Писмо од главниот уредник

Transcription

1 Писмо од главниот уредник Почитувани комитенти! Издавач рафајловски консалтинг Сметка во НЛБ Тутунска банка АД - Скопје Даночен број МК Главен и одговорен уредник Д-р Горан Рафајловски Уредник Јасмина Рафајловска Издавачки совет Вера Рафајловска М-р Трајан Николоски Д-р Горан Рафајловски Јанче Лековски Д-р Борче Давитковски Редакциски одбор Војко Рафајловски Јасмина Рафајловска Стојко Пауновски М-р Етем Исени Софија Јанчева Белчева Технички уредник Горан Јакимовски Адреса ул. Орце Николов бр. 190 П. фах 710 Скопје reprezent@rafajlovski.com.mk Телефони Претплата: 02/ ; Економски совети: 078/ ; 078/ ; 078/ Правни совети: 078/ Факс: 02/ Печати Носител на материјалните права на написите е издавачот. Забрането е препечатување, копирање и умножување на написите или нивни делови без претходно обезбедена согласност од издавачот. 25 го ди ни сло бод на и не за вис на Ма ке до нија! Не ка ни е со среќа! Ова е ју би леј на го ди на и за Ма ке до ни ја и за Ра фај лов ски Кон сал тинг. Ка ко и на ша та држа ва та ка и на ша та ком па ни ја ра бо ти и рас те за жал во ус ло ви те ко иш то држа ва та и ги овоз мо жува, па со од вет но на тоа се бо ри ме до по след на кап ка крв да би де ме што попрофе си о нал ни и пок ва ли тет ни за да мо же ме Вам по чи ту ва ни ко ми тен ти да Ви овоз мо жи што по ед нос тав но да ги сов ла да те за кон ските из мени, преп ре ки и пре м ре жи ја при нив но то при ме ну вање. Но, ка ко што ил јад ни ци па ти сме ка жале, стру ка та на про фе си о нал ците и струч нос та ќе из ле зе на ви де лина. Во ис че ку ва ње на уш те про мени, во ис че ку ва ње на Ин сти ту тот на смет ко во ди те ли и овластени сметководители и не го во то вис тин ско започ ну ва ње со ра бо та мо же ме да Ве из вес ти ме де ка си те што има ат стаж од 5 го дини, а во ед но има ат сер ти фи кат за ов лас тен смет ко во ди тел и смет ко во ди тел ќе ги зад ржат сво и те ли ценци и од вре ме ни ќе пре ми нат во трајни. Тоа се га за се га е на јиз вес но то нешто, а за ос та на то то ќе збору ва ме ко га ќе има ме по пре циз на ин фор ма ција. Во но ви от број на Реп ре зент ги об ра бо ту ва ме сле дни ве теми: За поч ну ва ме со вон би лан сна та еви денција, об врската за неј зи но то воде ње ка ко и неј зи но то зна чење. Про дол жу ва ме со асигна ци ја и пре зе ма ње на долг за да ги по јас ни ме пресметковните пла ќа ња и об врските кои произ ле гу ва ат од нив. Во делот на да но ци Ви даваме за при ме ни от про мет од да но чен об врзник кој е ре зи дент во стран ство и кој е обврзник на да но кот на до да де на вред ност, како и за оданочувањето со пер со нал ни от да нок на при хо ди те од имот и имот ни, односно приходите од за куп ни на што ги остваруваат физичките лица. Пла ти те и ос та на ти те на до мес то ци овој пат ги раз гле ду ва ме од аспект на платата врз основа на ра бот на та и де лов на та ус пеш ност. Елементарните непогоди кои ги зафатија подрачјата од скопскиот и тетовскиот реон го актуелизираа прашањето кои се правата и обврските и на ра бот ни кот и на ра бо то да ва чот во оваа си ту а ци ја? На кра јот зав ршу ва ме со но во то Упат ство за пла тен про мет во стран ство, вред ну ва ње то на став ки те во би лан сот на сос тој ба кај осигу ри тел ни те и ре о си гу ри тел ни те друш тва ка ко и смет ко вод стве на та еви денци ја и во де ње то на де лов ни те кни ги кај бу џет ски те ко рис ници. Со по чит и по себ но вни ма ние еки па та на Ра фај лов СКИ КонсСал ТИНг уш ТЕ ед Наш Ви ја чес ТИ Та 25-го диш НИ НатТа од на ше ТО оса МОС ТО јуввање. Со почит Д-р Горан Рафајловски REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016 1

