ประกอบการในการซ อพล งงานทางเล อก เคร องใช ไฟฟ า รถยนต หร อ บ านท ประหย ดพล งงาน เช น มหานครโตเก ยวให เง นสน บสน นหร อให เง นก แก เอกชนท ต องการเปล ยนรถยนต เป นรถยนต พล งงานไฟฟ า หร อรถยนต ไฮบร ด เป นต น นโยบายปร บโครงสร างอ ตสาหกรรม ผลจากการท ญ ป นประสบภาวะเศรษฐก จตกต ามาเป นเวลากว าทศวรรษและประสบภาวะ ความสามารถในการแข งข นลดลงตามลาด บ โดยในป 2543 ญ ป นจ ดอย ในประเทศผ นาอ นด บท 3 ของโลกด าน การม ผล ตภ ณฑ มวลรวมภายในประเทศต อห ว (GDP per Capita) ส งท ส ด แต ในป 2551 ได ถ กลดอ นด บลง เป นอ นด บท 23 ของโลก ขณะเด ยวก นในป 2533 ญ ป นถ กจ ดอย ในประเทศผ น าอ นด บท 1 ของโลกด านข ด ความสามารถในการแข งข นของสถาบ น IMD แต ในป 2551 ได ถ กลดลงเป นอ นด บท 22 ของโลก ซ งหาก พ จารณาในเช งโครงสร างอ ตสาหกรรมท ผ านมา พบว า โครงสร างอ ตสาหกรรมของญ ป นพ งพาอย ก บ อ ตสาหกรรมเพ ยงไม ก ประเภท เช น ยานยนต และอ เล กทรอน กส ประกอบก บในอ ตสาหกรรมประเภทเด ยวก น ก ม ผ แข งข นอย มากรายทาให แข งข นต ดราคาก นเอง ต วอย างเช น อ ตสาหกรรมผล ตโทรท ศน LCD : กรณ ของญ ป นจะม ผ น าตลาดจ านวนมาก ได แก Sony, Sharp, Panasonic และ Funai Electric ขณะท กรณ ของตลาดอเมร กาเหน อจะม ผ น าตลาด เพ ยงรายเด ยว ค อ Vizio (สหร ฐอเมร กา) กรณ ของตลาดย โรปจะม ผ น าตลาดเพ ยงรายเด ยว ค อ Philips (เนเธอร แลนด ) และกรณ ตลาดเกาหล ใต จะม ผ น าตลาดอย 2 ราย ได แก Samsung และ LGE ท าให การแข งข นระหว างผ ผล ตในประเทศญ ป นม ความเข มข นมากกว า เม อเท ยบก บในตลาดอเมร กาเหน อ ย โรป และเกาหล ใต อ ตสาหกรรมผล ตรถไฟ : กรณ ของญ ป นจะม ผ น าตลาดจ านวนมาก ได แก Nippon Sharyo, Hitachi, Kawasaki Heavy Industries, Tokyu Car และ Kinki Sharyo ขณะท กรณ ของ ตลาดอเมร กาเหน อจะม ผ น าตลาดเพ ยงรายเด ยว ค อ Bombardier (แคนาดา) กรณ ของ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 14

141 ตลาดย โรปจะม ผ น าตลาด ค อ ALSTOM (ฝร งเศส) Siemens (เยอรม น) และกรณ ตลาด เกาหล ใต จะม ผ น าตลาดรายเด ยว ได แก Hyundai Rotem ท าให การแข งข นระหว างผ ผล ต ภายในประเทศญ ป นม ความเข มข นมากกว าเม อเท ยบก บในตลาดอเมร กาเหน อ ย โรป และ เกาหล ใต อ ตสาหกรรมพล งงานน วเคล ยร : กรณ ของญ ป นม ผ น าตลาดจ านวนมาก ได แก Toshiba, Hitachi และ Mitsubishi Heavy Industries ขณะท กรณ ของตลาดอเมร กาเหน อจะม ผ น า ตลาดเพ ยงรายเด ยว ค อ GE (สหร ฐอเมร กา) กรณ ของตลาดย โรปจะม ผ น าตลาด ค อ AREVA (ฝร งเศส) และกรณ ตลาดเกาหล ใต จะม ผ น าตลาดรายเด ยว ได แก Doosan Heavy Industries and Construction ทาให การแข งข นระหว างผ ผล ตภายในประเทศญ ป นม ความ เข มข นมากกว าเม อเท ยบก บในตลาดอเมร กาเหน อ ย โรป และเกาหล ใต อ ตสาหกรรมผล ตอ ปกรณ ถ ายภาพเพ อการว น จฉ ยทางการแพทย : กรณ ของญ ป นจะม ผ น า ตลาดจ านวนมาก ได แก Toshiba Medical, Hitachi Medico, Shimadzu และ Aloka ขณะท กรณ ของตลาดอเมร กาเหน อจะม ผ น าตลาดเพ ยงรายเด ยว ค อ GE (สหร ฐอเมร กา) กรณ ของตลาดย โรปจะม ผ น าตลาด ค อ Philips (เนเธอร แลนด ) ท าให การแข งข นระหว าง ผ ผล ตในประเทศญ ป นม ความเข มข นมากกว าเม อเท ยบก บในตลาดอเมร กาเหน อและย โรป นอกจากสภาพป ญหาท เก ดจากโครงสร างอ ตสาหกรรมกระจ กต วอย เพ ยงไม ก ประเภทแล ว ธ รก จญ ป น ย งประสบป ญหาด านค าแรงงานและต นท นการท าธ รก จส งท าให ความสามารถท าก าไรลดลงเม อเท ยบก บ ต างชาต โดยเฉพาะประเทศค แข งในภ ม ภาคเอเช ย เช น จ น เกาหล ใต อ นเด ย และอาเซ ยน ท าให ม ลค าการ ส งออกส นค าท ญ ป นเคยเป นผ น าตลาดหลายรายการลดลง เช น อ ปกรณ ส อสารและโทรคมนาคม เคร องจ กร และอ ปกรณ ไฟฟ า อ ปกรณ ก งต วนา เคม ภ ณฑ และซ เมนต นอกจากน ย งท าให บร ษ ทของญ ป นและบร ษ ทของต างชาต ท เคยต งอย ในญ ป นต ดส นใจย ายฐานการ ผล ตไปย งประเทศอ น เช น บร ษ ทผ ผล ตโทรศ พท Nokia ของฟ นแลนด ซ งเด มเคยต งศ นย ว จ ยและพ ฒนาอย ณ กร งโตเก ยวได ย ายทาเลท ต งไปอย ท ส งคโปร ต งแต ป 2552 บร ษ ทผ ผล ตอ ปกรณ การแพทย ของสหร ฐอเมร กา Medtronic (Pacemakers) ได ย ายสาน กงานใหญ ประจ าภ ม ภาคเอเช ยจาก ณ กร งโตเก ยว ไปต งอย ท ส งคโปร ต งแต ป 2552 บร ษ ทผ ผล ตจอโทรท ศน LCD ของ Sharp ญ ป นได ย ายศ นย การออกแบบและการพ ฒนาจาก ญ ป นไปต งอย ณ นครหนานจ ง ประเทศจ น เน องจากจ นม มาตรการส งเสร มการลงท นด วยการลดหย อนภาษ น ต บ คลจากเด มร อยละ 25 ของยอดรายได เหล อเพ ยงร อยละ 15 ส าหร บอ ตสาหกรรมใช เทคโนโลย ช นส ง บร ษ ทผ ผล ตยาจากสว ตเซอร แลนด Novartis ได ย ายศ นย ว จ ยและพ ฒนายาซ งเด มเคยต งอย ณ ญ ป นในป 2551 เพ อย ายไปอย ท มหานครเซ ยงไฮ ประเทศจ น บร ษ ทผ ผล ตอ ปกรณ อ เล กทรอน กส Fujitsu ของญ ป นได ย ายศ นย ว จ ยและพ ฒนาเทคโนโลย จากเด มท ต งอย ในญ ป นไปอย ท ส งคโปร เน องจากได ร บส ทธ ประโยชน การ ลดหย อนภาษ น ต บ คคลและภาษ ส งเสร มการลงท นท ด กว าในญ ป น ส วนบร ษ ทผ ผล ตส นค าอ ปโภคบร โภคของ สหร ฐอเมร กา P&G ได ย ายสาน กงานใหญ ประจาภ ม ภาคเอเช ยจากเม องโกเบ ญ ป น ไปอย ท ส งคโปร แล วต งแต ป 2552 นอกจากน บร ษ ทผ ผล ตรถยนต ญ ป น Nissan ได ย ายฐานการผล ตรถน สส นร น March จากเด มท อย ณ ญ ป นไปอย ท ไทย เน องจากได ร บการส งเสร มการลงท นจากร ฐบาลไทยด านการยกเล ก/ลดหย อนภาษ น ต บ คคล ผลจากสภาพป ญหาอ ปสรรคท เก ดข นในตอนต น รวมท งการประกาศย ทธศาสตร การเต บโตใหม ท าให ญ ป นกาหนดนโยบายปร บโครงสร างอ ตสาหกรรมของญ ป น ม ว ตถ ประสงค เพ อให ญ ป นผ านพ นว กฤตเศรษฐก จ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 15

142 ตกต าและกล บมาเป นผ น าอ ตสาหกรรมของโลกและเป นอ ตสาหกรรมท สอดคล องก บกระแสการเปล ยนโลก โดยภาคร ฐประกาศนโยบายเช งกว าง (Horizontal Policies) เพ อสน บสน นอ ตสาหกรรมท วไปของญ ป น ด งน (1) นโยบายเพ อพ ฒนาญ ป นให เป นศ นย กลางอ ตสาหกรรมของเอเช ย โดยม มาตรการ ด งน จ งใจให ต างชาต มาลงท นในญ ป น โดยเฉพาะธ รก จท เก ยวข องก บการว จ ยและพ ฒนา ธ รก จท ใช ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ช นส ง และธ รก จท ต องการใช ญ ป นเป นประต การค าเช อมก บ ภ ม ภาคเอเช ย พ ฒนาส ความเล ศในการพ ฒนาทร พยากรมน ษย ระหว างประเทศเพ อรองร บการเต บโตของ อ ตสาหกรรมใหม เช น อ ตสาหกรรมท ใช ว สด ข นส ง นาโนเทคโนโลย ปร บปร งระบบและโครงสร างพ นฐานการขนส งและโลจ สต กส รวมท งส งเสร มนโยบายเป ดเสร การบ น การลงท นเพ มข นในโครงสร างพ นฐานท าเร อเพ อให สามารถขนถ ายส นค าจากเร อ ขนาดใหญ และการผล กด นให ม การยอมร บมาตรฐานส นค า/บร การด านเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร จ ดต งศ นย ประสานเพ อผล กด นโครงการด านอ ตสาหกรรมเป าหมาย (Strategic Center) เช น ศ นย การส งเสร มการจ ดท าช มชนอ จฉร ยะ (Smart Communities) การจ ดต งศ นย ส งเสร ม อ ตสาหกรรมท เก ยวก บช ว ตและส ขภาพ และศ นย นว ตกรรมและการออกแบบ เป นต น (2) นโยบายปฏ ร ปภาษ น ต บ คคลให สอดคล องก บมาตรฐานสากล โดยม มาตรการ ด งน ลดหย อนภาษ น ต บ คคลลงร อยละ 5 เพ อให สอดคล องก บย ทธศาสตร เต บโตใหม และ สอดคล องก บมาตรฐานนานาประเทศท ส วนใหญ ร ฐจะเร ยกเก บภาษ อ ตราร อยละ ลดหย อน/ยกเว นภาษ เพ อส งเสร มการลงท นในธ รก จว จ ยและพ ฒนาและอ ตสาหกรรมร ปแบบ ใหม ท ใช เทคโนโลย ข นส ง (3) นโยบายส งเสร มการปร บโครงสร างอ ตสาหกรรมและการควบก จการ โดยม มาตรการ ด งน ส งเสร มการควบรวมก จการเพ อให ธ รก จญ ป นอย รอดในระยะกลางและระยะยาวท สอดคล อง ก บนโยบายแข งข นทางการค า สน บสน นการพ ฒนาฝ ม อแรงงานในสถาบ นอาช วศ กษา และการเพ มงบประมาณอ ดหน นภาค ธ รก จในการว าจ างผ ไม ม งานทาให เข าไปทางานเพ มข น ให ความช วยเหล อทางการเง นแก ธ รก จเพ อปร บโครงสร าง ส งเสร มระบบธรรมาภ บาล โดยเฉพาะด านแต งต งกรรมการอ สระจากภายนอกมาเพ อให ความ ค ดเห นและแลกเปล ยนประสบการณ ทางานในส วนท เก ยวข อง (4) นโยบายการต างประเทศ โดยม มาตรการ ด งน ผล กด นให ภ ม ภาคเอเช ยยอมร บมาตรฐานส นค า/บร การเป าหมายของญ ป น อาท รถยนต เคร องใช ไฟฟ า อ ปกรณ อ เล กทรอน กส ซอฟแวร และอาหาร ยกระด บความส มพ นธ ก บประเทศในเอเช ย โดยใช การท าความตกลงห นส วนเศรษฐก จ (EPA) และความตกลงการค าเสร (FTA) ก บต างประเทศ ตลอดจนส งเสร มน กธ รก จไปร บงานการ ก อสร างโครงสร างพ นฐานและว ศวกรรมและขยายธ รก จในเอเช ย พ ฒนาระบบใหม เพ อใช เป นกลไกบร หารการปล อยก าซเร อนกระจก โดยผล กด นให ประเทศ ผ ใช พล งงานจะต องม ส วนร วมในการลดการปล อยก าซเร อนกระจก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 16

143 (5) นโยบายยกระด บและร กษาความสามารถอ ตสาหกรรมหล ก ม มาตรการ ด งน ส งเสร มการลงท นภายในประเทศ โดยเฉพาะการลงท นในธ รก จสร างก าซคาร บอนต า พ ฒนาว ชาช พในระด บปฏ บ ต การ โดยจ ดต งว ทยาล ยอาช วะในภ ม ภาค ส งเสร มให ผ เช ยวชาญ ด านท กษะการปฏ บ ต งานในภาคอ ตสาหกรรมมาถ ายทอดความร และประสบการณ ส งเสร ม ความร วมม อระหว างภาคอ ตสาหกรรมและภาคว ชาการเพ อร วมก นพ ฒนานว ตกรรมท ใช ประโยชน ได ในเช งพาณ ชย สน บสน นการบ มเพาะธ รก จเพ อก าวไปส การทาธ รก จระหว างประเทศ จ ดต งศ นย ว ดและประเม นผลการปฏ บ ต งานร วมระหว างบร ษ ทต าง ๆ ส าหร บธ รก จผล ต แบตเตอร ห นยนต เคม ภ ณฑ และนาโนเทคโนโลย ร กษาความต อเน องในการสร างเคร อข ายว สาหก จ (Cluster) เพ อให ธ รก จท เก ยวข องก นมา ท างานอย ในพ นท เด ยวก นเพ อใช ประโยชน จากโครงสร างพ นฐานร วมก น และม การ แลกเปล ยนความร และประสบการณ ระหว างก น ให ความช วยเหล อทางว ชาการและเง นท นสาหร บก จการขนาดกลางและย อม (SME) (6) นโยบายส งเสร มการว จ ยและพ ฒนาเพ อสร างค ณค าใหม (New Values) ม มาตรการ ด งน ส งเสร มอ ตสาหกรรมสร างสรรค (Creative Industry) โดยจ ดต งส าน กงานส งเสร ม อ ตสาหกรรมสร างสรรค เช น ธ รก จออกแบบผล ตภ ณฑ แอน เมช น ภาพยนตร บ นเท ง การ แสดง การท องเท ยว และแฟช น และส งเสร มแนวค ดน ยมความเป นญ ป น (Cool Japan) สาหร บตลาดภายในประเทศและตลาดต างประเทศ เช น จ น และอาเซ ยน เพ มงบประมาณการลงท นด านการว จ ยและพ ฒนา (ม ค าไม น อยกว าร อยละ 1 ของ GDP) ก อสร างศ นย ว จ ยใหม ด านนาโนเทคโนโลย ท เป นการท างานร วมก นระหว างภาคเอกชนก บ ว ชาการ เผยแพร ผลงานว จ ยและพ ฒนาในต างประเทศ พ ฒนาทร พยากรมน ษย ทางว ชาการให ม องค ความร ท หลากหลาย จ ดต งศ นย บร การเบ ดเสร จเพ อปกป องทร พย ส นทางป ญญาและสน บสน นให ธ รก จเร งใช ประโยชน ทร พย ส นทางป ญญา (7) นโยบายใช เทคโนโลย สารสนเทศเพ อสน บสน นการพ ฒนาอ ตสาหกรรมในภาพรวม ม มาตรการ ด งน ส งเสร มการใช คอมพ วเตอร ทางานร วมก นเพ อเช อมโยงก นผ านเคร อข ายแบบกร ดและแบ งก น ประมวลผล (Cloud Computing) จ ดทามาตรฐานซอฟแวร ของญ ป น (8) นโยบายเพ มข ดความสามารถทร พยากรมน ษย เพ อให สอดคล องก บโครงสร างอ ตสาหกรรม ม มาตรการ ด งน อานวยความสะดวกในการเปล ยนสายอาช พเพ อให สอดคล องก บโครงสร างอ ตสาหกรรม จ ดทามาตรฐานว ชาช พแห งชาต ของญ ป น ส งเสร มการฝ กอบรมและพ ฒนาฝ ม อแรงงาน (9) นโยบายการเง นอ ตสาหกรรมเพ อเร งการเต บโต ม มาตรการ ด งน ส งเสร มให ก จการขนาดกลางและย อมเข าถ งแหล งเง นเพ อการขยายก จการ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 17

144 ออกแบบระบบบ ญช ธ รก จเพ อให เอ อต อการเต บโตทางเศรษฐก จ นอกจากนโยบายเช งกว าง (Horizontal Policies) เพ อสน บสน นอ ตสาหกรรมท วไปของญ ป นแล ว ร ฐบาลญ ป นต องการผล กด นการปร บโครงสร างอ ตสาหกรรมจากเด มท ใช มาตลอดระยะเวลากว าสองทศวรรษ กล าวค อ เป นโครงสร างอ ตสาหกรรมจากเด มท พ งพาก บอ ตสาหกรรมยานยนต เป นหล กแต เพ ยงสาขาเด ยว (Mono Pole Structure) โดยต องการผล กด นให ปร บโครงสร างใหม ให โครงสร างอ ตสาหกรรมของญ ป นพ งพา ก บอ ตสาหกรรมหลายสาขา (Multi Pole Structure) ได แก (1) อ ตสาหกรรมท เก ยวก บโครงสร างพ นฐาน ประกอบด วยก จการประปา ไฟฟ า พล งงานถ านห น พล งงานน วเคล ยร พล งงานทดแทน การจ ดการขยะและร ไซเค ล รถไฟ อวกาศ เทคโนโลย และ การส อสาร และน คมอ ตสาหกรรม โดยร ฐจะส งเสร มการผล ตและการส งออกด วยการให ความ ช วยเหล อด านการเง นและการจ บค ทางธ รก จก บต างประเทศ (2) อ ตสาหกรรมท แก ไขว กฤตส งแวดล อมและพล งงาน ประกอบด วยการผล ตรถยนต ประหย ด พล งงานและเป นม ตรส งแวดล อม แบตเตอร ล เธ ยม เซลล พล งงานแสงอาท ตย ไดโอดเร องแสง การ พ ฒนาช มชนอ จฉร ยะ (Smart Community) การพ ฒนาระบบส งไฟฟ าอ จฉร ยะ (Smart Grid) และบ านอ จฉร ยะ (Smart House) ท ต ดต งอ ปกรณ ประหย ดพล งงาน โดยร ฐบาลจะส งเสร มให ญ ป นเป นฐานการว จ ยพ ฒนาและการผล ตด วยการจ ดให ม โครงสร างพ นฐานท ครบวงจร และ ส งเสร มให คนญ ป นและตลาดต างประเทศใช ส นค าด งกล าว (3) อ ตสาหกรรมสร างสรรค ประกอบด วยแฟช น อาหารและขนมญ ป น ท องเท ยว ด จ ตอลคอนเทนท ภาพยนตร และศ ลปะห ตถกรรม โดยน าอ ตสาหกรรมสร างสรรค ท ญ ป นม จ ดเด นอย แล วมาใช ประโยชน เช งพาณ ชย มากข น จ ดต งสาน กงานอ ตสาหกรรมสร างสรรค แห งชาต เพ อเป นต วกลางใน การประสานงานและข บเคล อนนโยบายและก จกรรมท เก ยวข อง เช น การจ ดเวท ส มมนาและ น ทรรศการ การส งเสร มการเจาะตลาดในต างประเทศ (4) อ ตสาหกรรมบร การทางการแพทย พยาบาล และบร การร บด แลเด ก โดยสน บสน นการเพ ม จ านวนก จการบร การทางการแพทย และพยาบาลท อย นอกระบบประก นส ขภาพ และม การ ให บร การท หลากหลาย ส งเสร มความร วมม อระหว างสถาบ นทางการแพทย ก บภาคธ รก จ การ พ ฒนาเคร อข ายระหว างสถาบ นทางการแพทย ภายในประเทศและต างประเทศ พ ฒนา สภาพแวดล อมด านการว จ ยและพ ฒนาให เอ อต อการผล ตยา เวชภ ณฑ และอ ปกรณ ทางการ แพทย และส งเสร มการท องเท ยวเพ อการร กษาพยาบาล (Medical Tourism) (5) อ ตสาหกรรมท ใช เทคโนโลย ช นส ง เช น การผล ตห นยนต ยานอวกาศ อากาศยาน เคม ภ ณฑ คาร บอนไฟเบอร และนาโนเทคโนโลย เป นต น โดยส งเสร มการลงท น การว จ ยพ ฒนา และการ ผล ตด วยการจ ดให ม โครงสร างพ นฐานท ครบวงจร นโยบายปฏ ร ปภาคเกษตร ภาคเกษตรเป นสาขาท ม ความส าค ญต อส งคมและว ฒนธรรมของญ ป น โดยเฉพาะข าวซ งเป นอาหาร หล กและเป นส นค าอ อนไหวในการเป ดการค าเสร ของญ ป นในท กเวท การค า อย างไรก ตาม ในด านเศรษฐก จ ภาคเกษตรม ความส าค ญไม มากน กเน องจากญ ป นเป นประเทศอ ตสาหกรรม โดยม ส ดส วนต อ GDP ลดลง ตามลาด บ โดยป 2503 ภาคเกษตรของญ ป นม ส ดส วนร อยละ 27 ของ GDP และในป 2533 และป 2553 ได ม ส ดส วนลดลงเหล อเพ ยงร อยละ 6 และ 4 ของ GDP ตามล าด บ และม การจ างงานค ดเป นร อยละ 28 ของ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 18

145 ประชากรในประเทศ ส นค าเกษตรท สาค ญของญ ป นเท ยบตามม ลค าผลผล ต ได แก ผ กและผลไม ข าว พ ชไร อ น ๆ (ข าวสาล ข าวบาร เลย ม นฝร ง ถ ว หอม) ผล ตภ ณฑ นม เน อว ว และเน อหม โดยพ นท ท าเกษตรส าค ญของ ญ ป นจะอย ทางตอนเหน อ เช น เกาะฮอกไกโด และเกษตรกรส วนใหญ ท าการเกษตรในคร วเร อนบนพ นท จ าก ด และไม ได ทาในเช งพาณ ชย ขนาดใหญ และม อาย มากกว า 60 ป หากเปร ยบเท ยบด านด ลการค าระหว างประเทศ พบว า ญ ป นเป นประเทศท น าเข าส นค าเกษตรส ทธ (Net Import) โดยม ม ลค าการนาเข าส นค าเกษตรมากกว าการส งออกส งถ ง 22 เท าต ว ซ งเป นส วนสะท อนว า ท ผ านมา ญ ป นเป นชาต ท ขาดความม นคงทางอาหาร (Food Security) โดยส นค าเกษตรท ญ ป นนาเข ามาก ได แก เน อหม ข าวโพด ผลไม สดและแห ง เน อว ว ถ วเหล อง ข าวสาล กาแฟ และผ กแช เย น เป นต น ส วนแหล งน าเข า หล กมาจากสหร ฐอเมร กา สหภาพย โรป จ น ออสเตรเล ย และไทย ขณะท ส นค าเกษตรและอาหารท ญ ป น ส งออก ได แก แป งสาล ขนมท าจากแป งและธ ญพ ช ผลไม สดและแห ง มะนาว บะหม ส าเร จร ป ซอสถ วเหล อง และชาเข ยว เป นต น ส วนตลาดท ญ ป นส งออกมาก ได แก ไต หว น สหร ฐอเมร กา ฮ องกง เกาหล ใต จ น และ สหภาพย โรป นโยบายภาคเกษตรของญ ป นถ กก าหนดข นโดยนโยบายของร ฐบาลและกฎหมายพ นฐานท เก ยวข อง ได แก กฎหมายว าด วยอาหาร เกษตร และพ นท ชนบท (Law on Food, Agriculture and Rural Areas) พ.ศ ท ม ว ตถ ประสงค หล กเพ อ (1) ร กษาเสถ ยรภาพของการผล ตอาหาร โดยควบค มการน าเข า การให เง น อ ดหน นการผล ต และการควบค มส นค าเกษตรคงคล งให ม ปร มาณเหมาะสม (2) บร หารการใช พ นท ในการท า เกษตรให เหมาะสม โดยการอน ร กษ ทร พยากรน าและท ด นให อย ในระด บท เหมาะสม (3) พ ฒนาการเกษตร อย างย งย น โดยพ ฒนาท ด นให ม ค ณสมบ ต ท เหมาะสมต อการท าเกษตร การพ ฒนาระบบชลประทานและคลอง ส งน า แรงงานภาคเกษตร และการก าหนดมาตรฐานส นค าเกษตรและอาหารของญ ป น และ (4) การพ ฒนา พ นท ในชนบทโดยปร บปร งสภาพการผล ตทางเกษตร สว สด การผ อาศ ยในเขตชนบท และโครงสร างพ นฐานท จาเป นในการดารงช ว ตในชนบท นอกจากนโยบายภาคเกษตรท จะต องสอดคล องก บกฎหมายพ นฐานข างต นแล ว ป จจ บ นร ฐบาลญ ป น ได ก าหนดนโยบายภาคเกษตรท สอดคล องก บย ทธศาสตร การเต บโตใหม (New Growth Strategy) ท ม ง ปร บเปล ยนเกษตรกรรม ป าไม และประมงเป นอ ตสาหกรรมท ม การเต บโต โดยเพ มความสามารถของญ ป นใน การพ งพาตนเองด านอาหาร (Food Self Sufficiency) ให ไม น อยกว าร อยละ 50 ของปร มาณอาหารท บร โภค ภายในประเทศ เพ มความสามารถในการพ งพาทร พยากรไม ในการพ งพาตนเองให ไม น อยกว าร อยละ 50 และ เพ มม ลค าการส งออกส นค าเกษตร ป าไม ประมง และอาหารเป น 1 หม นล านเยน โดยร ฐบาลได ออกนโยบาย เพ อบรรล เป าหมาย ได แก ประชาส มพ นธ ให คร วเร อนให เพ มประส ทธ ภาพและเทคโนโลย ท าเกษตรคร วเร อนเพ อเพ ม รายได แก เกษตรกร ส งเสร มการนาทร พยากรธรรมชาต ในท องถ นมาท าให เก ดประโยชน ในเช ง พาณ ชย มากข น รวมท งผล กด นการปร บเปล ยนภาคเกษตรกรรม ป าไม และประมงให เป น อ ตสาหกรรมท ม การเต บโตด วยการบ รณาการการทางานเช งห นส วนร วมก นระหว างเกษตรกร พ อค า โลจ สต กส และอ ตสาหกรรม เพ อให ญ ป นสามารถพ งพาอาหารท ผล ตได ภายในประเทศไม น อยกว าร อยละ 50 ของปร มาณอาหารท งหมดท บร โภคในญ ป น ประชาส มพ นธ และส งเสร มการให ความร แก ประชากรเพ อกระต นให บร โภคอาหารท ผล ตใน ญ ป น (Food Education - Shokuiku) ส งเสร มการเคล อนย ายส นค าจากแหล งผล ตส แหล ง ค าและแหล งบร โภค รวมท งใช ว ตถ ด บท ผล ตในญ ป น เช น ข าว ผลไม ผ ก ไข และเน อส ตว มา ใช ในการทาอาหารของชาต ตะว นตก แต ม ค ณสมบ ต ท ด กว า ค อ ม ไขม นน อย และม ประโยชน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 19

146 ต อส ขภาพมากกว าอาหารท น าเข าส าเร จร ปจากต างประเทศ รวมท งช วยให ญ ป นร กษาความ ม นคงทางอาหารของชาต ตนได เพ มข น ก าหนดให ส นค าเกษตร เช น ข าว เป นส นค าสงวน ท ม การก าหนดอ ตราภาษ ส ง และการ น าเข าจะต องอย ภายใต โควตาท เป นการซ อและบร หารโดยส าน กนโยบายท วไปด านอาหาร (General Food Policy Bureau) กระทรวงเกษตรและป าไม ญ ป น นอกจากน ญ ป นย ง ก าหนดให ส นค าเกษตรอ กหลายรายการย งคงภาษ ส งในท กเวท การเจรจาการค าระหว าง ประเทศ เช น น าผ งธรรมชาต ไข นก ธ ญพ ช พ ชน าม น แป ง และน าตาล เป นต น ก าหนดมาตรฐานด านอาหารปลอดภ ย (Food Safety) เพ อค มครองผ บร โภค โดยใช การ ประเม นความเส ยงการตรวจอาหารท น าเข าโดยใช เกณฑ ท ก าหนดจากหล กฐานทาง ว ทยาศาสตร และใช มาตรการเข มงวดในการก าหนดมาตรฐานส ขอนาม ยและส ขอนาม ยพ ช (SPS) ซ งป จจ บ นหลายประเทศ เช น สหร ฐอเมร กาขอให ญ ป นทบทวนลดความเข มงวดของ SPS การน าเข าผลไม หลายรายการ เช น แอปปร คอท เชอร ร พล ม แพร แอปเป ล และ วอลน ท เป นต น นอกจากน ญ ป นย งม การก าหนดมาตรการต ดฉลากอาหาร ( Food Labeling) ท ต องก าหนดแหล งท มาและค ณสมบ ต ของอาหารท ครบถ วนเพ อประก นความ ปลอดภ ยของอาหาร ส งเสร มการใช กลไกสหกรณ การเกษตร (Agricultural Cooperative) ในการสร างความ ร วมม อระหว างสมาช กสหกรณ การเกษตรตามความสม ครใจ รวมท งให สหกรณ การเกษตร เป นเคร องม อในการลดต นท นและเพ มความสามารถทางแข งข นของสมาช ก เช น ให สหกรณ เป นต วกลางในการขอความช วยเหล อทางว ชาการและว ตถ ด บการเกษตรก บร ฐ ให ความ ช วยเหล อด านส นเช อและบร การประก นภ ยแก สมาช ก และการจ ดสว สด การร กษาพยาบาล แก สมาช กฯ เป นต น ส งเสร มให ม การควบค มฟาร มและพ นท เพาะปล กของเกษตรกรรายย อยเพ อให ม การผล ตใน พ นท ท ใหญ มากข นและเก ดการประหย ดจากขนาดการผล ต ขยายการส งออกส นค าเกษตร ป าไม และประมงโดยใช การเจรจาการค าเสร และการยอมร บ มาตรฐานการตรวจสอบส นค าของญ ป น การเป ดช องทางการค าและกระจายส นค าใหม ใน ตลาดต างประเทศ และอ น ๆ 3.2 นโยบายด านการค าระหว างประเทศและการค าเสร ของญ ป น ญ ป นเป นประเทศท ส งเสร มการเป ดเสร การค าระหว างประเทศและผล กด นการเช อมโยงความส มพ นธ ทางการค าก บต างประเทศท งในเวท พห ภาค ภ ม ภาค และทว ภาค โดยภายใต เวท WTO รอบโดฮา ญ ป น พยายามช กจ งให สมาช ก WTO สร างความค บหน าในการเจรจาท กคร งท ม การประช ม ท งการเจรจาการค า ส นค าเกษตร ส นค าอ ตสาหกรรม และบร การ ตลอดจนพยายามเสนอประเด นเจรจาเร องใหม เช น การลงท น การแข งข นทางการค า และการเช อมโยงระหว างการค าก บส งแวดล อม ในส วนการเจรจาส นค าเกษตร ประเด นท ญ ป นให ความสนใจประกอบด วยการขอให ท กประเทศยกเล ก การเก บภาษ ส งออกและการสน บสน นภายในประเทศ โดยเฉพาะเร องการสน บสน นภายในประเทศ เป น ประเด นท ญ ป นให ความส าค ญมากท ส ดเน องจากต องการให ประเทศของตนสามารถพ งพาตนเองได ในทาง ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 20

147 อาหาร (Self Sufficiency) และร กษาส ทธ ของตนในการพ ฒนาภาคเกษตรและอาหารของประเทศ ตลอดจน การคงส ทธ ของประเทศในการกาหนดมาตรฐานส นค าอาหารและเกษตร ส วนด านภาคส นค าอ ตสาหกรรม ญ ป นผล กด นให สมาช ก WTO เป ดตลาดมากข น อ กท งสน บสน นให สมาช ก WTO ยกเล กมาตรการตอบโต การท มตลาด (Anti Dumping) ส าหร บส นค าอ ตสาหกรรม 2 เช น การ ยกเล กการเร ยกเก บค าธรรมเน ยมตอบโต การท มตลาดส นค ายานยนต และช นส วนยานยนต เหล ก และ เคร องจ กรกลไฟฟ าท น าเข าเพ อร กษาผลประโยชน ให ก บผ บร โภคซ งเป นผ ใช ส นค าเน องจากญ ป นเป นประเทศ ผ น าด านการส งออกส นค าอ ตสาหกรรมหล กท ม ศ กยภาพของโลก เช น ยานยนต อ ปกรณ อ เล กทรอน กส เคร องจ กรกลไฟฟ า และเคร องคอมพ วเตอร ตลอดจนเร ยกร องให สมาช ก WTO ผ อนคลายกฎระเบ ยบเพ อ อานวยความสะดวกทางการค าให รวดเร วและโปร งใสมากข น อาท พ ธ การศ ลกากร พ ธ การส นค าผ านแดนและ ข ามแดน เป นต น ในส วนภาคบร การ ญ ป นผล กด นให สมาช ก WTO โดยเฉพาะประเทศก าล งพ ฒนาเป ดตลาดบร การ มากข นเน องจากภาคบร การม ส ดส วนมากถ งกว าร อยละ 60 ของ GDP และญ ป นม ความสามารถในการส งออก บร การและการลงท นไปต างประเทศมาก โดยเฉพาะบร การด านโทรคมนาคม การจ ดจ าหน าย การก อสร าง การขนส งและโลจ สต กส การเง น และบร การคอมพ วเตอร นอกจาก WTO แล ว ญ ป นย งให ความส าค ญก บการเจรจาเป ดตลาดในล กษณะความตกลงการค าเสร (FTA) และความตกลงห นส วนเศรษฐก จ (EPA) ในระด บภ ม ภาค เช น Comprehensive Economic Partnership in East Asia (CEPEA) East Asia Free Trade Agreement (EAFTA) และ Free Trade Area of the Asia Pacific (FTAAP) และทว ภาค 3 ซ งเป นการเป ดตลาดในระด บท ล กและครอบคล มมากกว า WTO (WTO Plus) ซ งความตกลงการเป ดตลาดส วนใหญ จะครอบคล มท งการเป ดเสร การค าส นค าและบร การ รวมถ ง การลงท น การแข งข น ทร พย ส นทางป ญญา และความร วมม อทางเศรษฐก จสาขาต าง ๆ ซ งญ ป นเห นว า น าจะ เป นกลไกท เร วและเห นผลเป นร ปธรรมมากกว า WTO นอกจากการลดภาษ ภายใต WTO และ FTA/EPA แล ว ญ ป นเป นประเทศท ให ส ทธ พ เศษทางภาษ ศ ลกากรเป นการท วไป (Generalized System of Preferences - GSP) โดยได เร มให ส ทธ พ เศษฯ ส าหร บ ส นค าท น าเข าจากประเทศก าล งพ ฒนามาต งแต ป 2514 โดยป จจ บ น ญ ป นให GSP ส าหร บการน าเข า ผล ตภ ณฑ เกษตรและประมงจ านวน 337 ราย และผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรมจ านวน 3,215 (ตามพ ก ด 9 หล ก) โดยส นค าท ได ร บประโยชน จะต องเป นส นค าท ซ อขายโดยตรงระหว างญ ป นก บประเทศก าล งพ ฒนาจ านวน อ างอ งจาก ป จจ บ นญ ป นท า FTA/EPA แล วก บหลายประเทศและภ ม ภาคประกอบด วย (1) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จอาเซ ยน-ญ ป น (AJCEP) ม ผลใช บ งค บก บญ ป นเม อเด อนธ นวาคม 2551 และไทยเม อเด อนพฤษภาคม 2552 (2) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-บร ไน (BJEPA) ม ผลใช บ งค บ เม อกรกฎาคม 2551 (3) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-อ นโดน เซ ย (JIEPA) ม ผลใช บ งค บเม อพฤษภาคม 2551 (4) ความตกลงห นส วน เศรษฐก จญ ป น-มาเลเซ ย (JMEPA) ม ผลใช บ งค บเม อกรกฎาคม 2549 (5) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-ฟ ล ปป นส (JPEPA) ม ผลใช บ งค บ เม อธ นวาคม 2551 (6) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-ส งคโปร (JSEPA) ม ผลใช บ งค บเม อพฤศจ กายน 2549 (7) ความตกลงห นส วน เศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) ม ผลใช บ งค บเม อพฤศจ กายน 2550 (8) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-เว ยดนาม (JVEPA) ม ผลใช บ งค บเม อ ต ลาคม 2552 (9) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-ช ล (JCEPA) ม ผลใช บ งค บเม อก นยายน 2550 (10) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น- เม กซ โก (JUMSEPA) ม ผลใช บ งค บเม อเมษายน 2548 (11) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-อ นเด ย (IJCEPA) ม การลงนามเม อเด อน ก มภาพ นธ 2554 และคาดว าจะม ผลใช บ งค บภายในป 2554 (12) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-เปร ม การลงนามเม อเด อนพฤษภาคม 2554 และคาดว าจะม ผลใช บ งค บภายในป 2554 (13) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-สว ตเซอร แลนด ม ผลใช บ งค บเม อเด อนก มภาพ นธ 2552 นอกจากน ญ ป นย งอย ระหว างการเจรจาเพ อจ ดทาความตกลงห นส วนเศรษฐก จ (EPA) ก บออสเตรเล ย เกาหล ใต และมองโกเล ย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 21

148 ประเทศ และ 14 ด นแดน ท งน ประเทศท ม การใช ส ทธ ประโยชน ฯ GSP ในการส งออกไปญ ป นมากท ส ด ได แก จ น อ นโดน เซ ย ฟ ล ปป นส ไทย เว ยดนาม แอฟร กาใต อ นเด ย บราซ ล และพม า ตามลาด บ ในภาพรวมของการค าส นค าเกษตรและอ ตสาหกรรม เคร องม อท ใช บร หารนโยบายการค าระหว าง ประเทศท สาค ญของญ ป นย งคงเป นการกาหนดอ ตราภาษ น าเข า อย างไรก ตาม หากเท ยบแล ว โครงสร างอ ตรา ภาษ ของญ ป นอย ในระด บต ามาก ซ งจากข อม ลของ WTO พบว า อ ตราภาษ ท วไปเฉล ยส าหร บการน าเข าส นค า (Applied MFN Rate) ในป 2551 ของญ ป นม ค าร อยละ 6.1 ซ งปร บลดจากป 2549 ซ งม ค าร อยละ 6.5 โดย อ ตราภาษ ส าหร บส นค าเก อบท กรายการจะผ กพ นเท าก บอ ตราภาษ ท วไปเฉล ย (ยกเว นส นค าบางกล ม เช น รองเท า อาหารแปรร ป ผ ก ส งทอ เส อผ า อาว ธ ส งม ช ว ต ฯลฯ) ซ งสะท อนถ งท าท การเป ดตลาดการค าของ ญ ป นท ค อนข างเสร ขณะท ในส วนของส ทธ ประโยชน GSP น น ญ ป นก าหนดอ ตราภาษ เฉล ยส าหร บการน าเข า ส นค าจากประเทศกาล งพ ฒนาในป 2551 ม ค าร อยละ 4.9 ซ งต ากว าอ ตราภาษ ท วไป ขณะท ญ ป นก าหนดอ ตรา ภาษ เฉล ยส าหร บประเทศท ท า FTA ทว ภาค ก บญ ป น เช น ส งคโปร มาเลเซ ย บร ไน และไทยไว ในช วงร อยละ 3.3 ถ ง 3.9 ซ งหากเท ยบภาษ น าเข าท ญ ป นผ กพ นไว ภายใต FTA จะม ระด บภาษ ต ากว าภายใต GSP และอ ตรา ภาษ ท วไป นอกจากน ญ ป นย งคงม การใช มาตรการท ม ใช ภาษ (NTM) โดยก าหนดรายการส นค าท น าเข าภายใต โควตา (เช น ปลา) ส นค าห ามนาเข า (เช น ของปลอม ของเล ยนแบบ) การก าหนดมาตรฐานส นค าอ ตสาหกรรม ของญ ป น การก าหนดเง อนไขการขอร บใบอน ญาตน าเข าเพ อปกป องส ขภาพและความอย ด ก นด ของผ บร โภค ญ ป น และร กษาความม นคงของชาต และส ขอนาม ยพ ชและส ตว และในส วนของการส งออกน น ญ ป นม การให ส นเช อเพ อการส งออก การประก นการส งออก และการค าประก นส นเช อเพ อการส งออก และการส งเสร มการ ส งออกส นค าอ ตสาหกรรมและเกษตร ในภาพรวม ท าท การเป ดตลาดการค าเสร ของญ ป นในเวท การเจรจา FTA/EPA ก บท กประเทศจะใช แนวทางแบบ WTO Plus แต ย งม ส นค าบางรายการท ญ ป นผ กพ นเป ดตลาดภายใต FTA/EPA น อยกว าท เป ด ตลาดให ตามระบบ GSP โดยญ ป นใช การเจรจาเช งร กเพ อให ประเทศค เจรจาเป ดตลาดส นค า ได แก กล ม รถยนต ท กประเภทให ญ ป น (รถเก ง รถต และรถเฉพาะก จ เช น รถพยาบาล รถตรวจการณ ) รองลงมา ค อ ส นค าเหล ก และช นส วนยานยนต ส วนบร การท ญ ป นเจรจาเช งร ก ได แก บร การสาขาขนส งและโลจ สต กส จ ด จาหน าย ก อสร างและบร การทางว ศวกรรม ส อสาร รวมท งให ต างชาต อานวยความสะดวกในการเด นทางแก น ก ธ รก จญ ป น ขณะเด ยวก น ญ ป นม ท าท การเจรจาเช งร บ โดยไม ผ กพ นเป ดเสร ส นค าเกษตรประเภทข าวสาล เมสล น ข าวบาร เลย ข าว ตลอดจต งก าแพงภาษ ส งส าหร บส นค าเกษตรและอาหาร เน อส ตว (เน อหม เน อว ว หอย ปลาแห ง) ผ กและผลไม (หอม หน อไม ฝร ง กล วย ส บปะรด ส ม) อาหารอ น ๆ (น าตาล ไอศกร ม น าผลไม หมากฝร ง แป งข าวเจ า สตาร ช อาหารปร งแต งท ใช เล ยงทารก ขนมป งข ง เส นหม พร อมปร ง) ขณะเด ยวก น ญ ป นเป ดเสร ส นค าอ ตสาหกรรมเก อบท งหมด ยกเว นส นค าบางประเภท เช น เคร องหน ง รองเท า นาฬ กาสาย หน ง และเฟอร น เจอร หน ง ตลอดจนเป ดเสร การค าบร การในระด บท ส ง โดยส วนใหญ จะอน ญาตให คนต างชาต ไปลงท นท าธ รก จได โดยถ อห นข างมาก ยกเว นการท าธ รก จบางประเภทท อน ญาตให ต างชาต ถ อห นได แต ต อง ปฏ บ ต ตามกฎหมายเฉพาะ ได แก บร การทางกฎหมาย บ ญช กายภาพบ าบ ด บร การท เก ยวเน องก บการผล ต บางประเภท (อากาศยาน เคร องหน ง อาว ธ อวกาศ การจ ดส งพล งงาน การท าเหม อง) โทรคมนาคม ค าปล ก การศ กษาภาคบ งค บ การเด นเร อ อ เร อ ท าเร อ สถาน ต ส นค า ต วแทนร บจ ดการขนส งส นค า การขนส งทางถนน และการขนส งทางท อ ในส วนของการการพ ฒนาความส มพ นธ ทางเศรษฐก จก บต างประเทศ น น ญ ป นให ความส าค ญก บการ พ ฒนาความร วมม อทางเศรษฐก จและการค าในกรอบต าง ๆ ได แก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 22

149 (1) อาเซ ยนบวกสาม (อาเซ ยน ญ ป น จ น และเกาหล ใต ) ซ งเขตกรอบท ประเทศภาค ม แนวค ด ต องการส งเสร มให จ ดท า FTA ระหว างก น และการอ านวยความสะดวกด านการลงท น การค า และการท า ธ รก จระหว างก น (2) กรอบญ ป น จ น และเกาหล ใต ซ งหน วยงานต วแทนของสามประเทศข างต น ได แก National Institute for Research Advancement (NIRA) ของญ ป น Development Research Center of the State Council ของจ น และ Korean Institute for International Economic Policy (KIEP) ของเกาหล ใต ได ท าการศ กษาร วมก นและเสนอให ร ฐบาลของญ ป น จ น และเกาหล ใต ท า FTA ระหว างก น ซ งผ น าของสาม ประเทศเห นชอบและขอให เร มต นด วยการเจรจาความตกลงการลงท นสามฝ ายเพ อส งเสร ม อ านวยความ สะดวก และค มครองการลงท นระหว างก น (3) กรอบอาเซ ยนบวกหก (อาเซ ยน ญ ป น จ น เกาหล ใต ออสเตรเล ย น วซ แลนด และอ นเด ย) ซ งญ ป นได พยายามให ผ น าอาเซ ยนและบวกเห นชอบจ ดต งสถาบ นว จ ยเศรษฐก จ Economic Research Institute for ASEAN and East Asia (ERIA) เพ อช วยจ ดท าข อม ลและข อเสนอแนะเพ อให เก ดการรวมกล ม เศรษฐก จในเอเช ยตะว นออกเร วย งข น (4) กรอบความร วมม อทางเศรษฐก จเอเช ยแปซ ฟ ก (APEC) เพ อกระช บความร วมม อทาง เศรษฐก จและเป นกลไกท ช วยเสร มการเป ดตลาดการค าและการลงท น การอ านวยความสะดวกทางการค าและ การเด นทาง ในเอเช ยแปซ ฟ กให เร วข น โดยญ ป นร วมก บประเทศอ น ๆ ได แก ออสเตรเล ย บร ไน ช ล มาเลเซ ย น วซ แลนด เปร ส งคโปร สหร ฐอเมร กา และเว ยดนามม บทบาทน าในการผล กด นการจ ดต งเขตการค าเสร เอเช ยแปซ ฟ ก (Free Trade Area of the Asia Pacific FTAAP) โดยห วใจส าค ญของ FTAAP ค อการ จ ดต งความตกลงห นส วนย ทธศาสตร ทางเศรษฐก จภาคพ นแปซ ฟ ก Trans Pacific Strategic Economic Partnership Agreement (TPP) ซ งในป จจ บ นม สมาช กอย 9 ประเทศ ได แก น วซ แลนด ส งคโปร ช ล บร ไน ออสเตรเล ย เปร สหร ฐอเมร กา เว ยดนาม และมาเลเซ ย โดยล าส ดม สมาช กท แสดงความสนใจว าจะเข าร วม เจรจาด วย ได แก ญ ป น แคนาดา เกาหล ใต จ น ฟ ล ปป นส และอ นโดน เซ ย) โดยมองว า TPP เป น FTA มาตรฐานส งและครอบคล มการลดอ ปสรรคในการเคล อนย ายส นค า บร การ ท น และแรงงาน และช วยให ม มาตรการในการทาธ รก จในภ ม ภาคง ายข น รวดเร วข น และถ กลง (5) การประช มเอเช ย-ย โรป (ASEM) โดยญ ป นใช เวท ประช ม ASEM ในการผล กด นเร องการ อานวยความสะดวกด านการค าและพ ธ การศ ลกากร พาณ ชย อ เล กทรอน กส การบ งค บใช กฎหมายทร พย ส นทาง ป ญญาระหว างสมาช กในเอเช ยและย โรป การให ความส าค ญก บการสร างความหลากหลายทางช วภาพ และ การกระต นให ม การจ ดทา FTA ระหว างเอเช ยก บย โรป (6) การประช มส ดยอดญ ป น-สหภาพย โรป (Japan EU Summit Meeting) โดยญ ป นและ ย โรปม ประเด นท สนใจจ ดท าความร วมม อระหว างก น ได แก การปกป องทร พย ส นทางป ญญา การส งเสร มการ ว จ ยและนว ตกรรม การค มครองความปลอดภ ยของผ บร โภค การศ ลกากร และการส งเสร มการลงท นระหว างก น (7) ความร วมม อทางเศรษฐก จระหว างญ ป นก บจ น โดยป จจ บ นจ นได ก าวข นเป นประเทศค ค าท ใหญ ท ส ดของญ ป น และม น กธ รก จญ ป นเข าไปลงท นในจ นจ านวนมาก โดยในเวท การพ ฒนาความร วมม อ ระหว างญ ป นก บจ น ท งจ นและญ ป นม ความสนใจสร างความร วมม อทางเศรษฐก จในสาขาด านการค า เกษตรกรรมและส ขอนาม ยพ ชและส ตว การขนส งทางอากาศ พาณ ชยนาว การค มครองส ทธ บ ตร ภาษ การ ลงท น ประมง และการศ ลกากร ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 23

150 (8) ความร วมม อทางเศรษฐก จระหว างญ ป นแอฟร กา โดยญ ป นต องการส งเสร มการค าและการ ลงท นก บแอฟร กาเพ มข น นอกจากน ญ ป นได ส งเสร มการส งออกผล ตภ ณฑ ของญ ป นในโครงการหน งผล ตภ ณฑ หน งหม บ าน (One Village One Product - OVOP) เช น อาหาร เคร องด ม เส อผ า และผ าผ นไปตลาด แอฟร กาเพ มข น ป จจ บ นผลจากสภาพแวดล อมทางเศรษฐก จและการค าโลกและญ ป นเปล ยนแปลงอย างรวดเร ว โดยเฉพาะบทบาทน าของญ ป นด านเศรษฐก จเร มลดลง ขณะท หลายประเทศ เช น จ น อ นเด ย ร สเซ ย และ อาเซ ยนเร มม บทบาททางเศรษฐก จส งมากข น ขณะเด ยวก นการเจรจาการค าระหว างประเทศในเวท WTO รอบโดฮาไม ม ความค บหน าเท าท ควร และประเทศท เป นค แข งทางการค าของญ ป นได ม นโยบายเช งร กในการ จ ดทาความตกลงการค าเสร (FTA) และความตกลงห นส วนอย างใกล ช ด (EPA) ก บประเทศค ค าส าค ญของญ ป น ทาให ญ ป นล าหล งและเส ยเปร ยบในการแข งข นท งด านการค า การลงท น และการสร างความด งด ดน กธ รก จของ ต างประเทศในการท าการค าก บญ ป น และท ายส ดจะส งผลกระทบต อโอกาสการจ างงานของคนญ ป นใน ภาพรวม ด งน นเม อว นท 9 พฤศจ กายน 2553 คณะร ฐมนตร ญ ป นได ม มต เห นชอบนโยบายพ นฐานว าด วยการ เป นห นส วนเศรษฐก จอย างกว างขวาง (Comprehensive Economic Partnership) ข นซ งเป นมต ท สอดคล องก บย ทธศาสตร การเต บโตใหม (New Growth Strategy) ท ร ฐบาลญ ป นเห นชอบเม อว นท 18 ม ถ นายน 2553 เพ อกระช บความส มพ นธ ท ใกล ช ดย งข นก บเอเช ย ประเทศตะว นตก และประเทศเศรษฐก จใหม ท ม ศ กยภาพในการขยายตลาดและเป นแหล งทร พยากรธรรมชาต โดยเฉพาะเอเช ยแปซ ฟ ก ขณะเด ยวก นญ ป น ก ม ความห วงก งวลด านผลกระทบจากการเป ดเสร ก บภาคเกษตรกรรม รวมท งป ญหาการม ประชากรผ ส งอาย มากในภาพเกษตรและทายาทร นหล งไม ต องการส บทอดการท าธ รก จเกษตรกรรมของครอบคร ว ท าให เก ด ความไม ม นคงของภาคเกษตรกรรมในอนาคต อย างไรก ตาม ร ฐบาลญ ป นย นย นการให ความส าค ญอย างมากต อ การร กษาศ กยภาพของภาคเกษตรกรรมญ ป นและจะปร บข ดความสามารถในการแข งข นของภาคเกษตรกรรม เพ มข นท งการผล ตเพ อบร โภคภายในประเทศและการส งออกไปตลาดต างประเทศ ทางด านการจ ดท า FTA/EPA ใหม ญ ป นให ความส าค ญก บภ ม ภาคเอเช ยแปซ ฟ กมาก เน องจาก เก ยวพ นก บม ต ด านการเม อง เศรษฐก จ และความม นคง และเป นตลาดท ขยายต วส งท ส ดในโลก โดยเห นว า หากจ ดท าเขตการค าเสร เอเช ยแปซ ฟ ก (Free Trade Area of the Asia Pacific : FTAAP) จะช วยให ญ ป น สามารถเช อมโยงการค าก บตลาดหล กได เพ มข น รวมท งช วยเสร มบทบาทการเป นผ น าของญ ป นในภ ม ภาคด วย นอกจากน ในขณะเด ยวก น ญ ป นจะใช นโยบายเช งร กสน บสน นการจ ดท า EPA ทว ภาค ก บ 21 ประเทศใน ภ ม ภาคเอเช ยแปซ ฟ ก ท งน ร ฐบาลญ ป นเห นชอบมาตรการท ควรดาเน นการ 4 ด งน มาตรการท ใช ในภ ม ภาคเอเช ยแปซ ฟ ก : คณะร ฐมนตร เห นชอบให เพ มความพยายามในการ สร ปผลเจรจา EPA ก บเปร และออสเตรเล ยเพ อชดเชยก บโอกาสท ส ญเส ยไปจากการชะง กง นของ การเจรจา EPA ระหว างญ ป นก บเกาหล ใต ขณะเด ยวก นคณะร ฐมนตร เห นชอบให ผล กด นการ เจรจา FTA ระด บภ ม ภาค ได แก (1) เขตการค าเสร จ น เกาหล ใต และญ ป น (2) เขตการค าเสร เอเช ยตะว นออก (EAFTA) ประกอบด วยจ น เกาหล ใต ญ ป น และอาเซ ยน (3) ความตกลงห นส วน เศรษฐก จท กว างขวางในเอเช ยตะว นออก (CEPEA) ประกอบด วยจ น เกาหล ใต ญ ป น อ นเด ย ออสเตรเล ย น วซ แลนด และอาเซ ยน นอกจากน เห นชอบให ญ ป นศ กษาความเป นไปได ในการ เจรจา EPA ก บมองโกเล ย ส วนด านกลไกต ดตามผลการด าเน นการตามมาตรการฯ น ร ฐบาล 4 ข อม ลจาก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 24

151 เห นชอบให จ ดต งคณะกรรมการร ฐมนตร เพ อพ จารณาเร องเขตการค าเสร ในเอเช ยแปซ ฟ ก (Ministerial Meeting for Realization of a Free Trade Area in the Asia Pacific) มาตรการท ใช ก บประเทศค ค าหล กอ นท อย นอกเอเช ยแปซ ฟ ก : คณะร ฐมนตร เห นชอบให เจรจา เป ดตลาดก บกล มประเทศความร วมม ออ าวอาหร บ (Gulf Cooperation Council GCC) ซ ง ประกอบด วยประเทศบาห เรน ค เวต โอมาน กาตาร ซาอ ด อาระเบ ย และสหร ฐอาหร บเอม เรตส รวมท งศ กษาความเป นไปได ในการเจรจาเป ดตลาดและควรเร งเจรจาก บสหภาพย โรปในโอกาส แรกท เป นไปได โดยในระหว างน ขอให หน วยงานภาคร ฐท เก ยวข องเร งปฏ ร ปกฎระเบ ยบ ภายในประเทศท เป นมาตรการท ม ใช ภาษ เพ อรองร บก อนการเจรจาก บสหภาพย โรป มาตรการท ใช ก บประเทศอ น ๆ : คณะร ฐมนตร เห นชอบให ท างานเช งร กเพ อกระช บความส มพ นธ ทางเศรษฐก จและจ ดทา EPA ก บประเทศอ น ๆ ในเอเช ย ประเทศมหาอ านาจใหม และประเทศท ม ทร พยากรธรรมชาต มาก โดยดาเน นการควบค ไปท งด านการท ตและการค า มาตรการปร บต วของภาคเกษตร : คณะร ฐมนตร เห นชอบให จ ดต งส าน กงานส งเสร มการปฏ ร ป โครงสร างภาคเกษตรกรรม (Headquarters for Promotion of Agriculture Structural Reform) โดยม นายกร ฐมนตร เป นประธาน และร ฐมนตร กระทรวงเกษตร ป าไม และประมงเป น รองประธานฯ เพ อส งเสร มการปร บปร งประส ทธ ภาพและความม นคงทางอาหารของญ ป น ฟ นฟ และเพ มข ดความสามารถการแข งข นของภาคเกษตรและเกษตรอ ตสาหกรรม การพ ฒนาป าไม อย างย งย น และการปร บต วเพ อรองร บ EPA รวมท งทบทวนมาตรการก ดก นการค าท งมาตรการ ภาษ และมาตรการท ม ใช ภาษ (NTM) ส าหร บส นค าเกษตร โดยคณะร ฐมนตร ก าหนดให ส าน กงานฯ จ ดทานโยบายพ นฐานด านการเกษตรให เสร จในเด อนม ถ ยายน 2554 มาตรการการเคล อนย ายบ คคล : ร ฐบาลจะทบทวนมาตรการเก ยวก บการร บคนต างชาต เข ามา ท างาน เช น พยาบาล และผ ด แลคนป วยและคนส งอาย โดยม ว ตถ ประสงค เพ อส งเสร มการจ าง งานและการพ ฒนาทร พยากรมน ษย ในขณะเด ยวก นก ต องพ จารณาสภาพแนวโน มประชากรและ ผลกระทบของการทางานของคนต างชาต ท ม ต อเสถ ยรภาพทางเศรษฐก จและส งคมของญ ป น โดย ขอให จ ดท าต งคณะท างานข นเพ อศ กษารายละเอ ยดผลกระทบและข อเสนอแนะเร องการ เคล อนย ายบ คคลต างชาต เข ามาทางาน โดยมอบให ร ฐมนตร ด านการวางแผนชาต เป นผ ร บผ ดชอบ จ ดทานโยบายให แล วเสร จภายในเด อนม ถ นายน กฎระเบ ยบการค าและการลงท นท สาค ญของญ ป น กฎระเบ ยบการค าและการลงท นท สาค ญของญ ป นจาแนกตามความด แลของหน วยงาน ได ด งน กฎระเบ ยบภายใต ความร บผ ดชอบของกระทรวงการคล ง กฎหมายการแลกเปล ยนเง นตราต างประเทศและการค าต างประเทศ (Foreign Exchange and Foreign Trade Act) พ.ศ.2548 ม ว ตถ ประสงค เพ อส งเสร มการขยายการท าธ รก จก บต างประเทศอย าง เหมาะสมภายใต กลไกตลาดการค าเสร โดยให อ านาจกระทรวงการคล ง (Ministry of Finance) และกระทรวง เศรษฐก จ การค า และอ ตสาหกรรม (METI) ในการก าก บด แลเท าท จ าเป นเพ อร กษาสมด ลย ของด ลการค า ระหว างประเทศ เสถ ยรภาพของเง นตรา และความม นคงของเศรษฐก จญ ป น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 25

152 ภายใต กฎหมายฯ ให อานาจกระทรวงการคล งกาหนดมาตรฐานท จาเป นเพ อด แลการช าระเง นระหว าง ประเทศ การน าเง นออกไปลงท นในต างประเทศ การน าเง นต างประเทศเข ามาลงท นในญ ป น และการให อน ญาตการท าธ รก จแลกเปล ยนเง นตราต างประเทศ ตลอดจนให อ านาจ METI ในการลดข อจ าก ดการส งออก ส นค าไปต างประเทศ (ยกเว นส นค าบางประเภทท ต องห ามในการส งออก) การก าหนดเง อนไขให ผ ส งออกต อง ส งรายงานการส งออกด วยระบบอ เล กทรอน กส การก าหนดเง อนไขการน าเข าส นค าท ต องได ร บอน ญาต (Import License) จาก METI และม โควตากาหนด (เช น สารเสพต ด อาว ธ ส ตว ปลาบางชน ด พ ชท ระบ อย ใน อน ส ญญา CITES) เพ อเหต ผลด านความม นคงของชาต ความสงบเร ยบร อย และส ขอนาม ยของประชาชน นอกจากน ภายใต กฎระเบ ยบของกฎหมายฯ ย งห ามน าเข าส นค าท กประเภทจากเกาหล เหน อ ห ามน าเข า น วเคล ยร จรวด และอาว ธจากอ หร าน ในส วนของการเง น ภายใต กฎหมายฯ ญ ป นผ อนคลายกฎระเบ ยบการน าเง นจากต างประเทศมาลงท น ในประเทศให สะดวกข น โดยประเทศส าค ญท น าเง นมาลงท นในญ ป นมาก ได แก สหร ฐอเมร กา เนเธอร แลนด อ งกฤษ ฝร งเศส ส งคโปร และเกาหล ใต โดยประเภทธ รก จท ต างชาต ลงท นมาก ได แก บร การทางการเง นและ ประก นภ ย โทรคมนาคม ขนส ง อส งหาร มทร พย บร การซ อขายระหว างประเทศ (Trading) และการผล ต เคร องจ กร และเคม ภ ณฑ ส วนประเทศท ญ ป นน าเง นไปลงท นมาก ได แก สหร ฐอเมร กา จ น หม เกาะเคย แมน ปานามา และไทย โดยธ รก จท ญ ป นไปลงท นในต างชาต มาก ได แก การผล ตเหล กและโลหะ ยานยนต และ ช นส วน อส งหาร มทร พย ขนส งและโลจ สต กส กฎหมายศ ลกากร (Customs Law) ม ว ตถ ประสงค เพ อก าหนดพ ธ การน าเข า การส งออก การช าระ ภาษ ว ธ การจ ดการและก าหนดท าน าเข าและส งออก การตรวจของและป องก นล กลอบหน ศ ลกากร การเก บ ของในคล งส นค า การประก นและท ณฑ บน โดยกฎหมายศ ลกากรของญ ป นก าหนดให ผ ขนส งส นค าระหว าง ประเทศจะต องรายช อผ โดยสารและบ ญช รายการส นค าแก เจ าหน าท ศ ลกากรก อนน าเร อ/เคร องบ นเข าประเทศ รวมท งกาหนดให ผ นาเข าต องทาใบขนส นค าขาเข าให แล วเสร จก อนท จะน าเข าส นค า ส วนกรณ ท ผ น าเข าและผ ส งออกต องการให เจ าหน าท ศ ลกากรไปท าการตรวจปล อยส นค านอกอาณาบร เวณด านศ ลกากร เช น โรงงาน โรงพ กส นค านอกทาเน ยบท าเร อ จะต องเส ยค าธรรมเน ยมเพ มเต มจานวน 5,000 เยน/ช วโมง การประเม นภาษ น าเข าและค าธรรมเน ยมท เก ยวข องจะใช ฐานผลรวมของราคาส นค า ค าระวางขนส ง และค าประก นภ ย (CIF) เช นเด ยวก บท นานาประเทศใช ปฏ บ ต โดยการช าระค าภาษ น าเข าฯ สามารถจ ายได หลายช องทางท งจ ายโดยตรงก บหน วยงานภาคร ฐ สถาบ นการเง น และธนาคารพาณ ชย หล กของญ ป น ซ งกรม ศ ลกากรญ ป นมอบให องค การจ ดการเคร อข ายการช าระเง นหลายช องทาง (Japan Multi Payment Network Management Organization - JAMMO) ซ งเป นองค กรไม หาก าไร เป นผ บร หารการอ านวยความสะดวกใน การช าระเง น นอกจากน กรมศ ลกากรญ ป นอย ระหว างการพ ฒนาระบบเว บไซต ร วมเพ อให บร การเบ ดเสร จ (Common Portal for Next Generation Single Window) โดยเป นการทางานเพ ออานวยความสะดวกทาง การค าร วมก นระหว างหน วยงานภาคร ฐ เช น กรมศ ลกากร กรมสรรพากร METI ธนาคารพาณ ชย และผ ให บร การโลจ สต กส เพ อลดภาระเวลาและค าใช จ ายในการต ดต อผ านพ ธ การขาเข าและขาออก ป จจ บ นศ ลกากรญ ป นน าระบบร กษาความปลอดภ ยในการขนส งส นค า (Authorized Economic Operator - AEO) เพ อสร างความปลอดภ ยให ค ค า โดยใช บ งค บก บผ น าเข า ผ ส งออก คล งส นค าท ณฑ บน เขต ปลอดอากร ต วแทนออกของร บอน ญาต และผ ให บร การโลจ สต กส โดยจ ดให ม ความร วมม อระหว างศ ลกากร ญ ป นและผ ประกอบการของแต ละประเทศเพ อสร างความปลอดภ ยตลอดโซ อ ปทานการน าเข าและส งออก ส นค า โดยจะม การร บรองผ ประกอบการท เก ยวก บการเคล อนย ายส นค าตลอดโซ อ ปทานว าม การด าเน นงานท ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 26

153 ปลอดภ ย ครอบคล มต งแต ผ ผล ต ผ น าเข า ผ ส งออก ต วแทนออกของร บอน ญาต ผ ประกอบการขนส ง ผ รวบรวม คนกลาง ท าเร อ ท าอากาศยาน ผ ประกอบก กจารท ารถ คล งส นค า ผ จ ดจ าหน ายเป นต น ซ งจะเป ด โอกาสให ผ ประกอบการฯ ท ได ร บอน ญาต (AEO) ท าการประเม นตนเองเร องกระบวนการร กษาความปลอดภ ย อย างน อยป ละ 1 คร ง และเจ าหน าท ศ ลกากรจะเข าตรวจเย ยมสถานประกอบการและส มภาษณ ผ ท เก ยวข องถ ง ว ธ การร กษาความปลอดภ ยการขนส งส นค า กฎหมายพ ก ดอ ตราศ ลกากร (Customs Tariff Law) กาหนดพ ก ดอ ตราศ ลกากร ว ธ การท ใช ประเม น ภาษ รายการส นค าท ได ร บยกเว น/ลดหย อนภาษ ซ งกรมศ ลกากรญ ป นใช ระบบฮาร โมไนเซช น (HS) ในการ จ าแนกประเภทส นค า ซ งแบ งเป น 97 ตอน (Chapter) คล ายของไทยและอาเซ ยน แต กฎหมายพ ก ดอ ตรา ศ ลกากรของญ ป นจะอ างอ งมากท ส ดไม เก น 9 หล ก (จ านวนหล กของพ ก ดอ ตราศ ลกากรท ญ ป นใช ในการเจรจา การค าม กใช เพ ยง 6 หล ก แต ท ใช ในทางปฏ บ ต เม อดาเน นพ ธ การศ ลกากรจะใช ระด บ 9 หล ก Nine Digit Level) ภายใต กฎหมายพ ก ดอ ตราศ ลกากรม การแบ งอ ตราภาษ ท ให การลดหย อน/ยกเว นก บกล มประเทศไม เท าก น โดยแบ งเป น อ ตราภาษ ท วไป (General Rate) เป นอ ตราภาษ ส าหร บส นค าท กรายการท อย ภายใต กฎหมาย พ ก ดอ ตราศ ลกากร โดยเป นอ ตราภาษ พ นฐาน ซ งเป นอ ตราภาษ ท ไม ค อยม การเปล ยนแปลงอ ตรา ภาษ อ ตราภาษ ช วคราว (Temporary Rate) เป นอ ตราภาษ ส าหร บส นค าบางรายการท ร ฐบาล กาหนดให จ ดเก บภายใต ช วงระยะเวลาใดระยะเวลาหน ง โดยอ ตราภาษ ช วคราวน นอาจเป นอ ตรา ท ต ากว าหร อส งกว าอ ตราภาษ ท วไปก ได ข นอย ก บสถานการณ ด านเศรษฐก จและภาวะอ ปสงค และอ ปทานของส นค าแต ละประเภท อ ตราภาษ WTO (WTO Rate) ซ งเป นอ ตราภาษ ท ตกลงไว ภายใต องค การการค าโลก (WTO) นอกจากน อ ตราภาษ WTO ย งรวมถ งอ ตราภาษ ท ญ ป นเร ยกเก บจากส นค าน าเข าจากประเทศท ไม ได เป นสมาช ก WTO ซ งญ ป นได ท าความตกลงทว ภาค เพ อให การประต บ ต เย ยงชาต ท ได ร บ อน เคราะห ย ง (MFN) ให ได ส ทธ การเส ยภาษ ในอ ตราเด ยวก บสมาช ก WTO อ ตราภาษ GSP ซ งเป นอ ตราภาษ ท ญ ป นให ส ทธ พ เศษทางภาษ ศ ลกากรเป นการท วไป (Generalized System of Preferences Rate - GSP) แก ประเทศก าล งพ ฒนา ซ งจะเป นอ ตรา ภาษ ท ญ ป นเร ยกเก บในอ ตราต ากว าท เร ยกเก บจากส นค าท มาจากประเทศพ ฒนาแล ว อ ตราภาษ ท ให ก บประเทศท ญ ป นท าการค าเสร (EPA Tariff Rate) ซ งป จจ บ น ได แก ส งคโปร เม กซ โก มาเลเซ ย ช ล ไทย อ นโดน เซ ย บร ไน ฟ ล ปป นส สว ตเซอร แลนด เว ยดนาม และอาเซ ยน ญ ป นเป นประเทศท ม นโยบายส งเสร มการเป ดเสร และได ยกเล กอ ตราภาษ น าเข าส าหร บส นค าโดยส วน ใหญ อย างไรก ตาม อ ตราภาษ ศ ลกากรท ญ ป นเร ยกเก บก บส นค าแต ละตอน (Chapter) น นจะแตกต างก นบ าง โดยในภาพรวมสร ปได ด งน ตารางท 3 1 : ความแตกต างของอ ตราภาษ ศ ลกากรท ญ ป นเร ยกเก บก บส นค าแต ละตอน (Chaper) กล มส นค าท ญ ป นม การเป ด ตลาดระด บส ง โดยไม ม การ เร ยกเก บภาษ นาเข า ตอนท 1 (ส ตว ม ช ว ต) 4 (ผล ตภ ณฑ นม) 5 (ผล ตภ ณฑ จากส ตว อ น) 6 (ต นไม และดอกไม ประด บ) 12 (เมล ดพ ชท ม น าม น) 13 (คร ง) 23 (กากอ ตสาหกรรม) 24 (ยาส บ) 25 (เกล อ) 26 (ส นแร ) 27 (เช อเพล ง) 30 (ผล ตภ ณฑ เภส ชกรรม) 32 (ป ย) 33 (เอสเซนเช ยลออยล ) 34 (สบ ) 36 (ว ตถ ระเบ ด) 37 (ของท ใช ถ ายร ป) 38 (เคม ภ ณฑ เบ ดเตล ด) 40 (ยาง) 45 (ไม ก อก) 47 (เย อกระดาษ) 48 (กระดาษ) 49 (หน งส อพ มพ ) 50 (ไหม) 51 (ขนแกะ) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 27

154 กล มส นค าท ญ ป นม การเป ด ตลาดระด บปานกลาง โดย ม การเร ยกเก บภาษ น าเข า ปานกลาง กล มส นค าท ญ ป นม การเป ด ตลาดระด บต า โดยม การ เร ย ก เก บ ภ า ษ น า เ ข า ค อนข างส งหร อไม รวม ผ กพ นการเป ดตลาด 53 (เส นใย) 63 (ของทาด วยส งทอ) 65 (หมวก) 66 (ร ม) 67 (ขนส ตว ) 68 (ของทาด วยห น) 69 (ผล ตภ ณฑ เซรา ม ก) 70 (แก ว) 71 (ไข ม ก) 72 (เหล ก) 73 (ของท าด วยเหล ก) 74 (ทองแดง) 75 (น กเก ล) 76 (อะล ม เน ยม) 78 (ตะก ว) 79 (ส งกะส ) 80 (ด บ ก) 81 (โลหะอ น) 82 (ของใช โลหะ) 83 (ของเบ ดเตล ดท าด วยโลหะ) 84 (เคร องจ กร) 85 (เคร องจ กรไฟฟ า) 86 (รถไฟ) 87 (ยานยนต ) 88 (อากาศยาน) 89 (เร อ) 90 (อ ปกรณ การแพทย ) 91 (นาฬ กา) 92 (เคร องดนตร ) 94 (เฟอร น เจอร ) 95 (ของเล น) 97 (ศ ลปกรรม) ตอนท 7 (พ ชผ ก) 9 (กาแฟ ชา) 14 (ว ตถ จากพ ชท ใช ถ กสาน) 15 (ไขม นและน าม นส ตว หร อพ ช) 16 (ของปร ง แต งจากเน อส ตว ) 22 (เคร องด ม) 28 (เคม ภ ณฑ อน นทร ย ) 29 (เคม ภ ณฑ อ นทร ย ) 35 (สารแอลบ ม นอยด ) 39 (พลาสต ก) 44 (ไม ) 46 (ผล ตภ ณฑ จ กรสาน) 52 (ฝ าย) 54 (ใยยาว) 55 (เส นใยส นประด ษฐ ) 56 (แวดด ง) 57 (พรม) 58 (ผ าทอ) 59 (ผ าส งทอ) 60 (ผ าถ ก) 61 (เคร องแต งกายถ กแบบน ต) 62 (เคร องแต งกายท ไม ได ถ กแบบ น ต) 64 (รองเท า) 93 (อาว ธ) 96 (ผล ตภ ณฑ เบ ดเตล ด) ตอนท 2 (เน อส ตว ) 3 (ปลา) 8 (ผลไม ) 10 (ธ ญพ ช) 11 (แป ง) 17 (น าตาล) 18 (โกโก ) 19 (ของปร งแต งจาก ธ ญพ ช) 20 (ของปร งแต งจากพ ชผ ก) 21 (ของปร งแต งเบ ดเตล ดท บร โภคได ) 41 (หน ง) 42 (เคร องหน ง) 43 (หน งเฟอร ) 5 สร ปสาระสาค ญของกล มส นค าแต ละตอน ด งน ตอนท 1 ส ตว ม ช ว ต : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดในท กเวท โดยยกเล กภาษ น าเข าส ตว ม ช ว ตท ก รายการ (ยกเว นการนาเข าส กรม ช ว ตท ย งคงเก บภาษ น าเข าร อยละ ส าหร บการน าเข าท วไป การน าเข า โดยใช ส ทธ WTO และการน าเข าโดยใช ส ทธ AJCEP ส วน FTA/EPA อ น ๆ น น ญ ป นได ยกเว นภาษ น าเข าส กร ม ช ว ต) ตอนท 2 เน อส ตว และส วนอ นของส ตว ท บร โภคได : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการ นาเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การ เก บภาษ และการใช โควตานาเข าอย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ นาเข าส งอย (เก บภาษ ในอ ตรา มากกว าร อยละ 30) ได แก เน อโคกระบ อสดและแช เย น กล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก เคร องในส ตว เน อไก ส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาด มาก (อ ตราภาษ ต งแต ร อยละ 0-5) ได แก เน อหม สดและแช เย น แฮม ม นหม เน อแกะ เน อแพะ และเน อ กระต าย ตอนท 3 ปลา ส ตว น าจ าพวกคร สตาเซ ย โมลล สก และส ตว น าท ไม ม กระด กส นหล งอ น ๆ : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ และการใช โควตานาเข าอย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคง เก บภาษ นาเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก ปลารมคว น ปลาแห ง หอย เปาฮ อ แมงกะพร น ส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ต งแต ร อยละ 0-5) ได แก ปลาสวยงาม ปลา สดและแช เย น เน อปลาแบบฟ ลเล ก ง และปลาหม ก ตอนท 4 ผล ตภ ณฑ นม ไข ส ตว ป ก น าผ งธรรมชาต ผล ตภ ณฑ จากส ตว ท บร โภคได อ น ๆ : ญ ป น ม ท าท การเป ดตลาดนาเข าส นค าในตอนน ท กรายการและท กเวท การเจรจาการค า ตอนท 5 ผล ตภ ณฑ จากส ตว ท ไม ได ระบ หร อรวมไว ในท อ น : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดน าเข า ส นค าในตอนน ท กรายการและท กเวท การเจรจาการค า 5 รวบรวมข อม ลจาก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 28

155 ตอนท 6 ต นไม และพ ชอ น ๆ ท ม ช ว ต ห ว ราก และส งท คล ายก น ดอกไม และใบไม ท ใช ประด บ : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดนาเข าส นค าในตอนน ท กรายการและท กเวท การเจรจาการค า ตอนท 7 พ ชผ กรวมท งรากและห วบางชน ดท บร โภคได : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการ นาเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การ เก บภาษ นาเข าอย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ นาเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก น ร อยละ 30) ได แก ห วหอม ม นฝร งแช เย นแช แข ง ถ วล นเตาแช เย นแช แข ง ข าวโพดหวาน หน อไม ฝร งแช แข งแช แข ง แตงกวาดอง ผลมะกอก เห ดตากแห ง และม นเทศ เป นต น ส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ต งแต ร อยละ 0-5) ได แก ม นฝร งสด มะเข อเทศ กระเท ยม กระหล าปล ผ กกาดหอม แครอท แตงกวาสด และม นสาปะหล ง เป นต น ตอนท 8 ผลไม และล กน ตท บร โภคได เปล อกผลไม จ าพวกส มหร อเปล อกแดง : ญ ป นม ท าท การ เป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ และการใช โควตาน าเข าอย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าส งอย (เก บภาษ ในอ ตรามากกว าร อยละ 30) ได แก กล วยสด กล วยอบแห ง ส ม (เฉพาะน าเข าช วงเด อน ธ นวาคม พฤษภาคม) กล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ นาเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก วอลน ต ส บปะรดสดและแห ง ส ม (เฉพาะการน าเข าในช วงเด อนม ถ นายน พฤศจ กายน) อง น แอปเป ล เชอร ร สตรอเบอร ร และผลไม เม องหนาวอ น ๆ และส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ต งแต ร อยละ 0-5) ได แก มะพร าว เมล ดมะม วงห มพานต เมล ดอ ลมอนด พ สตาช โอ อ นทผล ม ฝร ง มะม วง ม งค ด มะนาว แตงโม มะละกอ และผลไม เม องร อนอ น ๆ ตอนท 9 กาแฟ ชา ชามาเต และเคร องเทศ : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจาก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และเวท GSP ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO และ EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ อย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก น ร อยละ 30) ได แก กาแฟค ว ชาเข ยว ชาด า และข ง และส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ร อยละ 0-5) ได แก กาแฟท ไม ได ค ว พร กไทย วาน ลา อบเชย กระวาน ย หร า และขม น ตอนท 10 ธ ญพ ช : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป น ย งคงเก บภาษ นาเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก ข าวฟ าง ส วนกล มส นค าท ญ ป น ม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ร อยละ 0-5) ได แก ข าวไรย ข าวโอ ต ข าวโพดเล ยงส ตว ล กเด อย และข าวซอร ก ม นอกจากน ย งพบว าในการเจรจา EPA/FTA ญ ป นได ยกเร องการเป ดตลาดธ ญพ ช เช น ข าวสาล และเมสล น ข าวบาร เลย ข าว (ข าวเปล อก ข าวกล อง ข าวท ส แล ว ข าวน ง ข าวเหน ยว ฯลฯ) ออกจากการเจรจาในท กเวท โดยแสดงท าท ช ดเจนว าจะไม ผ กพ นการเป ดตลาด ตอนท 11 ผล ตภ ณฑ ของอ ตสาหกรรมโม ส เมล ดธ ญพ ช มอลต สตาร ช อ น ล น และกล เทนจาก ข าวสาล : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการนาเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ น าเข าอย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ นาเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก แป งข าวโพด แป งข าวไรย แป งข าวเจ า และ แป งม นฝร ง ส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ร อยละ 0-5) ได แก เมล ดธ ญพ ชท ท าให แบน หร อเป นเกล ด นอกจากน ย งพบว าในการเจรจา EPA/FTA ญ ป นได ยกเร องการเป ดตลาดส นค าบางรายการ เช น แป งข าวสาล แป งเมสล น มอลต สตาร ช และอ น ล นออกจากการเจรจาในท กเวท ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 29

156 ตอนท 12 เมล ดพ ชและผลไม ท ม น าม น เมล ดธ ญพ ช เมล ดพ ชและผลไม เบ ดเตล ด พ ชท ใช ใน อ ตสาหกรรมหร อใช เป นยา ฟางและหญ าแห งท ใช เป นอาหารส ตว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดการน าเข า ส นค าในตอนน ท กรายการและท กเวท การเจรจาการค า ตอนท 13 คร ง รวมท งก ม เรซ น น าเล ยง และส งสก ดอ นจากพ ช : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดการ นาเข าส นค าในตอนน ท กรายการและท กเวท การเจรจาการค า ตอนท 14 ว ตถ จากพ ชท ใช ถ กสาน ผล ตผลจากพ ชท ไม ได ระบ หร อรวมไว ในท อ น : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดการนาเข าส นค าในตอนน ท กรายการและท กเวท การเจรจาการค า (ยกเว นการน าเข าไม ไผ ท ย งคง เก บภาษ นาเข าร อยละ 5-10 สาหร บการนาเข าท วไปและการนาเข าโดยใช ส ทธ WTO) ตอนท 15 ไขม นและน าม นท ได จากส ตว หร อพ ช และผล ตภ ณฑ ท แยกได จากไขม นและน าม น ด งกล าว ไขม นท บร โภคได ซ งจ ดท าแล ว ไขท ได จากส ตว หร อพ ช : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการ น าเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และเวท GSP ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO และ EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ อย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก น าม นหม ไขม นปลา และส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ร อยละ 0-5) ได แก ไขม นว ว ไขขนส ตว น าม นมะกอก น าม นปาล ม น าม นมะพร าว น าม นงา เป นต น ตอนท 16 ของปร งแต งจากเน อส ตว ปลา หร อส ตว น าจ านวนคร สตาเซ ย โมลล สก หร อจาก ส ตว น าท ไม ม กระด กส นหล งอ น ๆ : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ และการใช โควตาน าเข า อย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก ต บส ตว ปลาหม กกระป อง หอยกระป อง ปลากระป อง ท น ากระป อง ส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ด ตลาดมาก (อ ตราภาษ ร อยละ 0-5) ได แก ป กระป อง ก งกระป อง ลอบสเตอร กระป อง นอกจากน ย งพบว าใน การเจรจา EPA/FTA ญ ป นได ยกเร องการเป ดตลาดส นค าบางรายการ เช น ไส กรอก ออกจากการเจรจาในท ก เวท (ยกเว นการเจรจาก บฟ ล ปป นส ท เป ดให นาเข าภายในโควตา) ตอนท 17 น าตาลและขนมท าจากน าตาล : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจาก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ และการใช โควตาน าเข าอย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าส ง (เก บภาษ ในอ ตรามากกว า ร อยละ 30) ได แก หมากฝร ง กล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก น ร อยละ 30) ได แก แล กโทส กล โคส ฟร กโทส น าตาลเมเป ล ส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตรา ภาษ ร อยละ 0-5) ได แก คาราเมล นอกจากน ย งพบว าในการเจรจา EPA/FTA ญ ป นได ยกเร องการเป ดตลาด ส นค าบางรายการ เช น น าตาลท ได จากอ อยและห วบ ตออกจากการเจรจาในท กเวท (ยกเว นการเจรจาก บ ฟ ล ปป นส ท เป ดให นาเข าภายในโควตา) ตอนท 18 โกโก และของปร งแต งท ท าจากโกโก : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข า จากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บ ภาษ นาเข าอย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าส งอย (เก บภาษ ในอ ตรามากกว าร อยละ 30) ได แก ผงโกโก หมากฝร งท ท าจากโกโก กล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก ขนมช อกโกแล ต ส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ร อยละ 0-5) ได แก เมล ดโกโก และโกโก บ ตเตอร ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 30

157 ตอนท 19 ของปร งแต งจากธ ญพ ช แป ง สตาร ช หร อนม ผล ตภ ณฑ อาหารจ าพวกเพสทร : ญ ป น ม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ น าเข าอย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าส งอย (เก บภาษ ในอ ตรามากกว าร อยละ 30) ได แก อาหารปร งแต งท ใช เล ยงทารก ขนมป งข ง วาฟเฟ ล พ ซซ าแช แข ง กล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ นาเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก ขนมป งกรอบ เส นหม พร อมปร ง คอนเฟล ก ส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ร อยละ 0-5) ม จ านวนน อย เน องจากส นค าตอนท 19 เป นกล มส นค าอ อนไหวของญ ป นในเวท การเจรจากรอบต าง ๆ ตอนท 20 ของปร งแต งท าจากพ ชผ ก ผลไม ล กน ต หร อจากส วนอ นของพ ช : ญ ป นม ท าท การ เป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ และก าหนดโควตาน าเข าอย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าส งอย (เก บภาษ ในอ ตรามากกว าร อยละ 30) ได แก น าส บปะรด มะนาวผง น าส ม น าอง น กล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ นาเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก ม นฝร งปร งแต ง ข าวโพด ปร งแต ง เมล ดอ ลมอนต ค ว แอปปร คอทผง ส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ต งแต ร อยละ 0-5) ได แก เมล ดมะม วงห มพานต ค ว ซ งส นค าตอนท 20 เป นกล มส นค าอ อนไหวของญ ป นในเวท การเจรจา กรอบต าง ๆ ตอนท 21 ของปร งแต งเบ ดเตล ดท บร โภคได : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจาก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ และก าหนดโควตาน าเข าอย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าส ง (เก บภาษ ในอ ตรามากกว า ร อยละ 30) ได แก ไอศคร ม กล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก น ร อยละ 30) ได แก กาแฟผสมสาเร จร ป ชาสาเร จร ป ซอสมะเข อเทศ ม สตาร ด เคร องด มช ก าล ง ส วนกล มส นค า ท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ร อยละ 0-5) ได แก ย สต ท งน ส วนใหญ ส นค าตอนท 21 เป นกล มส นค า อ อนไหวของญ ป นในเวท การเจรจากรอบต าง ๆ ตอนท 22 เคร องด ม ส รา น าส มสายช : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการนาเข าจากประเทศ ด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO และ GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ น าเข า อย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าส งอย (เก บภาษ ในอ ตรามากกว าร อยละ 30) ได แก ไซเดอร และเอท ลแอลกอฮอล กล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก น าอ ดลม และไวน ส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ร อยละ 0-5) ได แก น าแร บร นด เหล าร ม วอตก า และเบ ยร ตอนท 23 กากและเศษท เหล อจากอ ตสาหกรรมผล ตอาหาร อาหารท จ ดท าไว ส าหร บเล ยงส ตว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดในท กเวท โดยยกเว นภาษ การนาเข ากากและเศษท เหล อจากอ ตสาหกรรมผล ตอาหาร (ยกเว นการนาเข าอาหารส น ข อาหารแมว และอาหารเสร มท เป นอาหารส ตว ท ย งคงเส ยภาษ น าเข าตามน าหน ก ส นค า) ตอนท 24 ยาส บและผล ตภ ณฑ ท ใช แทนยาส บ : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดในท กเวท โดยยกเว น ภาษ การนาเข ายาส บและผล ตภ ณฑ ท ใช แทนยาส บ (ยกเว นการนาเข าซ ก าโดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ และยาเส นท ต องเส ยภาษ ร อยละ 30-35) ตอนท 25 เกล อ กามะถ น ด น และห น ว ตถ จาพวกปลาสเตอร ป นขาว และป นซ เมนต : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 25 ในท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ นาเข าให ท งหมด ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 31

158 ตอนท 26 ส นแร ตะกร น และเถ า : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 26 ในท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ นาเข าให ท งหมด ตอนท 27 เช อเพล งท ได จากแร น าม นแร และผล ตภ ณฑ ท ได จากการกล นส งด งกล าว สารบ ท ม น ส ไขท ได จากแร : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 27 ในท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการนาเข าผงถ านห นอ ดเป นก อน ถ านโค ก แนฟทาล น มอเตอร สป ร ต เคโรซ น และป โตรเล ยม เยลล โดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ 3-5) ตอนท 28 เคม ภ ณฑ อน นทร ย สารประกอบอ นทร ย หร อสารประกอบอน นทร ย ของโลหะม ค า ของโลหะจาพวกแรร เอ ร ท ของธาต ก มม นตร งส หร อของไอโซโทป : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการ นาเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และเวท การเจรจา EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค าท กรายการ ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO และ GSP ญ ป นย งคงม การเก บภาษ น าเข าอย ในอ ตราไม เก นร อยละ 5 โดยม ส นค าท ถ กเก บภาษ ภายใต WTO และอ ตราภาษ ท วไป เช น คลอร น ไฮโดรเจน แคลเซ ยม ไฮโดรเจน ฟล ออไรซ โซเด ยมซ ลเฟส เป นต น ตอนท 29 เคม ภ ณฑ อ นทร ย : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจากประเทศด อย พ ฒนา (LDC) และเวท การเจรจา EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค าท กรายการ ส วนในเวท การเจรจา อ น ๆ เช น WTO และ GSP ญ ป นย งคงม การเก บภาษ น าเข าอย ในอ ตราไม เก นร อยละ 5 โดยม ส นค าท ถ กเก บ ภาษ ภายใต WTO และอ ตราภาษ ท วไป เช น อะไซคล กไฮโดร คาร บอน เบนซ น โทล อ น อน พ นธ ชน ดฮาโลเจเนเต ด ของไฮโดรคาร บอน และอะไซคล กแอลกอฮอล เป นต น ตอนท 30 ผล ตภ ณฑ ทางเภส ชกรรม : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 30 ในท กเวท การ เจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการน าเข าผ ากอซ ผ าพ นแผล และเยลหล อล นเพ อการผ าต ด ศ ลยกรรมโดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ 4-6) ท งหมด ตอนท 31 ป ย : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าป ยในท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ตอนท 32 ส งสก ดท ใช ฟอกหน งหร อย อมส แทนน นและอน พ นธ ของแทนน น ส ย อม สารส (พ กเมนต ) และว ตถ แต งส อ น ๆ ส ทาและวาร น ช พ ตต และมาสต กอ น ๆ รวมท งหม ก : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค า ตอนท 32 ในท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการน าเข าแทนน นและอน พ นธ ของ แทนน น ว ตถ แต งส ท เป นอ นทร ย ส งเคราะห และสารส ปร งแต ง โดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ ง ย งต องเส ยภาษ ร อยละ 3-6) ตอนท 33 เอสเซนเช ยลออยล และเรซ นอยด เคร องหอม เคร องส าอาง หร อส งปร งแต งส าหร บ ประท นร างกายหร อประเท องโฉม (ทอยเล ตเพรพาเรช น) : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 33 ในท ก เวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการน าเข าเมนทาไพเพอร ร ทา เอสเซนเช ยลออยล ท า จากลาเวนเดอร และเจอราเน ยม ส งปร งแต งส าหร บแต งหน าหร อบ าร งผ ว ฯลฯ โดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร อ อ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ 3-6) ตอนท 34 สบ สารอ นทร ย ท เป นต วลดแรงต งผ ว ส งปร งแต งท ใช ซ กล าง ส งปร งแต งท ใช หล อล น ไขเท ยม ไขปร งแต ง ส งปร งแต งท ใช ข ดเงาหร อข ดถ เท ยนไขและของท คล ายก น เพสต ส าหร บท าแบบ ไขท ใช ทางท นตกรรม ส งปร งแต งทางท นตกรรมซ งม ปลาสเตอร เป นหล ก : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 32

159 34 ในท กเวท การเจรจาพห ภาค และทว ภาค โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการน าเข าสบ ท ม ต วยา ผสม สารซ กฟอก สารอ นทร ย ท ลดแรงต งผ ว เท ยนไข ฯลฯ โดยใช อ ตราภาษ ท วไปซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ 3-6) ตอนท 35 สารแอลบ ม นอยด โมด ไฟด สตาร ช กาว เอนไซม : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะ การน าเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และเวท การเจรจา EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค าท ก รายการ (ยกเว นส นค าเดกซ ทร นและโมด ไฟด สตาร ชท ย งม การกาหนดโควตานาเข า) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO ญ ป นย งคงม การเก บภาษ น าเข าอย ในอ ตราร อยละ 3-25 โดยกล มส นค าท ม การเก บภาษ ส งภายใต WTO และอ ตราภาษ ท วไป ได แก เยลาต น เดกซ ทร นและโมด ไฟด สตาร ช และกาว ตอนท 36 ว ตถ ระเบ ด ผล ตภ ณฑ จ าพวกดอกไม เพล ง ไม ข ดไฟ แอลลอยท ท าให เก ดประกายไฟ ส งปร งแต งท ส นดาปได บางชน ด : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 36 ในท กเวท การเจรจา โดยยกเว น ภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการน าเข าด นข บ ว ตถ ระเบ ด ดอกไม เพล ง ไม ข ดไฟ และเช อเพล งเหลวท ใช เต ม ไฟแช ก ฯลฯ โดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ 4-6) ตอนท 37 ของท ใช ในการถ ายร ปหร อถ ายภาพยนตร : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 37 ในท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการน าเข าฟ ล มม วนส าหร บเอกซเรย กระดาษไวแสง ท ใช ในการถ ายร ป โดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ 5-6) ตอนท 38 เคม ภ ณฑ เบ ดเตล ด : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 38 ในท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการน าเข ากราไฟต เท ยม คาร บอนก มม นต สารฆ าแมลงและว ชพ ช สารช วยให ส ต ด สารก ดล างโลหะ สารท ใช เป นต วเร งส าหร บยางคอมพาวนด ฯลฯ โดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร อ อ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ 3-5) ตอนท 39 พลาสต กและของท ท าด วยพลาสต ก : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 39 ให เฉพาะการน าเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และเวท การเจรจา EPA/FTA (ยกเว นส นค าโพล เมอร ของเอท ล น ในล กษณะข นปฐม และโพล เมอร ของโพรพ ล นหร อของโอล ฟ นในล กษณะข นปฐม ซ งญ ป นย งคงภาษ ไว ร อยละ 1-4 ในการน าเข าจากค เจรจา EPA/FTA ส วนเวท การเจรจา WTO และ GSP น น ญ ป นย งคงก าหนดให การ นาเข าส นค าพลาสต กเก อบท กรายการต องเส ยภาษ ร อยละ 4-12 ตอนท 40 ยางและของทาด วยยาง : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค ายางและของท าด วยยางในท ก เวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ นาเข าให ท งหมด ตอนท 41 หน งด บ หน งฟอก หน งเฟอร และของท ท าด วยหน งด งกล าว เคร องอานและเคร อง เท ยมลาก เคร องใช ส าหร บเด นทาง กระเป าถ อและภาชนะท คล ายก น ของท าด วยไส ส ตว (นอกจากไส ต ว ไหม) : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ และการใช โควตาน าเข าอย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป น ย งคงเก บภาษ น าเข าส งอย (เก บภาษ ในอ ตรามากกว าร อยละ 30) เช น หน งด บของว ว และหน งฟอกของว ว กล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ นาเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก หน งด บของ ส ตว เล อยคลาน หน งฟอกของหม และหน งชาม ว และส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ต งแต ร อยละ 0-5) เช น หน งฟอกของจระเข ตอนท 42 เคร องหน ง เคร องอานและเคร องเท ยมลาก เคร องใช ส าหร บเด นทาง กระเป าถ อ และ ภาชนะท คล ายก น ของท าด วยไส ส ตว (นอกจากไส ต วไหม) : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข า จากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 33

160 ภาษ และการใช โควตาน าเข าอย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าส งอย (เก บภาษ ในอ ตรา มากกว าร อยละ 30) เช น เคร องแต งกายท าด วยหน ง ถ งม อหน ง เข มข ดหน ง กล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ นาเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก เคร องอาน เคร องเท ยมลาก กระเป าเด นทาง ท ทาจากหน ง กระเป าน กเร ยนท ด านนอกท าจากพลาสต กหร อว ตถ ทอ กระเป าใส สตางค ท าด วยหน ง และส วน กล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ต งแต ร อยละ 0-5) เช น กระเป าถ อ กล องใส เคร องประด บท ด านนอกทาจากกระดาษแข ง ตอนท 43 หน งเฟอร เฟอร เท ยม และผล ตภ ณฑ ของของด งกล าว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป น ย งคงม การเก บภาษ อย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และ ไม เก นร อยละ 30) ได แก เคร องแต งกายและของใช ประกอบก บเคร องแต งกายท าด วยหน งเฟอร หน งเฟอร ท ฟอกหร อตกแต งแล ว และส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ต งแต ร อยละ 0-5) ได แก หน งเฟอร ด บ ตอนท 44 ไม และของท าด วยไม ถ านไม : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจาก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค าท กรายการ (ยกเว นส นค าเพ ยงไม ก รายการ เช น แผ นไม ว เน ยร และไม ไผ ท ย งคงเก บภาษ ในอ ตราร อยละ 2-6) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO และ GSP ญ ป นย งคงม การเก บภาษ อย โดยแบ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งคงเก บภาษ น าเข าปานกลาง (มากกว าร อยละ 5 และไม เก นร อยละ 30) ได แก ไม สนท เล อยแล ว ไม ป พ นแบบปาร เกต และส วนกล มส นค าท ญ ป นม การเป ดตลาดมาก (อ ตราภาษ ต งแต ร อยละ 0-5) ได แก ไม ฟ น ไม ย งไม แปรร ป ไม สนท เป นต น และไม หมอนรถไฟ ตอนท 45 ไม ก อกและของทาด วยไม ก อก : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าไม ก อกและของท าด วย ไม ก อกในท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ นาเข าให ท งหมด ตอนท 46 ผล ตภ ณฑ ท าด วยฟาง ท าด วยเอสพาร โต หร อว ตถ ถ กสานอ น ๆ เคร องจ กสานและ เคร องสาน : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการนาเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และ EPA/FTA โดย ยกเว นภาษ นาเข าให ส นค าท กรายการ (ยกเว นส นค าเพ ยงไม ก รายการ เช น เส อท ถ กจากว ตถ จากพ ชท ไม ใช ไม ไผ และหวายท ย งคงเก บภาษ ในอ ตราร อยละ 1-4) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO และ GSP ญ ป นย งคง เก บภาษ ก บส นค าต าง ๆ เช น เส อ เคร องจ กสาน เคร องสาน กระสอบ กระเป าถ อท าจากเคร องจ กสาน ฯลฯ อย ในอ ตราร อยละ 4-10 ตอนท 47 เย อไม หร อเย อท ได จากว ตถ จาพวกเส นใยเซลล ปโลสอ น ๆ กระดาษหร อกระดาษแข ง ท น ากล บค นมาใช ได อ ก (เศษและของท ใช ไม ได ) : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 47 ในท กเวท การ เจรจา โดยยกเว นภาษ นาเข าให ท งหมด ตอนท 48 กระดาษและกระดาษแข ง ของทาด วยเย อกระดาษ หร อท าด วยกระดาษหร อกระดาษ แข ง : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 48 ในท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ นาเข าให ท งหมด ตอนท 49 หน งส อท พ มพ เป นเล ม หน งส อพ มพ ร ปภาพและผล ตภ ณฑ อ น ๆ ของอ ตสาหกรรม การพ มพ ต นฉบ บท เข ยนหร อด ดพ มพ และแปลน : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 49 ในท กเวท การ เจรจา โดยยกเว นภาษ นาเข าให ท งหมด ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 34

161 ตอนท 50 ไหม : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าไหมในท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการนาเข าผ าทอทาด วยไหมหร อเศษไหมโดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ งย งต อง เส ยภาษ ร อยละ 8-20) ตอนท 51 ขนแกะ ขนละเอ ยด หร อขนหยาบของส ตว ด ายขนม าและผ าทอ : ญ ป นม ท าท การ เป ดตลาดส นค าตอนท 51 ในท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการน าเข าผ าทอท า ด วยขนแกะหร อขนละเอ ยดของส ตว ท หว /สางแล ว โดยใช อ ตราภาษ ท วไป หร ออ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ย ภาษ ร อยละ 3-10) ตอนท 52 ฝ าย : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าฝ ายในเวท การให ส ทธ ประโยชน ก บประเทศด อย พ ฒนา (LDC) และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด อย างไรก ตาม ภายใต เวท WTO น น ย งคงเก บภาษ นาเข าในอ ตราร อยละ 4-12 ก บส นค าบางรายการ เช น ผ าทอทาด วยฝ าย ตอนท 53 เส นใยส งทอจากพ ชอ น ๆ ด ายกระดาษ และผ าทอจากด ายกระดาษ : ญ ป นม ท าท การ เป ดตลาดส นค าตอนท 53 ในท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการน าเข าด ายป านล น น และผ าทอทาด วยป านล น น โดยใช อ ตราภาษ ท วไป หร ออ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ 8-16) ตอนท 54 ใยยาวประด ษฐ แถบและว ตถ ทอประด ษฐ ท คล ายก น : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค า ฝ ายในเวท การให ส ทธ ประโยชน แก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว น ภาษ นาเข าให ท งหมด อย างไรก ตาม ภายใต เวท WTO และ GSP น น ย งคงเก บภาษ น าเข าในอ ตราร อยละ 4-16 ก บส นค าบางรายการ เช น ใยยาวเด ยวส งเคราะห ด ายใยยาวเท ยม ผ าทอท าด วยด ายใยยาวส งเคราะห และผ าทอ ทาด วยด ายใยยาวเท ยม เป นต น ตอนท 55 เส นใยส นประด ษฐ : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าฝ ายในเวท การให ส ทธ ประโยชน แก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด อย างไรก ตาม ภายใต เวท WTO และ GSP น น ย งคงเก บภาษ น าเข าในอ ตราร อยละ 4-13 ก บส นค าบางรายการ เช น เส นใย ส นส งเคราะห ท ไม ได สาง/หว ด ายท ท าด วยเส นใยส นส งเคราะห ด ายท าด วยเส นใยส นเท ยม และผ าทอท าด วย เส นใยส นส งเคราะห เป นต น ตอนท 56 แวดด ง ส กหลาดและผ าไม ทอ ด ายชน ดพ เศษ เช อกชน ดทไวน ชน ดคอร เดจ ชน ด โรปและเคเบ ล และของทาด วยส งด งกล าว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าฝ ายในเวท การให ส ทธ ประโยชน แก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) GSP และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด อย างไร ก ตาม ภายใต เวท WTO น น ย งคงเก บภาษ น าเข าในอ ตราร อยละ 1-8 ก บส นค าท กรายการ เช น ส กหลาด ผ าไม ทอ ด ายยาง และด ายท ม โลหะ เป นต น ตอนท 57 พรมและส งทอป พ นอ น ๆ : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าฝ ายในเวท การให ส ทธ ประโยชน แก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด อย างไรก ตาม ภายใต เวท WTO และ GSP น น ย งคงเก บภาษ น าเข าในอ ตราร อยละ 5-14 ก บส นค าท กรายการ เช น พรมและส งป พ นทาโดยว ธ ผ กปม พรมและส งป พ นทาโดยว ธ ทอ พรมและส งป พ นทาป ยแบบท ฟต เป นต น ตอนท 58 ผ าทอชน ดพ เศษ ผ าส งทอท ท าป ยแบบท ฟต ผ าล กไม เทเพสทร ผ าท ใช ตกแต ง และ ผ าป ก : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าฝ ายในเวท การให ส ทธ ประโยชน แก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด อย างไรก ตาม ภายใต เวท WTO และ GSP น น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 35

162 ย งคงเก บภาษ นาเข าในอ ตราร อยละ 4-18 ก บส นค าท กรายการ เช น ผ าทอม ขนแบบไพล และแบบเชน ลล ผ าทอ แบบผ าขนหน ผ าโปร ง และผ าทอหน าแคบ เป นต น ตอนท 59 ผ าส งทอท อาบซ ม เคล อบ ห มหร ออ ดเป นช น ของท าด วยส งทอชน ดท เหมาะส าหร บ ใช ในอ ตสาหกรรม : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าฝ ายในเวท การให ส ทธ ประโยชน ตาม GSP และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ นาเข าให ท งหมด อย างไรก ตาม ภายใต เวท WTO น น ย งคงเก บภาษ น าเข าใน อ ตราร อยละ 4-8 ก บส นค าท กรายการ ตอนท 60 ผ าถ กแบบน ตหร อแบบโครเชต : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าฝ ายในเวท การให ส ทธ ประโยชน แก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด อย างไรก ตาม ภายใต เวท WTO น น ย งคงเก บภาษ นาเข าในอ ตราร อยละ 5-10 ก บส นค าท กรายการ ตอนท 61 เคร องแต งกายและของท ใช ประกอบก บเคร องแต งกายถ กแบบน ตหร อโครเชต : ญ ป น ม ท าท การเป ดตลาดส นค าฝ ายในเวท การให ส ทธ ประโยชน แก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และ EPA/FTA ท ก เวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด อย างไรก ตาม ภายใต เวท WTO น น ย งคงเก บภาษ น าเข าใน อ ตราร อยละ 5-11 ก บส นค าท กรายการ ตอนท 62 เคร องแต งกายและของท ใช ประกอบก บเคร องแต งกายท ไม ได ถ กแบบน ตหร อแบบโคร เชต : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าฝ ายในเวท การให ส ทธ ประโยชน แก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด อย างไรก ตาม ภายใต เวท WTO น น ย งคงเก บ ภาษ นาเข าในอ ตราร อยละ 6-13 ก บส นค าท กรายการ ตอนท 63 ของทาด วยส งทอท จ ดทาแล วอ น ๆ ของเป นช ด เส อผ าท ใช แล ว และของท ใช แล วท า ด วยส งทอ ผ าข ร ว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าฝ ายในเวท การให ส ทธ ประโยชน แก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด อย างไรก ตาม ภายใต เวท WTO น น ย งคงเก บภาษ นาเข าในอ ตราร อยละ 5-11 ก บส นค าท กรายการ (ยกเว นผ าข ร วหร อเศษผ า) ตอนท 64 รองเท า สน บแข งและของท คล ายก น รวมท งส วนประกอบของของด งกล าว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดให เฉพาะการน าเข าจากประเทศด อยพ ฒนา (LDC) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO GSP EPA/FTA ญ ป นย งคงม การเก บภาษ และการใช โควตาน าเข าอย โดยส วนใหญ เป นกล มส นค าท ญ ป นย งคง เก บภาษ น าเข ามากกว าร อยละ 2 และไม เก นร อยละ 30) ได แก รองเท าหน ง รองเท าก ฬา รองเท าแตะ และ รองเท าสก ตอนท 65 เคร องสวมศ รษะและส วนประกอบของเคร องสวมศ รษะ : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาด ส นค าตอนท 65 ในเวท GSP และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการ นาเข าหมวกทาด วยส กหลาด หมวกป ก ร างแหคล มผม หมวกน รภ ยในทางอ ตสาหกรรม ฯลฯ โดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ 4-6) ตอนท 66 ร ม ร มป กก นแดด ไม เท า ไม เท าท เป นท น ง แส แส ข ม า และส วนประกอบของของ ด งกล าว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 66 ในเวท GSP และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดย ยกเว นภาษ นาเข าให ท งหมด (ยกเว นการนาเข าส นค าตอนท 66 โดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ ง ย งต องเส ยภาษ ร อยละ 3-4) ตอนท 67 ขนแข งและขนอ อนของส ตว ป กท จ ดเตร ยมแล ว และของทาด วยขนด งกล าว ดอกไม เท ยม ของท าด วยผมคน : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 66 ในเวท GSP และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 36

163 (ยกเว น EPA ก บอ นโดน เซ ยท ญ ป นย งคงเก บภาษ ดอกไม เท ยมจากอ นโดน เซ ยในอ ตราร อยละ 1) โดยยกเว น ภาษ นาเข าให ท งหมด ส วนหากเป นการน าเข าส นค าตอนท 67 โดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ ง ย งต องเส ยภาษ ร อยละ 4-7 สาหร บการนาเข าดอกไม เท ยม และก านขนนก) ตอนท 68 ของทาด วยห น ปลาสเตอร ซ เมนต แอสเบสทอส ไมกา หร อว ตถ ท คล ายก น : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 68 ในเวท GSP และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด ส วนหากเป นการน าเข าส นค าตอนท 68 โดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ย ภาษ ร อยละ 2-4 สาหร บการนาเข าส นค าบางรายการ เช น ห นโม ห นบด ห นข ด และของทาด วยแอสเบสทอสซ เมนต ตอนท 69 ผล ตภ ณฑ เซราม ก : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าผล ตภ ณฑ เซราม กในเวท GSP และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด ส วนหากเป นการน าเข าส นค าเซราม กโดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ 2-4 ส าหร บการน าเข าส นค าบางรายการ เช น กระเบ องทนไฟ กระเบ องม งหล งคา กระเบ องป พ นทางเด น เคร องใช บนโต ะอาหารและเคร องคร วท ท าด วย เซราม ก ตอนท 70 แก วและเคร องแก ว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าผล ตภ ณฑ เซราม กในเวท GSP และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการน าเข าล กป ด ไข ม กเท ยม ร ตนชาต เท ยม และแก วท ทาเป นของขนาดเล กซ งต องเส ยภาษ อ ตราร อยละ 3-5) ส วนหากเป นการน าเข าส นค าแก วและเคร อง แก วโดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ 4-8 ส าหร บการน าเข าส นค าบาง รายการ เช น ล กป ดและไข ม กเท ยมท ทาจากแก ว เคร องแก วท ใช บนโต ะอาหาร ในคร ว และห องน า เป นต น ตอนท 71 ไข ม กธรรมชาต หร อไข ม กเล ยง ร ตนชาต หร อก งร ตนชาต โลหะม ค า โลหะท ห มต ด ด วยโลหะม ค า และของท ท าด วยของด งกล าว เคร องเพชรพลอยและร ปพรรณท เป นของเท ยม เหร ยญ กษาปณ : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 71ในเวท GSP LDC และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดย ยกเว นภาษ น าเข าให ท งหมด (ยกเว นการน าเข าเคร องประด บท ท าด วยเง นซ งต องเส ยภาษ อ ตราร อยละ 1-4) ส วนหากเป นการน าเข าส นค าโดยใช อ ตราภาษ ท วไปหร ออ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ 3-10 ส าหร บการน าเข าส นค าบางรายการ ได แก เคร องประด บท ท าด วยเง น เคร องประด บท ท าด วยทอง และ เคร องประด บเท ยม ตอนท 72 เหล กและเหล กกล า : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าเหล กและเหล กกล าในเวท GSP LDC และ EPA/FTA ท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ นาเข าให ท งหมด (ยกเว นการนาเข าสารเจ อเหล กภายใต GSP ซ งต องเส ยภาษ อ ตราร อยละ 2-5) ส วนหากเป นการน าเข าส นค าเหล กและเหล กกล าโดยใช อ ตราภาษ WTO ซ งย งต องเส ยภาษ ร อยละ 3-7 ส าหร บการน าเข าส นค าเหล กเพ ยงไม ก รายการ เช น สารเจ อเหล ก และ เหล กกล าไม เจ อ ตอนท 73 ของทาด วยเหล กหร อเหล กกล า : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าของท าด วยเหล กหร อ เหล กกล าในท กเวท การเจรจา โดยยกเว นภาษ นาเข าให ท งหมด ตอนท 74 ทองแดงและของทาด วยทองแดง : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าทองแดงและของท า ด วยทองแดงในเวท การให ส ทธ ประโยชน แก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข า ให ส นค าท กรายการ (ยกเว นกรณ การเป ดตลาดระหว างญ ป นก บประเทศท ม ความสามารถในการส งออก ทองแดง เช น ช ล อ นโดน เซ ย และฟ ล ปป นส ท ญ ป นกาหนดอ ตราภาษ ไว ร อยละ 1-2) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 37

164 เช น WTO และ GSP ญ ป นย งคงม การเก บภาษ อย โดยม การจ ดเก บภาษ อ ตราไม เก นร อยละ 3 ก บส นค าบาง รายการ เช น ทองแดงไม บร ส ทธ ทองแดงบร ส ทธ ผงทองแดง ท อทาด วยทองแดง ลวดทองแดง เป นต น ตอนท 75 น กเก ลและของทาด วยน กเก ล : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าน กเก ลและของท าด วย น กเก ลในเวท การให ส ทธ ประโยชน แก ประเทศด อยพ ฒนา (LDC) และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค า ท กรายการ (ยกเว นกรณ การเป ดตลาดระหว างญ ป นก บประเทศท ม ความสามารถในการส งออกน กเก ล เช น อ นโดน เซ ย ท ญ ป นก าหนดอ ตราภาษ ไว ร อยละ 1-2) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO และ GSP ญ ป น ย งคงม การเก บภาษ อย โดยม การจ ดเก บภาษ อ ตราไม เก นร อยละ 3 ก บส นค าบางรายการ เช น น กเก ลอ ลลอยด ผงน กเก ล เป นต น ตอนท 76 อะล ม เน ยมและของท าด วยอะล ม เน ยม : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าอะล ม เน ยม และของทาด วยอะล ม เน ยมในเวท การให ส ทธ ประโยชน GSP และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค าท ก รายการ ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO ญ ป นย งคงม การเก บภาษ อย โดยม การจ ดเก บภาษ อ ตราไม เก น ร อยละ 2-8 ก บส นค าบางรายการ เช น ผงอะล ม เน ยม ท อนอะล ม เน ยม สายอะล ม เน ยม อะล ม เน ยมฟอยล เป นต น 6 ตอนท 78 ตะก วและของท าด วยตะก ว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตะก วและของท าด วยตะก ว ในเวท การให ส ทธ ประโยชน GSP และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค าท กรายการ (ยกเว นกรณ การเป ด ตลาดระหว างญ ป นก บประเทศท ม ความสามารถในการส งออกตะก ว เช น อ นโดน เซ ย ท ญ ป นก าหนดอ ตราภาษ สาหร บตะก วบร ส ทธ ไว 0.14 เยน/ ก โลกร ม) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO ญ ป นย งคงม การเก บภาษ อย โดยม การจ ดเก บภาษ อ ตราร อยละ 2-3 ก บส นค าบางรายการ เช น ตะก วบร ส ทธ เศษตะก ว และผงตะก ว เป นต น ตอนท 79 ส งกะส และของทาด วยส งกะส : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าส งกะส และของท าด วย ส งกะส ในเวท การให ส ทธ ประโยชน GSP และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค าท กรายการ (ยกเว น กรณ การเป ดตลาดระหว างญ ป นก บประเทศท ม ความสามารถในการส งออกส งกะส เช น อ นโดน เซ ย ท ญ ป น ก าหนดอ ตราภาษ ส าหร บตะก วบร ส ทธ ไว 0.43 เยน/ ก โลกร ม) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO ญ ป น ย งคงม การเก บภาษ อย โดยม การจ ดเก บภาษ อ ตราร อยละ 3 ก บส นค าบางรายการ เช น ผงส งกะส ส งกะส เจ อ รางน าทาด วยส งกะส เป นต น ตอนท 80 ด บ กและของทาด วยด บ ก : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าด บ กและของท าด วยด บ กใน เวท การให ส ทธ ประโยชน GSP และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ นาเข าให ส นค าท กรายการ ส วนในเวท การเจรจา อ น เช น WTO ญ ป นย งคงม การเก บภาษ อย โดยม การจ ดเก บภาษ อ ตราร อยละ ก บส นค าบางรายการ เช น ด บ กเจ อ ท อนทาด วยด บ ก แผ นด บ ก เป นต น ตอนท 81 โลหะสาม ญชน ดอ น เซอร เมต และของท าด วยของด งกล าว : ญ ป นม ท าท การเป ด ตลาดส นค าด บ กและของท าด วยด บ กในเวท การให ส ทธ ประโยชน GSP และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข า ให ส นค าท กรายการ ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO ญ ป นย งคงม การเก บภาษ อย โดยม การจ ดเก บภาษ อ ตราร อยละ 3 ก บส นค าบางรายการ เช น แทนทาล ม แม กน เซ ยม แคดเม ยม โครเม ยม เป นต น ตอนท 82 เคร องม อ เคร องใช ของใช ชน ดม คม ช อนและส อมท าด วยโลหะสาม ญ ส วนประกอบ ของของด งกล าวทาด วยโลหะสาม ญ : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 82 ในเวท การให ส ทธ ประโยชน GSP และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค าท กรายการ ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO ญ ป น 6 ตอนท 77 พ ก ดอ ตราศ ลกากรของหน วยงานศ ลกากรไม ม การกาหนดไว โดยเว นว างไว เพ อประโยชน ในภายหน า ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 38

165 ย งคงม การเก บภาษ อย โดยม การจ ดเก บภาษ อ ตราร อยละ 3-5 ก บส นค าบางรายการ เช น ม ด กรรไกร ช อน และส อม เป นต น ตอนท 83 ของเบ ดเตล ดท าด วยโลหะสาม ญ : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 83 ในเวท การให ส ทธ ประโยชน GSP และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ นาเข าให ส นค าท กรายการ ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO ญ ป นย งคงม การเก บภาษ อย โดยม การจ ดเก บภาษ อ ตราร อยละ 3-5 ก บส นค าบางรายการ เช น ก ญแจสายย ก ญแจท ใช ก บเฟอร น เจอร อ ปกรณ ย ดบานพ บประต กลอนประต และต เอกสาร เป นต น ตอนท 84 เคร องปฏ กรณ น วเคล ยร บอยเลอร เคร องจ กร เคร องใช กล และส วนประกอบของ เคร องด งกล าว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 84 ในเวท การเจรจา WTO และ EPA/FTA โดยยกเว น ภาษ นาเข าให ส นค าท กรายการ ตอนท 85 เคร องจ กรไฟฟ า เคร องอ ปกรณ ไฟฟ า และส วนประกอบของเคร องด งกล าว เคร อง บ นท กเส ยงและเคร องถอดเส ยง เคร องบ นท กและเคร องถอดภาพและเส ยงทางโทรท ศน รวมท ง ส วนประกอบและอ ปกรณ ประกอบของเคร องด งกล าว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 85 ในเวท การเจรจา WTO และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ นาเข าให ส นค าท กรายการ (ยกเว นภายใต WTO ท ญ ป นย งคง เร ยกเก บภาษ นาเข าส นค าไม ก รายการในอ ตราร อยละ 3-5 ได แก คาร บอนอ เล กโทรด และต วนาไฟฟ า) ตอนท 86 ห วรถจ กรของรถไฟหร อรถราง รถท เด นบนรางและส วนประกอบของของด งกล าว ส งต ดต งถาวรและอ ปกรณ ต ดต งส าหร บรางรถไฟหร อรถราง และส วนประกอบของส งด งกล าว เคร อง อ ปกรณ กล (รวมถ งท เป นเคร องกลไฟฟ า) ส าหร บให ส ญญาณทางจราจรท กชน ด : ญ ป นม ท าท การเป ด ตลาดส นค าตอนท 86 ในเวท การเจรจา WTO และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ นาเข าให ส นค าท กรายการ ตอนท 87 ยานบกนอกจากรถท เด นบนรางรถไฟหร อรางรถราง ส วนประกอบและอ ปกรณ ประกอบของยานด งกล าว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 87 ในเวท การเจรจา WTO และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ นาเข าให ส นค าท กรายการ ตอนท 88 อากาศยาน ยานอวกาศ และส วนประกอบของยานด งกล าว : ญ ป นม ท าท การเป ด ตลาดส นค าตอนท 88 ในเวท การเจรจา WTO และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ นาเข าให ส นค าท กรายการ ตอนท 89 เร อและส งก อสร างลอยน า : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 89 ในเวท การ เจรจา WTO และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ นาเข าให ส นค าท กรายการ ตอนท 90 อ ปกรณ และเคร องอ ปกรณ ท ใช ในทางท ศนศาสตร การถ ายร ป การถ ายท าภาพยนตร การว ด การตรวจสอบ การว ดความเส ยง การแพทย หร อศ ลยกรรม รวมท งส วนประกอบและอ ปกรณ ประกอบของของด งกล าว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 90 ในเวท การเจรจา WTO และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค าท กรายการ (ยกเว นภายใต WTO ท ญ ป นย งคงเร ยกเก บภาษ น าเข าส นค าไม ก รายการในอ ตราร อยละ 4-5 ได แก กรอบแว นตา แว นตาก นแดด) ตอนท 91 นาฬ กาชน ดคล อกและชน ดวอตซ และส วนประกอบของนาฬ กาด งกล าว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 91 ในเวท การเจรจา WTO และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค าเก อบท ก รายการ โดยภายใต WTO และ EPA/FTA ท ญ ป นย งคงเร ยกเก บภาษ น าเข าเฉพาะส นค านาฬ กาสายหน ง และ นาฬ กาสายโลหะ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 39

166 ตอนท 92 เคร องดนตร : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 92 ในเวท การเจรจา WTO และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ นาเข าให ส นค าท กรายการ ตอนท 93 อาว ธและกระส น รวมท งส วนประกอบและอ ปกรณ ประกอบของของด งกล าว : ญ ป น ม ท าท การเป ดตลาดส นค าอาว ธฯ ในเวท ส ทธ ประโยชน GSP และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค าท ก รายการ (ยกเว นการน าเข าส วนประกอบของป นท ใช ในการทหารท ต องเส ยภาษ น าเข าในอ ตราร อยละ 4-8) ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO ญ ป นย งคงม การเก บภาษ อย โดยม การจ ดเก บภาษ อ ตราร อยละ 5-9 ก บ ส นค าบางรายการ เช น อาว ธท ใช ในทางทหาร ป นพก ป นล กโม ระเบ ดม อ เป นต น ตอนท 94 เฟอร น เจอร เคร องเต ยง ฟ ก ฐานรองฟ ก เบาะและส งตกแต งย ดไส ท คล ายก น เคร อง ประท บโคมไฟท ไม ได ระบ หร อรวมไว ในท อ น เคร องหมายท ม แสงสว าง แผ นป ายช อท ม แสงสว าง และของท คล ายก น รวมท งอาคารส าเร จร ป : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 94 ในเวท WTO GSP และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค าท กรายการ (ยกเว นการน าเข าท น งท ท าจากหน งท ต องเส ยภาษ ใน อ ตราร อยละ 2-4) ตอนท 95 ของเล น ของเล นเกม และของใช ท จ าเป นในการเล นก ฬา ส วนประกอบและอ ปกรณ ประกอบของของด งกล าว : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 95 ในเวท การเจรจา WTO GSP และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ น าเข าให ส นค าท กรายการ (ยกเว นภายใต WTO ท ญ ป นย งคงเร ยกเก บภาษ น าเข า ส นค าไม ก รายการในอ ตราร อยละ 3-4 ได แก ล กฟ ตบอล ล กเทนน ส ของท ใช ในเทศกาลและงานร นเร ง ของเล น สาหร บฝ กสมอง) ตอนท 96 ผล ตภ ณฑ เบ ดเตล ด : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค าตอนท 96 ในเวท การให ส ทธ ประโยชน GSP และ EPA/FTA โดยยกเว นภาษ นาเข าให ส นค าเก อบท กรายการ ยกเว นส นค าของใช ส วนต วท ใช ในการประเท องโฉมท จ ดท าข นเป นช ดส าหร บเด นทาง ซ งเก บภาษ ในอ ตราร อยละ 2-5 ส วนในเวท การเจรจาอ น ๆ เช น WTO ญ ป นย งคงม การเก บภาษ อย โดยม การจ ดเก บภาษ อ ตราร อยละ 3-6 ก บส นค าบางรายการ เช น กระด ม ของใช ส วนต วท ใช ในการประเท องโฉม ปากกาล กล น ปากกาหม กซ ม ไฟแช ก เป นต น ตอนท 97 ศ ลปกรรม ของท น กสะสมรวบรวม และโบราณว ตถ : ญ ป นม ท าท การเป ดตลาดส นค า ตอนท 97 ในท กเวท การเจรจาการค า โดยยกเว นภาษ นาเข าให ส นค าท กรายการ กฎหมายมาตรการศ ลกากรช วคราว (Customs Temporary Measures Law) ก าหนดข อยกเว น ช วคราวจากกฎหมายพ ก ดอ ตราศ ลกากรเพ อให อ านาจร ฐบาล โดยกระทรวงการคล งปร บปร งอ ตราภาษ ส นค า บางรายการและปร มาณการน าเข าท จ าเป นต อการพ ฒนาเศรษฐก จของญ ป น ซ งในทางปฏ บ ต ร ฐบาลญ ป นใช กฎหมายมาตรการศ ลกากรช วคราวในการก าหนดโควตาน าเข า (Tariff Rate Quota - TRQ) ซ งการน าเข าจะต อง ได ร บอน ญาตและตรวจสอบจากร ฐบาลก อน ซ งป จจ บ น ส นค าส าค ญท ญ ป นม การก าหนดโควตาน าเข า อาท กล วยสดและอบแห ง ส บปะรดสด สตาร ชจากม นสาปะหล ง หม แฮม น าตาล ผล ตภ ณฑ นม และโมลาส เป นต น กฎหมายภาษ เง นได จากการท าธ รก จ (Corporate Income Tax Act) ภาษ เง นได ท เก ดข นจาก การท าธ รก จในญ ป น (Corporate Income Tax) ประกอบด วยภาษ ธ รก จ (Corporate Tax ซ งจ ายให ร ฐบาล กลาง) ภาษ ธ รก จท ต องเส ยให องค การในพ นท ท ต งธ รก จ (Corporate Inhabitant Tax ซ งจ ายให ร ฐบาล ท องถ น) ภาษ ก จการ (Enterprise Tax ซ งจ ายให ร ฐบาลกลาง) และภาษ ธ รก จท องถ นพ เศษ (Special Local Corporate Tax ซ งจ ายให ร ฐบาลท องถ น) โดยค านวณจากฐานเง นได ท แตกต างก นและท าเลท ต งในแต ละ ท องถ นท แตกต างก น โดยป จจ บ นญ ป นกาหนดอ ตราภาษ เง นได จากทาธ รก จ ด งน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 40

167 ภาษ เง นได ส าหร บธ รก จท ม เง นได (Income) ไม เก น 4 ล านเยน จะเก บภาษ Corporate Tax ร อยละ 22 ภาษ Corporate Inhabitant Taxes กรณ ต งอย ในเทศบาลร อยละ 2.7 (กรณ ต งอย ในพ นท รอบนอกร อยละ 1.1) ภาษ Enterprise Tax ร อยละ 2.7 และภาษ Special Local Corporate Tax ร อยละ 2.3 โดยรวมต องเส ยภาษ ท กประเภทในอ ตราร อยละ ของฐานเง นได ภาษ เง นได สาหร บธ รก จท ม เง นได มากกว า 4 ล านเยน แต ไม เก น 8 ล านเยน จะเก บภาษ Corporate Tax ร อยละ 22 ภาษ Corporate Inhabitant Taxes กรณ ต งอย ในเทศบาลร อยละ 2.7 (กรณ ต งอย ในพ นท รอบนอกร อยละ 1.1) ภาษ Enterprise Tax ร อยละ 4 และภาษ Special Local Corporate Tax ร อยละ 3.3 โดยรวมต องเส ยภาษ ท กประเภทในอ ตราร อยละ 33.1 ของฐานเง นได ภาษ เง นได ส าหร บธ รก จท ม เง นได มากกว า 8 ล านเยน จะเก บภาษ Corporate Tax ร อยละ 30 ภาษ Corporate Inhabitant Taxes กรณ ต งอย ในเทศบาลร อยละ 3.69 (กรณ ต งอย ในพ นท รอบ นอกร อยละ 1.5) ภาษ Enterprise Tax ร อยละ 5.3 และภาษ Special Local Corporate Tax ร อยละ 4.3 โดยรวมต องเส ยภาษ ท กประเภทในอ ตราร อยละ ของฐานเง นได กฎระเบ ยบส าค ญภายใต ความร บผ ดชอบของกระทรวงเกษตร ป าไม และ ประมง กฎหมายแม บทว าด วยอาหาร เกษตรกรรม และพ นท ชนบท (Basic Law on Food, Agriculture and Rural Areas) พ.ศ.2542 ม ว ตถ ประสงค เพ อก าหนดหล กการและนโยบายพ นฐานด านอาหาร เกษตรกรรม และพ นท ชนบท รวมท งอ านาจหน าท ร ฐบาลกลางและท องถ นในการด แลร กษาความม นคงและความสามารถ ของญ ป นในการพ งพาตนเองด านอาหารและเกษตร รวมท งส งเสร มให ภาคเกษตรม ประส ทธ ภาพในการผล ต และม การพ ฒนาอย างย งย นสอดคล องก บความต องการของประชาชน กฎหมายแม บทฯ ให อานาจร ฐบาลกลางกาหนดหล กการพ นฐานโดยให ข อม ลและแนวโน มท เก ดข นใน วงการอาหาร เกษตรกรรม และพ นท ชนบท ขณะท ร ฐบาลท องถ นม ความร บผ ดชอบในการน าหล กการพ นฐาน ท กาหนดข นโดยร ฐบาลกลางไปปฏ บ ต ตามความเหมาะสมของสภาพธรรมชาต เศรษฐก จ และส งคมในพ นท ท ง ร ฐบาลกลางและร ฐบาลท องถ นจะต องสน บสน นด วยมาตรการการเง น การคล ง การตลาด และการฝ กอบรม พ ฒนาให เกษตรกรและผ ประกอบการในธ รก จเกษตรและอาหารม ความเข าใจในการผล ตท ถ กส ขล กษณะ ถ ก ส ขอนาม ย ม ค ณภาพ และต ดฉลากท เหมาะสมเพ อให ข อม ลท ถ กต องและครบถ วนแก ผ บร โภค นอกจากน กฎหมายแม บทฯ ย งให อ านาจร ฐบาลกลางในการออกมาตรการท จ าเป นเพ อร กษาความม นคงในการผล ต อาหารและผลผล ตทางเกษตร อาท มาตรการภาษ น าเข า การก าหนดว ธ การและปร มาณน าเข า การก าหนด ราคาผลผล ตทางการเกษตรและอาหาร ปร มาณส ารองอาหารและผลผล ตทางการเกษตร การส งเสร มการว จ ย ตลาด การส งเสร มการส งออก ฝ กอบรมท กษะและว ธ การผล ตส นค าเกษตรให ม ประส ทธ ภาพมากข น การ กาหนดมาตรการจ งใจให ม ผ มาท างานเป นเกษตรกรเต มเวลา การส งเสร มบทบาทของสตร และผ ส งอาย ในภาค เกษตรกรรม การใช ประโยชน จากพ นท เกษตรให เต มท และการส งเสร มการผล ตส นค าเกษตรและการด ารงช พ ในชนบทด วยการปร บปร งโครงสร างพ นฐาน เช น ระบบขนส ง ไซโล ส อสาร สาธารณส ข การศ กษา และ สาธารณ ปโภค กฎหมายว าด วยมาตรฐานและการต ดฉลากท เหมาะสมส าหร บผล ตภ ณฑ เกษตรและป าไม (Law concerning Standardization and Proper Labeling of Agriculture and Forestry Product หร อเป นท ร จ กว า JAS Law) เร มใช เม อป 2493 ม ว ตถ ประสงค เพ อมาตรฐานส นค าเกษตรและป าไม (ยกเว น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 41

168 ส รา ยา เคร องส าอางค ) Japan Agricultural Standards (JAS) และมาตรฐานค ณภาพของฉลากซ งใช ก บ ผ ผล ต ผ นา และผ จาหน ายส นค าเกษตรและป าไม เพ อสร างความม นใจด านค ณภาพส นค า นอกจากน ย งพ ฒนา เคร องหมาย JAS Mark เพ อให การร บรองส นค าท ได ร บมาตรฐานตามความสม ครใจ (Voluntary Standard) กฎระเบ ยบส าค ญภายใต ความร บผ ดชอบของกระทรวงการเศรษฐก จ การค า และ อ ตสาหกรรม กฎหมายมาตรฐานอ ตสาหกรรม (Industrial Standardization Act) พ.ศ.2492 ม ว ตถ ประสงค เพ อส งเสร มการพ ฒนามาตรฐานอ ตสาหกรรมโดยการออกและเผยแพร มาตรฐานอ ตสาหกรรมท เหมาะสม เพ อให ภาคธ รก จได ปร บปร งส นค าอ ตสาหกรรม เพ มผล ตภาพ ช วยให ประชาชนได ใช ส นค าท ม ค ณภาพตาม มาตรฐาน ซ ง METI ได มอบให ส าน กงานคณะกรรมการมาตรฐานอ ตสาหกรรมญ ป นเป นหน วยงานว จ ยและ พ ฒนามาตรฐาน จ ดท าความร วมม อด านมาตรฐานส นค าก บต างประเทศ ส งเสร ม ตรวจสอบ และออก ใบร บรองมาตรฐานส นค า รวมท งก าหนดมาตรฐานอ ตสาหกรรมญ ป น (Japanese Industrial Standard - JIS) ข นเพ อก าหนดมาตรฐานค ณภาพตามความสม ครใจ (Voluntary Standard) และให เคร องหมาย JIS แก ส นค าอ ตสาหกรรมท ม ค ณภาพตามมาตรฐานท กาหนดไว โดยมาตรฐาน JIS ไม ครอบคล มส นค าประเภทอาหาร และส นค าท เก ยวก บการเกษตรและป าไม ในส วนท เก ยวก บไทย ญ ป นแนะน าว าส นค าท จ าหน ายภายในประเทศและส นค าท น าเข ามาในญ ป น ควรจะได ร บการตรวจสอบและร บรองมาตรฐานส นค า ส นค าท ผ านการตรวจสอบและร บรองค ณภาพจะได ร บ ใบกาก บและเคร องหมายร บรองค ณภาพ เช น มาตรฐานอ ตสาหกรรม (JIS) มาตรฐานความปลอดภ ย (SG) และ มาตรฐานส งแวดล อม (ECO) เป นต น โดยส นค าส งออกของไทยท ควรม การต ดฉลาก JIS Mark ในการส งออก ไปญ ป น เช น อ างล างม อ ขวดน า ของเล นท ม มอเตอร หร อใช ไฟฟ า ผล ตภ ณฑ เคร องใช ไฟฟ าและอ เล กทรอน กส และส นค าท ควรม การต ดฉลาก JIS Mark ตามความสม ครใจ เช น ส นค าเส อผ าเด กอ อน เคร องน งห ม และ เฟอร น เจอร เป นต น กฎหมายการป องก นการแข งข นท ไม เป นธรรม (Unfair Competition Prevention Act) พ.ศ.2536 ม ว ตถ ประสงค เพ อกาหนดมาตรการป องก นการแข งข นท ไม เป นธรรมและมาตรการจ ายชดเชยความเส ยหายอ น เป นผลจากการแข งข นท ไม เป นธรรม เพ อส งเสร มให ผ ประกอบการธ รก จม การแข งข นท เป นธรรมและสอดคล อง ก บความตกลงระหว างประเทศท ญ ป นเป นภาค รวมท งเพ อการพ ฒนาเศรษฐก จของญ ป น กฎหมายฯ ได ก าหนด ร ปแบบการแข งข นท ไม เป นธรรมต าง ๆ อาท การก อให เก ดความส บสนโดยน าเคร องหมายการค า เคร องหมาย ช อทางการค า บรรจ ภ ณฑ เว บไซต หร อเคร องบ งช ของบ คคลหร อธ รก จอ นท เป นท ร จ กก นด ส าหร บผ ซ อ/ผ บร โภค มาใช ลอกเล ยน หร อมาแสดงด วยว ธ การใด ๆ จนทาให ผ ซ อ/ผ บร โภคเก ดความเข าใจผ ด รวมท งก าหนดว ธ การ ฟ องร องและไต สวนหาข อเท จจร ง และว ธ การค านวณการชดใช ค าเส ยหายจากการแข งข นท ไม เป นธรรม เช น คานวณจากผลประโยชน จากธ รก จหร อก าไรท ส ญเส ยไปจากการแข งข นท ไม เป นธรรมจากผ ท ท าให ธ รก จได ร บ ความเส ยหาย และการนาความค ดเห นจากผ เช ยวชาญเข ามาประกอบการคานวณค าเส ยหายท ต องชดใช เป นต น กฎหมายแม บทว าด วยนโยบายพล งงาน (Basic Act on Energy Policy) พ.ศ.2544 ม ว ตถ ประสงค เพ อส งเสร มการผล ตและการใช พล งงานให สอดคล องก บระด บการพ ฒนาเศรษฐก จและ ส งแวดล อมประเทศและการด ารงช ว ตของประชาชน และก าหนดหล กการและนโยบายพ นฐานด านพล งงาน รวมท งอ านาจหน าท ร ฐบาลกลางและท องถ นในการส งเสร มการผล ตพล งงานท หลากหลายท งพล งงานฟอสซ ล และพล งงานทดแทนอ น และการใช พล งงานอย างม ประส ทธ ภาพเพ อธ ารงร กษาส งแวดล อมของประเทศและ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 42

169 โลก ลดภาวะโลกร อน เพ มความสามารถในการพ งตนเองด านพล งงาน และการพ ฒนาเศรษฐก จของญ ป นและ ส งคมโลกอย างย งย น กฎหมายแม บทฯ ก าหนดให ร ฐบาลด าเน นการปฏ ร ปเศรษฐก จพล งงานด านการผล ตและการบร โภค ด วยมาตรการต าง ๆ เช น การเป ดเสร ตลาดพล งงาน การผ อนคลายกฎระเบ ยบให ธ รก จม การแข งข นการผล ต ส นค าพล งงานให ม ความหลากหลายสอดคล องก บความต องการของผ บร โภค รวมท งให อ านาจร ฐบาลกลาง กาหนดวางแผนระยะยาวและดาเน นมาตรการด านการผล ตและการใช พล งงานให สอดคล องก บนโยบายแม บท ส วนร ฐบาลท องถ นร บผ ดชอบในการน ามาตรการของร ฐบาลกลางไปใช ปฏ บ ต ให เหมาะสมก บสภาพพ นท และ ประชากรท อย ในพ นท ซ งร ฐบาลจะต องจ ดให ม มาตรการช วยเหล อด านการคล ง การเง น การผ อนคลาย กฎระเบ ยบ การว จ ยและพ ฒนา การสร างความร ความเข าใจก บผ ม ส วนได ส วนเส ย และพ ฒนาความร วมม อก บ หน วยงานต างประเทศ ฯลฯ เพ อน านโยบายการผล ตและใช พล งงานไปส การปฏ บ ต ได ท งน ในส วนของผ ประกอบธ รก จพล งงานจะต องร บผ ดชอบในการใช พล งงานอย างม ประส ทธ ภาพมากท ส ดและส งผลกระทบต อ ส งแวดล อมน อยท ส ด และให ความร วมม อในการปฏ บ ต ตามมาตรการท ออกโดยร ฐบาลกลางและท องถ น ส วน ประชาชนท วไปจะต องพยายามใช พล งงานเด มและพล งงานใหม อย างสมเหต สมผล กฎหมายว าด วยมาตรการค มครองส งแวดล อมเพ อการอย อาศ ยจากการท าธ รก จค าปล กขนาดใหญ (Act on the Measures by Large Scale Retail Stores for Preservation of Living Environment) พ.ศ.2541 ม ว ตถ ประสงค เพ อส งเสร มการพ ฒนาธ รก จค าปล กขนาดใหญ ให ม จ ดต งบนท าเลท เหมาะสมและม การวางผ งการใช พ นท ในธ รก จค าปล กฯ เช น พ นท ส าหร บการขายส นค า พ นท จอดรถ ให เหมาะสมสภาพแวดล อม ท วท ศน มลพ ษด านเส ยง และว ถ ช ว ตของช มชนโดยรอบพ นท เพ อช วยพ ฒนาเศรษฐก จของประเทศและช มชน โดยก อนหน าท จะจ ดต งธ รก จค าปล กขนาดใหญ จะต องท าประชาพ จารณ ก บหน วยงานภาคร ฐท องถ น เอกชน น กว ชาการ และประชาชนในพ นท ท จะจ ดต งตามว นเวลาและสถานท ท ร ฐบาลก าหนด และเม อได ร บอน ญาตให จ ดต งธ รก จค าปล กขนาดใหญ แล ว หากต องการจะย ายท าเลท ต งหร อปร บผ งการใช พ นท ต องได ร บอน ญาตจาก METI ก อนจ งจะดาเน นการได กฎหมายส งเสร มมาตรการลดภาวะโลกร อน (Act on Promotion of Global Warming Countermeasures) พ.ศ.2541 ม ว ตถ ประสงค เพ อส งเสร มมาตรการลดภาวะโลกร อนโดยก าหนดแผนงาน และเป าหมายภายใต พ ธ สารเก ยวโต (Kyoto Protocol) และก าหนดมาตรการเพ อส งเสร มการควบค มการ ปล อยก าซเร อนกระจก ได แก ก าซคาร บอนไดออกไซด ม เทน ไนตร สออกไซด ซ ลเฟอร เฮกซาฟ ลโอไรด และ สารไฮโดรฟล โอคาร บอนและเพอร ฟล โอโรคาร บอนประเภทอ นท ก าหนดโดยคณะร ฐมนตร ของญ ป น ซ งท าให อ ณหภ ม ของพ นผ วโลกและสภาพบรรยายกาศเพ มส งข นซ งจะม ผลกระทบต อส งคม เศรษฐก จ ส ขภาพ และ ว ฒนธรรมของชาวญ ป นในป จจ บ นและอนาคต โดยประกอบด วยการให อ านาจร ฐบาลกลางและร ฐบาลท องถ น ในการออกมาตรการตรวจสอบต ดตาม มาตรการควบค ม มาตรการส งเสร ม และมาตรการพ ฒนาความร วมม อ ก บต างประเทศเพ อลดภาวะโลกร อน โดยภายใต กฎหมายได กาหนดว ธ การว ดและการคานวณปร มาณก าซเร อน กระจกท ปล อยออกมา เป าหมาย ตลอดจนจ ดต งส าน กงานเพ อป องภาวะโลกร อนข นเพ อเป นศ นย ประสานงาน ด านภาวะโลกร อน โดยเป นการทางานร วมก นระหว างกระทรวงส งแวดล อมญ ป น (Ministry of Environment) และกระทรวงเศรษฐก จ การค า และอ ตสาหกรรมญ ป น (METI) กฎหมายห างห นส วนจ าก ดส าหร บการลงท น (Limited Partnership Act for Investment) พ.ศ.2541 ม ว ตถ ประสงค เพ อส งเสร มการน าเง นมาลงท นร วมก นในก จการเพ อให เก ดการเต บโตและการ พ ฒนาการด าเน นธ รก จ โดยห นส วนแบ งเป น 2 ประเภท ได แก (1) ห นส วนท จ าก ดความร บผ ด (Limited ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 43

170 Partner) และ (2) ห นส วนท วไปท ไม ได จ าก ดความร บผ ด (General Partner) โดยห นส วนท วไปท ไม ได จ าก ด ความร บผ ดจะเป นห นส วนท ร บผ ดชอบจ ดการธ รก จ และในกรณ ท ม ห นส วนท ไม จาก ดความร บผ ดต งแต สองราย ข นไป กฎหมายกาหนดให ห นส วนฯ ท ถ อครองห นข างมากเป นผ พ จารณาต ดส นใจว าจะมอบให ผ ใดเป นห นส วน ผ จ ดการธ รก จ อย างไรก ตาม กฎหมายห างห นส วนจาก ดจะไม นามาใช สาหร บการลงท นของน ต บ คคลต างด าว กฎระเบ ยบภายใต ความร บผ ดชอบของกระทรวงสาธารณส ข แรงงาน และ สว สด การ กฎหมายส ขอนาม ยอาหาร (Food Sanitation Act) พ.ศ.2550 ม ว ตถ ประสงค เพ อป องก นอ นตราย จากการบร โภคอาหารและเคร องด มท ไม ถ กส ขอนาม ย โดยให อ านาจร ฐบาลออกกฎระเบ ยบและมาตรการท จ าเป นเพ อประโยชน ด านสาธารณส ขและความปลอดภ ยของอาหาร เช น การออกมาตรการเผยแพร และ ประชาส มพ นธ ข อม ลท ถ กต องเก ยวก บส ขอนาม ยอาหาร การร บฟ งความค ดเห นของประชาชนจากมาตรการ เก บต วอย างอาหาร การส งเสร มการศ กษาและว จ ยด านส ขอนาม ยอาหาร การตรวจสอบความสามารถของ ผ ประกอบการในการผล ต น าเข า ขนส ง จ ดเก บ และจ าหน ายอาหารให ถ กส ขอนาม ย การบ นท กแหล งว ตถ ด บ ในการผล ตส นค าเพ อให สามารถสาเหต การเก ดอาหารเป นพ ษ การส งเสร มทร พยากรมน ษย เพ อยกระด บ ส ขอนาม ยอาหาร การก าหนดให ธ รก จผล ตอาหารต องจ างเจ าหน าท ประจ าเต มเวลาเพ อตรวจสอบส ขอนาม ย อาหาร การตรวจสอบส ขอนาม ยของสารอาหาร สารปร งแต ง ว ตถ เจ อปนอาหาร ข อความในฉลากท ต องเป น ภาษาญ ป น บรรจ ภ ณฑ อาหาร และอ ปกรณ ท ใช ในการบร โภคอาหาร (เช น เคร องคร ว ของใช บนโต ะอาหาร โต ะอาหาร อ ปกรณ ท ใช ปร งอาหาร อ ปกรณ ท ใช เก บอาหารท ต องม การส มผ สโดยตรงก บอาหาร ฯลฯ) ท น าเข า จากต างประเทศเพ อให สอดคล องก บมาตรฐานระหว างประเทศ ม ส นค าส งออกของไทยหลายรายการท ญ ป นใช มาตรการตามกฎหมายส ขอนาม ยอาหารบ งค บ เช น การน าเข าเน อว ว เน อหม เน อส ตว อ น ๆ น น ผ ส งออกจะต องจ ดให ม การตรวจสอบปศ ส ตว ท จะ เข าส ห วงโซ อาหาร (Food Chain) ท งหมดต งแต ฟาร ม โรงฆ าส ตว สถานท จ าหน ายเน อส ตว รวมท งม การต ดฉลากระบ ช ออาหาร ช อท อย ของผ ผล ต ผ น าเข า ว นเด อนป ท ผล ต ว นบรรจ ส วนประกอบ ปร มาณ ว ธ การเก บร กษา และกรณ ท ใช สารปร งแต งต องระบ สารปร งแต งท ใช ท งหมด รวมท งประท บตรา JAS Mark การส งออกอาหารทะเลสดและแช แข ง จะต องต ดฉลากระบ ช ออาหาร ประเทศผ ผล ต และ ประท บตรา JAS Mark การส งออกส นค าอาหารสด อาหารแห ง เคร องด ม สารปร งแต งอาหาร ผลไม แปรร ปต าง ๆ รวมท ง ของเล นเด กเล กซ งม ความเส ยงท เด กนาใส ปาก จะต องม ค ณภาพตามมาตรฐานกฎหมายส ขอนาม ย อาหารญ ป นท งด านส วนผสมอาหาร ฉลากส นค า และส ขอนาม ยตามท ก าหนด รวมท งผ ผล ตของ ไทยจะต องร บผ ดชอบต อความเส ยหายท เก ดข นก บผ บร โภคซ งเป นผลจากความบกพร องของ ผล ตภ ณฑ เพ อค มครองผ บร โภคในญ ป นเป นสาค ญ การส งออกข าว ญ ป นให ตรวจสอบสารเคม ตกค างทางการเกษตรส าหร บข าวและผล ตภ ณฑ โดย ก อนการขนส งจากไทยน น จะต องม การส มตรวจสารเคม ท ม การก าหนดค า MRLs จ านวน 310 รายการ ณ โรงส คล งส นค าของผ ส งออกไทย ด าเน นการตรวจสอบโดยห องปฏ บ ต การของประเทศ ผ ส งออกโดยผ นาเข าญ ป นต องจ ายเง นค าประก นการตรวจสอบค ณภาพข าวก อนส งออกจากประเทศ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 44

171 ต นทางในอ ตรา 1.8 ล านเยนต อปร มาณส นค า 1 พ นต น ซ งกระทรวงเกษตรฯ สามารถให ผ น าเข า นาค าใช จ ายในการตรวจสอบน บวกรวมเป นราคาขายข าวให กระทรวงเกษตรฯ ได เป นต น การส งออกส นค าเกษตร GMO และอาหารท ม การต ดต อพ นธ กรรมจะต องปฏ บ ต ตามกฎหมาย ส ขอนาม ยอาหาร กฎหมายก กก นโรคพ ช (Quarantine Act) พ.ศ.2494 ม ว ตถ ประสงค เพ อป องก นโรคพ ชต าง ๆ ท อาจจะแพร เข ามาในญ ป น โดยให อ านาจเจ าหน าท การควบค มและก กพ ชได เม อน าเข ามาหร อน าผ านมาทางน า และทางอากาศหากเป นพ ช/ศ ตร พ ชท ก าหนดไว ในระเบ ยบ รวมท งเพ อให สอดคล องก บข อตกลงระหว าง ประเทศท ไทยเป นภาค โดยผ น าเข าหร อน าผ านจะต องได ร บการอน ญาตหร อใบร บรองปลอดศ ตร พ ชจาก เจ าหน าท ของประเทศท ส งส งต องห ามก อนท จะน าเข า และการน าเข าหร อน าผ านต องน าเข าหร อน าผ านด าน ตรวจพ ชท ระบ ไว ในกฎระเบ ยบเท าน น ในส วนท เก ยวข องก บไทย การส งออกผลไม จากไทยจะต องผ านการตรวจสอบว าปลอดจากแมลงหร อ โรคพ ช ซ งด านก กพ ชจะท าการตรวจสอบและออกใบร บรองตรวจโรค (Certificate of Inspection) ให ซ ง ภายใต กฎหมายญ ป นอน ญาตให น าเข าผ กสดจากไทยได 21 ชน ด ได แก ข นช าย คะแยง กะหล าใบ คะน า ย หร า ส มป อย ชะอม ผ กช ฝร ง ผ กช ลาว ผ กช โหระพา ใบกะเพรา ใบสะระแหน ใบบ วบก ใบแมงล ก ใบมะกร ด แพรว ถ วล นเตา ตะไคร ผ กเป ด กระเจ ยบเข ยว และผ กกระเฉด และน าเข าผลไม สดจากไทย 6 ชน ด ได แก ท เร ยน กล วย ส บปะรด มะพร าว ม งค ด และมะม วง (พ นธ มหาชนก แรด หน งกลางว น พ มเสนแดง และ น าดอกไม ) อย างไรก ตาม ร ฐบาลญ ป นกาหนดเง อนไขควบค มสารเคม ทางการเกษตร เช น ม งค ดต องผ าซ กและ แช แข งก อน จ งจะสามารถน าเข าได และมะม วงท ผ านการอบไอน าก าจ ดแมลงว นผลไม และม ค า MRL สาร Chlorpyrifos ไม เก น 0.05 ส วนจากหน งล านส วน เป นต น กฎระเบ ยบภายใต ความร บผ ดชอบของสาน กงานตรวจคนเข าเม อง สาน กงานตรวจคนเข าเม อง (Immigration Bureau) เป นหน วยงานส งก ดของกระทรวงย ต ธรรมญ ป น (Ministry of Justice) ซ งร บผ ดชอบด แลกฎหมยการเข าเม องและการทางานของคนต างด าวรวม 2 ฉบ บ ได แก (1) กฎหมายทะเบ ยนคนต างด าว (The Alien Registration Law) พ.ศ โดยม ว ตถ ประสงค เพ อก าหนดการควบค มคนต างด าวท อาศ ยอย ในญ ป นให เป นไปอย างม ระเบ ยบเร ยบร อยและเป น ธรรม รวมท งระบ เง อนไขท เก ยวก บการได ถ นพ าน กและสถานะทางกฎหมายของคนต างด าว โดยก าหนดให คน ต างด าว (ยกเว นน กท องเท ยวและผ เด นทางท แวะผ านท าอากาศยานญ ป น) ท เข ามาท างานในญ ป นหร ออย อาศ ยจะต องย นใบสม ครเพ อลงทะเบ ยนคนต างด าว ณ เทศบาลเม องหร อหม บ าน โดยในใบสม ครฯ ต องระบ ท พาน ก เอกสาร ภาพถ ายพร อมท งหน งส อเด นทาง (Passport) ภายใน 90 ว นหล งจากท เด นทางมาถ งญ ป น โดย ทางการญ ป นจะออกบ ตรลงทะเบ ยนคนต างด าว (Registration Card) ซ งเอกสารน จะใช ส าหร บคนต างด าวท ทางานอย ในญ ป น และคนต างชาต ท เป นผ ม ถ นพาน กถาวร (Permanent Resident) แล วในญ ป น โดยเทศบาล เม องหร อหม บ านท ร บข นทะเบ ยนคนต างด าวจะต องไม เป ดเผยประว ต ข อม ลของคนต างด าวต อบ คคลภายนอก ยกเว นเป นการเป ดเผยท เป นไปตามกหมายฉบ บอ น โดยหากคนต างด าวตายในญ ป นหร อย ายออกจากประเทศ ญ ป นจะต องค นบ ตรประจาต วคนต างด าวให แก เทศบาลเม องหร อหม บ านในญ ป น (2) กฎหมายควบค มการเข าเม องและการร บผ ล ภ ย (Immigration Control and Refugee Recognition Act) พ.ศ.2494 ม ว ตถ ประสงค เพ อควบค มการเข าเม องญ ป นและออกจากญ ป นของบ คคลท ก คน รวมท งกาหนดว ธ การเพ อยอมร บสถานะของผ ล ภ ย โดยกฎหมายการควบค มการเข าเม องฯ ก าหนดว า คน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 45

172 ต างด าวสามารถอาศ ยอย ในญ ป นได ก ต อเม อได ร บสถานะเป นผ ม ถ นพ าน ก (Residence) ท ญ ป นซ งได ร บ อน ญาตจากส าน กงานตรวจคนเข าเม อง กระทรวงย ต ธรรมญ ป น โดยระยะเวลาพ าน กท ญ ป นอน ญาตจะ อน ญาตให คนต างด าวพาน กจะม ระยะคราวละไม เก น 3 ป (ยกเว นคนต างด าวม สถานะตามท ก าหนดไว แต อาจ ได ร บอน ญาตให พ าน กในญ ป นได คร งละไม เก น 5 ป ) ก อนท จะอน ญาตให คนต างด าวเข าเม อง เจ าหน าท ตรวจ คนเข าเม องม ส ทธ การเข าเม องของคนต างด าวได หากพ จารณาแล วเห นว า คนต างด าวด งกล าวป วยจาก โรคต ดต อหร ออาจทาให คนอ นได ร บผลกระทบจากโรคต ดต อได หร อเป นคนว กลจร ต ผ เคยถ กค มข งหร อต ดค ก ผ ล กลอบขนยาเสพต ดหร อของผ ดกฎหมาย ผ ท เก ยวข องก บการเป นโสเภณ ผ ท เก ยวข องก บการค ามน ษย ผ ครอบครองอาว ธท ผ ดกฎหมาย หร อเป นผ ท ไม ม หล กแหล งในการอย อาศ ย เน องจากเป นภาระทางส งคมต อ ร ฐบาลญ ป นและประชาชนญ ป น ท งน คนต างด าวท เด นทางเข ามาท างานในญ ป นในกรณ ต อไปน จะได ร บอน ญาตให พ าน กอย ในญ ป นได เก นกว า 3 ป ได แก (1) เจ าหน าท การท ตและเจ าหน าท ร ฐ ซ งเป นผ แทนร ฐบาลต างประเทศท ม ความส มพ นธ ทางการท ต ก บญ ป นและให ส ทธ พ เศษทางการท ตแก ญ ป นล กษณะต างตอบแทน (2) ศาสตราจารย ชาวต างประเทศ ซ งเป นคนต างด าวท มาท างานว จ ย ให ค าปร กษาด านการว จ ยและ สอนในมหาว ทยาล ยหร อว ทยาล ยเทคโนโลย (3) ศ ลป นชาวต างประเทศ (Artist) ท เข ามาท างานให บร การด านดนตร ศ ลปกรรม และการเข ยน วรรณกรรม (4) น กบวชและผ สอนศาสนาชาวต างประเทศท เข ามาทางานในองค การด านศาสนาของต างชาต (5) น กข าวต างประเทศท เข ามาทางานตามส ญญาก บสาน กข าวต างประเทศ (6) ผ ลงท น (Investor) และผ บร หารธ รก จ ท เข ามาลงท นหร อเข ามาประกอบธ รก จระหว างประเทศ หร อก จการอ นท ม ใช ก จการท ห ามคนต างด าวทา (7) ผ ให บร การทางกฎหมาย ซ งจะเป นคนต างด าวท ม การข นทะเบ ยนทนายความต างประเทศ (Registered Foreign Lawyer - Gaikokuhokimubengoshi) (8) ผ ให บร การทางบ ญช ซ งจะเป นคนต างด าวท เป นผ สอบบ ญช ท ได ร บอน ญาตจากทางการญ ป น (Certified Public Accountant- Gaikokukoninkaikeishi) (9) ผ ให บร การทางการแพทย ได แก แพทย และท นตแพทย ท ม ค ณสมบ ต เป นไปตามท ญ ป นกาหนด (10) น กว จ ย ซ งเป นคนต างด าวท เข ามาท างานว จ ยตามส ญญาว าจ างก บหน วยงานภาคร ฐหร อ หน วยงานภาคเอกชนในญ ป น (11) คร ผ สอน ซ งเป นคนต างด าวท เข ามาสอนภาษาในโรงเร ยนสายสาม ญ โรงเร ยนอาช วศ กษา หร อ สถาบ นการศ กษาอ นท ได ร บอน ญาตให เป ดหล กส ตรสอนภาษา (12) ว ศวกร ซ งเป นคนต างด าวท เข ามาท างานด านเทคโนโลย และงานท ใช ความร ด านว ทยาศาสตร กายภาพ ว ศวกรรม ว ทยาศาสตร โดยม ส ญญาว าจ างก บหน วยงานภาคร ฐหร อภาคเอกชนในญ ป น (13) ผ เช ยวชาญด านมน ษย ศาสตร และการบร การระหว างประเทศ ซ งเป นคนต างด าวท เข ามาท างาน โดยใช ความร ด านเศรษฐศาสตร ส งคมศาสตร หร อมน ษย ศาสตร ด านอ น ๆ เพ อให บร การท ต องอาศ ยความ เช ยวชาญในองค ความร หร อว ฒนธรรมของต างประเทศ โดยม ส ญญาว าจ างก บหน วยงานภาคร ฐหร อ ภาคเอกชนในญ ป น (14) ผ โอนย ายภายในก จการ (Intra Company Transferree) ซ งเป นคนต างด าวท โอนย ายจากก จการ ในต างประเทศเพ อมาทางานในสาน กงานสาขาหร อบร ษ ทในเคร อท จ ดต งในญ ป นตามกรอบระยะเวลาท กาหนด ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 46

173 (15) ผ สร างความบ นเท ง (Entertainer) ซ งเป นคนต างด าวท เข ามาให บร การด านการแสดงภาพยนตร ดนตร ก ฬา หร อการแสดงอ น ๆ (16) แรงงานฝ ม อ (Skilled Labor) ซ งเป นคนต างด าวท เข ามาให บร การท ต องอาศ ยความเช ยวชาญ หร อเทคน คพ เศษเฉพาะด านโดยม ส ญญาว าจ างก บหน วยงานภาคร ฐหร อเอกชนในญ ป น (17) คนต างด าวอ น ๆ ท ก าหนดตามระเบ ยบกระทรวงย ต ธรรมญ ป นท จะก าหนดเป นการเฉพาะ เช น ผ เข ามาฝ กปฏ บ ต งานเทคน ค เป นต น น บต งแต ป 2553 เป นต นมา กระทรวงย ต ธรรมของญ ป นอย ระหว างการปร บเปล ยนนโยบายและ กฎระเบ ยบการเข าเม องและการท างานของคนต างด าว เน องจากญ ป นเผช ญความท าทายด านการบร หาร ประชากรและคนต างด าวนาน บประเทศ ได แก (1) ป ญหาภาวะการเพ มข นของจ านวนประชาชนลดลง ขณะเด ยวก นญ ป นเร มประสบภาวะส งคม ผ ส งอาย (Aging Society) (2) การเพ มข นของคนต างด าวท เด นทางเข ามาท างานและพ าน กอาศ ยในญ ป นในระยะเวลาปาน กลางถ งระยะยาวมากโดยม ส ดส วนมากถ งร อยละ 1.74 ของจ านวนประชากรท งหมดท อาศ ยในญ ป น โดยคน ต างด าวชาต สาค ญท เข ามาทางานในญ ป น ได แก จ น เกาหล ใต ฟ ล ปป นส ไทย อ นโดน เซ ย เว ยดนาม เปร และ บราซ ล ท งย งม คนต างด าวบางประเภทท ขาดแคลน ได แก ผ ให บร การทางการแพทย และพยาบาล ซ งส วนใหญ จะเป นผ ให บร การทางการแพทย และพยาบาลต างชาต ท ส าเร จการศ กษาจากสถาบ นการศ กษาในญ ป น ขณะผ ให บร การบางประเภทท เก นความต องการ เช น ผ เช ยวชาญด านมน ษย ศาสตร และการบร การระหว างประเทศ และผ สร างความบ นเท ง (Entertainer) (3) การเพ มข นของอ ตราการว างงานของประชากรในประเทศ (4) ป ญหาด านการค ามน ษย (5) ป ญหาการล กลอบทางานอย างผ ดกฎหมายของผ ท ถ อว ซ าน กท องเท ยว โดยน กท องเท ยวชาต ท ม ป ญหาล กลอบเข ามาท างานในญ ป นมากท ส ด ได แก เกาหล ใต จ น ฟ ล ปป นส ไต หว น ไทย มาเลเซ ย ศร ล งกา อ นโดน เซ ย เปร และส งคโปร ซ งม จานวนมากถ งร อยละ 70 ของน กท องเท ยวท งหมดท ล กลอบเข ามาท างานใน ญ ป น (6) การท ร ฐบาลม นโยบายการส งเสร มให คนต างด าวเด นทางมาท องเท ยวและมาศ กษาต อในญ ป น มากข น ทาให ม ความจาเป นต องปร บเปล ยนนโยบายและกฎระเบ ยบการเข าเม องด งน 1) ปร บกฎระเบ ยบให เอ อต อการร บคนต างด าวท เข ามาท างานในต าแหน งงานท ม ความ จ าเป นต อส งคมญ ป นและช วยส งเสร มการเจร ญเต บโตทางเศรษฐก จ โดยด าเน นการ (ก) ใช ระบบแต มคะแนน ถ วงน าหน กส าหร บคนต างด าวท ม ค ณสมบ ต โดดเด น (Point-Based System for Highly Qualified Foreigner) เช น คนท ม ความร ความเช ยวชาญพ เศษเฉพาะด าน ม ว ฒ การศ กษาส ง ม ความส าเร จในว ชาช พ ต วอย างอาช พท เป ดร บคนต างด าวให เข ามาท างานในมากข น ได แก ศาสตราจารย มหาว ทยาล ย น กว จ ย น กว ทยาศาสตร แพทย ว ศวกร และผ เช ยวชาญด านเทคโนโลย สารสนเทศ เจ าของธ รก จ (ข) เป ดร บน กศ กษา ต างชาต ในสาขาบร การทางการแพทย และพยาบาลท ส าเร จการศ กษาจากสถาบ นการศ กษาในญ ป นและได ร บ ใบอน ญาตให ประกอบว ชาช พจากองค กรว ชาช พของญ ป นให เข ามาท างานในญ ป นได เพ มข น ตลอดจนขยาย อาย การอน ญาตให ท างานตามกฎหมายได จากเด ม โดยในกรณ ของท นตแพทย ขยายระยะเวลาท กฎระเบ ยบ เด มก าหนดให คนต างด าวท างานได คราวละไม เก น 5 ป เป น 6 ป กรณ ของพยาบาลว ชาช พขยายระยะเวลาท กฎระเบ ยบเด มก าหนดให คนต างด าวท างานได คราวละไม เก น 5 ป เป น 7 ป กรณ ของผด งครรภ และผ ช วย พยาบาลขยายระยะเวลาท กฎระเบ ยบเด มก าหนดให คนต างด าวท างานได คราวละไม เก น 3 ป เป น 4 ป ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 47

174 นอกจากน ญ ป นพ จารณาร บคนต างด าวเข าท างานเป นผ ให บร การด านการพยาบาล (Nurising Care) โดยป จจ บ น ภายใต ความตกลงห นส วนเศรษฐก จ (EPA) ท ญ ป นท าก บฟ ล ปป นส และอ นโดน เซ ย ได เป ด ตลาดให คนฟ ล ปป นส และคนอ นโดน เซ ยท ส าเร จการศ กษาจากสถาบ นการศ กษาในญ ป นและม ค ณสมบ ต สอดคล องก บมาตรฐานว ชาช พของญ ป น สามารถเข ามาท างานเป นผ ด แล (Care Worker) ในญ ป นได เน องจากเป นตาแหน งงานท ขาดแคลน 2) ยอมคนต างด าวท ม เช อชาต ญ ป นให เข ามาท างานได เพ มข น เน องจากคนต างด าวท ม เช อ ชาต ญ ป นแม จะถ อส ญชาต อ นและม ความแตกต างทางว ฒนธรรมและความเช อด านต าง ๆ แต น บว าม เช อชาต และความผ กพ นก บญ ป นมากกว าคนต างด าวท วไป กระทรวงย ต ธรรมจะประสานก บหน วยงานท เก ยวข องเพ อ เป ดร บคนต างด าวท ม เช อชาต ญ ป นให เข ามาทางานได เพ มข น 3) ส งเสร มการแลกเปล ยนระหว างประเทศเพ มข น โดยปร บกฎระเบ ยบให เอ อต อการท น กท องเท ยวต างประเทศจะเด นทางเข ามาท องเท ยวในต างประเทศ เช น (ก) ปร บปร งความรวดเร วในการ ให บร การตรวจเช ค ว ซ าและหน งส อเด นทางขณะเข าเม อง ณ ท าอากาศยานและท าเร อระหว างประเทศ โดยใช ระบบคอมพ วเตอร Advance Passenger Information System (APIS) (ข) ส งเสร มโครงการแลกเปล ยน เยาวชนโดยอน ญาตให ประเทศภาค ม การแลกเปล ยนการเด นทางเยาวชนท เด นทางไปศ กษาและสามารถท างาน ระหว างศ กษาได (Working Holidy Program) โดยฝ ายญ ป นจะประสานงานบร ษ ทเอกชนญ ป นให ร บน กศ กษา ต างชาต เข าฝ กงานเพ อเสร มสร างประสบการณ ทางานก บคนญ ป น (ค) ส งเสร มการแลกเปล ยนการเด นทางของ น กธ รก จในกล มเอเช ยแปซ ฟ ก โดยเร งใช ประโยชน การใช บ ตร APEC Business Travel Card (ABTC) ซ งจะ ช วยลดระยะเวลาการผ านพ ธ การตรวจคนเข าเม อง (ง) ส งเสร มการร บน กศ กษาต างประเทศ โดยญ ป น ต งเป าหมายร บน กศ กษาต างชาต จานวน 300,000 คน เข ามาศ กษาในระด บม ธยมและว ทยาล ยในป ) การใช มาตรการท เข มงวดเพ อลดจ านวนการเข าเม องท ผ ดกฎหมายเพ อประก นความ ม นคงและความปลอดภ ยแก ส งคมญ ป น โดย (ก) เพ มการตรวจสอบรายละเอ ยดส วนบ คคล ณ ท าอากาศยาน และท าเร อ เพ อป องก นการก อการร ายและการเข าเม องท ผ ดกฎหมายจากการแก ไขรายละเอ ยดในหน งส อ เด นทาง ภาพถ าย และลายน วม อ รวมท งประสานรายละเอ ยดก บองค การต ารวจสากล (International Criminal Police Organization - ICPO) รวมท งเพ มก าล งกองท พเร อในการตรวจตราชายฝ งเพ อป องก นคน หน ล กลอบเข าเม องทางทะเล (ข) ใช มาตรการเข มข นก บบ คคลท พ าน กอาศ ยในญ ป นอย างผ ดกฎหมายหร อ ล กลอบทางานอย างผ ดกฎหมาย โดยประสานการทางานก บกระทรวงส ขภาพ แรงงาน และสว สด การ และเพ ม การตรวจสอบการล กลอบทางานอย างผ ดกฎหมายโดยการส มตรวจสอบว ซ า เน องจากท ผ านมา ม การตรวจสอบ การใช หล กฐานไม ตรงความเป นจร งอย บ อยคร ง เช น ม การตรวจพบน กศ กษาท เข ามาท างานไม ตรงตามเง อนไข ว ซ าน กเร ยนท ไม อน ญาตให ทางาน และม การตรวจสอบการจดทะเบ ยนแต งงานหลอกโดยผ หญ งไม ได อย อาศ ย ก บสาม ญ ป นแต ต องการจดทะเบ ยนแต งงานหลอกเพ อใช เป นช องทางในการเข ามาท างานเต มเวลา เป นต น 3.4 ประเด นการค าใหม ท ญ ป นผล กด นในเวท ต าง ๆ การเปล ยนแปลงสภาพภ ม อากาศ การเปล ยนแปลงสภาพภ ม อากาศ (Climate Change) หร อเร ยกอ กช อหน งว าโลกร อน (Global Warming) หร อภาวะเร อนกระจก (Greenhouse Effect) เป นการเปล ยนแปลงอากาศท เก ดจากก จกรรมของ มน ษย ท งทางตรงและทางอ อมอ นท าให ส วนประกอบบรรยากาศโลกเปล ยนแปลงไป นอกเหน อจากการ เปล ยนแปลงโดยธรรมชาต ในช วงเวลาเด ยวก น โดยเวท ส าค ญท ร ฐบาลนานาประเทศประช มเจรจาเร องการ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 48

175 เปล ยนแปลงสภาพภ ม อากาศ ได แก การประช มร ฐภาค อน ส ญญาการเปล ยนแปลงสภาพภ ม อากาศโลก (Conference of Parties to the 1992 U.N. Framework Convention on Climate Change : COP) ญ ป นม ท าท การเจรจาเร องการเปล ยนแปลงสภาพภ ม อากาศในเวท COP ด งน (1) ยอมร บกลไกทางกฎหมายท ให แต ละประเทศสมาช กม ส วนร บผ ดชอบอย างเป นธรรมและ สอดคล องก บข อตกลง Copenhagen Accord ซ งเป นข อตกลงท ประเทศอ ตสาหกรรมในกล มประเทศพ ฒนา แล วให การสน บสน นท ระบ ให ลดปร มาณการปล อยก าซเร อนกระจกลงร อยละ 50 จากป 2533 โดยให แต ละ ประเทศก าหนดเป าหมายได โดยอ สระ (โดยสม ครใจ) และต งกองท น 30,000 ล านเหร ยญสหร ฐฯ เพ อช วยให ประเทศก าล งพ ฒนาได ปร บต วร บม อก บสภาพอากาศผ นผวนและน าไปใช เพ อลดปร มาณก าซเร อนกระจก อย างไรก ตาม ญ ป นม ท าท ไม ยอมร บหล กการในพ ธ สารเก ยวโตท ก าหนดเง อนไขให ประเทศพ ฒนาแล วลดการ ปล อยก าซเร อนกระจกให ต ากว าป 2533 เฉล ยร อยละ 5.2 ภายในป นอกจากน ย งไม เห นด วย ก บพ ธ สารเก ยวโตท ระบ ช ดเจนให กล มประเทศพ ฒนาแล วต องลดก าซเร อนกระจกให เหล อร อยละ 27 ของ ปร มาณก าซเร อนกระจกในโลกในป 2551 ซ งเป นการลดลงจากร อยละ 42 ในป 2533 แต เห นด วยก บ Copenhagen Accord ท ระบ ให แต ละประเทศกาหนดเป าหมายการลดก าซเร อนกระจกได อย างอ สระ (2) ให ความร วมม อประเทศก าล งพ ฒนาเพ อลดการปล อยก าซท ม ผลกระทบต อการเปล ยนแปลง สภาพภ ม อากาศ โดยการให เง นช วยเหล อแก ประเทศก าล งพ ฒนาเป นเง น 15 พ นล านเหร ยญสหร ฐฯ ในป (3) เห นชอบให เร งร ดประเทศต าง ๆ ให สร ปผลการเจรจาข อตกลงเร องว ธ การจ ายเง นให แก ประเทศ กาล งพ ฒนาในการร กษาป า (Reduced Emissions from Deforestation and Forest Degradation - REDD) ขณะเด ยวก น หากเปร ยบเท ยบก บไทยแล ว ไทยม จ ดย นการเจรจาว าแต ละประเทศจะต องร วม ร บผ ดชอบต อผลกระทบโลกร อนในระด บแตกต างก น โดยประเทศท ปล อยก าซออกมามากและปล อยมานาน แล ว เช น สหร ฐอเมร กา ย โรป และญ ป น ควรร บผ ดชอบมากกว าประเทศท ปล อยน อยและเพ งม การปล อยไม นาน ซ งเป นหล กการด งเด มของพ ธ สารเก ยวโต ท งน ร ฐสภาไทยได อน ม ต กรอบการเจรจา 7 ข อในเร องการ เปล ยนแปลงสภาพภ ม อากาศ ตามน ยมาตรา 190 ของร ฐธรรมน ญ พ.ศ.2550 ด งน (1) ผล กด นให ข อตกลงเป น กฎหมายท ม ผลบ งค บนานาชาต (2) ประเทศพ ฒนาแล วก บประเทศก าล งพ ฒนาจะร บผ ดชอบลดก าซในระด บ แตกต างก นตามศ กยภาพ (3) ให ประเทศท พ ฒนาแล วสน บสน นด านการเง นและเทคโนโลย เพ อการปร บต วให อย รอดได ในภาวะโลกร อนและการลดก าซ (4) เป ดโอกาสการลดก าซด วยการใช กลไกทางการตลาด เช น การ ขายคาร บอนเครด ต (5) เร ยกร องให ร บข อเสนอการเก บก ดคาร บอนด วยป าไม (6) ป องก นการบ บค นการปล อย ก าซจากภาคเกษตร และ (7) หากเก ยวข องก บการใช ประโยชน ท ด นต องคาน งถ งระบบน เวศน ก อน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 49