2 Содржина сметководство Вера Рафајловска ВОН БИ ЛАН СНА ЕВИ ДЕНЦИЈА ОБ ВРСКА ЗА ВО ДЕ ЊЕ И НЕЈ ЗИ НО ЗНА ЧЕЊЕ...3 Јасмина Рафајловска АСИГНАЦИЈА И ПРЕЗЕМАЊЕ НА ДОЛГ...12 даноци Оливера Тасевска ПРИМЕН ПРОМЕТ ОД ДАНОЧЕН ОБВРЗНИК КОЈ Е РЕЗИДЕНТ ВО СТРАНСТВО ОД АСПЕКТ НА ДДВ...17 Д-р Горан Рафајловски ОДАНОЧУВАЊЕ НА ПРИХОДИ ОД ИМОТ И ИМОТНИ ПРАВА (ЗАКУПНИНА) ОД АСПЕКТ НА ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК НА ДОХОД ПЛАТИ И НАДОМЕСтоЦИ Иван Стојанов ПЛА ТА врз ОС НО ВА на РА БОТ НАи ДЕ ЛОВ НА УС ПЕШ НОСТ...33 РАБОТНИ ОДНОСИ Биљана Николовска ЕЛЕ МЕН ТАР НИ НЕПО ГОДИ Права и обврски на работникот и работодавачот...35 ДЕВИЗНО РАБОТЕЊЕ Јасмина Рафајловска НО ВО УПАТ СТВО ЗА ПЛА ТЕН ПРО МЕТ СО СТРАН СТВО ОСИГУРУВАЊЕ Ацо Димитровски ВРЕД НУ ВА ЊЕ НА СТАВ КИ ТЕ ВО БИ ЛАН СОТ НА СОС ТОЈ БА КАЈ ОСИ ГУ РИ ТЕЛ НИ ТЕ И РЕ О СИ ГУ РИ ТЕЛ НИ ТЕ ДРУШ ТВА...49 БУЏЕТИ И БУЏЕТСКИ КОРИСНИЦИ Бранислав Гулев СМЕТ КО ВОД СТВЕ НА ЕВИ ДЕНЦИ ЈА И ВО ДЕ ЊЕ НА ДЕ ЛОВ НИте КНИ ГИ КАЈ БУ ЏЕТ СКИ ТЕ КО РИС НИЦИ...57 ПРАШАЊА И ОДГовоРИ КРАТКИ ИНФОРМАЦИИ...62 CONTENT...64 сметководство ВОН БИ ЛАН СНА еви денција ОБ ВРСКА ЗА во де ЊЕ И НЕЈ ЗИ НО ЗНА ЧЕЊЕ Об врската за во де ње на вон би - лан сна та еви денци ја про из ле гу ва од ос нов ни те смет ко вод стве ни на че ла за об јек тив но и ре ал но при ка жу ва ње на сред ства та и об врските кои се на оѓа ат во друш твото. Во вон би лан сна та еви денци ја во о би ча е но се еви ден тира ат де лов ни нас та ни кои во мо мен тот ко га нас та ну ва ат не ре зул ти ра ат со про ме ни на ос нов ни те смет ко водстве ни ка те го рии (сред ства, об врски, ка пи тал, при хо ди и рас ходи)...3 АСИГНАЦИЈА И ПРЕЗЕМАЊЕ НА долг По крај без го то вин ски те и го то вин- ски те пла ќа ња, долж ни ци те и до ве- ри те ли те сво и те об вр ски, од нос но по ба ру ва ња мо жат да ги нап ла тат и по прес ме тко вен пат со: ком пен за- ци ја, це си ја, асиг на ци ја и пре зе ма ње на долг...12 ДАНОЦИ ОДАНОЧУВАЊЕ НА ПРИХодИ од ИМОТ И ИМОТНИ ПРАВА (ЗАКУПНИНА) од АСПЕКТ НА ПЕРСОНАЛЕН данок НА доход Приходите што физичко лице ги остварува од закупнина на земјиште, станбени и деловни простории, гаражи, објекти за одмор, опрема и превозни средства подлежат на оданочување со персонален данок на доход...24 ПЛАТИ И НАдомеСтоЦИ ПЛА ТА врз ОС НО ВА НА РА БОТ НА И де ЛОВ НА УС ПЕШ НОСТ Ед но од ос нов ни те пра ва на ра бот ни кот кое про из ле гу ва од ра бот ни от од нос и кое се ут врду ва при склу чу ва ње то на до го во рот за вра бо ту вање, е пра во то на пла та за из врше на та ра бота. Пла та е сос та ве на од три дела: ос нов на плата, дел од пла та за ра бот на ус пеш ност, и до да то ци на плата REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