176 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 3 50

177 บทท 4 ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น 4.1 บทนา จ ดเร มของการเจรจาความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) เก ดข นเม อว นท 12 เมษายน 2545 เม อนายกร ฐมนตร ไทยก บญ ป นได หาร อและเห นสมควรให จ ดต งคณะท างานร วมเพ อศ กษาการเป น ห นส วนเศรษฐก จท ใกล ช ดไทย-ญ ป น เพ อผล กด นความร วมม อท ครอบคล มรอบด านการค า การลงท น อ ตสาหกรรม และการพ ฒนาทร พยากรมน ษย รวมท งการจ ดท าความตกลงการค าเสร โดยให ย ดร ปแบบความ ตกลงห นส วนเศรษฐก จ Japan Singpapore for New Age Economic Partnership Agreement (JSEPA) เป นแบบอย างในการจ ดท าความตกลงฯ ระหว างไทยก บญ ป น ต อมาเม อว นท 11 ธ นวาคม 2546 ผ นาไทยก บญ ป นได หาร อทว ภาค และเห นชอบให เร มการเจรจาอย างเป นทางการเพ อจ ดท าความตกลงห นส วน เศรษฐก จไทย-ญ ป น และคณะผ เจรจาได เร มเจรจาก นคร งแรกเม อต นป 2547 ณ ประเทศไทย และเจรจาก นมา มากกว า 10 คร ง จนบรรล ผลการเจรจาอย างสมบ รณ เม อเด อนม ถ นายน 2549 และนายกร ฐมนตร ไทยก บญ ป น ได ร วมลงนามความตกลงฯ JTEPA เม อว นท 3 เมษายน 2550 โดยในระหว างการลงนามความตกลงฯ ด งกล าว ร ฐมนตร ว าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ ไทยก บร ฐมนตร ว าการกระทรวงเกษตร ประมง และป าไม ญ ป นได ลงนามในแถลงการณ ร วมความร วมม อด านเกษตร และร ฐมนตร ว าการกระทรวงพาณ ชย ของไทยก บ ร ฐมนตร ว าการกระทรวงเศรษฐก จ การค า และอ ตสาหกรรม (METI) ได ลงนามแถลงการณ ร วมความร วมม อ 7 สาขาด วย ท งน ไทยก บญ ป นได เร มบ งค บใช ความตกลง JTEPA แล วต งแต ว นท 1 พฤศจ กายน สาระสาค ญภายใต ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (Agreement between the Kingdom of Thailand and Japan for an Economic Partnership - JTEPA) ลงนามโดยอด ตนายกร ฐมนตร ไทย (พล.อ.ส รย ทธ จ ลานนท ) และนายกร ฐมนตร ญ ป น (นายช นโซ อะเบะ) เม อ 3 เมษายน 2550 และ JTEPA ม ผลใช บ งค บต งแต 1 พฤศจ กายน 2550 โดยม โครงสร างความตกลงแบ งออกเป น 15 บท (Chapter) 173 ข อ (Article) ครอบคล มการยกระด บ ความส มพ นธ ทางเศรษฐก จไทย-ญ ป นแบบรอบด านและสอดคล องก บข อ 24 ของความตกลงท วไปด านพ ก ด อ ตราภาษ และการค า (GATT) ข อ 5 ของความตกลงท วไปด านการค าบร การ (GATS) และพ นธกรณ และส ทธ ต าง ๆ ท อย ภายใต ความตกลงระหว างประเทศท ท งไทยและญ ป นเป นภาค โดยเฉพาะความตกลงมาร ราเกซ ว าด วยก อต งองค การการค าโลก (WTO) JTEPA ม ขอบเขตครอบคล มการเป ดตลาดการค าส นค า (ครอบคล มการลดภาษ ส นค าระหว างก นกว า ร อยละ 90) กฎว าด วยถ นก าเน ดส นค า พ ธ การศ ลกากร (เน นความร วมม อเพ ออ านวยความสะดวกการค า) การค าไร กระดาษ (เน นความร วมม อเพ อพ ฒนาไปส การค าไร กระดาษ) การยอมร บมาตรฐานร วมก น (เน นให ม การยอมร บหน วยตรวจร บรองมาตรฐานบ งค บส าหร บส นค าไฟฟ าและอ เล กทรอน กส ) การค าบร การ (ก าหนด กรอบการเป ดตลาดการค าบร การ) การลงท น (ครอบคล มการเป ดตลาด การส งเสร มและการค มครองการ ลงท น) การเคล อนย ายของบ คคลธรรมดา (ครอบคล มการให อน ญาตเข าเม องช วคราว การอน ญาตให คน ต างชาต ทางาน และการก าหนดกลไกหาร อเก ยวก บการยอมร บมาตรฐานอาช พ) ทร พย ส นทางป ญญา (เน นให ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 1

178 ม การค มครองทร พย ส นทางป ญญาอย างเพ ยงพอ ม ประส ทธ ภาพ และไม เล อกปฏ บ ต โดยย ดตาม TRIPS และ กฎหมายของไทยในป จจ บ น) การจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐ (เน นความร วมม อด านการแลกเปล ยนข อม ล) การ แข งข น (เน นการส งเสร มความร วมม อเพ อการค าท เสร และเป นธรรม) รวมท งความร วมม อ 9 สาขา ได แก (1) เกษตร ป าไม และประมง (2) การศ กษาและพ ฒนาทร พยากรมน ษย (3) การสร างเสร มสภาพแวดล อมทาง ธ รก จ (4) บร การการเง น (5) เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร (6) ว ทยาศาสตร เทคโนโลย และส งแวดล อม (7) ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (8) การท องเท ยว และ (9) การส งเสร มการค าและการลงท น สาระสาค ญของความตกลง JTEPA สามารถสร ปในแต ละบท (Chapter) ด งน บทท 1 บทบ ญญ ต ท วไป จ ดเด นของบทบ ญญ ต ท วไป (General Provision) เป นการอธ บายว ตถ ประสงค ของ JTEPA เพ อเป ด เสร และอ านวยความสะดวกด านการค าส นค าและบร การระหว างไทยก บญ ป น ส งเสร มการค าไร กระดาษ ส งเสร มการยอมร บมาตรฐานและพ ธ การทางการค าระหว างประเทศ สน บสน นการลงท นและการค มครองการ ลงท นระหว างไทยก บญ ป น อ านวยความสะดวกด านการเคล อนย ายบ คคลธรรมดา พ ฒนาความร วมม อการ จ ดซ อโดยร ฐ และส งเสร มการพ ฒนาความร วมม อทว ภาค ระหว างก น รวมท งอธ บายความส มพ นธ ก บหน งส อ ส ญญาความตกลงระหว างประเทศอ น ๆ ความโปร งใส ในการเผยแพร ข อม ลกฎระเบ ยบท เก ยวข องก บ JTEPA ข อยกเว นท วไปและข อยกเว นด านความม นคง และการจ ดต งคณะกรรมการร วม (Joint Committee) เพ อ ทบทวนและต ดตามผลการนา JTEPA ไปใช ปฏ บ ต และเป นผ ประสานก บคณะอน กรรมการต าง ๆ ท เก ยวข อง หากเปร ยบเท ยบ JTEPA ก บความตกลงการค าเสร ทว ภาค (Bilateral FTA) ฉบ บอ นท ไทยเคยท าก บ ต างประเทศในช วงเวลาเด ยวก บ JTEPA เช น ความตกลงการค าเสร ไทย-ออสเตรเล ย (TAFTA) ความตกลง ห นส วนเศรษฐก จท ใกล ช ดก นย งข นไทย-น วซ แลนด (TNZCEP) และเขตการค าไทย-อ นเด ย (ITFTA) น น พบว า ท ก FTA ม ว ตถ ประสงค การจ ดทาคล ายก น กล าวค อ เน นการเป ดเสร การค าส นค า บร การ และการลงท น และ ความโปร งใสในการเผยแพร ข อม ลกฎระเบ ยบท เก ยวข อง อย างไรก ตาม JTEPA ม จ ดเด นมากกว า FTA ฉบ บ อ น ได แก (1) ให ความสาค ญมากก บเร องการกระช บความร วมม อทางเศรษฐก จท เป นโครงการความร วมม อ ท ไม ใช การเป ดเสร เน องจากไทยก บญ ป นเป นประเทศท ม ความส มพ นธ ก นอย างใกล ช ดในม ต ด าน เศรษฐก จ ส งคม ว ฒนธรรมก นมาอย างช านาน ประกอบก บญ ป นเป นค ค า น กลงท น และเป น ตลาดการท องเท ยวท ส าค ญในล าด บต นของไทยมาโดยตลอด ตลอดจนกลย ทธ ของญ ป นท ใช ใน การเจรจาจ ดท า EPA/FTA ก บประเทศต าง ๆ ก อนหน าท จะจ ดท า JTEPA ก บไทย ก ม แนวค ดท ไม ได ต องการจะเน นการเป ดเสร แต เพ ยงอย างเด ยว แต ย งใช การกระช บความเช อมโยงก บค ค าด วย การจ ดทาความร วมม อท ม ใช การค าเสร ควบค ก นไปด วย (2) การระบ เร องความร วมม อการจ ดซ อโดยร ฐ (Government Procurement) เน องจากญ ป น ผล กด นให น กธ รก จมาลงท นในโครงการก อสร างและว ศวกรรมในต างประเทศ โดยเฉพาะใน อาเซ ยน เช น ไทย ฟ ล ปป นส และอ นโดน เซ ย ท ญ ป นน บเป นผ ม บทบาทหล กในการประม ลร บงาน จากภาคร ฐในการก อสร างโครงสร างพ นฐานและงานว ศวกรรมท ใช เทคโนโลย ช นส งต าง ๆ (3) การเพ มข อมาตรการต อต านการท จร ต (Measures against Corrumption) ไว ในข อบท เน องจากญ ป นเป นประเทศท ให ความส าค ญมากเร องการต อต านการท จร ตของน กการเม องและ ข าราชการ จ งต องการผล กด นให ไทยยอมร บมาตรการด งกล าวด วย นอกจากน ย งพบว า ญ ป น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 2

179 ผล กด นให บางประเทศยอมร บการเพ มข อมาตรการต อต านการท จร ตด วย อาท ฟ ล ปป นส ขณะท การเจรจาก บบางประเทศ เช น เว ยดนาม มาเลเซ ย และส งคโปร น น ญ ป นและค ภาค เห นชอบว า ไม จาเป นต องม ข อมาตรการต อต านคอร ปช น (4) ต าแหน งของผ ท าหน าท ประธานคณะกรรมการร วม (Joint Committee) โดยม การระบ ตาแหน งผ ท ทาหน าท ประธานของฝ ายญ ป นและไทยว าจะต องเป นผ ด ารงต าแหน งไม น อยกว ารอง ปล ดกระทรวง ขณะท FTA อ น ๆ ของไทยจะระบ ว าเป นเจ าหน าท อาว โสท าหน าท เป นประธาน คณะกรรมการร วม ซ งในทางปฏ บ ต อาจมอบหมายให ผ บร หารท อย ในต าแหน งต ากว ารอง ปล ดกระทรวงหร ออธ บด เช น รองอธ บด ผ อ านวยการส าน ก ฯลฯ เป นประธานคณะกรรมการ ร วมได ขณะเด ยวก บใน FTA/EPA ท ญ ป นเจรจาก บท กประเทศก ไม ปรากฏว าม การระบ อย าง ช ดเจนว าประธานคณะกรรมการร วมฯ จะต องเป นผ ด ารงต าแหน งไม น อยกว ารองปล ดกระทรวง แต ม กจะใช ถ อยคาท ย ดหย นว า เช น เจ าหน าท อาว โสหร อผ แทนภาคร ฐของญ ป นและค ภาค (5) จ ดต ดต อระหว างไทยก บญ ป นเร อง JTEPA (Contact Points) โดยฝ ายญ ป นระบ ให กระทรวง การต างประเทศญ ป นเป นจ ดต ดต อหล ก และฝ ายไทยระบ ให กระทรวงการต างประเทศของไทย เป นจ ดต ดต อหล กเพ อให สอดคล องก บว ธ ปฏ บ ต ของฝ ายญ ป น รวมท งกระทรวงการต างประเทศ ของไทยได ร บมอบจากร ฐบาลให เป นห วหน าคณะและหน วยงานประสานการเจรจา JTEPA มา ต งแต เร มต น อย างไรก ตาม ม ข อส งเกตว า ตามว ธ ปฏ บ ต ของไทยท ผ านมา ร ฐบาลม กมอบหมายให กระทรวงพาณ ชย เป นห วหน าคณะเจรจา ประสานงาน และต ดตามผลการเจรจา เช น กรณ การ ท า FTA ระหว างไทย-ออสเตรเล ย ไทย-น วซ แลนด ไทย-อ นเด ย และอาเซ ยน-จ น เป นต น ท าให ต งแต ป ท ผ านมา ม เพ ยง JTEPA เท าน น ท กระทรวงพาณ ชย ไม ได เป นห วหน า คณะเจรจา ประสานงาน และต ดตามผลการเจรจา FTA แบบครบวงจร (6) เป นความตกลงท รวมเร องการเป ดตลาดการค าส นค า บร การ และการลงท นไว ในฉบ บ เด ยวก น (Single Undertaking) คล ายกรณ FTA ท ไทยท าก บออสเตรเล ย (TAFTA) และ อาเซ ยน-ออสเตรเล ย-น วซ แลนด ท าให คณะท างานท เก ยวข องก บการเจรจาเห นภาพรวมของ ผลประโยชน ผลกระทบ และความยากง ายในการเจรจาท กประเด นท เก ยวข องก บการค าไว ใน คราวเด ยวก น ซ งแตกต างก บกรณ การเจรจา FTA ระหว างไทยก บอ นเด ย และอาเซ ยนก บจ นท เป นการเจรจาไปท ละเร องและต องม การจ ดทาเป นความตกลงแยกท ละฉบ บ บทท 2 การค าส นค า จ ดเด นของบทการค าส นค า (Trade in Goods) เป นการระบ การน าระบบฮาร โมไนซ มาใช จ าแนก ประเภทส นค า (ขณะท ไทยและญ ป นผ กพ นเป ดตลาดส นค าภายใต JTEPA ได ใช ระบบฮาร โมไนซ ท แก ไข ปร บปร งเม อว นท 1 มกราคม ค.ศ.2002 เป นพ นฐานผ กพ นการเป ดตลาด) รายการส นค าและตารางการลด/ ยกเล กอากรศ ลกากรซ งระบ อย ในภาคผนวกตารางการลดภาษ ถ อว าเป นห วใจส าค ญท ส ดของบทการค าส นค า ว ธ การประเม นราคาศ ลกากรเป นไปตาม GATT การไม ใช การให เง นอ ดหน นการส งออก (ยกเว นส นค าเกษตร) การไม ใช มาตรการก ดก นท ม ใช ภาษ ท ไม สอดคล องก บพ นธกรณ ภายใต WTO ตลอดจนหล กเกณฑ และว ธ การใช มาตรการปกป องสองฝ ายเพ อป องก นหร อแก ไขความเส ยหายช วคราวจากการลดและยกเล ภาษ ศ ลกากรภายใต JTEPA (Bilateral Safeguard Measures) ได แก การระง บการลดภาษ ส นค าด งกล าว หร อการข นอ ตราภาษ ในระด บท ไม เก นอ ตราท เร ยกเก บเย ยงชาต ท ได ร บอน เคราะห ย ง (MFN) ท ใช อย ณ ว นเร มใช ก อนท JTEPA จะ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 3

180 ม ผลใช บ งค บอย างใดอย างหน งท ต ากว า โดยการใช มาตรการปกป องจะท าได ต อเม อหน วยงานของฝ ายท ได ร บ ความเส ยหายได ดาเน นการไต สวนตามกระบวนท ระบ ตาม WTO Agreement on Safeguard นอกจากน ย งม การจ ดต งคณะอน กรรมการว าด วยการค าส นค า (Sub Committee on Trade in Goods) เพ อทาหน าท ทบทวน รายงานข อม ลต อคณะกรรมการร วม และประเม นผลการด าเน นการท เก ยวข อง ก บการค าส นค า รวมท งก าหนดให ไทยและญ ป นต องท าการทบทวนท วไป (General Review) กต กาท งหมดท อย ในบทการค าส นค า และตารางลด/ยกเล กอากรศ ลกากรภายในป ท 10 หล งจาก JTEPA ได ม ผลใช บ งค บแล ว (เมษายน พ.ศ. 2559) 1 หากว เคราะห เปร ยบเท ยบ JTEPA ก บความตกลงการค าเสร ทว ภาค ฉบ บอ นแล ว พบว า โครงสร างของ เน อหา และถ อยค าในบทบ ญญ ต ในความตกลงฯ ม ล กษณะคล ายก น อย างไรก ตาม ส วนท แตกต างก นจะเป น ตารางการลด/ยกเล กอากรศ ลกากรท ใช ส าหร บส นค าแต ละรายการไม เหม อนก น ข นอย ก บความพร อมของ ภาคร ฐและเอกชนในการเป ดตลาดของไทยก บญ ป น และความสามารถในการเจรจาต อรองของผ เจรจา โดย สาระสาค ญในตารางการลด/ยกเล กอากรศ ลกากร ม ด งน ส นค ากล ม A เป นรายการส นค าท ไทยก บญ ป นยกเล กภาษ ท นท ณ ว นท JTEPA ม ผลใช บ งค บ (ว นท 1 พฤศจ กายน 2550) โดยกรณ ของญ ป น ส นค ากล ม A ซ งญ ป นยกเล กการเก บภาษ น าเข า แก ไทย ณ ว นแรกท JTEPA ม ผลใช บ งค บ ส วนใหญ เป นส นค าอ ตสาหกรรม (ยกเว นเคร องหน ง รองเท า อ ญมณ ส งเคราะห เป นต น) รวมท งได ยกเล กภาษ น าเข าส นค าเกษตรและอาหารท ไม อ อนไหว เช น ส ตว ม ช ว ต ดอกไม ต นไม และส รา เป นต น โดยท ผ านมา ส นค ากล ม A ท ไทยน าเข า จากญ ป นมาก ได แก แผงวงจรไฟฟ า เคร องประมวลผลข อม ล และทองคา เป นต น ส วนกรณ ของไทย ส นค ากล ม A ท ไทยยกเล กภาษ น าเข าให ญ ป น ณ ว นแรกท JTEPA ม ผลใช บ งค บจะม ส ดส วนท น อยกว าญ ป น โดยครอบคล มการเป ดส นค าเกษตรและอ ตสาหกรรมท ไทยไม อ อนไหวและม ความสามารถในการแข งข นไม ด อยกว าญ ป น เช น ก ง ข าวโพด ฝ าย ส นแร เช อเพล ง เคม ภ ณฑ อน นทร ย เย อกระดาษ ไม ส งทอ เส อผ า อาว ธ ว ตถ ระเบ ด ศ ลปะว ตถ และของโบราณ เป นต น โดยท ผ านมา ส นค ากล ม A ท ญ ป นน าเข าจากไทยมาก ได แก อ ปกรณ หน วยความจ า ยาง แผ นรมคว น ยางธรรมชาต แผงวงจรไฟฟ า ก งแช แข ง ก งปร กส ก และต เย น เป นต น ส นค ากล ม B เป นส นค าท ไม ได ยกเว นภาษ ณ ว นแรกท JTEPA ม ผลใช บ งค บ แต จะทยอยปร บลด ภาษ จนเหล อศ นย ในท ส ดในอ ตราท เท าก นท กป (Annual Installment) ส นค ากล ม B ของญ ป นท จะเป ดเสร ให ไทยเป นกล มส นค าเกษตรและอาหารท อ อนไหวกว ากล ม A เช น ปลาไหล แมงกะพร น มะเข อเทศสดหร แช เย น กระเท ยม หอมห วใหญ แตงกวาสดหร อแช เย น มะเข อม วง ข าวโพดหวาน ม นเทศ ส บปะรดอบแห ง แตงโม ส มเปล อกบาง ส มเข ยวหวาน ชาด า น าม นต บปลา ปลาแซลมอนแปรร ป ปลาท น ากระป อง กากน าอ อย ผงโกโก ผล ตภ ณฑ ม นส าปะหล ง และของท ใช แทนผล ตภ ณฑ ม นส าปะหล งท าจากสตาร ช ขนมป งกรอบ ขนมป งข ง แยมผลไม ผลไม กระป อง น าผลไม กาแฟท ผสมได ท นท ซอสถ วเหล อง เคร องแกงส าเร จร ป อาหารเสร ม ประกอบด วยว ตาม น น าส มสายช อาหารแมวและอาหารส น ข และส นค าอ ตสาหกรรม เช น น าม น สาหร บการบ น โพล เอท ล นล กษณะข นปฐม โพล โพรพ ล น หน งจระเข หน งแพะฟอก หน งหม ฟอก 1 การน บป แรกของการใช บ งค บ JTEPA ให เร มต นจากว นท 1 พฤศจ กายน 2550 และป ท 2 ของการใช บ งค บ JTEPA ให เร มน บต งแต ว นท 1 เมษายน 2551 ทาให ป ท 10 ของการใช บ งค บ JTEPA เร มน บต งแต 1 เมษายน 2559 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 4

181 เคร องเท ยมลากสาหร บส ตว กระเป าเด นทางท ทาด วยหน ง ไม อ ด รองเท าท ม ห วเป นโลหะ รองเท า สวมในบ าน รองเท าก ฬา และท น งท ท าด วยหน ง เป นต น โดยท ผ านมา ส นค ากล ม B ท ไทยน าเข า จากญ ป นมาก ได แก ช นส วนยานยนต และอ ปกรณ ท ใช เพ อการจ ดระเบ ดในรถยนต เป นต น ส วนส นค ากล ม B ท ไทยจะเป ดเสร ให ญ ป น เช น เน อว ว เน อแกะ ปลาสวยงาม ปลาหม กย กษ ม นฝร ง เบ ยร ป ยเคม น าหอม เคร องส าอาง ฟ ล ม พลาสต กและผล ตภ ณฑ พลาสต ก ยางรถ กระดาษแข ง ผล ตภ ณฑ เซราม ก แก วและเคร องแก ว ทองแดงและของท าด วยทองแดง น กเก ล และของท าด วยน กเก ล อะล ม เน ยมและของท าด วยอะล ม เน ยม ตะก วและของท าด วยตะก ว ส งกะส และของทาด วยส งกะส เคร องม อเคร องใช ในการท าการเกษตร ของเบ ดเตล ดท าด วยโลหะ เคร องจ กรโรงงาน เคร องจ กรกลเกษตร เคร องปร บอากาศ ต เย น ว ทย โทรท ศน อ ปกรณ การขน ย ายขนถ ายส นค า และช นส วนยานยนต (อ ปกรณ ระบบข บเคล อน เคร องยนต และระบบไฟฟ าใน รถ) เป นต น โดยท ผ านมา ส นค ากล ม B ท ญ ป นน าเข าจากไทยมาก ได แก อาหารส น ขและอาหาร แมว ปลาหม กกล วยแช แข ง โพล เอท ล น และแชมพ เป นต น ส นค ากล ม P เป นส นค าจะทยอยลดภาษ โดยจะลดเหล อศ นย หร ออาจไม เหล อศ นย ก ได โดย ว ธ การลดภาษ ไม ม ร ปแบบตายต ว ส นค ากล ม P ท ญ ป นเป ดตลาดให ไทยภายใต JTEPA แต ย งคงอ ตราภาษ น าเข าไว ไม ให เหล อ ศ นย จะจาก ดอย เฉพาะกล มส นค าอาหาร ได แก เน อไก ท งต วแช เย นจนแข ง (ญ ป นย งคงอ ตราภาษ ในป ท 16 ไว ท ร อยละ 8.5) น าม นถ วเหล องบร ส ทธ (ญ ป นคงอ ตราภาษ ในป ท 16 ไว ท เยน/ก โลกร ม) น าม นร าข าว (ญ ป นคงอ ตราภาษ ในป ท 16 ไว ท 3.78 เยน/ก โลกร ม) เน อกระป อง และน ามะเข อเทศท ไม เต มน าตาลและซอสมะเข อเทศ (ญ ป นย งคงอ ตราภาษ ในป ท 16 ไว ท ร อยละ 17) โดยท ผ านมา ส นค ากล ม P ท ญ ป นน าเข าจากไทยมาก ได แก ไก ปร งส ก น าม นร าข าว น าม น ถ วเหล อง และผล ตภ ณฑ จากต บหม เป นต น ส นค ากล ม P ท ไทยเป ดตลาดให ญ ป นภายใต JTEPA จะท าการยกเล กภาษ น าเข าภายใต โควตา WTO และจะทยอยลดภาษ ภายใต โควตาให ญ ป นภายในป ท 11 ให ญ ป น ได แก นมและคร ม นมผง ม นฝร ง หอมห วใหญ หอมห วเล ก กระเท ยม มะพร าวแห ง ลาไย กาแฟ ชา พร กไทย ข าวโพด ข าว ถ วเหล อง น าม นถ วเหล อง น าม นปาล ม น าม นมะพร าว น าตาล กากน าม นถ วเหล อง ขณะท ส นค ากล ม P ท ไทยเป ดตลาดให ญ ป นแต ย งคงภาษ ไว ในป ท 11 เช น เน อปลาแบบฟ ลเล (ไทยคงอ ตราภาษ ในป ท 11 ไว ท ร อยละ 5) ไข แดงแปรร ปและแอลบ ม นท ได จากไข (ไทยคงอ ตรา ภาษ ในป ท 11 ไว ท ร อยละ 10) แทรกเตอร และรถบ ส (ไทยคงอ ตราภาษ ในป ท 11 ไว ท ร อยละ 20) รถบรรท กคนไข และรถยนต ขนาดเก นกว า 3,000 ซ ซ (ไทยคงอ ตราภาษ ในป ท 11 ไว ท ร อยละ 60) และช นส วนยานยนต อ น ๆ ผล ตภ ณฑ แผ นเหล กร ดร อนท าเป นม วนท กว างต งแต 600 ม ลล เมตรข นไป (ไทยย งคงอ ตราภาษ ในป ท 11 ไว ท ร อยละ 5) ผล ตภ ณฑ แผ นเหล กร ดร อนท ม ความกว างต งแต 600 ม ลล เมตรข นไป และม ความหนาเก น 19 ม ลล เมตร และม คาร บอนน อย กว าร อยละ 0.3 โดยน าหน ก (ไทยคงอ ตราภาษ ไว ในป ท 11 ไว ท ร อยละ 5) ผล ตภ ณฑ แผ นเหล กร ด ร อนส าหร บการใช งานท วไปท ม ความกว างต งแต 600 ม ลล เมตรข นไป และม ความหนาต งแต 6 ม ลล เมตร กว างไม เก น 1,500 ม ลล เมตร (ไทยคงอ ตราภาษ ไว ในป ท 11 ไว ท ร อยละ 5) และ ผล ตภ ณฑ เหล กอ น ๆ อ กหลายประเภท ซ งไทยคงอ ตราภาษ ไว ในป ท 11 ไว ท ร อยละ 5 ซ งใน ภาพรวม ส นค ากล มหล กท ไทยก าหนดเป นกล ม P ได แก กล มเหล กและผล ตภ ณฑ และยานยนต ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 5

182 และช นส วน โดยท ผ านมา ส นค ากล ม P ท ไทยน าเข าจากญ ป นมาก ได แก กระป กเก ยร ช นส วน ยานยนต และเคร องยนต ส นค ากล ม Q เป นรายการส นค าท โควตาภาษ (Tariff Rate Quota) ในกรณ ของญ ป นกาหนดให ส นค าของไทยด งต อไปน อย ในกล ม Q (1) กล วยสด (พ ก ด 08.03) ได ร บโควตาภายใต JTEPA ในป แรก (พฤศจ กายน ม นาคม 2551) จ านวน 4,000 ต น ป ท สอง (1 เมษายน ม นาคม 2552) จ านวน 5,000 ต น ป ท สาม (1 เมษายน ม นาคม 2553) จ านวน 6,000 ต น ป ท ส (1 เมษายน ม นาคม 2554) จ านวน 7,000 ต น และป ท ห าเป นต นไป (ต งแต 1 เมษายน 2554) จานวนป ละ 8,000 ต น โดยญ ป นไม เก บภาษ นาเข าส นค านาเข าภายใต โควตา ตามเง อนเวลาท ก าหนด โดยญ ป นจะออกหน งส อร บรองโควตาบนพ นฐานของหน งส อร บรอง ท ออกโดยหน วยงานภาคร ฐของไทยในแต ละคร งท ม การส งออก ส วนหากผ น าเข าญ ป นน าเข า นอกโควตาท กาหนดจะต องเส ยภาษ น าเข าอ ตราร อยละ 10 ส าหร บกล วยสดท น าเข าระหว าง ว นท 1 เมษายนถ ง 30 ก นยายน และจะต องเส ยภาษ นาเข าอ ตราร อยละ 20 ส าหร บกล วยสด ท นาเข าระหว างว นท 1 ต ลาคม ถ ง 31 ม นาคม (2) ส บปะรดสดท ม น าหน กท งเปล อกน อยกว า 900 กร ม (พ ก ด ) ได ร บโควตาภายใต JTEPA ในป แรก (พฤศจ กายน ม นาคม 2551) จ านวน 100 ต น ป ท สอง (1 เมษายน ม นาคม 2552) จ านวน 150 ต น ป ท สาม (1 เมษายน ม นาคม 2553) จ านวน 200 ต น ป ท ส (1 เมษายน ม นาคม 2554) จ านวน 250 ต น และป ท ห าเป นต นไป (ต งแต 1 เมษายน 2554) จ านวนป ละ 300 ต น โดยญ ป นจะไม เก บ ภาษ น าเข าส าหร บส นค าท น าเข าภายใต โควตาตามเง อนเวลาท ก าหนด โดยญ ป นจะออก หน งส อร บรองโควตาบนพ นฐานของหน งส อร บรองท ออกโดยหน วยงานภาคร ฐของไทยในแต ละคร งท ม การส งออก ส วนหากผ น าเข าญ ป นน าเข านอกโควตาท ก าหนดจะต องเส ยภาษ นาเข าอ ตราร อยละ 17 ของม ลค านาเข า (3) แฮมหร อเบคอนปร งส กและผ านการฆ าเช อ (พ ก ด และ ) ได ร บโควตา รวมภายใต JTEPA แต ละป 1,200 ต น โดยการน าเข าในโควตาจะเส ยภาษ ร อยละ 16 แต หากเป นการนาเข านอกโควตาจะต องเส ยภาษ ร อยละ 20 ของม ลค านาเข า (4) กากน าอ อย (โมลาสท ไม ได น าไปใช เป นว ตถ ด บอาหารส ตว และไม ได ใช ผล ตกรดกล ตาม ค และเกล อ) ได ร บโควตารวมภายใต JTEPA ในป ท สาม (1 เมษายน ม นาคม 2553) จ านวน 4,000 ต น และป ท ส (1 เมษายน ม นาคม 2554) เป นต นไป จ านวน 5,000 ต น โดยการน าเข าในโควตาจะเส ยภาษ 7.65 เยน/ก โลกร ม แต หากเป นการ นาเข านอกโควตาจะต องเส ยภาษ นาเข า เยน/ก โลกร ม (5) เอสเตอร ร ไฟด สตาร ชและสตาร ชอ น ๆ (พ ก ด ) ได ร บโควตารวมภายใต JTEPA แต ละป 200,000 ต น โดยการน าเข าในโควตาจะไม เส ยภาษ น าเข า แต หากเป นการน าเข านอก โควตาจะต องเส ยภาษ อ ตราร อยละ 6.8 ของม ลค านาเข า ในกรณ ของไทยกาหนดให ส นค าของญ ป นด งต อไปน อย ในกล ม Q ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 6

183 (1) ผล ตภ ณฑ แผ นเหล กร ดร อน ไม ช บ ไม เคล อบท ม ความกว างต งแต 600 ม ลล เมตรข นไป ท ม ความหนาไม เก น 6 ม ลล เมตร (พ ก ด , , หร อเป นท น ยมเร ยกว า เหล กร ดร อน Q9) ได ร บโควตาภายใต JTEPA ในป แรก (พฤศจ กายน ม นาคม 2551) จานวน 444,000 ต น สาหร บการจ ดสรรโควตาต งแต ป ท สอง (1 เมษายน ม นาคม 2552) เป นต นไป น น กรมการค าต างประเทศต องก าหนดโควตาในป ก อนหน าท จะ จ ดสรร โดยค าน งถ งข อเสนอแนะของเจ าหน าท ร ฐและผ เช ยวชาญเหล กและเหล กกล าซ งเป น สมาช กของกล มหาร ออ ตสาหกรรมเหล กกล าญ ป น-ไทย (Japan-Thailand Steel Dialogue) ซ งในกรณ ท ไม ม ข อเสนอแนะด งกล าว กรมการค าต างประเทศจะต องพยายามก าหนดปร มาณ โควตารวมในระด บท เหมาะสมบนพ นฐานปร มาณโควตารวมท ใช อย ในป จจ บ น ยกเว นใน สภาวการณ พ เศษ โดยการน าเข าในโควตาจะไม ม ภาษ น าเข า นอกจากน ไทยผ กพ นยกเล ก โควตาอ ตราภาษ ต งแต ว นท 1 เมษายน 2560 เป นต นไป โดยในระหว างช วงพฤศจ กายน 2550 ถ ง 31 ม นาคม 2560 น น หากผ น าเข าในไทยต องการน าเข าผล ตภ ณฑ แผ นเหล กร ด ร อนฯ ข างต นนอกโควตา จะถ กเร ยกเก บภาษ นาเข าในอ ตราร อยละ 5 (2) ผล ตภ ณฑ แผ นเหล กร ดร อน ไม ช บ ไม เคล อบท ม ความกว างต งแต 600 ม ลล เมตรข นไป ท ม ความหนาน อยกว า 2 ม ลล เมตร แต ไม เก น 10 ม ลล เมตร สาหร บการนาไปร ดเย นต อ ช น ค ณภาพอ น ๆ และม คาร บอนน อยกว าร อยละ 0.01 โดยน าหน ก (พ ก ด , , หร อเป นท น ยมเร ยกว าเหล กร ดร อนส าหร บร ดเย น Q10) ได ร บโควตาภายใต JTEPA ในป แรก (พฤศจ กายน ม นาคม 2551) จ านวน 230,000 ต น ส าหร บการจ ดสรร โควตาต งแต ป ท สอง (1 เมษายน ม นาคม 2552) เป นต นไป กรมการค าต างประเทศ ต องก าหนดโควตาในป ก อนหน าท จะจ ดสรร โดยค าน งถ งข อเสนอแนะของเจ าหน าท ร ฐและ ผ เช ยวชาญเหล กและเหล กกล าซ งเป นสมาช กของกล มหาร ออ ตสาหกรรมเหล กกล าญ ป น-ไทย (Japan-Thailand Steel Dialogue) ซ งในกรณ ท ไม ม ข อเสนอแนะด งกล าว กรมการค า ต างประเทศจะต องพยายามกาหนดปร มาณโควตารวมในระด บท เหมาะสมบนพ นฐานปร มาณ โควตารวมท ใช อย ในป จจ บ น ยกเว นในสภาวการณ พ เศษ โดยการน าเข าในโควตาจะไม ม ภาษ น าเข า นอกจากน ไทยผ กพ นยกเล กโควตาอ ตราภาษ ต งแต ว นท 1 เมษายน 2560 เป นต นไป โดยในระหว างช วงพฤศจ กายน 2550 ถ ง 31 ม นาคม 2560 น น หากผ น าเข าในไทยต องการ น าเข าผล ตภ ณฑ แผ นเหล กร ดร อนฯ ข างต นนอกโควตา จะต องถ กเร ยกเก บภาษ น าเข าใน อ ตราร อยละ 5 (3) ผล ตภ ณฑ แผ นเหล กร ดร อนไม ช บไม เคล อบท ม ความกว างต งแต 600 ม ลล เมตรข นไป ซ ง น าไปใช ในการผล ตรถยนต ช นส วน และอ ปกรณ ยานยนต (พ ก ด , , หร อเป นท น ยมเร ยกว าเหล กร ดร อนส าหร บร ดเย นเพ อใช ในอ ตสาหกรรมรถยนต ช นส วน และอ ปกรณ Q11) ซ งเป นการนาเข าโดยผ ผล ตยานยนต หร อช นส วนและอ ปกรณ ของ ยานยนต โดยไทยได จ ดสรรโควตาภายใต JTEPA ในป แรก (พฤศจ กายน ม นาคม 2551) จานวน 280,000 ต น สาหร บการจ ดสรรโควตาต งแต ป ท สอง (1 เมษายน ม นาคม 2552) เป นต นไป กรมการค าต างประเทศต องก าหนดโควตาในป ก อนหน าท จะ จ ดสรร โดยค าน งถ งข อเสนอแนะของเจ าหน าท ร ฐและผ เช ยวชาญเหล กและเหล กกล าซ งเป น สมาช กของกล มหาร ออ ตสาหกรรมเหล กกล าญ ป น-ไทย (Japan-Thailand Steel Dialogue) ซ งในกรณ ท ไม ม ข อเสนอแนะด งกล าว กรมการค าต างประเทศจะต องพยายามก าหนดปร มาณ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 7

184 โควตารวมในระด บท เหมาะสมบนพ นฐานปร มาณโควตารวมท ใช อย ในป จจ บ น ยกเว นใน สภาวการณ พ เศษ โดยการน าเข าในโควตาจะไม ม ภาษ น าเข า นอกจากน ไทยผ กพ นยกเล ก โควตาอ ตราภาษ ต งแต ว นท 1 เมษายน 2560 เป นต นไป โดยในระหว างช วงพฤศจ กายน 2550 ถ ง 31 ม นาคม 2560 น น หากผ น าเข าในไทยต องการน าเข าผล ตภ ณฑ แผ นเหล กร ด ร อนฯ ข างต นนอกโควตา จะต องถ กเร ยกเก บภาษ นาเข าในอ ตราร อยละ 5 (4) ทองแดงบร ส ทธ ท เป นแคโทดและส วนของแคโทด ทองแดงท อนท ใช ท าลวด และทองแดง บร ส ทธ อ น ๆ (พ ก ด , , หร อเป นท น ยมเร ยกว าทองแดง Q12) จะถ กจ ดเก บภาษ น าเข าอ ตราร อยละ 5 หร ออ ตราท น อยกว าอ ตราเย ยงชาต ท ได ร บความ อน เคราะห ย ง (MFN Rate) ท ใช อย ในระยะ 5 ป แรก (พฤศจ กายน ม นาคม 2554) และไทยผ กพ นยกเล กภาษ ต งแต ว นท 1 เมษายน 2555 เป นต นไป (5) อ ปกรณ ยานยนต ท ในการผล ตรถบ ส รถยนต รถบรรท ก และรถประเภทอ นท น าเข ามาใช ในการผล ตโดยผ ผล ตยานยนต หร อผ ผล ตช นส วนยานยนต เพ อส งไปย งผ ผล ตยานยนต อ ก ทอดหน ง (OEM) (น ยมเร ยกว าอ ปกรณ ยานยนต Q13 ซ งประกอบด วยพ ก ด , , เช น อ ปกรณ ย ดต ดต งรถยนต อ ปกรณ ป ดเป ดประต อ ตโนม ต เคร องยนต ส นดาปภายในแบบล กส บ) ซ งไทยผ กพ นต องยกเล กภาษ น าเข าในว นท 1 เมษายน 2555 (กรณ ท อาเซ ยน 6 ประเทศ ได แก บร ไน อ นโดน เซ ย มาเลเซ ย ฟ ล ปป นส ส งคโปร และไทย สามารถยกเล กภาษ CEPT ภายใต เขตการค าเสร อาเซ ยน (AFTA) ได ภายในว นท 31 ม นาคม 2553) หร อไทยผ กพ นต องยกเล กภาษ นาเข าในอ ก 12 เด อนภายหล งว นท อาเซ ยนยกเล กภาษ CEPT ได หล งจากว นท 31 ม นาคม 2553 (6) อ ปกรณ ยานยนต ท ในการผล ตรถบ ส รถยนต รถบรรท ก และรถประเภทอ นท น าเข ามาใช ในการผล ตโดยผ ผล ตยานยนต หร อผ ผล ตช นส วนยานยนต เพ อส งไปย งผ ผล ตยานยนต อ ก ทอดหน ง (OEM) (น ยมเร ยกว าอ ปกรณ ยานยนต Q14 ซ งประกอบด วยพ ก ด , , , และ เช น เคร องยนต ส นดาปภายในแบบล กส บ ส าหร บรถป กอ พ เคร องยนต ด เซล ส วนประกอบของเคร องยนต ด เซล) ซ งไทยผ กพ นต อง ยกเล กภาษ น าเข าในว นท 1 เมษายน 2557 (กรณ ท อาเซ ยน 6 ประเทศ ได แก บร ไน อ นโดน เซ ย มาเลเซ ย ฟ ล ปป นส ส งคโปร และไทยสามารถยกเล กภาษ CEPT ภายใต เขต การค าเสร อาเซ ยนได ภายในว นท 31 ม นาคม 2553) หร อไทยผ กพ นต องยกเล กภาษ น าเข าใน อ ก 36 เด อนภายหล งว นท อาเซ ยนยกเล กภาษ CEPT ได หล งจากว นท 31 ม นาคม 2553 ส นค ากล ม R เป นรายการส นค าท ไทยและญ ป นม พ นธกรณ ภายใต JTEPA ท จะต องม การเจรจา ทบทวนเพ อปร บปร งเง อนไขการเข าส ตลาด (Renegotiating Track) กรณ ของญ ป นได ผ กพ นว าจะต องเจรจาก บไทยเพ อทบทวนปร บปร งเง อนไขการเป ดตลาดให ไทย แบ งเป น 2 เง อนไข ได แก เง อนไขท (1) ซ งภาค จะเจรจาเพ อปร บปร งเง อนไขการเข าส ตลาดในป ท 5 หล งจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ (เร มเจรจาภายในว นท 1 เมษายน 2554) และ เง อนไขท (2) ซ งภาค จะเจรจาเพ อปร บปร งเง อนไขการเข าส ตลาดในป ท 5 หร อป ใด ๆ ท ภาค เห นชอบร วมก น เช น การท ญ ป นผ กพ นเจรจาเพ อเป ดตลาดน าเข าส นค าจากไทย เช น สตาร ช จากม นสาปะหล ง สตาร ชประเภทอ น คาราเมล น าตาลฟร กโตส ของปร งแต งจากโกโก ถ นล นเตา เต มน าตาล ห วเช อของชาเต มน าตาล และของปร งแต งอาหารท ม น าเช อม เป นต น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 8

185 ส าหร บรายการส นค ากล ม R ท ญ ป นม พ นธกรณ ต องเจรจาเพ อปร บปร งเง อนไขการเป ดตลาดให ไทยท งหมดเป นหมวดส นค าเกษตรและอาหาร ซ งเก อบท งหมดเป นส นค าท ไทยก บญ ป นต องม การ เจรจาเพ อปร บปร งเง อนไขการเข าส ตลาดในป ท 5 หล งจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ (ส นค าตาม เง อนไขท 1) โดยม รายละเอ ยดด งน (1) กล มเน อส ตว ประกอบด วยเน อหม ในร ปแบบต าง ๆ ได แก เน อหม สดหร อแช เย น (พ ก ด ) ขาหม สดหร อแช เย น (พ ก ด ) เน อหม ส วนอ น ๆ ท สดหร อแช เย น (พ ก ด ) เน อหม แช แข ง (พ ก ด ) ขาหม แช แข ง (พ ก ด ) เน อหม ส วนอ น ๆ ท แช แข ง (พ ก ด ) ส วนอ น ๆ ของหม ท สด แช เย น หร อแช แข ง (พ ก ด ) ต บ หม สดหร อแช เย น (พ ก ด ) ส วนอ น ๆ ของหม รมคว น (พ ก ด ) และเน อหม และส วนอ น ๆ ของหม ป น (พ ก ด ) ตลอดจนขาไก สด แช เย น แช แข ง (พ ก ด ) (2) กล มปลาและส ตว น า ประกอบด วยปลาทะเลและส ตว น า เช น ป และหอย ท รายการอ อนไหว ของญ ป น ได แก ปลาสดหร อแช เย นท ไม ใช ปลาแซลมอนและปลาเทราต (พ ก ด ) ปลาท น าคร บเหล องสดหร อแช เย น (พ ก ด ) ปลาสค ปแจ กสดหร อแช เย น (พ ก ด ) ปลาบ กอายท น าสดหร อแช เย น (พ ก ด ) ต บและไข ปลาสดหร อแช เย น (พ ก ด ) ปลาชอคอายแซลมอนแช แข ง (พ ก ด ) ปลาเทราต แช แข ง (พ ก ด ) ปลาท น าคร บยาวแช แข ง (พ ก ด ) ปลาท น าคร บเหล องแช แข ง (พ ก ด ) ปลาสค ปแจ กแช แข ง (พ ก ด ) ปลาสแปน ช แมคเคอเรล และแฮร เทลแช แข ง (พ ก ด ) ต บและไข ปลาแช แข ง (พ ก ด ) เน อปลาท น าแบบฟ ลเลแช แข ง (พ ก ด ) เน อปลาบล ฟ นท น าแบบฟ ลเลแช แข ง (พ ก ด ) เน อปลาแซลมอน แบบฟ ลเลแห งหร อในน าเกล อ (พ ก ด ) เน อปลาแซลมอนแปซ ฟ กและแอตแลนต ก แบบฟ ลเลแห งหร อในน าเกล อ (พ ก ด ) ป ต มแช แข ง (พ ก ด ) ป ต มแช เย น (พ ก ด ) หอยนางรม (พ ก ด ) หอยแมลงภ แช แข ง (พ ก ด ) ปลาหม ก สายสดหร อแช เย น (พ ก ด ) หอยกาบ หอยเป าฮ อ หอยลาย (พ ก ด ) แมงกะพร นและปล งทะเล (พ ก ด ) (3) กล มผล ตภ ณฑ นม ไข ส ตว ป ก และน าผ งธรรมชาต ได แก ว ปคร มในภาชนะบรรจ อ ดลม (พ ก ด และ ) เนยแข ง (พ ก ด ) ไข ส ตว ป ก (พ ก ด ) และน าผ ง ธรรมชาต (พ ก ด ) (4) กล มผ กและผลไม ได แก ถ วแดงเมล ดเล ก (พ ก ด ) ส บปะรดแช แข ง (พ ก ด ) และกล วยรมคว น (พ ก ด ) (5) กล มกาแฟและชา ได แก กาแฟค ว (พ ก ด ) (6) กล มผล ตภ ณฑ จากธ ญพ ชและพ ช ได แก เมล ดห กและแป งหยาบของข าวโพด (พ ก ด ) แป งท าจากพ ชตระก ลถ ว (พ ก ด ) สตาร ชท าจากม นส าปะหล ง (พ ก ด ) * น าเล ยงและส งสก ดจากพ ชผ ก (พ ก ด ) ว นท ได จากสาหร ายทะเล (พ ก ด ) * ญ ป นก บไทยจะเจรจาเพ อปร บปร งเง อนไขการเป ดตลาดในป ท 5 ของ JTEPA (เร มเจรจาได ต งแต เด อนมษายน 2554) หร อป ก อนหน าน น หาก ท งญ ป นก บไทยเห นชอบร วมก น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 9

186 (7) กล มไขม นและน าม นท ได จากส ตว หร อพ ช ซ งส วนใหญ ประกอบด วยน าม นพ ชประเภทต าง ๆ ได แก ไขม นส ตว ป ก (พ ก ด ) น าม นถ วเหล องด บ (พ ก ด ) น าม นถ วล สง (พ ก ด ) น าม นจากเมล ดทานตะว นหร อดอกค าฝอย (พ ก ด ) น าม นเรป น าม นโคลซา และน าม นม สตาร ด (พ ก ด ) น าม นล นส ด (พ ก ด ) น าม น ข าวโพด (พ ก ด ) น าม นงา (พ ก ด ) เนยเท ยม (พ ก ด ) (8) กล มของปร งแต จากเน อส ตว และส ตว น า ส วนใหญ ประกอบด วยผล ตภ ณฑ จากหม และปลา ทะเลปร งแต ง ได แก ไส กรอก (พ ก ด ) ต บส ตว บรรจ ภาชนะอ ดลม (พ ก ด ) แฮมหร อเบคอนหม (พ ก ด , และ ) ของปร งแต งท ท าจากเล อด ส ตว (พ ก ด ) ส งสก ดและน าค นจากเน อส ตว (พ ก ด ) ปลาเฮอร ร งปร งแต ง (พ ก ด ) ปลาซาร ด นปร งแต ง (พ ก ด ) ปลาแมกเคอเรลปร งแต ง (พ ก ด ) ปลาอ งโชว ปร งแต ง (พ ก ด ) ป บรรจ ภาชนะอ ดลมและไม รมคว น (พ ก ด ) ลอบสเตอร รมคว น (พ ก ด ) ปลาหม กย กษ และหม กกระดองรมคว น หอย เป าฮ อบรรจ ภาชนะอ ดลม และ สแกลลอปรมคว น (พ ก ด ) (9) กล มน าตาลและขนมท าจากน าตาล ได แก น าตาลอ อย (พ ก ด ) * น าตาลก อน (พ ก ด ) * กล โคสและน าเช อมกล โคสท เต มสารปร งกล น รส หร อส (พ ก ด และ ) น าตาลอ นเว ร ดและน าเช อมท ม ฟร กโทสในสภาพแห ง น าผ งเท ยม คาราเมล น าอ อยท ใช เพ อการทดลอง (พ ก ด ) * หมากฝร ง (พ ก ด ) * (10) กล มโกโก และของปร งแต งท าจากโกโก ได แก ผงโกโก เต มน าตาล (พ ก ด ) * ของปร ง แต งจากโกโก ท เป นแผ นหร อแท ง (พ ก ด และ ) * ช อกโกแลตคอนเฟกช นเนอร (พ ก ด ) (11) กล มของปร งแต งจากพ ชผ กผลไม ได แก ข งเต มน าตาล (พ ก ด ) มะเข อเทศกวน (พ ก ด ) ถ วผสม (พ ก ด ) ถ วล นเตาเต มน าตาล (พ ก ด ) ถ วบ น (พ ก ด ) ส บปะรดเต มน าตาล (พ ก ด ) น าส บปะรด (พ ก ด ) น า มะเข อเทศเต มน าตาล (พ ก ด ) (12) กล มของปร งแต งเบ ดเตล ดท บร โภคได ได แก ห วเช อของชาเต มน าตาล (พ ก ด ) * ของ ปร งแต งท ม ห วเช อของกาแฟ (พ ก ด ) * ย สต ชน ดทว ต วได (พ ก ด ) ไอศคร ม และน าแข งอ น ๆ ท บร โภคได (พ ก ด ) ของปร งแต งอาหารท ม น าเช อม (พ ก ด ) (13) กล มเคม ภ ณฑ อ นทร ย ได แก ซอร บ ทอล (พ ก ด ) (14) กล มโมด ไฟด สตาร ชและกาว ได แก เดกซ ทร น (พ ก ด ) และกาว (พ ก ด ) (15) กล มไม และของท าด วยไม ได แก ไม อ ดพลายว ด ไม อ ดว เน ยร และลาม เนเต ดว ด (พ ก ด ) ท ผ านมา ส นค ากล ม R ท ไทยส งออกไปญ ป นมาก ได แก น าตาลด บ สตาร ชม นส าปะหล ง ไส กรอก หมากฝร ง ผล ตภ ณฑ แปรร ปจากส บปะรด และน าส บปะรด ส วนกรณ ของไทยได ผ กพ นว าจะเจรจาก บญ ป นเพ อพ จารณาปร บปร งเง อนไขการเป ดตลาดให ญ ป นในป ท 6 หล งจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ (เร มเจรจาภายในว นท 1 เมษายน 2555) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 10

187 สาหร บรายการส นค ากล ม R ท ไทยต องเจรจาเพ อปร บปร งเง อนไขการเป ดตลาดให ญ ป นจะจ าก ด อย เฉพาะส นค ารถยนต น งและรถจ ปท กขนาดความจ กระบอกส บต งแต ขนาดไม เก น 1,000 ซ ซ 1,000 3,000 ซ ซ และขนาดเก น 3,000 ซ ซ โดยท ผ านมา ส นค ากล ม R ท ไทยน าเข าจาก ญ ป นมาก ได แก รถยนต ขนาด 1, ซ ซ และรถยนต ขนาดเก น 3,000 ซ ซ ส นค ากล ม X เป นรายการส นค าท ไม รวมอย ในข อผ กพ นการเป ดตลาด JTEPA อย างไรก ตาม หาก ท งไทยและญ ป นเห นชอบร วมก นให นาส นค ากล มด งกล าวมาเจรจาก สามารถทาได ภายใต ตารางการลดภาษ ของญ ป น ญ ป นไม ผ กพ นเป ดตลาดส นค าบางรายการให ไทย ส วนใหญ เป นส นค าเกษตรและอาหาร รวมส นค าเคร องหน ง โดยม รายละเอ ยดด งน (1) กล มส ตว ม ช ว ต ประกอบด วยม าส าหร บท าพ นธ ท ไม ได ร บรองจากทางราชการ (พ ก ด ) โคกระบ อท ไม ได น าเข ามาเพ อท าพ นธ (พ ก ด ) ส กรท ไม ได น าเข ามาเพ อ ทาพ นธ (พ ก ด ) (2) กล มเน อส ตว ประกอบด วยเน อและส วนอ น ๆ (เช น ล น ต บ ฯลฯ) ของโคกระบ อสด แช เข ง แช แข ง (พ ก ด 02.01, 02.02, 02.03, และ ) ไก ชน ดแกลล สโดเมสต ก ส ท งต วสดหร อแช แข ง (พ ก ด ) (3) กล มปลาและส ตว น า ประกอบด วยปลาไหลท ไม ได น าเข ามาส าหร บเพาะเล ยง (พ ก ด ) ปลาพ นธ ญ ป นท ไม ได น าเข ามาส าหร บเพาะเล ยง (พ ก ด ) ปลาเทราต สด หร อแช เย น (พ ก ด ) ปลาแซลมอนแปซ ฟ กสดหร อแช เย น (พ ก ด ) ปลาท น า คร บยาวสดหร อแช เย น (พ ก ด ) ปลาบล ฟ นท น าสดหร อแช เย น (พ ก ด ) ปลาเซาต เท ร นบล ฟ นท น าสดหร อแช เย น (พ ก ด ) ปลาเฮอร ร งสดหร อแช เย น (พ ก ด ) ปลาค อกสดหร อแช เย น (พ ก ด ) ปลาซาร ด นสดหร อแช เย น (พ ก ด ) ปลาแมคเคอเรลสดหร อแช เย น (พ ก ด ) ปลาพ นธ ญ ป นสดหร อแช เย น และปลาดาบสดหร อแช เย น (พ ก ด ) ไข ปลาทาระ (พ ก ด ) ปลาแซลมอล เง นแช แข ง (พ ก ด ) ปลาแซลมอนแอตแลนต กแช แข ง (พ ก ด ) ปลาบ กอาย ท น าแช แข ง (พ ก ด ) ปลาบล ฟ นท น าแช แข ง (พ ก ด ) ปลาเซาต เท ร นบล ฟ น ท น าแช แข ง (พ ก ด ) ปลาเฮอร ร งแช แข ง (พ ก ด ) ปลาค อดแช แข ง (พ ก ด ) ปลาซาร ด นแช แข ง (พ ก ด ) ปลาแมคเคอเรลแช แข ง (พ ก ด ) ปลาเฮกแช แข ง (พ ก ด ) ปลาพ นธ ญ ป นแช แข ง (พ ก ด ) เน อปลาพ นธ ญ ป น และปลาบล ฟ นท น าแบบฟ ลเลสดหร อแช เย น (พ ก ด ) เน อปลาพ นธ ญ ป นและ ปลาบล ฟ นท น าแบบฟ ลเลแช แข ง (พ ก ด ) ปลาป นส าหร บบร โภค (พ ก ด ) เน อปลาพ นธ ญ ป นแแห งหร อแช ในน าเกล อ (พ ก ด ) เน อปลาค อคแห ง (พ ก ด ) เน อปลาแอนโชว แห ง (พ ก ด ) หอยเชลล สดหร อแช เย น (พ ก ด ) หอยแมลงภ สดหร อแช เย น (พ ก ด ) ปลาหม กกระดองสดหร อแช เย น (พ ก ด ) (4) กล มผล ตภ ณฑ นม ไข ส ตว ป ก และน าผ งธรรมชาต ได แก นมและคร มท ไม ท าให เข มข นและไม เต มน าตาล (พ ก ด 04.10) นมผงเม ด (พ ก ด , และ ) โยเกร ตเต ม น าตาลและผลไม (พ ก ด ) บ ตเตอร ม ลค นมและคร ม และนมเปร ยว (พ ก ด ) หางนม (พ ก ด ) เนยและไขม นนม (พ ก ด ) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 11

188 (5) กล มผ กและผลไม ได แก เห ดช ตาเกะ (พ ก ด ) ถ วล นเตาท ไม ได น ามาเพาะปล ก (พ ก ด ) ค ดน ย บ นท ไม ได น ามาเพาะปล ก (พ ก ด ) บรอดบ นท ไม ได น ามาเพาะปล ก (พ ก ด ) ส บปะรดสดท ม น าหน กรวมเปล อกน าหน กต งแต 900 กร มข นไป (พ ก ด ) (6) กล มผล ตภ ณฑ จากธ ญพ ชและพ ช ได แก ข าวสาล และเมสล น (พ ก ด 10.01) ข าวบาร เลย (พ ก ด 10.03) ข าว (พ ก ด 10.06) ไทรท เคล (พ ก ด ) แป งข าวสาล และแป งเมสล น (พ ก ด 11.01) แป งข าวโพด (พ ก ด ) แป งข าว (พ ก ด ) แป งข าวบาเลย และ แป งไทรท เคล (พ ก ด ) เมล ดห กและแป งหยาบของข าวสาล (พ ก ด ) เมล ด ห กและแป งหยาบของข าวบาร เลย สาล ไทรท เคล หร อข าว (พ ก ด ) เพลเลตของข าว สาล ข าว ข าวบาเลย หร อไทรท เคล (พ ก ด ) เมล ดของข าวสาล ไทรท เคล ข าว หร อ ข าวบาเลย ท ท าให แบนหร อท าเป นเกล ด (พ ก ด ) เม ดของข าวสาล ไทรท เคล ข าว หร อข าวบาเลย ท บดแตก (พ ก ด ) เย ร มของธ ญพ ชท งอ นหร อท ท าให แบน เป นเกล ด หร อบด (พ ก ด ) มอลต (พ ก ด ) สตาร ชท าจากข าวสาล (พ ก ด ) สตาร ชท าจากข าวโพด (พ ก ด ) สตาร ชท าจากม นฝร ง (พ ก ด ) สตาร ชท า จากสาค (พ ก ด ) อ น ล น (พ ก ด ) และกล เทนจากข าวสาล (พ ก ด 11.09) (7) กล มพ ชท ม น าม น ได แก สาหร ายทะเลสด แช เย น หร อแห งท าเป นร ปส เหล ยมผ นผ าและชน ด พอร ไฟรา (พ ก ด ) (8) กล มของปร งแต จากเน อส ตว และส ตว น า ได แก เน อไก งวงปนก บเน อโค กระบ อ หร อส กรท ปร งแต งหร อท าไว ไม ให เส ย (พ ก ด ) เคร องในโคกระบ อท ปร งแต ง (พ ก ด ) ข าวก บก งรมคว นหร อแช น าเกล อ (พ ก ด ) ปลาหม กรมคว น (พ ก ด ) (9) กล มน าตาลและขนมท าจากน าตาล ได แก น าตาลจากห วบ ด (พ ก ด ) น าตาลท เต ม สารปร งกล น รส หร อส (พ ก ด ) น าตาลเมเป ลและน าเช อมเมเป ล (พ ก ด ) ฟร กโทสและน าเช อมแฟร กโทส (พ ก ด ) (10) กล มโกโก และของปร งแต งท ท าจากโกโก ได แก ผงโกโก ท เต มสารอ นท ม ใช น าตาลให หวาน (พ ก ด ) ของปร งแต งจากโกโก ท เป นแผ นหร อแท งท ม ส วนผสมของนมธรรมชาต และ เต มน าตาล (พ ก ด ) และช อกโกแลตคอนเฟกช นเนอร (พ ก ด ) (11) กล มของปร งแต งจากธ ญพ ช แป ง อาหารพวกเพสทร ได แก อาหารปร งแต งใช เล ยงทารกท ม ส วนผสมจากนมธรรมชาต มากกว าร อยละ 30 ในสภาพท เป นสารแห ง (พ ก ด ) ของ ปร งแต งอาหารท ม ส วนผสมส วนใหญ จากนม ข าว ข าวสาล ทร ท เค ล ข าวสาล หร อสตาร ช (พ ก ด และ ) พาสต า (พ ก ด 19.02) อาหารปร งแต งท าจากธ ญพ ชท าให พองฟ ค ว อบ หร อป ง (พ ก ด 19.04) บ สก ตหวาน (พ ก ด ) เวฟเฟ ลและเวเฟอร (พ ก ด ) ขนมป งแห งเน อหยาบและข าวป งข าวเกร ยบ (พ ก ด ) (12) กล มของปร งแต งจากพ ชผ กผลไม ได แก ถ วผสมท ม น าตาลผสม (พ ก ด ) ถ วล สงค วม เปล อก (พ ก ด ) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 12

189 (13) กล มของปร งแต งเบ ดเตล ดท บร โภคได ได แก ของปร งแต งอาหารท ม ข าว ข าวสาล ทร ท โคล บาร เลย ไขม นนม โปรต นนม เป นส วนผสมไม น อยกว าร อยละ 30 และของปร งแต งอาหารท ม น าตาลเป นส วนผสมส วนใหญ (พ ก ด ) (14) กล มเคร องด ม ได แก สปาร กล งไวน (พ ก ด ) ไวน อ น ๆ ท ไม ได ท าการอง นสด (พ ก ด ) เวอร ม ทและไวน อง นท ปร งกล นและรสด วยพ ชหร อสารหอม (พ ก ด ) สาเก (พ ก ด 22.06) เอท ลแอลกอฮอล และส ราแปลงสภาพ (พ ก ด ) (16) กล มเกล อและซ เมนต ได แก เกล อ (พ ก ด 25.01) (17) กล มหน งฟอก หน งเท ยม และเคร องหน ง ได แก หน งฟอกชน ดชาม ว หน งฟอกชน ดเพเทนต และเพเทนต ลาม เนเต ด และหน งฟอกท เคล อบด วยโลหะ (พ ก ด 41.14) ถ งม อก ฬาท ท าด วย หน ง (พ ก ด ) เข มข ดและสายสะพายหน ง (พ ก ด ) หน งเฟอร ท ฟอกตกแต ง แล ว (พ ก ด 43.02) เคร องแต งกายและของอ น ๆ ท ทาด วยหน งเฟอร (พ ก ด 43.03) (18) กล มรองเท า ได แก รองเท าสก (พ ก ด , , และ ) รองเท า แตะท ม พ นด านนอกท าด วยยาง หน งฟอก หร อหน งอ ด (พ ก ด ) รองเท าส าหร บเล น ย มนาสต กหร อกร ฑา (พ ก ด , และ ) รองเท าแตะส าหร บสวมใส ในบ าน (พ ก ด ) ส วนประกอบของรองเท าช วงท เป นส วนบนรองเท า (พ ก ด ) พ นรองเท าท าด วยไม และแผ นขนส ตว (พ ก ด ) และพ นรองเท าท ท าด วยหน งฟอก หร อแผ นขนส ตว (พ ก ด ) ท ผ านมา ส นค ากล ม X ท ไทยส งออกไปญ ป นมาก ได แก ข าว แป งท าขนม ไข ข าวปลายห ก และ สตาร ชว ท เป นต น กรณ ของไทยสาหร บส นค ากล ม X น น ภายใต JTEPA ไทยไม ผ กพ นเป ดตลาดส นค าเฉพาะกล ม ส นค ายาส บและผล ตภ ณฑ ท ใช แทนยาส บ (พ ก ด ) เพ ยงกล มเด ยว ในภาพรวม หากเปร ยบเท ยบระหว างไทยก บญ ป นแล ว ม ข อส งเกตว าม จ านวนรายการส นค าท ญ ป น ยกเล กภาษ ให ไทย ณ ว นแรกท JTEPA ม ผลใช บ งค บ (Day 1) ค ดเป นร อยละ ของจ านวนรายการส นค า ท งหมด ขณะท ไทยยกเล กภาษ ให ญ ป น ณ ว นแรก (พฤศจ กายน 2550) ค ดเป นร อยละ ของจ านวน รายการท งหมด ในป 2553 (ซ งรวมส นค ากล ม A และ B) ญ ป นม จ านวนรายการส นค าท ยกเล กภาษ ให ไทยค ด เป นร อยละ ของจ านวนรายการส นค าท งหมด ขณะท ไทยยกเล กภาษ ให ญ ป นค ดเป นร อยละ 63 ของ จานวนรายการส นค าท งหมด และในเด อนเมษายน ป 2560 ซ งเป นป ท 11 ของ JTEPA ญ ป นจะยกเล กภาษ ให ไทยค ดเป นร อยละ ของจ านวนรายการส นค าท งหมด ขณะท ไทยจะยกเล กภาษ ให ญ ป นค ดเป นร อยละ ของจ านวนรายการส นค าท งหมด ท าให เห นได ว า ในช วงป แรก ๆ ของ JTEPA ญ ป นจะเป ดตลาดโดย ลด/ยกเล กภาษ ให ไทยมากกว า อย างไรก ตาม ในช วงต งแต ป 2555 เป นต นไป ไทยจะต องผ กพ นเป ดตลาด ให ญ ป นมากกว าท ญ ป นเป ดให ไทย รวมท งหากเปร ยบเท ยบด านการค าส นค า จะพบว า ญ ป นม ความ ได เปร ยบในการเจรจาต อรองมากกว าไทย บทท 3 กฎถ นกาเน ดส นค า จ ดเด นของบทกฎถ นก าเน ดส นค า (Rules of Origin) เป นการก าหนดหล กเกณฑ ท ส นค าได ถ นก าเน ด เพ อใช ประโยชน ในการลดภาษ ภายใต JTEPA ได ก าหนดเกณฑ การได ถ นก าเน ดไว ส าหร บท กรายการส นค า ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 13

190 โดยส นค าท ม ค ณสมบ ต การเป นส นค าท ได ถ นกาเน ดของภาค จะต องเข าข ายหล กเกณฑ ใดหล กเกณฑ หน งจาก 3 หล กเกณฑ ด งน (1) เป นส นค าท ได มาท งหมด (wholly obtained WO) หร อม การผล ตท งหมดในประเทศผ ส งออกน น (produced entirely) ต วอย างเช น การส งออกส นค าของไทยไปญ ป นท พ จารณาได ว าเข าข ายส นค าได มาท งหมดหร อม การผล ตท งหมดในไทย ได แก - ส ตว ม ช ว ตท เก ดและเล ยงเต บโตในไทย - ส ตว ท ได มาโดยการล า ด ก การประมง การรวบรวม หร อการจ บในไทย - พ ชและผล ตภ ณฑ จากพ ชท เก บเก ยว เก บ หร อรวบรวมในไทย - แร ธาต และสารอ นท เก ดข นตามธรรมชาต ท สก ดหร อได มาในไทย - ส นค าประมงและส นค าอ นท ได มา โดยเร อไทยจากทะเลนอกอาณาเขตของไทยก บญ ป น - ส นค าท ผล ตบนเร อโรงงานของไทยจากส นค าประมงและส นค าอ นท ได มาโดยเร อไทยท จ บได จากทะเลนอกอาณาเขตของไทยก บญ ป น - ส นค าท ได จากพ นด นท องทะเลหร อด นใต ผ วท อย ใต พ นด นท องทะเลนอกทะเลอาณาเขตของ ไทย โดยม เง อนไขว าไทยม ส ทธ ในการใช ประโยชน จากพ นด นท องทะเลหร อด นใต ผ วด นด งกล าว - ของท รวบรวมได ในไทย ซ งไม สามารถใช ต อไปในไทยได ตามความม งประสงค เด มของของน น หร อไม สามารถท าให ค นส สภาพเด มหร อซ อมแซมได และซ งเหมาะเฉพาะส าหร บการก าจ ด หร อการนากล บค นมาซ งช นส วนหร อว ตถ ด บ - ของท ใช ไม ได และเศษท ได จากการด าเน นการผล ตหร อการผ านกระบวนการ หร อจากการ บร โภคในไทย และเหมาะเฉพาะสาหร บการกาจ ดหร อการนากล บค นมาซ งว ตถ ด บ - ช นส วนหร อว ตถ ด บท ถ กน ากล บค นมาในไทยจากของท ไม สามารถใช ต อไปได ตามความม ง ประสงค เด มของของน นหร อไม สามารถทาให ค นส สภาพเด มหร อซ อมแซมได และ (2) เป นส นค าท ม การผล ตท งหมดในภาค น นจากว สด ท ได ถ นก าเน ดของประเทศผ ส งออกน นล วน เช น การส งออกถ งม อยางท ผล ตข นจากโรงงานในไทย ซ งได ในยางและว ตถ ด บอ นท ใช เป น ส วนผสมในการผล ตส นค าท ม ถ นกาเน ดในไทย (3) เป นส นค าท เป นไปตามกฎเฉพาะผล ตภ ณฑ (Product Specific Rules - PSR) ตลอดจน ข อก าหนดอ นเม อส นค าม การผล ตท งหมดในประเทศผ ส งออกน นโดยใช ว สด ท ไม ได ถ นก าเน ด ท งหมดหร อบางส วน ก าหนดให ว สด ท ใช ต องผ านการเปล ยนพ ก ดอ ตราศ ลกากร (Change in Tariff Classification) หร อม การด าเน นการผล ต (Processing Operation) หร อการผ าน กระบวนการท เฉพาะเจาะจงท ใช ก บว สด ท ไม ได ถ นก าเน ดในประเทศผ ส งออกเท าน น (Specific Manufacturing) ซ งผลจากการผ านกระบวนการภายในประเทศผ ส งออกจะต องท าให ม ลค าเพ ม ของส นค าไม ต ากว าร อยละ 40 ของราคาส นค าตามราคา Free on Board (FOB) จ งจะถ อว า ส นค าได ถ นกาเน ดของประเทศผ ส งออก ท งน ในส วนของกฎเฉพาะผล ตภ ณฑ น น ม กฎสาหร บส นค าหมวดสาค ญ ๆ ด งน ส นค าหมวดเกษตรและประมง ส าหร บกรณ ส นค าหมวดเกษตรและประมงส วนใหญ ท ไม ได ใช ว สด ท ม ถ นก าเน ดในไทยและญ ป นมาใช ในการผล ตส นค า แต ใช การน าเข าว ตถ ด บจากประเทศท สาม (ประเทศท ไม ใช ไทยก บญ ป น) มาใช ในการผล ต แทน การจะน บถ นก าเน ดส นค าส วนใหญ จะใช การพ จารณาจากการเปล ยนพ ก ดอ ตราศ ลกากร 4 หล ก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 14

191 (Heading) 6 หล ก (Sub Heading) แล วแต กรณ อย างไรก ตาม ม ส นค าส งออกส าค ญบางประเภทท ใช กฎ เฉพาะผล ตภ ณฑ ท ม ล กษณะพ เศษ เช น ของปร งแต งจากเน อปลาท น า สค ปแจ ค และโบน โตแปรร ปชน ดต าง ๆ (พ ก ด ) ซ งหาก ประเทศผ ส งออกใช ว ตถ ด บเน อปลาฯ ท น าเข าจากประเทศท สาม ปลาน นต องได จากการจ บโดย เร อท จดทะเบ ยนภายใต คณะกรรมาธ การปลาท น าแห งมหาสม ทรอ นเด ย (Indian Ocean Tuna Commission - IOTC) ซ งต องขนส งไปย งประเทศผ ส งออกท ผล ตเน อปลาฯ ปร งแต ง โดยระหว าง การขนส งไม ม การดาเน นการอ นใดนอกเหน อจากการถนอมร กษาส นค าให อย ในสภาพด อาหารแมวหร ออาหารส น ขท จ ดท าข นเพ อขายปล ก (พ ก ด ) ซ งในเกณฑ การเพ มม ลค า ภายในประเทศไม น อยกว าร อยละ 40 ของราคา FOB โดยไม ม ข อก าหนดให ประเทศผ ส งออกต อง เปล ยนพ ก ดอ ตราศ ลกากรเป นประเภท ส นค าหมวดป โตรเคม เคม ภ ณฑ พลาสต ก และของทาด วยพลาสต ก (หมวด 28-38) ส นค าหมวดป โตรเคม เคม ภ ณฑ พลาสต ก และของท าด วยพลาสต ก เช น เคม ภ ณฑ อน นทร ย เคม ภ ณฑ อ นทร ย และผล ตภ ณฑ ทางเภส ชกรรม และสารย อมส เป นต น จะใช กฎ 3 ทางเล อก โดยผ ผล ต สามารถเล อกใช เกณฑ การเปล ยนพ ก ด หร อเกณฑ ม ลค าเพ มภายในประเทศอย างน อยร อยละ 40 หร อเกณฑ กระบวนการผล ตเฉพาะก ได โดยเกณฑ กระบวนการผล ตเฉพาะประกอบด วย (1) ปฏ ก ร ยาเคม หมายถ ง กระบวนการ รวมถ งกระบวนการทางช วเคม ซ งก อให เก ดผลในระด บ โมเลก ลด วยโครงสร างใหม ท เก ดโดยการท าลายพ นธะภายในโมเลก ลและโดยการสร างพ นธะภายในโมเลก ล ข นมาใหม หร อโดยการเปล ยนแปลงช องว างระหว างอะตอมในโมเลก ล แต ไม รวมถ งการละลายในน าหร อในต ว ทาละลาย การกาจ ดต วทาละลายรวมถ งต วท าละลายท เป นน า หร อ การเพ มหร อก าจ ดน าออกในกระบวนการ ตกผล ก (2) การแยกไอโซเมอร หมายถ ง กระบวนการแยกต วหร อการค ดแยกไอโซเมอร ออกจากไอโซเมอร ท รวมก นอย (3) การท าให บร ส ทธ หมายถ ง กระบวนการในการลดหร อก าจ ดส งเจ อปนท เป นผลให เก ดการก าจ ด ส งเจ อปนออกไปไม น อยกว าร อยละ 80 ของส งเจ อปนท ม อย หร อเป นผลให เก ดส นค าท เหมาะสมโดยตรงส าหร บ ของต าง ๆ เช น ผล ตภ ณฑ เภส ชกรรม ยา เคร องสาอาง เคม ภ ณฑ สารเคม และของท ใช ในไบโอเทคน คอล เป นต น (4) กระบวนการทางช วภาพ หมายถ ง การเพาะเล ยงเช อทางช วว ทยาหร อทางเทคโนโลย ช วภาพ การท าให เก ดพ นธ ผสม หร อการด ดแปลงพ นธ กรรมของเช อจ ล นทร ย หร อเซลล มน ษย ส ตว หร อพ ช หร อการ สร าง การแยกต ว หร อการทาให องค ประกอบของเซลล หร อส งท อย ระหว างเซลล ม ความบร ส ทธ ส นค าส งทอ (หมวด และ 63) และเคร องน งห ม (หมวด 61 และ 62) ส นค าหมวดส งทอ กฎ PSR ก าหนดให ส นค าส งทอต องผ านกระบวนการผล ตอย างน อย 2 ข นตอนใน ประเทศ (Two Process Rule) ส วนส นค าหมวดเคร องน งห ม ใช กฎ PSR ท อน ญาตให ส นค าผ านกระบวนการ ผล ตข นแรกในประเทศไทย ญ ป น หร อประเทศอาเซ ยนได ก อนจะมาผ านการต ดเย บในประเทศไทยหร อญ ป นท เป นประเทศผ ส งออก (Two Process Rule with ASEAN Cumulation) กล าวค อ ผ ผล ตไทยสามารถน าเข า ผ าว ตถ ด บจากประเทศสมาช กอาเซ ยนได ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 15

192 ส นค าอ ตสาหกรรมอ น ๆ ส นค าอ ตสาหกรรมอ น ๆ เช น ผล ตภ ณฑ โลหะ เคร องจ กรกล เคร องใช ไฟฟ าอ เล กทรอน กส เฟอร น เจอร และของเล น เป นต น สามารถใช กฎ 2 ทางเล อก กล าวค อ ผ ผล ตสามารถเล อกใช เกณฑ การเปล ยน พ ก ดหร อเกณฑ ม ลค าเพ มภายในประเทศได อย างไรก ตาม ส าหร บกรณ ส นค ายานยนต จะใช เกณฑ ม ลค าเพ ม ภายในประเทศอย างน อยร อยละ 40 เท าน น กรณ การส งออกส นค าท กประเภทท ต องการใช ส ทธ ประโยชน จาก JTEPA ผ ส งออกต องขอหน งส อ ร บรองถ นกาเน ดส นค า (Certificate of Origin - CO) เพ อใช ประกอบการพ ธ การศ ลกากรลดหย อนภาษ น าเข า ภายใต JTEPA เม อเป นการส งออกไปประเทศภาค โดยหน วยงานผ ม อ านาจออก CO ของญ ป น ได แก METI และหน วยงานฯ ของไทย ได แก กรมการค าต างประเทศ ขณะท หน วยงานศ ลกากรท ร บผ ดชอบตรวจสอบ CO เม อนาส นค าเข าญ ป น ได แก กระทรวงการคล ง และหน วยงานฯ ของไทย ได แก กรมศ ลกากร ซ งจะตรวจสอบ CO เม อนาส นค าเข าไทย (ยกเว นกรณ ท ส นค าม ม ลค าทางศ ลกากรไม เก น 200 เหร ยญสหร ฐฯ ไม จ าเป นต องขอ CO) นอกจากน ภายใต บทกฎถ นก าเน ดส นค าได ม การจ ดต งคณะอน กรรมการว าด วยกฎถ นก าเน ดส นค า เพ อ ทบทวนการด าเน นการเร องกฎถ นก าเน ดส นค าและจ ดท าข อเสนอแนะให แก คณะกรรมการร วม (Joint Committee) เพ อแก ไขปร บปร งกฎถ นกาเน ดส นค า และข อม ลท จาเป นต องใช สาหร บการขอ CO หากว เคราะห เปร ยบเท ยบ JTEPA ก บความตกลงการค าเสร ทว ภาค ฉบ บอ น ๆ แล ว พบว า โครงสร าง ของเน อหา และถ อยคาในบทบ ญญ ต ในความตกลงฯ ม ล กษณะคล ายก น ยกเว นบาง FTA ของไทยจะม การเพ ม บทบ ญญ ต ด านการขอให ม การว น จฉ ยราคาศ ลกากรล วงหน า (Advance Ruling) เช น TAFTA และ TNZCEP อย างไรก ตาม ส วนท แตกต างก นจะเป นหล กเกณฑ ก าหนดการได ถ นก าเน ดของส นค าแต ละรายการไม เหม อนก น ข นอย ก บความพร อมของภาคร ฐในการเจรจาและความเข าใจล กษณะเฉพาะของแต ละส นค า โดยม บาง FTA ของไทย เช น เขตการค าเสร อาเซ ยน-จ น (ACFTA) และความตกลงห นส วนเศรษฐก จอาเซ ยน-ญ ป น (AJCEP) ท ม การก าหนดท งเง อนไข WO กฎถ นก าเน ดส นค าท วไป (General Rules - GR) และกฎถ นก าเน ด ส นค าเฉพาะผล ตภ ณฑ (PSR) ขณะท JTEPA ม การก าหนดเง อนไข WTO แต จะไม ม การก าหนดกฎถ นก าเน ด ส นค าท วไป (GR) แต จะใช PSR ท แตกต างก นก บส นค าแต ละรายการท ผ กพ นเป ดตลาด ท ผ านมา ม ภาคเอกชนขอให ภาคร ฐไทยเจรจาก บญ ป นเพ อทบทวนปร บ PSR ให สอดคล องก บ ข อเท จจร งในทางปฏ บ ต ของไทยมากข นเพ อให ได ร บถ นก าเน ดเพ อใช ประโยชน การส งออกไปญ ป นได มากข น อาท ป ญหาการการส งออกปลาท นากระป องของไทยไม ได ส ทธ JTEPA เน องจากต ดเง อนไขท บ งค บให ต องใช ว ตถ ด บ (ท น า) ท จ บโดยเร อท จดทะเบ ยนไว ก บ Indian Ocean Tuna Commission (IOTC) เท าน น แต ท น าท ไทยนามาใช ทาปลาท น ากระป องเพ อส งออก ส วนใหญ มาจากเร ออวนล อมส ญชาต เกาหล ใต ประเทศในหม เกาะ แปซ ฟ ก และประเทศในอาเซ ยนซ งเป นสมาช กของ IOTC แต ต วเร ออวนล อมไม ได จดทะเบ ยนไว ก บ IOTC และ กรณ ผ ส งออกอาหารส น ขและแมวไม สามารถผล ตให ผ านเกณฑ สะสมม ลค าเพ มร อยละ 40 ภายใต กฎ PSR ได และกรณ ผ ส งออกผลไม กวน ผลไม กระป อง และแยมผลไม ต องการขอให แก ไขกฎถ นก าเน ดส นค าโดยน าส นค า จากตอนท 8 และตอนท 20 ของพ ก ดส นค าตาม HS มาใช เป นเกณฑ เพ มเต มเพ อท าให สามารถน าผลไม และ ว ตถ ด บท หลากหลายมากข นมาใช เป นส วนผสมในการผล ตส นค าผล ตภ ณฑ แปรร ปจากผลไม เป นต น บทท 4 พ ธ การศ ลกากร จ ดเด นของบทพ ธ การศ ลกากร (Customs Procedures) เป นการก าหนดพ ธ การศ ลกากรส าหร บการ ตรวจปล อยส นค าระหว างไทยก บญ ป น และการดาเน นความพยายามร วมม อก นเพ อให พ ธ การศ ลกากรของไทย ก บญ ป นสอดคล องก น เช น สน บสน นการใช ประโยชน จากเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารในงานพ ธ การ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 16

193 ศ ลกากร การลดเอกสารและข นตอนการน าเข าและส งออก การปร บปร งเทคน คการจ ดการความเส ยง (Risk Management) การท าให พ ธ การศ ลกากรสอดคล องก นมากเท าท เป นไปได และเป นไปตามมาตรฐานระหว าง ประเทศ การบ งค บใช กฎหมายปราบปรามการล กลอบขนส นค าต องห าม การบ งค บใช กฎหมายการน าเข าและ ส งออกส นค าท ละเม ดทร พย ส นทางป ญญา นอกจากน ภายใต บทพ ธ การศ ลกากรได จ ดต งคณะอน กรรมการว า ด วยพ ธ การศ ลกากร โดยกรณ ญ ป นมอบให ผ แทนจากกระทรวงการคล ง กระทรวงการต างประเทศ และผ แทน หน วยงานท เก ยวข องเป นต วแทนฝ ายญ ป น และกรณ ไทยมอบให ผ แทนกรมศ ลกากร กระทรวงการต างประเทศ และผ แทนหน วยงานท เก ยวข องเป นต วแทนฝ ายไทย เพ อทบทวนการด าเน นการเร องพ ธ การศ ลกากร และระบ สาขาท ควรได ร บการปร บปร งเพ ออ านวยความสะดวกทางการค าระหว างก น และจ ดท าข อเสนอแนะด านพ ธ การศ ลกากรเสนอแก คณะกรรมการร วม หากว เคราะห เปร ยบเท ยบ JTEPA ก บความตกลงการค าเสร ทว ภาค ฉบ บอ น ๆ แล ว พบว า โครงสร าง ของเน อหา และถ อยคาในบทบ ญญ ต ในความตกลงฯ ม ล กษณะคล ายก น บทท 5 การค าไร กระดาษ จ ดเด นของบทการค าไร กระดาษ (Paperless Trading) เป นการย นย นของไทยก บญ ป นในการ สน บสน นการแลกเปล ยนข อม ลและความเห นในการพ ฒนาการค าไร กระดาษ และสน บสน นความร วมม อ ระหว างองค กรเอกชนในไทยก บญ ป นท จะร วมด าเน นการด านการค าไร กระดาษเพ อให การไหลเว ยนข อม ล อ เล กทรอน กส เก ยวก บการค าในร ปอ เล กทรอน กส ระหว างก น เช น ใบตราส งส นค า บ ญช ราคาส นค า เลตเตอร ออฟเครด ต และกรมธรรม ประก นภ ย ฯลฯ เป นไปอย างม ประส ทธ ภาพและปลอดภ ย นอกจากน ภายใต บท การค าไร กระดาษได จ ดต งคณะอน กรรมการว าด วยการค าไร กระดาษ โดยในกรณ ญ ป นมอบให ผ แทนจาก กระทรวงเศรษฐก จ การค า และอ ตสาหกรรม (METI) กระทรวงการต างประเทศ และกระทรวงการคล งเป น ต วแทนฝ ายญ ป น และกรณ ไทยมอบให ผ แทนกระทรวงการคล ง กระทรวงพาณ ชย กระทรวงเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร กระทรวงการต างประเทศและหน วยงานท เก ยวข องเป นต วแทนฝ ายไทยเพ อ ทบทวนการดาเน นการค าไร กระดาษ กาหนดท ศทางของแผนงานความร วมม อ แลกเปล ยนข อม ลด านการค าไร กระดาษ และจ ดทาข อเสนอแนะแก คณะกรรมการร วม บทท 6 การยอมร บร วมก น จ ดเด นของบทการยอมร บร วมก น (Mutual Recognition) เป นการส งเสร มให ม การยอมร บมาตรฐาน ผล ตภ ณฑ หร อกระบวนการผล ตส นค าหร อตรวจสอบผล ตภ ณฑ ของไทยก บญ ป นเพ ออ านวยความสะดวกทาง การค าระหว างก น รวมท งม การร บรองการจดทะเบ ยนหร อแต งต งหน วยงานประเม นความสอดคล องส าหร บ ผล ตภ ณฑ หร อกระบวนการ (Conforminty Assessment Body) การออกหน งส อร บรองความสอดคล องของ ผล ตภ ณฑ (Certificate of Conformity) และเคร องหมายร บรองความสอดคล องของผล ตภ ณฑ ภายใต JTEPA ก าหนดให ไทยก บญ ป นประเม นความสอดคล องส าหร บผล ตภ ณฑ ไฟฟ าโดยพยายาม เท ยบเค ยงมาตรฐานผล ตภ ณฑ ไฟฟ าต าง ๆ ของไทยก บญ ป นตามกฎระเบ ยบของแต ละประเทศ โดยฝ ายไทยใช กฎหมายว าด วยมาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรมเป นพ นฐานในเท ยบเค ยงก บกฎหมายความปลอดภ ยของ อ ปกรณ และว สด ไฟฟ าของญ ป น และค าส งคณะร ฐมนตร ญ ป นตามกฎหมายความปลอดภ ยของอ ปกรณ และ ว สด ไฟฟ า หน วยงานไทยท ม อ านาจตรวจสอบและร บรองผล ตภ ณฑ ไฟฟ าและอ เล กทรอน กส ได แก ส าน กงาน มาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรม (สมอ.) ซ งตามกฎหมายมาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรมของไทยได ก าหนด ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 17

194 มาตรฐานผล ตภ ณฑ ไฟฟ าไว 19 รายการ ได แก หลอดไฟฟ า ฟ วส ก ามป สายไฟฟ าทองแดง บ ลลาสต ส าหร บ หลอดฟล ออเรสเซนซ สายไฟฟ าอะล ม เน ยมห มด วยฉนวนโพล ไวน ลคลอไรด ข วร บหลอดฟล ออเรสเซนซ และข ว ร บสตาร เตอร เตาร ดไฟฟ า สว ตซ ไฟฟ า พ ดลมกระแสไฟฟ าสล บ หลอดฟล ออเรสเซนซ เคร องใช อ เล กทรอน กส และอ ปกรณ เก ยวข องท ใช ก บแหล งจ ายไฟฟ าประธานส าหร บใช ในท อย อาศ ยและงานท วไป ระบบก าล งไฟฟ า ต อเน อง เคร องอบผ า เคร องซ กผ า ผล ตภ ณฑ บร ภ ณฑ ส องสว างและบร ภ ณฑ ท คล ายก น ข ดจ าก ดส ญญาณ รบกวนว ทย กระต กน าร อนไฟฟ า และเคร องปร บอากาศท ใช ในห อง เป นต น ก จะยอมร บผลการตรวจสอบ ผล ตภ ณฑ ท ออกให โดยหน วยงานของญ ป นท ม อานาจจดทะเบ ยนมาตรฐานฯ ได แก กระทรวงเศรษฐก จ การค า และอ ตสาหกรรม (METI) และออกใบอน ญาตให นาเข าผล ตภ ณฑ ท ผล ตในญ ป นมาขายในไทยได ในส วนของญ ป น METI จะประเม นหน วยตรวจสอบและร บรองของไทย อาท สถาบ นไฟฟ าและ อ เล กทรอน กส และหากพบว า สามารถตรวจสอบผล ตภ ณฑ ไฟฟ าและอ เล กทรอน กส ได ตามมาตรฐานท กฎหมายญ ป นกาหนดไว ซ งม จ านวน 112 รายการ ก จะยอมร บผลตรวจสอบ โดยไม ต องตรวจท ญ ป นอ ก ท งน ผล ตภ ณฑ เหล าน นต องผล ตในไทยและส งออกไปขายท ญ ป นเท าน น นอกจากน ภายใต บทการยอมร บร วมก นได ม การจ ดต งคณะอน กรรมการว าด วยการยอมร บร วมก นเพ อ แลกเปล ยนข อม ลมาตรฐานและข นตอนประเม นความสอดคล อง ส งเสร มความร วมม อระหว างไทยก บญ ป นท จะปฏ บ ต ตามและดาเน นการเร องมาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรม ทบทวนการดาเน นการยอมร บร วมก น และ จ ดทาข อเสนอแนะแก คณะกรรมการร วม บทท 7 การค าบร การ โครงสร างเน อหาและถ อยคาในบทบ ญญ ต ในบทการค าบร การ (Trade in Services) ภายใต JTEPA ม ล กษณะคล าย FTA ฉบ บอ นท ไทยจ ดท าก บต างประเทศ กล าวค อ เป นการใช ความตกลงท วไปว าด วยการค า บร การของ WTO (GATS-WTO) เป นพ นฐานในการจ ดท า โดยม การก าหนดกต กาในการเป ดตลาด เช น ร ปแบบการให บร การ สาขาบร การท เป ดเสร การยอมร บมาตรฐานค ณสมบ ต ของผ ให บร การ มาตรการปกป อง ฉ กเฉ น การปฏ เสธการให ผลประโยชน จากการเป ดเสร บร การเม อพ ส จน ได ว าก จการท ให บร การน นม บ คคลของ ชาต ท ไม ใช ไทยหร อญ ป นเป นเจ าของหร อควบค มก จการฯ รวมท งการยอมร บจะพ จารณาข อเร ยกร องของค ภาค ในการเป ดตลาดเพ มข นกรณ ท ภาค ได ไปเจรจาท า FTA ก บประเทศอ นท อาจผ กพ นการเป ดตลาดท ด กว า JTEPA (MFN Treatement) นอกจากน ภายใต บทการค าบร การได ม การจ ดต งคณะอน กรรมการว าด วยการค าบร การเพ อทบทวน การดาเน นการเร องการค าบร การ แลกเปล ยนข อม ลกฎระเบ ยบภายในประเทศ หาร อประเด นท เก ยวข อง และ รายงานผลการพ จารณาแก คณะกรรมการร วม ท งน ภายใต JTEPA ก าหนดให ไทยก บญ ป นต องทบทวนข อ ผ กพ นด านค ณสมบ ต และสาขาบร การบางประเภท เช น บร การค าส งค าปล ก บร การบ าร งร กษาและซ อมแซม และบร การให เช าภายใน 3 ป น บจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ (ป 2552) รวมท งต องทบทวนการเป ดตลาดบร การ ท งหมด รวมท งเจรจาเป ดตลาดบร การขนส ง ท องเท ยว การเง น และโทรคมนาคม รวมท งประเด นเร องการ ปฏ เสธการให ผลประโยชน แก ธ รก จบร การท ไม ได ม คนไทยและญ ป นเป นเจ าของและควบค ม ภายใน 5 ป น บ จาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ (ป 2554) จ ดเด นของบทการค าบร การจะอย ท ตารางข อผ กพ นการเป ดตลาด (Schedule of Specific Commitment) ซ งฝ ายไทยก บญ ป นจะกาหนดสาขาและรายละเอ ยดการเป ดตลาดท แตกต างก น โดยใช ว ธ การระบ สาขาบร การ ท ต องการเป ดตลาด (Positive List) ในการจ ดทาตารางข อผ กพ น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 18

195 ในส วนของญ ป นได ผ กพ นเป ดตลาดให บร ษ ทไทยจ ดต งก จการให บร การและให คนไทยไปท างานให บร การ ในญ ป นได เพ มเต มจากท ผ กพ นไว ท WTO ในสาขาบร การท งหมด 65 สาขาย อย และปร บปร งข อผ กพ นท WTO กว า 70 สาขาย อย สร ปท สาค ญ อาท บร การโฆษณา บร การโรงแรม บร การร านอาหาร บร การจ ดเล ยง บร การ จ ดการประช ม บร การออกแบบพ เศษ บร การจ ดท วร และน าเท ยว บร ษ ทจ ดท ารายช อการส งจดหมาย บร การ สปา บร การจ ดงานแสดงส นค าและน ทรรศการ บร การจ ดหางาน บร การก อสร าง บร การท ปร กษาด านว ศวกรรม บร การว ศวกรรมโยธา บร การสถาปน กบางประเภท บร การบ นเท ง บร การอส งหาร มทร พย บร การสอนร าไทย ดนตร ไทย มวยไทย และอาหารไทย บร การท าบ ญช บร การส ตว แพทย บร การด แลคนป วยและคนส งอาย บร การท ปร กษาด านการจ ดการ บร การร กษาความปลอดภ ย บร การท ปร กษาด านว ทยาศาสตร บร การจ ดท า บรรจ ภ ณฑ บร การท าความสะอาดอาคาร บร การพ มพ และพ มพ โฆษณา บร การล ามและแปล บร การให เช า อ ปกรณ การขนส ง บร การศ กษาระด บอ ดมศ กษาและการศ กษาผ ใหญ บร การค าส งค าปล ก บร การเก ยวก บการ ผล ต (เช น ต ดเย บเส อผ า และเคร องหน ง) บร การเก ยวก บการเกษตร ป าไม เหม องแร และล าส ตว บร การอ ซ อม รถ บร การท ปร กษากฎหมายระหว างประเทศและกฎหมายต างประเทศ นอกจากน ญ ป นร บจะผ กพ นให คน ญ ป นท ป วยมาร บการร กษาพยาบาลในไทยได โดยเบ กจ ายเง นกองท นของร ฐได เท าก บการร กษาในญ ป นตามท กฎหมายญ ป นกาหนดไว ค อ เบ กจ ายได ร อยละ 70 ในส วนของไทย ได ผ กพ นเป ดเสร ให บร ษ ทญ ป นไปจ ดต งก จการให บร การและให คนญ ป นไปท างาน ให บร การในไทยได เพ มเต มจากท ผ กพ นไว ท WTO ในสาขาบร การท งหมด 14 สาขาย อย และม การก าหนด เง อนไขบางประการ อาท บร การท ปร กษาการจ ดการท วไป (คนญ ป นถ อห นได ร อยละ 100) บร การท ปร กษา การตลาด (คนญ ป นถ อห นได ไม เก นร อยละ 49) บร การท ปร กษาการจ ดการทร พยากรมน ษย (คนญ ป นถ อห นได ไม เก นร อยละ 49) บร การท ปร กษาการจ ดการผล ต (คนญ ป นถ อห นได ไม เก นร อยละ 49) บร การจ ดการ โครงการ ยกเว นด านการก อสร าง (คนญ ป นถ อห นได ร อยละ 49) บร การท ปร กษาโลจ สต กส (คนญ ป นถ อห นได ไม เก นร อยละ 51) บร การซ อมบ าร งเคร องใช ไฟฟ าในบ านท ผล ตในไทยและขายส งเองโดยบร ษ ทญ ป นท ให บร การซ อมบ าร งและขายส งน นหร อบร ษ ทในเคร อท ย ห อเด ยวก นและผล ตในญ ป นโดยบร ษ ทในเคร อท ย ห อ เด ยวก น (คนญ ป นถ อห นได ไม เก นร อยละ 60) บร การขายส งและขายปล กส นค าท ผล ตในไทยโดยบร ษ ทญ ป นท ให บร การขายส งขายปล กน น หร อบร ษ ทในเคร อท ย ห อเด ยวก น และรถยนต ท ผล ตในญ ป น โดยบร ษ ทในเคร อท ย ห อเด ยวก น (คนญ ป นถ อห นได ไม เก นร อยละ 75) บร การโรงแรมหร หรา (คนญ ป นถ อห นได ไม เก นร อยละ 60) บร การร านอาหารท ม พ นท อย างน อย 450 ตารางเมตร (คนญ ป นถ อห นได ไม เก นร อยละ 60) บร การโฆษณา (คนญ ป นถ อห นได ไม เก นร อยละ 50) บร การท าเร อมาร น า (คนญ ป นถ อห นได ไม เก นร อยละ 49) บร การ คอมพ วเตอร และบร การท เก ยวข อง (คนญ ป นถ อห นได ไม เก นร อยละ 50) และบร การการศ กษา ระด บอ ดมศ กษา (คนญ ป นถ อห นได ไม เก นร อยละ 50) และต องปฏ บ ต ตามกฎหมายไทย นอกจากน ไทยจะเป ด ให แพทย ญ ป นสามารถขออน ญาตเข ามาพร อมก บคนญ ป นท มาร กษาพยาบาลในไทยเพ อให บร การให ค าปร กษา ทางการแพทย แก คนญ ป นน นได แต ไม สามารถให บร การร กษาพยาบาลเป นการท วไปหากไม ม ใบประกอบโรค ศ ลป ของไทย บทท 8 การลงท น โครงสร างเน อหาและถ อยค าในบทบ ญญ ต ในบทการลงท น (Investment) ภายใต JTEPA ม ล กษณะ คล าย FTA ฉบ บอ น ๆ ท ม บทการลงท นท ไทยจ ดท าก บต างประเทศ เช น TAFTA กล าวค อ ม บทบ ญญ ต เร อง การส งเสร มและค มครองการลงท นในธ รก จบร การและธ รก จท ม ใช บร การในการดาเน นก จกรรมต าง ๆ เช น การ เข าส ศาลย ต ธรรม การเวนค นและการชดเชย ความค มครองจากจลาจล การโอนเง นและผลก าไรกล บประเทศ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 19

196 และการระง บข อพ พาทระหว างน กลงท นต างประเทศก บร ฐภาค เป นต น รวมท งม บทบ ญญ ต เร องการเป ดเสร การลงท นทางตรงในธ รก จท ม ใช บร การในสาขาท ได ระบ ไว ในตารางข อผ กพ น ภายใต บทการลงท นได ม การจ ดต งคณะอน กรรมการว าด วยการลงท นเพ อทบทวนการด าเน นการเร อง การลงท น แลกเปล ยนข อม ลและหาร อประเด นท เก ยวข อง และรายงานผลการพ จารณาแก คณะกรรมการร วม ท งน ภายใต JTEPA ก าหนดให ไทยก บญ ป นต องทบทวนข อผ กพ นเป ดตลาดการลงท นท ม ใช ธ รก จบร การ ภายใน 5 ป น บจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ (ป 2554) และจะต องม การเจรจาภายในป ท 6 น บจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ (ป 2555) บทท 9 การเคล อนย ายบ คคลธรรมดา โครงสร างเน อหาและถ อยค าในบทบ ญญ ต ในบทการเคล อนย ายบ คคลธรรมดา (Movement of Natural Person) ภายใต JTEPA ม ล กษณะคล าย TAFTA กล าวค อ ม ระบ ประเภทของคนท ได ร บประโยชน ใน การเข าไปต ดต อธ รก จและทางานในสาขาธ รก จบร การและธ รก จท ม ใช บร การ ได แก (1) ผ เย ยมชมธ รก จระยะส น (Short Term Business Visitor) ซ งเด นทางเข ามาต ดต องาน เจรจาซ อขายส นค าและบร การ และเข ามาเตร ยมการจ ดต งธ รก จ โดยจะได ร บอน ญาตให เข ามาท างานและ พาน กในประเทศภาค ได ไม เก น 90 ว น (2) ผ โอนย ายภายในก จการ (Intra Corporate Transferee) ในกรณ ของญ ป นได อน ญาตให คนไทยท โอนย ายงานจากบร ษ ทในประเทศไทยเพ อมาท างานในสาขาหร อส าน กงานต วแทนของบร ษ ทในญ ป น สามารถเข ามาท างานในต าแหน งผ บร หาร ผ จ ดการ หร อผ เช ยวชาญ (โดยเป นผ เช ยวชาญท ม ความร หร อ ประสบการณ ด านว ทยาศาสตร ว ศวกรรมศาสตร กฎหมาย เศรษฐก จ การบร หารธ รก จ การบ ญช มน ษยศาสตร และส งคมศาสตร ) ซ งจะได ร บอน ญาตให เข ามาท างานและพ าน กในประเทศภาค ได 1 หร อ 3 ป และอาจ สามารถต ออาย การท างานและการพ าน กได ส วนในกรณ ของไทยจะอน ญาตให คนญ ป นท ท างานเป นผ บร หาร ผ จ ดการ หร อผ เช ยวชาญในบร ษ ทญ ป นท ได โอนย ายเข ามาท างานในประเทศไทยในต าแหน งผ บร หาร ผ จ ดการ หร อผ เช ยวชาญในส าน กงานสาขาหร อก จการในเคร อท ต งอย ในไทย โดยจะได ร บอน ญาตให เข ามาท างานได คราวละ 1 ป ต ออาย ได 4 คร ง (รวมเป นผ กพ นการเข ามาทางานไม เก น 4 ป ) โดยสาน กงานสาขาหร อก จการใน เคร อท ต งอย ในไทยจะต องน าเง นต างชาต มาไม น อยกว า 3 ล านบาทต อการว าจ างคนต างด าว 1 คน และ กาหนดให รวมคนต างด าวท งหมดในแต ละบร ษ ทให ม ไม เก น 10 คน (3) ผ ลงท น (Investor) ซ งเข ามาด าเน นการลงท นและบร หารธ รก จ ซ งจะได ร บอน ญาตให เข า มาทางานและพาน กในประเทศภาค ได 1 หร อ 3 ป และอาจสามารถต ออาย การทางานและการพาน กได และ (4) บ คคลธรรมดาท เก ยวข องก บบร การว ชาช พ โดยในกรณ ญ ป นจะอน ญาตให คนไทยเข ามา ท างานในญ ป นเพ อให บร การด านกฎหมาย บ ญช และการภาษ ท เป นไปตามกฎหมายภายในประเทศญ ป น ว ศวกร ผ ชานาญการด านกฎหมาย ผ ชานาญการด านเศรษฐศาสตร และบร หารธ รก จ ผ ประกอบอาหารไทยท ม ประสบการณ ท างานไม น อยกว า 5 ป และได ร บหน งส อร บรองมาตรฐานฝ ม อแรงงานแห งชาต สาขาผ ประกอบ อาหารไทยจากกรมพ ฒนาฝ ม อแรงงาน ผ สอนร าไทย ผ สอนดนตร ไทย ผ สอนท าอาหารไทย ผ สอนมวยไทย ผ สอนภาษาไทย ผ สอนสปาไทย โดยจะได ร บอน ญาตให เข ามาท างานและพ าน กในประเทศภาค ได 1 หร อ 3 ป และอาจสามารถต ออาย การทางานและการพาน กได ส วนในกรณ ของไทยจะอน ญาตให คนญ ป นเข ามาทางานในตาแหน งผ บร หาร ผ จ ดการ หร อผ เช ยวชาญ ตามส ญญาจ างในประเทศไทยได ในล กษณะผ ให บร การตามส ญญา (Contractual Service Supplier) ในสาขา ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 20

197 ย อยต าง ๆ ได แก บร การท ปร กษาการต ดต งคอมพ วเตอร ฮาร ดแวร บร การซอฟแวร บร การประมวลผลข อม ล บร การฐานข อม ล บร การฝ กอบรมการใช ซอฟแวร บร การท ปร กษาการจ ดการท วไป บร การทางว ศวกรรม (ยกเว นว ศวกรรมโยธา) บร การโรงแรมท พ ก และบร การภ ตตาคาร ท งน ร ฐบาลไทยก าหนดให ก จการท ว าจ าง คนญ ป นให เข ามาท างานตามส ญญาจ างบร การข างต นจะต องเป นบร ษ ทจ าก ดท จดทะเบ ยนตามกฎหมายไทย และม การด าเน นธ รก จในไทยอย างม น ยส าค ญ (Substantive Business Operations) ม ท นจดทะเบ ยนข นต า ท ช าระแล ว 2 ล านบาทต อการว าจ างคนต างด าว 1 คน และให สามารถว าจ างคนต างด าวท างานได ไม เก น 10 คนต อ 1 บร ษ ท นอกจากน ไทยอน ญาตให คนญ ป นเข ามาท างานตามส ญญาจ างก บสถาบ นการศ กษาเพ อเป น คร ผ สอนด านระบบการศ กษาระหว างประเทศและการศ กษาแห งชาต คร ผ สอนในมหาว ทยาล ย คร ผ สอนใน ระด บอาช วศ กษา คร ผ สอนในหล กส ตรฝ กอบรมระยะส น และคร ผ สอนด านอ น ๆ โดยร ฐบาลจะให พ าน ก ช วคราวได คราวละไม เก น 6 เด อน และม ค ณสมบ ต เป นไปตามข อก าหนดของกรมการจ ดหางาน ส าน กงาน ตรวจคนเข าเม อง และกระทรวงศ กษาธ การ ในส วนของการอานวยความสะดวกด านการขอใบอน ญาตท างานและว ซ า ไทยได อน ญาตให คนญ ป นท เข ามาท างานในไทยในล กษณะ (1) ผ โอนย ายภายในก จการ (Intra Corporate Transferee) ของส าน กงาน สาขาหร อก จการในเคร อของญ ป นท นาเง นต างชาต เข าประเทศไทยไม น อยกว า 3 ล านบาท (2) ผ ให บร การตาม ส ญญาท ท างานตามส ญญาว าจ างก บหน วยงานภาคร ฐหร อเอกชนท จดทะเบ ยนในไทยและม การด าเน นธ รก จ อย างม น ยสาค ญในไทย รวมท งม ท นจดทะเบ ยนข นต าท ช าระแล วไม น อยกว า 2 ล านบาท และ (3) ผ ลงท นชาว ญ ป นท ม ท นจดทะเบ ยนช าระแล วข นต า 2 ล านบาทข นไป มาใช บร การศ นย บร การเบ ดเสร จ (One Stop Service Center for Visa and Work Permit) ตลอดจนไทยร บว าจะไม ก าหนดเง อนไขเง นเด อนข นต าว าคน ญ ป นต องได ร บเง นเด อนเก นกว า 50,000 บาท เป นเง อนไขในการต ออาย ว ซ าและใบอน ญาตทางาน ภายใต บทการเคล อนย ายบ คคลธรรมดาได จ ดต งคณะอน กรรมการว าด วยการเคล อนย ายบ คคล ธรรมดาเพ อทบทวนการด าเน นการเร องการเคล อนย ายบ คคลธรรมดา แลกเปล ยนข อม ลและหาร อประเด นท เก ยวข อง และรายงานผลการพ จารณาแคณะกรรมการร วม โดยไทยก บญ ป นตกลงให คณะอน กรรมการฯ ประช มอย างน อยป ละ 1 คร ง และจ ดต งคณะอน กรรมพ เศษเพ อการยอมร บร วม (Special Sub Committee on Mutual Recognition) เพ อหาทางในการจ ดท าความร วมม อและข อผ กพ นการยอมร บมาตรฐานฝ ม อ แรงงานและว ชาช พ ภายใต ข อบทการเคล อนย ายบ คคลธรรมดา ได เป ดโอกาสให ม การยอมร บค ณสมบ ต ใบอน ญาต หร อ หน งส อร บรองมาตรฐานฝ ม อแรงงานและว ชาช พท ออกให โดยภาค เพ อประโยชน ในการใช ท างานในภาค อ กฝ าย หน งได ซ งการเจรจาเคล อนย ายบ คคลธรรมดา ไทยเป นผ ผล กด นการเจรจาบทน อย างมาก โดยขอให ญ ป น อ านวยความสะดวกในการให คนไทยไปท างานในญ ป นได โดยเฉพาะอาช พท คนไทยม ความช านาญ เช น ผ ประกอบอาหารไทย พน กงานนวดไทยและสปา คนด แลผ ป วยและผ ส งอาย เป นต น อย างไรก ตาม ย งคงม ประเด นต ดค างในการเจรจา JTEPA โดยประเด นต ดค างท ฝ ายไทยเป นผ ผล กด น ได แก การเสนอให คณะอน กรรมการว าด วยการเคล อนย ายบ คคลธรรมดาเจรจาหาร อเร อง (1) โอกาสท ญ ป นจะ ร บคนไทยเป นผ ด แลส งอาย ท ได ร บการร บรอง (Thai certified Careworker) โดยไทยก บญ ป นจะต อง เจรจาก นภายใน 1 ป (ป 2551) หร ออย างช าไม เก น 2 ป (ป 2552) น บจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ และ (2) โอกาสท ญ ป นจะร บคนไทยเป นพน กงานสปาไทย (Thai Spa Therapist) โดยไทยก บญ ป นต องเจรจาก น ภายใน 2 ป (ป 2552) น บจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 21

198 ขณะท ประเด นต ดค างท ฝ ายญ ป นเป นผ ผล กด น ได แก การเสนอให คณะอน กรรมการว าด วยการ เคล อนย ายบ คคลธรรมดาเจรจาหาร อเร อง (1) ข อกาหนดท ให ว าจ างคนไทย 4 คน ต อคนต างด าว 1 คน ซ ง เป นข อก าหนดเพ อการให ว ซ า โดยไทยก บญ ป นจะต องเจรจาก นภายใน 3 ป (ป 2553) น บจาก JTEPA ม ผล ใช บ งค บ (2) ข อกาหนดส ดส วนการว าจ างคนไทยบร ษ ท 10 คนต อคนต างด าว 1 คน ซ งเป นข อก าหนดเพ อ ขอใบอน ญาตท างาน (Work Permit) โดยไทยก บญ ป นจะต องเจรจาก นภายใน 2 ป (ป 2552) น บจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ (3) ความเป นไปได ท จะลดข อก าหนดเร องการน าเง นตราต างประเทศเข าไทยไม น อย กว า 3 ล านบาท/คน ส าหร บการอน ญาตให ผ โอนย ายภายในก จการชาวญ ป นท เข ามาท างานก บส าน กงาน สาขา/ก จการในเคร อของญ ป นในไทย โดยไทยก บญ ป นจะต องเจรจาก นภายใน 2 ป (ป 2552) น บจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ และ (4) โอกาสเร งการอ านวยความสะดวกในการย นขออน ญาตท างานต อกระทรวงแรงงาน ภายใต มาตรา 7 ของกฎหมายการทางานของคนต างด าว โดยไทยก บญ ป นจะต องเจรจาก นภายใน 1 ป น บจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ บทท 10 ทร พย ส นทางป ญญา บททร พย ส นทางป ญญาม ว ตถ ประสงค เพ อให ความม นใจว าจะให ความค มครองทร พย ส นทางป ญญาท เพ ยงพอ ม ประส ทธ ภาพ และไม เล อกปฏ บ ต ม การส งเสร มส าน กเก ยวก บการให ความค มครองทร พย ส นทาง ป ญญาของสาธารณชน การก าหนดมาตรการส าหร บการบ งค บใช ส ทธ ในทร พย ส นทางป ญญาเพ อต อต านการ ละเม ดทร พย ส นทางป ญญา การปลอมเคร องหมายการค า และการละเม ดล ขส ทธ โดยไทยก บญ ป นต องการให ความค มครองและบ งค บใช ส ทธ ในทร พย ส นทางป ญญาร ปแบบต าง ๆ ได แก ส ทธ บ ตร (Patent) แบบ ผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรม (Industrial Design) เคร องหมายการค า (Trademark) ล ขส ทธ และส ทธ ท เก ยวข อง (Copyright and Related Rights) ส งบ งช ทางภ ม ศาสตร (Geographical Indication) และพ นธ พ ชใหม (New Variaties of Plants) เพ อช วยส งเสร มนว ตกรรมทางเทคโนโลย การถ ายโอนและเผยแพร เทคโนโลย เพ อ ผลประโยชน ร วมก นของผ ผล ตและผ ใช เทคโนโลย ตลอดจนเอ อประโยชน ต อสว สด การทางส งคมและเศรษฐก จ โครงสร างของเน อหาและบทบ ญญ ต ในบททร พย ส นทางป ญญา (Intellectual Property) ภายใต JTEPA ม เน อหาและรายละเอ ยดมากกว า FTA ฉบ บอ น เช น TAFTA และ TNZCEP อย างไรก ตาม บทบ ญญ ต ภายใต FTA ท งหมดม หล กการเด ยวก นโดยอ างอ งข อผ กพ นท อย ภายใต ความตกลงทร ปส ท งน ม ข อส งเกตว า ภายใต JTEPA ไทยก บญ ป นได เพ มเต มการย นย นถ งข อผ กพ นภายใต ความตกลงระหว างประเทศอ น ๆ เช น อน ส ญญากร งเบอร นเพ อให ความค มครองงานวรรณกรรมและศ ลปกรรม อน ส ญญากร งปาร สท ให ความ ค มครองทร พย ส นอ ตสาหกรรม ความตกลงกร งน ซเก ยวก บการจดทะเบ ยนเคร องหมายส นค าและบร การ ระหว างประเทศ และความตกลงสตราส บร ก ซ งเก ยวก บการจ ดจาแนกประเภทส ทธ บ ตรระหว างประเทศ นอกจากน ภายใต บททร พย ส นทางป ญญาได ม การจ ดต งคณะอน กรรมการว าด วยทร พย ส นทางป ญญา เพ อทบทวนการด าเน นการเร องทร พย ส นทางป ญญา หาร อประเด นเก ยวก บทร พย ส นทางป ญญา และรายงาน ผลการพ จารณาแก คณะกรรมการร วม บทท 11 การจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ บทการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ (Government Procurement) ก าหนดให ไทยก บญ ป นต องแลกเปล ยน ข อม ลกฎหมายจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ ระเบ ยบ นโยบาย และแนวทางปฏ บ ต เก ยวก บการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐบาล ของแต ละฝ าย ตลอดจนการปฏ ร ประบบการจ ดซ อโดยร ฐท ม อย ในป จจ บ น โดยญ ป นได มอบให กระทรวงการ ต างประเทศ เป นผ ต ดต อหล กหล งจากต นป 2554 เพ อการแลกเปล ยนข อม ลเก ยวก บกฎ ระเบ ยบ นโยบายและ ทางปฏ บ ต ขณะท ไทยมอบให กระทรวงการคล งเป นผ เป นผ ต ดต อหล กฝ ายไทย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 22

199 บทท 12 การแข งข นทางการค า บทการแข งข น (Competition) ก าหนดให ไทยก บญ ป นต องส งเสร มการแข งข นท เป นธรรมและเสร ท อย ภายใต กฎระเบ ยบของแต ละฝ าย โดยห ามก จกรรมท จ าก ดการแข งข นและไม เล อกปฏ บ ต ระหว างธ รก จไทย ก บญ ป นเพ ออ านวยความสะดวกแก การไหลเว ยนของการค า การลงท นระหว างก นและให ตลาดท างานอย างม ประส ทธ ภาพ บทท 13 ความร วมม อ ภายใต JTEPA ไม ได เน นเฉพาะการเป ดเสร การค าเพ ยงอย างเด ยว แต ย งม จ ดเด นเร องการพ ฒนาความ ร วมม อระหว างก นในล กษณะห นส วนเศรษฐก จ ภายใต บทความร วมม อ (Cooperation) ก าหนดให ไทยก บ ญ ป นร วมม อในด านต าง ๆ ซ งเป นไปตามกฎระเบ ยบของภาค กองท น และทร พยากรอ น ๆ เท าท ม อย ของภาค แต ละฝ าย โดยแบ งความร วมม อฯ ออกเป น 10 ด าน ได แก (1) ความร วมม อด านเกษตรกรรม ป าไม และประมง ม หน วยงานเจ าภาพหล กของฝ ายไทย ได แก กระทรวงเกษตรและสหกรณ และหน วยงานเจ าภาพของญ ป น ได แก กระทรวงเกษตร ป าไม และประมง และ กระทรวงส ขภาพ แรงงาน และสว สด การ โดยความร วมม อด านเกษตรกรรม ป าไม และประมงประกอบด วย ความร วมม อ 2 เร องหล ก ได แก (1.1) ความร วมม อด านอาหารปลอดภ ย (Food Safety) ม หน วยงานประสานงานฝ ายไทย ได แก ส าน กงานมาตรฐานส นค าเกษตรและอาหารแห งชาต (มกอช.) และหน วยงานประสานฝ ายญ ป น ได แก สถานท ตญ ป นประจ าประเทศไทย โดยขอบเขตความร วมม อด านอาหารปลอดภ ยครอบคล มเร องการพ ฒนา อ ตสาหกรรมอาหารให ม ค ณภาพและปลอดภ ยตลอดท งโซ อาหาร (จากฟาร มส ตลาด) การพ ฒนาทร พยากร มน ษย ท เก ยวข องก บอ ตสาหกรรมอาหาร การพ ฒนาและส งเสร มเทคโนโลย สม ยใหม ท ใช ส าหร บอาหาร ระบบ การควบค มค ณภาพ การตรวจสอบและการตรวจร บรอง การว เคราะห ความเส ยงของอาหาร โดยร ปแบบความ ร วมม อด านอาหารสามารถท าได ในล กษณะ (ก) การแลกเปล ยนข อม ล/ข อค ดเห นเช งว ชาการด านอาหาร ปลอดภ ย (ข) การแลกเปล ยนผ เช ยวชาญ (ค) การจ ดส มมนาและฝ กอบรมด านอาหารปลอดภ ย (ง) การให คาปร กษาด านว ทยาศาสตร เพ อระบ ประเด นเฉพาะด านมาตรการส ขอนาม ยและส ขอนาม ยพ ช (SPS) เพ อให ได คาตอบท เห นชอบร วมก นระหว างไทยก บญ ป น (จ) การส งเสร มภาคเอกชนให ลงท นห องปฏ บ ต การทดสอบ (ฉ) การเพ มความเข มแข งของระบบตรวจสอบค ณภาพ การตรวจ และการตรวจร บรองมาตรฐาน (ช) การพ ฒนา เคร อข ายห องปฏ บ ต การทดสอบระหว างประเทศ (ซ) การเพ มความเข มแข งของการใช ระบบว เคราะห ความ เส ยง และ (ฌ) ร ปแบบอ นท ฝ ายไทยก บญ ป นเห นชอบร วมก น (1.2) ความร วมม อความเช อมโยงระหว างท องถ นก บท องถ น (Local to Local Linkage) ม หน วยงานประสานงานฝ ายไทย ได แก กรมส งเสร มสหกรณ และหน วยงานประสานฝ ายญ ป น ได แก สถานท ต ญ ป นประจ าประเทศไทย ขอบเขตความร วมม อความเช อมโยงระหว างท องถ นก บท องถ นครอบคล มด านการ ยกระด บความเช อมโยงระหว างชาวนาและสหกรณ ของไทยก บญ ป น ปร บปร งค ณภาพและความปลอดภ ยของ ผล ตภ ณฑ เกษตร ส งเสร มการตลาดและการจ ดซ อส นค าระหว างสหกรณ ตลอดจนการพ ฒนาระบบหน งต าบล หน งผล ตภ ณฑ การพ ฒนาทร พยากรมน ษย การพ ฒนาเทคน คและองค ความร และการส งเสร มการร วมท น ระหว างสหกรณ โดยร ปแบบความร วมม อ Local to Local Linkage สามารถท าได ในล กษณะ (ก) การ แลกเปล ยนข อม ล/ข อค ดเห นในประเด นท สนใจร วมก น (ข) การแลกเปล ยนผ เช ยวชาญ (ค) การจ ดส มมนาและ ฝ กอบรมด านการพ ฒนาสหกรณ (ง) การเช อมศ นย ข อม ลระหว างไทยก บญ ป นเพ อเก บรวบรวมข อม ลของ สหกรณ ท เก ยวข อง (จ) การส งเสร มส นค าของสหกรณ และส นค าในโครงการหน งต าบลหน งผล ตภ ณฑ เข าส ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 23

200 สถานท จ ดแสดงส นค าท ได ร บประโยชน ร วมก น (ฉ) การส งเสร มการร วมก นว จ ยตลาดส นค าของสหกรณ (ช) การส งเสร มให สหกรณ ของไทยก บญ ป นทาธ รก จร วมก น และ (ซ) ร ปแบบอ นท ฝ ายไทยก บญ ป นเห นชอบร วมก น (2) ความร วมม อด านการศ กษาและการพ ฒนาทร พยากรมน ษย ม หน วยงานเจ าภาพหล กของ ฝ ายไทย ได แก กระทรวงศ กษาธ การ และหน วยงานเจ าภาพของญ ป น ได แก กระทรวงการต างประเทศ ขอบเขตความร วมม อด านการศ กษาและการพ ฒนาทร พยากรมน ษย ครอบคล มเร องการยกระด บความเข าใจ ด านนโยบายการศ กษาและการพ ฒนาทร พยากรมน ษย การส งเสร มการฝ กอบรมด านเทคน คและอาช วศ กษา (โดยเฉพาะเทคโนโลย แม พ มพ และการข นร ป) การพ ฒนาเคร อข ายความร วมม อทางว ชาการและว จ ย การ ปร บปร งมาตรฐานการศ กษา การใช เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารเพ อการศ กษา การส งเสร มการถ าย โอนเทคโนโลย เคร องม อและว ธ การศ กษา การส งเสร มการเร ยนภาษาไทยและญ ป น การร วมก นฝ กอบรมให ก บ ประเทศท สามเม อได ร บการร องขอ การส งเสร มและอ านวยความสะดวกในการเข าเร ยนในหล กส ตรของ ประเทศภาค โดยร ปแบบความร วมม อด านการศ กษาฯ สามารถท าได ในล กษณะ (ก) การแลกเปล ยนข อม ลท เก ยวข อง (ข) การแลกเปล ยนข อค ดเห นระหว างหน วยงานท ม อ านาจของท งไทยและญ ป น (ค) การแลกเปล ยน การเย อนของน กว ชาการ คร น กเร ยน ข าราชการ และผ ท เก ยวข องก บการศ กษาและฝ กอบรม (ง) การ แลกเปล ยนเยาวชนและการพ ฒนาความร วมม อระหว างองค กรของเยาวชนเพ อส งเสร มม ตรภาพและความ เข าใจอ นด (จ) การส งเสร มหล กส ตรทางเทคน คและว ชาช พเฉพาะ (ฉ) การส งเสร มโอกาสในการฝ กปฏ บ ต งาน และการฝ กอบรมระหว างก น (ช) การอ านวยความสะดวกในการจ ดต งหน วยงานด านการศ กษาและว ชาการใน ประเทศภาค (ซ) การท าว จ ย การจ ดส มมนาและฝ กอบรมร วมก น และ (ฌ) ร ปแบบอ นท ฝ ายไทยก บญ ป น เห นชอบร วมก น (3) ความร วมม อด านการสร างเสร มสภาพแวดล อมทางธ รก จ ม หน วยงานเจ าภาพหล กของฝ าย ไทย ได แก ส าน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท น และหน วยงานเจ าภาพของญ ป น ได แก กระทรวงการ ต างประเทศ ขอบเขตความร วมม อด านการสร างเสร มสภาพแวดล อมทางธ รก จ (Enhancement of Business Environment) ครอบคล มเร องการหย บยกประเด นด านสภาพแวดล อมทางธ รก จ เช น ระบบและกฎระเบ ยบท เป นอ ปสรรคต อการค าและการลงท นข นหาร อเพ อหาทางแก ไขประเด นป ญหาด งกล าว ตลอดจนรายงานและ ให ข อเสนอแนะเพ อรายงานคณะกรรมการร วม JTEPA และร ฐบาลของไทยก บญ ป นเพ อทราบ (4) ความร วมม อด านบร การการเง น เป นความร วมม อท ไม ม การระบ เจ าภาพหล กของฝ ายไทย และฝ ายญ ป น อย างไรก ตาม ว ตถ ประสงค ในการจ ดท าความร วมม อด านบร การทางการเง นเพ อ (ก) ส งเสร ม ความร วมม อด านการจ ดระเบ ยบบร การทางการเง นโดยใช การแลกเปล ยนความร ท กษะ และประสบการณ เพ อประโยชน ด านการร กษาความม นคงและเสถ ยรภาพทางการเง น การออกมาตรการปร บต วอย างเหมาะสม และสอดคล องก บโลกาภ ว ฒน ด านบร การทางการเง น(ข) อ านวยความสะดวกในการพ ฒนาตลาดการเง น ระหว างประเทศและในภ ม ภาคเอเช ย และ (ค) ปร บปร งโครงสร างพ นฐานตลาดการเง นของไทย ญ ป น และ ภ ม ภาคเอเช ย (5) ความร วมม อด านเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร (ICT) ม หน วยงานเจ าภาพหล กของ ฝ ายไทย ได แก กระทรวงเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร และหน วยงานเจ าภาพของญ ป น ได แก กระทรวงมหาดไทยและส อสาร (Ministry of Internal Affairs and Communications) ขอบเขตความ ร วมม อด าน ICT ครอบคล มเร อง (1) การพ ฒนาโครงข ายโทรคมนาคมข นส ง (เช น Next Generation Internet และโครงข าย Broadband เช อมโยงเอเช ยตะว นออกเฉ ยงใต ก บเอเช ยเหน อ) (2) การกระต นให หน วยงานภาคร ฐและเอกชนส งเสร มให ผ บร โภคใช บร การท เก ยวเน องก บ ICT บร การใหม ๆ ท เก ดข น เช น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 24

201 บร การ Interactive Broadband Multimedia Service (3) การส งเสร มการใช พาณ ชย อ เล กทรอน กส และ การพ ฒนากฎหมายและระเบ ยบปฏ บ ต ให เอ อต อการใช พาณ ชย อ เล กทรอน กส (4) การส งเสร มการใช ด จ ตอล คอนเทนบนฐานบรอดแบนด (5) การพ ฒนาทร พยากรมน ษย และมาตรฐานฝ ม อท เก ยวก บ ICT (5) การพ ฒนา ความร วมม อด านอ นท ม ความสาค ญ เช น การร วมก นท าว จ ยและพ ฒนาด าน ICT การเข าส โครงข ายข อม ล การ ค มครองข อม ลส วนต ว การใช กลย ทธ การจ ดระเบ ยบเพ อส งเสร มการแข งข นของธ รก จบร การ ICT การส งเสร ม ร ฐบาลอ เล กทรอน กส (E-Government) การเพ มข ดความสามารถของโครงสร างพ นฐาน ICT บร การเข าส ข อม ลหลากหลายภาษา (Multilingual Information Access) การท าซอฟแวร สาธารณะ (Open Source Software) การเร ยนร ผ านระบบอ เล กทรอน กส (E-Learning) การพ ฒนาโครงข าย Broadband ในพ นท ห างไกล และการพ ฒนาเทคโนโลย ด จ ต ล เป นต น โดยร ปแบบความร วมม อด าน ICT สามารถท าได ในล กษณะ (ก) การส งเสร มให ม การหาร อประเด นด านนโยบาย (ข) การส งเสร มความร วมม อระหว างภาคร ฐก บภาคเอกชน ระหว างประเทศ และ (ค) การยกระด บความร วมม อด าน ICT ในเวท ระหว างประเทศ (6) ความร วมม อด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม ม หน วยงานเจ าภาพ หล กของฝ ายไทย ได แก กระทรวงว ทยาศาสตร และเทคโนโลย และหน วยงานเจ าภาพของญ ป น ได แก กระทรวงการศ กษา ว ฒนธรรม ก ฬา ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย (Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology) ขอบเขตความร วมม อด านว ทยาศาสตร ฯ ครอบคล มเร อง (1) ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ท เหมาะสมต อการพ ฒนาอ ตสาหกรรม (2) ว ทยาศาสตร ช ว ต (Life Sciences) รวมถ งไบโอ เทคโนโลย (3) เทคโนโลย ข นส ง รวมถ งเทคโนโลย ว สด ศาสตร และว ศวกรรม นาโนเทคโนโลย และไบโอแมส (4) มาตรฐานและการร บรองมาตรฐาน (5) พล งงาน รวมถ งพล งงานแสงอาท ตย (6) การจ ดการทร พยากรธรรมชาต และการอน ร กษ และค มครองส งแวดล อม (7) การลดความเส ยงจากภ ยธรรมชาต รวมถ งการจ ดท าระบบเต อน ภ ยล วงหน า และ (8) ความร วมม ออ นท ไทยก บญ ป นเห นชอบร วมก น โดยร ปแบบความร วมม อด านว ทยาศาสตร ฯ สามารถทาได ในล กษณะ (ก) การแลกเปล ยนข อม ลด านก จกรรม นโยบาย ว ธ ปฏ บ ต กฎหมายและกฎระเบ ยบ โดยเฉพาะท เก ยวข องก บการว จ ยและพ ฒนาด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม (ข) การ ร วมก นจ ดการศ กษา ส มมนา การฝ กอบรม และการประช มด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงงาน และ ส งแวดล อม (ค) การระบ แผนงานและโครงการว จ ยและพ ฒนาท ได ประโยชน ร วมก นท งไทยก บญ ป น (ง) การ พ ฒนาทร พยากรมน ษย และเพ มข ดความสามารถด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม (จ) การแลกเปล ยนและการเย อนของน กว ทยาสตร เจ าหน าท เทคน ค และผ เช ยวชาญต าง ๆ (ฉ) การด าเน น โครงการและแผนงานต าง ๆ ร วมก น รวมถ งการว จ ยและพ ฒนา (ช) การด าเน นโครงการท เก ยวก บประเทศใน กล มอน ภ ม ภาคล มแม น าโขง (GMS) ร วมก น (ซ) การกระต นการเช อมโยงก นโดยผ านทางอ ทยานว ทยาศาสตร (Science Park) และอ ทยานซอฟแวร (Software Park) (ฌ) การพ ฒนาความร วมม อด านว ทยาศาสตร และ เทคโนโลย ข นส งระหว างสถาบ นท เก ยวข อง และ (ญ) ความร วมม อร ปแบบอ นท ไทยก บญ ป นเห นชอบร วมก น (7) ความร วมม อด านว สาหก จขนาดย อมและขนาดกลาง (SME) ม หน วยงานเจ าภาพหล กฝ าย ไทย ได แก ส าน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดย อมและขนาดกลาง กระทรวงอ ตสาหกรรม และหน วยงาน เจ าภาพของญ ป น ได แก กระทรวงเศรษฐก จ การค า และอ ตสาหกรรม (METI) ขอบเขตความร วมม อด าน SME ครอบคล มเร อง (1) การพ ฒนาข ดความสามารถของ SME (2) การส งเสร มความร วมม อทางธ รก จและการพ ฒนาการ ตลาด เช น การจ บม อเป นพ นธม ตรการค าและการลงท นระหว าง SME ไทยก บญ ป นด วยการจ ดก จกรรมจ บค ทางธ รก จ และการอ านวยความสะดวกในการสร างเคร อข าย (3) การเพ มความสามารถการจ ดการ ข ดความสามารถ ทางการแข งข น และความสามารถทางเทคน คของ SME (4) การปร บปร งการเข าถ งทางการเง นของ SME (5) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 25

202 การพ ฒนาข อม ลด านนโยบายและว ธ ปฏ บ ต ท ด ด าน SME และ (6) ความร วมม ออ น ๆ ท ไทยก บญ ป นเห นชอบ ร วมก น (8) ความร วมม อด านการท องเท ยว ม หน วยงานเจ าภาพหล กฝ ายไทย ได แก กระทรวงการ ท องเท ยวและก ฬา และหน วยงานเจ าภาพของญ ป น ได แก กระทรวงท ด น โครงสร างพ นฐาน และการขนส ง (MLIT) ขอบเขตความร วมม อด านการท องเท ยวครอบคล มเร อง (1) การอ านวยความสะดวกด านการท องเท ยว และยกระด บการเด นทางไปมาระหว างก น (2) การอ านวยความสะดวกในการขอร บว ซ าเพ อการท องเท ยว (3) การส งเสร มแผนงานการท องเท ยว รวมถ งการพ าน กระยะยาว (Long Stay) สปาไทย น าพ ร อนญ ป น (Onsen) การท องเท ยวทางทะเลและการท องเท ยวเช งอน ร กษ (4) การพ ฒนาทร พยากรมน ษย ด านการท องเท ยว และ (5) เร องอ น ๆ ท เห นชอบร วมก นระหว างไทยก บญ ป น โดยร ปแบบความร วมม อด านการท องเท ยวสามารถท า ได ในล กษณะ (ก) การแลกเปล ยนข อม ลและข อค ดเห น (ข) การเย อนและแลกเปล ยนผ เช ยวชาญและเจ าหน าท ด านการท องเท ยว (ค) การร วมก นจ ดส มมนา การประช ม และการฝ กอบรม (ง) การส งเสร มแพ คเกจการ ท องเท ยว (จ) การส งเสร มการรณรงค ด านการท องเท ยวในประเทศภาค และ (ฉ) การส งเสร มการฝ กอบรม บ คลากรท เก ยวข องในอ ตสาหกรรมท องเท ยว (9) ความร วมม อด านการส งเสร มการค าและการลงท น โดยม ขอบเขตความร วมม อครอบคล ม เร อง (1) การส งเสร มการค าและการลงท นส าหร บโครงการคร วไทยส คร วโลก (Kitchen of the World) (2) ความร วมม อญ ป น-ไทยเร องอ ตสาหกรรมเหล ก (Steel Industry Cooperation Program) (3) โครงการ สถาบ นพ ฒนาทร พยากรมน ษย ด านยานยนต (Automotive Human Resource Development Institute) (4) การอน ร กษ พล งงาน (5) เศรษฐก จม ลค าเพ ม (6) ความเป นห นส วนภาคร ฐและเอกชน และ (7) ความ ร วมม อด านส งทอและเส อผ า โดยร ปแบบความร วมม อด านการส งเสร มการค าและการลงท นสามารถท าได ใน ล กษณะ (ก) การร วมก นจ ดคณะเย อนและส มมนาเพ อขยายการค าและการลงท นระหว างก น โดยเฉพาะสาขา ธ รก จท ม การเต บโตส ง (ข) การแลกเปล ยนข อม ลการค าและการลงท น รวมถ งข อม ลของบร ษ ทญ ป นและไทยท ม ความประสงค จะจ ดต งความร วมม อระหว างก นผ านอ นเตอร เน ตเพ ออ านวยความสะดวกในการต ดต อระหว าง ก น (ค) กระต นให น กลงท นท ม ศ กยภาพของประเทศภาค ใช ประโยชน จากส งอานวยความสะดวกท จ ดท าข นโดย JETRO กรมส งเสร มการส งออกของไทย และส าน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท นของไทย (ง) การ แลกเปล ยนผ เช ยวชาญและผ ชานาญการ และการร บผ ฝ กปฏ บ ต งานและน กว จ ยเพ อยกระด บการพ ฒนาการค า และการลงท น (จ) การให ข อม ลกฎหมายและกฎระเบ ยบท เก ยวก บธ รก จ รวมท งสภาพแวดล อมทางธ รก จของ ประเทศภาค และ (ฉ) ความร วมม ออ น ๆ ท เห นชอบร วมก นระหว างไทยก บญ ป น (10) ความร วมม อด านอ น ๆ ตามท ไทยก บญ ป นอาจจะตกลงก น นอกจากน ภายใต บทความร วมม อของ JTEPA ก าหนดให สามารถจ ดต งคณะอน กรรมการและ คณะอน กรรมการพ เศษในแต ละด านของความร วมม อฯ ซ งรายละเอ ยดของคณะอน กรรมการและ คณะอน กรรมการพ เศษจะระบ ไว ในความตกลงเพ อการปฏ บ ต ตาม (Implementing Agreement) บทท 14 การระง บข อพ พาท บทการระง บข อพ พาท (Dispute Settlement) ก าหนดกระบวนการระง บข อพ พาทระหว างไทยก บ ญ ป นเก ยวก บการต ความหร อการใช บ งค บ JTEPA โดยกาหนดให ในกรณ ม ข อพ พาทเร องการต ความหร อการใช บ งค บ น น ควรเร มใช ว ธ การปร กษาหาร อเพ อแก ไขป ญหาก อน หากไม สามารถตกลงก นได ฝ ายใดฝ ายหน งอาจ ขอให ม คนกลางประนอมหร อไกล เกล ยข อพ พาท และอาจขอให ม การจ ดต งคณะอน ญาโตต ลาการเพ อพ จารณา ช ขาดได ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 26

203 บทท 15 บทบ ญญ ต ส ดท าย บทบ ญญ ต ส ดท าย (Final Provision) ก าหนดให ไทยก บญ ป นต องทบทวนการด าเน นการของ JTEPA ในป ท 10 หล งจากท JTEPA ม ผลใช บ งค บ และท ก ๆ 10 ป หล งจากน น เว นแต จะตกลงก นเป นอย างอ น รวมท งถ อว าภาคผนวก/หมายเหต ของความตกลงจะเป นส วนประกอบหน งของความตกลงฯ นอกจากน ระบ ว า ไทยหร อญ ป นอาจยกเล ก JTEPA ได โดยการบอกกล าวเป นลายล กษณ อ กษรล วงหน า 1 ป แก ภาค อ กฝ ายได 4.3 การใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย - ญ ป นและความค บหน าในการ ดาเน นงานภายใต ความตกลงฯ จากข อม ลของสาน กส ทธ ประโยชน ทางการค า กรมการค าต างประเทศ 2 พบว า ไทยม ม ลค าการค ารวม ก บญ ป นในป 2553 รวม 58, ล านเหร ยญสหร ฐฯ ซ งค ดเป นอ ตราการเต บโตร อยละ เม อเท ยบ ก บม ลค าการค ารวมระหว างไทยก บญ ป นในป 2552 โดยในป 2553 ไทยส งออกไปญ ป นม ลค า 20, ล าน เหร ยญสหร ฐฯ ส นค าส งออกส าค ญไปญ ป น ได แก หน วยเก บข อม ลของเคร องประมวลผล เน อไก ปร งแต งหร อ ทาไว ไม ให เส ย วงจรรวมและไมโครแอสเซมบล ท ใช ในทางอ เล กทรอน กส และยางแผ นรมคว น เป นต น และไทย น าเข าจากญ ป นม ลค า 38, ล านเหร ยญสหร ฐฯ ส นค าน าเข าส าค ญจากญ ป น ได แก ส วนประกอบวงจร รวมท ใช ในทางอ เล กทรอน กส ส วนประกอบยานยนต และถ งเช อเพล ง โดยในภาพรวม ไทยเป นฝ าย ขาด ด ลการค า 17, ล านเหร ยญสหร ฐฯ ด งแสดงตามตารางท 4-1 ตารางท 4-1 : ภาพรวมการค าระหว างไทยก บญ ป น ม ลค าล านเหร ยญสหร ฐฯ ร อยละการเปล ยนแปลง ป 2551 ป 2552 ป 2553 ป 53/52 การค ารวม 53, , , การส งออก 20, , , การนาเข า 33, , , ด ลการค า -13, , , ท มา : สาน กส ทธ ประโยชน ทางการค า กรมการค าต างประเทศ ผ ส งออกไทยท ส งออกไปญ ป นสามารถเล อกใช ส ทธ ประโยชน ทางการค าได 3 ประเภท ได แก (1) ส ทธ พ เศษทางภาษ ศ ลกากรเป นการท วไป (GSP) 3 (2) ส ทธ ประโยชน การลดหย อนภาษ ตามความตกลงห นส วน เศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) และ (3) ส ทธ ประโยชน การลดหย อนภาษ ตามความตกลงห นส วนเศรษฐก จ ญ ป นให GSP ก บ 149 ประเทศกาล งพ ฒนาและ 15 ด นแดนในเขตปกครอง โดยกาหนดเพดานน าเข ารวมในส นค าแต ละชน ด ในล กษณะ First Come First Serve โดยอาจกาหนดปร มาณนาเข าส งส ดจากบางประเภทไว ไม เก น 20% ของเพดานรวมในแต ละส นค า โดยญ ป นจะพ จารณาต ด ส ทธ GSP ตามระด บรายได ประชาชาต ต อห ว และความสามารถในการส งออกของประเทศผ ได ร บส ทธ GSP โดยส นค าท ได ร บส ทธ จะต องได ร บ ถ นกาเน ดส นค า และใช Direct Consignment สาหร บรายส นค าไทยท GSP ได ส ทธ ท ด กว า JTEPA ม จานวน 22 รายการ ซ งเป นกล มส นค า พวกโพล เอท ล นท ม ความถ วงจ าเพาะน อยกว า 0.94 โพล เมอร ของโพล โพพ ล น โพล เมอร ของสไตร น รองเท าหน ง รองเท าผ าใบ ไข ม กเท ยม ล กป ด ท น งสาหร บเด กห ดเด น ไซคล กแอลกอฮอล เมนทอล และรายการส นค าไทยท ย งไม สามารถใช JTEPA ได แต ญ ป นให ใช GSP แทน ม 80 รายการ เช น เน อหม ต บหม ต บไก ปลาหม กย กษ กาแฟค วและผสม สาหร ายทะเล ปลากระป อง (บางประเภท) ผงโกโก หอมใหญ เดกซ ทร นและโมด ไฟด สตาร ช หน งฟอกชาม ว และไม อ ดพลายว ด ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 27

204 อาเซ ยน-ญ ป น (AJCEP) โดย JTEPA เป นส ทธ ประโยชน ท ผ ส งออกไทยน ยมใช มากท ส ดเม อเท ยบก บส ทธ ประโยชน อ นท ส งออกไปตลาดญ ป น ในป 2553 ไทยม ม ลค าการส งออกเฉพาะรายการส นค าท ใช ส ทธ GSP ไปญ ป นม ลค า ล าน เหร ยญสหร ฐฯ โดยม ม ลค าการส งออกภายใต ส ทธ GSP ไปญ ป น ล านเหร ยญสหร ฐฯ ค ดเป นส ดส วนการ ใช ส ทธ GSP ไปญ ป นร อยละ 20.8 โดยการส งออกไปญ ป นภายใต GSP ม ม ลค าน อยเน องจากญ ป นให ส ทธ กาหนดเพดานนาเข าและจานวนรายการส นค าท ได ร บส ทธ GSP ของญ ป นเพ ยง 102 รายการ รายการส าค ญท ส งออกโดยใช GSP ได แก ก งปร งแต ง ไก ปร งแต ง โพล เอท ล นเทเรฟทา เดกทร นซ และโมด ฟายด สตาร ช เน อ ปลาแช แข ง และแหนบรถ ในป 2553 ผ ส งออกของไทยม การใช ส ทธ ประโยชน JTEPA ในการส งออกม ลค า 4, ล าน เหร ยญสหร ฐฯ เพ มข นร อยละ จากระยะเด ยวก นของป 2552 ค ดเป นส ดส วนร อยละ ของม ลค า การส งออกเฉพาะรายการท ได ร บส ทธ ซ งลดลงเม อเท ยบก บร อยละ ของป 2552 โดยส นค าส งออกส าค ญ ท ม การใช ส ทธ JTEPA ได แก เน อไก และเคร องในไก ท ปร งแต งหร อท าไว ไม ให เส ย (พ ก ด ) ก งก ลาด า ก งก ามกรามแช แข ง (พ ก ด ) ก งท ปร งแต งหร อท าไม ให เส ย (พ ก ด ) และแหนบรถยนต (พ ก ด ) เป นต น ด งแสดงตามตารางท 4.2 โดยส าน กส ทธ ประโยชน ทางการค า กรมการค าต างประเทศ เห น ว า ส ดส วนการใช ส ทธ JTEPA ท ลดลง ส วนหน งเก ดจากการท ผ ส งออกม ทางเล อกโดยส ทธ ภายใต ความตกลง ห นส วนเศรษฐก จอาเซ ยน-ญ ป น (AJCEP) ท ได ม ผลใช บ งค บเม อว นท 1 ม ถ นายน 2552 รวมท งผ ส งออกไทย สามารถเล อกใช ระบบส ทธ พ เศษทางภาษ ศ ลกากรเป นการท วไป (GSP) ของญ ป นซ งสามารถลดภาษ น าเข าได มากกว า AJCEP และ JTEPA เช น อาหารปร งแต งท ม โกโก หน งฟอก เน อหม ต บหม ปลากระป องบางประเภท ไม อ ดพลายว ด เดกซ ทร นและโมด ไฟด สตาร ช และพลาสต กข นปฐมบางประเภท เป นต น ตารางท 4-2 : การส งออกภายใต JTEPA รายการ ป 2551 ป 2552 ป 2553 ม ลค าการส งออกของรายการส นค าท ได ร บส ทธ 6, , , ม ลค าการส งออกภายใต ส ทธ 4, , , ส ดส วนการใช ส ทธ ท มา : สาน กส ทธ ประโยชน ทางการค า กรมการค าต างประเทศ หากพ จารณาความค บหน าด านความร วมม อและกลไกข บเคล อน JTEPA น น น บต งแต JTEPA เร มม ผลใช บ งค บจนถ งเด อนม ถ นายน 2553 กลไกข บเคล อน JTEPA ของฝ ายไทยอย ภายใต การก าก บด แลของ กระทรวงการต างประเทศ โดยนายกร ฐมนตร ได ม ค าส งแต งต งคณะกรรมการก าก บการด าเน นการตามความ ตกลงระหว างราชอาณาจ กรไทยและญ ป นส าหร บความเป นห นส วนเศรษฐก จ เม อว นท 25 เมษายน 2551 โดยม ร ฐมนตร ว าการกระทรวงการต างประเทศเป นประธานกรรมการ ฝ ายเลขาน การประกอบด วยผ แทนกรม เอเช ยตะว นออก และส าน กงานย ทธศาสตร การพาณ ชย ม อ านาจหน าท ในการจ ดต ง ทบทวน ก าก บด แล คณะอน กรรมการและคณะอน กรรมการพ เศษจ านวน 19 คณะ และประเม นความค บหน าและทบทวนการ ด าเน นการตามความตกลง JTEPA ตลอดจนพ จารณาประเด นท เห นควรให หย บยกข นหาร อในท ประช ม คณะกรรมการร วม JC ระหว างไทยก บญ ป น ท งน คณะอน กรรมการและคณะอน กรรมการพ เศษจ านวน 19 คณะ ท ม การจ ดต งมาต งแต ป 2551 ประกอบด วย (1) คณะอน กรรมการก าก บด แลเร องการค าส นค า ม กรมการค าต างประเทศเป นเจ าภาพ โดยม เร องหล กท ไทยก บญ ป นหาร อก น ได แก การแก ไขป ญหาน าเข าเหล กและผล ตภ ณฑ เหล กจากญ ป นท ไทยก าหนด ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 28

205 โควตา การใช ประโยชน จาก JTEPA ในการส งออกส นค าเกษตร เช น ส บปะรดกระป อง แป งม นด บ กล วย น าตาล และการเป ดเสร น าเข าเน อส กรแปรร ปภายใต โควตา ตลอดจนเร องท ญ ป นเร ยกร องให ไทยเป ดตลาด รถยนต ขนาดใหญ กว า 3,000 ซ ซ นอกจากน ย งม เร องท ฝ ายไทยต องการหย บยกก บญ ป น ได แก ภายใต JTEPA ก าหนดให ส บปะรดสดท ได ร บโควตาปลอดภาษ จะต องม น าหน กน อยกว า 900 กร ม/ผล แต ป จจ บ นไทยผล ต และส งออกส บปะรดท ม น าหน กมากกว า 1 ก โลกร ม ทาให ไทยไม สามารถใช ประโยชน จาก JTEPA ได อย างเต มท (2) คณะอน กรรมการกาก บด แลเร องกฎว าด วยถ นก าเน ดส นค า ม กรมศ ลกากรเป นเจ าภาพ โดย ม เร องหล กท ไทยก บญ ป นหาร อก น ได แก การแก ป ญหาท เก ดในทางปฏ บ ต เก ยวก บหน งส อร บรองถ นก าเน ด ส นค า ข นตอนการพ ส จน ถ นก าเน ดส นค า ข นตอนการส งออกและน าเข า การหาร อเร องกฎถ นก าเน ดส นค า เฉพาะราย (Product Specific Rules) เพ อให สอดคล องก บการปร บปร งพ ก ดอ ตราศ ลกากรจากระบบ HS2002 เป น HS2007 นอกจากน ย งม เร องท ฝ ายไทยต องการหย บยกก บญ ป น ได แก กฎถ นก าเน ดส นค าปลา ท น ากระป อง (HS ) ท ยากเก นไป เน องจาก JTEPA ก าหนดว า จะต องใช ปลาท น าซ งจ บโดยเร อจด ทะเบ ยนไว ก บ Indian Ocean Tuna Commission (IOTC) ขณะท ไทยน าเข าปลาท น าจากประเทศสมาช ก IOTC แต เร อท จ บปลาส วนใหญ ไม ได จดทะเบ ยนไว ก บ IOTC (3) คณะอน กรรมการกาก บด แลเร องพ ธ การศ ลกากร ม กรมศ ลกากรเป นเจ าภาพ โดยม เร องหล ก ท ไทยก บญ ป นหาร อก น ได แก การแลกเปล ยนว ธ การพ ฒนาระบบศ ลกากรและพ ธ การศ ลกากร เช น Customs Mutual Assistance Agreement (CMAA), Single Window และ Authorized Economic Operator (AEO) Program ซ งเป นระบบการร บรองผ ประกอบการท เก ยวข องก บการเคล อนย ายส นค าตลอดโซ อ ปทาน ครอบคล มต งแต ผ ผล ต ผ น าเข า ผ ส งออก ต วแทน ผ ขนส ง ผ รวบรวม คนกลาง ท าเร อ ท าอากาศยาน คล งส นค า เป นต น (4) คณะอน กรรมการก าก บด แลเร องการค าไร กระดาษ ม กรมศ ลกากรเป นเจ าภาพ โดยม เร อง หล กท ไทยก บญ ป นหาร อก น ได แก การแลกเปล ยนข อม ลด านการค าไร กระดาษ และการถ ายทอดความร เร อง การพ ฒนาการค าไร กระดาษเพ อลดข นตอนท ย งยากซ บซ อน (5) คณะอน กรรมการก าก บด แลเร องการยอมร บร วม ม ส าน กงานมาตรฐาน ผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรมเป นเจ าภาพ โดยม เร องหล กท ไทยก บญ ป นหาร อก น ได แก การจ ดท าความตกลงยอมร บ ร วม (MRA) ด านมาตรฐานส นค าและการจ ดต งหน วยงานร บรองมาตรฐานกลาง โดยสนใจให เร มต นก บกล ม เคร องใช ไฟฟ าและอ เล กทรอน กส เพ อให ผ ท เก ยวข องประหย ดท งเวลาและค าใช จ าย (6) คณะอน กรรมการก าก บด แลเร องการค าบร การ ม กรมเอเช ยตะว นออกเป นเจ าภาพ โดยม เร องหล กท ไทยก บญ ป นหาร อ เช น มาตรการปกป องฉ กเฉ นส าหร บการค าบร การ (Emergency Safeguard Measures) การทบทวนการเป ดตลาดการค าบร การสาขาค าส ง ค าปล ก ซ อมบาร ง และบร การเช า (7) คณะอน กรรมการกาก บด แลเร องการลงท น ม กรมเศรษฐก จระหว างประเทศเป นเจ าภาพ โดย ม เร องหล กท ไทยก บญ ป นจะต องหาร อก น ได แก การทบทวนการผ กพ นการเป ดเสร การลงท นให มากข นภายใน ป 2555 และการทบทวนการให การปฏ บ ต เย ยงชาต ท ได ร บอน เคราะห ย ง (MFN) ภายในป 2556 โดยเฉพาะ อย างย งกรณ ท ไทยได เข าเป นภาค ความตกลง ASEAN Comprehensive Investment Agreement (ACIA) ของอาเซ ยน และความตกลงการค าเสร ก บประเทศค เจรจาต าง ๆ ท ไทยทา FTA ด านการเป ดเสร การลงท นแล ว (8) คณะอน กรรมการก าก บด แลเร องการเคล อนย ายบ คคลธรรมดา ม กรมเอเช ยตะว นออกเป น เจ าภาพ โดยม เร องหล กท ไทยก บญ ป นหาร อ ได แก ความเป นไปได ท ญ ป นจะร บแรงงานไทยในสาขาผ ด แล ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 29

206 ผ ส งอาย และพน กงานสปา และการขอให ฝ ายไทยพ จารณาผ อนปรนระเบ ยบการว าจ างแรงงานญ ป นให ท างาน ในธ รก จญ ป นในไทย เช น อ ตราส วนการจ างงาน และกระบวนการแจ งกระทรวงแรงงานเก ยวก บการท างาน ของคนต างชาต ท งน ความค บหน าล าส ดของการเจรจาพน กงานสปาท ฝ ายไทยเป นผ ผล กด นน น ฝ ายญ ป น ย นย นว าไม สามารถเป ดร บพน กงานสปาไทยเข าไปท างานได โดยอ างประเด นการค มครองคนตาบอดท ม อาช พ พน กงานนวด โดยฝ ายไทยขอให ญ ป นร วมก บไทยศ กษาเปร ยบเท ยบสปาไทยก บการนวดแบบญ ป น และผลกระทบ จากการเป ดร บพน กงานสปาไทยต อคนพ การท ท าอาช พนวดในญ ป น ตลอดจนพ จารณาท าก จกรรมร วมก นเพ อ พ ฒนาความเข าใจและส งเสร มให ชาวญ ป นร จ กสปาไทย ซ งท งฝ ายญ ป นก บไทยเห นชอบให หาร อความเป นไปได ในการเป ดร บพน กงานสปาไทยต อไปโดยกาหนดเป าหมายให กล บมาเร มเจรจาใหม หล งว นท 31 ต ลาคม 2555 แต ไม ช าไปกว าว นท 1 พฤศจ กายน 2556 และจะกาหนดว นสร ปผลการเจรจาเม อเร มเจรจารอบต อไป (9) คณะอน กรรมการก าก บด แลเร องทร พย ส นทางป ญญา ม กรมทร พย ส นทางป ญญาเป น เจ าภาพ โดยท ผ านมาย งไม ม ความค บหน าในการประช ม อย างไรก ตาม ในช วงการเจรจาจ ดท าความตกลง JTEPA ท งฝ ายญ ป นและไทยเห นชอบให ม การค มครองทร พย ส นทางป ญญาประเภทต าง ๆ เช น ส ทธ บ ตร ล ขส ทธ เคร องหมายการค า การค มครองพ นธ พ ช เป นต น ซ งเป นไปตาม TRIPS ท แต ละประเทศม พ นธกรณ อย แล ว โดยม ประเด นท ท งไทยก บญ ป นม ความเห นแตกต างก น เช น ฝ ายไทยขอให ญ ป นค มครองส งบ งช ทาง ภ ม ศาสตร (GI) ในระด บพ เศษส าหร บส นค าข าวและผ าไหม ซ งญ ป นเห นว าเป นข อเสนอท นอกเหน อไปจ าก TRIPS และขอให ญ ป นให ไทยได ร บส ทธ ร วมก นจากความร วมม อท ได ม การค นคว าว จ ยร วมก น ขณะเด ยวก นฝ าย ญ ป นเร ยกร องให ไทยค มครองการออกแบบบางส วนของผล ตภ ณฑ ซ งไทยย งไม ม ความพร อมยอมร บข อเสนอ ของญ ป นในช วงเวลาท ม การเจรจาก น (10) คณะอน กรรมการกาก บด แลเร องการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ ม กรมบ ญช กลางเป นเจ าภาพ โดยม เร องหล กท ไทยก บญ ป นหาร อ เช น การแลกเปล ยนความร และข อม ลเก ยวก บการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐของญ ป น ได แก การบร หารจ ดการภาคร ฐ กฎระเบ ยบ และว ธ การจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐของญ ป น การร องเร ยน และการ พ จารณาการกระทาการท เป นการท จร ตในการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ (11) คณะอน กรรมการกาก บด แลความร วมม อในด านเกษตรกรรม ป าไม และประมง ม กระทรวง เกษตรและสหกรณ เป นเจ าภาพ ท ผ านมา ม เร องหล กท ไทยหาร อก บญ ป น ได แก การสน บสน นโครงการย ว เกษตรของไทย ความค บหน าล าส ด ไทยเป นเจ าภาพจ ดการประช มคณะอน กรรมการก าก บด แลความร วมม อในด าน เกษตรกรรม ป าไม และประมงเม อเด อนพฤศจ กายน 2553 โดยไทยเสนอความร วมม อใหม 4 โครงการ ได แก (1) โครงการความร วมม อในการควบค มความปลอดภ ยในการแปรร ปปลาป กเป าเพ อการบร โภค (2) โครงการ ความร วมม อเพาะเล ยงส ตว น าทะเล (3) โครงการความร วมม อทางว ชาการในการพ ฒนาการสร างและการ บร หารจ ดการปะการ งเท ยม และ (4) โครงการความร วมม อในการแลกเปล ยนองค ความร ด านการประเม นผล กระทบทางส ขภาพของทร พยากรน าและการพ ฒนาชลประทาน (Health Impact Assessment of Water Resource and Irrigation Development) โดยญ ป นขอให ไทยจ ดทารายละเอ ยดข อเสนอโครงการและจ ดส ง ให ญ ป นพ จารณาต อไป (12) คณะอน กรรมการพ เศษก าก บด แลความร วมม อในด านความปลอดภ ยอาหาร ม ส าน กงาน มาตรฐานเกษตรและอาหารแห งชาต (มกอช.) โดยม เร องหล กท ไทยก บญ ป นหาร อ ได แก การขอให ญ ป น พ จารณาด านการให หน วยงานภาคร ฐของไทยเป นผ ท าการตรวจร บรองการผล ตเน อส ตว ป กส งออกญ ป น การ ยอมร บมาตรฐานส มโอไทย การผ อนผ นการตรวจสารเคม ตกค างในผ กผลไม ไทยท น าเข าไปในญ ป น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 30

207 (หน อไม ฝร ง กล วยหอม ม งค ด) ตลอดจนการยกระด บความร วมม อด านเทคน คความปลอดภ ยทางอาหาร ระหว างไทยก บญ ป น ความค บหน าล าส ด ไทยเป นเจ าภาพจ ดการประช มคณะอน กรรมการพ เศษก าก บด แลความร วมม อใน ด านความปลอดภ ยอาหารเม อเด อนพฤศจ กายน 2553 โดยไทยม ข อเร ยกร องแก ญ ป น 6 เร อง ประกอบด วย (1) ขอให ญ ป นพ จารณายกเล กการระง บการน าเข าเน อส ตว ป กสดจากไทย ซ งญ ป นแจ งว าได ตรวจประเม นแล ว และก าล งพ จารณา (2) ขอให กรมปศ ส ตว เป นหน วยงานม อ านาจร บรอง (Competent Authority - CA) ใน การร บรองระบบการตรวจสอบและการออกใบร บรอง (Inspection and Certification) เน อส ตว และ ผล ตภ ณฑ จากเน อส ตว เพ อการส งออก ซ งญ ป นพ จารณาแล วแจ งว า ย งไม ม นโยบายในการให อ านาจหน วยงาน ภายนอกในการตรวจสอบระบบ (3) ขอให ญ ป นพ จารณาแก ไขเง อนไขการปร งส กเน อส ตว ป ก โดยท งไทยก บ ญ ป นตกลงจะประสานงานในเร องน ต อไป (4) ขอให ญ ป นเร งด าเน นการเป ดตลาดส มโอ ซ งญ ป นแจ งว า อย ระหว างด าเน นการออกประกาศให น าเข าส มโอไทย (5) ไทยเสนอมาตรการควบค มสารตกค างในผ กและ สม นไพรท ส งออกไปญ ป น ท งน ญ ป นขอให ไทยม หน งส อนาส งมาตรการด งกล าวอย างเป นทางการเพ อฝ ายญ ป น จะได ส งเจ าหน าท มาตรวจประเม น และ (6) ไทยเสนอโครงการความร วมม อจ านวน 4 โครงการของกรม ว ชาการเกษตร กรมปศ ส ตว กรมการข าว และกรมส งเสร มสหกรณ ท งน ญ ป นขอให ไทยส งข อเสนอโครงการ ด งกล าวผ านช องทางการท ตต อไป ขณะเด ยวก น ญ ป นได ม ข อเร ยกร องแก ไทย 2 เร อง ได แก (1) ขอให ไทยพ จารณาน าเข าส มสายพ นธ ใหม จากญ ป น ซ งไทยแจ งว าได ด าเน นการออกประกาศอน ญาตน าเข าส มจากญ ป นเร ยบร อยแล ว และ (2) ขอให ไทยพ จารณาการนาเข าเน อว วจากญ ป น ซ งไทยอน ญาตให นาเข าได เม อได ร บการยอมร บจาก OIE (13) คณะอน กรรมการพ เศษกาก บด แลความร วมม อในด านการเช อมโยงท องถ นส ท องถ น ม กรม ส งเสร มสหกรณ เป นเจ าภาพ โดยม เร องหล กท ไทยก บญ ป นหาร อ ค อ ความร วมม อการพ ฒนาผ น ากล มอาช พ ของสหกรณ การเกษตรในไทย โครงการพ ฒนาสถาบ นฝ กอบรมสหกรณ แห งภ ม ภาค โครงการพ ฒนาส นค า เกษตรมาตรฐานของสหกรณ เพ อการส งออก และโครงการเช อมโยงสหกรณ ไทยและสหกรณ ญ ป น ความค บหน าล าส ด ไทยเป นเจ าภาพจ ดการประช มคณะอน กรรมการพ เศษก าก บด แลความร วมม อ ด านการเช อมโยงท องถ นส ท องถ น (Local to Local Linkage) เม อเด อนพฤศจ กายน 2553 โดยไทยม ข อเสนอ ความร วมม อแก ญ ป น 3 โครงการ ประกอบด วย (1) โครงการพ ฒนาศ นย ฝ กอบรมการสหกรณ ระด บภ ม ภาค (2) โครงการสหกรณ ค แฝดไทย-ญ ป น และ (3) โครงการพ ฒนาค ณภาพผลไม ค ณภาพเพ อการส งออก เพ อ ขอร บการสน บสน นด านว ชาการและการเง นจาก JICA ประเทศญ ป น (14) คณะอน กรรมการก าก บด แลความร วมม อด านการศ กษาและพ ฒนาทร พยากรมน ษย ม กระทรวงศ กษาธ การเป นเจ าภาพ โดยล าส ดม การประช มคร งส ดท ายเม อเด อนก มภาพ นธ 2552 ม เร องหล กท ไทยก บญ ป นหาร อก น ได แก การแลกเปล ยนน กศ กษา และการพ ฒนาความร วมม อด าน Visual Arts, Content Industry และการออกแบบแม พ มพ (15) คณะอน กรรมการก าก บด แลความร วมม อด านการเสร มสร างสภาพแวดล อมทางธ รก จ ม ส าน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท นเป นเจ าภาพ และน บเป นคณะอน กรรมการฯ ภายใต ความร วมม อ JTEPA ท ม ความต อเน องในการจ ดประช มหาร อระหว างไทยก บญ ป นมากท ส ด ท ผ านมา ม เร องหล กท ไทยก บ ญ ป นหาร อก น ได แก การผ อนปรนการออกว ซ าและใบอน ญาตท างาน การพ ฒนาโครงสร างพ นฐานของไทย เพ อรองร บการลงท น การแก ไขป ญหามาบตาพ ด การแก ไขป ญหาการจ ดสรรโควตาเหล ก การสอบถามความ ค บหน ากฎหมายค าส งค าปล ก การเร ยกเก บภาษ น ต บ คคล การแลกเปล ยนข อม ลนโยบายส งเสร มการลงท นเพ อ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 31

208 การพ ฒนาอย างย งย น และการส งเสร มให ญ ป นมาลงท นจ ดต งส าน กงานปฏ บ ต การภ ม ภาค (ROH) ในไทย เป นต น โดยฝ ายไทยก บญ ป นม การประช มคร งล าส ดเม อเด อนก นยายน 2553 (16) คณะอน กรรมการก าก บด แลความร วมม อในด านเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร ม กระทรวงเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารเป นเจ าภาพ ม การประช มคณะอน กรรมการฯ ก บฝ ายญ ป นคร ง ล าส ดเม อเด อนก มภาพ นธ 2552 ณ กร งเทพฯ โดยม เร องหล กท ไทยก บญ ป นหาร อก น ได แก การแลกเปล ยน ข อม ลนโยบายและกฎระเบ ยบ การพ ฒนาเคร อข าย ICT โดยเฉพาะอ นเตอร เน ตย คหน า การพ ฒนาเคร อข าย Broadband ในชนบท การพ ฒนาทร พยากรมน ษย ด านเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร และการส งเสร ม การเร ยนร ผ านระบบอ เล กทรอน กส (E-Learning) (17) คณะอน กรรมการก าก บด แลความร วมม อในด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และ ส งแวดล อม ม กระทรวงว ทยาศาสตร และเทคโนโลย เป นเจ าภาพ ม การประช มคณะอน กรรมการฯ ก บฝ าย ญ ป นคร งล าส ดเม อเด อนก นยายน 2551 ณ กร งเทพฯ โดยม เร องหล กท ไทยหาร อก บญ ป น ได แก การว จ ยและ การแลกเปล ยนทางว ชาการว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ในระด บส งในสาขาต าง ๆ ได แก มาตรว ทยา ว สด ศาสตร การว จ ยด านเคร องปฏ กรณ ปรมาณ ซ นโครตรอน เซลส แสงอาท ตย นาโนเทคโนโลย และการเต อนภ ย ล วงหน าเพ อป องก นธรรมชาต เป นต น (18) คณะอน กรรมการก าก บด แลความร วมม อในด านว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม ม ส าน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมเป นเจ าภาพ ม การประช มคณะอน กรรมการฯ ก บฝ าย ญ ป นคร งส ดท ายเม อเด อนเมษายน 2552 ม เร องหล กท ไทยก บญ ป นหาร อ ค อ ความร วมม อด านพ ฒนาระบบ การเง นและการเสร มสร างความสามารถทางการแข งข นของ SME โดยเฉพาะ SME Financing ซ งประกอบด วย 3 ประเภท ได แก (1) ความร วมม อกองท นค าประก นส นเช อ (Credit Guarantee) ในล กษณะเป นเง นท นเป น ของญ ป นและจดทะเบ ยนกองท นไว ก บบร ษ ทประก นส นเช ออ ตสาหกรรมขนาดย อม (2) การเป ดกองท นร วม ลงท นของญ ป นไว ท ตลาดหล กทร พย แห งประเทศไทยหร อธนาคารพ ฒนาว สาหก จขนาดกลางและย อมของไทย และ (3) การจ ดต งกองท นของญ ป นเพ อให บร การส นเช อดอกเบ ยต าแก SME (19) คณะอน กรรมการกาก บด แลความร วมม อในด านการท องเท ยว ม กระทรวงการท องเท ยวและ ก ฬาเป นเจ าภาพ โดยม เร องหล กท ไทยก บญ ป นหาร อก น ได แก ความร วมม อด านการตลาดและการส งเสร มการ ท องเท ยวระหว างภาคเอกชน ความร วมม อการฝ กภาษาญ ป นส าหร บม คค เทศก และท าเอกสารประชาส มพ นธ การท องเท ยวเป นภาษาญ ป น การส งเสร มให คนไทยไปท องเท ยวญ ป น และความร วมม อด านการเก บข อม ลด าน การท องเท ยวระหว างไทยก บญ ป น เป นต น ความค บหน าล าส ด ม การประช มคณะอน กรรมการก าก บฯ ก บฝ ายญ ป นคร งส ดท ายเม อเด อน ก มภาพ นธ 2552 ซ งไทยก บญ ป นตกลงให Japan Association of Travel Agent (JATA) เป นหน วยงาน ประสานส าหร บผ ประกอบธ รก จท องเท ยวขาออกของญ ป น และ Association of Thai Travel Agents (ATTA) เป นหน วยงานประสานส าหร บผ ประกอบธ รก จท องเท ยวขาเข าของไทย และ Japan National Tourism Organization (JNTO) เป นหน วยงานประสานส าหร บการท องเท ยวภายในประเทศญ ป นและ Thai Travel Agents Association (TTAA) เป นหน วยงานประสานก บผ ประกอบธ รก จท องเท ยวขาออกของไทย นอกจากน ท งไทยก บญ ป นตกลงแลกเปล ยนข อม ลสถ ต การท องเท ยวและสน บสน นการเด นทางท องเท ยวของ เยาวชนเพ อสร างความเข าใจอ นด ระหว างก น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 32

209 นอกจากน ย งม โครงการความร วมม อด านการส งเสร มการค าและการลงท น (โครงการความร วมม อ 7 สาขา) โดยหน วยงานหล กของไทยท ร บผ ดชอบภาพรวม ได แก สาน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท น และ กรมส งเสร มการส งออก โดยม โครงการความร วมม อฯ ประกอบด วย (1) โครงการส งเสร มการค าและการลงท นเพ อคร วไทยส คร วโลก ม สถาบ นอาหารและกรม ส งเสร มการส งออกเป นเจ าภาพ โดยม เร องหล กท ไทยก บญ ป นจ ดทาความร วมม อก น ได แก การส งเสร มการสร างม ลค าเพ มของผล ตภ ณฑ อาหารโดยม ว ตถ ประสงค เพ อสน บสน นการ ยกระด บมาตรฐานและค ณภาพผล ตภ ณฑ อาหารไทยไปส ตลาดโลก สน บสน นการสร างม ลค าเพ ม สน บสน นการปร บปร งเทคโนโลย และท กษะการจ ดการท จ าเป นส าหร บอ ตสาหกรรมอาหาร (เช น บรรจ ภ ณฑ การจ ดการโซ อ ปทาน การพ ฒนากระบวนการผล ต ห องปฏ บ ต การ และการควบค ม ค ณภาพ) สน บสน นการปร บปร งเทคโนโลย ผล ตภ ณฑ อ นทร ย และพ ฒนาผล ตภ ณฑ เพ อส ขภาพ และส งเสร มความร วมม อในการแลกเปล ยนข อม ลเก ยวก บอาหาร โดยความค บหน าท ผ าน ในป 2553 กรมส งเสร มการส งออกได ม การจ ดก จกรรมน าคณะผ แทนไทยไปญ ป นเพ อศ กษาระบบ การตลาดและความปลอดภ ยด านอาหารของญ ป น และเข าร วมงานแสดง Foodex ของญ ป น ขณะเด ยวก น JETRO ได ม การจ ดก จกรรมประชาส มพ นธ อาหารไทยในญ ป นเผยแพร ผ านส อ โทรท ศน ในญ ป น ตลอดจนจ ดส มมนาทางว ชาการเร องกฎระเบ ยบด านความปลอดภ ยของบรรจ ภ ณฑ และฉลากอาหารในญ ป นท ไทยต องร บม อ ณ กร งเทพฯ และเช ยงใหม นอกจากน กรม ส งเสร มการส งออกและสถาบ นอาหารม แผนส งเสร มการพ ฒนาห องปฏ บ ต การให ไทยม มาตรฐาน เป นท ยอมร บและพร อมตรวจสอบความปลอดภ ยอาหารได อย างรวดเร ว ตลอดจนส งเสร มการ ลงท นร านอาหารไทยในญ ป นมากข น และขอความร วมม อฝ ายญ ป น เช น JICA และ METI จ ด ว ทยากรมาให ข อม ลการตลาดแก ผ ประกอบการไทย และประชาส มพ นธ อาหารไทยผ านส อ ส งพ มพ ท ม ช อเส ยงของญ ป น การพ ฒนาการตลาดอาหารไทย เพ อสร างโอกาสการพ ฒนาช องทางการจ ดจ าหน ายผล ตภ ณฑ อาหารไทย เช น พาณ ชยอ เล กทรอน กส ร านสะดวกซ อ ซ ปเปอร มาร เก ต ร านสะดวกซ อ และ ส งเสร มอาหารไทยผ านเทศกาลอาหารและการท า Roadshow เป นต น โดยความค บหน าท ผ าน ในป 2553 สถาบ นอาหารได จ ดต ง Japan Desk / Japan Food Export Advisor เพ อให ค าปร กษาเก ยวก บระบบการตรวจสอบความปลอดภ ยอาหารของญ ป น กฎระเบ ยบท เก ยวข อง ของส นค าอาหารของญ ป น ตลอดจนจ ดส มมนาผ ประกอบการไทยเก ยวก บการจ ดท าระบบ ค ณภาพ มาตรฐานความปลอดภ ยอาหาร และการตลาดส นค าอาหารไทยในญ ป น การส งเสร มการลงท นท เก ยวข องก บอาหารไทยในญ ป น โดยกรมส งเสร มการส งออกม แผน จ ดการส งเสร มการจ ดต งร านอาหารไทยในญ ป น และส งเสร มการจ ดต งคล งส นค าอาหารไทย แฟรนไชส ร านอาหารไทย และร ปแบบร านอาหารไทยอ น ๆ ในญ ป น (2) โครงการความร วมม ออ ตสาหกรรมเหล กไทย-ญ ป น ม สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห ง ประเทศไทยเป นเจ าภาพ โดยม เร องหล กท ไทยก บญ ป นจ ดทาความร วมม อก น เช น โครงการเสร มสร างรากฐาน เทคโนโลย ให ก บอ ตสาหกรรมเหล กซ งญ ป นได ส งผ เช ยวชาญให แก สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทย เป นประจ าเพ อให ค าแนะน าเก ยวก บการพ ฒนาเอกสารและค ม อส าหร บว ศวกรและช างเทคน คเก ยวก บการ ออกแบบข ดความสามารถการผล ต มาตรฐาน Japanese Industrial Standard (JIS) การค มครองส งแวดล อม เทคโนโลย การก อสร างด วยเหล ก เทคโนโลย การจ ดการอ ตสาหกรรมโครงสร างเหล ก การใช ห วเผาแบบร เจน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 33

210 เนอเรท ฟ การหลอมเหล กด วยเตาอาร คไฟฟ าเพ อช วยประหย ดพล งงานในการหลอมเหล ก ตลอดจนม การ ส มมนาและฝ กอบรมเร องเทคโนโลย เก ยวก บการผล ตเหล ก และการพ ฒนาช างเทคน คท โรงานเหล ก เป นต น (3) โครงการสถาบ นพ ฒนาทร พยากรมน ษย ของอ ตสาหกรรมรถยนต (AHRDIP) โดยม สถาบ น ยานยนต และส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรมเป นเจ าภาพฝ ายไทย และม กระทรวง METI เป นเจ าภาพฝ าย ญ ป น โดยม เร องหล กท ไทยก บญ ป นจ ดท าความร วมม อก น เช น โครงการพ ฒนาบ คลากรในอ ตสาหกรรมยาน ยนต (Automotive Human Resource Development Program - AHDRP) ซ งเป นความร วมม อระหว าง ภาคร ฐและเอกชนไทย-ญ ป นเพ อแก ไขป ญหาบ คลากรในอ ตสาหกรรมยานยนต ซ งขาดแคลนแรงงานท กษะฝ ม อ ด านว ศวกรรมเทคโนโลย ด านการจ ดการผล ต และการท าแม พ มพ เพ อรองร บการขยายต วของอ ตสาหกรรม ยานยนต ไทย โดยพ ฒนาหล กส ตรและผ สอนโดยใช ทร พยากรของภาคร ฐและเอกชนร วมก น ล าส ดไทยเป น เจ าภาพจ ดประช มคณะท างานร วมภายใต AHRDIP เม อเด อนธ นวาคม 2553 ณ กร งเทพฯ โดยญ ป นก บไทย เห นด วยก บบทบาทของสถาบ นพ ฒนาบ คลากรในอ ตสาหกรรมยานยนต (AHRDIP) ได แก (ก) เป นศ นย เคร อข ายและประสานงาน (ข) เป นศ นย ท ปร กษาด านทร พยากรมน ษย (ค) เป นองค กรร บรองท กษะ ความสามารถ และ (ง) เป นศ นย ฝ กสอนและรวบรวมผ ฝ กอบรม อย างไรก ตาม ไทยเสนอให ยกเล กการ ด าเน นการตาม AHDRP และให น างบประมาณของญ ป นส าหร บการพ ฒนา AHDRP มาใช ภายใต AHRDIP แทนในป 2554 ซ งประกอบด วยการด าเน นงาน 3 ข นตอน ค อ (1) การจ ดต งสถาบ นพ ฒนาบ คลากรใน อ ตสาหกรรมยานยนต และพ ฒนาโปรแกรมฝ กอบรม (2) การฝ กอบรมผ สอน และ (3) การสร างระบบฝ กสอน ซ งญ ป นจะพ จารณาการสน บสน นตามท ไทยเสนอต อไป (4) โครงการเพ อส งเสร มการอน ร กษ พล งงาน หน วยงานไทยท เป นเจ าภาพ ได แก ส าน กงาน ปล ดกระทรวงพล งงาน (สาน กความร วมม อระหว างประเทศ) และหน วยงานญ ป นท เป นเจ าภาพ ได แก องค การ ส งเสร มการค าต างประเทศของญ ป น (JETRO) และกระทรวงเศรษฐก จ การค า และอ ตสาหกรรม (METI) โดย ท ผ านมาได ม การดาเน นความร วมม อเป น 2 ส วน ได แก (1) ก จกรรมตามแผนงานความสม ครใจส าหร บการจ ด การพล งงานเพ อยกระด บประส ทธ ภาพการใช พล งงานของญ ป นและพ มพ โฆษณาแผนงานฯ ด งกล าวเพ อ แบ งป นว ธ ปฏ บ ต ท ด ท ส ดในไทย และ (2) แผนงานความร วมม อพล งงานทดแทน โดยสถาบ นพล งงานเพ อ อ ตสาหกรรม สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย ได จ ดท าโครงการส งเสร มการอน ร กษ พล งงานของ ภาคอ ตสาหกรรมไทยอย างย งย น โดยได ร บการสน บสน นจาก JETRO และศ นย อน ร กษ พล งงานแห งประเทศ ญ ป น (ECCJ) เพ อด าเน นการจ ดก จกรรมอบรมในหล กส ตรต าง ๆ เช น การอน ร กษ พล งงาน เทคโนโลย การ อน ร กษ พล งงาน รวมท งการด งานด านการอน ร กษ พล งงาน โดยเร มด าเน นการในอ ตสาหกรรมเหล ก เซราม ก และพลาสต กมาต งแต เด อนเมษายน 2552 ม นาคม 2554 (5) โครงการเศรษฐก จสร างม ลค า ม หน วยงานไทยท เป นเจ าภาพ ได แก ส าน กงานคณะกรรมการ พ ฒนาการเศรษฐก จและส งคมแห งชาต (ส าน กพ ฒนาข ดความสามารถในการแข งข นทางเศรษฐก จ) ส าน กงาน บร หารและพ ฒนาองค ความร (ศ นย สร างสรรค งานออกแบบ - TCDC) และหน วยงานญ ป นท เป นเจ าภาพ ได แก องค การส งเสร มการค าต างประเทศของญ ป น (JETRO) โดยท ผ านมา TCDC และ JETRO ได ร วมก นจ ดท า รายงานการศ กษาอ ตสาหกรรมโรงแรมขนาดเล กท ต งอย ในช มชน (เร ยวค ง) ซ งเป นอ ตสาหกรรมท ม การใช ว ตถ ด บท องถ นมาผสมผสานก บว ฒนธรรมในการสร างค ณค าและม ลค า ตลอดจนม การหาร อความเป นไปได การ จ ดส งผ เช ยวชาญมาฝ กอบรมการบร หารจ ดการเร ยงค งในด านความสะอาด มาตรฐานการให บร การ และการ จ ดการทร พยากรท องถ น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 34