3 Сметководство ВОН БИ ЛАН СНА ЕВИ ДЕНЦИЈА ОБ ВРСКА ЗА ВО ДЕ ЊЕ И НЕЈ ЗИ НО ЗНА ЧЕЊЕ Вера рафајловска Се кое друш тво има об врска да во ди вонби лан сна еви денција, до кол ку има де лов ни нас та ни кои тоа го ба раат, при што тре ба да се ра ко во ди до на че ло то на зна чај ност и веро дос тој ност. Во вон би лан сна та еви денци ја во о би ча ено се еви ден ти ра ат де лов ни нас та ни кои во мо мен тот ко га нас та ну ва ат не ре зул ти ра ат со про ме ни на ос нов ни те смет ко вод стве ни ка тего рии (сред ства, об врски, ка пи тал, при хо ди и рас ходи). Ста ну ва збор за де лов ни нас та ни кои нај чес то се од не су ва ат на доб ра кои се на о ѓаат кај друш твото, а не се не го ва соп стве ност (на при мер, ту ѓи ма те ри ја ли на до ра бот ка и слично), хар тии од вред ност при ме ни или изда дени, при ме ни пра ва кои во ид ни на ќе тре ба да се ре а ли зи ра ат и друго. На чи нот на во де ње на вон би лан сна та евиденција, друш тво то тре ба да го уре ди со сво јот акт за смет ко вод стве ни по ли тики. При еви ден ти ра ње на де лов ни те нас та ни во рам ките на вон би лан сна та еви денци ја се при ме ну ва ат ис ти те пра ви ла ка ко при еви ден ти ра ње на би лан сни те ставки. Тоа значи, за да се еви ден ти ра де ло вен нас тан тре ба да по стои ве ро дос тоен кни го вод ствен до ку мент и еви денци ја та да се спро ве де спо ред сис те мот на двој но то смет ко вод ство (став ки во ак ти ва та и став ки во па си вата). Зна чај но е да се на по ме не де ка друш тво то има об врска да из врши по пис на сред ства та и об врските од вон би лан сна та еви денци ја и по еден при ме рок од по пис ни те лис ти да ги дос тави до соп стве ни кот на сред ствата. Став ки те од вон би лан сна та еви денци ја не се соби ра ат со би лан сни те ставки. До колку, во иден пресмет ко вен пе ри од нас та нат про ме ни во врска со де лов ни те нас та ни кои би ле еви ден ти ра ни во вон би лан сна та еви денција, ис ти те ќе тре ба да се еви ден ти ра ат ка ко би лан сни став ки и да се ис к ни жат од вон би лан сна та еви денци ја (на при мер: Друш тво то при ми ло ме ни ца ка ко инстру мент за обез бе ду ва ње на по ба ру ва њето. Ако долж ни кот не го пла ти дол гот во до го во ре ни от рок, друш тво то ме ни ца та ќе ја под не се за нап ла та и ќе го нап ла ти сво е то по ба ру вање. Тоа значи, ме ни ца та ќе ста не инстру мент за пла ќање, а е инстру мен т за обез бе дува ње на пла ќа њето). Спо ред прет ход но ка жа но то про из ле гу ва де ка об врската за во де ње на вон би лан сна та еви денци ја про из ле гу ва од ос нов ни те смет ко вод стве ни на че ла за об јек тив но и ре ал но при ка жу ва ње на сред ства та и об врските кои се на о ѓа ат во друш твото. Ко рис та од вон би лан сна та еви денци ја е по ве ќекратна, но нај важ но е сле де ње на де лов ни те нас та ни кои би пре диз ви ка ле про ме ни во ос нов ни те смет ковод стве ни ка те го рии. За смет ко вод стве но то еви ден ти ра ње на вон би лансни те де лов ни нас та ни во смет ко вод стве ни от план во рам ки те на гру па та 99 про пи ша ни се сле дни ве син те тич ки сметки: Ак тив ни сметки При ме ни ту ѓи недвиж ности, постројки и оп рема При ме ни ту ѓи мате ри јали, по луп роиз води, про из во ди и стоки Хар тии од вредност и дру ги вреднос ници Вон би лан сна еви денција Па сив ни сметки Об врски за приме ни ту ѓи нед вижности, построј ки и оп рема Об врски за при мени ту ѓи ма те ри јали, по луп ро из води, про из во ди и стоки Об врски за хар тии од вред ност и други вред нос ници Права Об врски за права Оста на та ак тив на вон би лан сна евиденција Оста на та па сив на вон би лан сна евиденција REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016 3