211 (6) โครงการห นส วนภาคร ฐและภาคเอกชน ม เจ าภาพฝ ายไทย ค อ ส าน กงานบร หารหน สาธารณะ (สบน.) และเจ าภาพฝ ายญ ป น ค อ กระทรวง METI โดยม เร องหล กท ไทยก บญ ป นจ ดท าความร วมม อ ก นในการพ ฒนาโครงสร างพ นฐาน เช น การศ กษาดาเน นโครงการท เก ยวก บการพ ฒนาโครงสร างพ นฐานโดยใช Public Private Partnership (PPP) และการพ จารณาความเป นไปได ท จะพ ฒนาความร วมม อระหว างภาคร ฐ และภาคเอกชนในการพ ฒนาโครงสร างพ นฐาน เช น โครงการเง นก รถไฟฟ าสายส ม วง โครงการเง นก ก อสร าง สะพานข ามแม น าเจ าพระยา ณ จ งหว ดนนทบ ร เป นต น โดยท ผ านมา ส าน กงานบร หารหน สาธารณะและ METI ได ลงนามบ นท กข อตกลงความร วมม อในเร องการพ ฒนาการลงท นแบบ PPP ในไทยเม อเด อนก นยายน 2552 เพ อสน บสน นความร วมม อในการพ ฒนา PPP ผ านโครงการลงท นโครงสร างพ นฐานของไทยโดยจะ ด าเน นงานร วมก นในร ปแบบคณะท างาน (Working Group for PPP Cooperation) และร ฐบาลญ ป นย งได สน บสน นในเร องค าใช จ ายในการศ กษาการพ ฒนาการลงท นแบบ PPP ในไทย (7) โครงการความร วมม อด านอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม เจ าภาพฝ ายไทย ได แก สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม และกรมส งเสร มการส งออก และเจ าภาพ ฝ ายญ ป น ได แก กระทรวง METI สมาพ นธ ส งทอญ ป น (Japan Textile Federation JTF) และสมาคมผ น าเข าส งทอญ ป น (Japan Textile Importer Association - JTIA) โดยโครงการความร วมม อด านอ ตสาหกรรม ส งทอและเคร องน งห มม ว ตถ ประสงค เพ อส งเสร มผล ตภ ณฑ ของอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทย ร วมก นอ านวยความสะดวกการลงท นด านเทคโนโลย ของอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มของญ ป นในไทย เสร มสร างความแข งแกร งด านเทคโนโลย อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทยและญ ป น และสน บสน นการ จ ดต งศ นย ว จ ยและพ ฒนาของไทยและโรงงานทดลองด านส งทอ ตลอดจนญ ป นจะจ ดส งผ เช ยวชาญเพ อ ควบค มด แลการฝ กอบรมและป อนข อม ลแก ไทยเพ อเป นประโยชน ในการผล ต ท ผ านมา ไทยก บญ ป นม การดาเน นโครงการต าง ๆ ร วมก นมาน บต งแต ป 2552 ได แก (1) การพ ฒนา ผล ตภ ณฑ และการเข าส ตลาดญ ป น โดย METI สน บสน นการจ ดท าโครงการส มมนาฝ กอบรมโดยส งผ เช ยวชาญ จากญ ป นมาให ความร แก ผ ประกอบการไทย และสน บสน นคนไทยในการศ กษาด งานด านส งทอและแฟช นใน ญ ป น (2) การพ ฒนาศ กยภาพในการฟอกย อม โดย METI จ ดส งผ เช ยวชาญด านการฟอกย อมมาพ ฒนา ประส ทธ ภาพการฟอกย อมของไทยให ม ความแม นย ามากข นจนท าให ผ ประกอบการสามารถผล ตส นค าเข าส ตลาดญ ป นภายใต มาตรฐานท ล กค าต องการได (3) การพ ฒนาผล ตภ ณฑ ภายใต NFD (NFTTI Fabric Development) โดย METI จ ดส งผ เช ยวชาญมาช วยพ ฒนาผล ตภ ณฑ ส งทอและเคร องน งห มเพ อสร างความ เข าใจถ งความต องการตลาด การพ ฒนาส นค าไทยให ตรงก บฤด กาลและตรงก บกล มล กค าเป าหมายท ช ดเจน (4) โครงการความช วยเหล อทางว ชาการเพ อปร บปร งโครงสร างพ นฐานห องปฏ บ ต การทดสอบของสถาบ น พ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ (THTI Lab Testing Center) เพ อปร บระบบทดสอบส นค าของไทย และ (5) การ พ ฒนาผ าผ นและเส อผ า Spring/Summer ส าหร บตลาดญ ป นซ งม แผนด าเน นการอย างต อเน องในป 2555 และ 2556 อย างไรก ตาม น บต งแต ว นท 14 ม ถ นายน 2553 ท ประช มคณะกรรมการร ฐมนตร เศรษฐก จคร งท 6/2553 ได ม มต ถ ายโอนภารก จการก าก บด แลความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) จากกระทรวง การต างประเทศ (กรมเอเช ยตะว นออก) ไปย งกระทรวงพาณ ชย (กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ) ซ ง กระทรวงพาณ ชย ได เสนอนายกร ฐมนต ม ค าส งแต งต งคณะกรรมการก าก บการด าเน นการตามความตกลง ระหว างราชอาณาจ กรก บญ ป นส าหร บความเป นห นส วนทางเศรษฐก จ ม กรรมการ 45 คน โดยม ร ฐมนตร ว าการ กระทรวงพาณ ชย เป นประธานคณะกรรมการฯ และผ แทนจากส าน กนายกร ฐมนตร กระทรวงการคล ง กระทรวงการต างประเทศ กระทรวงอ ตสาหกรรม กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงการท องเท ยวและ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 35

212 ก ฬา กระทรวงแรงงาน กระทรวงพาณ ชย กระทรวงว ทยาศาสตร และเทคโนโลย กระทรวงศ กษาธ การ กระทรวงเทคโนโลย สารสนเทศ กระทรวงพล งงาน กระทรวงย ต ธรรม กระทรวงว ฒนธรรม กระทรวงสาธารณส ข สาน กงานอ ยการส งส ด และธนาคารแห งประเทศไทย 4.4 ป ญหาอ ปสรรคท พบหล งจากท ความตกลงฯ ม ผลใช บ งค บ จากการรวบรวมข อม ลจากแหล งท ต ยภ ม และปฐมภ ม พบว า ป ญหาอ ปสรรคท พบหล งจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บแล ว สามารถสร ปได ด งน ป ญหาด านการส งออกส นค า/บร การไทยไปญ ป น (1) ป ญหาอ นเก ดจากอ ปสรรคด านภาษ โดยส นค าส าค ญของไทยหลายรายการไม ได ร บประโยชน จากการลด/ยกเล กภาษ ของญ ป นอย างเต มท เน องจากส นค าส งออกหล กบางรายการเป นส นค าท ญ ป นไม รวมอย ในข อผ กพ นเป ดตลาดส นค า (กล ม X) เช น ข าว และแป งจากข าว และย งม ส นค า ส งออกหล กหลายรายการท เป นส นค าท ญ ป นไม ได ลดภาษ ให มากน ก เช น ปลาหม กสดแช เย นแช แข ง ไก ปร งส ก น าตาล อาหารส าเร จร ป ส งปร งรสอาหาร ผล ตภ ณฑ จากข าวสาล เส อผ าและ เคร องน งห ม เคร องหน ง รองเท า และไม อ ด เป นต น (2) ป ญหาด านการก าหนดโควตาน าเข า ส นค าของไทยหลายรายการไม สามารถส งออกได อย าง เต มท ได แก เน อส กรแปรร ป กากน าตาล แป งม นส าปะหล ง กล วย และส บปะรดสด ซ งภาคร ฐ ควรม การส งเสร มและกระต นให ภาคเอกชนไทยเร งใช ประโยชน จาก JTEPA เน องจากเป นกล ม ส นค าท ใช ว ตถ ด บเก อบท งหมดในไทย และเป นกล มส นค าท ผ ประกอบการไทย โดยเฉพาะ SME ได ร บประโยชน (3) ป ญหากฎถ นก าเน ดส นค าท ยากเก นไปท าให ไม เอ อต อการส งออก ส นค าของไทยหลายรายการ ไม สามารถปฏ บ ต ตามข อกาหนดถ นก าเน ดส นค าของญ ป นได ได แก ส นค าปลาท น ากระป องซ งต ด ป ญหาด านการไม สามารถปฏ บ ต ตามกฎว าด วยถ นกาเน ดส นค าท ระบ ว าต องใช ปลาจากเร อประมง ท จดทะเบ ยนไว ก บ IOTC ท าให ไทยไม สามารถส งออกไปญ ป นได อย างเต มท ซ งภาคเอกชนเสนอ ให เจรจาถ นกาเน ดส นค าใหม เป นใช การกาหนดพ ก ดระด บตอน (Change of Chapter - CC) โดย น าเข าว ตถ ด บปลาท น า พ ก ด จากท วโลกมาผล ตปลาท น าแปรร ปพ ก ด ได นอกจากน ย งม ส นค าอ น เช น ส งทอ เคร องน งห ม น าผลไม และแยม อ ญมณ และเคร องประด บ เคร องร บว ทย และโทรท ศน และอาหารส ตว เล ยง เป นต น ท ผ ผล ตไทยต องน าเข าว ตถ ด บจาก ประเทศท สาม (ว ตถ ด บท ไม ได ถ นก าเน ด) มาผล ต ซ งอาจท าให ไม สามารถผล ตได ตามเกณฑ ม ลค าเพ มภายใต JTEPA ท ก าหนดให ใช ว ตถ ด บภายในประเทศของภาค อย างน อยร อยละ 40 ควบค ก บการเปล ยนพ ก ดอ ตราศ ลกากร (4) ป ญหาการจ าก ดจ านวนผลไม ท ญ ป นอน ญาตให น าเข า โดยป จจ บ นอน ญาตให น าเข าเพ ยง 8 ชน ด ได แก มะม วง (พ นธ หน งกลางว น พ มเสน น าดอกไม มหาชนก และแรด) ม งค ด ทะเร ยน ส บปะรด มะพร าว กล วย สละ และมะขามหวาน เป นต น (5) ป ญหาท สภาหอการค าญ ป นเก บค าธรรมเน ยมการขอแบบฟอร มใบร บรองถ นก าเน ดส นค า (C/O) ค อนข างส ง โดยเร ยกเก บค าออกใบร บรองฯ 200 เยน/คร ง และ 500 เยน/รายการ ซ งเป น การเพ มต นท นการผล ตแก ผ นาเข าของไทย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 36

213 (6) ป ญหาน กธ รก จและผ ให บร การของไทยไม ม การใช ประโยชน จากการเป ดตลาดบร การและ ลงท นมากเท าท ควร แม ว าภายใต JTEPA ญ ป นผ กพ นเป ดตลาดให คนไทยไปลงท นถ อห นข างมาก ในประกอบธ รก จในญ ป นได เก อบท กธ รก จ ประกอบก บญ ป นม การจ ดต งศ นย อ านวยความสะดวก ให คนต างชาต เข าไปลงท น และญ ป นผ กพ นการเป ดตลาดการค าบร การให ไทยมากกว าท ผ กพ นใน WTO โดยเฉพาะการอน ญาตให คนไทยท ม ความเช ยวชาญเข าไปประกอบอาช พในญ ป นเป น ระยะเวลาไม เก น 3 ป เช น ผ ประกอบอาหารไทย ผ สอนร าไทย ผ สอนดนตร ไทย ผ สอนท าอาหาร ไทย และผ สอนภาษาไทย แต ในทางปฏ บ ต ไม ม คนไทยใช ส ทธ ประโยชน จาก JTEPA เข าไป ประกอบธ รก จในญ ป นมากน กเน องจากขาดเง นท น ประสบการณ ข อม ลการตลาด และข อม ล กฎระเบ ยบการลงท นและการทางานในเช งล ก (7) ป ญหาการไม สามารถส งคนไทยไปประกอบอาช พสปา พน กงานนวดไทย และผ ด แลผ ส งอาย ได 4 แม ว าภายใต JTEPA จะระบ ให ไทยก บญ ป นเจรจาเพ อหาทางให คนไทยท ม ค ณสมบ ต ท เหมาะสมเข าไปทางานได ก ตาม แต ในทางปฏ บ ต ในการเจรจาจะประสบความลาบาก เช น กรณ ท ไทยผล กด นให ญ ป นเป ดร บพน กงานสปาไทยและนวดไทยเข าไปท างานได แต ญ ป นอ างว าย งไม ต องการเป ดตลาดเน องจากต องการค มครองคนตาบอดท ม อาช พพน กงานนวด ป ญหาด านการนาเข าส นค า/บร การจากญ ป น ได แก (1) ป ญหาความห วงก งวลจากผ ประกอบการผล ตส นค า ท ไม ต องการให ร ฐบาลเร งลด/ยกเล กภาษ ให ญ ป น ได แก ส นค าช นส วนและอะไหล ยานยนต รถยนต ส าเร จร ป และเหล ก เน องจากกล ม ส นค าข างต นเป นส นค าท ญ ป นม ศ กยภาพในการผล ตมาก ขณะท ธ รก จของไทยม ข ดความสามารถ ในการแข งข นน อยกว า เง นท นน อย เทคโนโลย การผล ตต ากว า ท าให ผ ผล ตส นค าของไทยขอให ชะลอการเป ดตลาดเสร ให แก ญ ป น อย างไรก ตาม ส าหร บการเป ดตลาดส นค าบางรายการ ได แก เหล ก ธ รก จท เป นผ ใช เหล ก เช น ธ รก จผล ตรถยนต ธ รก จผล ตช นส วนยานยนต ธ รก จผล ต เคร องจ กรกล และธ รก จก อสร างต องการให ไทยพ จารณาเป ดตลาดส นค าเหล กให เร วข นและ ยกเล กข อกาหนดโควตา เน องจากม ความต องการใช เหล กจากญ ป นท ม ราคาถ กกว าแต ค ณภาพส ง กว าเหล กท ผล ตจากโรงงานในไทย (2) ป ญหาความห วงก งวลจากผ ประกอบการธ รก จบร การท ไม ต องการให ร ฐบาลเป ดตลาดบร การแก ญ ป น ได แก ธ รก จขนส งและโลจ สต กส ธ รก จก อสร าง และธ รก จค าส งค าปล ก ต วอย างเช น กรณ ธ รก จขนส งและโลจ สต กส ป จจ บ นม ธ รก จขนส งและโลจ สต กส ของญ ป นเป นจ านวนมากให บร การ ในไทยและน บเป นผ ถ อห นต างชาต รายใหญ ท ส ดในธ รก จโลจ สต กส ของไทย เช น ต วแทนเร อ (Shipping Agency) ต วแทนร บจ ดการขนส งส นค าระหว างประเทศ (Freight Forwarder) ต วแทนออกของร บอน ญาต (Customs Broker) สถาน ต ส นค า (Container Freight Station) 4 ในประเด นการเจรจาด านผ ด แลผ ส งอาย (Careworker) ภายใต JTEPA จะม ความเส ยเปร ยบ FTA/EPA ท ญ ป นผ กพ นเป ดตลาดก บประเทศ อ นโดน เซ ยให สามารถเข ามาทางานเป นผ ด แลผ ส งอาย ท ได ร บการร บรอง (Certified Careworker) และพยาบาลในองค การภาคร ฐและเอกชน ในญ ป นได โดยในเบ องต นจะอน ญาตให เข ามาในญ ป นได คราวละ 1 ป และต ออาย ได ไม เก น 2 คร ง ส าหร บคนอ นโดน เซ ยท ส าเร จอน ปร ญญา ระด บ 3 หร อปร ญญาท ส งกว าจากสถาบ นการศ กษาหร อมหาว ทยาล ยในอ นโดน เซ ย และเป นผ ด แลผ ส งอาย ท ได ร บการร บรองท กษะความ ชานาญโดยร ฐบาลอ นโดน เซ ย ซ งญ ป นกาหนดให ผ ด แลผ ส งอาย ด งกล าวต องเข ามาเร ยนและผ านการเร ยนหล กส ตรฝ กอบรมภาษาญ ป นไม ต ากว า 6 เด อน จากน นจะต องผ านการฝ กอบรมความร และท กษะการด แลคนส งอาย (Kaigofukushishi) จากสถาบ นสอนการด แลคนส งอาย ในญ ป น ซ งเม อได ร บการว าจ างจากหน วยงานภาคร ฐและเอกชนให ทางานเป นผ ด แลผ ส งอาย แล ว จะต องเสนอเพ อขอความเห นชอบจากกระทรวงส ขภาพ แรงงาน และสว สด การของญ ป น โดยญ ป นจะออกใบอน ญาตให ทางานได คราวละ 3 ป และต ออาย ได ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 37

214 ธ รก จขนส งส นค าข ามแดนและผ านแดน และธ รก จบร การโลจ สต กส ครบวงจร (Integrated Logistics Services) ในล กษณะของการร วมท นก บคนไทย โดยให คนไทยถ อห นข างมากและม ง ให บร การก บธ รก จของญ ป นท อย ในไทย ท งน แม ว าธ รก จของคนไทยจะม จ านวนหน วยธ รก จมาก ท ส ดในไทย แต เน องจากส วนใหญ เป นผ ประกอบการรายย อย เง นท นน อย ไม ม เคร อข ายการ บร หารงานตลอดท งโซ อ ปทาน ท าให ไม สามารถแข งข นก บธ รก จของญ ป นได ผ ประกอบการไทย และสมาคมการค าท เก ยวข องก บขนส งและโลจ สต กส จ งม ความห วงก งวลหากไทยม การเป ดตลาด บร การก บญ ป นเพ มข น ป ญหาด านการพ ฒนาความร วมม อภายใต JTEPA ก บญ ป น ได แก (1) ป ญหาม ความร วมม อจ านวนมาก เป นการท างานแบบต างคนต างท า และม ความค บหน าการ ด าเน นงานน อย เน องจากฝ ายไทยไม ได ก าหนดย ทธศาสตร ในการเสนอขอความร วมม อ ม หน วยงานท เก ยวข องจ านวนมาก ขาดการบ รณาการการท างานและขาดกลไกต ดตามผลท ม ประส ทธ ภาพ ประกอบก บม อย หลายความร วมม อหลายส วนท ไม ม ความเก ยวข องก บการยกระด บ ความส มพ นธ ทางเศรษฐก จในเช งห นส วนระหว างไทยก บญ ป น และม อย หลายความร วมม อท ไม ม ความค บหน าในการด าเน นงาน เช น ความร วมม อด านบร การทางการเง น และความร วมม อการ อน ร กษ พล งงาน และความร วมม อด านทร พย ส นทางป ญญา เป นต น 4.5 การเปร ยบเท ยบความแตกต างและประโยชน ของความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น ก บความตกลงห นส วนเศรษฐก จอาเซ ยน-ญ ป น การใช ประโยชน จากความตกลงการค าเสร ในการส งออกและนาเข าของไทยก บญ ป นม อย 2 เวท ได แก JTEPA และ AJCEP โดยกรณ ของ AJCEP เป นเวท ท อาเซ ยนรวม 10 ประเทศได ท าความตกลงการค าเสร ก บ ญ ป น ซ งลงนามเม อว นท 11 เมษายน 2551 และเร มม ผลใช บ งค บก บไทยเฉพาะเร องการค าส นค าซ งเร มลด ภาษ ระหว างไทยก บญ ป นภายใต AJCEP ต งแต ว นท 1 ม ถ นายน 2552 ป จจ บ น อาเซ ยนก บญ ป นอย ระหว าง การเจรจาเป ดตลาดการค าบร การและการลงท น รวมท งจ ดทาโครงการความร วมม อต าง ๆ ระหว างก น ในป 2554 ญ ป นได ยกเล กภาษ น าเข าส นค าให ไทยภายใต AJCEP จ านวนร อยละ ของจ านวน รายการส นค าท งหมด ขณะท ไทยยกเล กภาษ น าเข าส นค าให ญ ป นภายใต AJCEP จ านวน โดยภายใต ป ส ดท ายตารางข อผ กพ นการลดภาษ AJCEP ในว นท 1 เมษายน 2561 น น ญ ป นจะยกเล กภาษ น าเข าให ไทย ร อยละ ของรายการส นค าท งหมด และไทยจะยกเล กภาษ น าเข าให ญ ป นร อยละ ของรายการ ส นค าท งหมด โดยในการเป ดเสร ด านการค าส นค าได ม การกาหนดร ปแบบในการลดภาษ ด งน ส นค าลดภาษ ปกต (Normal Track) จะต องลดภาษ ลดเป น 0 ภายใน 10 ป (ภายในว นท 1 เมษายน 2561) ส าหร บประเทศญ ป น ม รายการส นค าประมาณร อยละ 93 ของม ลค าการน าเข า จากอาเซ ยนในป 2548 และร อยละ 92 ของจ านวนรายการส นค าท งหมด และสมาช กอาเซ ยน เด ม 6 ประเทศ (บร ไน อ นโดน เซ ย มาเลเซ ย ฟ ล ปป นส ส งคโปร และไทย) และเว ยดนาม ม รายการส นค าประมาณร อยละ 90 ของจ านวนรายการส นค าท งหมดหร อม ลค าการน าเข าจาก ญ ป นของแต ละประเทศ ส าหร บกล ม CLM ได แก ก มพ ชา ลาว และพม า ม รายการส นค าประมาณ ร อยละ 85 ของจานวนรายการส นค าท งหมดหร อม ลค าการนาเข าจากญ ป นของแต ละประเทศ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 38

215 ได แก ส นค าอ อนไหว (Sensitive List) ก าหนดให ลดภาษ ลงเหล อร อยละ 0-5 ใน 10 ป จ านวนไม เก น ร อยละ 3.8 ของม ลค าการน าเข าส าหร บประเทศญ ป น และของม ลค าการน าเข าหร อจ านวน รายการส นค าท งหมดสาหร บอาเซ ยนเด ม 6 ประเทศ ส วนเว ยดนาม จ านวนไม เก นร อยละ 4 ของ ม ลค าการนาเข าหร อจานวนรายการส นค าท งหมด และส าหร บกล ม CLM จ านวนไม เก นร อยละ 8 ของม ลค าการน าเข าหร อจ านวนรายการส นค าท งหมด โดยกล มส นค าอ อนไหวของไทยภายใต AJCEP เช น หอมใหญ หอมแดง กระเท ยม ส ม ข าวโพดเล ยงส ตว แป ง ไขม นพ ชและส ตว ขนมป ง กรอบ กรดซ ตร ก ส ผล ตภ ณฑ ด แลผ ว ไม อ ด ผล ตภ ณฑ เหล ก และผล ตภ ณฑ ส งกะส เป นต น ส นค าอ อนไหวส ง (Highly Sensitive List) หมายถ ง กล มส นค าท ย งต องได ร บการค มครองส ง ต อไป ซ งก าหนดให ลดภาษ ลงเหล อไม เก นร อยละ 50 ภายใน 10 ป 15 ป และ 18 ป ส าหร บ ญ ป นและอาเซ ยนเด ม 6 ประเทศ และกล ม CLM ตามล าด บ โดยกล มส นค าอ อนไหวส งในกรณ ของไทยภายใต AJCEP เช น กระเบ อง ห นอ อน แกรน ต น าม นหล อล น กระป กเก ยร อ ปกรณ การ จ ดระเบ ดในเคร องยนต ก นชนรถ และอ ปกรณ ก นกระเท อนในรถยนต เป นต น ส นค ายกเว น (Exclusion List) หมายถ ง กล มส นค าท จะไม น ามาลดและยกเล กภาษ ก าหนดให ญ ป นม รายการส นค าในกล มน ได ไม เก นร อยละ 1 ของม ลค าการน าเข า แต ไม ได ระบ ส ดส วนส นค า ในกล มน สาหร บสมาช กเด ม 6 ประเทศของอาเซ ยน ส าหร บกล ม CLMV ม รายการส นค ากล มน ได ไม เก นร อยละ 3 ของม ลค าการน าเข าหร อจ านวนรายการส นค าท งหมด โดยกล มส นค ายกเว นใน กรณ ของไทยภายใต AJCEP เช น ปลาสวยงาม ปลาคาร ป ข าว ถ วเหล อง น าม นปาล ม ผล ตภ ณฑ นม ไม ต ดดอก ม นฝร ง กาแฟ มะพร าวแห ง ยาส บ บ หร อ ลบ ม น และเคร องยนต แบบล กส บ เป นต น ส าหร บการพ จารณาว าส นค าท ได ถ นก าเน ดภายใต AJCEP น น สามารถแบ งออกเป น 2 กล มใหญ (1) กรณ ส นค าท ใช ว ตถ ด บจากภายในภาค AJCEP จะถ อว าได ถ นก าเน ดในประเทศภาค AJCEP เม อม ค ณสมบ ต อย างใดอย างหน ง ได แก o ส นค าท ได มาท งหมดหร อผล ตท งหมดในประเทศผ ส งออก (Wholly Obtained) หร อ o ส นค าท ผ านการผล ตท งหมดในประเทศผ ส งออกโดยใช ว ตถ ด บท ได ถ นก าเน ดจากประเทศภาค AJCEP ซ งในกรณ น ไทยจะได ประโยชน จากการสะสมถ นก าเน ดส นค าจากว ตถ ด บของ อาเซ ยนอ น โดยถ อเสม อนเป นว ตถ ด บท ได ถ นกาเน ดของไทยเอง (2) กรณ ส นค าท ใช ว ตถ ด บจากภายนอกภาค AJCEP ซ งจะถ อว าได ถ นก าเน ดในประเทศภาค AJCEP เม อม ค ณสมบ ต อย างใดอย างหน ง ได แก o กฎท วไป (General Rule) ท ระบ ว าส นค าท ผล ตในประเทศภาค ท สามารถผ านเกณฑ ม ลค าเพ มของส นค าไม ต ากว าร อยละ 40 ของ Regional Value Content ของราคา FOB หร อส นค าท ผล ตในประเทศภาค ท ม การเปล ยนแปลงพ ก ดอ ตราศ ลกากรในระด บ 4 หล ก o กฎเฉพาะรายผล ตภ ณฑ (Product Specific Rule) ท ม ประมาณร อยละ 40 ของรายการ ส นค าท งหมด หากรายการส นค าใดอย ในกล มท ม กฎถ นก าเน ดเฉพาะรายผล ตภ ณฑ จะต อง ผ านเกณฑ ตามท ก าหนดน โดยไม ค าน งถ งเกณฑ ท วไป ยกเว นกรณ ท กฎเฉพาะรายผล ตภ ณฑ ง ายกว าเกณฑ ท วไป ผ ส งออกสามารถเล อกใช กฎเฉพาะรายผล ตภ ณฑ หร อเกณฑ ท วไปก ได ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 39

216 โดยส นค าท ม ถ นกาเน ดเฉพาะรายผล ตภ ณฑ และเป นส นค าสาค ญของไทย เช น ส นค าประเภท ส งทอ รองเท า เคร องหน ง ยานยนต เหล ก เฟอร น เจอร ผล ตภ ณฑ และเกษตรแปรร ป เป นต น o เกณฑ ข นต า (De Minimis) กรณ ส นค าท ไม ได ถ นก าเน ดส นค าตามกฎเกณฑ การเปล ยนพ ก ด อ ตราศ ลกากรในระด บ 4 หล ก หร อตามกฎเฉพาะผล ตภ ณฑ ท ก าหนดให ใช การเปล ยนแปลง พ ก ดอ ตราศ ลกากรระด บ 4 หล ก ส นค าน นจะได ถ นก าเน ดส นค าตามเกณฑ ข นต า หากส นค า ด งกล าวม ม ลค าว ตถ ด บท ไม ได ถ นกาเน ดท ใช ในการผล ตไม เก นม ลค าข นต าท กาหนดไว ด งน ส นค าตอนท 16, 19, 20, 22, 23 และ และตอนท ท ใช ว ตถ ด บท ไม ได ถ น ก าเน ดส นค าตามเกณฑ การเปล ยนพ ก ดอ ตราศ ลกากรฯ ม ม ลค าไม เก นร อยละ 10 ของ ราคา FOB ส นค าตอนท 18 และ 21 ท ใช ว ตถ ด บท ไม ได ถ นก าเน ดส นค าตามเกณฑ การเปล ยนพ ก ด อ ตราศ ลกากรฯ ม ม ลค าไม เก นร อยละ 10 หร อร อยละ 7 ของราคา FOB ส นค าตอนท ต องม น าหน กของว ตถ ด บท ไม ได ถ นก าเน ดส นค าตามเกณฑ การ เปล ยนพ ก ดอ ตราศ ลกากรฯ ม ม ลค าไม เก นร อยละ 10 ของน าหน กส นค าน น ในภาพรวมท วไป หากเปร ยบเท ยบระหว าง JTEPA ก บ AJCEP พบว า การเป ดตลาดการค าส นค าของ ไทยภายใต AJCEP ไม ได มากไปกว า JTEPA ขณะเด ยวก นการเป ดตลาดการค าส นค าของญ ป นภายใต AJCEP จะ ไม ด ไปกว า JTEPA ในช วง 10 ป แรกของการใช บ งค บของความตกลงท งสองฉบ บ อย างไรก ตาม เม อเปร ยบเท ยบ JTEPA ก บ AJCEP แล ว ม ส นค าประมาณ 70 รายการท ไทยได ร บประโยชน เร วข นจากการลด/ยกเล กภาษ ของ ญ ป นภายใต AJCEP โดยส นค าส าค ญ เช น ผล ตภ ณฑ ประมง (เน อปลาแซลมอน หอยนางรมสดหร อแช แข ง ปลาหม กย กษ แห งหร อแช น าเกล อ ปลาซาร ด น และปลาแมกเคอเรลปร งแต ง) ผล ตภ ณฑ อาหารแปรร ป (ปลาหม กปร งแต ง ผงโกโก เบเกอร บางประเภท) ผล ตภ ณฑ ป โตรเคม ข นปฐม ไม อ ด และไม แปรร ป เป นต น รวมท งสามารถใช ประโยชน จากการสะสมถ นกาเน ดส นค าจากว ตถ ด บภายในอาเซ ยนเพ อส งออกไปญ ป น 4.6 การเปร ยบเท ยบความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป นก บความตกลงการค าเสร อ น ๆ ท ญ ป นทาก บประเทศค แข งทางการค าของไทย ญ ป นม นโยบายเช งร กในการจ ดท าความตกลงการค าเสร (FTA) และความตกลงห นส วนเศรษฐก จ (EPA) โดยป จจ บ นญ ป นได จ ดทา FTA และ EPA แล ว ด งน (1) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จอาเซ ยน-ญ ป น (AJCEP) ม ผลใช บ งค บก บญ ป นเม อธ นวาคม 2551 และไทยเม อม ถ นายน 2552 (2) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-บร ไน (BJEPA) ม ผลใช บ งค บเม อกรกฎาคม 2551 (3) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-อ นโดน เซ ย (JIEPA) ม ผลใช บ งค บเม อพฤษภาคม 2551 (4) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-มาเลเซ ย (JMEPA) ม ผลใช บ งค บเม อกรกฎาคม 2549 (5) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-ฟ ล ปป นส (JPEPA) ม ผลใช บ งค บเม อธ นวาคม 2551 (6) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-ส งคโปร (JSEPA) ม ผลใช บ งค บเม อพฤศจ กายน 2549 (7) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) ม ผลใช บ งค บเม อพฤศจ กายน 2550 (8) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-เว ยดนาม (JVEPA) ม ผลใช บ งค บเม อต ลาคม 2552 (9) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-ช ล (JCEPA) ม ผลใช บ งค บเม อก นยายน 2550 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 40

217 (10) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-เม กซ โก (JUMSEPA) ม ผลใช บ งค บเม อเมษายน 2548 (11) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-อ นเด ย (IJCEPA) ม การลงนามเม อก มภาพ นธ 2554 และคาด ว าจะม ผลใช บ งค บภายในป 2554 (12) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-เปร ม การลงนามเม อพฤษภาคม 2554 และคาดว าจะม ผลใช บ งค บภายในป 2554 (13) ความตกลงห นส วนเศรษฐก จญ ป น-สว ตเซอร แลนด ม ผลใช บ งค บเม อก มภาพ นธ 2552 นอกจากน ญ ป นย งอย ระหว างการเจรจาเพ อจ ดทาความตกลงห นส วนเศรษฐก จ (EPA) ก บออสเตรเล ย เกาหล ใต และมองโกเล ย ตลอดจนย งม การทาตกลงค มครองการลงท นทว ภาค (BIT) ก บประเทศต าง ๆ ได แก เปร อ ซเบก สถาน ลาว ก มพ ชา เว ยดนาม เกาหล ใต ปาก สถาน มองโกเล ย ร สเซ ย บ งคลาเทศ ฮ องกง ต รก จ น ศร ล งกา และ อ ย ปต นอกจากน ป จจ บ นญ ป นย งให ความสนใจผล กด นการเจรจา FTA/EPA ภายใต กรอบ Trans Pacific Strategic Economic Partnership Agreement (TPP) และกรอบอาเซ ยน+6 (Comprehensive Economic Partnership for East Asia - CEPEA) โดย FTA/EPA ท ญ ป นท าก บประเทศต าง ๆ สอดคล องก บความตกลง WTO ท งด านการตลาดส นค าและบร การ และม การจ ดท าความร วมม อหลากหลายสาขาครอบคล มมากกว าท จะเน นเฉพาะการเป ดเสร แต เพ ยงอย างเด ยว โดยกรณ ของการเป ดตลาดการค าส นค าของญ ป น น น เน องจาก ญ ป นเป นประเทศท ม การเป ดเสร ในระด บส ง อ ตราภาษ เฉล ยค อนข างต ามาก อย างไรก ตาม ม ส นค าท ญ ป นไม เป ดตลาดให ประเทศท จ ดทา FTA/EPA ได แก กล มส นค าเกษตรประเภทข าวสาล และเมสล น ข าวบาร เลย ข าว รวมท งก าหนดก าแพงภาษ น าเข าส งในส นค าเกษตรบางประเภท เช น เน อว ว หน งด บ กล วย ส ม และอาหาร เช น หมากฝร ง ผงโกโก ผล ตภ ณฑ นม อาหารปร งแต งท ใช เล ยงทารก ขนมป งข ง ไอศคร ม น าส บปะรด และ น าส ม ส วนด านการเป ดตลาดส นค าอ ตสาหกรรม น น อ ตราภาษ ส วนใหญ ของญ ป นจะต ามากหร อเป นศ นย ยกเว นส นค าอ อนไหวบางรายการท ย งคงภาษ นาเข าส ง เช น เคร องหน ง เส อผ า และรองเท าหน ง เป นต น ตารางท 4-3 : การเปร ยบเท ยบภาษ นาเข าในป 2554 ท ญ ป นเง อนไขการเป ดตลาดส นค าสาค ญของไทยท ญ ป นให ไทยภายใต JTEPA เท ยบก บ FTA/EPA ท ญ ป นท าก บประเทศอ น ๆ รายการส นค าส งออกของ อ ตราภาษ ท ญ ป นเร ยกเก บจากประเทศท ญ ป นทา FTA/EPA (% ของ CIF) ไทย (HS 6 หล ก) ส งคโปร มาเลเซ ย ไทย อ นโดฯ อาเซ ยน ฟ ล ปป นส เว ยดนาม อ นเด ย ยางแผ นรมคว นข นท 1 ( ) ไก แปรร ป ( ) ยางธรรมชาต ท กาหนดไว ในทางเทคน ค ( ) ปลาแช เย นแช แข ง ( ) น าตาลทรายด บ ( ) 41.5 yen/kg 41.5 yen/kg 41.5 yen/kg 41.5 yen/kg 41.5 yen/kg yes/kg (โควตา) 41.5 yen/kg เคร องคอมพ วเตอร และ อ ปกรณ ( ) รถยนต น ง ( ) ก งกระป อง ( ) ต เย นใช ในบ านเร อน ( ) น าม นเบนซ น ( ) โครงก อสร างและ yen/kg ข อว เคราะห ฟ ล ปป นส ได ประโยชน จาก EPA มากท ส ด ไทยได ประโยชน จาก EPA มากท ส ด ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 41

218 รายการส นค าส งออกของ อ ตราภาษ ท ญ ป นเร ยกเก บจากประเทศท ญ ป นทา FTA/EPA (% ของ CIF) ไทย (HS 6 หล ก) ส งคโปร มาเลเซ ย ไทย อ นโดฯ อาเซ ยน ฟ ล ปป นส เว ยดนาม อ นเด ย ส วนประกอบ ( ) โพล อะซ ท ล ( ) ก งก ลาดาแช เย นแช แข ง ( ) แผงวงจรไฟฟ า ( ) แผงวงจรไฟฟ า ( ) ด บ ก ( ) อาหารส น ขและแมว ( ) yen/kg yen/kg yen/kg yen/ kg yen/ kg yen/ kg yen/ kg yen/ kg เคร องคอมพ วเตอร และ อ ปกรณ ( ) เด กตร นและโมด ไฟด สตาร ช อ น ( ) (โควตา) เตาอบไมโครเวฟ ( ) เคร องซ กผ าและเคร องซ ก แห งและส วนประกอบ ( ) ผล ตภ ณฑ พลาสต กอ น ๆ ( ) ผล ตภ ณฑ เหล กและ เหล กกล าอ น ๆ ( ) ส งปร งแต งสาหร บใช ก บผม ( ) ข าวขาว 100% ( ) เคร องคอมเพรสเซอร ของ เคร องทาความเย น ( ) เคร องใช ไฟฟ าและ ส วนประกอบ ( ) เคร องปร บอากาศแบบแยก หน วยทาความเย น ( ) เคร องใช ไฟฟ าและ ส วนประกอบ ( ) เคร องปร บอากาศแบบแยก หน วยทาความเย น ( ) ปลาหม กสดแช เย นแช แข ง ( ) เคร องปร บอากาศแบบต ด ผน ง ( ) 402 yen/kg 402 yen/kg 402 yen/kg 402 yen/kg 402 yen/kg 402 yen/kg 402 yen/kg yen/kg ท น ากระป อง ( ) เอท ล น ( ) เลนซ สาหร บกล องถ ายร ป ( ) เศษทองแดง ( ) ข ดสายไฟรถยนต ( ) ถ งและกระสอบพลาสต ก ( ) ส วนประกอบรถยนต ( ) ข อว เคราะห มาเลเซ ยได ประโยชน จาก EPA มากท ส ด ไทยได ประโยชน จาก EPA มากท ส ด ญ ป นไม ผ กพ นเป ด ตลาด ไทยได ประโยชน จาก EPA มากท ส ด ไทยได ประโยชน จาก EPA มากท ส ด (แต ต อง ปร บปร งเร อง ROO) มาเลเซ ยได ประโยชน จาก EPA มากท ส ด ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 42

219 รายการส นค าส งออกของ อ ตราภาษ ท ญ ป นเร ยกเก บจากประเทศท ญ ป นทา FTA/EPA (% ของ CIF) ไทย (HS 6 หล ก) ส งคโปร มาเลเซ ย ไทย อ นโดฯ อาเซ ยน ฟ ล ปป นส เว ยดนาม อ นเด ย เน อปลาสดแช เย นแช แข ง ( ) เคร องม อแพทย และอ ปกรณ ( ) เลนซ อ น ๆ ( ) เลนซ กล องถ ายร ป ( ) โครงก อสร างและ ส วนประกอบ ( ) วงจรพ มพ ( ) แผงสว ทซ และแผงควบค ม กระแสไฟฟ า ( ) ส งปร งแต งสาหร บใช ก บผม ( ) ส วนประกอบเคร องร บว ทย โทรท ศน ( ) เคร องร บว ทย ( ) ส วนประกอบของ เคร องปร บอากาศ ( ) โครงก อสร างทาด วยเหล ก ( ) เน อส ตว และของปร งแต งทา จากเน อส ตว ( ) เน อปลาสดแช เย นแช แข ง ( ) ข อว เคราะห มาเลเซ ยได ประโยชน จาก EPA มากท ส ด หากเปร ยบเท ยบเง อนไขการเป ดตลาดภายใต JTEPA ก บ FTA/EPA อ น ๆ แล วในตารางท 4.3 พบว า ในรายการส นค าสาค ญท ไทยม การส งออกไปญ ป น น น EPA ท ญ ป นทาก บประเทศอ น ๆ ในอาเซ ยน และอ นเด ย ซ งเป น FTA/EPA ล าส ดท ญ ป นได ลงนามและม ผลใช บ งค บไปน น ญ ป นม การเป ดตลาดส นค าด งกล าวข างต นให ประเทศภาค ความตกลงในระด บท ใกล เค ยงก น โดย JTEPA ให แต มต อของส นค าไทย ได แก ก งกระป อง เดกทร น และโมด ไฟด สตาร ชอ น ๆ ปลาหม กแช เย นแช แข ง และท น ากระป อง ด กว า EPA ท ญ ป นท าก บประเทศอ น ขณะเด ยวก น JTEPA ม ข อเส ยเปร ยบ EPA ท ญ ป นท าก บมาเลเซ ยด านอ ตราภาษ ในกรณ ของการส งออกอาหาร ส น ขและแมว เอท ล น และเน อปลาสดแช เย นแช แข ง (HS ) และม ข อเส ยเปร ยบ EPA ท ญ ป นท าก บ ฟ ล ปป นส ด านอ ตราภาษ ในกรณ ของการส งออกน าตาลทรายด บ นอกจากน หากพ จารณาถ งส นค าอ น ๆ ท ไม ใช รายการส นค าหล กท ไทยส งออกแล ว JTEPA ม ข อ ได เปร ยบและเส ยเปร ยบ FTA/EPA อ น ๆ ข อได เปร ยบของเง อนไขการเป ดตลาดของญ ป นภายใต JTEPA เม อเท ยบก บ FTA/EPA อ น ๆ ท ญ ป นทา ก บต างประเทศ ด งน JTEPA ด กว า FTA/EPA ท ญ ป นท าก บประเทศเม กซ โกและช ล ในการส งออกเคร องในว วไปญ ป น เช น ล นว ว ต บว ว เน องจากไม ต ดป ญหาอ ปสรรคมาตรการโควตานาเข า JTEPA ด กว า FTA/EPA ท ญ ป นท าก บประเทศมาเลเซ ย บ รไน อ นโดน เซ ย ส งคโปร และ ฟ ล ปป นส ในการส งออกม นสาปะหล งเน องจากญ ป นยกเล กภาษ น าเข าให ไทย ขณะท เร ยกเก บจาก ประเทศอ นร อยละ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 43

220 JTEPA ด กว า FTA/EPA ท ญ ป นท าก บประเทศฟ ล ปป นส ในการส งออกส บปะรดอบแห งเน องจาก ญ ป นค ดภาษ ก บไทยร อยละ 3.6 ขณะท เร ยกเก บจากประเทศฟ ล ปป นส ร อยละ 5.9 ข อเส ยเปร ยบของเง อนไขการเป ดตลาดของญ ป นภายใต JTEPA เม อเท ยบก บ FTA/EPA อ น ๆ ท ญ ป นทาก บต างประเทศ ด งน ผลประโยชน ท ญ ป นให ไทยใน JTEPA ด อยกว า FTA/EPA ท ญ ป นท าก บประเทศเม กซ โกในการ ส งออกเน อส กร เน องจากเป นรายการท ไทยและญ ป นม พ นธกรณ ภายใต JTEPA ท จะต องม การ เจรจาก นใหม (Renegotiating Track) ขณะท การส งออกเน อส กรจากเม กซ โกไปญ ป นจะภาษ ภายใต โควตาร อยละ 30.8 ผลประโยชน ท ญ ป นให ไทยใน JTEPA ด อยกว า FTA/EPA ท ญ ป นท าก บประเทศมาเลเซ ยในการ ส งออกเน อเป ดสดและแช เย นแช แข ง โดยการส งออกเน อเป ดจากมาเลเซ ยไปญ ป นจะเส ยภาษ ร อย ละ 4.8 ขณะท ส งออกจากไทยจะเส ยภาษ ร อยละ 6 ขณะท ไทยได เปร ยบอ นโดน เซ ยและบร ไนจะ เส ยภาษ ร อยละ 7.2 ผลประโยชน ท ญ ป นให ไทยใน JTEPA ด อยกว า FTA/EPA ท ญ ป นท าก บประเทศมาเลเซ ยในการ ส งออกป และล อปสเตอร โดยการส งออกป และล อปสเตอร จากมาเลเซ ยไปญ ป นจะเส ยภาษ ร อยละ 1.3 ขณะท ส งออกจากไทยจะเส ยภาษ ร อยละ 2 ขณะท ไทยได เปร ยบบร ไนจะเส ยภาษ ร อยละ 2.7 ผลประโยชน ท ญ ป นให ไทยใน JTEPA ด อยกว า FTA/EPA ท ญ ป นท าก บประเทศฟ ล ปป นส ในการ ส งออกกล วย (นอกโควตา) โดยการส งออกกล วยฯ จากฟ ล ปป นส ไปญ ป นจะเส ยภาษ ร อยละ 9.6 ขณะท ส งออกจากไทยจะเส ยภาษ ร อยละ 10 ผลประโยชน ท ญ ป นให ไทยใน JTEPA ด อยกว า FTA/EPA ท ญ ป นท าก บประเทศมาเลเซ ยในการ ส งออกส ม โดยการส งออกส มจากมาเลเซ ยไปญ ป นจะเส ยภาษ ร อยละ 10.8 ขณะท ส งออกจากไทย จะเส ยภาษ ร อยละ 12.4 ขณะท ไทยได เปร ยบบร ไน อ นโดน เซ ย ฟ ล ปป นส จะเส ยภาษ ร อยละ 13.9 ผลประโยชน ท ญ ป นให ไทยใน JTEPA ด อยกว า FTA/EPA ท ญ ป นท าก บประเทศมาเลเซ ยในการ ส งออกแตงโม โดยการส งออกแตงโมจากมาเลเซ ยไปญ ป นจะเส ยภาษ ร อยละ 0 ขณะท ส งออกจาก ไทยจะเส ยภาษ ร อยละ 3.8 ขณะท ไทยได เปร ยบบร ไน อ นโดน เซ ย ฟ ล ปป นส จะเส ยภาษ ร อยละ 4.5 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 4 44

221 บทท 5 การว เคราะห ผลกระทบจาก ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น บทท 5 เป นการว เคราะห ผลกระทบ JTEPA ซ งเร มม ผลใช บ งค บต งแต ป 2550 และผลท คาดว าจะ เก ดข นในอนาคต โดยครอบคล มผลกระทบเช งปร มาณและค ณภาพ ตลอดจนการว เคราะห โอกาส อ ปสรรค ความพร อมของไทยในการแข งข นในรายสาขาส นค าเกษตร ส นค าอ ตสาหกรรม บร การ/ลงท น การจ ดซ อจ ด จ างโดยร ฐ และการจ ดทาความร วมม อทางเศรษฐก จสาขาต าง ๆ 5.1 ผลกระทบเช งปร มาณ กรอบแนวค ดและว ธ การศ กษาผลกระทบ การศ กษาใช แบบจ าลองการค าระหว างประเทศ GTAP (Global Trade Analysis Project) เพ อ ว เคราะห ผลกระทบจากการเป ดตลาดการค าภายใต กรอบ JTEPA GTAP เป นแบบจ าลอง CGE Model (Computable General Equilibrium) ท สร างข นโดยใช สมการ คณ ตศาสตร และเศรษฐม ต เพ อแสดงให เห นและเช อมโยงการม ปฏ ส มพ นธ ระหว างอ ปสงค และอ ปทานของหน วย ทางเศรษฐก จ 4 หน วย ได แก (1) ผ ผล ต (Firms or Producers) (2) ภาคคร วเร อนและภาคร ฐ (Regional Households) (3) น กลงท น (Regional Investors) และ (4) ภาคการขนส ง (Transportation Sectors) โดย ความส มพ นธ ของหน วยเศรษฐก จท ง 4 หน วยข างต นสามารถแสดงให เห นได ตามแผนภาพท 5.1 จากแผนภาพท 5-1 แบบจ าลอง GTAP สมม ต ให ภาคคร วเร อนและภาคร ฐม การใช จ ายท ถ กควบค ม โดยสมการอรรถประโยชน แบบ Cobb-Douglas Utility Function 1 ซ งเป นการก าหนดให ภาคคร วเร อนและ ภาคร ฐม การพฤต กรรมการบร โภคส นค าและบร การเพ อให ตนเองได ร บความพ งพอใจส งส ด โดยภาคคร วเร อน จะม รายจ ายเพ อซ อส นค าและบร การในส ดส วนคงท องค ประกอบของรายจ ายภาคคร วเร อนแบ งเป น 3 ประเภท ได แก (1) รายจ ายภาคเอกชน (Private Household Expenditure : PRIVEXP) (2) รายจ ายภาคร ฐ (Government Household Expenditure : GOVEXP) และ (3) รายจ ายเพ อการออม (Saving Expenditure : SAVE) โดย พฤต กรรมภาคเอกชนและภาคร ฐจะถ กควบค มโดย (1) ค าความย ดหย นของการทดแทนก น (Elasticities of Substitution) 2 (2) ค าความย ดหย นของอ ปสงค (Consumer Demand Elasticity) และ (3) สมการแบบ Constant Difference Elasticity Function (CDE) 3 โดยสมการฯ ได ถ กปร บปร งให สามารถอธ บายพฤต กรรม Cobb-Douglas function เป นร ปแบบสมการท น ยมใช ก นทางทางเศรษฐศาสตร โดยเฉพาะในภาคการผล ต (production functions) โดยเป น สมการท แสดงให เห นความส มพ นธ ระหว างปร มาณผลผล ต และปร มาณป จจ ยการผล ตท ใช โดยร ปแบบสมการน ถ กค ดค นโดย Knut Wicksell ( ) และถ กทดสอบความแม นย าทางสถ ต และเผยแพร โดย Charles Cobb และ Paul Douglas ในป โดยร ปแบบ สมการเป นด งน Y = AL α K β แต ในการศ กษาคร งน ได ประย กต สมการน เข าก บการบร โภค โดยแสดงให เห นความส มพ นธ ระหว างระด บความพ ง พอใจท ได ร บจากการบร โภค และปร มาณส นค าและบร การท บร โภค ค าความย ดหย นของการทดแทนก น ค อ ค าคงท (Parameter) ท แสดงให เห นอ ตราการทดแทนก นของการบร โภคส นค าค ต าง ๆ เช น ส นค าท ผล ต ในประเทศและส นค านาเข า ว าส นค าท งค น สามารถทดแทนก นโดยส ดส วนเท าใดโดยท เม อปร บพฤต กรรมแล วผ บร โภคย งได ร บความพ งพอใจเท าเด ม Constant Difference Elasticity Function (CDE) ค อ สมการการบร โภคแบบ Cobb-Douglas function ร ปแบบหน งท สามารถขยาย ขอบเขตการศ กษาให ผ บร โภคสามารถสร างความพ งพอใจจากการบร โภคส นค าได มากกว า 2 ชน ด โดยในการกาหนดพฤต กรรมน น ผ บร โภคจะม ร ปแบบค าความย ดหย นของการทดแทนก นเป นค าคงท ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 1

222 ผ บร โภคท เปล ยนไปเม อม การเปล ยนแปลงระด บราคา ซ งส วนหน งเก ดจากการลดมาตรการก ดก นทางการค าลง โดยเฉพาะมาตรการทางภาษ หร อเป นการเพ มความสามารถของแบบจ าลองให สามารถอธ บายต วแปรท ได ร บ ผลกระทบจากภาคการเง น เป นการเช อมโยงภาคการเง นเข าส ภาคเศรษฐก จแท จร ง แผนภาพท 5-1 : Multi-Region Open Economy with Government Intervention Regional Household PRIVEXP Private Household SAVE GOVEXP Government Global Bank VOA(endw) Endowment dw) REGINV VDPA VDGA Producer VIPA VIGA VDFA VIFA VXMD Rest of the World Household Behaviour Production Structure PRIVEXP = Private Household Expenditure GOVEXP = Government Household Expenditure VDPA = Value of Domestic purchases by Private households at Agents prices VDGA = Value of Domestic purchases by Government households at Agents prices VDFA = Value of Domestic purchases by Firms at Agents prices VIPA = Value of Import payment to the rest of the world from Private households at Agents prices VIGA = Value of Import payment to the rest of the world from Government households at Agents prices VIFA = Value of Import payment to the rest of the world from Firms at Agents prices VXMD = Value of Exports at Market prices by Destination SAVE = Saving Expenditure REGINV = Regional Investment VOA(endw) = Value of Output at Agents prices of endowment commodities Figure 7.1: Multi-Region Open Economy with Government Intervention Source: Adapted from (Hertel and Tsigas, 1997). รายได ภาคคร วเร อนและร ฐบาลท ใช ในการซ อส นค าและบร การเพ อสร างความพ งพอใจส งส ดเก ดจาก การขายป จจ ยการผล ตให ก บผ ผล ต (Firms or Producers) จากแผนภาพท 5.1 กระแสรายได แสดงโดย VOA (endw) หร อ Value of Output at Agents price of endowment commodities ผ ผล ตจะน าป จจ ยการ ผล ตน มาประกอบเข าก บว ตถ ด บข นกลางท งท ผล ตจากต างประเทศ (VIFA) และท ผล ตได ในประเทศ (VDFA) มาผล ตเป นส นค าและบร การตอบสนองให แก อ ปสงค จากภาคคร วเร อนเอกชน (VDPA) ภาคร ฐ (VDGA) และ ส งออกไปขายย งตลาดต างประเทศ(VXMD) นอกจากน ย งผล ตส นค าท นเพ อตอบสนองอ ปสงค ต อการออมและ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 2

223 การลงท น (REGINV) การต ดส นใจผล ตของผ ผล ตจะถ กก าหนดโดยค าความย ดหย น Elasticity of Substitution และ Transformation Elasticities 4 ภาคคร วเร อนสามารถซ อส นค าและบร การได ท งจากผ ผล ตในประเทศ และ/หร อน าเข าจากต างประเทศ โดยกระแสเง นท ไหลออกนอกประเทศ ได แก VIPA : Value of Import Payment from ROW by Private households at Agents Prices, VIGA : Value of Import Payment from ROW by Government households at Agents Prices ภาคสมม ต ท เร ยกว า Global Bank ท าหน าท เป นต วกลางระหว างผ ลงท นท ต องการเง นท นก บอ ปสงค ท ม ต อการออมท เก ดจากภาคคร วเร อน ภาคสมม ต น ถ กก าหนดข นเพ อสร างด ลยภาพระหว างปร มาณการออม และอ ตราผลตอบแทนจากการออมท เก ดข นในแต ละประเทศ และการต ดส นใจลงท นน ถ กก าหนดโดยร ปแบบ สมการ Constant Elasticity of Substitution (CES) Function เช นเด ยวก น ในแผนภาพท 5.1 หน วยธ รก จท ไม ได แสดงในแผนภาพน ค อ ภาคการขนส ง (Transportation Sectors) ซ งเป นหน วยสมม ต เช นเด ยวก บ Global Bank ทาหน าท สร างสมด ลระหว างปร มาณการส งออก และน าเข าจาก แต ละประเทศ โดยภาคสมม ต น จะเป ดโอกาสให ผ ทาแบบจาลองใช ศ กษาผลกระทบท เก ดข นต อภาคการค าระหว าง ประเทศ โดยท วไปแล วม ลค าของภาคสมม ต น ค านวณได จากความแตกต างระหว างม ลค าการส งออกแบบ FOB (Free On Board) ก บม ลค าการนาเข าของส นค าเด ยวก นในแบบ CIF (Cost, Insurance and Freight) การศ กษาคร งน ผ ว จ ยจ ดการฐานข อม ล GTAP version 7 ซ งเป นฐานข อม ลใหม ล าส ดท รวบรวม ตารางโครงสร างการผล ต (Input-Output Table) ของ 112 ประเทศท วโลก และ 57 ภาคการผล ต โดยผ ว จ ย จ าแนกประเทศท ศ กษาเป น 3 กล ม ได แก ประเทศไทย ประเทศญ ป น และประเทศอ น ๆ (The Rest of The World) ผ ว จ ยทาการจ ดกล มฐานข อม ล GTAP7.1 เพ อศ กษาภาคการผล ต (Production Sector) รวมท งส น 6 ภาคการผล ต (จาก 57 ภาคการผล ต) อ นได แก (1) ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล (Fishing) (2) ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม (Pork and Chicken) (3) น าตาล (Sugar) (4) ผล ตภ ณฑ เหล ก (Iron and Steel) (5) ผล ตภ ณฑ โลหะ (Metal Product) และ (6) ยานยนต และช นส วน (Motor and Parts) ซ งกล มรายการท ง 6 กล มด งกล าวเป นกล มส นค าท ไทยก บญ ป นม ม ลค าการค าระหว างก นมาก อ กท งเป น กล มส นค าท อย ในข ายท ม ความเป นไปได ส งมากท ไทยก บญ ป นต องม การเจรจาทบทวนก นเพ อเป ดตลาดให มากข นในอนาคต นอกจากน ผ ว จ ยกาหนดให แต ละประเทศม ป จจ ยการผล ต 5 ประเภทท รวมอย ในฐานข อม ล ของ GTAP ได แก (1) ท ด น (2) แรงงานไร ฝ ม อ (3) แรงงานฝ ม อ (4) ส นค าท น และ (5) ทร พยากรธรรมชาต โดยจาแนกแรงงานเป นแรงงานไร ฝ ม อและแรงงานฝ ม อจะใช ระด บการศ กษาภาคบ งค บเป นเคร องแบ งแยก ข อจาก ดของการใช แบบจาลองและการศ กษาผลกระทบ ข อจ าก ดของการใช GTAP และการศ กษาผลกระทบเช งปร มาณในการศ กษาคร งน ประกอบด วย ประเด นต อไปน (1) ข อสมม ต ของแบบจ าลอง GTAP ซ งเป นข อสมม ต ตามแนวค ดเศรษฐศาสตร Neoclassical Economics โดยม ข อสมม ต ท ส าค ญค อ ม การจ างงานเต มท ไม ม การว างงานในระบบเศรษฐก จ การปร บต วใน 4 Transformation Elasticities ค ออ กช อเร ยกของ ค าความย ดหย นของการทดแทนก น ค อ ค าคงท (Parameter) ท แสดงให เห นอ ตราการ ทดแทนก นของการผล ตส นค าชน ดหน ง โดยใช ป จจ ยการผล ตค ต าง ๆ เช น ป จจ ยการผล ตในประเทศและป จจ ยการผล ตน าเข า ว าพ จารณาว า ป จจ ยการท งค น สามารถทดแทนก นโดยส ดส วนเท าใดโดยท เม อปร บพฤต กรรมการผล ตแล วผ ผล ตย งได สามารถผล ตส นค าได จานวนเท าเด ม ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 3

224 ระบบเศรษฐก จเป นการปร บต วในระยะยาว โดยศ กษาผลจากการกระต น (Shock) ด ลยภาพเด มและผลท จะ เก ดเม อระบบเศรษฐก จปร บต วเข าส ด ลยภาพใหม แบบจ าลอง GTAP ท ใช เป นแบบจ าลอง CGE (Computable Generation Equilibrium) model ใน Generation ท 1 ด งน น จ งม ข อสมม ต ในเร องตลาดแข งข นสมบ รณ และเป นแบบจ าลองในภาวะสถ ต (Static) รวมท งร ปแบบสมการท ใช ก าหนดพฤต กรรมของหน วยต าง ๆ ใน แบบจาลองเป นสมการร ปแบบ Constant Elasticity of Substitution (CES) Function (2) แบบจ าลองท แสดงผลในเช งปร มาณ (Quantitative) โดยสมม ต ให ส นค าท ผล ตในท ก ประเทศม ล กษณะเหม อนก นท กประการ (Homogeneous) กล าวค อ สมม ต ให ค ณภาพของผลงานม ล กษณะท เหม อนก นไม ว าจะเป นส นค าท ผล ตในไทย ญ ป นหร อจากประเทศใดก ตาม ซ งในทางข อเท จจร งม ส นค าหลาย ประเภทท สามารถสร างความแตกต างระหว างก นได โดยเฉพาะกล มส นค าส าเร จร ปและก งส าเร จร ปท ม การ ออกแบบและค ณสมบ ต ทางเทคน คท แตกต างก น (3) แบบจ าลอง GTAP จะประมวลผลอย บนต วแปรทางเศรษฐก จ ภายใต ม ต ความส มพ นธ ทางเศรษฐศาสตร เท าน น โดยไม นาป จจ ยอ น ๆ เช น การเม อง การปกครอง ความม นคงของชาต ความข ดแย ง ทางความค ด ความร ส กของประชาชนเข ามารวมในการค ดค านวณแต อย างใด ด งน น ผลการประมวลตาม แบบจ าลอง GTAP จ งควรใช เป นเพ ยงเคร องม ออ างอ งทางว ชาการเท าน น โดยการก าหนดนโยบายในทาง ปฏ บ ต จะต องม การพ จารณานาผลการประมวลตาม GTAP ตามความเหมาะสมก บสภาพเศรษฐก จ ส งคม และ การเม องภายในประเทศ ด งน นในงานว จ ยฉบ บน การน าผลการว เคราะห ผลกระทบของการเป ดเสร การค า บร การเช งปร มาณไปใช จะพ จารณาควบค ก บการศ กษาผลกระทบเช งค ณภาพด วยเสมอ (4) ฐานข อม ลของแบบจ าลอง GTAP เป นการรวบรวมข อม ลตารางโครงสร างการผล ต (Input-Output Table) จาก 112 ประเทศท วโลก ด งน นความท นสม ยของฐานข อม ลจ งเป นข อจ าก ด โดย ในแบบจ าลองท ใช ในรายงานฉบ บน ตาราง Input-Output Table ของประเทศไทยเป นตารางท ท นสม ยท ส ด ค อ ตารางของป 2548 (ค.ศ. 2005) ซ งจ ดท าโดยส าน กงานคณะกรรมการพ ฒนาการเศรษฐก จและส งคม แห งชาต โดยตารางน จะม การส ารวจและปร บปร งข อม ลท ก ๆ 5 ป และส าหร บในกรณ ของประเทศอ นจะเป น ข อม ลใหม ท ส ดเท าท ประเทศน นเผยแพร ด งน น อ ตราการเปล ยนแปลงและม ลค าของผล ตภ ณฑ มวลรวม ภายในประเทศ (GDP) ท น าเสนอจ งเป นอ ตราการการเปล ยนแปลงและม ลค า GDP ของป 2548 เปร ยบเท ยบ ก บอ ตราและม ลค าท คาดว าจะเก ดข นเม อม การเปล ยนแปลงในร ปแบบต าง ๆ ท shock ในแบบจ าลอง เม อ แบบจาลองปร บต วเข าส ภาวะด ลยภาพใหม ในระยะยาว ว ธ การประมวลผลแบบจาลอง ด งท กล าวไว ในตอนต นเร องข อจ าก ดความท นสม ยของฐานข อม ลในแบบจ าลอง GTAP ซ งเป นข อม ลท ได จากตารางโครงสร างการผล ต ณ ป 2548 ซ งเป นช วงเวลาท ย งไม ได เร มใช JTEPA ด งน น ก อนท าการศ กษา คร งน ผ ว จ ยจ งต องปร บปร งฐานข อม ลเบ องต นก อน โดยเฉพาะฐานข อม ลท เก ยวก บอ ตราภาษ ท ม การบ งค บใช (Effective Tariff Rate) เน องจากฐานข อม ล GTAP อ ตราภาษ ท อย ในฐานข อม ลเด มจะเป นอ ตราภาษ ท วไปท แต ละประเทศจ ดเก บก บท กประเทศ (MFN Tariff Rate) ผ ว จ ยจ งต องใช เคร องม อ ALTERTAX เพ อปร บ ฐานข อม ลให ม อ ตราภาษ ท ท นสม ยมากข น โดยอ ตราภาษ น าเข าส นค าของภาคการผล ตในการศ กษาคร งน ได จากการค านวณของผ ว จ ยโดยใช ข อม ลภาษ ณ ป 2553 และม ลค าการน าเข าของไทยก บญ ป น ณ ป เด ยวก นเพ อค านวณหาค าอ ตราภาษ ท ม การบ งค บใช (Effective Tariff Rate) และอ ตราภาษ น แสดงใน ตารางท 5-1 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 4

225 ตารางท 5 1 : อ ตราภาษ ท ม การบ งค บใช (Effective Tariff Rate) ภาคการผล ต GTAP อ ตราภาษ นาเข าของไทยท อ ตราภาษ นาเข าของญ ป น Classification คานวณโดย ALTERTAX ท คานวณโดย ALTERTAX ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล (Fishing) % 3.4% ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม % 2.89% (Pork_Chicken) น าตาล (Sugar) % % ผล ตภ ณฑ เหล ก (Iron and Steel) % 0.00% ผล ตภ ณฑ โลหะ (Metal Product) % 0.00% ยานยนต และช นส วน (Motor and Parts) % 0.00% นอกจากการปร บฐานข อม ลอ ตราภาษ ให อย ในร ปแบบท สามารถท าการประมวลผลด วย GTAP แล ว ผ ว จ ยต องทาการประมวลผลแบบจาลองในรอบแรกเพ อรวมเอาผลของการบ งค บใช JTEPA ในรอบแรกท ได ใช ไปแล วมาเป นฐานในการคานวณไว ก อนในแบบจาลอง หล งจากน น จ งใช ผลการประมวลผลแบบจ าลองท ได มา ใช เป นฐานข อม ลท ม การปร บปร งแล วสาหร บการประมวลผลท จะเก ดข นในการศ กษาคร งน สถานการณ จาลองในการประมวลผลแบบจาลอง ในการศ กษาคร งน ผ ว จ ยได ประมวลผลแบบจ าลองในสถานการณ จ าลองใน 4 ร ปแบบแสดงด งตาราง ท 5-2 โดย สถานการณ ท 1 กาหนดให ฝ ายญ ป นยกเล กภาษ และเป ดตลาดให ส นค าผล ตภ ณฑ ปลาและอาหาร ทะเล ผล ตภ ณฑ เน อหม และเน อไก และน าตาลของไทยเข าส ตลาดได โดยไม ม ข อจ าก ด ขณะท ฝ าย ไทยยกเล กภาษ และเป ดตลาดให ส นค าผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ โลหะ ยานยนต และช นส วนให ญ ป นเข าส ตลาดได โดยไม ม ข อจาก ด สถานการณ ท 2 กาหนดให ฝ ายญ ป นยกเล กภาษ และเป ดตลาดให ส นค าผล ตภ ณฑ ปลาและอาหาร ทะเล ผล ตภ ณฑ เน อหม และเน อไก และน าตาลของไทยเข าส ตลาดได โดยไม ม ข อจ าก ด ขณะท ฝ าย ไทยยกเล กภาษ และเป ดตลาดให ส นค าผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ โลหะ และช นส วนยานยนต (ไม รวมยานยนต สาเร จร ป) ให ญ ป นเข าส ตลาดได โดยไม ม ข อจาก ด สถานการณ ท 3 กาหนดให ฝ ายญ ป นยกเล กภาษ และเป ดตลาดให ส นค าผล ตภ ณฑ ปลาและอาหาร ทะเลของไทยเข าส ตลาดได โดยไม ม ข อจ าก ด (แต ไม ยกเล กภาษ ผล ตภ ณฑ เน อหม และเน อไก และ น าตาลเน องจากเป นรายการส นค าท ญ ป นม นโยบายป ดตลาดค อนข างมาก) ขณะท ฝ ายไทยยกเล ก ภาษ และเป ดตลาดให ส นค าผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ โลหะ และช นส วนยานยนต (ไม รวมยาน ยนต สาเร จร ป) ให ญ ป นเข าส ตลาดได โดยไม ม ข อจาก ด สถานการณ ท 4 กาหนดให ฝ ายญ ป นยกเล กภาษ และเป ดตลาดให ส นค าผล ตภ ณฑ ปลาและอาหาร ทะเลของไทย และผล ตภ ณฑ เน อหม และเน อไก เข าส ตลาดได โดยไม ม ข อจ าก ด (แต ไม ยกเล กภาษ นาเข าน าตาลเน องจากเป นรายการส นค าท ญ ป นม นโยบายป ดตลาดค อนข างมาก) ขณะท ฝ ายไทย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 5

226 ยกเล กภาษ และเป ดตลาดให ส นค าผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ โลหะ และช นส วนยานยนต (ไม รวม ยานยนต สาเร จร ป) ให ญ ป นเข าส ตลาดได โดยไม ม ข อจาก ด ตารางท 5-2 : สถานการณ จ าลองท กาหนดในการประมวลผล รายการส นค าท ญ ป นยกเล กเก บภาษ ส นค านาเข าจากไทย รายการส นค าท ไทยยกเล กเก บภาษ ส นค านาเข าจากญ ป น ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล ผล ตภ ณฑ เหล ก สถานการณ ท 1 ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม ผล ตภ ณฑ โลหะ น าตาล ยานยนต และช นส วน ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล ผล ตภ ณฑ เหล ก สถานการณ ท 2 ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม ผล ตภ ณฑ โลหะ น าตาล ช นส วนยานยนต (ไม รวมยานยนต สาเร จร ป) สถานการณ ท 3 ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล เหม อนสถานการณ ท 2 สถานการณ ท 4 ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม เหม อนสถานการณ ท 2 ผ ว จ ยใช ว ธ การ Johansen ในการประมวลผลแบบจ าลอง โดยเม อประมวลผลแล ว ผลท คาดว าจะ ได ร บ ค อ ผลกระทบของการเป ดเสร การค าท ง 2 สถานการณ ท จะเก ดข นต อต วแปรทางเศรษฐก จท ส าค ญ ได แก ผลกระทบต อต วแปรทางเศรษฐก จมหภาคท สาค ญ ได แก ระด บสว สด การส งคม (Social Welfare Level) ซ งแสดงจากการเปล ยนแปลงความพ งพอใจของผ บร โภคในแบบจ าลอง และค าเท ยบเท า เม อเท ยบความพ งพอใจท เปล ยนแปลงในร ปต วเง น (Equivalent Variations) ผลกระทบของการ เป ดเสร การค าท ม ต อการขยายต วทางเศรษฐก จและ GDP ผลกระทบการเป ดเสร ต อการ เปล ยนแปลงผลตอบแทนต อผ เป นเจ าของป จจ ยการผล ต ผลกระทบต อร ปแบบการค าระหว างประเทศ ได แก อ ตราการเปล ยนแปลงในม ลค าการส งออก นาเข า และด ลการค า ผลการศ กษาผลกระทบจากการเป ดเสร การค าไทย-ญ ป น 2 สถานการณ จาลอง ผลกระทบต อต วแปรทางเศรษฐก จมหภาคท สาค ญ นอกจากการเป ดตลาดการค าจะม ผลกระทบต อการขยายต วทางเศรษฐก จและ GDP แล ว ย งส งผล กระทบต อการเปล ยนแปลงผลตอบแทนต อผ เป นเจ าของป จจ ยการผล ต และต วแปรทางเศรษฐก จมหภาคอ น ๆ ด งแสดงในตารางท 5.3 โดย GTAP แสดงให เห นผลของการเปล ยนแปลงระด บสว สด การส งคมในม ลค า เท ยบเท าก บจานวนเง นในร ปของ Equivalent Variations (EVs) โดย ต วเลขท เป นบวกแสดงว าระด บความพ ง พอใจของผ บร โภคปร บต วส งข นเท ยบเท าก บม ลค าเง นจานวนน นแล ว ตารางท 5-3 : ผลกระทบต อต วแปรเศรษฐก จมหภาคของไทย สถานการณ 1 สถานการณ 2 สถานการณ 3 สถานการณ 4 Real GDP (market prices) (%) Aggregate capital stock (%) Real private consumption (%) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 6

227 สถานการณ 1 สถานการณ 2 สถานการณ 3 สถานการณ 4 Real government consumption (%) Real investment (%) Export volumes (%) Import volumes (%) Personal Income (%) Real Saving (%) Welfare (millions$) Price of GDP (market price) (%) Export Price(%) Import Price(%) Terms of trade (%) Average price of primary factor (%) Unskilled Labour wage rate (%) Skilled Labour wage rate (%) ผลกระทบต อต วแปรเศรษฐก จมหภาคของไทยตามตารางท 5.3 สร ปได ว า ในภาพรวม การเป ดตลาด ตามสถานการณ ท 1 ส งผลต อด ต วแปรเศรษฐก จมหภาคของไทยด กว าการเป ดตลาดตามสถานการณ ท 2 3 และ 4 โดยสร ปสาระสาค ญด งน การเป ดตลาดท ง 4 สถานการณ จะส งผลด ต อการขยายต วของผล ตภ ณฑ มวลรวม ภายในประเทศท แท จร ง (Real GDP) ของไทย โดยกรณ การเป ดตลาดตามสถานการณ ท 1 จะ ช วยให Real GDP ของไทยขยายต วเพ มข นร อยละ 0.28 ซ งม ค ามากกว าสถานการณ อ น ขณะท สถานการณ ท 3 ม ค าการขยายต วของ Real GDP เพ มข นเพ ยงร อยละ 0.08 โดยการขยายต วของ Real GDP ท มากเก ดจากการม การลงท นของเอกชนขยายต วมาก (ท งการลงท นเพ มข นอ นเก ด จากการเป ดตลาดเหล กและช นส วนยานยนต ให ญ ป นท าให อ ตสาหกรรมขยายต ว และการท ญ ป น เป ดตลาดส นค าอาหารและน าตาลให ไทยมากข น ท าให การผล ตขยายต ว) การท ส งคมม การ บร โภคเพ มข น การท ร ฐบาลม การลงท นเพ มมากข น ส งคมม การออมเพ มข น อย างไรก ตาม การ เป ดตลาดตามสถานการณ ท ง 4 สถานการณ จะท าให ไทยขาดด ลการค าก บญ ป นเพ มข น เน องจาก อ ตราการขยายต วของการนาเข าจะเพ มข นมากกว าอ ตราการขยายต วของการส งออก การเป ดตลาดท ง 4 สถานการณ จะท าให สว สด การส งคม (Social Welfare) ของไทยเพ มข น ซ งเป นการประเม นสว สด การส งคมในม ลค าเท ยบเท าก บจ านวนเง นในร ปของ Equivalent Variations (EVs) โดยพบว าการเป ดตลาดตามสถานการณ ท 1 ท าให สว สด การส งคมของไทย เพ มข น 453 ล านเหร ยญสหร ฐฯ ซ งเป นม ลค าท มากกว าการเป ดตลาดตามสถานการณ อ น ๆ ขณะท สถานการณ ท 3 ทาให สว สด การส งคมของไทยเพ มข นน อยท ส ด หากพ จารณาจากอ ตราการค า (Terms of Trade) ซ งเป นอ ตราส วนเปร ยบเท ยบระหว างราคา ส นค าส งออก (ราคาเฉล ย) ต อราคาส นค าน าเข า (ราคาเฉล ย) ซ งหากอ ตราการค าม ค าส งมากจะ แสดงถ งประเทศจะได ประโยชน หร อได เปร ยบทางการค าก บประเทศอ น ซ งพบว า การเป ดตลาด ตามสถานการณ ท 1 ม ค าอ ตราการค าเพ มข นมากท ส ด โดยม อ ตราการค าเพ มข นร อยละ 0.22 ซ งมากกว าการเป ดตลาดตามสถานการณ อ น ๆ นอกจากน การท อ ตราการค าม ค าเป นบวกน น ตามทฤษฎ เศรษฐศาสตร ระหว าประเทศย งหมายความว า ไทยได ร บผลได จากการค าอ นเก ดจาก การเป ดตลาดการค า (Trade Creation Effect) มากกว าผลเส ยท เก ดจากการเบ ยงเบนการค า (Trade Diversion Effect) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 7

228 หากพ จารณาจากม มมองด านเจ าของป จจ ยการผล ต ได แก เจ าของท น และแรงงาน พบว า ใน ภาพรวมการเป ดตลาดตามสถานการณ ท 1 ท าให เจ าของป จจ ยการผล ตได ร บผลตอบแทน เพ มข นมากกว าสถานการณ อ น ๆ ท งหมด โดยการเป ดตลาดสถานการณ ท 1 ท าให การขยายต ว ของราคาของป จจ ยการผล ตพ นฐาน (Primary Factor) ผลตอบแทนของแรงงานฝ ม อและ แรงงานไร ฝ ม อมากกว าการเป ดตลาดสถานการณ อ น ๆ ผลกระทบต อร ปแบบการค าระหว างประเทศของไทย ตารางท 5-4 แสดงผลการคาดการณ ท ศทางการปร บต วของการส งออกและการน าเข าเม อม การปร บ ลดอ ตราภาษ โดยหากญ ป นม การปร บลดภาษ น าเข าผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล ผล ตภ ณฑ เน อไก และเน อ หม น าตาลให ไทย คาดว าจะท าให ไทยม ม ลค าการส งออกไปย งญ ป นมากข น ขณะเด ยวก นหากไทยม การปร บ ลดภาษ นาเข าผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ โลหะ ยานยนต และช นส วน คาดว าจะทาให ไทยม ม ลค าการน าเข าจาก ญ ป นมากข น โดยระด บการคาดการณ ท ศทางการปร บต วจะแตกต างก นไปตามสถานการณ ท กาหนด ตารางท 5-4 : คาดการณ ท ศทางการปร บต วของการส งออกและนาเข าเม อม การปร บลดอ ตราภาษ ส นค าท ไทยส งออกไปญ ป น ส นค าท ไทยน าเข าจากญ ป น สถาน- การณ 1 สถาน- การณ 2 สถาน- การณ 3 สถาน- การณ 4 สถาน- การณ 1 สถาน- การณ 2 สถาน- การณ 3 สถาน- การณ 4 ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม น าตาล + + ผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ จากเหล ก ยานยนต และช นส วน จากผลการประมวลผลแบบจ าลองร ปแบบการค าในภาพรวมของท งประเทศไทย ญ ป น และประเทศ อ น ๆตาม GTAP สร ปได ด งตารางท 5-5 ซ งเห นได ว า การเป ดตลาดสถานการณ ท 1 และสถานการณ ท 2 ท า ให ม ลค าการส งออกของไทยไปญ ป นขยายต วมากข น โดยการเป ดตลาดตามสถานการณ ท 1 ท าให ไทยส งออก ไปญ ป นเพ มข นจากเด มร อยละ และการเป ดตลาดตามสถานการณ ท 2 ท าให ไทยส งออกไปญ ป นเพ มข น จากเด มร อยละ ขณะเด ยวก นการเป ดตลาดสถานการณ ท 3 และสถานการณ ท 4 ซ งจากการคาดการณ เบ องต นตามตารางท 5.4 คาดว าจะท าให การส งออกของไทยเพ มข น อย างไรก ตาม เน องจากสถานการณ ท 3 และ 4 ไม รวมการเป ดตลาดน าตาลของญ ป น ทาให ไทยอาจได ร บประโยชน จากการเป ดตลาดมากน ก เน องจาก ผล ตภ ณฑ น าตาลเป นกล มส นค าส าค ญท ส งออกไปญ ป น ซ งป จจ บ นญ ป นม การก าหนดโควตาและผ กพ นต องน า กล บมาเจรจาใหม จ งเป นส นค าท ม ความส าค ญต อผลประโยชน ของไทยอย างมาก ขณะเด ยวก นการเป ดตลาดท ก สถานการณ ของไทยจะทาให ม การขยายต วของส นค านาเข าจากญ ป น โดยเฉพาะการเป ดตลาดสถานการณ ท 1 นอกจากน ในภาพรวมเม อพ จารณาภาพรวมพลว ตรผลกระทบต อการค าของไทย ญ ป น และประเทศ อ น ๆ ท ม ต อไทย พบว า การเป ดตลาดสถานการณ ท 1 และ 3 จะท าให ไทยม การขยายต วของการน าเข ามาก ข น ส วนการเป ตดลาดท กสถานการณ (ยกเว นสถานการณ ท 1) ท าให ไทยม การขยายต วของการส งออกท วโลก เพ มข น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 8

229 ตารางท 5-5 : ผลกระทบต อภาวะการค าต างประเทศตามสถานการณ ท 1 ถ ง 4 (หน วย เปอร เซ นต ) สถานการณ 1 ประเทศผ นาเข า ไทย ญ ป น ประเทศอ น ๆ รวม ไทย ประเทศ ญ ป น ผ ส งออก ประเทศอ น ๆ รวม สถานการณ 2 ประเทศผ นาเข า ไทย ญ ป น ประเทศอ น ๆ รวม ไทย ประเทศ ญ ป น ผ ส งออก ประเทศอ น ๆ รวม สถานการณ 3 ประเทศผ นาเข า ไทย ญ ป น ประเทศอ น ๆ รวม ไทย ประเทศ ญ ป น ผ ส งออก ประเทศอ น ๆ รวม สถานการณ 4 ประเทศผ นาเข า ไทย ญ ป น ประเทศอ น ๆ รวม ไทย ประเทศ ญ ป น ผ ส งออก ประเทศอ น ๆ รวม ตารางท 5-6 แสดงแนวโน มการค าระหว างประเทศไทยและญ ป น (พ จารณาเฉพาะเพ ยงสองประเทศ) จาแนกตามรายส นค าท กาหนดไว ในสถานการณ การเป ดตลาดท 1 ถ ง 4 ซ งพบว า การท ญ ป นเป ดตลาดให ไทย อย างไม ม ข อจาก ดด านภาษ และมาตรการท ม ใช ภาษ จะทาให ม ลค าการส งออกของไทยไปญ ป นในผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล ผล ตภ ณฑ เน อไก และเน อหม และเพ มข นท กรายการ โดยน าตาลจะเป นกล มท ม อ ตรา การขยายต วมากท ส ด รองลงมา ค อ ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม และผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล ตามลาด บ ขณะเด ยวก น การท ไทยเป ดตลาดให ญ ป นอย างไม ม ข อจ าก ดด านภาษ และมาตรการท ม ใช ภาษ จะ ทาให ม ลค าการน าเข าจากญ ป นในส นค าผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ โลหะ และยานยนต ช นส วนเพ มข นท ก รายการ โดยส นค ายานยนต และช นส วนจะเป นกล มท ม อ ตราการขยายต วของการนาเข ามากท ส ด รองลงมา ค อ ผล ตภ ณฑ เหล ก และผล ตภ ณฑ โลหะ ตามลาด บ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 9

230 ตารางท 5-6 : แนวโน มการค าระหว างประเทศไทยและญ ป นจาแนกตามรายส นค า (หน วย-เปอร เซ นต ) สถานการณ ผล ตภ ณฑ ปลาฯ ผล ตภ ณฑ เน อไก และหม น าตาล ผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ โลหะ ยานยนต และ ช นส วน ไทยส งออกไปญ ป น สถานการณ สถานการณ สถานการณ สถานการณ ไทยนาเข าจากญ ป น สถานการณ สถานการณ สถานการณ สถานการณ ด ลการค าของไทย สถานการณ สถานการณ สถานการณ สถานการณ ท มา : จากการประมวลผลโดย GTAP สาหร บภาพรวมการค าของประเทศไทยท เก ดข นก บตลาดโลกสามารถน าเสนอตามตารางท 5-7 ซ งจะ เห นได ว า ในภาพรวมแล ว ในการเป ดตลาดในท กสถานการณ ท ก าหนดท ง 4 สถานการณ ข างต นน น ไทยม แนวโน ม ประสบภาวะขาดด ลการค าเพ มข น เน องจากแม จะม ม ลค าการส งออกท ปร บต วเพ มข นในหลายรายการ อาท น าตาล และผล ตภ ณฑ เน อไก และเน อหม แต เม อม ม ลค าการน าเข าท ปร บต วเพ มส งข นในอ ตราท ส งกว า โดยเฉพาะ ในรายการส นค าท ไทยปร บลดอ ตราภาษ น าเข าให ก บญ ป น ได แก ผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ โลหะ ยานยนต และช นส วน ทาให ไทยม แนวโน มขาดด ลการค าก บประเทศญ ป นและประเทศอ นในโลกในอ ตราท ส งข น สถานการณ ผล ตภ ณฑ ปลาฯ ตารางท 5-7 : แนวโน มการค าระหว างประเทศไทย และตลาดโลก ผล ตภ ณฑ เน อไก และหม น าตาล ผล ตภ ณฑ เหล ก ผล ตภ ณฑ โลหะ ยานยนต และ ช นส วน ไทยส งออกไปญ ป น สถานการณ สถานการณ สถานการณ สถานการณ ไทยนาเข าจากญ ป น สถานการณ สถานการณ สถานการณ สถานการณ ด ลการค าของไทย สถานการณ สถานการณ สถานการณ สถานการณ ท มา : จากการประมวลผลโดย GTAP รวม รวม ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 10

231 5.2 ผลกระทบเช งค ณภาพและความพร อมของไทยในการแข งข นในรายสาขา การค าส นค า ภายหล งจากท ไทยก บญ ป นได ทา JTEPA มาต งแต ว นท 1 พฤศจ กายน 2550 ซ งไทยตกลงลดภาษ เป น ร อยละ 0 สาหร บส นค าจ านวนร อยละ 31.1 ในว นท 1 พฤศจ กายน 2550 และจะทยอยลดภาษ เป นร อยละ 0 ส าหร บส นค าจ านวนร อยละ 97.6 ในว นท 1 เมษายน 2560 ส วนฝ ายญ ป นตกลงจะลดภาษ เป นร อยละ 0 สาหร บส นค าจานวนร อยละ 86.1 ในว นท 1 พฤศจ กายน 2550 ให ฝ ายไทยและจะทยอยลดภาษ เป นร อยละ 0 สาหร บส นค าจานวนร อยละ 91.2 ในว นท 1 เมษายน 2560 หล งจากท JTEPA ม ผลใช บ งค บต งแต ว นท 1 พฤศจ กายน 2550 เป นต นมา พบว า JTEPA ช วยให ไทยก บญ ป นได ร บประโยชน จากการลด/ยกเว นภาษ ระหว างก นท าให ต นท นการค าระหว างก นลดลงและม ม ลค าการค าขยายต วเพ มข นอย างต อเน อง โดยม ม ลค าการค าเฉล ยเพ มข นร อยละ 34.2 เม อเท ยบก บก อนท า JTEPA กล าวค อ ในช วง 4 ป ก อน JTEPA ม ผลใช บ งค บ ( ) ไทยก บญ ป นม ม ลค าการค ารวมเฉล ย 37.1 พ นล านเหร ยญสหร ฐฯ โดยไทยส งออกไปญ ป นม ม ลค าเฉล ย 14.1 พ นล านเหร ยญสหร ฐฯ และนาเข าเฉล ย 23.0 พ นล านเหร ยญสหร ฐฯ อย างไรก ตาม ในช วง 4 ป หล ง JTEPA ม ผลใช บ งค บ ( ) ไทยก บญ ป น ม ม ลค าการค ารวมเฉล ย 49.8 พ นล านเหร ยญสหร ฐฯ โดยไทยส งออกไปญ ป นม ม ลค าเฉล ย 18.6 พ นล าน เหร ยญสหร ฐฯ และนาเข าเฉล ย 31.2 พ นล านเหร ยญสหร ฐฯ ส นค าส งออกไทยท ได ร บประโยชน จาก JTEPA ครอบคล มท งส นค าเกษตรและส นค าอ ตสาหกรรม โดยส นค าเกษตร ได แก ส นค าประมง ผ กและผลไม ไก อาหารส ตว กากน าตาล เน อหม โดยม ส นค าท ญ ป น จะนากล บมาเจรจาใหม ได แก น าตาลทรายด บ ส บปะรดกระป อง และแป งม นส าปะหล งด บ ส วนส นค าเกษตร ท ส าค ญบางรายการท ญ ป นยกออกจากการเจรจา ได แก ข าวและผล ตภ ณฑ ท ท าจากข าว นมและผล ตภ ณฑ ส นค าท ม ส วนผสมของแป งและน าตาลในอ ตราส วนท ส ง และส นค าท จ าหน ายโดยร ฐบาล เช น ข าว ข าวสาล และข าวบาร เลย ส วนส นค าอ ตสาหกรรมท ไทยได ประโยชน เช น ส งทอและเคร องน งห ม รองเท าและเคร อง หน ง ผล ตภ ณฑ พลาสต ก สารเคม และเคม ภ ณฑ และอ ญมณ และเคร องประด บ ขณะเด ยวก น ส นค าส งออก ส าค ญของญ ป นท ไทยจะต องเป ดตลาดการน าเข าให ญ ป นครอบคล มท งส นค าเกษตรและส นค าอ ตสาหกรรม โดยส นค าของไทยท จะได ร บผลกระทบจากการเป ดตลาดด งกล าว ได แก เหล กและผล ตภ ณฑ เหล ก (แผ น เหล กร ดเย น แผ นเหล กช บด บ ก แผ นเหล กช บโครเม ยม และท อเหล ก) ช นส วนยานยนต ท น ามาใช ประกอบ รถยนต (กระป กเก ยร ห ามล อ และระบบข บเคล อน) และม ส นค าท ไทยจะน ากล บมาเจรจาใหม ก บญ ป น เช น ยานยนต ขนาดต ากว า 3,000 ซ ซ นอกจากน ภายใต JTEPA ไทยได ผ กพ นจะยกเล กภาษ ช นส วนยานยนต OEM ท นาเข าจากญ ป นภายหล งจากท AFTA ม ผลส นส ด (AFTA Completion) ซ งจะท าให ญ ป นได ประโยชน จากการลด/ยกเล กภาษ ช นส วนยานยนต มากข น และอาจม ผลกระทบต อธ รก จช นส วนยานยนต ของไทย ไทยย งม การเป ดตลาดภายใต ความตกลงห นส วนเศรษฐก จอาเซ ยน-ญ ป น (AJCEP) ซ งม ผลใช บ งค บก บ ไทยเม อว นท 1 ม ถ นายน 2552 โดยในส วนท เก ยวก บการเป ดตลาดส นค าภายใต AJCEP ไทยตกลงจะลดภาษ ร อยละ 0 ส าหร บส นค าจ านวนร อยละ 30.9 ในว นท 1 ม ถ นายน 2552 และจะทยอยลดภาษ เป นร อยละ 0 ส าหร บส นค าจ านวนร อยละ 86.2 ในว นท 1 เมษายน 2561 ส วนฝ ายญ ป นตกลงจะลดภาษ เป นร อยละ 0 สาหร บส นค าจานวนร อยละ 85.5 ในว นท 1 ธ นวาคม 2551 และจะทยอยลดภาษ เป นร อยละ 0 ส าหร บส นค า จ านวนร อยละ 90.2 ในว นท 1 เมษายน 2561 ซ งในภาพรวม ท งไทยและญ ป นต างไม ได เป ดตลาดภายใต AJCEP ด ไปกว าท ผ กพ นไว ภายใต JTEPA ซ งม ผลใช บ งค บไปต แต ปลายป 2550 อย างไรก ตาม ม ส นค าบาง ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 11