4 Сметководство Во про дол же ние да де ни се при ме ри на вон би лансна еви денција: 1. ПРИ МЕ НИ ТУ ЃИ НЕД ВИЖ НОСТИ, ПОСТРОЈ КИ И ОП РЕМА Друш тво то кое е на е ма тел, во вон би лан сна та еви денци ја тре ба да ги еви ден тира, нед виж нос тите, построј ки те и оп ре ма та кои ги ко рис ти врз ос но ва на склу чен до го вор за опе ра ти вен наем. Во прак ти ката, друш тва та мно гу рет ко сред ства та кои ги ко рис тат под опе ра ти вен на ем ги еви ден ти ра ат во вон би лан сна та еви денција, иа ко има ат об врска. Воо би ча е но врз ос но ва на до го во рот, са мо на ем ни на та ја еви ден ти ра ат ка ко рас ход. Со до го во рот за опе ра ти вен на ем се уре ду ва ат поз на чај ни те пра ша ња ка ко што се: што е пред мет на на е мот, вред нос та на сред ства та да дени/зе ме ни под наем, пе ри о дот на на е мот, ви си на та на на ем нината, ро кот на пла ќа ње на на ем ни ната, на чиј то вар ќе пад нат тро шо ци те за те ков но то и ин вес ти ци о но то од ржу ва ње на сред ства та и друго. На е ма те лот сред ства та кои ги ко рис ти под опе рати вен наем, во вон би лан сна та еви денци ја тре ба да ги еви ден ти ра спо ред про це не та та вред нос т или спо ред вред нос та ко ја е на ве де на во до го во рот. Ис то така, друш тво то има об врска во вон би лансна та еви денци ја да ги еви ден ти ра и нед виж ностите, построј ки те и оп ре ма та кои ги ко рис ти без да пла ќа на до мес ток. На при мер: Ако друш тво то ко рис ти зем јиш те за кое во имот ни от лист е на ве де но де ка соп стве ник е Ре пуб ли ка Ма ке до нија, а ко рис ник е друш твото, тоа зем јиш те тре ба да го еви ден ти ра во вон би лан сна та еви денција, а не ка ко сред ство во би лан сна та евиденција, би деј ќи тоа не е не го ва соп стве ност. На иден ти чен на чин тре ба да се по ста пи ко га се ко рис тат построј ки и оп рема, а за ис ти те не се пла ќа ни ка ков на до мест. При мер 1: Пат нич ки ав то мо бил зе мен под опе ра ти вен на ем 1. Друш тво то А - на е ма тел, склу чило до го вор со друш тво то Б - на е мо да ва тел за опе ра ти вен на ем за пе ри од од...1 го дина 2. Вред нос та на ав то мо би лот е Ме сеч на та на ем ни на е ( ДДВ) По ис те кот на ед на го ди на ав то мо би лот е вра тен на друш тво то Б - на е мо да ва тел Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 1, во сметко вод ство то на друш тво то А - на е ма тел, спро ве дени се след ни ве: КНИ ЖЕ ЊА: При мен пат нич ки ав то мо бил под опе ра ти вен наем Об вр ски за при мен пат нички ав то мо бил под опе ра ти вен наем По до го вор за опе ра ти вен на ем на пат нич ки ав то мо бил Наем Об вр ски спре ма до ба ву вачи во зем јата На ем ни на за ме сец Об врски за при мен пат нички ав то мо бил под опе ра ти вен наем При мен пат нич ки ав то мо бил под опе ра ти вен наем Вра тен пат нич ки ав то мо бил на на е мо да ва те лот Во врска со При мер 1, ги да ва ме сле дни ве по јасну вања: при ме рот е по ед нос та ве но да ден, би деј ќи цел та е да се при ка же вон би лан сна та еви денци ја за сред ства та кои на е ма те лот ги ко рис ти под опе ра ти вен наем, на ем ни на та е при ка жа на са мо за еден ме сец, но иден тич ни кни же ња ќе се спро ве дат за си те ме се ци за вре ме на на е мот, да но кот на до да де на вред ност не е од би ен сог ласно член 35 од За ко нот за ДДВ, би деј ќи е ис клу че но пра во то на од бив ка на да но кот за си те тро шо ци пов рза ни со пат нич ки ав то мо били, во при ме рот е да де но де ка пат нич ки от ав то мо бил се ко рис ти за врше ње на деј нос та на друш тво то А - на е ма тел. Ме ѓу тоа, ако пат нич ки от ав то мо бил се да де на ко рис те ње на член на уп ра вен од бор, член 4 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