232 รายการท ไทยได ร บประโยชน เพ มเม อเปร ยบเท ยบก บ JTEPA เช น ปลาหม กปร งแต ง ผลโกโก เน อ ปลาแซลมอนแห ง หอยนางรมสดหร อแช แข ง ข งอ อน และว ตถ ด บพลาสต กข นปฐม ผลจากการศ กษา พบว า การใช ประโยชน JTEPA ย งคงกระจ กต วอย เฉพาะผ ประกอบการรายใหญ และเป นกล มผ ประกอบการท ม การส งออกและน าเข าอย แล ว ซ งส วนใหญ เป นผ ประกอบการท ม ประสบการณ ด านการส งออกและน าเข าซ งอย ในพ นท กร งเทพฯ และปร มณฑล ภาคกลาง (อย ธยา) ภาคตะว นออก (ชลบ ร ระยอง ปราจ นบ ร ฉะเช งเทรา) ภาคตะว นออกเฉ ยงเหน อตอนล าง (นครราชส มา) เน องจากเป นพ นท อ ตสาหกรรมและพาณ ชยกรรมหล กของประเทศ โดยม ผ ส งออกบางส วนเป นก จการของญ ป นท มาลงท นท า ธ รก จผล ตส นค าอย ในประเทศไทยและส งออกกล บไปย งญ ป นอ กทอดหน ง ผ ประกอบการรายใหม และ SME ส วนใหญ ย งไม ทราบข อม ลและทราบว ธ การส งออกโดยใช ประโยชน JTEPA โดยเฉพาะ (1) ป ญหาการไม ทราบพ ก ดอ ตราศ ลกากร (2) ป ญหาไม ทราบว ธ การคานวณกฎถ นกาเน ด (3) ป ญหาความไม สะดวกในการขอหน งส อร บรองถ นกาเน ดส นค า (C/O) จากกรมการค าต างประเทศ และสาน กงานพาณ ชย ในต างจ งหว ด โดยเฉพาะในจ งหว ดท ไม ม สาน กงานการค าต างประเทศต งอย (4) ป ญหาไม ทราบข อม ลกฎกต กาการเป ดตลาดภายใต JTEPA กฎกต กาการน าเข า การส งออก ช อง ทางการจาหน าย และความต องการด านการตลาดในการส งออกส นค าไปตลาดญ ป น สาหร บผ ประกอบการรายใหญ หร อผ ประกอบการท เคยม ประสบการณ ส งออกไปตลาดญ ป นอย แล วจะ ประสบป ญหา (1) การต ความพ ก ดอ ตราศ ลกากรของเจ าหน าท ญ ป นเน องจากพ ก ดอ ตราศ ลกากรของญ ป นม 9 หล ก และป จจ บ นญ ป นอย ระหว างการปร บเปล ยนระบบ HS2002 เป น HS2007 (2) การท ญ ป นม ข อกาหนดมาตรฐานส นค าเกษตรและอ ตสาหกรรมส ง ท าให ผ ส งออกไทยต องม ภาระ ปร บปร งค ณภาพส นค าและมาตรฐานให สอดคล องก บข อกาหนดของญ ป น มาตรการเช งรร กท ผ ประกอบการไทยต องการเพ อส งเสร มการใช ประโยชน การค าเสร มากท ส ด ได แก (1) การส งเสร มผ ประกอบการไทยเข าร วมงานแสดงส นค าท ตรงก บความต องการของกล มล กค า เป าหมาย และการน าคณะไปจ บค ธ รก จ ท งกรณ ท จ ดก จกรรมงานแสดงส นค าในไทยซ งม การ เช ญค ค าชาวญ ป นเข ามา และงานแสดงส นค าในญ ป นซ งเป ดโอกาสให ผ ประกอบการไทยเข าร วม (2) การให ข อม ลด านกต กาการน าเข า การส งออก และข อม ลด านการตลาด เช น หน วยงานใน ญ ป นท ต องต ดต อเพ อการขออน ญาตน าเข าส นค า โอกาสและแนวโน มการตลาด สภาพแวดล อม การแข งข นในตลาดญ ป น ช องทางการจ ดจ าหน าย การก าหนดราคา การออกแบบผล ตภ ณฑ ท สอดคล องก บความต องการของตลาดญ ป น และพฤต กรรมผ บร โภค (3) การท ร ฐออกมาตรการภาษ และมาตรการการเง นเพ อสน บสน นการส งออกไปตลาด ต างประเทศ เช น บร การส นเช อเพ อการส งออกและการท าธ รก จในต างประเทศท ม อ ตราดอกเบ ย ต า การลดหย อนอ ตราภาษ การนาเง นได เม อนาเง นกล บเข าประเทศ (4) การเผยแพร ความร เความเข าใจท ถ กต องเร องการเป ดตลาดการค าเสร แก ผ ประกอบการ โดย จ าแนกเป นรายกล มผล ตภ ณฑ เช น ส นค าเกษตร ส นค าอ ตสาหกรรม ส นค ากล ม OTOP และ SME สหกรณ และกล มเคร อข ายอาช พในต างจ งหว ด ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 12

233 ได แก (5) การเร งเจรจาในประเด นท ต ดค าง โดยเฉพาะมาตรการส ขอนาม ยของส นค าเกษตรและอาหาร ได แก การส งออกเน อไก และกฎถ นก าเน ดส นค าส าหร บส นค าบางประเภทท ไม เอ อต อการส งออก เช น ปลาท น ากระป อง และการขอให ญ ป นเป ดตลาดส นค าเกษตร ได แก ข าว น าตาล แป ง และ กล มส นค าจากธ ญพ ชอ น ๆ ขณะท มาตรการเช งร บท ผ ประกอบการต องการมากท ส ดเพ อรองร บผลกระทบจากการเป ดการค าเสร (1) การให การสน บสน นด านการเง นแก ธ รก จท ได ร บผลกระทบ ได แก การให เง นชดเชยแก ผ ประกอบการท ได ร บผลกระทบจากการเป ดตลาด การให ความช วยเหล อด านการฝ กอบรมและ พ ฒนาเพ อยกระด บความสามารถด านการผล ตและการตลาดแก ผ ประกอบการให สามารถปร บต ว รองร บการค าเสร (2) การเก บภาษ ค าธรรมเน ยม และความเข มงวดในการตรวจส นค าท น าเข าจากต างประเทศ ได แก การเร ยกเก บค าธรรมเน ยมตอบโต การท มตลาด และการเพ มความเข มงวดในการตรวจสอบ ส นค าท นาเข าจากต างประเทศ โดยเฉพาะส นค าเกษตรและอ ตสาหกรรมท ไม ได มาตรฐานค ณภาพ ท กาหนดโดยหน วยงานภาคร ฐไทย นอกจากน คณะผ ศ กษาได ทาว จ ยภาคสนามโดยเด นทางไปเก บรวบรวมข อม ล โดยเน นสอบถามข อม ล จากหน วยงานภาคเอกชนผ น าเข าส นค าอาหารและเกษตร และหน วยงานภาคร ฐท เก ยวข อง ซ งได ร บ ข อเสนอแนะนาด งน ประเด นท เห นว าไทยควรหย บยกเจรจาเป ดเสร ก บญ ป น ขอให ไทยเจรจาก บญ ป นเพ อลดภาษ น าเข าไก แช แข งและไส กรอกหม เพ อให ส นค าไทย สามารถแข งข นด านราคาจากส นค าท ญ ป นนาเข าจากจ น ขอให กระทรวงเกษตรฯ ญ ป นยอมร บมาตรฐานไก แช เย น/แช แข งจากไก ท ผ านการตรวจสอบ จากกรมปศ ส ตว ซ งเป นไปตามมาตรฐาน OIE (องค การโรคระบาดโลก) ประเด นท ต องหย บยกเพ อจ ดทาความร วมม อ ขอให ญ ป นช วยไทยในการส งเสร มการประชาส มพ นธ ส นค าผลไม ในตลาดญ ป น ขอให ส งผ เช ยวชาญมาอบรมกฎระเบ ยบส ขอนาม ยอาหาร การถนอมอาหาร การก าจ ดแมลง ผลไม และการบรรจ ภ ณฑ ส นค าอาหารและผลไม โดยม ผ เข าร วมได แก ผ ผล ต ผ ส งออก และ หน วยงานราชการท เก ยวข องก บการผล ต การค า และการตรวจสอบค ณภาพ การส งเสร มให ญ ป นร วมท นก บคนไทยทาโรงงานผล ตอาหารแปรร ปและ Ready to Eat (ข าว จาปอนน กา) ในไทยเพ อส งกล บไปขายท ญ ป น และให คนไทยร วมม อก บคนญ ป นในญ ป นเพ อ นาอาหารไทยเข ามาขายในญ ป น การพ ฒนาความร วมม อก บญ ป นในการนาอาหารไทย/ญ ป นเพ อส งไปจ าหน ายในประเทศท สาม เช น อาเซ ยน และเอเช ยใต ส งท คนไทยต องปร บต ว การร กษาค ณภาพความปลอดภ ย การเพ มม ลค าการแปรร ปอาหาร ท กษะด านการตลาดและร ปแบบว ธ การในการท าการตลาด โดยต องปร บท งภาคร ฐและเอกชน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 13

234 หากพ จารณาส นค าท อย ในกล มท กาหนดให ไทยก บญ ป นต องทบทวนเจรจาก นใหม (ส นค ากล ม R) โดย นาม ลค าการส งออกและนาเข าส นค ากล ม R ของไทยก บญ ป นมาเปร ยบเท ยบก นโดยใช ฐานข อม ลการค าระหว าง ไทยก บญ ป นในป 2553 ซ งแสดงตามภาพท 5.2 พบว า หากไทยก บญ ป นก าหนดท าท เจรจาทบทวนการเป ด ตลาดส นค ากล ม R ท งหมด โดยกรณ ญ ป นม พ นธกรณ ต องทบทวนการเป ดตลาดให ส นค าไทยภายในเด อน เมษายน 2554 ซ งส วนใหญ เป นส นค าเกษตรและอาหาร อาท น าตาลด บ ผล ตภ ณฑ น าตาล ไส กรอก สตาร ชม น สาปะหล ง และไส กรอก เป นต น และกรณ ของไทยม พ นธกรณ ต องทบทวนการเป ดตลาดส นค ารถยนต ท กขนาด จากญ ป นภายในเด อนเมษายน 2555 ผลการว เคราะห พบว า หากไทยก บญ ป นทบทวนเป ดตลาดส นค ากล ม R ท งหมด ม ลค าการค าท ไทยจะได ร บประโยชน จากการเป ดตลาดจะมากกว าม ลค าการค าท ญ ป นได ร บ โดย กล มส นค า R ท ไทยจะได ประโยชน ได แก น าตาลด บ สตาร ชม นส าปะหล ง ไส กรอก หมากฝร ง ผล ตภ ณฑ จาก ส บปะรด ท น าแช แข ง และผล ตภ ณฑ จากน าตาล ขณะท กล มส นค า R ท ญ ป นจะได ประโยชน ได แก รถยนต ขนาด 1,500 3,000 ซ ซ นอกจากน จากข อม ลในภาพท 5-2 พบว า หากพ จารณา สถานะด ลการค าไทยก บ ญ ป นเฉพาะส นค าในกล ม R พบว า ไทยได ด ลการค า โดยไทยม การส งออกส นค ากล ม R ไปญ ป นม ลค า 412 ล านเหร ยญสหร ฐฯ ขณะท นาเข าจากญ ป น 114 ล านเหร ยญสหร ฐฯ อย างไรก ตาม หากไทยเป ดตลาดส นค ากล ม R ร ฐบาลไทยจะส ญเส ยรายได จากเง นภาษ น าเข า เน องจากไทยม การเก บภาษ น าเข ารถยนต ส าเร จร ปจากญ ป นในอ ตราส ง และหากพ จารณาจากม ลค าเง นภาษ นาเข าท ฝ ายญ ป นจะส ญเส ยจากการเร ยกเก บจากส นค าในกล ม R จะน อยกว าม ลค าเง นภาษ น าเข าท ฝ ายไทยจะ ส ญเส ย โดยญ ป นส ญเส ยรายได ภาษ นาเข าค ดเป น 76 ล านเหร ยญสหร ฐฯ เน องจากโครงสร างภาษ ของญ ป นจะ เก บภาษ น าเข ากล มส นค าอาหารและเกษตรในกล ม R ไม ส งมากน กโดยเก บส งส ดไม เก นร อยละ 25 ของราคา CIF ขณะท ฝ ายไทยจะส ญเส ยรายได จากภาษ น าเข ามากกว า โดยฝ ายไทยส ญเส ยรายได ภาษ น าเข า 91 ล าน เหร ยญสหร ฐฯ ภาพท 5 2 : ม ลค าการค าของส นค าในกล มท กาหนดให ไทยก บญ ป นผ กพ นต องเจรจาก นใหม (R) หน วย (ล านเหร ยญฯ) ม ลค าส นค ากล ม R ท ไทยส งออกไปญ ป น ม ลค าภาษ นาเข าส นค ากล ม R ท ญ ป นเร ยกเก บจากส นค าไทย ม ลค าส นค ากล ม R ท ไทยนาเข าจากญ ป น ม ลค าภาษ นาเข าส นค ากล ม R ท ไทยเร ยกเก บจากส นค าญ ป น ส นค าเด นท ญ ป นผ กพ นเจรจาทบทวนเป ดตลาดให ไทยเพ มเต ม เช น น าตาลด บ สตาร ชม นสาปะหล ง ไส กรอก หมากฝร ง ท น าแช แข ง ผล ตภ ณฑ ส บปะรด ผล ตภ ณฑ น าตาล ฯลฯ ส นค าเด นท ไทยผ กพ นเจรจาทบทวนเป ดตลาดให ญ ป นเพ มเต ม ได แก รถยนต ขนาด 1,500-3,000 ซ ซ หากพ จารณาสถานะด ลการค าไทยก บญ ป นเฉพาะส นค ากล ม R พบว า ไทยได ด ลการค าก บญ ป น ซ งการเป ดตลาดกล ม R ไทยจะได ด ลการค าก บญ ป น และเป นประโยชน ต อส นค าเกษตรและอาหารของไทย อย างไรก ตาม ร ฐบาลไทยจะส ญเส ยรายได จากเง นภาษ นาเข า เน องจากไทยเร ยกเก บภาษ น าเข า รถยนต สาเร จร ปจากญ ป นในอ ตราส ง ซ งหากพ จารณาจากเง นภาษ น าเข าท ญ ป นจะส ญเส ยจากการเร ยกเก บจากส นค าในกล ม R พบว า ญ ป นส ญเส ย รายได ภาษ น อยกว าท ไทยจะส ญเส ยรายได จากภาษ นาเข า ในภาพรวม หากพ จารณาจากการศ กษาผลกระทบเช งปร มาณและเช งค ณภาพ ไทยจ งควร พ จารณาผล กด นให ญ ป นทบทวนเจรจาเป ดตลาดในกล ม R ซ งเป นการแลกเปล ยนผลประโยชน ระหว างก น (Trade Off) ท เหมาะสมและได ประโยชน ร วมก นของท งสองฝ าย โดยไทยควรยอมเป ดตลาดส นค ารถยนต ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 14

235 ส าเร จร ปให ญ ป นเพ อแลกเปล ยนก บการท ญ ป นยอมเป ดตลาดส นค าเกษตรในกล ม R ให ไทย ซ งจะท าให เกษตรกรและกล มผ ผล ตส นค าเกษตรและอาหาร ซ งเป นสาขาท ไทยม ศ กยภาพในการผล ตและเก ยวพ นก บ ประชาชนส วนใหญ ของประเทศได ร บประโยชน ขณะเด ยวก นกล มผ ได ร บผลกระทบอาจเป นผ ผล ตรถยนต ใน ประเทศไทย โดยเฉพาะกล มผ ผล ตรถยนต จากค ายย โรปและสหร ฐอเมร กา หากพ จารณาส นค ากล มท กาหนดให ไทยก บญ ป นม โควตานาเข า (ส นค ากล ม Q) ตามภาพท 5-3 พบว า หากไทยก บญ ป นทบทวนเป ดตลาดส นค ากล ม Q เพ มเต ม แม ว าม ลค าการค าโดยรวมท ไทยจะได ประโยชน จากการเป ดตลาดจะน อยกว าม ลค าการค าท ญ ป นได ร บแต ไทยควรเสนอให ญ ป นพ จารณาทบทวนเป ด ตลาด/ขยายโควตา เน องจากส นค าบางรายการในกล ม Q เป นส นค าท ไทยม ศ กยภาพในการผล ตและ ส งออก และบางรายการเป นประโยชน ต อผ ประกอบการภายใน โดยส นค า Q ท ญ ป นได ประโยชน จากการท ไทยขยายโควตานาเข าหร อลดภาษ ลง ได แก เหล ก ซ งจะเป นประโยชน ต ออ ตสาหกรรมรถยนต และช นส วนยานยนต ของไทย กล มผ ผล ตเคร องใช ไฟฟ าในไทยจะได ร บประโยชน จากการม ต นท นว ตถ ด บท ถ กลง หร อกล วย ส บปะรด แฮมและเบคอน ท ไทยได ประโยชน จากการท ญ ป นขยายโควตาหร อลดภาษ ลง อย างไรก ตาม ท ผ านมา พบว า ผ ส งออกไทยย งม การใช ส ทธ ประโยชน การส งออกส นค าไม เต มโควตา (ยกเว นกล มผล ตภ ณฑ ส กรและ เบคอน) ซ งภาคร ฐและเอกชนไทยควรเร งใช ประโยชน ในการส งออกให เต มโควตา โดยเฉพาะกล วยและ ส บปะรดเน องจากเป นกล มตลาดท ม ศ กยภาพการเต บโตในญ ป น ภาพท 5 3 : ม ลค าการค าของส นค าในกล มท กาหนดโควตา (Q) หน วย (ล านเหร ยญฯ) ม ลค าส นค ากล ม Q ท ไทยนาเข าจากญ ป น ม ลค าภาษ นาเข าส นค ากล ม Q ท ไทยเร ยกเก บจากส นค าญ ป น ,238.0 ส นค าเด นกล ม Q ท ไทยนาเข าจากญ ป น ได แก เหล กบางน อยกว า ๔.๗๕ ม ลล เมตร ม ลค าส นค ากล ม Q ท ญ ป นนาเข าจากไทย ม ลค าภาษ นาเข าส นค ากล ม Q ท ญ ป นเร ยกเก บจากส นค าไทย ส นค าเด นกล ม Q ท ญ ป นนาเข าจากไทย ได แก กล วย ส บปะรด แฮม และเบคอน หากพ จารณาสถานะด ลการค าไทยก บญ ป นเฉพาะส นค าในกล ม Q พบว า ไทยขาดด ลการค าก บญ ป น ซ งการเป ดตลาดกล ม Q จะทาให ร ฐบาลไทยส ญเส ยรายได จากเง นภาษ นาเข ามากกว าท ญ ป นส ญเส ยจากการเร ยกเก บจากส นค าในกล ม Q จากไทย หากพ จารณาส นค าท ไทยก บญ ป นไม ผ กพ นเป ดตลาด (ส นค ากล ม X) โดยน าม ลค าการส งออกและ น าเข าส นค ากล ม X ของไทยก บญ ป นมาเปร ยบเท ยบก นแล วตามภาพท 5-4 พบว า หากไทยก บญ ป นทบทวน เป ดตลาดส นค ากล ม X เพ มเต ม (โดยขอให ญ ป นเป ดเจรจาโดยเร วท ส ดหร ออย างช าไม เก นป ท 10 ของการใช บ งค บ JTEPA หร อป 2560) ม ลค าการค าโดยรวมท ไทยจะได ร บประโยชน จากการเป ดตลาดจะมากกว า ม ลค าการค าท ญ ป นได ร บอย างมาก โดยกล มส นค า X ท ไทยจะได ประโยชน ได แก ข าว แป งท าขนม ข าวปลายห ก สตาร ชว ท และผล ตภ ณฑ ธ ญพ ช ขณะท กล มส นค า X ท ญ ป นจะได ประโยชน จะม ม ลค าไม มากน ก ได แก บ หร ซ งญ ป นม ม ลค าการส งออกมาไทยไม มาก ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 15

236 ภาพท 5 4 : ม ลค าการค าของส นค าท ไทยก บญ ป นไม ผ กพ นเป ดตลาด (X) หน วย (ล านเหร ยญฯ) ม ลค าส นค ากล ม X ท ญ ป นนาเข าจากไทย ม ลค าภาษ นาเข าส นค ากล ม X ท ญ ป นเร ยกเก บจากส นค าไทย ม ลค าส นค ากล ม X ท ไทยนาเข าจากญ ป น ม ลค าภาษ นาเข าส นค ากล ม X ท ไทยเร ยกเก บจากส นค าญ ป น ส นค าเด นกล ม X ท ญ ป นนาเข าจากไทย ได แก ข าว แป งทาขนม ข าวปลายห ก สตาร ชว ท ผล ตภ ณฑ ธ ญพ ช ส นค าเด นกล ม X ท ไทยนาเข าจากญ ป น ได แก บ หร หากพ จารณาสถานะด ลการค าไทยก บญ ป นเฉพาะส นค าในกล ม X พบว า ไทยได ด ลญ ป นอย างมาก ซ งหากญ ป นยอมร บว าจะเป ดตลาดส นค า X ให ไทยจะเป นประโยชน อย างมากต อไทย จากการประมวลผลกระทบเช งปร มาณและเช งค ณภาพสามารถประเม นความพร อมในการเจรจาเป ด ตลาดส นค าของไทยพบว า กล มส นค าท ไทยได ประโยชน และม ความพร อมในการส งออกไปตลาดญ ป น ประกอบด วย 1. ส นค ากล ม R ได แก น าตาลด บ ผล ตภ ณฑ น าม น สตาร ชม นสาปะหล ง ไส กรอก หมากฝร ง ผล ตภ ณฑ ส บปะรด และท น าแช แข ง ขณะเด ยวก นส นค าของไทยท คาดว าจะได ร บผลกระทบหากไทยเป ดตลาดให แก ญ ป น ได แก รถยนต ส าเร จร ป โดยเฉพาะรถยนต ขนาดความจ กระบอกส บใหญ ต งแต 1,500-3,000 ซ ซ การทบทวน การเจรจาส นค าในกล ม R จะท าให เกษตรกรและกล มผ ผล ตส นค าเกษตรและอาหาร ซ งเป นสาขาท ไทยม ศ กยภาพ ในการผล ตมากและเก ยวพ นก บประชาชนส วนใหญ ของประเทศได ร บประโยชน ขณะเด ยวก นกล มผ ได ร บผลกระทบ อาจเป นผ ผล ตรถยนต ในประเทศไทยซ งส วนใหญ เป นก จการของต างชาต ท เข ามาลงท นในไทยและผ ผล ตช นส วน ยานยนต เพ อป อนเข าส อ ตสาหกรรมรถยนต ในไทย 2. ส นค ากล ม Q (โควตา) โดยไทยควรผล กด นให ญ ป นทบทวนเป ดตลาด/ขยายโควตาแก ไทยเพ มข น ได แก แฮมและเบคอน กากน าตาล แป งม นส าปะหล ง เอสเตอร ร ไฟด สตาร ช และสตาร ชอ น รวมท งเจรจาให ญ ป นรวมการขยายโควตาน าเข าส บปะรดขนาดน าหน กเก น 900 กร มให ไทย ซ งเป นส บปะรดส วนใหญ ท ไทย สามารถปล กและส งออกได ตลอดจนส งเสร มให ผ ประกอบการไทยใช ประโยชน ส งออกส นค าในโควตามากข น โดยเฉพาะการส งออกกล วยและส บปะรด ขณะท พ จารณาเป ดตลาดโควตานาเข าส นค าเหล กจากญ ป นในกรณ ท เป นเหล กค ณภาพส งท ผ ประกอบการไทยไม ม ข ดความสามารถในการผล ต และเป นประโยชน ต อการลดต นท น การผล ตของผ ผล ตส นค าในประเทศท ม ความต องการใช เหล กค ณภาพส ง 3. ส นค ากล ม X ซ งเป นกล มส นค าท ญ ป นย งไม ได น ามาผ กพ นการเป ดตลาดใน JTEPA โดยควร เร ยกร องให ญ ป นผ กพ นเป ดตลาดในกล ม X ได แก ข าว แป งท าขนม ข าวปลายห ก สตาร ชว ท และผล ตภ ณฑ ธ ญพ ช ซ งเป นส นค าท ไทยม ความพร อมส งออกมาก โดยเสนอให ญ ป นพ จารณาให ม การปร บแก ความตกลง (Amendment) เพ อรวมการผ กพ นเป ดตลาดส นค าข างต นในการประช ม Joint Committee ตลอดจน เร ยกร องให น ามาเจรจาทบทวนความตกลงภายในป ท 10 หล งจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ (เด อนเมษายน 2559) ซ งตาม JTEPA กาหนดให ท งไทยก บญ ป นม การทบทวนท วไป (General Review) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 16

237 5.2.2 บร การและลงท น ในภาพรวมไทยก บญ ป นไม ได ประโยชน มากจากการเป ดตลาดการค าบร การและการลงท นภายใต JTEPA เน องจากท งไทยก บญ ป นผ กพ นเป ดตลาดต ากว าขอบเขตของกฎหมายในป จจ บ น ประกอบก บไทยม นโยบายส งเสร มการลงท นด วยการให ส ทธ ประโยชน ต าง ๆ ตามท ก าหนดโดยคณะกรรมการส งเสร มการลงท น (BOI) ท งการอน ญาตให ต างชาต ถ อห นได ในธ รก จท ร ฐบาลไทยส งเสร ม และการยกเว นภาษ น าเข า ภาษ เง นได น ต บ คคล และการน าคนต างชาต เข ามาท างานในก จการท ได ร บการส งเสร มฯ ได ท าให การใช ประโยชน จาก JTEPA ในการเข ามาลงท นและท างานในประเทศไทยม จ าก ด โดยหากประเม นผลกระทบท จะเก ดข นในแต ละ สาขาธ รก จแล วจะปรากฏผลด งน บร การธ รก จ ในส วนของสาขาบร การธ รก จ ไทยก บญ ป นจะไม ได ร บผลกระทบทางบวกและลบ JTEPA เน องจาก ไม ได ม การเป ดตลาดมากไปกว าท กฎหมายก าหนด รวมท งขอบเขตของบร การธ รก จม ความครอบคล มสาขาท หลากหลาย และโครงสร างธ รก จส วนมากเป นธ รก จขนาดกลางและย อม ไม ม ผ ประกอบการรายใดรายหน งท ม อ านาจเหน อตลาด อย างไรก ตาม ในอนาคตหากม การเจรจาเป ดตลาดเพ มเต ม สาขาย อยท อย ภายใต บร การ ธ รก จท ไทยไม ควรเป ดตลาดในระด บส งจะเป นบร การว ชาช พท ม กฎระเบ ยบเฉพาะท ไม เอ อต อการเป ดตลาด เช น ทนายความ ผ สอบบ ญช ว ศวกรโยธา ส วนบร การอ น ๆ ท ได ควรพ จารณาเป ดตลาดควรเป นบร การท ไทยม ข อจ าก ดในการพ ฒนาให สอดคล องก บความต องการของตลาด ขณะเด ยวก นญ ป นเองม ความเช ยวชาญและ หากใช การร วมท นและร วมค าก บญ ป นน าจะก อให เก ดประโยชน ท งต อเศรษฐก จโดยรวมของไทยและ ผ ประกอบการญ ป น ได แก บร การด านซอฟต แวร การว จ ยและพ ฒนาด านว ทยาศาสตร บร การทดสอบและ ว เคราะห ทางเทคน ค บร การท เก ยวเน องก บการผล ต บร การท เก ยวเน องก บการให ค าปร กษาด านว ทยาศาสตร และเทคน ค เป นต น ส วนบร การธ รก จท ไทยผ กพ นต องเจรจาทบทวนเป ดตลาดเพ มเต ม ได แก บร การให เช า และบร การซ อมบ าร ง น น หากร ฐบาลไทยพ จารณาแล ว จ าเป นต องเป ดตลาดก ควรเป ดตลาดเฉพาะบร การให เช าอ ปกรณ ท ม ความท นสม ยและเป นอ ปกรณ เฉพาะก จ และบร การซ อมบ าร งอ ปกรณ หร อยานพาหนะท ต องใช เทคโนโลย และความชานาญส ง เพ อม ให เก ดผลกระทบต อ SME บร การเทคโนโลย สารสนเทศ ญ ป นม ศ กยภาพด านบร การเทคโนโลย สารสนเทศและม ระด บการเป ดตลาดบร การเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารมากกว าไทย ประกอบก บญ ป นเป นฐานการผล ตอ ปกรณ การส อสารและเทคโนโลย สารสนเทศท ส าค ญของโลก ท าให ม ต นท นการให บร การเทคโนโลย สารสนเทศท ม ระด บถ กกว าไทย อย างไรก ตาม ภายใต JTEPA ไทยก บญ ป นจะไม ได ร บประโยชน และไม ได ร บผลกระทบมากน กจากการเป ดเสร บร การ เทคโนโลย สารสนเทศ เน องจากในภาพรวม ไทยไม ผ กพ นเป ดบร การบร การเทคโนโลย สารสนเทศท ม น ยส าค ญ ขณะท ไทยจะได ร บประโยชน จากการเป ดตลาดของญ ป นท ม ระด บการเป ดตลาดท ส งกว าไทย แต ผ ประกอบการ ไทยท จะได ร บประโยชน จะเป นผ ประกอบการขนาดใหญ เน องจากธ รก จให บร การเทคโนโลย สารสนเทศข น พ นฐานจะเป นธ รก จท ต องลงท นมาก และใช เทคโนโลย ส ง ขณะท ธ รก จเทคโนโลย สารสนเทศท เป นก จการขนาด เล ก เช น บร การท ปร กษาการต ดต งคอมพ วเตอร ฮาร ดแวร บร การประมวลผลข อม ล และบร การซอฟต แวร น น ผ ประกอบการไทยย งไม ม ศ กยภาพในการเข าไปประกอบธ รก จในญ ป น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 17

238 บร การก อสร าง ญ ป นม ศ กยภาพด านการก อสร างมากกว าไทย โดยเฉพาะโครงการขนาดใหญ ท ต องอาศ ยเทคโนโลย การก อสร างท ท นสม ย ท าให ม ความได เปร ยบอย างมากเม อเท ยบก บธ รก จไทย อย างไรก ตาม ภายใต JTEPA ไทยก บญ ป นจะไม ได ร บประโยชน และไม ได ร บผลกระทบมากน กจากการเป ดเสร บร การก อสร าง เน องจาก ป จจ บ น น กลงท นญ ป นท เข ามาร บงานก อสร างของภาคร ฐม กจะขออน ญาตกรมพ ฒนาธ รก จการค าเพ อเข ามา ถ อห นและด าเน นการให บร การก อสร างของภาคร ฐในประเทศไทยอย แล ว ขณะเด ยวก นการเป ดตลาดบร การ ก อสร างของญ ป นให ก บไทยอาจไม ม การใช ประโยชน จาก JTEPA มากน ก เน องจาก ผ ประกอบการไทยย งไม ม ศ กยภาพในการเข าไปประกอบธ รก จในญ ป น ยกเว นหากญ ป นย นยอมเป ดตลาดการท างานในธ รก จก อสร าง โดยเฉพาะแรงงานระด บเช ยวชาญและห วหน างาน บร การจ ดจาหน าย ญ ป นม ศ กยภาพด านการให บร การจ ดจ าหน ายและค าส งค าปล กมากกว าไทย ท าให ม ความได เปร ยบ อย างมากเม อเท ยบก บธ รก จไทย ท งน ไทยย งไม ควรเป ดตลาดบร การจ ดจ าหน ายอย างเต มท ก บญ ป นภายใต JTEPA เน องจากป จจ บ นไทยอย ระหว างพ จารณากฎหมายค าส งค าปล ก ซ งหากไทยผ กพ นเป ดตลาดก บญ ป น แล ว อาจทาให ไม สามารถปร บแก ร างกฎหมายค าส งค าปล กได บร การการศ กษา บร การการศ กษาน บเป นสาขาท ไทยก บญ ป นอาจม ระด บข อจ าก ดการเป ดตลาดด านการลงท นและการ ทางานของคนต างชาต ไม ส งมากน กเม อเท ยบก บสาขาอ น โดยฝ ายไทยน าจะได โอกาสมากจากการเป ดตลาดให ญ ป นมาร วมท นก บคนไทยท าธ รก จโรงเร ยนนานาชาต ว ทยาล ยอาช วะเอกชน มหาว ทยาล ยของเอกชน และ โรงเร ยนสอนภาษาญ ป น ขณะท ฝ ายญ ป นจะได ร บประโยชน จากการเป ดตลาดให คนไทยเข าไปเป นคร สอน ภาษาต างชาต ในญ ป นได ซ งการเป ดตลาดการศ กษาภายใต JTEPA จะม ผลกระทบเช งบวกมากกว าเช งลบ เน องจากการพ ฒนาการศ กษาให เจร ญก าวหน าน น จาเป นต องเป ดร บความร ในศาสตร ท หลากหลาย ท งน แนว ทางการดาเน นงานของภาคร ฐในอนาคต ควรสน บสน นการพ ฒนาความร วมม อก นในการแลกเปล ยนน กศ กษา การจ ดทาหล กส ตรร บรองมาตรฐานค ณสมบ ต ของสถานศ กษาและน กศ กษาร วมก น เพ อประโยชน ในการศ กษา ต อ และการจ ดก จกรรมหาพ นธม ตรเพ อเป นต วแทนสถาบ นเพ อประสานการเด นทางและการศ กษาให ก บ น กศ กษาต างประเทศ บร การการเง น ญ ป นม ศ กยภาพด านการให บร การการเง นและประก นภ ยมากกว าไทย ท าให ม ความได เปร ยบอย าง มากเม อเท ยบก บธ รก จไทย ด งน น ไทยย งไม ควรเป ดตลาดบร การการเง นอย างเต มท ก บญ ป นภายใต JTEPA แต ควรจ ดท าเป นความร วมม อทางการเง น โดยให ญ ป นส งผ เช ยวชาญมาเพ อยกระด บความร ความเข าใจแก อาเซ ยนด านการจ ดการสถาบ นการเง น ธ รก จประก นภ ย ธ รก จหล กทร พย และกองท นต าง ๆ ซ งจะก อให เก ด ประโยชน ร วมก นท งสองฝ าย บร การส ขภาพ ไทยม ศ กยภาพด านการให บร การส ขภาพมากกว าญ ป น ท าให ม ความได เปร ยบอย างมากหากม การ ผ กพ นการเป ดตลาด โดยเฉพาะการผล กด นให ญ ป นเป ดตลาดร ปแบบท 2 (Consumption Abroad) โดย ขอให ญ ป นท เด นทางเข ามาร บการร กษาพยาบาลในไทยสามารถน าไปเบ กค าใช จ ายร กษาพยาบาลฯ ท ประเทศ ไทยก บหน วยงานในญ ป นได ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 18

239 บร การท องเท ยว ในส วนของบร การการท องเท ยว ในภาพรวม ท งไทยก บญ ป นจะไม ได ร บผลกระทบทางบวกและลบ จากการเป ดตลาดภายใต JTEPA เน องจากไม ได ม การเป ดตลาดมากไปกว าท กฎหมายก าหนด นอกจากน พบว า หากเปร ยบเท ยบบร การท พ กแรมและร านอาหารซ งถ อเป นสาขาย อยของบร การท องเท ยว ท งไทยม ความล าบากในการเป ดตลาดการลงท นและการท างานของคนต างชาต น อยกว าการเป ดตลาดในสาขา ผ ประกอบการน าเท ยวและม คค เทศก เน องจากอาช พม คค เทศก เป นอาช พสงวนท ก าหนดให ใช คนท องถ นท ม ความร และความเข าใจในการอธ บายความเป นมาของสถานท ท องเท ยว ซ งแตกต างจากบร การท พ กแรมและ ร านอาหารท ไม ม ข อจาก ดอาช พสงวน ท งน แนวทางการด าเน นงานของภาคร ฐในอนาคต ไม ควรสน บสน นให ม การเป ดตลาดการท างานของคนต างด าวในสาขาม คค เทศก อย างไรก ตามในส วนบร การท พ กแรมและ ร านอาหาร ควรสน บสน นให เก ดการร วมท นของคนไทยก บญ ป นในธ รก จท พ กแรม รวมท งขอให ญ ป นอ านวย ความสะดวกในการเข าไปทางานเป นผ ประกอบอาหารไทยในญ ป นได มากข น บร การขนส งและโลจ สต กส หากเปร ยบเท ยบแล วบร การด านการขนส งและโลจ สต กส ของญ ป นแล วจะม ศ กยภาพมากกว าไทย เน องจากผ ประกอบการของญ ป นเป นผ น าด านการให บร การขนส งและโลจ สต กส ท ม ช อเส ยงของโลก ประกอบ ก บผ ประกอบการม เง นท นมาก เทคโนโลย ส ง และเคร อข ายในการท าธ รก จมากกว าไทย ภายใต JTEPA ไทยได ผ กพ นเป ดตลาดให คนญ ป นเข ามาถ อห นข างมากเก นกว าก งหน งได ในธ รก จให ค าปร กษาด านโลจ สต กส ซ งท ผ านมาย งไม ม น กธ รก จสนใจใช JTEPA เข ามาประกอบธ รก จให ค าปร กษาด านโลจ สต กส ในไทย เน องจาก ขอบเขตการเป ดตลาดของไทยจาก ด นอกจากน สาขาบร การขนส งและโลจ สต กส ด านอ นท ไทยผ กพ นเป ดตลาด แล วใน WTO และเวท การเจรจาต าง ๆ เช น ต วแทนร บจ ดการขนส ง บร การขนส งทางทะเล และบร การขนส ง ทางบกภายในประเทศท อย ภายใต ขอบเขตกฎหมายไทยในป จจ บ น ส าหร บบร การขนส งและโลจ สต กส ของไทยอาจประสบป ญหาไม สามารถเป ดตลาดได อย างเต มท เน องจากม ข อจ าก ดด านกฎหมายการประกอบธ รก จของคนต างด าว กฎหมายการท างานของคนต างด าว และ กฎหมายเฉพาะสาขาบร การขนส งและโลจ สต กส บางประเภท เช น กฎหมายการขนส งทางบก กฎหมายเร อไทย กฎหมายการขนส งต อเน องหลายร ปแบบ ฯลฯ ท ไม เอ อต อการอน ญาตให คนต างด าวเป นผ ประกอบการและ เป นผ ขอร บใบอน ญาต จ งทาให ผ ประกอบการขนส งและโลจ สต กส อาจไม ได ร บผลกระทบจาก JTEPA เท าท ควร การลงท นท ม ใช การบร การ หากพ จารณาด านการลงท นในภาคท ม ใช บร การ ได แก การลงท นด านการเกษตร เกษตรอ ตสาหกรรม การท าเหม องแร และอ ตสาหกรรมผล ตส นค า ในภาพรวมญ ป นก บไทยม นโยบายสอดคล องก นในการส งเสร ม การลงท นจากต างประเทศเพ อเป นกลไกในการสร างความเต บโตด านเศรษฐก จการค า อ ตสาหกรรม การจ าง งานและการสร างนว ตกรรม โดยในภาพรวม หากไทยก บญ ป นจะม การเป ดตลาดการลงท นท ม ใช บร การภายใต JTEPA น กธ รก จของไทยก บญ ป นจะไม ได ร บผลประโยชน และผลกระทบทางลบโดยตรงจากการเป ดเสร มากน ก เน องจากท งไทยก บญ ป นได ม มาตรการส งเสร มการลงท นโดยธ รก จส วนใหญ ได ส งเสร มให ต างชาต ถ อห นข างมาก อย แล ว พร อมท งม เคร องม อหลายประเภทในการส งเสร ม อาท มาตรการลดหย อนภาษ น าเข าและภาษ น ต บ คคล มาตรการอ านวยความสะดวกในการน าผ เช ยวชาญและผ บร หารต างชาต เข ามาท างาน ฯลฯ ท าให น ก ธ รก จของไทยก บญ ป นส วนใหญ ไม ใช ส ทธ ประโยชน จากการเป ดตลาดการค าในการเข าส ตลาดของภาค อ กฝ าย หน ง แต ม กจะใช การสม ครเพ อขอร บการส งเสร มจากร ฐบาลท จะให ส ทธ ประโยชน ต าง ๆ มากกว าใช ประโยชน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 19

240 จากข อตกลงการค าเสร ระหว างก น นอกจากน การท ไทยก บญ ป นเป ดตลาดการลงท นภายใต JTEPA น าจะ ส งผลด ด านจ ตว ทยาและยกระด บความเช อม นของภาคเอกชนของไทยก บญ ป น หากประเม นผลกระทบและความพร อมของไทยในการเจรจาเป ดตลาดบร การและการลงท นน น ผล จากการท JTEPA กาหนดให ไทยก บญ ป นทบทวนข อผ กพ นการเป ดตลาดการค าบร การบางสาขา ได แก บร การ ค าส งค าปล ก บร การซ อมบ าร งร กษาและซ อมแซม บร การให เช า บร การขนส งและโลจ สต กส บร การท องเท ยว บร การการเง น โทรคมนาคม และบร การด านส ขภาพ ซ งผลการว เคราะห พบว า หากไทยก บญ ป นต องเจรจา เป ดตลาดบร การและการลงท นเพ มเต ม ไทยจะอย ในฐานะเป นฝ ายร บมากกว าฝ ายร ก เน องจากไทยม กฎระเบ ยบไม เอ อต อการเป ดตลาดท งการเข ามาลงท นและการมาท างานของคนต างชาต และผ ประกอบการ ไทยโดยรวมม ความพร อมในการแข งข นน อยกว า ยกเว นสาขาบร การส ขภาพท ไทยม ความพร อมการแข งข น มากกว า หากไทยหล กเล ยงไม ได ท ต องม การเป ดตลาดเพ มเต มตามพ นธกรณ JTEPA ไทยควรพ จารณาใช ความ ตกลงการค าบร การอาเซ ยน (AFAS) และความตกลงการลงท นอาเซ ยน (ACIA) เป นพ นฐานเจรจาก บญ ป น โดย ไม ควรเป ดตลาดการค าบร การและการลงท นในระด บท เก นไปกว า AFAS และ ACIA ตลอดจนพ จารณาเล อก เป ดตลาดในสาขาบร การและการลงท นท ไทยไม ม ความช านาญ เป นสาขาท ต องใช ความร และเทคโนโลย ช นส ง และเป นสาขาท ไม ก อให เก ดการผ กขาดการแข งข น เพ อป องก นไม ให เก ดผลกระทบต อ SME ท งน สาขาท ญ ป นม ความเช ยวชาญและผ ใช บร การของไทยย งม ความต องการและไทยย งไม ม ผ ประกอบการมาก เช น บร การต อเร อ เด นระหว างประเทศขนาดใหญ ท ต องใช เทคโนโลย ช นส ง บร การเขตปลอดอากรและศ นย กระจายส นค าระหว าง ประเทศท ต ดต งอ ปกรณ ท นสม ย การผล ตเหล กต นน า การผล ตยางรถยนต และการผล ตไดโอดเร องแสง เป นต น การจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ ตลาดจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐของท กประเทศเป นตลาดท ม ม ลค าส งมากจ งได ร บความสนใจในการเจรจา การค าระหว างประเทศท งในเวท พห ภาค ภ ม ภาค และทว ภาค อย างไรก ตาม การเจรจาในห วข อน ไม ค อยม ความค บหน ามากน กเน องจากต องประสบก บป ญหาการต อต านจากประเทศก าล งพ ฒนา โดยเฉพาะประเด นท เก ยวก บการไม เล อกปฏ บ ต (Non Discrimination) โดยภายใต JTEPA ไทยก บญ ป นจะต องม การเจรจาการ จ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐในเด อนต ลาคม 2556 โดยป จจ บ น ญ ป นได เข าเป นสมาช กความตกลงการค าแบบพห ภาค ว าด วยการจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐขององค การการค าโลก (GPA-WTO) ซ ง GPA-WTO ม ว ตถ ประสงค เพ อขยาย ขอบเขตการค าระหว างประเทศกว างขวางมากข น สร างความเป นธรรม และความม ประส ทธ ภาพในการ กระบวนการจ ดซ อจ ดจ าง โดยการไม เล อกปฏ บ ต ในการจ ดซ อจ ดจ างของภาคร ฐท กระด บต งแต ร ฐบาลกลาง ร ฐบาลท องถ น และหน วยงานร ฐว สาหก จ ระหว างส นค า บร การ หร อบ คคลของชาต ตนก บของต างชาต โดย ครอบคล มส ญญาจ ดซ อจ ดจ างท กชน ดท ร ฐเป นผ ว าจ าง ได แก ส ญญาซ อ ส ญญาเช า ส ญญาจ าง ส ญญาเช าซ อ ส ญญาซ อส นค าและบร การ รวมถ งงานก อสร าง ท งน ร ฐบาลแต ละประเทศสามารถเล อกรายช อหน วยงาน ภาคร ฐท เข าร วมความตกลง GPA-WTO ได นอกจากน GPA กาหนดร ปแบบของการประกวดราคาไว 3 ว ธ โดยม เง อนไของแต ละว ธ ด งน (1) การประกวดราคาแบบเป ด (Open Bidding) ค อ การประกวดราคาท อน ญาตให ผ เสนอราคาท ก รายท สนใจสามารถเสนอช อเข าประกวดราคาได ท งผ เสนอราคาภายในประเทศและต างประเทศ โดย GPA ก าหนดให ภาค สมาช กพ จารณาการประกวดราคาร ปแบบน ก อนเป นอ นด บแรกเน องจากม ระด บการแข งข นท ส งท ส ด (2) การประกวดราคาแบบค ดเล อก (Selective Bidding) ค อ การประกวดราคาโดยม การเช ญผ เสนอ ราคาท ผ านการพ จารณาความเหมาะสมแล วเท าน น ภาค สมาช กม พ นธะท จะต องเผยแพร ข อม ลบ ญช ผ เสนอ ราคาท ผ านการพ จารณาแล ว ตลอดจนระยะเวลาท จะม ส ทธ อย ในบ ญช รวมท งเง อนไขของค ณสมบ ต ของผ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 20

241 เสนอราคาท จะร บพ จารณาและว ธ การในการพ จารณาความเหมาะสมให ภาค สมาช กอ น ๆ ทราบอย างน อยป ละหน งคร ง และ (3) การประกวดราคาแบบจาก ด (Limited or Single Bidding) ค อ การประกวดราคาโดยการเร ยกผ เสนอราคาจานวนน อยราย ซ งจะใช ว ธ น ในกรณ ท จ าเป นเท าน น เช น กรณ ท ไม ม ผ สนใจเสนอราคาเลยหล งจาก ประกาศแล ว กรณ ฉ กเฉ นเร งด วนหร อการก อสร างเพ มเต มท ไม ได ระบ ไว ในส ญญาคร งแรก นอกจากน GPA จ าก ดให ม การเจรจาต อรองได เฉพาะการจ ดซ อจ ดจ างท ไม ม ผ เสนอราคารายใดท ม ค ณสมบ ต ตามเอกสาร ประกวดราคาท ได ประกาศไว แล วเท าน น โดยการค ดเล อกผ เสนอราคาจะต องปฏ บ ต ตามระเบ ยบท ได แจ งไว แล วในเอกสารประกวดราคา และหากม การเปล ยนแปลงระเบ ยบในการค ดเล อกผ เสนอราคา หน วยงานของ ภาค สมาช กจะต องให โอกาสผ ท เสนอราคาเข ามาแล วท กรายสามารถส งข อเสนอเข ามาใหม ได เน องจากญ ป นได เข าเป นภาค GPA-WTO แล ว พร อมท งได ด าเน นการปร บกฎหมายและระบบการ ดาเน นงานภายในประเทศให สอดคล องก บ GPA-WTO เช น การจ ดต งคณะท างานด านการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ การปร บปร งกฎระเบ ยบให สอดคล องก บความตกลง การก าก บด แลให หน วยงานด านการจ ดซ อจ ดจ างปฏ บ ต ตามความตกลง GPA-WTO ตลอดจนการจ ดให ม ระบบการร บและพ จารณาเร องร องเร ยนด านการจ ดซ อจ ดจ าง โดยร ฐ นอกจากการท ญ ป นเข าร วมใน GPA-WTO แล ว ร ฐบาลญ ป นย งได นาเร องข อบทการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ มารวมไว ในการเจรจา FTA/EPA ก บประเทศต าง ๆ อาท ส งคโปร เม กซ โก ช ล และไทย (โดยในกรณ ของไทย เน นเร องความร วมม อมากกว าการเป ดเสร แต ไทยม พ นธกรณ ท ต องเจรจาเร องการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐเพ อม ให เก ดการเล อกปฏ บ ต ในอนาคต) โดย FTA/EPA อ น ๆ ท ม ข อบทเร องการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ ญ ป นจะผล กด นให ความตกลงครอบคล มการจ ดซ อส นค าท กชน ด (ยกเว นส นค าท เก ยวก บความม นคงของประเทศ) งานก อสร าง งานบร การ (ยกเว นบร การบางประเภทท ร ฐบาลต องการสงวนไว เช น บร การไปรษณ ย การพ มพ เอกสารท เป น ความล บทางราชการ) ในส วนของการประเม นผลกระทบจากการเจรจาเร องการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐก บญ ป นเพ มเต มภายใต JTEPA น น หากไทยเข าเป นภาค GPA-WTO ขององค การการค าโลกแล ว ประโยชน ท ร ฐบาลไทยจะได ร บ จากการเป ดเสร การจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐตามกรอบ JTEPA จะม ไม ส งมากน ก ขณะเด ยวก นผลกระทบเช ง ลบก จะไม น าจะมากน ก อย างไรก ตาม กรณ ท ไทยไม ได เข าเป นภาค GPA-WTO และเล อกเป ดเสร การจ ดซ อ จ ดจ างภาคร ฐตามกรอบ JTEPA แล ว น าจะได ร บผลกระทบเช งลบมากกว าเช งบวก เน องจากผ ประกอบการ ไทยม ข อจ าก ดในการเข าส ตลาดภาคร ฐญ ป น เช น ข อจ าก ดด านภาษาและการไม สามารถส บค นข อม ลได โดยง ายผ านทางระบบอ นเตอร เน ต ประกอบก บท ผ านมา ร ฐบาลญ ป นม การจ ดซ อจ ดจ างจากต างประเทศน อย และประเภทส นค า/บร การท ร ฐบาลญ ป นจ ดซ อจากต างประเทศจะเป นส นค าเทคโนโลย ซ งไม ใช ส นค าท ไทยม ศ กยภาพในการผล ต ในทางกล บก น หากไทยเป ดตลาดการจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐให ผ ประกอบการญ ป น ผ ประกอบการในสาขาก อสร างและพล งงานไฟฟ าของไทย โดยเฉพาะผ ประกอบการขนาดใหญ น าจะได ร บ ผลกระทบเช งลบโดยตรงจากการเป ดตลาดด กล าว เน องจากจะทาให ระด บการแข งข นเพ มข น ความร วมม อทางเศรษฐก จ จ ดเด นของ JTEPA ท ด กว า FTA ฉบ บอ น ๆ ท ไทยก บนานาประเทศอย ตรงท JTEPA เป นความตกลง การค าท ม ล กษณะการท างานเช งห นส วนทางเศรษฐก จ (Economic Partnership) โดยม ความร วมม อในสาขา ต าง ๆ จ านวน 10 ด าน ได แก (1) ความร วมม อด านเกษตรกรรม ป าไม และประมง (2) ความร วมม อด าน การศ กษาและการพ ฒนาทร พยากรมน ษย (3) ความร วมม อด านการสร างเสร มสภาพแวดล อมทางธ รก จ (4) ความร วมม อด านบร การทางการเง น (5) ความร วมม อด านเทคโนโลย สารสนเทศ (6) ความร วมม อด าน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 21

242 ว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม (7) ความร วมม อด านว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (8) ความร วมม อด านการท องเท ยว (9) ความร วมม อด านการส งเสร มการค าและการลงท น ซ งประกอบด วย โครงการย อย ได แก ความร วมม อด านการส งเสร มการค าและการลงท นส าหร บโครงการคร วไทยส คร วโลก โครงการความร วมม อญ ป น-ไทยเร องอ ตสาหกรรมเหล ก โครงการสถาบ นพ ฒนาทร พยากรมน ษย ด านยานยนต โครการอน ร กษ พล งงาน โครงการเศรษฐก จม ลค าเพ ม โครงการความเป นห นส วนภาคร ฐและเอกชน โครงการ ความร วมม อด านส งทอและเส อผ า และ (10) ความร วมม อด านอ น ๆ ท ไทยก บญ ป นอาจตกลงเห นชอบร วมก น การจ ดท าความร วมม อภายใต JTEPA ไม ส งผลกระทบทางลบต อไทย อย างไรก ตาม เพ อให ไทยได ร บ ประโยชน ส งส ด ไทยควรม ย ทธศาสตร การพ ฒนาความร วมม อทางเศรษฐก จก บญ ป นภายใต JTEPA เพ อให ม ท ศทางพ ฒนาความร วมม อในสาขาต าง ๆ บ รณาการการท างานร วมก นเพ อให ได ประโยชน ส งส ด ตลอดจน เร งร ดการท างานในบางสาขาความร วมม อท ย งไม ม ความก าวหน าในการด าเน นการ เช น บร การทางการเง น การอน ร กษ พล งงาน และทร พย ส นทางป ญญา เป นต น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 5 22

243 บทท 6 กรอบเจรจาและย ทธศาสตร การเจรจา ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น 6.1 กรอบการเจรจา การเจรจา JTEPA ในอนาคต ควรใช การเจรจาการค าเป นเคร องม อขยายความเช อมโยงทางเศรษฐก จ การค า การลงท น และการตลาดระหว างไทยก บญ ป น เพ อร กษาส วนแบ งตลาดไทยในญ ป นไม ให ลดลง ขณะเด ยวก นใช JTEPA เป นเคร องม อปร บโครงสร างเศรษฐก จไทยให ม ศ กยภาพการผล ตส นค าและบร การ และยกระด บท กษะการประกอบการของธ รก จไทยให ม มาตรฐานส งข น ท งน การเจรจาเป ดตลาดการค าก บ ญ ป นจะต องคาน งถ งนโยบาย กฎระเบ ยบ ความสามารถทางการแข งข นของไทย และผลประโยชน โดยรวมของ ประเทศ โดยภาคร ฐจะต องจ ดให ม มาตรการช วยเหล อผ ได ร บผลกระทบ และสร างความร ความเข าใจและเร งใช ประโยชน จาก JTEPA เพ อเตร ยมพร อมในการพ ฒนาส นค า บร การ และผ ประกอบการให สอดคล องก บ กฎระเบ ยบและมาตรฐาน เพ อให สามารถแข งข นระหว างประเทศได อย างย งย น กรอบการเจรจาต อเน องของ JTEPA จะน ามาใช ก บการเจรจาเพ มเต มเพ อทบทวน ปร บปร ง หร อ แก ไขความตกลงการค าเสร ในด านส นค า บร การ การลงท น และความร วมม อทางเศรษฐก จ รวมถ งการทบทวน ปร บปร ง หร อแก ไขกรอบความตกลง JTEPA และความตกลงท เก ยวเน องท จะม การเจรจาเพ มเต มในภายหน า โดยสาระสาค ญของกรอบการเจรจาต อเน อง จะครอบคล มประเด นต าง ๆ ด งน (1) การค าส นค า ให ม การลดหร อยกเล กอากรศ ลกากรให ครอบคล มการค าระหว างก นให มากท ส ดซ ง ครอบคล มท งส นค าเกษตรและอ ตสาหกรรม รวมท งมาตรการก ดก นและอ ปสรรคทางการค าท ม ใช ภาษ (2) การจ ดท าหร อปร บปร งกฎว าด วยถ นก าเน ดส นค าให สอดคล องก บโครงสร างการผล ตส นค าของ ไทย (3) ด านศ ลกากร ให ม ความร วมม อทางศ ลกากร เพ อลดหร อขจ ดอ ปสรรคทางการค าและอ านวย ความสะดวกทางการค า (4) มาตรการปกป องและมาตรการเย ยวยาด านการค า ให ม มาตรการปกป องสองฝ ายเพ อค มก น เศรษฐก จและภาคการผล ตส นค าและบร การภายในประเทศ (5) มาตรการส ขอนาม ยและส ขอนาม ยพ ช ให ม การลดอ ปสรรคท เก ดจากกฎระเบ ยบด านมาตรการ ส ขอนาม ยและส ขอนาม ยพ ชเท าท จะเป นไปได (6) อ ปสรรคทางเทคน คต อการค า หาแนวทางลดอ ปสรรคทางการค าท เก ดจากกฎระเบ ยบทาง เทคน คหร อมาตรฐานของส นค าเกษตรและอ ตสาหกรรม (7) การค าบร การ เป ดเสร ภาคบร การอย างค อยเป นค อยไป เร ยกร องการเป ดตลาดบร การในสาขาท ไทยม ศ กยภาพ และอานวยความสะดวกให ผ บร หารและบ คลากรท ม ฝ ม อของไทยเข าไปทางานได (8) การลงท น ให ม การเป ดเสร หร อลดอ ปสรรคต อการลงท นทางตรงระหว างประเทศในสาขาท ไทยม ศ กยภาพและนอกเหน อจากภาคบร การ โดยร กษาส ทธ ในการใช มาตรการท จ าเป นเพ อป องก น ความเส ยหายท อาจกระทบต อด ลการชาระเง น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 6 1

244 (9) ความร วมม อทางเศรษฐก จ ให ม ความร วมม อทางเศรษฐก จในสาขาท เป นประโยชน ต อการค า ส นค าเกษตร อ ตสาหกรรม บร การ และการลงท นของไทย (10) เร องอ น ๆ หาร อในเร องท เป นประโยชน ต อการค าและการลงท นของไทย การค าส นค า ให ม การทบทวน ลด หร อยกเล กอากรศ ลกากร โดยเน นให ค เจรจาลดอากรศ ลกากรของ ส นค าเกษตรและส นค าอ ตสาหกรรมท ไทยม ศ กยภาพหร อม เป าหมายในการส งออกไปย ง ญ ป น 1 เร ยกร องให ม การเป ดตลาดส นค าโดยให น าส นค าเกษตรและเกษตรแปรร ปท เด มไม รวมอย 2 ในความตกลง JTEPA มาเจรจาก นใหม ให ม ระยะเวลาในการปร บต วท เหมาะสมแก ส นค าท ม ความอ อนไหว รวมท งมาตรการอ น ๆ เพ อลดผลกระทบจากการลดหร อยกเล กอากรศ ลกากร ให ใช พ ก ดอ ตราศ ลกากรตามมาตรฐานระหว างประเทศตามท ค ภาค ตกลงก นหร อตาม เกณฑ ขององค การระหว างประเทศท ค ภาค เป นสมาช กอย และหากม การปร บ แก ไขพ ก ด ศ ลกากรตามมาตรฐานด งกล าว ซ งท าให เก ดการเปล ยนแปลงข อผ กพ นของไทยก สามารถ ท าได หากการเปล ยนแปลงน นไม กระทบต อผลประโยชน ในภาพรวมของไทยตามข อ ผ กพ นท ม อย เด ม กฎว าด วยถ นกาเน ดส นค า จ ดทา ทบทวน หร อปร บปร งกฎว าด วยถ นก าเน ดส นค าให สอดคล องก บโครงสร างการผล ต ส นค าของไทย 4 จ ดท า ทบทวน หร อปร บปร งระเบ ยบปฏ บ ต การร บรองถ นก าเน ดส นค าให โปร งใส ม ประส ทธ ภาพ ไม สร างภาระต นท นท ไม เหมาะสม อ านวยความสะดวกทางการค าให ม ประส ทธ ภาพ รวมท งสน บสน นและส งเสร มการใช ส ทธ ประโยชน จากความตกลง JTEPA 5 1 ท ผ านมาภายใต JTEPA แม ว าญ ป นจะเป นฝ ายลด/ยกเล กภาษ ให ไทยมากกว าญ ป น แต พบว าม ส นค าเกษตรของไทยหลายรายการท ม ศ กยภาพและ อย ในรายการท ต องนามาลดภาษ (inclusion list) แต ไม ได ร บประโยชน จากการลดภาษ มากน ก เช น ผล ตภ ณฑ จากเน อหม สตาร ช กากน าตาล น าตาล ผลไม (กล วย ส บปะรด) ไม อ ด และอาหารแมว เป นต น จ งควรเจรจาขอให ญ ป นลดภาษ ให เร วข น ขณะเด ยวก นไทยต องพ จารณาความ พร อมกรณ ท ญ ป นขอให เป ดตลาดส นค าอ ตสาหกรรมเพ มเต ม เช น เหล ก และรถยนต สาเร จร ป เป นต น ซ งในกรณ ของไทยควรพ จารณาเป ดตลาด เฉพาะส นค าท นและว ตถ ด บท นามาใช ในการผล ตส นค าต อเน อง แต ไม ควรเป ดตลาดส นค าสาเร จร ป 2 ส นค าเกษตรและเกษตรแปรร ปของไทยท ม ศ กยภาพในการส งออกมากแต ท ไม อย ในบ ญช ส นค าท น ามาลดภาษ (exclusion list) ได แก ข าว แป ง และรองเท าหน ง เป นต น 3 ป จจ บ น หลายประเทศอย ระหว างการปร บพ ก ดอ ตราศ ลกากรจาก HS2002 เป น 2007 ซ งอาจท าให รายการส นค าท ไทยและญ ป นผ กพ น คลาดเคล อนไปจากเด ม รวมท งการท กรณ ส นค าส งออกและน าเข าของไทยจะต องกรอกพ ก ดฯ จ านวน 10 หล ก ขณะท กรณ ส นค าส งออกและ นาเข าของญ ป นจะต องกรอกพ ก ดฯ จานวน 9 หล ก น น อาจทาให ม รายการส นค าบางรายถ กต ความคลาดเคล อน ทาให ไม ได ร บประโยชน ต องจ ง เข ยนกรอบการเจรจาในเร องพ ก ดอ ตราศ ลกากรฯ ไว เพ อให ท กภาคส วนได ร บทราบว าจะการเปล ยนแปลงพ ก ดฯ จะต องไม ทาให เก ดผลกระทบต อ ผลประโยชน ในภาพรวมของไทยตามข อผ กพ นเด ม 4 ท ผ านมา ภายใต JTEPA แม ว าญ ป นจะม การลด/ยกเล กภาษ ให ไทย แต ม ส นค าบางรายการของไทยย งไม สามารถใช ประโยชน จาก JTEPA ในการ ส งออกได มาก เช น ปลาท น ากระป อง เคร องประด บบางประเภท เน องจากไม สามารถผล ตส นค าได ตามกฎถ นก าเน ดส นค าท ระบ นอกจากน ญ ป นเองเป นประเทศผ นาด านการเสนอเกณฑ ค ดกฎถ นกาเน ดส นค าต าง ๆ ในเวท การเจรจาการค าระหว างประเทศ ซ งกฎเกณฑ บางประเภทน น ไทยย งไม เคยช นด วยจ งต องม การพ จารณาทบทวนให รอบคอบ เช น การสะสมถ นก าเน ดส นค าจาก FTA ต าง ๆ ท ไทยและญ ป นเป นภาค ร วมก น (เช น JTEPA, AJCEP, ASEAN+3 และ ASEAN+6) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 6 2

245 ให ใช พ ก ดอ ตราศ ลกากรตามมาตรฐานระหว างประเทศตามท ค ภาค ตกลงก นหร อตาม เกณฑ ขององค การระหว างประเทศท ค ภาค เป นสมาช กอย และหากม การปร บ แก ไขพ ก ด ศ ลกากรตามมาตรฐานด งกล าว ซ งท าให เก ดการเปล ยนแปลงข อผ กพ นของไทยก สามารถ ท าได หากการเปล ยนแปลงน นไม กระทบต อผลประโยชน ในภาพรวมของไทยตามข อ ผ กพ นท ม อย เด ม ด านศ ลกากร ให ม ความร วมม อทางศ ลกากร เพ อลดหร อขจ ดอ ปสรรคทางการค าและอ านวยความ สะดวกทางการค าให ม ประส ทธ ภาพ รวดเร ว และไม สร างภาระต นท นท ไม เหมาะสม มาตรการปกป องและมาตรการเย ยวยาด านการค า ให ม มาตรการปกป องสองฝ ายระหว างไทยก บญ ป นเพ อค มก นเศรษฐก จและ/หร อเย ยวยา ภาคการผล ตส นค าภายในประเทศท ได ร บผลกระทบอย างร ายแรงจากการทะล กของส นค า นาเข า รวมท งมาตรการปกป องกรณ ท เก ดป ญหาด ลการชาระเง น 6 ให ม แนวทางการใช มาตรการตอบโต การท มตลาดและมาตรการตอบโต การอ ดหน นท ไม ข ด ก บกฎเกณฑ ขององค การการค าโลก มาตรการส ขอนาม ยและส ขอนาม ยพ ช เน นให ใช มาตรการส ขอนาม ยและส ขอนาม ยพ ชได เฉพาะมาตรการท สอดคล องก บความตกลง ขององค การการค าโลก ผล กด นให ม กลไกการหาร อ เพ อให สามารถจ ดการก บป ญหาและอ ปสรรคท อาจเก ดข นจาก 7 การใช มาตรการส ขอนาม ยและส ขอนาม ยพ ชได อย างม ประส ทธ ภาพเท าท จะเป นไปได หาแนวทางลดอ ปสรรคทางการค าท เก ดจากกฎระเบ ยบด านมาตรการส ขอนาม ยและ ส ขอนาม ยพ ชเท าท จะเป นไปได อ ปสรรคทางเทคน คต อการค า เน นย าให ใช มาตรการด านอ ปสรรคทางเทคน คต อการค าได เฉพาะมาตรการท สอดคล อง ตามความตกลงขององค การการค าโลก ให การบ งค บใช กฎหมายหร อกฎระเบ ยบทางเทคน คม ความสอดคล องก บระด บการพ ฒนา ข ดความสามารถของอ ตสาหกรรมไทย 5 ป จจ บ น ท งไทยและญ ป นต างอย ระหว างการพ ฒนาระบบศ ลกากรและการออกหน งส อร บรองเพ อการนาเข าส งออก เช น กรณ ของไทยอย ระหว าง การศ กษาการใช ระบบการร บรองถ นด วยตนเอง (self certification) เป นต น จ งม ความจาเป นท ต องทบทวนความค บหน าและพ ฒนาการทางด าน ระเบ ยบปฏ บ ต การร บรองถ นกาเน ดระหว างประเทศเพ อส งเสร มการใช ส ทธ ประโยชน 6 เป นกรอบการเจรจาท คล ายก บการจ ดทา FTA อ น ๆ เพ อให ท กภาคส วนม นใจว าไทยสามารถใช มาตรการปกป องและเย ยวยาด านการค าได 7 ญ ป นเป นประเทศท ม ความเข มงวดในการตรวจสอบการน าเข าส นค าเกษตรและอาหารจากต างประเทศ ขณะท ประเทศไทยม ความสามารถด าน การผล ตและส งออกส นค าเกษตรและอาหารอย างมาก จ งจ าเป นต องผล กด นเพ อให ม การเท ยบเค ยงมาตรฐานส นค าเกษตรและอาหาร และให ญ ป นพ จารณาให ส นค าเกษตรและอาหารของไทยท ได มาตรฐานเข าส ตลาดได เพ มข น เช น ผลไม พ นธ ต าง ๆ และอาหารสด แห ง และแช แข งได มากข น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 6 3

246 6.1.7 การค าบร การ เป ดเสร ภาคบร การอย างค อยเป นค อยไปภายใต กรอบของกฎหมายและนโยบายภาคร ฐแต ละ ฝ าย โดยระด บการเป ดตลาดรวมระหว างไทยก บญ ป นส งกว าระด บการเป ดตลาดภายใต องค การการค าโลก 8 เร ยกร องให ญ ป นผ กพ นเป ดตลาดการค าบร การในระด บท ส งกว าท ญ ป นเป ดตลาดให ก บคน ไทยภายใต ข อผ กพ นการค าบร การท ใช บ งค บอย ในทางปฏ บ ต และเร ยกร องให ม การเป ด ตลาดบร การในสาขาท ไทยม ศ กยภาพและอ านวยความสะดวกให ผ บร หารและบ คลากรท ม 9 ฝ ม อของไทยสามารถเข าไปทางานได ให ม ระยะเวลาในการปร บต วท เหมาะสมส าหร บแต ละสาขาบร การ โดยเฉพาะอย างย ง สาขาธ รก จบร การท ม ความอ อนไหวของไทย การลงท น ให ค ภาค ม การเป ดตลาดและส งเสร มการการลงท นเพ มข น โดยค าน งถ งระด บการพ ฒนา และกฎหมายภายในของประเทศ รวมท งทบทวนพ นธกรณ ในความตกลงการลงท นให เหมาะสม และสอดคล องก บผลประโยชน ของท งสองฝ าย 10 ให เร มม การเจรจาเพ อเป ดตลาดการจ ดซ อโดยร ฐไว ในบทการลงท น ภายหล งจากท ไทยเข า เป นสมาช กกรอบความตกลงว าด วยการจ ดซ อโดยร ฐ (Government Procurement Agreement - GPA) ขององค การการค าโลกแล ว ให ม แนวทางในการร กษาส ทธ ของไทยในการใช มาตรการท จ าเป น เพ อร กษาเสถ ยรภาพ ทางระบบการง น การธนาคาร การเคล อนย ายเง นท น อ ตราแลกเปล ยน และส ทธ ในการใช มาตรการเพ อป องก นความเส ยหายท อาจเก ดข นในกรณ ท เก ดเหต การณ ท อาจกระทบต อ ด ลการชาระเง น ความร วมม อทางเศรษฐก จ ให ม ความร วมม อทางเศรษฐก จในสาขาท เป นประโยชน ต อการค าส นค าเกษตร อ ตสาหกรรม บร การ และการลงท นของไทย เร องอ น ๆ หาร อในเร องท เป นประโยชน ต อการค าและการลงท นของไทย เสนอให ญ ป นยอมร บการเปล ยนจ ดต ดต อของฝ ายไทยภายใต JTEPA จากเด มกระทรวง การต างประเทศของไทยมาเป นกระทรวงพาณ ชย ของไทย 12 8 การเป ดตลาดภาคบร การอย างค อยเป นค อยไปฯ ข างต นเป นแนวทางท ไทยใช ในการเจรจาก บท กประเทศ 9 การเป ดตลาดภาคบร การจาเป นต องคาน งถ งระด บการพ ฒนาเศรษฐก จของประเทศค เจรจา ซ งภาคบร การของไทยม ศ กยภาพในการแข งข นน อย กว าญ ป น จ งต องขอให ญ ป นผ กพ นเป ดตลาดในระด บท ส งกว าไทย โดยเฉพาะด านการเป ดให คนไทยเข าไปทางานเป นผ เช ยวชาญและบ คลากรท ม ฝ ม อได (mode 4 movement of natural persons) เช น ผ ประกอบอาช พนวดและสปา ผ ด แลผ ส งอาย และช างฝ ม อ 10 ภายใต JTEPA ไทยก บญ ป นจะต องม การเจรจาต อเน องด านการลงท น รวมท งม การเจรจารวมเร องการจ ดซ อโดยร ฐไว ในข อบทการลงท น ขณะท ป จจ บ น ไทยย งไม ได เข าเป นสมาช กความตกลง GPA ของ WTO จ งท าให ไทยตกเป นฝ ายเส ยเปร ยบ และอาจท าให ไทยเส ยท าท ในการเข าเป น สมาช ก GPA ได หากเร งสร ปผลการเจรจาเป ดเสร การจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐก บญ ป นก อน จ งควรก าหนดเง อนไขให พ จารณาเจรจาเร องการจ ดซ อ โดยร ฐ ก ต อเม อไทยได เข าเป นสมาช ก GPA และหน วยงานภาคร ฐและเอกชนได เร ยนร ว ธ การปร บต วอย างเหมาะสมหล งจากเข าเป นสมาช ก GPA แล ว 11 กรอบเจรจาเร องการร กษาส ทธ ฯ ด งกล าว เป นแนวทางท ไทยใช ในการเจรจาก บท กประเทศ 12 น บต งแต ว นท 14 ม ถ นายน 2553 ท ประช มคณะกรรมการร ฐมนตร เศรษฐก จคร งท 6/2553 ได ม มต ถ ายโอนภารก จการก าก บด แลความตกลง ห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) จากกระทรวงการต างประเทศ (กรมเอเช ยตะว นออก) ไปย งกระทรวงพาณ ชย (กรมเจรจาการค าระหว าง ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 6 4

247 6.2 ย ทธศาสตร การเจรจา จากการท ได ทาการศ กษานโยบายของภาคร ฐไทยและญ ป น รวมท งข อม ลท ต ยภ ม และปฐมภ ม ท ได จาก การศ กษาในบทต าง ๆ ในตอนต นและการร บฟ งความค ดเห นจากผ ม ส วนเก ยวข อง คณะผ ว จ ยเสนอย ทธศาสตร การเจรจา JTEPA เพ อให หน วยงานท เก ยวข องพ จารณาใช เป นแนวทางในการจ ดท าแผนงานและโครงการ ต อไป ด งน ย ทธศาสตร การเจรจา (Negotiating Strategy) JTEPA ในอนาคตควรม งเน นใช การเจรจาการค าเป น เคร องม อขยายความเช อมโยงทางเศรษฐก จ การค า การลงท น และการตลาดระหว างไทยก บญ ป น เพ อ ร กษาส วนแบ งตลาดไทยในญ ป นไม ให ลดลง ขณะเด ยวก นใช JTEPA เป นเคร องม อในการปร บโครงสร าง เศรษฐก จไทยให ม ศ กยภาพการผล ตส นค าและบร การ และยกระด บท กษะการประกอบการของธ รก จไทยให ม มาตรฐานส งข น ท งน การเจรจาเป ดตลาดการค าก บญ ป นจะต องค าน งถ งนโยบาย กฎระเบ ยบ ความสามารถ ทางการแข งข นของไทย และผลประโยชน โดยรวมของประเทศ โดยภาคร ฐจะต องจ ดให ม มาตรการช วยเหล อผ ได ร บผลกระทบ และสร างความร ความเข าใจและเร งใช ประโยชน จาก JTEPA เพ อเตร ยมพร อมในการพ ฒนา ส นค า บร การ และผ ประกอบการให สอดคล องก บกฎระเบ ยบและมาตรฐาน เพ อให สามารถแข งข นระหว าง ประเทศได อย างย งย น ย ทธศาสตร การเจรจาฯ ท เสนอประกอบด วย (ร าง) แผนปฏ บ ต งานระยะส น (1-3 ป ) และระยะยาว (3-5 ป ) ม เป าประสงค หล กเพ อก าหนดท าท การเจรจาเป ดตลาดและรองร บการเจรจาภายใต JTEPA เพ อ ส งเสร มให ภาคเอกชนและภาคร ฐไทยม ความสามารถในการแข งข น และยกระด บความพร อมของไทย ด งน ตารางท 6-1 ย ทธศาสตร การเจรจาเป ดตลาดการค าก บญ ป น แผนปฏ บ ต แผนงาน/โครงการ ระยะส น ย ทธศาสตร ท 1 : การเจรจาเป ดตลาด แผนงานเจรจาเป ดตลาดส นค า ผล กด นให ญ ป นนารายการท ต องทบทวน (กล ม R) มาเจรจาใหม เพ อส นค าเกษตรและ อาหาร เช น น าตาลด บ สตาร ชม นส าปะหล ง ผล ตภ ณฑ น าตาล และไส กรอก ส งออกไป ญ ป นได เพ มข นและช วยเหล อเกษตรกรและผ ผล ตส นค าเกษตรและอาหารซ งเป น ประชาชนส วนใหญ ของประเทศ ขณะเด ยวก นผ ประกอบการในไทยท ได ร บผลกระทบ เป นผ ผล ตรถยนต ส าเร จร ปท กขนาด อย างไรก ตาม ผ ผล ตรถยนต ในไทยอาจไม ได ร บ ผลกระทบมากข นเน องจากผ ผล ตรถยนต ท ครองส ดส วนตลาดเป นก จการในเคร อของ ญ ป นท ต งอย ในไทย ผล กด นให ญ ป นลดภาษ และขยายโควตาน าเข า ได แก แฮมและเบคอน กากน าตาล แป งม นส าปะหล ง เอสเตอร ร ไฟด สตาร ชและสตาร ชอ น รวมท งพ จารณาเจรจาให ญ ป น รวมการขยายโควตานาเข าส บปะรดขนาดเก น 900 กร ม ซ งเป นส บปะรดส วนใหญ ท ไทย สามารถปล กและส งออกได ผล กด นให ญ ป นพ จารณารวมส นค าท เด มไม ผ กพ นเป ดตลาด (กล ม X) ไว เพ มเต มใน ข อผ กพ น เช น ข าว แป งทาขนม ข าวปลายห ก สตาร ชว ท และผล ตภ ณฑ ธ ญพ ช ซ งเป น ส นค าท ไทยม ความพร อมในการส งออกอย างมาก โดยเสนอให ญ ป นพ จารณาให ความ เห นชอบปร บแก ความตกลง (Amendment) เพ อรวมการผ กพ นเป ดตลาดส นค าข างต น ในการประช ม Joint Committee ท กาหนดให จ ดข นเป นประจาท กป ตลอดจนเร ยกร อง ให น ามาเจรจาทบทวนความตกลงภายในป ท 10 หล งจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ (เด อน เมษายน 2559) ซ งตามตารางการด าเน นการก าหนดให ท งไทยก บญ ป นม การทบทวน แผนปฏ บ ต ระยะยาว หน วยงาน เจ าภาพ + ก.พาณ ชย + ก.พาณ ชย + ก.พาณ ชย ประเทศ) จ งควรเสนอให ท กภาคส วนและญ ป นร บทราบเร องการปร บเปล ยนจ ดต ดต อภายใต ความตกลง JTEPA เพ อความช ดเจนและถ กต องใน การประสานงาน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 6 5

248 แผนงาน/โครงการ ท วไป (General Review) แผนงานเจรจาเป ดตลาดส นค า เร งเจรจากฎถ นกาเน ดส นค าเพ อขยายโอกาสส งออกของไทย ได แก การเจรจาให ญ ป น ยอมร บถ นก าเน ดปลาท น ากระป อง ผลไม กระป อง น าผลไม แยมผลไม ส งทอและ เคร องน งห ม และเคร องประด บเพ อให ง ายต อการปฏ บ ต ของไทยในการส งออก เร งเจรจามาตรฐานส นค าเกษตรและอาหาร (SPS) ได แก การเจรจาให ญ ป นยอมร บ มาตรฐานส นค าไก สดแช แข งแช แข งของไทย ผ กและผลไม ท ไทยม ศ กยภาพการผล ตเพ อ การส งออก ได แก ส มโอ ลาไย ชมพ เงาะ ละม ด ฝร ง ลองกอง ขน น มะเฟ อง และน อยหน า เพ อเพ มจานวนประเภทส นค าเกษตรและอาหารของไทยท สามารถเข าส ตลาดญ ป น ขอให ญ ป นยอมร บมาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรมและค ณภาพส นค าของไทยและ อาเซ ยนเพ มเต ม นอกเหน อจากผล ตภ ณฑ ไฟฟ าบางรายการท ไทยก บญ ป นยอมร บ ร วมก น ได แก มาตรฐานผล ตภ ณฑ ยาง ว สด ก อสร าง เส อผ าและส งทอ อาหารกระป อง อ ญมณ และเคร องประด บ เพ อเพ มโอกาสการส งออกส นค าไทยในตลาดญ ป น ขอให ญ ป นปร บลดค าธรรมเน ยมการออกใบร บรองถ นก าเน ดส นค า (C/O) ของญ ป น เพ อลดภาระต นท นแก ผ นาเข าของไทย แผนงานเจรจาการค าบร การ / ลงท น / จ ดซ อจ ดจ าง ผล กด นให ญ ป นยอมร บให คนไทยเข าไปให บร การเป นผ ให บร การสปา (Thai Spa Therapist) และผ ให บร การด แลผ ป วย (Thai Certified Careworker) โดยเจรจา ให ไทยได ร บประโยชน ไม ต ากว า EPA ท ญ ป นผ กพ นเป ดตลาดให ฟ ล ปป นส และ อ นโดน เซ ย กล าวค อ ญ ป นให คนฟ ล ปป นส และอ นโดน เซ ยท ส าเร จการศ กษาจาก สถาบ นการศ กษาในญ ป นและม ค ณสมบ ต สอดคล องก บมาตรฐานว ชาช พของญ ป น สามารถทางานเป น Careworker ได ชะลอการเจรจาเป ดตลาดบร การเพ มเต มก บญ ป นในสาขาค าส งค าปล ก ให เช า ซ อม บาร ง ขนส งและโลจ สต กส ท องเท ยว การเง น โทรคมนาคม ซ งเป นสาขาท ก าหนดไว ให ม การเจรจาเป ดตลาดเพ มเต มใน JTEPA เน องจากภาคร ฐไทยย งไม ม ความพร อม ด านกฎระเบ ยบเพ อใช กาก บด แล และภาคเอกชนไทยย งไม ม ความพร อมการแข งข น โดย หากไทยหล กเล ยงไม ได ท ต องม การเป ดตลาดเพ มเต ม ควรพ จารณาเป ดตลาดให ญ ป นไม เก นท ไทยให ประเทศอาเซ ยนอ น ๆ ใน AFAS และ ACIA รวมท งเล อกเป ดตลาดในสาขา ธ รก จบร การและการลงท นท ไทยไม ม ความช านาญ เป นสาขาท ต องใช ความร และ เทคโนโลย ช นส ง และเป นสาขาท ไม ก อให เก ดการผ กขาดการแข งข น เพ อป องก นไม ให เก ดผลกระทบต อ SME โดยสาขาท ญ ป นม ความเช ยวชาญและผ ใช บร การของไทยย งม ความต องการและไทยย งไม ม ผ ประกอบการมาก เช น บร การต อเร อเด นระหว างประเทศ ขนาดใหญ ท ต องใช เทคโนโลย ช นส ง บร การเขตปลอดอากรและศ นย กระจายส นค า ระหว างประเทศท ต ดต งอ ปกรณ ท นสม ย การผล ตเหล กต นน า การผล ตยางรถยนต และ การผล ตไดโอดเร องแสง เป นต น ชะลอการเจรจาเป ดตลาดจ ดซ อภาคร ฐ (government procurement) เน องจากไทย ย งไม ม ความพร อมก บกฎระเบ ยบ ตลอดจนผ ประกอบการใหญ ส วนใหญ ไม ม ความพร อม ในการเข าร วมประม ลงานและปฏ บ ต งานในญ ป น โดยหากไทยหล กเล ยงการเจรจาก บ ญ ป นไม ได จะต องกาหนดท าท การเจรจาให สอดคล องก บบทบ ญญ ต ใน GPA-WTO และ ครอบคล มเฉพาะหล กการท วไปท ไม กาหนดรายละเอ ยดในว ธ การจ ดซ อจ ดจ าง แผนงานความร วมม อภายใต JTEPA ความร วมม อภายใต ข อบทพ ธ การศ ลกากร ขอความร วมม อกรมศ ลกากรญ ป น(Japan Customs) เพ อร วมพ ฒนาระบบพ ธ การ ศ ลกากรไทยในประเด นต าง ๆ ได แก (1) การลดระยะเวลาท ใช ในการด าเน นพ ธ การ ศ ลกากร (2) การพ ฒนา Authorized Economic Operator (3) การน าเทคโนโลย สารสนเทศมาใช (4) เทคน คว ธ ปฏ บ ต ของการจ ดการความเส ยง และ (5) การตรวจสอบ การใช ส ทธ ประโยชน จากการค าเสร แผนปฏ บ ต ระยะส น แผนปฏ บ ต ระยะยาว หน วยงาน เจ าภาพ + ก.พาณ ชย / ก.คล ง + ก.เกษตรฯ + + ก.อ ตสาหกรรม + ก.พาณ ชย + ก.พาณ ชย + ก.พาณ ชย + ก.การคล ง + ก.การคล ง (คณะอน ฯ พ ธ การ ศ ลกากร) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 6 6