5 Сметководство на од бор на ди рек то ри или член на над зо рен од бор, во тој слу чај на ем ни на та ќе до бие трет ман на на домест на член на уп ра вен од бор, член на од бор на ди рек то ри или член на над зо рен од бор и ќе под ле жи на ода но чу ва ње со пер со на лен да нок на до ход, и ќе би де неп риз нат рас ход од ас пект на да но кот на до бивка, односно разликата ако ме сеч ниот износ за ед но со пер со нал ни от да нок над ми ну ва над 50% од про сеч на та бру то пла та во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја за прет ход на та го дина. 2. ПРИ МЕ НИ ТУ ЃИ МА ТЕ РИ ЈАЛИ, ПО ЛУП РО ИЗ ВО ДИ ПРО ИЗ ВО ДИ И СТОКИ Во вон би лан сна та еви денци ја нај чес то се еви денти ра ат при ме ни те ма те ри ја ли на до ра ботка, при ме на ту ѓа ам ба ла жа т.н. пов рат на ам ба лажа, при ме ни те по луп ро из во ди на до ра бот ка и при ме ни те про из во ди и сто ки во ко ми сион. Ста ну ва збор за доб ра кои не пре ми ну ва ат во сопстве ност на друш тво то што ги прима. Во овие слу чаи ка ко смет ко вод ствен до ку мент се ко рис тат при ла годе ни ис прат ни ци и при ем ници. При мер 2: 1. Врз ос но ва на до го вор за до ра бот ка на по луп ро из вод друш тво то А со ис прат ница на друш тво то Б му дос тави ло тек стилна тка е ни на за бе лење. Вред нос та на тка е ни на та е За из врше на та ус лу га друш тво то Б на друш тво то А му дос тави ло фак тура ( ДДВ) Со ис прат ни ца обе ле на та тка е ни на е вра те на на друш тво то А Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 2, во смет ковод ство то на друш тво то Б, спро ве дени се след ни ве: КНИ ЖЕ ЊА: При мен по луп ро из вод во до ра бот ка При ме ни по луп ро из во ди во до ра ботка Об вр ска за при ме ни по луп ро из во ди во до ра ботка При мен по луп ро из вод во до ра ботка По ба ру ва ња од ку пу ва чи во зем јата При хо ди од из врше ни ус луги Об врска за ДДВ По фак ту ра за из врше на ус луга Об врски за при ме ни по луп ро из во ди во до ра ботка При ме ни по луп ро из води во до ра ботка По ис прат ни ца вра те ни до ра бо те ни по луп ро из води При мер 3: 1. Друш тво то А на друш тво то Б за про даж ба та на тр гов ска та сто ка му дос тави ло фак тура: Тр гов ска стока Ка у ци ја за ам ба ла жа (ли ме ни сан даци) ДДВ 18% Вкупно Друш тво то Б ја пла ти ло фак ту рата Друш тво то А на друш тво то Б му дос тавило Книж но одоб ре ние за вра те на та ам ба лажа (ли ме ни сан даци) Ос но вица ДДВ Вкупно Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 3, во смет ковод ство то на друш тво то Б, спро ве дени се след ни ве: КНИ ЖЕ ЊА: При ме на ту ѓа ам ба ла жа за ко ја е пла те на ка у ција Сто ки на за лиха По ба ру ва ња за ка у ции По ба ру ва ња за ДДВ Об вр ска спре ма до ба ву вачи во зем јата По фак ту ра број...за на ба ве на сто ка и ка у ци ја за ам ба лажа При ме на ту ѓа пов рат на ам ба лажа Об вр ски за при ме на туѓа пов рат на ам ба лажа При ме на ту ѓа пов рат на ам ба лажа REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016 5

6 Сметководство Об вр ска спре ма до ба ву вачи во зем јата Сметка Пла те но по фак тура Об вр ски за при ме на туѓа пов рат на ам ба лажа При ме на ту ѓа пов рат на ам ба лажа Вра те на ту ѓа ам ба лажа Сметка По ба ру ва ња за ка у ции Об врска за ДДВ По одоб ре ние број... за вра тена ту ѓа ам ба лажа Во врска со При мер 3, ги да ва ме сле дни ве по јасну вања: при ме рот е по ед нос та ве но да ден, би деј ќи цел та е да се при ка же вон би лан сна та еви денци ја за ту ѓа пов рат на ам ба лажа, за ам ба ла жа та друш тво то Б пла ти ло ка у ци ја со ДДВ, за вра те на та ам ба ла жа врз ос но ва на одоб ре ни ето/ за дол же ни ето, друш тво то А и друш тво то Б по стапи ле сог лас но член 22 од За ко нот за ДДВ, од нос но ка ко про ме на на да ноч на та ос нова. На по мена: Тре ба да се на по ме не де ка вон би лан сна та еви денци ја за ту ѓа пов рат на ам ба ла жа тре ба да се во ди по вид, ко ли чи на и вредност, би деј ќи ис та та тре ба да му се вра ти на до ба ву ва чот во до го во ре ни от рок. По вра ќа ње то на ам ба ла жа та мо же да се по ја ват тро шо ци за пре воз кои во за вис ност од до го во рот ку пу ва чот ќе тре ба да ги еви ден ти ра ка ко рас ход. До кол ку ам ба ла жа та се ош те ти или не се вра ти на до ба ву ва чот, ку пу ва чот ќе ја еви ден ти ра ка ко сво ја ам ба ла жа на смет ки те од гру па та 35 и ќе ја ис к ни жи од би лан сна та еви денција. АКТУЕЛНО КОМПЛЕТНО ЕДНОСТАВНО ЗА ПРИМЕНА ЕЛЕКТРОНСКА ЗБИРКА НА ПРОПИСИ При мер 4: При ме на сто ка за ко ми си о на про даж ба 1. Друш тво то РИО - ко ми тент врз ос но ва на до го вор за ко ми си о на про даж ба на друш тво то Тр го ви ја - ко ми си о нер по спе ци фи ка ци ја му ис по ра ча ло кон зер ви ри ба по про даж на це на од 100 де на ри со вклу чен ДДВ Де лот за Тр го ви ја - ко ми си о нер е 20% од про даж на та вред ност без ДДВ По из врше на та про даж ба на сите кон зер ви ри ба Тр го ви ја - ко ми си о нер на РИО - ко ми тент му дос тавил пресметка: Ко ми си о нер: Скопје, Т Р Г О В И Ј А А Д С к о п ј е год. ул. Де бар ца бр. 127 Број МК ПРЕСМЕТ КА ЗА КО МИ СИ О НА ПРО ДАЖ БА БР. 1 до го ди на за из врше на про даж ба на доб ра при ме ни во ко ми си он врз ос но ва на До го вор бр. 100 од го дина Ко ми тент (соп стве ник): РИО ДОО, Скопје, ул. Сан дан ски бр. 111 МК Р. бр. Опис Из нос 1. Про даж на це на (1000 кон зер ви х 100 ден.) ДДВ во про даж на та це на (5%) ( х 4,762%) Про даж на це на без ДДВ (ред. бр. 1 - ред. бр. 2) Дел за ко ми си о не рот (20%) (ред. бр. 3 х 20%) Дел на ко ми тен тот (ред. бр. 3 - ред. бр. 4) ДДВ долг на ко ми тен тот (5%) ( х 5%) Об врска спре ма ко ми тен тот Овлас те но ли це за пот пи шу ва ње на пресмет ки: Ди рек тор: 6 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

7 Сметководство 4. Врз ос но ва на пресмет ка та РИО - ко ми тент му дос тавил фак ту ра за про да де ни те кон зер ви риба: РИО ДОО ул. Сан дан ски бр. 111 Скоп је, Скоп је Сме тка: Де по нент: Сто пан ска бан ка АД тел МК Фа кту ра број 98 ТР ГО ВИ ЈА АД, ул. Де бар ца бр. 127, 1000 Скопје (име и адре са на при ма чот) Со ис прат ни ца бр. 11/16 од год. Ви ги ис по рачу ва ме сле дни ве добра: Р. бр. Кол. Опис Це на по кгр. Вред. Стапка ДДВ Вкупно без ДДВ 1. Кон зер ви 1000 риба 76, % Вкупно: Об врски врз ос но ва на ко ми сион Сметка Пла те но по ф-ра На бав на вред ност на про да де ни сто ки во ко ми сион Сто ки во про дав ница По пресмет ка број На бав на вред ност на про да де ни сто ки во ко ми сион Вкал ку ли ран ДДВ Раз ли ка во цени Пресме та на раз ли ка и ДДВ При хо ди од про даж ба во ко ми сион Об врски за ДДВ Исклу чен ДДВ Об врски за ДДВ Да нок на до да де