249 แผนงาน/โครงการ ความร วมม อภายใต ข อบทการค าไร กระดาษ ขอความร วมม อญ ป นเพ อพ ฒนาการค าไร กระดาษ (พาณ ชย อ เล กทรอน กส ) โดย แลกเปล ยนว ธ ปฏ บ ต ในการพ ฒนา Single Window ท งระหว างการเช อมโยงข อม ล ระหว างหน วยงานร ฐ-ร ฐ (G-G) หน วยงานร ฐ-เอกชน (G-B) และเอกชน-เอกชน (B- B) โดยใช กรณ ศ กษาของ Nippon Automated Cargo and Port Consolidated System (NACCS) และ Japan Electronic Open Network Trade Control System (JETRAS) เป นพ นฐานในการพ ฒนา Single Window ของไทย ความร วมม อภายใต ข อบททร พย ส นทางป ญญา ขอความร วมม อญ ป นพ ฒนาความร วมม อเพ อเสร มสร างภ ม ป ญญา โดยผสมผสาน ระหว างเศรษฐก จเช งสร างสรรค เศรษฐก จบนฐานความร และภ ม ป ญญาเพ อนามาใช ประโยชน ในเช งพาณ ชย และน าเทคโนโลย สม ยใหม มาใช ประโยชน ได แก Content Industry งานศ ลปะห ตกรรม ผล ตภ ณฑ ช มชน อ ญมณ และเคร องประด บ ตลอดจน การส งเสร มและค มครองการใช ประโยชน จากทร พย ส นทางป ญญาในเช งพาณ ชย ความร วมม อภายใต ข อบทการแข งข น ขอความร วมม อญ ป นเพ อจ ดหล กส ตรฝ กอบรมเร องนโยบายกฎหมายแข งข น กฎหมายค าส งค าปล ก และกรณ ศ กษาการบร หารใช กฎหมายการแข งข นทางการค า ก บธ รก จผล ตส นค า/บร การ เพ อยกระด บความร แก เจ าหน าท น กว ชาการ และน ก ธ รก จของไทย ความร วมม อภายใต ข อบทความร วมม อสาขาต าง ๆ สาขาเกษตร ป าไม และประมง ขอความร วมม อญ ป นเพ มความร วมม อด านการพ ฒนาการบร หารจ ดการน าอย างม ประส ทธ ภาพ (Water Resource Management) เพ อช วยยกระด บการก าหนด นโยบาย กฎระเบ ยบ มาตรการ การให เง นอ ดหน น และกลไกบร หารระด บร ฐบาลกลาง และท องถ นพ อเพ มประส ทธ ภาพการใช น าและการผล ต การส งเสร มการใช น าให เก ด ประโยชน ส งส ดและเหมาะสมก บก จกรรมต าง ๆ เช น การเพาะปล ก การใช ของคร วเร อน และอ ตสาหกรรม ตลอดจนสามารถบร หารน าเพ อป องก นป ญหาอ ทกภ ยและภ ยแล งได ขอความร วมม อญ ป นถ ายทอดเทคโนโลย การผล ตส นค าอาหารท ม ศ กยภาพ รวมท ง ระบบการเก บ การถนอมร กษา บรรจ ภ ณฑ และการขนส ง และการตรวจสอบ ค ณภาพให สอดคล องก บข อกาหนด GAP ของญ ป นและความต องการของตลาดญ ป น ได แก มะม วง ท เร ยน มะพร าวอ อน กล วย ส บปะรด ม งค ด ปศ ส ตว และผล ตภ ณฑ ประมง ขอความร วมม อญ ป นส งเสร มส นค าของสหกรณ ไทยก บสหกรณ ญ ป นในโครงการหน ง ผล ตภ ณฑ หน งต าบล (OTOP/ OVOP) เข าส สถานท จ ดแสดงส นค าและศ นย กระจาย ส นค าของไทยและญ ป นในภ ม ภาคและเม องท องเท ยวหล กท ได ร บประโยชน ร วมก น ขอความร วมม อญ ป นให ใช ไทยเป นแหล งอาหารสารองหล กของญ ป น เพ อสร างความ ม นคงด านอาหารของประเทศญ ป น (Food Security) ขณะเด ยวก นก เพ มโอกาสการ ผล ตและการส งออกของไทย ขอความร วมม อญ ป นในการฝ กอบรมและพ ฒนาเพ อพ ฒนากองเร อประมงน าล กของ ไทยและกระบวนการตรวจสอบค ณภาพส ตว น าตามมาตรฐานสากล เพ อให ไทย สามารถแสวงหาล ทางการท าประมงในน านน าต างประเทศท ไม ข ดต อระเบ ยบของ องค การระหว างประเทศและประเทศท น าเข า รวมท งเพ อพ ฒนาส นค าประมงให ม ค ณภาพและปลอดภ ยต งแต ต นน าถ งปลายน า ขอความร วมม อญ ป นในการฝ กอบรมและถ ายทอดเทคโนโลย เร องการน าระบบ สารสนเทศ (IT) มาใช ในการจ ดการทร พยากรป าไม เน องจากญ ป นม ความก าวหน า ด านการพ ฒนา IT เพ อใช ในการจ ดการป าไม การปล กป า การกาหนดแนวเขตการใช ประโยชน ท ด น เพ อให เก ดความย งย นในการพ ฒนาป าไม ควบค ก บส งคมอ ตสาหกรรม สาขาการศ กษาและการพ ฒนาทร พยากรมน ษย ขอความร วมม อญ ป นในการพ ฒนาเคร อข ายมหาว ทยาล ยก บประเทศไทย โดยเฉพาะ มหาว ทยาล ยเน นการเร ยนการสอนและว จ ยด านบร หารธ รก จและเศรษฐศาสตร เพ อ แผนปฏ บ ต ระยะส น แผนปฏ บ ต ระยะยาว หน วยงาน เจ าภาพ + ก.การคล ง / ก.ICT (คณะอน ฯ การค าไร กระดาษ) + ก.พาณ ชย (คณะอน ฯ ทร พย ส นทาง ป ญญา) + ก.พาณ ชย (คณะอน ฯ การ แข งข น) + ก.เกษตรฯ (คณะ อน ฯ เกษตร ป าไม และประมง) + ก.เกษตรฯ (คณะ อน ฯเกษตร ป าไม และประมง) + ก.เกษตรฯ (คณะ อน ฯ เกษตร ป าไม และประมง) + + ก.เกษตรฯ (คณะ อน ฯ เกษตร ป าไม และประมง) + + ก.เกษตรฯ (คณะ อน ฯ เกษตร ป าไม และประมง) + ก.ทร พยากรฯ / ก. เกษตรฯ (คณะอน ฯ เกษตร ป าไม และ ประมง) + + ก.ศ กษาธ การ (คณะ อน ฯ การศ กษาและ ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 6 7

250 แผนงาน/โครงการ พ ฒนาการเร ยนการสอน การว จ ย การแลกเปล ยนน ส ตและคณาจารย การจ ดท า ปร ญญาร วม (Double Degree) การร บรองค ณภาพการศ กษา และการจ ดต งศ นย ธ รก จไทย-ญ ป นศ กษา เพ อยกระด บความส มพ นธ ด านการศ กษา ทร พยากรมน ษย ท เป นประโยชน ต อการค าระหว างสองประเทศ สาขาการเสร มสร างสภาพแวดล อมทางธ รก จ ขอความร วมม อญ ป นเพ อยกระด บค ณภาพการบร หารจ ดการและมาตรฐานธ รก จใน ระด บสากล โดยส งเสร มให ผ ประกอบการไทยให ได ร บมาตรฐานการจ ดการท เป น ยอมร บของสากลและญ ป น เช น ISO9001/ISO14001 และ Japan Quality Management System พ ฒนาความร วมม อระหว างไทยก บญ ป นไปลงท นในภาคเกษตรในประเทศเพ อนบ าน ของไทย โดยอาศ ยเง นท นและเทคโนโลย ของญ ป น รวมท งความต องการด านการ บร โภคส นค าเกษตรในตลาดญ ป น และความช านาญในตลาดอาเซ ยนของไทย โดย ได ร บประโยชน ร วมก น สาขาบร การทางการเง น แต งต งคณะผ แทนของไทยและญ ป นเพ อพ ฒนาความร วมม อบร การทางการเง น เน องจากท ผ านมาย งไม ม การระบ ท ช ดเจนของฝ ายไทยก บญ ป นอย างเป นทางการเพ อ หาร อความร วมม อด านน พ ฒนาความร วมม อด านตลาดท นและตลาดหล กทร พย ของไทยก บญ ป น ได แก การศ กษาการนาธ รก จไทยและญ ป นท จดทะเบ ยนในหล กทร พย ของตนและม ค ณสมบ ต ท เหมาะสมไปจดทะเบ ยนเพ อระดมท นในอ กประเทศหน ง ขอความร วมม อญ ป นเพ อการส มมนาเร องนโยบายและว ธ ปฏ บ ต ของญ ป นในการ กาก บและส งเสร มการประกอบธ รก จค าปล กควบค ก บธนาคาร (คล ายกรณ 7 Eleven Bank) เพ อให ผ ม ส วนได ส วนเส ยของไทยเก ดความต นต วเร องร ปแบบใหม ของการ ประกอบธ รก จธนาคาร ขอความร วมม อญ ป นจ ดฝ กอบรมเร องการพ ฒนาข ดความสามารถการด าเน นงาน ขององค กรทางการเง นช มชน เช น กล มเกษตรกร กล มอาช พต าง ๆ เน องจากองค กร ทางการเง นช มชนของญ ป นม ความเข มแข งเป นแบบอย างแก องค กรทางการเง น ช มชนของไทย สาขาเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร ขอความร วมม อญ ป นพ ฒนาระบบร ฐบาลอ เล กทรอน กส ของไทยให ม ความสมบ รณ มากข น โดยจ ดการฝ กอบรมเพ อถ ายทอดความร ประสบการณ และเทคโนโลย ท สาค ญในการพ ฒนาด งกล าว สาขาว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม ขอความร วมม อญ ป นในการเช อมโยงเคร อข ายทางว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ระหว างอ ทยานว ทยาศาสตร และซอฟแวร (Science and Software Park) ระหว างไทยก บญ ป นเพ อพ ฒนาน กว จ ยไทยก บญ ป นให ม การแลกเปล ยนความร ด าน ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ระหว างก น เพ อรองร บการพ ฒนาประเทศบนฐานความร และนว ตกรรมใหม ขอความร วมม อญ ป นท าการว จ ยและถ ายทอดเทคโนโลย การพ ฒนาส นค านว ตกรรม แห งอนาคต เช น Biotech, Nanotech, Infotech และ Info Structure ขอความร วมม อญ ป นจ ดส มมนาฝ กอบรมและถ ายทอดว ธ ปฏ บ ต ในการส งเสร มการ พ ฒนาเม องและบ านและก จกรรมท ลดการผล ตก าซเร อนกระจก (Smart Community and Smart House) ท ต ดต งอ ปกรณ ประหย ดพล งงานและเป นม ตร ส งแวดล อม เพ อช วยให ไทยเป นส งคมคาร บอนต า ได แก การผล กด นการใช แต ม อน ร กษ (Eco Point) การส งเสร มให เก ดระบบการค าคาร บอนเครด ต และการพ ฒนา Clean Development Mechanism (CDM) แผนปฏ บ ต ระยะส น แผนปฏ บ ต ระยะยาว หน วยงาน เจ าภาพ พ ฒนาทร พยากร มน ษย ) / มหาว ทยาล ยไทยท เข าร วม + + ก.อ ตสาหกรรม + ก.อ ตสาหกรรม (คณะอน ฯ เสร มสร างภาพ แวดล อมทางธ รก จ) + คณะอน ฯ บร การ ทางการเง น + สาน กงาน กลต. / คณะอน ฯ บร การ ทางการเง น + ธนาคารแห ง ประเทศไทย / คณะอน ฯ บร การ ทางการเง น + ก.คล ง / คณะอน ฯ บร การทางการเง น + ก.ICT / คณะอน ฯ ICT + ก.ว ทยาศาสตร ฯ (คณะอน ฯ ว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม) + ก.ว ทยาศาสตร ฯ (คณะอน ฯ ว ทยาศาสตร ฯ) + ก.พล งงาน/ ว ทยาศาสตร ฯ (คณะอน ฯ ว ทยาศาสตร ฯ) ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 6 8

251 แผนงาน/โครงการ สาขาว สาหก จขนาดกลางและย อม ขอความร วมม อญ ป นเพ อถ ายทอดความร ประสบการณ และมาตรการสร างความ เข มแข งแก ว สาหก จขนาดกลางและย อม โดยการสน บสน นให SME เข าถ งแหล งส นเช อ ผ านสถาบ นการเง น/กองท นต าง ๆ และการส งเสร มให SME ม การรวมกล มเช อมโยง ต งแต ต นน าถ งปลายน า สาขาการส งเสร มการค าและการลงท น ผล กด นญ ป นจ ดทาโครงการสถาบ นพ ฒนาทร พยากรมน ษย ของอ ตสาหกรรมรถยนต (AHRDIP) ซ งเป นโครงการท ม อย เด มภายใต ความร วมม อ JTEPA เพ อให เก ดความ ต อเน องด านการพ ฒนาอ ตสาหกรรมยานยนต ไทยอย างต อเน อง ขอความร วมม อญ ป นเพ อถ ายทอดเทคโนโลย สม ยใหม ท ใช การผล ตและแปรร ปเหล ก และผล ตภ ณฑ เหล ก โดยเฉพาะแผ นเหล กเคล อบและผล ตภ ณฑ เหล กท ใช ใน อ ตสาหกรรมยานยนต ขอความร วมม อญ ป นถ ายทอดเทคโนโลย การพ ฒนาพล งงานทดแทนและ อ ตสาหกรรมพล งงานทดแทน ได แก พล งงานลม พล งงานไฟฟ าพล งน า พล งงาน แสงอาท ตย พล งงานช วมวล รวมท งการส งเสร มให ประชาชนลดการใช พล งงาน ขอความร วมม อญ ป นในการให ความช วยเหล อในการปร บปร งห องทดสอบส นค าส ง ทอและเคร องน งห มของสถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ (Lab Testing Center) เพ อให ม การยอมร บผลการทดสอบส นค าระหว างไทยก บญ ป น ขอความร วมม อญ ป นในการให ความช วยเหล อในการพ ฒนาระบบห นส วนระหว าง ภาคร ฐและเอกชน (PPP) ในการลงท นด านต าง ๆ ได แก การลงท นหาเคร องม อทาง การแพทย ราคาส งมาใช งาน โรงเร ยนแพทย เข อน โครงการระบบขนส งท ใช เง นท น และเทคโนโลย ส ง และโครงสร างพ นฐานด านสาธารณ ปโภค แผนงานด านการกลไกการบร หารงาน จ ดต งหน วยงานถาวรเพ อต ดตามการใช ประโยชน JTEPA ท งการเป ดตลาดและการ พ ฒนาความร วมม อ รวมท งเป นจ ดต ดต อระหว างหน วยงานของไทยก บญ ป น เป นจ ด ต ดต อก บผ ม ส วนได ส วนเส ยก บ JTEPA ในไทย และเป นหน วยต ดตามความเคล อนไหว ด านเศรษฐก จการค าของญ ป นอย างใกล ช ด ส งเสร มการม ส วนร วมของท กภาคส วนท เก ยวข องอย างจร งจ งและเป นร ปธรรม ได แก ภาคร ฐส วนกลางและท องถ น ภาคกการเม อง ภาคเอกชน ภาคว ชาการ ผ น าช มชนและ สหกรณ ภาคประชาชน NGO เพ อสร างการม ส วนร วมในการร บร ความค บหน าการเจรจา ร วมก นศ กษาและพ จารณาผลด ผลเส ยในการเจรจาจ ดทาความตกลงการค าระหว างไทย ก บญ ป น และการปร บต วเช งร บและเช งร กท เหมาะสม ระบ หน วยงานเจ าภาพหล กของไทยและญ ป นเพ อจ ดท าความร วมม อด านบร การทาง การเง น เน องจากท ผ านมาท งไทยก บญ ป นไม ม การระบ หน วยงานเจ าภาพ ท าให ไม ม ความค บหน าในการดาเน นการเร องการพ ฒนาความร วมม อด านบร การทางการเง น ย ทธศาสตร ท 2 : การสร างและพ ฒนาผ ประกอบการท ม ศ กยภาพทาการค าก บญ ป น แผนปฏ บ ต ระยะส น แผนปฏ บ ต ระยะยาว หน วยงาน เจ าภาพ + ก.อ ตสาหกรรม/ สสว. (คณะอน ฯ SME) + ก.อ ตสาหกรรม/ สถาบ นยานยนต (ความร วมม อด าน การส งเสร มการค าฯ) + ก.อ ตสาหกรรม/ สถาบ นเหล กฯ (ความร วมม อ ส งเสร มการค าฯ) + ก.พล งงาน (ความร วมม อ ส งเสร มการค าฯ) + ก.อ ตสาหกรรม / สถาบ นส งทอ (ความร วมม อ ส งเสร มการค าฯ) + ก.การคล ง (ความร วมม อ ส งเสร มการค าฯ) + ก.พาณ ชย + ก.พาณ ชย ร วมก บ หน วยงานอ น ๆ + ก.การคล ง / ธนาคารแห ง ประเทศไทย/ กลต. แผนงานพ ฒนาบ คลากรและสร างความเป นผ ประกอบการท ม ศ กยภาพทาการค าก บญ ป น สร างความพร อมในการเร มต นการทาการค าก บญ ป น โดยอบรมให ความร เร องเทคน ค การทาการค าก บญ ป นและการใช ประโยชน จาก JTEPA จ าแนกเป นรายส นค า / บร การ เป าหมาย โดยบร การเป าหมายท ม ศ กยภาพ ได แก ธ รก จท องเท ยว บร การส ขภาพ การศ กษานานาชาต การประช มและแสดงส นค า อ ญมณ และเคร องประด บ ขนส งและโล จ สต กส + ก.พาณ ชย จ ดท าหน วยบ มเพาะธ รก จ (Incubation center) เพ อให ค าปร กษาและฝ กอบรม และยกระด บศ กยภาพแก ผ ประกอบการรายย อยท ม ความสนใจท าการค าก บญ ป น เพ อให เก ดการเพ มจ านวนผ ประกอบการและการสร างนว ตกรรม ท กษะด านภาษา + ก.พาณ ชย / มหาว ทยาล ยท เข า ร วม ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 6 9

252 แผนงาน/โครงการ และการจ ดการ เพ อเพ มม ลค าการค าระหว างไทยก บญ ป น รวมท งการใช ประโชน จาก JTEPA และ AJCEP แผนงานส งเสร มและพ ฒนาเคร อข ายธ รก จ สน บสน นให น กธ รก จไทยร วมท น/หาต วแทนและห นส วนก บญ ป นในการเข าไปท า การค าในญ ป น โดยเฉพาะในสาขากล มธ รก จด านอาหาร (อาหารไทย อาหารเพ อส ขภาพ และอาหารท ม รสชาต ด tasty และปลอดภ ย) ภ ตตาคาร ร านกาแฟ/ขนม นวด และสปา บร การส ขภาพ และธ รก จนาเท ยว สน บสน นให น กธ รก จญ ป นมาร วมท น/ลงท นในไทยเพ อผล ตส นค าและบร การเพ อใช ไทยเป นฐานการส งออกไปย งอาเซ ยน ญ ป น และค เจรจา FTA อ น ๆ ของไทย โดย ธ รก จเป าหมาย ได แก ยานยนต และช นส วน ยางรถยนต เหล กและผล ตภ ณฑ เหล ก อ เล กทรอน กส เคร องใช ไฟฟ า อาหารประเภทพร อมร บประทาน (ready to eat) อาหาร เพ อส ขภาพ ส นค าเกษตรอ นทร ย ธ รก จผล ตส นค าและบร การท ใช เทคโนโลย ส ง โลจ สต กส พล งงานทดแทน บร การว จ ยและห องปฏ บ ต การทดสอบ บร การศ นย จ ดหาช นส วน และส นค าระหว างประเทศ บร การส งแวดล อม ประก นภ ยการขนส งระหว างประเทศ น คมอ ตสาหกรรมและสาธารณ ปโภคพ นฐาน ศ นย ร บงาน (Outsourcing Center) และ ศ นย ปฏ บ ต การภ ม ภาค (ROH) แผนงานสร างโอกาสและพ ฒนาศ กยภาพทางการตลาดของผ ประกอบการ เร งประชาส มพ นธ การใช ประโยชน JTEPA ไปย งกล มผ ผล ตและผ ส งออกส นค า เป าหมายท สามารถใช ประโยชน จากการลด/ยกเล กภาษ ในระด บท มากข นในระยะเวลา ไม เก นป 56 และเป นกล มส นค า/บร การท ม โอกาสเต บโตในตลาดญ ป นมาก ได แก กล มส นค าแช เย นแช แข ง ได แก ไก เป ด ป ปลา ปลาหม ก หอย แมงกะพร น และปลาท ห นแล ว กล มผ กและผลไม ได แก มะเข อยาว พร กหวาน ข าวโพด กระเจ ยบ ข า ข ง ม นเทศ เผ อก ส บปะรดอบแห ง ส บปะรดสด (ขนาดเล ก) กล วย มะม วง ม งค ด มะพร าว กล มอาหารแปรร ป ได แก น าม นพ ช ท น ากระป อง หอยลายกระป อง ขนมป งกรอบ แยม ซอสถ วเหล อง เคร องแกงส าเร จร ป ผงปร งรส เคร องด มช ก าล ง น าผลไม ผลไม กระป อง และน าส มสายช กล มอาหารส ตว ได แก อาหารส น ขและแมว กล มส นค าอ ตสาหกรรม ได แก เอท ล น โพรพ ล น สไตร น แชมพ อ ญมณ และ เคร องประด บ กระดาษ ไม อ ด ไฟเบอร บอร ด แผ นไม ว เน ยร ซ เมนต ผล ตภ ณฑ สปา กล มบร การ ได แก ร านอาหารไทย บร การทางส ขภาพ สปาไทย พ ฒนาระบบข อม ลสารสนเทศทางการค าและพ ฒนาข อม ลด านการค าและการตลาด เช งล ก (Trade Intelligence) ตลาดญ ป น เพ มความเข มงวดในการร กษามาตรฐานการผล ตตลอดผ ท เก ยวข องในระบบโซ อ ปทานการผล ตเพ อยกระด บค ณภาพส นค าไทย ได แก ส นค าเกษตรและอาหาร (ไก ก ง ผ กและผลไม ) พ ฒนาศ กยภาพการผล ต การออกแบบ การสน บสน นการใช เทคโนโลย ใหม และ การตลาดของส นค าส งออกหล กของไทยท ม ระด บความสามารถทางการแข งข นลดลง ในตลาดญ ป น ได แก แผงวงจรไฟฟ า เคร องจ กรกล ว ทย โทรท ศน เลนซ เฟอร น เจอร รองเท าก ฬา ผล ตภ ณฑ หน ง ย ทธศาสตร ท 3 : การลดผลกระทบอ นเก ดจากการเป ดตลาด แผนงานลดผลกระทบทางการค า ประชาส มพ นธ เร องส นค าส าค ญของญ ป นท ม โอกาสได ร บประโยชน จาก JTEPA อ น เก ดจากการท ไทยลด/ยกเล กภาษ ในระด บท มากข นในระยะเวลาไม เก นป 56 และเป น กล มส นค าญ ป นท ม โอกาสเต บโตในตลาดไทยมาก ได แก กล มส นค าอาหารและยา ได แก ปลาแมคเคอเรล แอปเป ล เมล อน ยาแก ปวด เคร องสาอาง ชาเข ยว กล มส นค าอ ตสาหกรรม ได แก เคม ภ ณฑ ยางรถยนต เหล กและผล ตภ ณฑ เหล ก แผนปฏ บ ต ระยะส น แผนปฏ บ ต ระยะยาว หน วยงาน เจ าภาพ + ก.พาณ ชย + + ก.อ ตสาหกรรม / ก.พาณ ชย + ก.พาณ ชย + + ก.พาณ ชย + ก.เกษตรฯ / ภาคเอกชน + ก.อ ตสาหกรรม / ก.พาณ ชย + ก.พาณ ชย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 6 10

253 แผนงาน/โครงการ เคร องยนต และเพลาส งก าล ง เคร องจ กรท ใช ก อสร าง เคร องจ กรแปรร ปโลหะ อ ปกรณ ไฟฟ าเพ อป องก นไฟล ดวงจร รถยนต โดยสารและรถยนต บรรท กและส วนประกอบ รถจ กรยานยนต และส วนประกอบ ช นส วนยานยนต เคร องประด บเง น กล องถ ายร ปและ ส วนประกอบ และของเล น กล มบร การ ได แก การค าส งค าปล ก บร การให เช า ซ อมบาร ง โลจ สต กส ผล กด นให ม การเพ มงบประมาณกองท น FTA เพ อเย ยวยาผ ได ร บผลกระทบจากการ เป ดตลาด เพ อให เก ดความต อเน องของโครงการเพ อช วยเหล อผ ได ร บผลกระทบเพ อ ปร บต วหร อเตร ยมพร อมพ ฒนาส นค าและบร การให สอดคล องก บกฎ ระเบ ยบ และ มาตรฐานต าง ๆ มากข น แผนปฏ บ ต ระยะส น แผนปฏ บ ต ระยะยาว หน วยงาน เจ าภาพ + + ก.พาณ ชย ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 6 11

254 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า 6 12

255 บรรณาน กรม กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ (2549) Fact Book: ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น JTEPA. นนทบ ร กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ (2551) สร ปสาระสาค ญความตกลงห นส วนเศรษฐก จอาเซ ยน-ญ ป น. นนทบ ร กรมเอเช ยตะว นออก (2552) เร องน าร เก ยวก บความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น. กร งเทพฯ โครงการ WTO Watch คณะเศรษฐศาสตร มหาว ทยาล ยธรรมศาสตร (2550) ความตกลงเร องการจ ดซ อโดย ร ฐภายใต WTO GPA. กร งเทพฯ ชน ดา ป ญจส งวรก ล (2553) ผลกระทบของการเป ดเสร การค าระหว างประเทศไทยและญ ป นท ม ต อธ รก จ รถจ กรยานยนต ขนาดใหญ ในประเทศไทย. คณะพาณ ชยศาสตร และการบ ญช จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย ช ยชนะ จ นทรเศธร (2553) ผลกระทบในภาพรวมของความตกลงการค าเสร ต ออ ตสาหกรรมเหล กและเหล กกล า: กรณ ศ กษาความตกลงการค าเสร ไทย-อ นเด ย ความตกลงการค าเสร ไทย-ญ ป น และความตกลงการค า เสร อาเซ ยน. คณะน ต ศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย ท พย วรรษ งามศ กด (2543) โครงการว จ ยการศ กษาความชอบของผ บร โภคชาวญ ป นและจ นท ม ต อผลมะม วง และเน อมะม วงส กพ นธ น าดอกไม ส ทองและพ นธ โชคอน นต. สาน กงานกองท นสน บสน นการว จ ย, กร งเทพฯ พรเพชร พรธรรมช ย (2553) การศ กษาความเป นไปได ของการส งออกกล วยหอมปลอดสารพ ษอบกรอบไป ตลาดญ ป น. คณะพาณ ชยศาสตร และการบ ญช จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย พลว ต อ กฤษฎ (2553) การศ กษาความได เปร ยบในการแข งข นในอ ตสาหกรรมปลาท น ากระป องของไทยและ ญ ป นในตลาดญ ป น. คณะพาณ ชยศาสตร และการบ ญช จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย ม ลน ธ สถาบ นว จ ยเพ อการพ ฒนาประเทศไทย (2551) รายงานการศ กษาฉบ บสมบ รณ โครงการแสวงหาผลประโยชน จากข อตกลงการเป ดเสร (FTA) ระยะท 3 เสนอต อสาน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม. กร งเทพฯ ศ นย ว จ ยกฎหมายและการพ ฒนา คณะน ต ศาสตร จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย (2551) การศ กษาความเป นไปได ในการปร บกฎระเบ ยบการเข าเม องและการท างานของคนต างด าวเพ อรองร บการเป ดเสร การค าบร การ และการลงท นของไทย, กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ นนทบ ร ศ นย ว จ ยเศรษฐศาสตร ประย กต คณะเศรษฐศาสตร มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร (2550) การศ กษาผลกระทบ จากการจ ดทา FTA สาหร บภาคเกษตรกรรม. กร งเทพฯ สถาบ นระหว างประเทศเพ อการค าและการพ ฒนา (องค การมหาชน) (2553) การประเม นผลกระทบจาก FTA. กร งเทพฯ สมเก ยรต ต งก จวาน ชย และคณะ (2548) การศ กษาการลงท นและการเป ดเสร ภาคบร การในการเจรจา JTEPA. สถาบ นว จ ยเพ อการพ ฒนาประเทศไทย, กร งเทพฯ สมเก ยรต ต งก จวาน ชย และคณะ (2551) การเก บเก ยวผลประโยชน ของธ รก จไทยจากความตกลง JTEPA. สถาบ นว จ ยเพ อการพ ฒนาประเทศไทย, กร งเทพฯ

256 สมประว ณ ม นประเสร ฐ (2550) การศ กษาผลกระทบจากข อตกลงเขตการค าเสร ต อก จกรรมทางเศรษฐก จ รายพ นท ของประเทศไทย. มหาว ทยาล ยเกษตรศาสตร, กร งเทพฯ Kimm Anthony. (2010). Rediscovering Japanese Business Leadership: 15 Japanese managers and the companies they re leading to new growth. Wiley, Singapore Masahiro Kawai. (2010). Regional Trade Agreements in Integrating Asia. Edward Elgar Publishing, UK Pasakorn Thammachote. (2011). The rise of bilateralism in Southeast Asia. Claremont Graduate University, USA Sangyo Kozo Shingikai. (2008). Report on Compliance by Major Trading Partners with Trade Agreements: WTO, FTA/EPA, BIT. Ministry of Economy, Trade and Industry, Tokyo Soderberg M. and Nelson P.A. (2010). Japan s Politics and Economy: Perspectives on change. Routledge, New York Yoshimatsu H. (2010). Global Movements in the Asia Pacific. World Scientific, Singapore

257 ภาคผนวก

258

259 ภาคผนวก ก แบบสอบถามสาหร บผ ผล ต ผ นาเข า ผ ส งออกส นค า/บร การ โครงการศ กษาผลกระทบและแนวทางการเจรจาทบทวน JTEPA โปรดทำเคร องหมำย ลงใน ตำมควำมค ดเห นของท ำน ส วนท 1 ข อม ลก จการ 1.1 ช อก จกำร ตำแหน งของท ำน ผ บร หำรระด บส ง ผ บร หำรระด บกลำง ผ บร หำรระด บต น เจ ำหน ำท ปฏ บ ต งำน 1.3 จำนวนพน กงำนก จกำร 1-49 คน คน 200 คนข นไป 1.4 ผล ตภ ณฑ ท ท ำนผล ต/จำหน ำย (เล อกได มำกกว ำ 1 ข อ) เกษตรกรรม ไก /เน อไก หม /เน อหม ว ว/เน อส ตว ส ตว น ำ (ก ง ปลำ ฯลฯ) ผ ก/ผลไม ดอกไม /ต นไม ยำงพำรำ ถ วเหล อง ข ำว ข ำวโพด ม นสำปะหล ง อ อย อ นๆ (โปรดระบ )... อ ตสาหกรรม อำหำร อ ญมณ และเคร องประด บ เหล ก/โลหะ เคร องหน ง พล งงำน ยำนยนต และส วนประกอบ พลำสต ก ผล ตภ ณฑ ยำง เคร องจ กรกล เคร องใช ไฟฟ ำและอ เล กทรอน กส เคม เฟอร น เจอร ส งทอ/เคร องน งห ม น ำตำล อ นๆ (โปรดระบ )... บร การ ค ำส ง/ค ำปล ก ท องเท ยว/ร ำนอำหำร ขนส ง/โลจ สต กส ซ อมบำร ง กำรเง น/ประก นภ ย ส ขภำพ/สปำ ก อสร ำง/อส งหำร มทร พย ศ กษำ อ นๆ (โปรดระบ ) ส ญชำต ของผ ถ อห นในก จกำรของท ำน คนไทยถ อห น 100% คนไทยถ อห น 50-99% คนไทยถ อห นน อยกว ำ 49% 1.6 ก จกำรของท ำนม ส ดส วนม ลค ำกำรส งออกต อยอดขำยรวม โดยเฉล ยประมำณ น อยกว ำ 10% ต งแต 10 49% ต งแต 50 79% มำกกว ำ 80% ข นไป 1.7 ก จกำรของท ำนม ส ดส วนม ลค ำกำรนำเข ำว ตถ ด บและอ ปกรณ กำรผล ตต อยอดขำยรวม โดยเฉล ยประมำณ น อยกว ำ 10% ต งแต 10 49% ต งแต 50 79% มำกกว ำ 80% ข นไป 1.8 ก จกำรของท ำนม ประสบกำรณ ทำกำรค ำหร อต ดต อก บญ ป นมำกเพ ยงใด ไม ม น อยกว ำ 5 ป ต งแต 5-10 ป มำกกว ำ 10 ป ข นไป 1.9 ก จกำรของท ำนเคยม กำรใช ส ทธ ประโยชน ในกำรส งออกหร อนำเข ำส นค ำจำกควำมตกลงกำรค ำเสร ระหว ำงไทยก บ ญ ป นหร อไม (กำรใช ส ทธ ประโยชน จะต องใช ใบร บรองถ นกำเน ด JTEPA หร อ AJCEP) ม กำรใช ส ทธ ประโยชน ไม ม กำรใช ส ทธ ประโยชน ไม แน ใจ 1.10 ก จกำรของท ำนม ชำวญ ป นทำงำนเป นผ บร หำร / ผ เช ยวชำญ / พน กงำนหร อไม ไม ม ไม ทรำบ ม 1 10 คน ม มำกกว ำ 10 คนข นไป ส วนท 2 การประเม นผลกระทบและข อเสนอแนะ 2.1 ท ำนค ดว ำภำยหล งจำกท ไทยทำควำมตกลงกำรค ำเสร ก บญ ป นต งแต ป 2550 แล ว ท ำน (หร อก จกำรท ำน) ได ร บผลกระทบอย ำงไร ไม ได ร บผลกระทบเลย ได ร บผลกระทบทำงลบมำก (เช น ส นค ำ/บร กำรของญ ป นเข ำมำต ตลำดในไทย) ได ร บผลกระทบทำงบวกมำก (เช น ส นค ำ/บร กำรของไทยส งออกไปขำยท ญ ป นได มำกข น) ได ร บผลกระทบทำงลบและบวกพอ ๆ ก น อ น ๆ (โปรดระบ )... ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ก 1

260 2.2 กรณ ท ร ฐบำลไทยก บญ ป นต องเจรจำทบทวนควำมตกลงกำรค ำเสร ฯ ท ำนจะเสนอให ไทยผล กด นเร องใดก บญ ป น (เล อกได ไม เก น 3 ข อ) ให ญ ป นเป ดเสร ให ไทยส งออกข ำว ข ำวโพด ม นสำปะหล ง น ำตำลไปได เพ มข น ให ญ ป นเป ดเสร ให ไทยส งออกเน อส ตว (หม และไก ) ไปได เพ มข น ให ญ ป นเป ดเสร ให ไทยส งออกผล ตภ ณฑ ประมง (ปลำ ก ง ปลำหม ก) ไปได เพ มข น ให ญ ป นเป ดเสร ให ไทยส งออกผ ก/ผลไม (ข ง ส บปะรด กล วย มะม วง ม งค ด ฯลฯ) ไปได เพ มข น ให ญ ป นเป ดเสร ให ไทยส งออกส นค ำอ ตสำหกรรมไปได เพ มข น (เช น อ เล กทรอน กส เส อผ ำ เคร องประด บ ยำนยนต และช นส วนฯลฯ) ให ญ ป นเป ดเสร ให คนไทยไปทำงำนได เพ มข น (เช น สปำ นวดแผนไทย ผ ด แลผ ส งอำย พ อคร ว/แม คร ว ช ำงฝ ม อ) อ น ๆ (โปรดระบ ) กรณ ท ร ฐบำลไทยก บญ ป นต องเจรจำทบทวนควำมตกลงกำรค ำเสร ฯ ท ำนสำมำรถยอมร บเง อนไขใดท ไทยจะต องเป ดเสร ให ฝ ำยญ ป น เพ มข นได บ ำง (กร ณำระบ พ ก ดศ ลกำกร 6 หล ก) ท ำนอยำกให ร ฐบำลไทยก บญ ป นยกระด บพ ฒนำควำมร วมม อด ำนเศรษฐก จในด ำนใดมำกท ส ด ทร พย ส นทำงป ญญำ (โปรดระบ ถ ำม.) เกษตรกรรม ป ำไม และประมง (โปรดระบ ถ ำม.. ) ควำมปลอดภ ยของอำหำร (โปรดระบ ถ ำม. ) กำรศ กษำและพ ฒนำทร พยำกรมน ษย (โปรดระบ ถ ำม...) เทคโนโลย สำรสนเทศและกำรส อสำร (โปรดระบ ถ ำม....) ว ทยำศำสตร เทคโนโลย และพล งงำน (โปรดระบ ถ ำม...) ว สำหก จขนำดกลำงและย อม (โปรดระบ ถ ำม..) ท องเท ยว (โปรดระบ ถ ำม...) พล งงำน (โปรดระบ ถ ำม....) ยำนยนต (โปรดระบ ถ ำม...) ส งทอและเคร องน งห ม (โปรดระบ ถ ำม.....) อ น ๆ (โปรดระบ ) มำตรกำรเช งร ก- ท ำนเห นว ำร ฐบำลไทยควรจ ดให ม มำตรกำรเช งร กใดเพ อส งเสร มกำรใช ประโยชน ควำมตกลงกำรค ำเสร ในกำรส งออก ไปญ ป น (เล อกได ไม เก น 3 ข อ) สร ำงควำมต นต วและควำมร ควำมเข ำใจเก ยวก บกำรค ำเสร ส งเสร มให ผ ประกอบกำรไทยเข ำร วมงำนแสดงส นค ำ/บร กำรและกำรจ บค ทำงธ รก จก บญ ป นในไทยและญ ป น กำรพ ฒนำงำนว จ ยพฤต กรรมกำรบร โภคและข อม ลกฎระเบ ยบภำยในประเทศญ ป น ยกเว นค ำธรรมเน ยมกำรขอใบอน ญำตส งออกและกำรขอหน งส อร บรองถ นกำเน ด (C/O) กำรใช มำตรกำรทำงกำรเง นเพ อสน บสน นกำรส งออกไปญ ป น (เช น ค ำประก นส นเช อ และส นเช อดอกเบ ยต ำ) กำรจ ดหล กส ตรพ ฒนำผ ประกอบกำรเพ อทำธ รก จระหว ำงประเทศ พร อมท งสอนกำรใช ภำษำญ ป นเพ อส อสำร อ น ๆ (โปรดระบ )... ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ก 2

261 2.6 มำตรกำรเช งร บ- ท ำนเห นว ำร ฐบำลไทยควรจ ดให ม มำตรกำรเช งร บใดเพ อรองร บผลกระทบจำกควำมตกลงกำรค ำเสร ก บญ ป น (เล อกได ไม เก น 3 ข อ) สร ำงควำมต นต วและควำมร ควำมเข ำใจเก ยวก บกำรค ำเสร ให ควำมช วยเหล อผ ประกอบกำรและแรงงำนโดยกำรจ ดกำรฝ กอบรมเพ อพ ฒนำประส ทธ ภำพกำรทำงำนให สำมำรถปร บต วต อกำรค ำเสร กำรใช มำตรกำรกำรเง น (ส นเช อดอกเบ ยต ำ เง นอ ดหน น) แก ธ รก จท ได ร บผลกระทบ กำรใช มำตรกำรรณรงค ใช ส นค ำ/บร กำรไทย กำรใช มำตรกำรตอบโต ทำงกำรค ำท รวดเร ว (เช น มำตรกำรเก บภำษ ตอบโต กำรท มตลำด กำรก กส นค ำ ฯลฯ) กำรจ ดต งหน วยงำนทำหน ำท ต ดตำมผลกระทบ และกำรเปล ยนแปลงทำงกำรค ำระหว ำงประเทศ และเป นศ นย กลำงแก ไขป ญหำผ ได ร บผลกระทบ อ น ๆ (โปรดระบ )... ข อเสนอแนะอ น ๆ ช อผ ตอบแบบสอบถำม.. โทร -.. ขอขอบพระค ณท กร ณาเส ยสละเวลาตอบแบบสอบถามน คณะผ ศ กษาว จ ยโครงการศ กษาผลกระทบและแนวทางการเจรจาทบทวน JTEPA ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ก 3

262 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ก 4

263 ภาคผนวก ข ผลสร ปท ได จากแบบสอบถาม ในการส มมนาร บฟ งความค ดเห นในส วนภ ม ภาค ได แจกแบบสอบถามให ผ เข าร วมส มมนาแสดงความ ค ดเห น ได ร บแบบสอบถามค นและสามารถน ามาประมวลผลได จานวน 92 ราย สร ปผลได ด งน ข อม ลท วไป อาช พ จานวน ร อยละ ผ ประกอบการ / ภาคเอกชน / สมาคม น กว ชาการ หน วยงานภาคร ฐ น ส ต / น กศ กษา อ น ๆ รวม ไม ตอบคาถามข อน 5 92 ส ญชาต ของผ ถ อห นในก จการ ส ญชาต ของผ ถ อห นในก จการ จานวน ร อยละ คนไทยถ อห น 100% คนไทยถ อห น 50-99% คนไทยถ อห นน อยกว า 49% รวม ไม ตอบคาถามข อน ส ดส วนการส งออกของก จการ ส ดส วนม ลค าการส งออกต อยอดขายรวม จานวน ร อยละ น อยกว า 10% ต งแต 10-49% ต งแต 50-79% มากกว า 80% ข นไป รวม ไม ตอบคาถามข อน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ข 1

264 ส ดส วนการนาเข าว ตถ ด บ ส ดส วนม ลค าการนาเข า ว ตถ ด บและอ ปกรณ การผล ต จานวน ร อยละ น อยกว า 10% ต งแต 10-49% ต งแต 50-79% มากกว า 80% ข นไป รวม ไม ตอบคาถามข อน การใช ส ทธ ประโยชน จาก JTEPA หร อ AJCEP การใช ส ทธ ประโยชน JTEPA หร อ AJCEP จานวน ร อยละ เคยใช ส ทธ ประโยชน ไม เคยม การใช ส ทธ ประโยชน ไม แน ใจ รวม ไม ตอบคาถามข อน จานวนชาวญ ป นทางานในก จการ ชาวญ ป นท ทางานในก จการ จานวน ร อยละ ไม ม ม 1-10 คน ม มากกว า 10 คนข นไป รวม ไม ตอบคาถามข อน ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ข 2

265 การประเม นผลกระทบและข อเสนอแนะ ผลกระทบท ได ร บจาก JTEPA ผลกระทบจาก JTEPA จานวน ร อยละ ไม ได ร บผลกระทบเลย ได ร บผลกระทบทางลบมาก ได ร บผลกระทบทางบวกมาก ได ร บผลกระทบทางลบและบวกพอ ๆ ก น อ น ๆ รวม ไม ตอบคาถามข อน สาหร บผ ท ตอบข อ อ น ๆ ได ให ข อม ลเพ มเต ม ด งน ใช ส ทธ F2 ส วนส ทธ ประโยชน ขอส ทธ ให ก บล กค าป ด านบวกเพราะว ตถ ด บนาเข ามาม ราคาต าลงโดยไม ต องเ ได ร บผลกระทบท ค ายรถญ ป นท มาต งฐานในไทย ไม เคยทาการค าก บญ ป น ไม ทราบ ไม ทราบรายละเอ ยด ไม แน ใจ ไม แน ใจเพราะไม ม ความร ด านน ไม ม การต ดต อก บญ ป นโดยตรง การสน บสน นให เป ดการค าเสร ระหว างไทยก บญ ป นเพ มมากข น สน บสน นให เป ดการค าเสร เพ มมากข น จานวน ร อยละ ไม แสดงความค ดเห น ไม แน ใจ สน บสน น รวม ไม ตอบคาถามข อน 4 92 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ข 3

266 กรณ ท ร ฐบาลไทยก บญ ป นต องเจรจาทบทวนความตกลงการค าเสร ฯ ท านจะเสนอให ไทยผล กด นเร องใด ก บญ ป น เร องท สน บสน นให ผล กด น จานวน ให ไทยส งออกข าว ข าวโพด ม นสาปะหล ง น าตาลไปได เพ มข น 51 ให ไทยส งออกเน อส ตว (หม และไก ) ไปได เพ มข น 9 ให ไทยส งออกผล ตภ ณฑ ประมง (ปลา ก ง ปลาหม ก) ไปได เพ มข น 10 ให ไทยส งออกผ ก/ผลไม (ข ง ส บปะรด กล วย มะม วง ม งค ด ฯลฯ) ไปได เพ มข น 37 ให ไทยส งออกส นค าอ ตสาหกรรมไปได เพ มข น (เช น อ เล กทรอน กส เส อผ า เคร องประด บ ยานยนต และช นส วน ฯลฯ) 45 ให ญ ป นเป ดเสร ให คนไทยไปท างานได เพ มข น (เช น สปา นวดแผนไทย ผ ด แล ผ ส งอาย พ อคร ว/แม คร ว ช างฝ ม อ) 59 นอกจากน ย งม ผ เสนอให เป ดเสร ส นค า ประเภท ประด บยนต สม นไพร และอาหารสาเร จร ปเพ มข น ส วนเม อถามว าส นค าใดท ยอมให เป ดเสร ให ฝ ายญ ป นได มากข น ได ร บคาตอบ ด งน เร องท สน บสน นให ผล กด น จานวน ยกเล กภาษ นาเข าแก รถยนต ส าเร จร ป 45 ส นค าเหล ก 34 ม นฝร ง ห วหอม เน อว ว นม 16 ธ รก จค าส ง ค าปล ก 8 ธ รก จซ อมบาร งเคร องจ กร 19 ธ รก จให เช าเคร องจ กร 15 ให น กธ รก จและผ เช ยวชาญมาทางานในประเทศไทยได สะดวกข น 36 ในด านความร วมม อน น ผ ตอบแบบสอบถามต องการให ม ความร วมม อมากข นในเร องต อไปน เร องท ต องการให ม ความร วมม อมากข น จานวน ทร พย ส นทางป ญญา 20 เกษตรกรรม ป าไม และประมง 11 ความปลอดภ ยของอาหาร 18 การศ กษาและพ ฒนาทร พยากรมน ษย 42 เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร 32 ว ทยาศาสตร เทคโนโลย และพล งงาน 17 ว สาหก จขนาดกลางและย อม 5 ท องเท ยว 20 พล งงาน 11 ยานยนต 15 ส งทอและเคร องน งห ม 4 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ข 4

267 โดยม ความเห นเพ มเต มในบางห วข อ ด งน ด านทร พย ส นทางป ญญาระบ ในเร องการผล ตรถยนต ด านเกษตร ต องการความร ในเร องการป องก นโรคพ ชและแมลง ด านความปลอดภ ยของอาหาร ต องการความร เร องเก ยวก บมาตรฐานอาหารสาเร จร ป ด านการศ กษาและพ ฒนาทร พยากรมน ษย ต องการเก ยวก บภาษา ท นการศ กษา และ ทร พยากรคนไทย ด านท องเท ยว ต องการความร วมม อด านการท องเท ยวเช งอน ร กษ ธรรมชาต Long Stay นวด แผนโบราณและสปา ด านพล งงาน เทคโนโลย การประหย ดพล งงาน ด านส งทอและเคร องน งห ม ต องการความร ด านมาตรฐานส นค าส งทอจากเส นใย มาตรการเช งร กท ร ฐบาลไทยควรจ ดให ม เพ อส งเสร มการใช ประโยชน จาก JTEPA มาตรการเช งร กท ร ฐบาลไทยควรจ ดให ม เพ อส งเสร มการใช ประโยชน จาก JTEPA จานวน สร างความต นต วและความร ความเข าใจเก ยวก บการค าเสร 57 ส งเสร มให ผ ประกอบการไทยเข าร วมงานแสดงส นค า/บร การและการจ บค ทางธ รก จก บ ญ ป นในไทยและญ ป น 48 การพ ฒนางานว จ ยพฤต กรรมการบร โภคและข อม ลกฎระเบ ยบภายในประเทศญ ป น 25 ยกเว นค าธรรมเน ยมการขอใบอน ญาตส งออกและการขอหน งส อร บรองถ นก าเน ด (C/O) 20 การใช มาตรการทางการเง นเพ อสน บสน นการส งออกไปญ ป น (เช น ค าประก นส นเช อ และส นเช อดอกเบ ยต า) 25 การจ ดหล กส ตรพ ฒนาผ ประกอบการเพ อทาธ รก จระหว างประเทศ พร อมท งสอนการใช ภาษาญ ป นเพ อส อสาร 50 มาตรการเช งร บท ร ฐบาลไทยควรจ ดให ม เพ อส งเสร มการใช ประโยชน จาก JTEPA มาตรการเช งร บท ร ฐบาลไทยควรจ ดให ม เพ อส งเสร มการใช ประโยชน จาก JTEPA จานวน สร างความต นต วและความร ความเข าใจเก ยวก บการค าเสร 54 ให ความช วยเหล อผ ประกอบการและแรงงานโดยการจ ดการฝ กอบรมเพ อพ ฒนา ประส ทธ ภาพการทางานให สามารถปร บต วต อการค าเสร 59 การใช มาตรการการเง น (ส นเช อดอกเบ ยต า เง นอ ดหน น) แก ธ รก จท ได ร บผลกระทบ 25 การใช มาตรการรณรงค ใช ส นค า/บร การไทย 30 การใช มาตรการตอบโต ทางการค าท รวดเร ว (เช น มาตรการเก บภาษ ตอบโต การท ม ตลาด การก กส นค า ฯลฯ) 13 การจ ดต งหน วยงานทาหน าท ต ดตามผลกระทบ และการเปล ยนแปลงทางการค า ระหว างประเทศ และเป นศ นย กลางแก ไขป ญหาผ ได ร บผลกระทบ 43 เร องเก ยวก บภาษ ท กประเภท 1 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ข 5

268 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ข 6

269 ภาคผนวก ค การจ ดส มมนาร บฟ งความค ดเห นส วนภ ม ภาค คร งท 1 ว นอ งคารท 25 มกราคม 2554 ณ โรงแรมซ นบ ม เม องพ ทยา จ.ชลบ ร ม ผ เข าร วมส มมนา 72 คน กาหนดการ ส มมนาระดมความค ดเห นโครงการศ กษา ผลกระทบและแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลงในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) ว นอ งคารท 25 มกราคม 2554 ณ โรงแรมซ นบ ม เม องพ ทยา จ.ชลบ ร น. ลงทะเบ ยน น. พ ธ เป ดและกล าวต อนร บผ เข าร วมประช มระดมความค ดเห น น. ข อตกลงการค าทว ภาค : หล กการและแนวโน ม โดย ค ณพวงร ตน อ ศวพ ส ษฐ อด ตเอกอ ครราชฑ ต ผ แทนถาวรประจาองค การการค าโลก และอด ตอธ บด กรมทร พย ส นทางป ญญา น. เสวนาสะท อนภาพผลของ JTEPA จากผ ม ส วนเก ยวข อง โดย - ดร.ว ลาวรรณ ม งคละธนะก ล กรมเศรษฐก จระหว างประเทศ - ดร.จ กรกฤษณ ดวงพ สตรา กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ - นายศ กด ดา ข นต พะโล ประธานสหกรณ ชมรมชาวสวนมะม วง จ งหว ด ฉะเช งเทรา - ค ณว ช ย ศร มาวรรณ บร ษ ท สมบ รณ แอดวานซ เทคโนโลย จาก ด น. พ กร บประทานอาหารว าง น. ร บฟ งความค ดเห นด านโอกาสและผลกระทบจากการเป ดตลาดการค าส นค า บร การ การลงท น และการพ ฒนาความร วมม อทางเศรษฐก จระหว างไทยก บญ ป น การเย ยวยาและการใช ประโยชน จาก JTEPA และแนวทางการเจรจาของไทยใน อนาคต - กล มอ ตสาหกรรม - กล มภาคการเกษตร - กล มภาคบร การ น. ร บประทานอาหารกลางว น น. สร ปผลและระดมความค ดเห น ******************************* ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ค 1

270 คร งท 2 ว นพฤห สบด ท 27 มกราคม 2554 ณ โรงแรมส มาธาน จ งหว ดนครราชส มา ผ เข าร วมประช ม 62 คน กาหนดการ ส มมนาระดมความค ดเห นโครงการศ กษา ผลกระทบและแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลงในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) ว นพฤห สบด ท 27 มกราคม 2554 ณ โรงแรมส มาธาน จ งหว ดนครราชส มา น. ลงทะเบ ยน น. พ ธ เป ดและกล าวต อนร บผ เข าร วมประช มระดมความค ดเห น น. ข อตกลงการค าทว ภาค : หล กการและแนวโน ม โดย ค ณว บ ลย ล กษณ ร วมร กษ ท ปร กษาการพาณ ชย กระทรวงพาณ ชย เสวนาสะท อนภาพผลของ JTEPA จากผ ม ส วนเก ยวข อง โดย - ดร.ว ลาวรรณ ม งคละธนะก ล กรมเศรษฐก จระหว างประเทศ กระทรวง การต างประเทศ - ค ณช ต มา พ มศร สว สด ผ อ านวยการศ นย เศรษฐก จการลงท นภาคท 2 สาน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท น - ค ณมนตร ศร น ล ประธานกล มว สาหก จช มชน กล มส งออกมะม วง ต.โป งตาลอง - ค ณว ช ย ศร มาวรรณ บร ษ ท สมบ รณ แอดวานซ เทคโนโลย จาก ด ดาเน นการเสวนาโดย ดร.จ กรกฤษณ ดวงพ สตรา น. พ กร บประทานอาหารว าง น. ร บฟ งความค ดเห นด านโอกาสและผลกระทบจากการเป ดตลาดการค าส นค า บร การ การลงท น และการพ ฒนาความร วมม อทางเศรษฐก จระหว างไทยก บญ ป น การเย ยวยาและการใช ประโยชน จาก JTEPA และแนวทางการเจรจาของไทยใน อนาคต - กล มอ ตสาหกรรม - กล มภาคการเกษตร - กล มภาคบร การ น. ร บประทานอาหารกลางว น น. สร ปผลและระดมความค ดเห น ******************************* ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ค 2

271 คร งท 3 ว นอ งคารท 24 พฤษภาคม 2554 ณ ห องแกรนด บอลร ม ช น 2 โรงแรมอย ธยาแกรนด จ งหว ดพระนครศร อย ธยา ผ เข าร วมประช ม 139 คน กาหนดการส มมนา โครงการศ กษาผลกระทบ และแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลงในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) ว นอ งคารท 24 พฤษภาคม 2554 ณ ห องแกรนด บอลร ม ช น 2 โรงแรมอย ธยาแกรนด จ งหว ดพระนครศร อย ธยา น. ลงทะเบ ยน น. การนาเสนอโครงการศ กษาผลกระทบ และแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลง ในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน JTEPA ความค บหน า สถานะการเจรจา และการใช ประโยชน JTEPA การประเม นผลกระทบจาก JTEPA และแนวทางการเจรจา เป ดตลาดใน อนาคต โดย - รศ.นพร ตน ร งอ ท ยศ ร - ดร.จ กรกฤษณ ดวงพ สตรา น. พ กร บประทานอาหารว าง น. ม มมองการเป ดเสร และการพ ฒนาความร วมม อทางเศรษฐก จภายใต JTEPA จากภาคเอกชน โดย - นางปราณ ด านช ยว โรจน นายกสมาคมธ รก จท องเท ยวจ งหว ด พระนครศร อย ธยา และรองกรรมการอานวยการศ นย การค าอย ธยาพาร ค - นางส ภวรรณ พรว ฒ กร ประธานคณะท างานด านต างประเทศกล ม อ ตสาหกรรมยานยนต สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย ผ แทนจาก ธ รก จช นส วนยานยนต ดาเน นรายการส มมนาโดย ดร.จ กรกฤษณ ดวงพ สตรา น. ร บประทานอาหารกลางว น น. สร ปผลและระดมความค ดเห น ******************************* ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ค 3

272 คร งท 4 ว นจ นทร ท 27 ม ถ นายน 2554 ณ ห องแกรนด ร ชดาบอลร ม ช น 5 อาคารธารท พย โรงแรมเจ าพระยาปาร ค กร งเทพมหานคร ผ เข าร วมประช ม 139 คน กาหนดการส มมนา โครงการศ กษาผลกระทบ และแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลงในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) ในว นจ นทร ท 27 ม ถ นายน 2554 ห องแกรนด ร ชดาบอลร ม ช น 5 อาคารธารท พย โรงแรมเจ าพระยาปาร ค ถนนร ชดาภ เษก กร งเทพฯ น. ลงทะเบ ยน น. การนาเสนอโครงการศ กษาผลกระทบ และแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลง ในพ นธกรณ ต างๆ และการใช ประโยชน JTEPA ความค บหน า สถานะการเจรจา JTEPA โดย รศ.นพร ตน ร งอ ท ยศ ร การประเม นผลกระทบจาก JTEPA และการใช ประโยชน JTEPA และ ข อเสนอแนะแนวทางการเจรจาเพ อเป ดตลาดในอนาคต โดย รศ.นพร ตน ร งอ ท ยศ ร รศ.ดร. ชโยดม สรรพศร ดร.ป ต ศร แสงนาม ดาเน นการส มมนา โดย รศ.(พ เศษ) ดร.จ กรกฤษณ ดวงพ สตรา น. พ กร บประทานอาหารว าง น. ม มมองการเป ดเสร และการพ ฒนาความร วมม อทางเศรษฐก จภายใต JTEPA จากภาคเอกชน โดย - ดร.อารย น ตระหง าน ผ ช วยกรรมการผ จ ดการใหญ อาว โส ส าน ก ย ทธศาสตร องค กร เคร อเบทาโกร - นางส ภวรรณ พรว ฒ กร กล มอ ตสาหกรรมยานยนต สภาอ ตสาหกรรม แห งประเทศไทย - ดร.ตร สลา ต นต ม ตร อ ปนายกสมาคมต วแทนออกของร บอน ญาตไทย - นายร กช ย เร งสมบ รณ อ ปนายกสมาคมของขว ญ ของช าร วยไทย และ ของตกแต งบ าน ดาเน นการส มมนาโดย รศ.(พ เศษ) ดร.จ กรกฤษณ ดวงพ สตรา น. พ กร บประทานอาหารกลางว น น. ร บฟ งความค ดเห นจากภาคเกษตร อ ตสาหกรรม บร การ ภาคร ฐ และส วนอ น ๆ ท เก ยวข อง เพ อจ ดท าข อเสนอแนะแนวทางการเจรจาของไทยเพ อเป ดตลาด JTEPA ในอนาคต โดย - รศ.ดร. ชโยดม สรรพศร ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ค 4

273 - รศ.(พ เศษ) ดร.จ กรกฤษณ ดวงพ สตรา ดาเน นการส มมนา โดย รศ.นพร ตน ร งอ ท ยศ ร น. พ กร บประทานอาหารว าง น. สร ปผลการส มมนา ******************************* ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ค 5

274 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ค 6

275 ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ค 7

276 สร ปข อค ดเห นการจ ดส มมนาร บฟ งความค ดเห น จากการส มมนาพบว าผ เข าร วมการส มมนาไม ได แสดงความค ดเห นเพ มเต มมากน ก ความค ดเห นของ ผ เข าร วมการส มมนาสามารถสร ปได ด งน 1) ส วนใหญ จะได ส ทธ พ เศษของสาน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท น ซ งได ส ทธ ประโยชน มากกว า JTEPA อย แล ว 2) บร ษ ทร วมท นก บญ ป นซ งถ งแม จะได ประโยชน จากการลดภาษ น าเข าในประเทศญ ป น แต ก ไม ท า ให ปร มาณส งออกเพ มข น แต เป นการลดภาระค าใช จ ายให แก ผ ประกอบการมากกว า 3) ผ ประกอบการส วนใหญ มาร บฟ งเพ อเป นความร มากกว าเพ อออกความค ดเห น โดยให เหต ผลว าไม ร รายละเอ ยด บร ษ ทส วนใหญ ท มาก ไม ได ท าการตลาดเอง คนญ ป นเป นฝ ายหาตลาดส งออก และ การนาเข าเพ อส งออกก ม ส ทธ พ เศษทางศ ลกากรอย แล ว 4) อยากให ภาคร ฐให ความสาค ญก บภาคบร การ โดยเฉพาะด านลอจ สต กส เกรงว า บร ษ ทญ ป นซ งม ท น ม ความร ความสามารถมากกว าจะเข ามาเป ดบร การในประเทศไทย แล วท าให ผ ประกอบการไทย อย ไม ได ในท ส ด 5) บร ษ ทญ ป นจะม เคร อข าย เกรงว า การเป ดเสร ทางการค าจะเป นการเป ดช องให บร ษ ทญ ป นเข ามา สร างเคร อข ายในประเทศไทย แล วคนไทยจะไม ได ประโยชน จากการเป ดการค าเสร แต จะกลายเป น การสน บสน นให ญ ป นเข ามาหาผลประโยชน ในประเทศไทยมากกว า 6) ภาคร ฐไม ร เท าท นในรายละเอ ยดเง อนไขของประเทศญ ป น เช น การก าหนดขนาดของส บปะรดหร อ การจาก ดชน ดของมะม วงท สามารถน าเข าประเทศญ ป น ท าให ไทยไม ได ร บประโยชน จาก JTEPA มากน ก 7) น าจะม การเจรจาให ม ความร วมม อในการส งคร ชาวญ ป นมาสอนภาษาญ ป น เพ อเตร ยมความพร อม ให ก บแรงงานไทยท จะไปทางานในประเทศญ ป น 8) ภาคร ฐควรปร บข นตอน การออกเอกสารต าง ๆ ท จะเป นประโยชน ต อผ ประกอบการไทย เช น หน งส อร บรองถ นก าเน ดของส นค า การจ ดสรรโควตาต าง ๆ ควรม การต ดตามและพ จารณาเร ยก ค นโควตาบางส วนท จ ดสรรไปแล ว แต ย งไม ม การใช ประโยชน เพ อน ามาให แก ผ ประกอบการท พร อม แต ไม ได ร บการจ ดสรรโควตา 9) ควรม การประชาส มพ นธ ให ประชาชนและผ ประกอบการได ร จ ก ได เข าใจและสามารถใช ประโยชน จาก JTEPA รวมท งข อตกลงเขตเสร การค าต าง ๆ ได มากข น ศ นย บร การว ชาการ สถาบ นบ ณฑ ตพ ฒนบร หารศาสตร หน า ค 8

277 15/11/54 พวงร ตน อ ศวพ ศ ษฐ ท ปร กษาอาว โส UNISEARCH Free Trade Agreement 2 ประเทศ ทาความตกลงเป ดเสร การค าระหว างก น ว ตถ ประสงค หล ก ส งเสร มการค าระหว างประเทศให ม ความสะดวกมากข น ลด / ยกเล กอ ปสรรคทาง การค า เช น ภาษ น าเข า โควตาน าเข า เป นต น 1

278 15/11/54 เสร มสร างอานาจต อรอง ขยายตลาด และแหล งว ตถ ด บ ภ ม ภาค - ASEAN, APEC พห ภาค - WTO การค าเสร เป นธรรม และม แนวค มก น ทว ภาค - FTAs ร วมสร างกฎเกณฑ ทางการค า เสาะหาโอกาสทางการส งออก ย ดตลาดใหม ช วงช งโอกาส สร างพ นธม ตรทางเศรษฐก จ WORLD MAP EFTA NAFTA EU FTAA GCC ASEAN APEC MERCOSCUR 2

279 15/11/54 EU EFTA 3

280 15/11/54 ตลาดส งออกหล กของไทย ป 2535 ป 2535 USA 22.4% ไทยอย ไหน - การค า EU 19.6% Japan 17.5% ASEAN China 13.8% 1.2% Others 25.5% Total Export 32,609 Mil. USD 4

281 15/11/54 ตลาดนาเข าหล กของไทย ป 2535 ป 2535 Japan 29.3% EU USA 14.4% 11.7% ASEAN China 13.6% 3.0% Others 28.0% Total Import 40,615 Mil. USD สถานะการค าของไทยในตลาดโลก อ นเด ย 1.23% เกาหล ใต 2.83% ไทย 1.18% สหร ฐฯ 13.38% สหภาพย โรป 41.97% มาเลเซ ย 1.33% จ น 7.38% ญ ป น 5.77% ส งคโปร 2.23% การค ารวมของไทยในโลก 227,960 ล านเหร ยญสหร ฐฯ (1.18% ของการค าโลก) ส งออก 109,848 ล านเหร ยญสหร ฐฯ (1.17%) น าเข า 118,112 ล านเหร ยญสหร ฐฯ (1.20%) 5

282 15/11/54 ASEAN Merchandise / Service Trade Percentage (%) (% of GDP of 2001) Indonesia 76.90% Philippine 95.20% Thailand % Malaysia % Singapore % Thailand s Trading Partners USA 11.4% Peru 0.15% EFTA Mercosur 1.7% 3.21% EU 13.18% S. Africa GCC 3.4% Russia Japan India 1.91% 0.54% BIMSTEC China 11.3% 9.12% 3.21% 4.49% ASEAN 22.55% Korea 2.06% Australia Chile 0.18% 0.95% 0.42% New Zealand New initiatives Existing FTAs already cover 81% of Thai exports Thailand s total export : 178 billion USD (2008) 6

283 15/11/54 ตลาดนาเข าหล กของไทย ป 2535 ก บป ป 2535 ป 2552 Import Value (Mil. USD) 80 USA 29.3% USA EU 18.7% 25, % 12, EU Japan 14.4% 11.7% Japan ASEAN 6.3% 8, % 24, ASEAN 13.6% China 3.0% China 12.7% 17, Others 28.0% Others 34.7% 46,519 0 Total Import 40,615 Mil. USD 133,796 Mil. USD Note: 1) AFTA เร มเจรจาป 2535 และเร มลดภาษ ป 2536 (1993) 2) ASEAN 6 ภาษ เป นร อยละ 0 ต งแต 1 มค.2553 (2010) ตลาดส งออกหล กของไทย ป 2535 ก บป ป 2535 ป 2552 USA EU 22.4% 19.6% Export Value (Mil. USD) USA 10.9% 16,662 EU Japan 11.9% 10.3% 18,155 15, Japan 17.5% ASEAN 21.3% 32, ASEAN 13.8% China 10.6% 16,124 China 1.2% 20 Others 25.5% Others 35% 53,338 0 Total Export 32,609 Mil. USD 152,502 Mil. USD 7

284 15/11/54 8

285 15/11/54 ทาในกรอบกว าง (Comprehensive) และย ดหย น สอดคล องก บ WTO แลกเปล ยนผลประโยชน (Reciprocate) เน นครอบคล มเร องภาษ และ NTMs ต องม มาตรการท เป นกลไกป องก นผลกระทบใน ประเทศ อาจตกลงในเร องเก บเก ยวผลประโยชน ระหว างก น (Early Harvest) เพ อให เก ดผลทางปฏ บ ต โดยเร ว ทาบทามในระด บนโยบาย ศ กษาแนวทาง ประโยชน ผลกระทบ แนวทางรองร บ ร บฟ งความเห น ขอบกรอบการเจรจา ตามแนวทางมาตรา 190 ขอความเห นชอบจากครม. ขอความเห นชอบจากร ฐสภา จ ดต งคณะเจรจา: ห วหน าคณะ ห วหน ากล มเจรจา 9

286 15/11/54 ความตกลงฉบ บเด ยว (Single Undertaking) ไทย-ออสเตรเล ย ไทย-น วซ แลนด ไทย-ญ ป น ไทย-เปร ไทย-EFTA แยกความตกลงเป นฉบ บย อยๆ ไทย-อ นเด ย BIMSTEC ส นค า ม ผล 1 ก.ย. 47 (82 รายการ) ม ผล 1 ก.ค. 53 ม ผล 1 ม.ค. 48 ม ผล 1 ก.ค. 48 ม ผล 1 พ.ย. 50 ม ผลในปลายป 2553 หย ดพ กการเจรจา บร การ หย ดเจรจา อย ระหว างการ เจรจา ลงท น หย ดเจรจา อย ระหว างการ เจรจา ความตกลงฉบ บเด ยว (Single Undertaking) อาเซ ยน-ญ ป น อาเซ ยน-ออสเตรเล ย-น วซ แลนด อาเซ ยน-EU แยกความตกลงเป นฉบ บย อยๆ อาเซ ยน-เกาหล อาเซ ยน-จ น อาเซ ยน-อ นเด ย ส นค า ม ผล 1 ม.ค. 53 ม ผล 20 ก.ค. 48 ม ผล 1 ม.ค. 53 ม ผล 1 ม.ย. 52 ม ผล 12 ม.ค. 53 หย ดพ กการเจรจา บร การ ม ผล 1 ม.ค. 53 ม ผล 1 ก.ค. 50 (ช ดท 1) อย ระหว างการเจรจา ลงท น ม ผล 31 ต.ค. 52 ม ผล 15 ก.พ. 53 อย ระหว างการ เจรจา 10

287 ภาพรวมการดาเน นการตามความตกลง JTEPA โดย ว ลาวรรณ ม งคละธนะก ล กรมเศรษฐก จระหว างประเทศ กระทรวงการต างประเทศ สาหร บ การส มมนาระดมความค ดเห นโครงการศ กษาผลกระทบและแนวทางการเจรจาทบทวนความตกลงในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน จากความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย ญ ป น (JTEPA) 25 มกราคม 2554 ณ เม องพ ทยา จ. ชลบ ร JTEPA สาระสาค ญ 1

288 12 เม.ย.2545 ผ น าเห นชอบให คณะทางานเร มศ กษา ก.ย พ.ย.2546 ก.พ.2547 ก.ค.2548 คณะทางานประช มร วมก น 5 คร งและ Task Force ประช มร วมก น 3 คร ง (ภาคร ฐ+ภาคเอกชน+น กว ชาการ) เจรจาอย างเป นทางการ 9 รอบ และเจรจาระด บ รมต. 1 ส.ค.2548 บรรล ความตกลงในหล กการ ก.ย.2548 ก.พ.2549 เจรจายกร างความตกลง 7 รอบ และเจรจาระด บ คณะทางานเร องกฎว าด วยถ นก าเน ดส นค า ก.พ. ม.ย.2549 ตรวจร างความตกลงและเจรจาร างเอกสารการเม อง (3 ฉบ บ และเอกสารความร วมม อ 7 โครงการ) ม.ย.2549 พบก นรอบส ดท าย และเจรจาเสร จสมบ รณ 3 เม.ย นายกร ฐมนตร ของท งสองประเทศลงนามความตกลง 1 พ.ย ความตกลงม ผลใช บ งค บ กระบวนการเจรจา โครงสร าง JTEPA การค าส นค า ลงท น/บร การ ทร พย ส นทางป ญญา การจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐ นโยบายการแข งข น ความร วมม อ การระง บข อพ พาท บทบ ญญ ต ท วไป การค าส นค า กฎว าด วยถ นก าเน ดส นค า พ ธ การศ ลกากร การค าไร ระดาษ การยอมร บมาตรฐานร วมก น การค าบร การ การลงท น การเคล อนย าย บ คคลธรรมดา เกษตร ป าไม การศ กษาและทร พยากรมน ษย และประมง บรรยากาศการลงท น การบร การการเง น ICT ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย SMEs การท องเท ยว การส งเสร มการค าและ การลงท น 2

289 ต วอย างส นค าท ญ ป นให โควตา: กล วย ญ ป นให โควตาปลอดภาษ 4,000 ต นในป แรก และทยอยเพ มเป น 8,000 ต นในป ท 5 แป งม นสาปะหล งแปรร ปท ใช ในอ ตสาหกรรม ญ ป นให โควตาปลอดภาษ แก ไทย 200,000 ต น ป จจ บ นม ม ลค าการส งออกประมาณ 3,600 ล านบาท กากน าตาล ญ ป นให โควตา 4,000 ต นในป ท 3 และเพ มเป น 5,000 ต นในป ท 4 (ลดภาษ ในโควตาจาก 15.3 เยน/กก. เหล อ 7.65 เยน/กก.) ส บปะรดสด 100 ต นในป แรก และเพ มเป น 300 ต นในป ท 5 ส นค าไทยท ได ร บประโยชน ต วอย างส นค าท ญ ป นยกเล กภาษ ให ไทยท นท : ก งสด ก งต ม ก งแช เย น แช แข งและก งแปรร ป ลดภาษ จาก 5% ป จจ บ นม ม ลค าการส งออก 13,000 ล านบาท ผลไม เม องร อน เช น ท เร ยน มะละกอ มะม วง ม งค ด มะพร าว ผลไม แช เย น แช แข งหร อแช ในน าตาล (ลดจากประมาณ 10-12%) ม ลค าส งออกป จจ บ น 370 ล านบาท ผ กและผลไม แปรร ป ผลไม กระป อง (ลดจากประมาณ 15%) ม ลค าส งออกป จจ บ นค อ 5,000 ล านบาท อ ญมณ (ลดจากประมาณ %) ม ลค าส งออกค อ 7,843 ล านบาท และส งทอและเคร องน งห ม (ลดจากประมาณ %) ม ลค า ส งออกค อ 17,577 ล านบาท 3

290 ต วอย างส นค าท ญ ป นลดภาษ ให ไทยแต อ ตราภาษ ส ดท ายไม เป นศ นย หร อไม ได ลดเหล อศ นย ท นท : ไก ปร งส ก ลดจาก 6% เป น 3% ใน 5 ป ป จจ บ นม ม ลค าการส งออก ประมาณ 10,000 ล านบาท อาหารทะเลสาเร จร ป ลดจาก 9.6% เป น 0 ใน 5 ป ม ลค าการส งออก ในป จจ บ น 8,000 ล านบาท ปลาหม กกล วยแช เย น แช แข ง ลดจาก 3.5% เป น 0 ใน 5 ป ม ลค า การส งออกในป จจ บ น 8,000 ล านบาท อาหารส น ขและแมว ลดจากประมาณ เยนต อ กก. เหล อ 0 ใน 10 ป ม ลค าการส งออกในป จจ บ น 7,600 ล านบาท อ ตสาหกรรมไทยท ต องปร บต ว เหล ก/ช นส วนยานยนต เหล ก ลดภาษ ตามข ดความสามารถในการผล ต และความต องการเป นว ตถ ด บ (ลดภาษ ท นท / ทยอยลด / ให โควตา / คงภาษ แล วยกเล กใน 6-10 ป ) ช นส วนยานยนต คงภาษ ให เอกชนปร บต ว (5-10 ป ) เน นเฉพาะช นส วนนาเข า เพ อใช ผล ตยานยนต และช นส วนยานยนต รถยนต สาเร จร ป (CBU) รถยนต สาเร จร ปต ากว า 3,000 ซ ซ เจรจาใหม ใน 5 ป และลดภาษ รถเก น 3,000 ซ ซ ป ละ 5% จาก 80% เหล อ 60% เป ดตลาดน อยมาก เม อเท ยบก บมาเลเซ ยและฟ ล ปป นส 4

291 การค าบร การ กรอบการเป ดเสร การเป ดเสร การค าบร การภายใต JTEPA เป นไปตาม แนวทางเด ยวก นก บ GATS ค อ เป นแบบ positive list และ ท ง 4 modes ของการค าบร การอย ในบทเด ยว ได แก Mode 1 cross-border supply Mode 3 commercial presence Mode 2 consumption abroad Mode 4 presence of natural persons ข อผ กพ นเป ดเสร ของญ ป น ให คนไทยหร อบร ษ ทไทยเข าไปต งก จการหร อให บร การ เพ มจากท ผ กพ นไว ใน GATS 65 สาขาย อย ปร บปร งจากท ผ กพ นไว ใน GATS อ กกว า 70 สาขาย อย เป นการเป ดเสร เพ มโดยเฉพาะใน Mode 4 (Presence of Natural Persons) ซ งจะเป นการเป ดโอกาสให ก บบ คคลธรรมดา ของไทยได ร บประโยชน 5

292 ข อผ กพ นเป ดเสร ของญ ป น (cont.) เป นการเป ดเสร เพ มในสาขาท ผ ประกอบการไทยน าจะม ศ กยภาพ อาท บร การโฆษณา โรงแรม สปา ร านอาหาร จ ดเล ยง จ ดการ ประช ม จ ดงานแสดงส นค าและน ทรรศการ ท ปร กษาด านว ศวกรรม ท ปร กษากฎหมาย รวปท. และกฎหมายไทย ว ศวกรรมโยธา สถาปน ก การสอนร าไทย มวยไทย/ดนตร ไทย/อาหารไทย ซ อม บาร งรถยนต สาขาบร การส ขภาพ คนไข ชาวญ ป นท มาร บการร กษาพยาบาลใน ไทย จะสามารถเบ กจ ายจากกองท นสว สด การส ขภาพได ตามส ดส วนท กฎหมายญ ป นก าหนดส าหร บการร กษาในญ ป น (ขณะน ร อยละ 70 ของค าร กษาพยาบาล) ซ งเป นไปตามข อเท จจร งท ผ านมาอย แล ว ข อผ กพ นเป ดเสร ของไทย ให ชาวญ ป นหร อบร ษ ทญ ป นเข ามาต งก จการเพ อให บร การเพ มจากท ผ กพ นไว ใน GATS ใน 14 สาขาย อย ได แก (1) ท ปร กษาด านการจ ดการท วไป (เป นเจ าของได ถ ง 100 %) (2) บร การจ ดการโครงการ ยกเว นด านการก อสร าง (49%) (3) ท ปร กษาด านการจ ดการด านทร พยากรบ คคล (49%) (4) ท ปร กษาการจ ดการด านการผล ต (49%) (5) ท ปร กษาด านการตลาด (49%) (6) บร การท ปร กษาด านโลจ สต กส (51 %) (7) บร การซ อมบาร งเคร องใช ไฟฟ าในบ านท ผล ตเองในไทย (60 %) 6

293 ข อผ กพ นเป ดเสร ของไทย (cont.) (8) บร การขายส งและขายปล กส นค าท ผล ตเองในไทย (75 %) (9) บร การโรงแรมระด บ 5 ดาว (60%) (10) บร การร านอาหารท ม พ นท อย างน อย 450 ตรม. (60 %) (11) บร การโฆษณา (50 %) (12) บร การคอมพ วเตอร และบร การท เก ยวข อง (น อยกว า 50 %) (13) บร การการศ กษาระด บอ ดมศ กษา (น อยกว า 50 %) (14) บร การท าเร อมาร นา (49 %) ซ งได หาร อภาคเอกชนและภาคส งคมแล ว เห นว าไม น าม ผลกระทบทาง ลบน ก แต จะช วยพ ฒนาสาขาย อยเหล าน ในไทย ข อผ กพ นเป ดเสร การลงท นของญ ป น ให ชาวไทยหร อบร ษ ทไทยเข าไปลงท นได ในท กสาขา ยกเว น การผล ตยา น าม น อ ตสาหกรรมอวกาศและยานอวกาศ อ ตสาหกรรมพล งงาน เหม องแร ประมง เกษตร ป าไม ไม ใช Performance requirements ในท กสาขาท ไม ใช ภาค บร การ โดยผ กพ นมากกว าใน TRIMS 7

294 ข อผ กพ นเป ดเสร ของญ ป น (cont.) Performance requirements ท ญ ป นผ กพ นจะไม ใช ซ ง มากกว าใน TRIMS ได แก (1) การจ าก ดให การขายภายในประเทศข นอย ก บการส งออกของผ ลงท น (2) การแต งต งผ บร หาร ผ จ ดการหร อกรรมการในคณะบร หาร ท ม ส ญชาต ตามท ก าหนด (3) การก าหนดให จ างคนญ ป น * (4) การถ ายโอนเทคโนโลย * (5) การก าหนดให สาน กงานใหญ ต องต งอย ในญ ป น * (6) การก าหนดให ต องม การทางานว จ ยและพ ฒนา * (7) การก าหนดให การขายส นค าท น กลงท นผล ตไปย งภ ม ภาคใดภ ม ภาคหน ง ต องเป นส นค าจากญ ป นเท าน น * * โดยให ส ทธ ประโยชน (incentives) ตอบแทน ข อผ กพ นเป ดเสร การลงท นของไทย ให ชาวญ ป นหร อบร ษ ทญ ป นเข ามาลงท นใน 1 สาขา ค อ การ ผล ตรถยนต โดยถ อห นได น อยกว า 50% ไม ใช Performance requirements ในท กสาขาท ไม ใช ภาค บร การ โดยผ กพ นเท าก บใน TRIMS 8

295 การเคล อนย ายของบ คคลธรรมดา กรอบการเป ดเสร ไม รวมเร อง visa ครอบคล มการให อน ญาตเข าเม อง (entry) การพาน กในประเทศเป นการ ช วคราว (temporary stay) และการอน ญาตให ทางาน สาหร บ (1) การต ดต อธ รก จ (4) การโอนย ายไปทางานก บบร ษ ทในเคร อ (2) การลงท น (5) การทางานในสาขาว ชาช พ (6) การสอน (3) การทางานโดยผ ท ม ความร ระด บปร ญญาตร หร อความเช ยวชาญ พ เศษ จ ดต งกลไกท จะสามารถใช เจรจาต อไป เพ อการยอมร บมาตรฐานร วมก น ซ งจะ ช วยอานวยความสะดวกสาหร บการอน ญาตให คนไทยเข าไปทางานในญ ป น อาท การยอมร บการร บรองฝ ม อแรงงานโดยกระทรวงแรงงานสาหร บ การด แลผ ส งอาย บร การสปาไทย การนวดแผนไทย ช างซ อมรถยนต ข อผ กพ นเป ดเสร ของญ ป น สาขาท ส าค ญ ด านมน ษยศาสตร และว ทยาศาสตร โดยรวมญ ป นเป ดให คนไทย ท ม ว ฒ ปร ญญาตร เข าไปทางานได แทบท กสาขา ซ งเจ าหน าท ตรวจ คนเข าเม องญ ป นจะพ จารณาให ปร ญญาท ได ร บในไทยเท ยบเท าก บ ปร ญญาท ได ร บในญ ป น พ อคร ว-แม คร วไทย ไม ต องจบปร ญญาตร แต ต องได ร บการ ร บรองฝ ม อแรงงานจากกระทรวงแรงงานและม ประสบการณ ทางาน เป นพ อคร วในภ ตรคารในไทยอย างน อย 5 ป ซ งญ ป นลดลงให จาก 10 ป คนด แลผ ส งอาย พน กงานสปาไทย (รวมผ ให บร การนวดไทย) ญ ป นร บจะเจรจาเพ มเต มภายใน 1-2 ป หล ง JTEPA ม ผลใช บ งค บ เพ อให คนไทยสามารถเข าไปประกอบอาช พด งกล าวได 9

296 ข อผ กพ นเป ดเสร ของไทย สาขาท สาค ญ ภาคการผล ตและบร การ จ ดบร การ One Stop Service เพ อความสะดวกในการ ต อว ซ าและใบอน ญาตทางานและร บท จะหาร อในเร องการผ อนปรนเง อนไขการออก และต อใบอน ญาตทางานในไทย และเง อนไขการอน ญาตให อย ต อในราชอาณาจ กร ภายใน 2-3 ป หล งจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ สาหร บ น กธ รก จ/ Intra-corporate transferees / น กลงท นญ ป น บร การคอมพ วเตอร ท ปร กษาเก ยวก บการจ ดการท วไป บร การว ศวกรรม บร การโรงแรม บร การร านอาหาร เป ดให คนญ ป นท ม ความร ระด บปร ญญาตร หร อม ความเช ยวชาญพ เศษ สามารถทางานได โดยต องม ส ญญาจ างงานก บบร ษ ท ในไทย โรงเร ยนนานาชาต สถาบ นการศ กษาสายเทคน ค สถาบ นอ ดมศ กษา การ สอนหล กส ตรว ชาช พหร อหล กส ตรระยะส น เป ดให คนญ ป นเข ามาทางานสอน ได JTEPA ผลการดาเน นการ 10

297 สถ ต การค าระหว างไทยก บญ ป น หล ง JTEPA ม ผลใช บ งค บ ก อนใช บ งค บ (พ.ย ต.ค. 50) การส งออกจากไทยไปญ ป น ป ท 1 (พ.ย ต.ค. 51) ป ท 2 (พ.ย ต.ค. 52) ป ท 3 (พ.ย ต.ค. 53) การนาเข าจากญ ป นมาไทย ก อนใช บ งค บ (พ.ย ต.ค. 50) ป ท 1 (พ.ย ต.ค. 51) ป ท 2 (พ.ย ต.ค. 52) ป ท 3 (พ.ย ต.ค. 53) สถ ต โดย ธนาคารแห งประเทศไทย / หน วย : ล านดอลลาร สหร ฐ สถ ต การค าระหว างไทยก บญ ป น หล ง JTEPA ม ผลใช บ งค บ การค ารวมไทย-ญ ป น ก อนใช บ งค บ (พ.ย ต.ค. 50) ป ท 1 (พ.ย ต.ค. 51) ป ท 2 (พ.ย ต.ค. 52) ป ท 3 (พ.ย ต.ค. 53) สถ ต โดย ธนาคารแห งประเทศไทย / หน วย : ล านดอลลาร สหร ฐ 11

298 การใช ส ทธ ส งออก-นาเข าภายใต JTEPA ม ลค าการส งออก (ส ดส วนการใช ส ทธ ) ม ลค าการนาเข า (ส ดส วนการใช ส ทธ ) ป ท 1 (พ.ย. 50 ต.ค. 51) 4, (59.83%) 1, (5.01%) ป ท 2 (พ.ย. 51 ต.ค. 52) 4, (77.71%) 1, (8.08%) ม ลค าการค า 6, , ด ลการค าของไทย +2, , สถ ต โดย กรมการค าต างประเทศ กระทรวงพาณ ชย / หน วย : ล านบาท ส นค าส งออกไปญ ป นท ใช ส ทธ JTEPA ส ง ลาด บ พ ก ด รายการ 2552 (ม.ค.-ต.ค.) อ ตราภาษ ส งออก ขอใช ส ทธ ส ดส วน MFN FTA เน อไก ปร งแต ง * 6% 4.5% ก งปร งแต ง % Free ก งแช แข ง % Free แหนบรถยนต * 3.3% Free เดกซ ทร นและ โมด ไฟด สตาร ช อ นๆ * 6.8% Free หมายเหต : ต วเลข FTA ส งกว าม ลค าส งออกท วไป เน องจากม ผ มาขอใช ส ทธ แล วแต ย งไม ได ส งออก สถ ต โดย คณะกรรมการส งเสร มการลงท น / หน วย : ล านดอลลาร สหร ฐ 12

299 ส นค านาเข าจากญ ป นท ใช ส ทธ JTEPA ส ง ลาด บ พ ก ด รายการ 2552 (ม.ค. - ต.ค.) อ ตราภาษ วงจรอ น ๆ นอกจากต ว ประมวลผลของวงจรรวม ผล ตภ ณฑ แผ นร ดทาด วยเหล ก ท ม ความหนาน อยกว า 0.5 มม กระป กเก ยร และส วนประกอบ ของกระป กเก ยร ยานยนต สาหร บขนส งบ คคล ต งแต ส บคนข นไปแบบ เคร องยนต ด เซล ผล ตภ ณฑ แผ นร ดทาด วยเหล ก ท ม ความหนาน อยกว า 3 มม. นาเข า ขอใช ส ทธ ส ดส วน MFN FTA % 5% % 0-5% % 20% % 0-36% % 0-5% สถ ต โดย คณะกรรมการส งเสร มการลงท น / หน วย : ล านดอลลาร สหร ฐ สถ ต การลงท นจากญ ป นในไทย หล ง JTEPA ม ผลใช บ งค บ ก อนใช บ งค บ (พ.ย.49-ต.ค.50) การลงท นจากญ ป นมาไทย ป ท 1 (พ.ย. 50-ต.ค.51) ป ท 2 (พ.ย. 51-ต.ค.52) ป ท 3 (พ.ย. 52-ต.ค.53) สถ ต โดย คณะกรรมการส งเสร มการลงท น / หน วย : ล านบาท 13

300 JTEPA ป ญหาอ ปสรรคการดาเน นการ ป ญหาและอ ปสรรคการดาเน นการ ม ส นค าเกษตรบางชน ดท ผ ประกอบการไทยประสบป ญหา การใช ส ทธ ประโยชน ภายใต JTEPA เช น ส บปะรดสด ขนาดไม เก น 900 กร ม และปลาท น ากระป อง โครงการความร วมม อด านการส งเสร มการค าและ การลงท นบางสาขาย งไม ม ความค บหน ามากน ก 14

301 ส บปะรดสด JTEPA ม ข อตกลงโควตาปลอดภาษ ส งออกส บปะรดสดท ม น าหน ก ต อผลน อยกว า 900 กร ม จากไทยไปญ ป น (อ ตราภาษ ปกต 17%) ในทางปฏ บ ต ไทยส งออกส บปะรดสดขนาดประมาณ 1,200 กร ม จ ง ย งไม สามารถใช ส ทธ ประโยชน ได เลย ขณะน กระทรวงเกษตรฯ และกระทรวงพาณ ชย อย ระหว างศ กษา ความเป นไปได ในการส งออกส บปะรดภ แล/นางแลไปญ ป น ส บปะรดสด ระยะเวลาปร มาณโควตาส งออกต อป ป ท 1 (1 พ.ย ม.ค. 51)* ป ท 2 (1 เม.ย ม.ค. 52) ป ท 3 (1 เม.ย ม.ค. 53) ป ท 4 (1 เม.ย ม.ค. 54) ป ท 5 (1 เม.ย ม.ค. 55) และป ต อๆไป 42 ต น 150 ต น 200 ต น 250 ต น 300 ต น * ป ท 1 ของความตกลง JTEPA ครอบคล มระยะเวลาเพ ยง 5 เด อน โดยจะส นส ดป ตามป งบประมาณของญ ป น จ ง ก าหนดปร มาณไว 42 ต น (ค ดเท ยบจากปร มาณโควตาในป ท 1 จ านวน 100 ต น/12 เด อน และปร บส ดส วนตาม ระยะเวลาท คงเหล อ) 15