на вред ност Пресме та на об врска за ДДВ Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 4, во сметко вод ство то на друш тво то Тр го ви ја - ко ми си о нер, спро ве дени се след ни ве: КНИ ЖЕ ЊА: При ме ни ту ѓи стоки Об врски за при ме ни ту ѓи стоки Пре зе ме ни сто ки во ко ми сион Па рич ни сред ства во бла гајна При хо ди од про даж ба во ко ми сион Про да де ни сто ки во ко ми сион Сто ки во про дав ница Да нок на до да де на вред ност Об врски врз ос но ва на ко ми сион Раз ли ка во цени Вкал ку ли ран ДДВ По ф-ра бр. 98 за на бавка Вo При мер 4, друш тво то Тр го ви ја - ко ми си о нер има об врска да во ди вон би лан сна еви денци ја за приме на та сто ка ко ја ја про да ва пре ку ко ми си о на про дажба и Смет ко вод стве на та еви денци ја е да де на са мо за тоа друш тво Трговија - ко ми си о нер. На по мена: Де тал ни упат ства за ко ми си о на продаж ба (пра ва та и об врските на ко ми тен тот и ко ми сио не рот, при мер на до го вор за ко ми си о на про дажба, пот реб на та смет ко вод стве на до ку мен та ци ја за ко миси о на та про даж ба од ас пект на ДДВ, ка ко и смет ковод стве на та еви денци ја кај ко ми тен тот и кај ко ми си о- не рот) се да де ни во спи са ни е то Реп ре зент 7-8/15 под нас лов: "Ко ми си о на про дажба". 3. ПРИ МЕ НИ ХАР ТИИ ОД ВРЕД НОСТ И ДРУ ГИ ВРЕД НОС НИЦИ Ко га за ра ди од ре де ни прав ни при чини, пра ва та од хар ти и те од вред ност и дру ги те вред нос ни ци не мо жат да се ис ко рис тат во мо мен тот ко га се при мени, ис ти те тре ба да се еви ден ти ра ат во вон би лан сна еви денција. При про даж ба на доб ра на кре дит, во о би ча е но е ку пу ва чот на до ба ву ва чот да му да де инстру мент за REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016 7

8 Сметководство обез бе ду ва ње на не го во то по ба ру вање. На при мер: вин клу и ра на по ли са за оси гу ру вање, ме ници, за должни ца и друго. Ин стру мен ти те за обез бе ду ва ње на пла ќа ња та се еви ден ти ра ат во вон би лан сна та еви денција. Ис то та ка и от пе ча те ните, а не про да де ни те влезни ци за спорт ски, кул тур ни и дру ги ма ни фес та ции, тре ба да се еви ден ти ра ат во вон би лан сна та евиденција. При мер 5: 1. Друш тво то А - на е мо да ва тел на друш тво то Б - на е ма тел му про дава оп ре ма под фи нан сис ки наем Об врска за ДДВ (18%) Тро шо ци (це на на чи не ње на оп ре мата) Рок на пла ќање...5 го дини 5. Ка мат на стапка... 15% 6. Го диш на от плата За обез бе ду ва ње на пла ќа ње то друштвото А при мило вин клу и ра на по лиса Пресме та на е ка мата: Го дина Вин клу и ра на по ли са за оси гу ру ва ње От плата Ка мата (кол. 5 х 15%) На ма лува ње на об врската (кол. 2 - кол. 3) Оста ток од долг (кол. 5 - кол. 4) Вкупно На е ма те лот дол гот го пла тил водо го во ре ни от рок Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 5, во сметко вод ство то на друш тво то А - на е мо да ва тел, спрове дени се след ни ве: КНИ ЖЕ ЊА: По ба ру ва ње врз ос но ва на фи нан сис ки наем По ба ру ва ње од ка ма та врз ос но ва на фи нан сис ки на ем што се разгра ни чува При хо ди од про даж ба на доб ра врз ос но ва на фи нан сис ки наем Пресме та на ка матаод фи нан сис ки наем Об врски за ДДВ Да де но сред ство со фи нан сис ки наем Рас хо ди врз ос но ва на про да де ни добра Про из во ди на за лиха Тро шо ци за фи нан сис ки наем Сметка По ба ру ва ње врз ос но ва на фи нан сис ки наем Нап ла