302 ปลาท น ากระป อง กาหนดกฎว าด วยถ นกาเน ดส นค า (Rules of Origin: ROO) สาหร บ ส นค าปลาท น ากระป องระบ ว า หากม การใช ว ตถ ด บท ไม ได ถ น กาเน ด จะต องได มาโดยเร อจ บปลาซ งได ร บอน ญาตจาก IOTC (Indian Ocean Tuna Commission) ในความเป นจร ง เร อซ งใช ในการจ บปลาท น าท นามาใช เป น ว ตถ ด บสาหร บปลาท น ากระป อง (เร ออวนล อม) ม กไม เข าข ายเป น เร อท ได ร บอน ญาตตาม IOTC ทาให ผ ประกอบการไทยไม สามารถ ใช ประโยชน จาก JTEPA ได อย างเต มท (ส วนใหญ ใช เร อจาก เกาหล ใต และอาเซ ยน) ปลาท น ากระป อง ส ทธ ประโยชน ป จจ บ นท ไทยได ร บ ญ ป นตกลงท จะยกเล กภาษ น าเข าปลาท น า กระป องจากไทยภายใน 5 ป ป จจ บ น ป ท 1 ป ท 2 ป ท 3 อ ตราภาษ (ร อยละ) ป ท 4 ป ท 5 ป ท 6 สถานการณ การค าระหว างค ภาค ไทยเป นผ ส งออกปลาท น ากระป องราย ใหญ ท ส ดของญ ป น ม ส ดส วนการส งออก ร อยละ 63 ส ดส วนการนาเข าปลาท น ากระป องของญ ป นในป 2551 ฟ ล ปป นส 11% อ นโดน เซ ย 18% เว ยดนาม 7% (43,746 ต น) ไทย 63% อ น ๆ 1% 16

303 การส งออกปลาท น ากระป อง สถ ต การข นทะเบ ยนเร อประมงก บ IOTC ม เร อท ข นทะเบ ยนก บ IOTC 3,341 ล าท ว โลก โดยร อยละ 67.9 เป นเร อเบ ดราว และ เพ ยงร อยละ 6.1 เป นเร ออวนล อม ม เร อไทยเพ ยง 14 ลาท ข นทะเบ ยนก บ IOTC และสามารถใช ส ทธ JTEPA ได อย างไรก ด ไทยน าเข าปลาท น าแช แข งจาก Vanuatu / เกาหล ใต / ญ ป น / อ นโดน เซ ย / จ น ซ งม เร อข นทะเบ ยนก บ IOTC รวม 1,613 ล า (ญ ป นซ งม เร อข นทะเบ ยนก บ IOTC ถ ง 400 ล า) ส ดส วนการนาเข าปลาท น าแช แข งของไทยในป 2551 (608,115 ต น) Others 16% Taiwan China 22% 6% Maldives 6% Indonesia 6% Japan Vanuatu 12% South Korea 9% USA 11% 12% ส ดส วนการส งออกปลาท น ากระป องของไทยในป 2551 Japan (494,486 ต น) North Australia & 5% Others America 11% 29% New Zealand 9% Middle East 12% EU 27 15% Africa 19% JTEPA การเจรจาทบทวน 17

304 การทบทวน ท งฉบ บ จะม การทบทวนในป ท 10 และท กๆ 10 ป หล งจากน น การค าส นค า จะม การทบทวนในป ท 10 หร อเร วกว า หากเห นชอบ การค าบร การ จะม การทบทวนท วไปภายใน 5 ป การลงท น จะม การทบทวนการเป ดเสร ภายใน 5 ป และการทบทวน เร อง MFN ภายใน 6 ป ลาด บเวลาการเจรจาทบทวนตามท ระบ ไว ในความตกลง JTEPA ข อเร ยกร องฝ ายไทย การเคล อนย ายบ คคลธรรมดา พน กงานสปาและคนด แลผ ส งอาย ต ลาคม 2552 ธ นวาคม 2552 ต ลาคม 2553 ต ลาคม 2555 ข อเร ยกร องฝ ายญ ป น การเคล อนย ายบ คคลธรรมดา จ านวนคนญ ป นส งส ดต อบร ษ ท จ านวนคร งส งส ดในการต อใบอน ญาตท างานคน ญ ป นในไทย การค าส นค า รถยนต > 3,000 ซ ซ การค าส นค า ส นค าในกล ม R1 และ R4 เช นน าตาล ส บปะรด กระป อง และแป งม นสาปะหล งด บ ม นาคม 2555 การค าบร การ การค าบร การ ค าส งค าปล ก / ให เช า / ซ อมบ าร ง การเคล อนย ายบ คคลธรรมดา อ ตราส วนการจ างงานคนไทยต อคนต างด าวใน แต ละบร ษ ท ทบทวนสาขาบร การท งหมด การลงท น ทบทวนเร อง National Treatment และ Performance Requirementของการเป ดเสร การ ลงท นในสาขาอ นนอกเหน อจากภาคบร การ ม นาคม 2556 ต ลาคม 2556 เง อนเวลา การค าส นค า ส นค าในกล ม R15: ยานยนต การลงท น ทบทวนการค มครองธ รก จบร การ โดยเฉพาะ การเง น Most-Favoured-Nation การรวมการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐไว ในบทการ ลงท น 18

305 JTEPA ขอบค ณ 19

306

307 การศ กษาผลกระทบและแนวทางการเจรจา ทบทวนความตกลงในพ นธกรณ ต าง ๆ และการใช ประโยชน จากความตกลง ห นส วนเศรษฐก จไทย-ญ ป น (JTEPA) ดร.จ กรกฤษณ ดวงพ สตรา กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ 1 ประเด นส าค ญในการท า FTA เพ อเป ดตลาด การค าส นค า การค าบร การ และการลงท น ความตกลงด านส นค า ลดภาษ ศ ลกากร ลดมาตรการก ดก นอ นๆ และ การอ านวยความสะดวกทางการค า ความตกลงการค าบร การ ลดข อจ าก ดต างชาต ในการเข ามาลงท น การ ท างาน การยอมร บมาตรฐานว ชาช พ ฯลฯ ความตกลงการลงท น เป ดตลาดการลงท น ส งเสร ม และ ค มครองการลงท นและน กลงท น 2 1

308 อาเซ ยน AEC FTA ของไทยก บกล มประเทศเอเช ย จ น ASEAN and China (ACFTA) (เป ดตลาดผ กผลไม 1 ต.ค. 46 และเร มลดภาษ ส นค าท วไป 20 ก.ค.48) ญ ป น JTEPA (Japan Thailand Economic Partnership) (ใช เม อ 1 พ.ย. 50) ASEAN Japan Comprehensive Economic Partnership (AJCEP) (ใช เม อ 1 ม.ย. 52) เกาหล ใต ASEAN Korea Free Trade Area (AKFTA) (ใช เม อ 1 ม.ค. 53) อ นเด ยและเอเช ยใต Thailand India FTA (ใช เม อ 1 ก.ย.47) ASEAN India FTA (ใช เม อ 1 ม.ค.53) BIMSTEC FTA (อย ระหว างการด าเน นการ) อ น ๆ Thailand Australia FTA (ใช เม อ 1 ม.ค.48) Thailand New Zealand Closer Economic Partnership (ใช เม อ 1 ก.ค.48) ASEAN Australia New Zealand Free Trade Area (AANZFTA) (ใช ว นท 12 ม.ค.53) ASEAN + 3 (EAFTA) / ASEAN + 6 (CEPEA) อย ระหว างด าเน นการ 3 3 FTA ไทย-ญ ป น (JTEPA) / อาเซ ยน-ญ ป น (AJCEP): อะไรจะเก ดก บท านบ าง FTA ไทย-ญ ป น / อาเซ ยน-ญ ป น ไทยก บญ ป นเร มลด/ยกเว นภาษ มาต งแต 1 พ.ย.50 (ภายใต JTEPA) โดยในป 50 ญ ป นยกเว นภาษ ให ไทย 86% ของ รายการค า ขณะท ไทยยกเว นภาษ ให ญ ป น 31% และในป 60 ไทยและญ ป นจะต องยกเว นภาษ กว า 90% ของรายการค า AJCEP เป นส วนเสร มก บ JTEPA ม ผลใช เม อ 1 ม.ย.52 ซ ง เหมาะส าหร บส นค าท ม น าเข าว ตถ ด บจากกล มอาเซ ยนแล วน าไป ส งออกท ญ ป น เช น ส นค าอ เล กทรอน กส ช นส วนยานยนต เคร องจ กร เคร องน งห ม (ซ งม local content 40% ท เป น ของไทยหร ออาเซ ยนอ น) โดยญ ป นยกเว นภาษ ให ไทย 86% ของรายการค า ขณะท ไทยยกเว นภาษ ให ญ ป น 31% และในป 61 ไทยก บญ ป นต องยกเว นภาษ ระหว างก นประมาณ 90% ของ รายการค า ต วอย างส นค าไทยท ได ประโยชน จาก FTA ในการส งออกในป 53 อ ญมณ และเคร องประด บ โมลาส ม นส าปะหล ง อาหาร ต วอย างผ น าเข าส นค าในไทยจะได ประโยชน จาก FTA ในป 53 เคร องจ กรไฟฟ า เวชภ ณฑ น าหอม เคร องส าอาง เหล กและผล ตภ ณฑ เหล ก Series1, Export to Japan (M.Baht), 536,151 Series1, Import from Japan (M.Baht), 860,106 ภาพรวมการค า ญ ป นเป นตลาดส งออกอ นด บ 3 และเป นตลาด น าเข าอ นด บ 1 ของไทย ม ลค าการค ารวม 1.4 ล านล านบาท ในป 2552 ส นค าส งออกส าค ญ ส นค าอ ตสาหกรรม ได แก เคร องคอมพ วเตอร แผงวงจรไฟฟ า รถยนต และส วนประกอบ ผ ล ต ภ ณฑ พล าสต ก อาห ารท ะเ ลแป รร ป ผล ตภ ณฑ ยาง ส นค าเกษตร ได แก ยางพารา ไก ข าว ก ง สด/แช แข ง เน อปลาสด/แช แข ง ส นค าน าเข าส าค ญ ส นค าอ ตสาหกรรม ได แก เคร องจ กร เหล ก แ ล ะ ผ ล ต ภ ณ ฑ เ ห ล ก เ ค ร อ ง จ ก ร ไ ฟ ฟ า แผงวงจร ช นส วนยานยนต เคม ภ ณฑ เคร องประด บ ส นค าเกษตร

309 มาตรการรองร บผลกระทบ กองท นเพ อการปร บต ว ของภาคการผล ตและบร การ ให ความช วยเหล อผ ผล ต/ผ ประกอบการส นค าเกษตรแปรร ป ส นค าอ ตสาหกรรม และบร การ ต ดต อ กรมการค าต างประเทศ กองท นช วยเหล อของกระทรวงเกษตรฯ พรบ.มาตรการปกป องการน าเข าท เพ มข น (Safeguard Measure) ต ดต อ กรมการค าต างประเทศ 5 เช งร ก แนวทางการปร บต ว เพ มข ดความสามารถแข งข น สร างม ลค าเพ ม สร างแบรนด ใช กลย ทธ ตลาดเช งร ก เจาะตลาดผ ซ อ พ ฒนาและผล ตส นค าตรงตามความต องการของตลาด ต ดต อ กรมส งเสร มการส งออก กลย ทธ ระยะยาว น าเทคโนโลย ใหม ๆ มาใช เช น เทคโนโลย สารสนเทศ ให ความสาค ญก บการว จ ยและพ ฒนา ศ กษาหาโอกาสทางธ รก จใหม ๆ 6 3

310 แนวทางการปร บต ว เช งร บ ปร บปร งเตร ยมแผนรองร บสาหร บส นค าท ขาดศ กยภาพแข งข น พ ฒนาเทคโนโลย พ ฒนาระบบบร หารจ ดการ พ ฒนาบ คคลากร แรงงานฝ ม อ ช างเทคน ค หากพบมาตรการก ดก นทางการค า แจ งหน วยงานภาคร ฐ ต ดต อ กรมเจรจาการค าฯ 7 JTEPA EPA FTA ความร วมม อ การเป ดเสร การค าส นค า การค าบร การ การลงท น การเคล อนย าย บ คคลธรรมดา การอ านวยความสะดวก กฎว าด วยถ นก าเน ดส นค า พ ธ การศ ลกากร การค าไร กระดาษ การยอมร บร วมก น ทร พย ส นทางป ญญา การจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ เกษตร ป าไม และประมง การศ กษาและการพ ฒนาทร พยากรมน ษย การสร างเสร มสภาพแวดล อมทางธ รก จ เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร ว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงานและส งแวดล อม ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม การท องเท ยว การส งเสร มการค าและการลงท น (โครงการ 7 สาขา) การบร การการเง น 8 4

311 การทบทวน ท งฉบ บ จะม การทบทวนในป ท 10 และท กๆ 10 ป หล งจากน น การค าส นค า จะม การทบทวนในป ท 10 หร อเร วกว าหากเห นชอบ การค าบร การ จะม การทบทวนการเป ดเสร ส าหร บบร การค าส งค าปล ก ซ อมบ าร ง และบร การเช า ภายใน 3 ป และ การทบทวนท วไปภายใน 5 ป หล งJTEPA ม ผลใช บ งค บ การลงท น จะม การทบทวนการเป ดเสร ภายใน 5 ป และการทบทวนเร อง MFN ภายใน 6 ป หล ง JTEPA ม ผลใช บ งค บ การบอกเล ก บอกเล กฝ ายเด ยว โดยแจ งอ กฝ าย 1 ป ล วงหน า 9 ส นค าไทยท ได ร บประโยชน ยกเล กภาษ ท นท : ก งสด ก งต ม ก งแช เย น แช แข งและก งแปรร ป ผลไม เม องร อน เช น ท เร ยน มะละกอ มะม วง ม งค ด มะพร าว ผลไม แช เย น แช แข งหร อแช ในน าตาล ผ กและผลไม แปรร ป ผลไม กระป อง อ ญมณ ส งทอและเคร องน งห ม ทะยอยลดภาษ เป นศ นย : อาหารทะเลส าเร จร ป ปลาหม กกล วยแช เย น แช แข งอาหาร ส น ขและแมว ลดภาษ แต ไม เป นศ นย : ไก ปร งส ก ให โควตา: กล วย (4,000 ต นในป แรกทยอยเพ มเป น 8,000 ต นในป ท 5) แป งม นส าปะหล งแปรร ปท ใช ในอ ตสาหกรรม (200,000 ต น) กากน าตาล (4,000 ต นในป ท 3 และเพ มเป น 5,000 ต นในป ท 4 ภาษ ในโควตาลดจาก 15.3 เยน/กก. เหล อ 7.65 เยน/กก.) ส บปะรดสด (100 ต นในป แรก และเพ มเป น 300 ต นในป ท 5) 10 5

312 ข อผ กพ นเป ดเสร ของไทย สาขาท ส าค ญ ภาคการผล ตและบร การ จ ดบร การ One Stop Service เพ อความสะดวกในการ ต อว ซ าและใบอน ญาตท างาน และร บท จะหาร อในเร องการผ อนปรนเง อนไขการ ออกและต อใบอน ญาตท างานในไทย และเง อนไขการอน ญาตให อย ต อใน ราชอาณาจ กร ภายใน 2-3 ป หล งจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ ส าหร บ น ก ธ รก จ/ Intra-corporate transferees / น กลงท นญ ป น บร การคอมพ วเตอร ท ปร กษาเก ยวก บการจ ดการท วไป บร การว ศวกรรม บร การ โรงแรม บร การร านอาหาร เป ดให คนญ ป นท ม ความร ระด บปร ญญาตร หร อม ความ เช ยวชาญพ เศษ สามารถท างานได โดยต องม ส ญญาจ างงานก บบร ษ ทในไทย โรงเร ยนนานาชาต สถาบ นการศ กษาสายเทคน ค สถาบ นอ ดมศ กษา การสอน หล กส ตรว ชาช พหร อหล กส ตรระยะส น เป ดให คนญ ป นเข ามาท างานสอนได 11 สาขาท ส าค ญ ข อผ กพ นเป ดเสร ของญ ป น ด านมน ษยศาสตร และว ทยาศาสตร โดยรวมญ ป นเป ดให คนไทยท ม ว ฒ ปร ญญาตร เข าไปท างานได แทบท กสาขา ซ งเจ าหน าท ตรวจคนเข าเม องญ ป นจะพ จารณาให ปร ญญาท ได ร บในไทยเท ยบเท าก บปร ญญาท ได ร บในญ ป น พ อคร ว-แม คร วไทย ไม ต องจบปร ญญาตร แต ต องได ร บการร บรองฝ ม อแรงงาน จากกระทรวงแรงงานและม ประสบการณ ท างานเป นพ อคร วในภ ตตาคารในไทย อย างน อย 5 ป ซ งญ ป นลดลงให จาก 10 ป คนด แลผ ส งอาย พน กงานสปาไทย (รวมผ ให บร การนวดไทย) ญ ป นร บจะเจรจา เพ มเต มภายใน 2 ป หล ง JTEPA ม ผลใช บ งค บเพ อให คนไทยสามารถเข าไป ประกอบอาช พด งกล าวได 12 6

313 อ ตสาหกรรมไทยท ต องปร บต ว เหล ก / ช นส วนยานยนต เหล ก ลดภาษ ตามข ดความสามารถในการผล ต และความต องการเป นว ตถ ด บ (ลดภาษ ท นท / ทยอยลด / ให โควตา / คงภาษ แล วยกเล กใน 6-10 ป ) ช นส วนยานยนต คงภาษ ให เอกชนปร บต ว (5-10 ป ) เน นเฉพาะช นส วนน าเข าเพ อใช ผล ต ยานยนต และช นส วนยานยนต รถยนต ส าเร จร ป (CBU) รถยนต ส าเร จร ปต ากว า 3,000 ซ ซ เจรจาใหม ใน 5 ป และลดภาษ รถเก น 3,000 ซ ซ ร อยละ 5 ต อป จากร อยละ 80 เหล อร อยละ 60 เป ดตลาดน อยมาก เม อเท ยบก บมาเลเซ ยและฟ ล ปป นส 13 ส นค าขาออก ส นค าท ใช ประโยชน มากจาก JTEPA ส าหร บการท ผ ส งออกจะขอใช ส ทธ ประโยชน JTEPA น น ผ ส งออกต องขอหน งส อ ร บรองแหล งก าเน ดส นค า Form JTEPA จากกรมการค าต างประเทศ ส นค าส งออกท ใช ส ทธ JTEPA ส วนใหญ เป นส นค าอาหาร เน อไก ปร งแต ง ก งปร ง แต ง ก งแช แข ง ส งทอ เคร องน งห ม เคม ภ ณฑ อ ญมณ และเคร องประด บ ยาน ยนต เคร องจ กรกล ขณะท ส นค าส งออกท ย งม การใช ส ทธ JTEPA ไม มาก เช น เคร องหน งและรองเท า เหล กและเหล กกล า เคร องใช ไฟฟ า ส นค าขาเข า ส วนใหญ เป นส นค าอ ตสาหกรรม เช น แผงวงจรไฟฟ า ผล ตภ ณฑ เหล กและ เหล กกล า ยานยนต เคร องน งห ม เป นต น ขณะท ส นค าน าเข าท ย งม การใช ส ทธ JTEPA ไม มาก เช น เคร องหน งและรองเท า อาหาร เคม ภ ณฑ อ ญมณ และเคร องประด บ ช นส วนยานยนต เคร องใช ไฟฟ า และเคร องจ กรกล 14 7

314 JTEPA หล งม ผลใช บ งค บ 15 ป ญหาการด าเน นการในภาพรวม กรณ ท ไทยมองญ ป น ป ญหากฎถ นก าเน ดส นค า (ROO) ท าให ไม สามารถใช ส ทธ ประโยชน ได อย างเต มท ในส นค า ปลาท น ากระป อง ป ญหาเร องการส งออกส บปะรดสดขนาด 900 กร ม ท ย งไม สามารถใช ส ทธ ได ในภาคปฏ บ ต ญ ป นย งคงไม เป ดตลาดส นค าเกษตรและอาหารให ไทยไม เร วมากน ก โดยจะลดหร อยกเล ก ภาษ ให ไทยในป 2565 เช น เน อไก ผล ตภ ณฑ ประมง (ป หอย ปลาทะเล) ปลาซาร ด น ปร งแต ง สตาร ช เคร องแกงส าเร จร ป ข าวโพด น าตาล น าม นพ ช ส บปะรดแช แข ง กล วยรมคว น และส นค าหลายรายการย งก าหนดโควต าอย เช น กล วยสด ส บปะรดขนาด เล ก แฮมและเบคอน กากน าอ อย และสตาร ช ญ ป นไม น า ข าว แป งสาล น าตาลท เต มสารปร งแต ง ไวน ท ไม ได ท าจากอง น เข ามาเจรจา ขณะท ไทยไม น าเร องยาส บและบ หร เข ามาเจรจาก บญ ป น พน กงานสปาและผ ด แลผ ส งอาย ย งเข าไปท างานในญ ป น โดยอาศ ยส ทธ ประโยชน จาก JTEPA ไม ได ไทยจะผล กด นให ม การเจรจาเร องมาตรการปกป องฉ กเฉ น (Emergency Safeguard) แม ว าความร วมม อด านต าง ๆ ม เป นจ านวนมาก แต หลายสาขาย งไม ม ความค บหน า 16 8

315 กรณ ท ญ ป นมองไทย ป ญหาการด าเน นการในภาพรวม ไทยย งไม เป ดตลาดการน าเข ารถยนต ขนาด 3,000 CC ให ญ ป นตามก าหนดเวลาท ระบ ไทยย งคงไม เป ดตลาดอ ตสาหกรรมให ญ ป นเร วมากน ก โดยจะลดหร อยกเล กภาษ ให ไทยในป เช น ยานยนต และช นส วน และส นค าหลายรายการย งก าหนด โควต าอย เช น ผล ตภ ณฑ แผ นเหล กร ดร อน ทองแดง อ ปกรณ ยานยนต ญ ป นผล กด นให ไทยพ จารณาเจรจาผ กพ นการเป ดตลาดการจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ ญ ป นผล กด นให ไทยทบทวนเป ดตลาดบร การค าส งค าปล ก บ าร งร กษาและซ อมแซม และบร การให เช า ภายในป 2552 และต องเจรจาเป ดตลาดบร การขนส งและโลจ สต กส ท องเท ยว การเง น และโทรคมนาคมภายในป 2554 ญ ป นขอให ไทยอ านวยความสะดวกในการเข ามาท างานและลงท นมากข น เช น การต ออาย ใบอน ญาตท างาน และส ดส วนคนต างด าวต อคนไทยท ผ อนผ นมากข น ไทยย งไม พร อมร วมประช มคณะกรรมการร วมไทย-ญ ป นภายใต JTEPA 17 ข อเสนอภาคเอกชน (กกร.) ปลาท น ากระป อง ส บปะรดสด เน อส กรแปรร ป ขอให เจรจาก บญ ป น เพ อให ม การย ดหย นเร องกฏ แหล งก าเน ดส นค า ด งน 1) ขอให เปล ยนพ ก ดระด บตอน (Change of Chapter) โดย สามารถน าเข าว ตถ ด บปลาท น า จากประเทศใดก ได 2) ให น าเข าปลาจากประเทศ สมาช ก IOTC โดยไม ม เง อนไข ว า เร อจ บปลาต องจดทะเบ ยน ก บ IOTC การค าส นค า ขอให เจรจาก บฝ ายญ ป น เพ อให ม การผ อนปรนขนาดของ ผลส บปะรดสดจาก 900 กร ม เป น 1,200 กร ม เพ อให สามารถใช ส ทธ ประโยชน ทาง ภาษ ได ในอนาคต ขอให เจรจาก บญ ป น ด งน 1) ขอขยายโควตาส งออกใน พ ก ด (ขาหล ง) และ (อ นๆ) จาก 1,200 ต นเป น 12,000 ต น แบ งตาม ปร มาณและระยะเวลาภายใน 5 ป 2) ขอเจรจาเพ มพ ก ดส นค าท ต องการลดภาษ ค อ (ไส กรอก) จากร อย ละ 10 6 และ (ขาหน า) จากร อยละ

316 ข อเสนอภาคเอกชน (กกร.) การค าส นค า/ โครงการความร วมม อ 7 สาขา น าตาล คร วไทยส คร วโลก ขอให เจรจาก บญ ป น เพ อให ม การเจรจาเป ดเสร ส นค าน าตาล ก อนป 2555 โดยให ม การเร ง ลดภาษ ให เหล อร อยละ 0 เร ว ข น ซ งอาจลดภาษ ในล กษณะ ต างตอบแทน เสนอให ก าหนดส ดส วนของ ว ตถ ด บภายในประเทศ (Local Content) ไว ท ร อยละ 70 ซ ง จะช วยเพ มปร มาณการส งออก น าตาลไปญ ป น ควรเร งร ดจ ดท าโครงการ Food Safety ให เป นร ปธรรม ส งเสร มการพ ฒนา ห องปฏ บ ต การไทยให ม มาตรฐานเป นท ยอมร บ หร อ สน บสน นให ม ห องปฏ บ ต การ ญ ป นในไทย เพ อความรวดเร ว ในการตรวจสอบ และม ต นท น ต า ต องการทราบช องทางการ ต ดต อสมาคมท เก ยวข อง ใน การหาร อเร องอ ปสรรคการจ ดต ง ร านอาหารในญ ป น อ ตสาหกรรมเหล ก เร งร ดก จกรรมท ย งไม ได ด าเน นโครงการ เช น ความ ร วมม อในการปร บปร งพล งงานใน เตาเผาเหล ก และการพ ฒนา ความเช ยวชาญของว ศวกรด าน เหล ก ขอให ญ ป นขยายความ ช วยเหล อไปย งบร ษ ทของคนไทย ด วย เน องจากท ผ านมา ให แต ความช วยเหล อก บบร ษ ทร วมท น ไทย-ญ ป น เท าน น 19 ข อเสนอภาคเอกชน (กกร.) ยานยนต เศรษฐก จสร างม ลค า ส งทอและเคร องน งห ม ควรสร างความช ดเจนและย า ว า โครงการสถาบ นการพ ฒนา ทร พยากรมน ษย ด านยานยนต (AHRDIP) ต างจากโครงการ พ ฒนาบ คลากรในอ ตสาหกรรม ยานยนต (AHRDP) ท ม มา ก อน JTEPA พ จารณาขยายความร วมม อ ล กษณะน ปส อ ตสาหกรรมสาขา อ น ๆ โครงการความร วมม อ 7 สาขา ควรขยายก จกรรมไปส การ พ ฒนาด านอ ตสาหกรรมมากข น นอกเหน อจากการพ ฒนา OTOP อาจพ จารณาจ ดต งสถาบ น Industrial Design Center โดย ต องการความร วมม อจากฝ าย ญ ป น เพ อการเร ยนร ประสบการณ ในการจ ดต งและ ด าเน นการของสถาบ นญ ป น โดยจะม งเน น 4 สาขา ค อ เคร องใช ไฟฟ าและ อ เลคทรอน กส เซราม ค เฟอร น เจอร และบรรจ ภ ณฑ ขอให ญ ป นส งผ เช ยวชาญมา ปฏ บ ต งานประจ าท สถาบ นพ ฒนา อ ตสาหกรรมส งทอ เพ อให ความร ก บผ ประกอบการไทย เช น การฝ กอบรมเร องเทคน ค การฟอกย อมท ประหย ดพล งงาน ขอความช วยเหล อด านเทคน ค การทดสอบในห อง lab เพ อให ได มาตรฐานตามญ ป นต องการ ก อนการส งออก ขอร บการสน บสน นการด าเน น โครงการต าง ๆ เช น Market Access 20 10

317 ความร วมม อต าง ๆ ภายใต JTEPA ความร วมม อด านเกษตรกรรม ป าไม และประมง (ก.เกษตรและสหกรณ ) โครงการสน บสน นย วเกษตรของไทย ความร วมม อด านความปลอดภ ยอาหาร (ก.เกษตรและสหกรณ โดย มกอช.) โครงการตรวจร บรองเน อส ตว ป ก ส มโอไทย และการผ อนผ นการตรวจสารตกค างผลไม (หน อไม ฝร ง กล วยหอม ม งค ด) ความร วมม อด านการเช อมโยงท องถ นส ท องถ น (ก.เกษตรและสหกรณ สหกรณ ) โดยกรมส งเสร ม โครงการพ ฒนาผ น ากล มอาช พของสหกรณ การเกษตรไทย พ ฒนาสถาบ นฝ กอบรมสหกรณ แห ง ภ ม ภาค พ ฒนาส นค าเกษตรมาตรฐานของสหกรณ เพ อการส งออก และการเช อมโยงสหกรณ ไทย และญ ป น ความร วมม อด านการศ กษาและพ ฒนาทร พยากรมน ษย (ก.ศ กษาธ การ) โครงการแลกเปล ยนน กศ กษา และการพ ฒนาความร วมม อด านการออกแบบแม พ มพ Content Industry ความร วมม อในการเสร มสร างสภาพแวดล อมทางธ รก จ (BOI) การหาร อประเด นส าค ญต าง ๆ เช น การผ อนปรนการออกว ซ าและใบอน ญาตท างาน การ พ ฒนาโครงสร างพ นฐานของไทย การแก ไขป ญหามาบตาพ ด การแก ไขป ญหาโควตาเหล ก น าเข าญ ป น การส งเสร มให ญ ป นมาจ ดต งส าน กงานปฏ บ ต การภ ม ภาคในไทย 21 ความร วมม อต าง ๆ ภายใต JTEPA ความร วมม อด านเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร (ก.ICT) โครงการแลกเปล ยนข อม ลนโยบายและกฎระเบ ยบ การพ ฒนาเคร อข าย Internet และ Broadband ในชนบท การพ ฒนาทร พยากรมน ษย และการส งเสร มการเร ยนร E-Learning ความร วมม อด านว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม (ก.ว ทยาศาสตร ฯ) โครงการว จ ยและแลกเปล ยนทางว ชาการด านว ทยาศาสตร และเทคโนโลย เช น ว สด ศาสตร เซลส แสงอาท ตย นาโนเทคโนโลย การเต อนภ ยล วงหน าเพ อป องก นภ ยธรรมชาต ความร วมม อด านว สาหก จขนาดกลางและย อม (สสว.) โครงการพ ฒนาระบบการเง นและเสร มสร างความสามารถทางการแข งข นของ SME เช น SME Financing, SME Banking System และ Credit Guarantee ความร วมม อด านการท องเท ยว (ก.ท องเท ยวและก ฬา) โครงการส งเสร มการท องเท ยวระหว างภาคเอกชน การฝ กภาษ ญ ป นส าหร บม คค เทศก การท า เอกสารประชาส มพ นธ ท องเท ยวเป นภาษาญ ป น การส งเสร มให คนไทยไปท องเท ยวญ ป น และ การเก บข อม ลด านการท องเท ยวไทยก บญ ป น 22 11

318 ความร วมม อต าง ๆ ภายใต JTEPA ด านการส งเสร มการค าการลงท น โครงการส งเสร มการค าและการลงท นเพ อคร วไทยส คร วโลก (สถาบ นอาหาร) จ ดคณะผ แทนไปญ ป นเพ อศ กษาระบบการตลาดและความปลอดภ ยด านอาหารของญ ป น โครงการความร วมม ออ ตสาหกรรมเหล กไทย-ญ ป น (สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศ ไทย) การสร างรากฐานเทคโลย ให อ ตสาหกรรมเหล ก เช น เทคโนโลย อ ตสาหกรรมโครงสร างเหล ก การหลอมเหล กด วยเตาไฟฟ า การใช ห วเผาแบบร เจนเนอเรท ฟ โครงการสถาบ นพ ฒนาทร พยากรมน ษย ของอ ตสาหกรรมรถยนต (สถาบ นยานยนต ) การพ ฒนาบ คลากรในอ ตสาหกรรมยานยนต (Automotive Human Resource Development Program) เพ อแก ไขป ญหาบ คลากรในอ ตสาหกรรมยานยนต ซ งป จจ บ นขาดแคลนแรงงานท กษะ ฝ ม อด านว ศวกรรม เทคโนโลย การจ ดการผล ต และการท าแม พ มพ โครงการส งเสร มการอน ร กษ พล งงาน (ก.พล งงาน) 23 ความร วมม อต าง ๆ ภายใต JTEPA ด านการส งเสร มการค าการลงท น โครงการเศรษฐก จสร างม ลค าเพ ม (ส าน กงานบร การและพ ฒนาองค ความร ) การน าส นค าไทยท ม การออกแบบด เข าร วมประช ม G-Mark โครงการห นส วนภาคร ฐและเอกชน (ส าน กงานบร หารหน สาธารณะ) การพ ฒนาโครงสร างพ นฐานโดยใช Public Private Partnership และการศ กษาความเป นไปได ในการก เง นท ารถไฟฟ าสายส ท วง สะพานข ามแม น าเจ าพระยา ณ นนทบ ร โครงการความร วมม ออ ตสาหกรรมส งทอ (สถาบ นส งทอ) การศ กษาด งานส งทอและแฟช น การพ ฒนาศ กยภาพการฟอกย อม ร บฟ งข อค ดเห น / ข อเสนอแนะ 24 12

319 15/11/54 ผลกระทบเช งปร มาณของการจ ดท าความตกลง ห นส วนเศรษฐก จไทย - ญ ป น (JTEPA) ในช วงท 2 1 โครงสร างการน าเสนอ 1. กรอบค ดและว ธ การศ กษาผลกระทบเช งปร มาณ 2. ข อจ าก ดของการใช แบบจ าลองและการศ กษา ผลกระทบเช งปร มาณ 3. ว ธ การประมวลผลแบบจ าลอง 4. ผลกระทบเช งปร มาณของการจ ดท าความตกลง ห นส วนเศรษฐก จไทย - ญ ป น (JTEPA) ในช วงท 2 ผลกระทบต อต วแปรทางเศรษฐก จมหภาคท ส าค ญ ผลกระทบต อร ปแบบการค าระหว างประเทศของไทย 2 1

320 15/11/54 กรอบค ดและว ธ การศ กษาผลกระทบเช งปร มาณ แบบจ าลอง GTAP (Global Trade Analysis Project) จ าแนกจ ดกล ม (Aggregation) ฐานข อม ล GTAP7.1 เพ อศ กษา ภาคการผล ต (Production Sector) จากฐานข อม ลรวมท งส น 57 ภาคการผล ต ออกเป น 7 ภาคผล ต ป จจ ยการผล ต 5 ประเภทได แก ท ด น แรงงานไร ฝ ม อ แรงงาน ฝ ม อ ส นค าท น และทร พยากรธรรมชาต Regional Household PRIVEXP Private Household SAVE GOVEXP 3 Government Global Bank VOA(endw) Endowment dw) REGINV VDPA VDGA PRIVEXP Regional Household GOVEXP Producer แบบจ าลอง GTAP VIPA VIGA SAVE VDFA Private Household Government VIFA VXMD Global Bank VOA(endw) Endowment dw) Rest of the World REGINV Household Behaviour Production Structure VIPA VDPA Producer VDFA VDGA VIGA PRIVEXP = Private Household Expenditure GOVEXP = Government Household Expenditure VDPA = Value of Domestic purchases by Private households at Agents prices VDGA = Value of Domestic purchases by Government households at Agents prices VDFA = Value of Domestic purchases by Firms at Agents prices VIPA = Value of Import payment to the rest of the world from Private households at Agents prices VIGA = Value of Import payment to the rest of the world from Government households at Agents prices VIFA = Value of Import payment to the rest of the world from Firms at Agents prices VXMD = Value of Exports at Market prices by Destination SAVE = Saving Expenditure REGINV = Regional Investment VOA(endw) = Value of Output at Agents prices of endowment commodities VIFA VXMD Figure 7.1: Multi-Region Open Economy with Government Intervention Source: Adapted from (Hertel and Tsigas, 1997). Rest of the World 4 Household Behaviour Production Structure PRIVEXP = Private Household Expenditure GOVEXP = Government Household Expenditure VDPA = Value of Domestic purchases by Private households at Agents prices VDGA = Value of Domestic purchases by Government households at Agents prices VDFA = Value of Domestic purchases by Firms at Agents prices VIPA = Value of Import payment to the rest of the world from Private households at Agents prices VIGA = Value of Import payment to the rest of the world from Government 2

321 15/11/54 ภาคการผล ต (Production Sectors) 1. ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล (Fishing) 2. ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม (Pork_Chicken) 3. น าตาล (Sugar) 4. ผล ตภ ณฑ เหล ก (Iron and Steel) 5. ผล ตภ ณฑ จากเหล ก (Metal Product) 6. ยานยนต และช นส วน (Motor and Parts) 7. ภาคการผล ตส นค าและบร การอ นๆ 5 ข อจ าก ดของการใช แบบจ าลองและ การศ กษาผลกระทบเช งปร มาณ 1. ข อสมมต ตามแนวค ดเศรษฐศาสตร แบบ Neoclassical Economics 2. แสดงผลในเช งปร มาณ (Quantitative) ด งน นต วแปรทางด าน ค ณภาพ (Qualitative) จ งถ กต งข อสมมต 3. แบบจ าลองจะประมวลผลอย บนต วแปรทางเศรษฐก จ ภายใต ม ต ความส มพ นธ ทางเศรษฐศาสตร เท าน น ป จจ ยอ นๆ เช น การเม อง การปกครอง ความม นคงของชาต ความข ดแย งทางความค ด ความร ส กของประชาชนจะไม ถ กน าเข ามาร วมในการค ดค านวณด วย แต อย างใด 4. เน องจากฐานข อม ลของแบบจ าลอง GTAP เป นการรวบรวมข อม ล ตารางโครงสร างการผล ต (Input-Output Table) จาก 112 ประเทศ ท วโลก ด งน นความท นสม ยของฐานข อม ลจ งเป นข อจ าก ด โดยใน แบบจ าลองท ใช ในรายงานฉบ บน ตาราง Input-Output Table ของ ประเทศไทยเป นตารางท ท นสม ยท ส ดค อตารางของป พ.ศ (ค.ศ. 2005) ซ งจ ดท าโดยส าน กงานคณะกรรมการพ ฒนาการ เศรษฐก จและส งคมแห งชาต 6 3

322 15/11/54 ว ธ การประมวลผลแบบจ าลอง 1. ปร บแบบจ าลองใหเป นสถานการณ ณ ป จจ บ น (พ.ศ. 2553) ปร บอ ตราภาษ ศ ลกากรในแบบจ าลอง ประมวลผลแบบจ าลองให ความตกลงห นส วนเศรษฐก จ ไทย - ญ ป น (JTEPA) ในช วงท 1 ม ผลบ งค บใช ไปแล ว 2. ประมวลผลแบบจ าลอง 2 สถานการณ สมมต เพ อ ศ กษาผลกระทบเช งปร มาณของการจ ดท าความ ตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย - ญ ป น (JTEPA) ในช วงท 2 7 อ ตราภาษ ท ม การบ งค บใช (Effective Tariff Rate) ภาคการผล ต GTAP Classification อ ตราภาษ ศ ลกากร ของไทย อ ตราภาษ ศ ลกากร ของญ ป น ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล (Fishing) % 3.4% ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม (Pork_Chicken) % 2.89% น าตาล (Sugar) % % ผล ตภ ณฑ เหล ก (Iron and Steel) % 0.00% ผล ตภ ณฑ จากเหล ก (Metal Product) % 0.00% ยานยนต และช นส วน (Motor and Parts) % 0.00% 8 4

323 15/11/54 สถานการณ จ าลองในการประมวลผล แบบจ าลอง GTAP สถานการณ ท 1 (Scenario 1) สถานการณ ท 2 (Scenario 2) รายการส นค าท ญ ป นลดอ ตราภาษ เป นร อยละ 0 ให ส นค าน าเข าจาก ประเทศไทย - ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล (Fishing) - ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อ หม (Pork_Chicken) - น าตาล (Sugar) รายการส นค าท ไทยลดอ ตรา ภาษ เป นร อยละ 0 ให ส นค า น าเข าจากประเทศญ ป น - ผล ตภ ณฑ เหล ก (Iron and Steel) - ผล ตภ ณฑ จากเหล ก (Metal Product) - ยานยนต และช นส วน (Motor and Parts) - ผล ตภ ณฑ เหล ก (Iron and Steel) - ผล ตภ ณฑ จากเหล ก (Metal Product) - เฉพาะการนาเข าช นส วน ยานยนต (Motor Parts) 9 ผลกระทบต อต วแปรเศรษฐก จมหภาคของไทย Scenario 1 Scenario 2 Real GDP (market prices) (%) Aggregate capital stock (%) Real private consumption (%) Real government consumption (%) Real investment (%) Export volumes (%) Import volumes (%) Personal Income (%) Real Saving (%) SocialWelfare (millions$) Price of GDP (market price) (%) Export Price(%) Import Price(%) Terms of trade (%) Average price of primary factor (%) Rental price of land (%) Unskilled Labour wage rate(%) Skilled Labour wage rate(%) Rental price of capital (%) ท มา: จากการประมวลผลแบบจ าลอง GTAP 5

324 15/11/54 คาดการณ ท ศทางการปร บต วของการส งออกและ น าเข าเม อม การปร บลดอ ตราภาษ ส นค าท ไทยส งออกไป ญ ป น สถานการณ ท 1 สถานการณ ท 2 ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล (Fishing) + + ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม (Pork_Chicken) + + น าตาล (Sugar) + + ส นค าท ไทยน าเข าจาก ญ ป น สถานการณ ท 1 สถานการณ ท 2 ผล ตภ ณฑ เหล ก (Iron and Steel) + + ผล ตภ ณฑ จากเหล ก (Metal Product) + + ยานยนต และช นส วน (Motor and Parts) "++" + 11 ผลกระทบต อภาวะการค าต างประเทศ หน วย: เปอร เซนต สถานการณ ท 1 ประเทศผ น าเข า ไทย ญ ป น ประเทศอ นๆ รวม ไทย ประเทศผ ญ ป น ส งออก ประเทศอ นๆ รวม สถานการณ ท 2 ประเทศผ น าเข า ไทย ญ ป น ประเทศอ นๆ รวม ไทย ประเทศผ ญ ป น ส งออก ประเทศอ นๆ รวม ท มา: จากการประมวลผลแบบจ าลอง GTAP 12 6

325 15/11/54 แนวโน มการค าระหว างประเทศไทย และญ ป น หน วย: เปอร เซนต ไทยส งออกไปญ ป น ไทยน าเข าจากญ ป น สถานการณ ท 1 สถานการณ ท 2 สถานการณ ท 1 สถานการณ ท 2 ผล ตภ ณฑ ปลาและอาหารทะเล (Fishing) ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม (Pork_Chicken) น าตาล (Sugar) ผล ตภ ณฑ เหล ก (Iron and Steel) ผล ตภ ณฑ จากเหล ก (Metal Product) ยานยนต และช นส วน (Motor and Parts) รวมท กรายการส นค า ท มา: จากการประมวลผลแบบจ าลอง GTAP 13 ผล ตภ ณฑ ปลาและ อาหารทะเล (Fishing) แนวโน มการค าระหว างประเทศไทย และตลาดโลก หน วย: เปอร เซนต ส นค าท ไทยส งออก ส นค าท ไทยน าเข า ด ลการค า (Trade Balance) สถานการณ ท 1 สถานการณ ท 2 สถานการณ ท 1 สถานการณ ท 2 สถานการณ ท 1 สถานการณ ท ผล ตภ ณฑ จากเน อไก และเน อหม (Pork_Chicken) น าตาล (Sugar) ผล ตภ ณฑ เหล ก (Iron and Steel) ผล ตภ ณฑ จากเหล ก (Metal Product) ยานยนต และช นส วน (Motor and Parts) รวมท กรายการส นค า ท มา: จากการประมวลผลแบบจ าลอง GTAP 14 7

326

327 11/15/2011 โดย นายว จ กร ว เศษน อย อธ บด กรมการค าต างประเทศ 19 มกราคม 2553 ประเด นการเสวนา Free Trade Area: FTA and JTEPA สถานการณ การค าโลก สาเหต ท ประเทศต าง ๆ สนใจทาเขตการค าเสร แนวทางการจ ดทาเขตการค าเสร ข นตอนการเตร ยมการเจรจา การเจรจา FTA ของไทย การเจรจา JTEPA จ ดอ อนของความตกลง แนวทางป องก นแก ไข 1

328 11/15/2011 การค าไทย- การค าโลก เม อป 2552 ม ลค าการค าของโลกเท าก บ 25,108 พ นล านเหร ยญสหร ฐฯ การส งออก การน าเข า อ นด บท ประเทศ ม ลค า อ นด บท ประเทศ ม ลค า 1 จ น 1,202 1 สหร ฐฯ 1,604 2 เยอรม น 1,121 2 จ น 1,006 3 สหร ฐฯ 1,057 3 เยอรม น ญ ป น ฝร งเศส เนเธอร แลนด ญ ป น ไทย ไทย 134 ส นค า 1. เคร องคอมพ วเตอร และอ ปกรณ ม ลค า : ล านเหร ยญสหร ฐฯ อ ตราขยายต ว(%) , , , , รถยนต อ ปกรณ 9, , , , อ ญมณ และ เคร องประด บ 3, , , , แผงวงจรไฟฟ า 7, , , , น าม นส าเร จร ป 3, , , , ข าว 2, , , , เหล ก เหล กกล าและ ผล ตภ ณฑ 3, , , , ผล ตภ ณฑ ยาง 3, , , , เคม ภ ณฑ 3, , , , เม ดพลาสต ก 4, , , ,

329 11/15/2011 ตลาดส งออกหล กของไทย ป 2535 ก บป 2552 OT 25.5% ป 2535 USA 22.4% OT 35.0% ป 2552 USA 10.9% EU 11.9% China 1.2% ASEAN 13.8% Japan 17.5% ส งออกรวม 32,609.1 ล านเหร ยญ EU 19.6% Note 1. AFTA เร มเจรจาป 2535 และเร มลดภาษ ป 2536 (1993) 2. ASEAN 6 ภาษ เป นร อยละ 0 ต งแต 1 มค.2553 (2010) China 10.6% ASEAN 21.3% ส งออกรวม 152,502.4 ล านเหร ยญฯ Japan 10.3% แหล งนาเข าหล กของไทย ป 2535 ก บป 2552 ป 2535 ป 2552 OT 28.0% Japan 29.3% OT 34.7% Japan 18.7% EU 9.1% China 3.0% ASEAN 13.6% USA 11.7% น าเข ารวม 40,615.8 ล านเหร ยญ EU 14.4% China 12.7% ASEAN 18.5% น าเข ารวม 133,796.0 ล านเหร ยญ USA 6.3% Note 1. AFTA เร มเจรจาป 2535 และเร มลดภาษ ป 2536 (1993) 2. ASEAN 6 ภาษ เป นร อยละ 0 ต งแต 1 มค.ค.2553 (2010) 3

330 11/15/2011 ความตกลงการค าเสร หร อ FTA ค ออะไร Free Trade Agreement 2 ประเทศข นไป ทาความตกลงเป ดเสร การค า ระหว างก น ว ตถ ประสงค หล ก ส งเสร มการค าระหว างประเทศ ให ม ความสะดวกมากข น ลด / ยกเล กอ ปสรรคทาง การค า เช น ภาษ น าเข า โควตาน าเข า เป นต น 4

331 11/15/2011 สาเหต ท ประเทศต าง ๆ ห นมาเจรจาเขตการค าเสร 1. การเป ดเจรจาการค ารอบใหม ของ WTO ล าช า 2. สร ปผลการเจรจาได เร ว ได ประโยชน จากการ เป ดตลาดและความร วมม อทางเศรษฐก จและ การค าเพ มข นกว ารอ WTO 3. การให แต มต อแก ประเทศท เข าร วมโดยไม ข ด WTO 4. การสร างพ นธม ตรด านเศรษฐก จและการเม อง ตาราง FTA/RTA ท สมาช กแจ งต อ WTO 5

332 11/15/2011 ตาราง FTA/RTA ท สมาช กแจ งต อ WTO (ต อ) แนวทาง/หล กการจ ดทาเขตการค าเสร ของไทย ทาในกรอบกว าง (Comprehensive) และย ดหย น สอดคล องก บ WTO แลกเปล ยนผลประโยชน (Reciprocate) เน นครอบคล มการค าส นค า (ภาษ และ NTMs) เป นหล ก แต อาจต องรวมเร องอ นๆ อาท การค าบร การ การลงท น ทร พย ส นทางป ญญา ฯลฯ ต องม มาตรการท เป นกลไกป องก นผลกระทบในประเทศ อาจตกลงในเร องเก บเก ยวผลประโยชน ระหว างก น (Early Harvest) เพ อให เก ดผลทางปฏ บ ต โดยเร ว 6

333 11/15/2011 ข นตอนการเตร ยมการจ ดทาเขตการค าเสร ของไทย ทาบทามในระด บนโยบาย ศ กษาแนวทาง ประโยชน ผลกระทบ แนวทางรองร บ ร บฟ งความเห น ขอกรอบการเจรจา ตามแนวทางมาตรา 190 ขอความเห นชอบจากครม. ขอความเห นชอบจากร ฐสภา จ ดต งคณะเจรจา: ห วหน าคณะ ห วหน ากล มเจรจา FTA ไทย - ค เจรจา ความตกลงฉบ บเด ยว (Single Undertaking) ไทย-ออสเตรเล ย ม ผล 1 ม.ค. 48 ไทย-น วซ แลนด ม ผล 1 ก.ค. 48 ไทย-ญ ป น ม ผล 1 พ.ย. 50 ไทย-เปร ม ผลในปลายป 2553 ไทย-EFTA หย ดพ กการเจรจา แยกความตกลงเป นฉบ บย อยๆ ส นค า ไทย-อ นเด ย ม ผล 1 ก.ย. 47 (82 รายการ) BIMSTEC ม ผล 1 ก.ค. 53 บร การ หย ดเจรจา อย ระหว างการ เจรจา ลงท น หย ดเจรจา อย ระหว างการ เจรจา 7

334 11/15/2011 FTA อาเซ ยน - ค เจรจา ความตกลงฉบ บเด ยว (Single Undertaking) อาเซ ยน-ญ ป น อาเซ ยน-ออสเตรเล ย-น วซ แลนด อาเซ ยน-EU แยกความตกลงเป นฉบ บย อยๆ ส นค า อาเซ ยน-เกาหล ม ผล 1 ม.ค. 53 อาเซ ยน-จ น อาเซ ยน-อ นเด ย ม ผล 20 ก.ค. 48 ม ผล 1 ม.ค. 53 ม ผล 1 ม.ย. 52 ม ผล 12 ม.ค. 53 หย ดพ กการเจรจา บร การ ลงท น ม ผล 1 ม.ค. 53 ม ผล 31 ต.ค. 52 ม ผล 1 ก.ค. 50 (ช ดท 1) อย ระหว างการเจรจา ม ผล 15 ก.พ. 53 อย ระหว างการ เจรจา อาเซ ยน-GCC FTA อาเซ ยน-ค เจรจา ในอนาคต กล มอ าวอาหร บ (Gulf Cooperation Council: GCC) สหร ฐ อาหร บเอม เรตส กาตาร โอมานค เวต และบาห เรน อาเซ ยน-เมอร โคซ ร เมอร โคซ ร อาร เจรต นา บราซ ล ปารากว ย และอ ร กว ย 8

335 11/15/2011 THAILAND s FTAs Thai-EU ASEAN-EU USA EFTA ASEAN-GCC ASEAN-China ASEAN-Korea ASEAN-Japan JTEPA ASEAN-India Thai-India BIMSTEC AFTA Peru Chile ASEAN-MERCOSUR Thai-Australia Existing FTAs cover 80% of Thai exports. ASEAN-CER Thai-New Zealand Pending New Initiatives ongoing Negotiations FTAs in Force JTEPA o Why JTEPA? o Scope : comprehensive & single undertaking o Built-in Agenda & Unfinished Business More detail in Trade in Goods Agreement Coverage 92.95% (Japan)-99.82% (Thailand) of HS lines Difficulties: Steel & Automotive sector vs. Rice 9

336 11/15/2011 ความตกลง JTEPA ม ผลบ งค บใช พฤศจ กายน 2550 การเป ดเสร การค าส นค า การค าบร การ การลงท น การเคล อนย าย ของบ คคล ธรรมดา กฎระเบ ยบ กฎว าด วยแหล งกาเน ด ส นค า ระเบ ยบพ ธ การศ ลกากร นโยบายการแข งข น ทร พย ส นทางป ญญา การจ ดซ อจ ดจ างภาคร ฐ ความร วมม อ ความร วมม อด านอ ตสาหกรรม; การ บร การการเง น; เทคโนโลย สารสนเทศ และการส อสาร; ว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม; การศ กษาและพ ฒนาทร พยากรมน ษย ; การท องเท ยว; การค าไร กระดาษ; ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม; การส งเสร มการค าและการลงท น; ความร วมม อด านเกษตร ป าไม และ ประมง; การปร บปร งบรรยากาศทาง ธ รก จ; มาตรฐานการยอมร บร วมก น 19 การเป ดเสร การค าส นค า ญ ป น ไทย ส นค าท งหมด 9,265 5,505 ผ กพ นด านภาษ 8,612 5,495 ค ดเป น % ของส นค าท งหมด

337 11/15/2011 เอกสารท ได ม การลงนาม 1. ความตกลง JTEPA 2. แถลงการณ ร วม (Joint Statement) 1) ระหว างผ น าไทยและญ ป น 2) ระหว างร ฐมนตร ว าการกระทรวงพาณ ชย ของไทยและ ร ฐมนตร กระทรวง METI 3) ระหว างร ฐมนตร ว าการกระทรวงเกษตรของไทยและ ญ ป น 3. หน งส อแลกเปล ยนระหว างร ฐมนตร ว าการกระทรวง การต างประเทศของไทยและญ ป น 21 จ ดอ อน-จ ดแข ง แนวทางแก ไข Political Pressure ในการสร ปผลการเจรจา จ ดแข ง : ไทยได ประโยชน จากความตกลง JTEPA & AJCEP การค าขยายต วท งส งออกและนาเข า Cumulative R/O การใช ประโยชน จาก JTEPA ไทยใช ส ทธ ในความตกลงน มากเป นอ นด บ 3 รองจาก AFTA/ATICA และ อาเซ ยน-จ น FTA ส นค าท ใช ส ทธ มาก : เน อไก และเคร องใน ก งแช แข ง และส นค าสอ ตสาหกรรม อาท โพล เอท ล นเทเลฟทาเลต เดกซ ตร น และโมด ฟาด สตาร ช 11

338 11/15/2011 จ ดอ อน-จ ดแข ง แนวทางแก ไข จ ดอ อน ส นค าสาค ญของไทยแต Sensitive ของญ ป นย งไม ได ร บ การเป ดตลาด : ข าว ส บปะรดขานด 900 กร ม ข นไป เน อส กร แนวทางแก ไข กลไกการหาร อ การเจรจารอบใหม BACK UP 12

339 11/15/2011 การเป ดเสร การค าส นค า ญ ป น ไทย ส นค าท งหมด 9,265 5,505 ผ กพ นด านภาษ 8,612 5,495 ค ดเป น % ของส นค าท งหมด กล มส นค าเกษตรและเกษตรแปรร ป ยกเล กภาษ ท นท ก งสด ก งต ม ก งแช เย น แช แข งและก งแปรร ป ผลไม เม องร อน เช น ท เร ยน มะละกอ มะม วง ม งค ด มะพร าว ผลไม แช เย น แช แข ง หร อแช ในน าตาล ผ กและผลไม แปรร ป ผลไม กระป อง ลดภาษ แต ไม ยกเล ก ไก ปร งส ก ลดจาก 6% เป น 3% ใน 5 ป ทยอยลดภาษ เหล อร อยละ 0 อาหารทะเลสาเร จร ป ลดจาก 9.6% เป น 0 ใน 5 ป ปลาหม กกล วยแช เย น แช แข ง ลดจาก 3.5% เป น 0 ใน 5 ป อาหารส น ขและแมว ลดจากประมาณ เยน/กก. เหล อ 0 ใน 10 ป 26 13

340 11/15/2011 ส นค าอ ตสาหกรรม ส นค าส งทอและเคร องน งห ม ยกเล กภาษ ท นท ส นค ารองเท าและเคร องหน ง 10 ป ยกเล กภาษ ภายใน 7 (ภาษ ต งแต %) ส นค าป โตรเคม และพลาสต ก 6 ป ยกเล กภาษ ท นท ส นค าอ ญมณ และเคร องประด บ ท นท ยกเล กภาษ กรมการ ค าต างประเทศ กระทรวงพาณ ชย 27 รายการส นค า ญ ป นให โควตาส นค าเกษตรและเกษตรแปรร ป อ ตราภาษ (ร อยละ) MFN GSP JTEPA หมายเหต กล วย ให โควตาปลอดภาษ 4,000 ต นในป แรก และทยอยเพ มเป น 8,000 ต นในป ท 5 ส บปะรดสด 17 no 0 ให โควตาปลอดภาษ 100 ต นในป แรก และเพ มเป น 500 ต นใน ป ท 5 กากน าตาล 15.3 Yen/kg no 7.65 ให โควตา 4,000 ต นในป ท 3 และเพ มเป น 5,000 ต นในป ท 4 เน อหม ปร งแต ง 20 no 16 ให โควตา 1,200 ต น แฮมแปรร ป 20 no 16 ให โควตา 1,200 ต น *แป งม นส าปะหล ง ด ดแปลง 6.8 *free 0 ให โควตาปลอดภาษ แก ไทยป ละ 200,000 ต น *(ป จจ บ นไทยได โควตาภายใต GSP ประมาณ 50,000 ต น) * ภายใต GSP ญ ป นให โควตารวม (global quota) เท าก บ 12, ล าน เยนก บท กประเทศท ให GSP โดยม เง อนไขการจ ดสรรแบบ first-come first-served และให แต ละประเทศส งได ไม เก น 1 ใน 5 ของ โควตารวมท ได ร บ 28 14

341 11/15/2011 อ ตสาหกรรมไทยท ต องปร บต ว เหล ก / ช นส วนยานยนต เหล ก ลดภาษ ตามข ดความสามารถในการผล ต และความต องการเป น ว ตถ ด บ (ลดภาษ ท นท / ทยอยลด / ให โควตา / คงภาษ แล วยกเล กใน 6-10 ป ) ช นส วนยานยนต คงภาษ ให เอกชนปร บต ว (5-10 ป ) เน นเฉพาะช นส วน น าเข าเพ อใช ผล ตยานยนต และช นส วนยานยนต รถยนต ส าเร จร ป (CBU) รถยนต สาเร จร ปต ากว า 3,000 ซ ซ เจรจาใหม ใน 5 ป และลดภาษ รถเก น 3,000 ซ ซ ป ละ 5% จาก 80% เหล อ 60% 29 ประโยชน เพ มเต มจากJTEPA - ภาคอ ตสาหกรรมไทย โครงการความร วมม ออ ตสาหกรรมเหล กไทย-ญ ป น โครงการสถาบ นพ ฒนาทร พยากรมน ษย ของอ ตสาหกรรมยานยนต โครงการเพ อส งเสร มการอน ร กษ พล งงาน โครงการเศรษฐก จสร างม ลค า โครงสร างห นส วนภาคร ฐและเอกชน โครงการความร วมม อด านอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม กรมการ ค าต างประเทศ กระทรวงพาณ ชย 30 15

342

343 15/11/54 การเป ดเสร การค าบร การ ระหว างไทย - ญ ป น โดย ดร. ตร สลา ต นต ม ตร ว นท 27 ม ถ นายน 2554 ธ รก จสาขาบร การตามข อตกลง บาร งร กษา และซ อมแซม บร การค าส งและค าปล ก และบร การให เช า (และภายใน 5 ป สาหร บการทบทวนสาขา บร การท งหมด) ดร. ตร สลา ต นต ม ตร 1

344 15/11/54 ภาคบร การท เป ดไปแล ว ธ รก จให คาปร กษา ส ดส วนการลงท น ญ ป น 51% ไทย 49% ดร. ตร สลา ต นต ม ตร บาร งร กษาและซ อมแซม ประเภท ทางบก 84% ทางเร อ 75% ทางอากาศ 77% Freight Forwarder 92% คล งส นค า 70% การแข งข น ม ลค าของธ รก จ Logistics ประมาณ 300,000 บาท (SME 90%) เราไม เป ดเก ดอะไรข น ลงท นใน GMS โดยไม ม จ น ต องการใช ไทยเป นศ นย กลางความ เช อมโยงไปตลาดโลก สาน กงานพ ฒนาการเศรษฐก จและส งคมแห งชาต,2552 2

345 15/11/54 ดร. ตร สลา ต นต ม ตร ดร. ตร สลา ต นต ม ตร 3

346 15/11/54 บร การให เช า GMS Power Transmission ICT infrastructure services ดร. ตร สลา ต นต ม ตร ธ รก จค าปล ก/ค าส ง ธ รก จเด ม 200,000 ราย ป ดมากกว า 50% ร ปแบบจากต างประเทศ เน นประส ทธ ภาพการจ ดการ ต นท น ความชานาญเฉพาะด าน อานาจการต อรอง พฤต กรรมการบร โภคเปล ยน การจ ดซ อ จ ดจ าง ของไทยย งไม ม ความโปร งใส ย งไม ม กฎหมายรองร บ และไม ม หน วยงานเจ าภาพหล ก ดร. ตร สลา ต นต ม ตร 4

347 15/11/54 ภายใน 5 ป ข อตกลงให เป ดเสร บร การ ท งหมด (ต ดส นใจก นเองนะค ะ) จ ดลาด บ top 5 ในป จจ บ น ของธ รก จ Logistics ท ง 5 ประเภท ลาด บ ขนส งทางบก ขนส งทางน า ทางอากาศ Freight คล งส นค า 1 DHL NYK TG DHL DHL 2 SCG OOCL NIPPON NYK CEVA 3 NYK MAERSK DHL MAERSK SCHENKER 4 CEVA KLINE AF CEVA NYK 5 LINFOX APL KLM NIPPON IDS ท มา: สาน กงานการพ ฒนาการเศรษฐก จและส งคมแห งชาต, 2552 ส งท ต องร บทาโดยเฉพาะ SME พ ฒนาท นมน ษย เพ อธ รก จ ด วยระบบเศรษฐก จแบบม ฐานความร (ส ทธ ทางป ญญา) พ ฒนาระบบราชการให บ รณาการ ช วยอานวยความ สะดวก และส งเสร มภาคธ รก จ Standardization, Food Security, Sustainability ดร. ตร สลา ต นต ม ตร 5

348 15/11/54 ท รพยากรม ท งโลก ใช แล วหมดไป หาใหม ทดแทน ใช ด วย เต ม ด วย ม เท าก น หมดแล ว หมดเลย ข อเต อนใจ ขอบค ณค ะ 6

349 15/11/54 UPDATE ข อตกลงการค า ไทย-ญ ป น 1 CONTENT Trade Relationship between Thailand and Japan Related Trade Agreements between Thailand and Japan GSP JTEPA AJCEP Questions and Answers 2 1

350 15/11/54 CURRENT JAPAN S FTAS / EPAS Currently implemented ASEAN Singapore, Thailand, Malaysia, Indonesia, Brunei and Philippines Chile, Mexico Next Switzerland Vietnam Trans Pacific Strategic Economic Partnership ASEAN+3 ASEAN+6 3 TOP 15 GOODS TRADED BETWEEN THAILAND AND JAPAN IN 2011 Export to Japan Import from Japan ยางพารา รถยนต และอ ปกรณ เคร องคอมพ วเตอร และอ ปกรณ แผงวงจรไฟฟ า ไก แปรร ป เคร องจ กรกลและส วนประกอบ ผล ตภ ณฑ พลาสต ก เหล กและเหล กกล า อาหารทะเลกระป องและแปรร ป เม ดพลาสต ก เคร องใช ไฟฟ า เคร องสาอาง สบ และผล ตภ ณฑ ร กษาผ ว ผล ตภ ณฑ อล ม เน ยม ต เย น น าตาลทราย เคร องจ กรกลและส วนประกอบ เหล กและเหล กกล า ส วนประกอบและอ ปกรณ ยานยนต เคร องจ กรไฟฟ า เคม ภ ณฑ แผงวงจรไฟฟ า เคร องเพชรพลอย อ ญมณ เง น เคร องม อว ทยาศาสตร แร โลหะ ผล ตภ ณฑ โลหะ ผล ตภ ณฑ พลาสต ก เคร องใช เบ ดเตล ด ไดโอด ทรานซ สเตอร รถยนต โดยสารและรถบรรท ก เคร องใช ไฟฟ า 4 2

351 15/11/54 สาระต าง ท ครอบคล มในความตกลงการค าเสร การค าส นค า พ ธ การศ ลกากร กฎถ นกาเน ดส นค า มาตรการปกป อง มาตรการส ขอนาม ยพ ชและส ตว และมาตรฐานส นค าอาหาร มาตรฐานส นค าอ ตสาหกรรม การค าบร การ การลงท น การเคล อนย ายของน กธ รก จเพ อไปทางานหร อต ดต องาน นโยบายแข งข น ทร พย ส นทางป ญญา ความร วมม อทางเศรษฐก จและการค า กลไกการระง บข อพ พาท อ นๆ 5 JTEPA FTA ความร วมม อ การเป ดเสร การค าส นค า การค าบร การ การลงท น การเคล อนย าย บ คคลธรรมดา การอานวยความสะดวก กฎว าด วยถ นกาเน ดส นค า พ ธ การศ ลกากร การค าไร กระดาษ การยอมร บร วมก น ทร พย ส นทางป ญญา การจ ดซ อจ ดจ างโดยร ฐ เกษตร ป าไม และประมง การศ กษาและการพ ฒนาทร พยากรมน ษย การสร างเสร มสภาพแวดล อมทางธ รก จ เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร ว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงานและส งแวดล อม ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม การท องเท ยว การส งเสร มการค าและการลงท น (โครงการ 7 สาขา) การบร การการเง น Chackrit Duangphastra,Phd 6 3

352 15/11/54 การทบทวน ท งฉบ บ จะม การทบทวนในป ท 10 และท กๆ 10 ป หล งจากน น การค าส นค า จะม การทบทวนในป ท 10 หร อเร วกว า หากเห นชอบ การค าบร การ จะม การทบทวนการเป ดเสร สาหร บบร การค าส งค าปล ก ซ อมบาร ง และบร การเช า ภายใน 3 ป และการทบทวนท วไปภายใน 5 ป หล ง JTEPA ม ผลใช บ งค บ การลงท น จะม การทบทวนการเป ดเสร ภายใน 5 ป และการทบทวนเร อง Most Favored Nation Treatment (MFN) ภายใน 6 ป หล ง JTEPA ม ผลใช บ งค บ การบอกเล ก บอกเล กฝ ายเด ยว โดยแจ งอ กฝ าย 1 ป ล วงหน า ส นค าไทยท ได ร บประโยชน ยกเล กภาษ ท นท : ก งสด ก งต ม ก งแช เย น แช แข งและก งแปรร ป ผลไม เม องร อน เช น ท เร ยน มะละกอ มะม วง ม งค ด มะพร าว ผลไม แช เย น แช แข งหร อแช ในน าตาล ผ กและ ผลไม แปรร ป ผลไม กระป อง อ ญมณ ส งทอและเคร องน งห ม ทะยอยลดภาษ เป นศ นย : อาหารทะเลสาเร จร ป ปลาหม กกล วยแช เย น แช แข ง อาหารส น ขและแมว ลดภาษ แต ไม เป นศ นย : ไก ปร งส ก ให โควตา: กล วย (4,000 ต นในป แรก ทยอยเพ มเป น 8,000 ต นในป ท 5) แป งม น สาปะหล งแปรร ปท ใช ในอ ตสาหกรรม (200,000 ต น) กากน าตาล (4,000 ต นในป ท 3 และเพ มเป น 5,000 ต นในป ท 4 ภาษ ในโควตาลดจาก 15.3 เยน/กก. เหล อ 7.65 เยน/กก.) ส บปะรดสด (100 ต นในป แรก และเพ มเป น 300 ต นในป ท 5) 4

353 15/11/54 ข อผ กพ นเป ดเสร ของไทย สาขาท สาค ญ ภาคการผล ตและบร การ จ ดบร การ One Stop Service เพ อความ สะดวกในการต อว ซ าและใบอน ญาตทางาน และร บท จะหาร อในเร องการผ อน ปรนเง อนไขการออกและต อใบอน ญาตทางานในไทย และเง อนไขการอน ญาตให อย ต อในราชอาณาจ กร ภายใน 2-3 ป หล งจาก JTEPA ม ผลใช บ งค บ สาหร บ น กธ รก จ/ ผ โอนย ายภายในก จการ / น กลงท นญ ป น บร การคอมพ วเตอร ท ปร กษาเก ยวก บการจ ดการท วไป บร การว ศวกรรม บร การโรงแรม บร การร านอาหาร เป ดให คนญ ป นท ม ความร ระด บปร ญญา ตร หร อม ความเช ยวชาญพ เศษ สามารถทางานได โดยต องม ส ญญาจ างงานก บ บร ษ ทในไทย โรงเร ยนนานาชาต สถาบ นการศ กษาสายเทคน ค สถาบ นอ ดมศ กษา การ สอนหล กส ตรว ชาช พหร อหล กส ตรระยะส น เป ดให คนญ ป นเข ามาทางาน สอนได ข อผ กพ นเป ดเสร ของญ ป น สาขาท สาค ญ ด านมน ษยศาสตร และว ทยาศาสตร โดยรวมญ ป นเป ดให คนไทยท ม ว ฒ ปร ญญาตร เข าไปทางานได แทบท กสาขา ซ งเจ าหน าท ตรวจคนเข าเม อง ญ ป นจะพ จารณาให ปร ญญาท ได ร บในไทยเท ยบเท าก บปร ญญาท ได ร บใน ญ ป น พ อคร ว-แม คร วไทย ไม ต องจบปร ญญาตร แต ต องได ร บการร บรองฝ ม อ แรงงานจากกระทรวงแรงงานและม ประสบการณ ทางานเป นพ อคร วใน ภ ตตาคารในไทยอย างน อย 5 ป ซ งญ ป นลดลงให จาก 10 ป คนด แลผ ส งอาย พน กงานสปาไทย (รวมผ ให บร การนวดไทย) ญ ป นร บ จะเจรจาเพ มเต มภายใน 2 ป หล ง JTEPA ม ผลใช บ งค บเพ อให คนไทย สามารถเข าไปประกอบอาช พด งกล าวได 5

354 15/11/54 อ ตสาหกรรมไทยท ต องปร บต ว เหล ก/ช นส วนยานยนต เหล ก ลดภาษ ตามข ดความสามารถในการผล ต และความต องการเป น ว ตถ ด บ (ลดภาษ ท นท / ทยอยลด / ให โควตา / คงภาษ แล วยกเล กใน 6-10 ป ) ช นส วนยานยนต คงภาษ ให เอกชนปร บต ว (5-10 ป ) เน นเฉพาะช นส วน น าเข าเพ อใช ผล ตยานยนต และช นส วนยานยนต รถยนต สาเร จร ป (CBU) รถยนต สาเร จร ปต ากว า 3,000 ซ ซ เจรจาใหม ใน 5 ป และลดภาษ รถเก น 3,000 ซ ซ ร อยละ 5 ต อป จากร อยละ 80 เหล อร อยละ 60 เป ดตลาดน อยมาก เม อเท ยบก บมาเลเซ ยและฟ ล ปป นส ป ญหาการดาเน นการในภาพรวม การเจรจาเร อง การเคล อนย ายบ คคลธรรมดา (MNP) ป ญหาเร อง Rule of Origin (ROO) ทาให ไม สามารถใช ส ทธ ประโยชน ได อย างเต มท ในส นค า ปลาท น ากระป อง ป ญหาเร องการส งออกส บปะรดสดขนาด 900 กร ม ท ย งไม สามารถใช ส ทธ ได ในภาคปฏ บ ต การขอขยายโควตาและลดภาษ เน อส กรแปรร ป โครงการความร วมม อด านการส งเสร มการค าและการลงท น ในบางสาขาย งไม ม ความค บหน ามากน ก 6

355 15/11/54 ปลาท น ากระป อง กาหนดกฎว าด วยถ นกาเน ดส นค า (Rules of Origin: ROO) สาหร บส นค าปลาท น ากระป องระบ ว า หากม การใช ว ตถ ด บท ไม ได ถ นกาเน ด จะต องได มาโดยเร อจ บปลาซ งได ร บอน ญาตจาก IOTC (Indian Ocean Tuna Commission) ในความเป นจร ง เร อซ งใช ในการจ บปลาท น าท น ามาใช เป น ว ตถ ด บสาหร บปลาท น ากระป อง (เร ออวนล อม) ม กไม เข าข ายเป น เร อท ได ร บอน ญาตตาม IOTC ทาให ผ ประกอบการไทยไม สามารถ ใช ประโยชน จาก JTEPA ได อย างเต มท (ส วนใหญ ใช เร อจากเกาหล ใต และอาเซ ยน) ส บปะรดสด ความตกลงห นส วนเศรษฐก จไทย ญ ป น (JTEPA) ได ม ข อตกลง โควตาส งออกส บปะรดสดจากไทยไปญ ป นได ป ละ 300 ต น โดย กาหนดว า ไทยจะได โควตาส งออกไปญ ป นในส นค าส บปะรดสดท ม น าหน กต อผล (รวมจ กหร อไม ก ตาม) น อยกว า 900 กร ม ณ อ ตรา ภาษ ร อยละ 0 จากอ ตราภาษ ปกต ร อยละ 17 ในทางปฏ บ ต ไทยส งออกส บปะรดสดขนาดประมาณ 1,200 กร ม จ งย งไม สามารถใช ส ทธ ประโยชน ได เลย ขณะน กระทรวงเกษตรฯ และกระทรวงพาณ ชย อย ระหว าง การศ กษาความเป นไปได ในการส งออกส บปะรดภ แล หร อ นางแลไป ญ ป น 7

356 15/11/54 ผลการเจรจา: พน กงานสปา ฝ ายญ ป น - ย นย นว าไม สามารถเป ดร บพน กงานสปาไทยเข าไปทางานได โดยอ าง ประเด นการค มครองคนตาบอดท ม อาช พพน กงานนวด ฝ ายไทย - การเป ดร บพน กงานสปาไทยเข าไปทางานเป นผลประโยชน ร วมก นของท ง สองฝ าย เน องจากม หลายฝ ายในญ ป นเองท สน บสน นให เป ดร บพน กงานสปาของไทย ฝ ายไทยขอให ร วมก นศ กษา เปร ยบเท ยบสปาไทยก บการนวดแบบญ ป น และผลกระทบการ เป ดร บพน กงานสปาไทยต อคนพ การท ทาอาช พนวดในญ ป น พ จารณาทาก จกรรมร วมก นเพ อพ ฒนาความเข าใจและส งเสร มให ชาวญ ป นร จ กส ปาไทย ท งสองฝ ายเห นชอบให หาร อความเป นไปได ในการเป ดร บพน กงานสปาไทยต อไปโดยม เป าหมายให กล บมาเร มเจรจาใหม หล งว นท 31 ต.ค. 55 แต ไม ช ากว าว นท 1 พ.ย. 56 และจะกาหนดว นสร ปผลการเจรจา เม อเร มการเจรจารอบต อไป การหาร อเพ มเต มเก ยวก บยานยนต CBU เก น 3,000 ซ ซ ในแถลงการณ ร วมในโอกาสการลงนาม JTEPA ท ลงนามระหว าง นรม.ส รย ทธ และนรม. อาเบะ เม อ 3 เม.ย. 50 ระบ ไว ว า นรม.ท งสองร บรองถ ง ความส มพ นธ ฉ นม ตรในระยะยาวระหว างประเทศท งสอง และต ดส นใจท จะ หาร อด วยความจร งใจเก ยวก บการเป ดเสร เพ มเต มและความเป นไปได ในการ ยกเล กภาษ ในกลางคร สตทศวรรษ 2010 สาหร บยานยนต สาเร จร ปขนาด เคร องยนต เก น 3,000 ซ ซ การหาร อด งกล าวจะเร มในป 2552 โดยฝ ายไทย ไม ม ความต งใจท จะให การประต บ ต เร องภาษ รถยนต แก ประเทศผ ผล ตรถยนต รายใหญ อ นในความตกลงเขตการค าเสร ในอนาคตท เก อก ลกว าท ให แก ญ ป น 8

357 15/11/54 ข อเสนอภาคเอกชน (กกร.) ปลาท น ากระป อง ส บปะรดสด เน อส กรแปรร ป ขอให เจรจาก บญ ป น เพ อให ม การ ย ดหย นเร องกฏแหล งกาเน ดส นค า ด งน 1) ขอให เปล ยนพ ก ดระด บตอน (Change of Chapter) โดยสามารถ นาเข าว ตถ ด บปลาท น าจากประเทศ ใดก ได 2) ให นาเข าปลาจากประเทศ สมาช ก IOTC โดยไม ม เง อนไขว า เร อ จ บปลาต องจดทะเบ ยนก บ IOTC การค าส นค า ขอให เจรจาก บฝ ายญ ป น เพ อให ม การผ อนปรนขนาดของผลส บปะรด สดจาก 900 กร ม เป น 1,200 กร ม เพ อให สามารถใช ส ทธ ประโยชน ทาง ภาษ ได ในอนาคต ขอให เจรจาก บญ ป น ด งน 1) ขอขยายโควตาส งออกใน พ ก ด (ขาหล ง) และ (อ นๆ) จาก 1,200 ต นเป น 12,000 ต น แบ งตามปร มาณและระยะเวลา ภายใน 5 ป 2) ขอเจรจาเพ มพ ก ดส นค า ท ต องการลดภาษ ค อ (ไส กรอก) จาก ร อยละ 10 6 และ (ขาหน า) จาก ร อยละ ข อเสนอภาคเอกชน (กกร.) น าตาล คร วไทยส คร วโลก อ ตสาหกรรมเหล ก ขอให เจรจาก บญ ป น เพ อให ม การ เจรจาเป ดเสร ส นค าน าตาล ก อนป 2555 โดยให ม การเร งลดภาษ ให เหล อร อยละ 0 เร วข น ซ งอาจลดภาษ ในล กษณะต างตอบแทน เสนอให กาหนดส ดส วนของว ตถ ด บ ภายในประเทศ (Local Content) ไว ท ร อยละ 70 ซ งจะช วยเพ มปร มาณ การส งออกน าตาลไปญ ป น การค าส นค า/ โครงการความร วมม อ 7 สาขา ควรเร งร ดจ ดทาโครงการ Food Safety ให เป นร ปธรรม ส งเสร มการพ ฒนาห องปฏ บ ต การ ไทยให ม มาตรฐานเป นท ยอมร บ หร อ สน บสน นให ม ห องปฏ บ ต การญ ป นใน ไทย เพ อความรวดเร วในการตรวจสอบ และม ต นท นต า ต องการทราบช องทางการต ดต อ สมาคมท เก ยวข อง ในการหาร อเร อง อ ปสรรคการจ ดต งร านอาหารในญ ป น เร งร ดก จกรรมท ย งไม ได ดาเน นโครงการ เช น ความ ร วมม อในการปร บปร งพล งงาน ในเตาเผาเหล ก และการพ ฒนา ความเช ยวชาญของว ศวกรด าน เหล ก ขอให ญ ป นขยายความ ช วยเหล อไปย งบร ษ ทของคน ไทยด วย เน องจากท ผ านมา ให แต ความช วยเหล อก บบร ษ ท ร วมท นไทย-ญ ป น เท าน น 9

358 15/11/54 ข อเสนอภาคเอกชน (กกร.) โครงการความร วมม อ 7 สาขา ยานยนต เศรษฐก จสร างม ลค า ส งทอและเคร องน งห ม ควรสร างความช ดเจนและย าว า โครงการสถาบ นการพ ฒนา ทร พยากรมน ษย ด านยานยนต (AHRDIP) ต างจากโครงการพ ฒนา บ คลากรในอ ตสาหกรรมยานยนต (AHRDP) ท ม มาก อน JTEPA พ จารณาขยายความร วมม อ ล กษณะน ปส อ ตสาหกรรมสาขาอ น ๆ ควรขยายก จกรรมไปส การพ ฒนา ด านอ ตสาหกรรมมากข น นอกเหน อจากการพ ฒนา OTOP อาจพ จารณาจ ดต งสถาบ น Industrial Design Center โดย ต องการความร วมม อจากฝ ายญ ป น เพ อการเร ยนร ประสบการณ ในการ จ ดต งและดาเน นการของสถาบ น ญ ป น โดยจะม งเน น 4 สาขา ค อ เคร องใช ไฟฟ าและอ เลคทรอน กส เซราม ค เฟอร น เจอร และบรรจ ภ ณฑ ขอให ญ ป นส งผ เช ยวชาญมา ปฏ บ ต งานประจาท สถาบ นพ ฒนา อ ตสาหกรรมส งทอ เพ อให ความร ก บผ ประกอบการไทย เช น การ ฝ กอบรมเร องเทคน คการฟอกย อมท ประหย ดพล งงาน ขอความช วยเหล อด านเทคน ค การทดสอบในห อง lab เพ อให ได มาตรฐานตามญ ป นต องการ ก อน การส งออก ขอร บการสน บสน นการดาเน น โครงการต าง ๆ เช น Market Access การใช ส ทธ ประโยชน ส งออกภายใต GSP ป 2553 ไทยม ม ลค าการส งออกเฉพาะรายการส นค าท ใช ส ทธ GSP ไปญ ป นม ม ลค า ล านเหร ยญสหร ฐฯ โดยม ม ลค าการส งออกภายใต ส ทธ GSP ไปญ ป น ล านเหร ยญสหร ฐฯ ค ดเป นส ดส วนการใช ส ทธ GSP ไปญ ป น 20.8% การส งออกไปญ ป นภายใต GSP ม ม ลค าน อยเน องจากญ ป นให ส ทธ กาหนดเพดาน น าเข าและจานวนรายการส นค าท ได ร บส ทธ GSP ของญ ป นเพ ยง 102 รายการ อ นๆ 59% ไก ปร งแต ง 19% แหนบรถ 3% ก งปร งแต ง 8% โพล เอท ล นเทเรฟทา เดกซ ทร นและโมด เลต ไฟด สตาร ช 5% 3% เน อปลาแช แข ง 3% 20 10

359 15/11/54 รายการส นค าท ไทยได ร บส ทธ GSP จากญ ป น 102 รายการ ญ ป นให GSP ก บ 149 ประเทศกาล งพ ฒนาและ 15 ด นแดนในเขตปกครอง โดยกาหนดเพดานน าเข า รวมในส นค าแต ละชน ด ในล กษณะ First Come First Serve โดยอาจกาหนดปร มาณน าเข าส งส ดจากบาง ประเภทไว ไม เก น 20% ของเพดานรวมในแต ละส นค า โดยญ ป นจะพ จารณาต ดส ทธ GSP ตามระด บ รายได ประชาชาต ต อห ว และความสามารถในการส งออกของประเทศผ ได ร บส ทธ GSP โดยส นค าท ได ร บ ส ทธ จะต องได ร บแหล งกาเน ดส นค า และใช Direct Consignment รายส นค าไทยท GSP ได ส ทธ ท ด กว า JTEPA ม จานวน 22 รายการ ซ งเป นกล มส นค า พวกโพล เอท ล นท ม ความถ วงจาเพาะน อยกว า 0.94 โพล เมอร ของโพล โพพ ล น โพล เมอร ของสไตร น รองเท าหน ง รองเท าผ าใบ ไข ม กเท ยม ล กป ด ท น งสาหร บเด กห ดเด น ไซคล กแอลกอฮอล เมนทอล รายการส นค าไทยท ย งไม สามารถใช JTEPA ได แต ญ ป นให ใช GSP แทน ม 80 รายการ เช น เน อหม ต บหม ต บไก ปลาหม กย กษ กาแฟค วและผสม สาหร ายทะเล ปลากระป อง (บางประเภท) ผงโกโก หอมใหญ เดกซ ทร นและโมด ไฟด สตาร ช หน ง ฟอกชาม ว และไม อ ดพลายว ด การส งออกโดยใช GSP ต องใช Form A ซ งต ดต อกรมการค าต างประเทศ รายละเอ ยดเพ มเต มสอบถามได จากท สาน กส ทธ ประโยชน ทางการค า กรมการค าต างประเทศ สายด วน 1385 หร อ 21 การใช ส ทธ ประโยชน ส งออกภายใต JTEPA ของญ ป น ป 2553 ไทยม ม ลค าการส งออกรายการส นค าท ใช ส ทธ JTEPA ไปญ ป นม ม ลค า 7,145.8 ล านเหร ยญสหร ฐฯ โดยม ม ลค าการส งออกภายใต ส ทธ JTEPA ไปญ ป น 4,771.8 ล านเหร ยญสหร ฐฯ ค ดเป นส ดส วนการใช ส ทธ JTEPA ไปญ ป น 66.8% ก งปร งแต ง 8% อ นๆ 59% ไก ปร งแต ง 19% แหนบรถ 3% โพล เอท ล นเทเรฟทา เลต 5% เดกซ ทร นและโมด ไฟด สตาร ช เน อปลาแช แข ง 3% 3% 22 11

360 15/11/54 การใช ส ทธ ประโยชน ส งออกภายใต AJCEP ป 2553 ไทยม ม ลค าการส งออกท วไปเฉพาะรายการส นค าท ใช ส ทธ AJCEP ไปญ ป น ม ม ลค า 1,928.2 ล านเหร ยญสหร ฐฯ โดยม ม ลค าการส งออกภายใต ส ทธ AJCEP ไปญ ป น ล านเหร ยญสหร ฐฯ ค ดเป นส ดส วนการใช ส ทธ AJCEP ไปญ ป น 1.35% สาเหต ท ใช ส ทธ น อยเพราะผ ส งออกม ทางเล อกโดยใช ส ทธ อ นๆ เช น JTEPA และ GSP ซ งสามารถลดภาษ ได มากกว า อ นๆ 59% ไก ปร งแต ง 19% แหนบรถ 3% โพล เอท ล น เทเรฟทาเลต 5% ก งปร งแต ง 8% เดกซ ทร นและ โมด ไฟด สตาร ช 3% เน อปลาแช แข ง 3% 23 Chackrit Duangphastra,Phd JTEPA ทาให ธ รก จไทยต องปร บต ว การปร บต วเช งร ก เสาะหาว ตถ ด บท ม ความได เปร ยบด านราคาและค ณภาพ ศ กษารสน ยมและพฤต กรรมผ บร โภคในตลาดต างประเทศ เพ อส งออก ส นค า/บร การ เจาะตลาดประเทศค ค า โดยใช ส ทธ ประโยชน จากการค าเสร พ ฒนาตนเองไปส Smart Exporter / Trader การปร บต วเช งร บ สาขาส นค าและบร การท ได ร บผลกระทบต องปร บต ว เร งเสร มจ ดแข ง ลดจ ดอ อน เพราะค แข งจากต างประเทศอาจเข ามามากข น ม ดใจล กค า เร ยนร ค แข ง และหาทางอย ร วมก บเขาให ได เช น การร วมท น การใช ประโยชน จากกองท น FTA 24 12

361 15/11/54 Chackrit Duangphastra,Phd 25 QUESTIONS AND ANSWERS 13

362

363 15/11/54 ผลกระทบ JTEPA ต อผ ผล ตช นส วน ยานยนต กรณ ศ กษา บร ษ ท ฯ ในกล มสมบ รณ โดย นาย ว ช ย ศร มาวรรณ VP PQD บร ษ ทฯในกล มสมบ รณ ประกอบด วย 1)SAT 2) BSK 3) SBM 4) ICP ม ท ต งอย 2 พ นท ค อ1) ท น คมอ ตสาหกรรมอ สเทร นซ บอร ด &น คมอ ตสาหกรรม อมตะซ ต จ งหว ดระยอง และ 2) ท ถนนบางนา-ตราด กม. 15 (1) Samutprakarn Casting, Forging, Machining & Spring (2) Rayong Eastern Seaboard Forging & Machining (3) Rayong Amata City Machining (4) Rayong Amata City Casting 2 SBG Proprietary & Confidential 1

364 15/11/54 Products Group 3 1 Engine Parts 2 Front Suspension and Brake Parts Rear Axle and Suspension Parts SBG Proprietary & Confidential 3 ประโยชน ท ผ ผล ตช นส วนยานยนต ได ร บ ในส วน SAT:Somboon Advance Technology Public Co.,LTD. การเป ดเสร ทางการค า ระหว างไทยก บญ ป นจะม ความ ร วมม อก นใน 9 สาขา ค อ เกษตร ป าไม และประมง / การศ กษาและการพ ฒนาทร พยากรมน ษย / การสร างเสร ม สภาพแวดล อมทางธ รก จ / บร การการเง น / เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร (ICT) / ว ทยาศาสตร เทคโนโลย พล งงาน และส งแวดล อม / ว สาหก จขนาดกลางและขนาด ย อม (SMEs) / การท องเท ยว / การส งเสร มการค าและการ ลงท น ซ งม เร องคร วไทยส โลก อ ตสาหกรรมเหล ก ยานยนต ส งทอ และการประหย ดพล งงานเป นหล ก 2