тен ДДВ Об врски за ДДВ Сметка Пла тен ДДВ При ме на вин клу и ранапо ли са за оси гу ру вање Об врски за при ме на вин клу и ра на по ли са за оси гу ру вање При ме на вин клу и ра на по лиса за оси гу ру вање Дел од дол го роч ни кре ди ти кои дос пе ва ат за пла ќа ње до ед на го дина По ба ру ва ње врз ос но ва на фи нан сис ки наем По ба ру ва ње од ка ма та врз ос но ва на фи нан сис ки на ем што се разгра ни чува Пре нос на те ков ни по ба ру вања Сметка Дел од дол го роч ни кре ди ти кои дос пе ва ат за пла ќа ње до ед на го дина Нап ла те на прва рата 8 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

9 Сметководство Пресме та на ка мата од фи нан сис ки наем При хо ди врз ос но ва на ка ма ти од фи нан сис ки наем При ход од ка ма та на прва рата На по мена: Во на ред ни те че ти ри го ди ни на е мо да вате лот ќе спро ве де иден тич ни кни же ња за нап ла та та на по ба ру ва ње то спо ред из но си те од амор ти за ци о ни от план. На кра јот по на пла тата на вкуп н ото побарување на е мо да ва те лот ќе го спрове де след ново: КНИ ЖЕ ЊЕ: Об врска за при мена вин клу и ра на по ли са за оси гу ру вање При ме на вин клу и рана по ли са за оси гу ру вање За зат ва ра ње на вон би лан сна еви денција При мер 6: При ме на за долж ни ца 1. Друш тво то А - ку пу вач на ба ви ло кон ди тор ски про из во ди од друш тво то Б - про да вач, по фак тура ( ДДВ) Две те друш тва кај но тар пот пи ша ле за долж ни ца на из нос Друш тво то А не ја ис пол нило сво ја та об врска во до го во ре ниот рок и друш тво то Б ја под нело за долж ни ца та за нап ла та и ја нап ла тило Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 6, во смет ковод ство то на друш тво то Б, спро ве дени се след ни ве: КНИ ЖЕ ЊА: По ба ру ва ња од ку пу вачи во зем јата При хо ди од про даж ба на про из во ди и ус луги Об врска за ДДВ По фак ту ра про да де ни кон ди тор ски про из води Рас хо ди врз ос но ва на про да де ни добра Про из во ди на за лиха По пресмет ка на це на на чи нење При ме на за долж ница Об врски за при ме на за долж ница За при ме на за долж ница Сметка По ба ру ва ње од ку пу ва чи во зем јата За нап ла те на за долж ница Об врски за при ме на за долж ница При ме на за долж ница За зат ва ра ње на вон би лан сна еви денција При мер 7: 1. Ак ци о нер ско то друш тво Сонце АД, се ос но ва со еми си ја на обични ак ции, чи ја но ми нал на вред ност е 800 де на ри по ак ција Про да де ни се и нап ла тени ак ции по но ми нал на вред ност Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 7, во сметко вод ство то на ак ци о нер ско то друш тво Сонце АД, спро ве дени се след ни ве: КНИ ЖЕ ЊА: Еми си ја на ак ции Еми тир ан и ак ции кои не се во оп тек Еми ти ра ни ак ции кои не се во оп тек За еми ти ра ни и амор ти зи ра ни ак ции За пи шани, а не уп ла те ни ак ции Ос нов на глав нина - обич ни ак ции За пи шана, а не уп ла те на ос нов на глав нина Сметка За пи шани, а не уп ла те ни ак ции За про да де ни и нап ла те ни ак ции REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016 9

10 Сметководство Еми ти ра ни ак ции кои не се во оп тек Еми ти ра ни ак ции кои не се во оп тек За про да де ни ак ции При мер 8: Про да де ни влез ни ци 1. Друш тво то А врши ор га ни за ција на јав ни нас та ни од об лас та на кул ту рата. Од друш тво то Б - пе ча тар при ме на е фак ту ра за пе ча тар ски ус луги ( ДДВ) Со ис прат ни ца од друш тво то Б при ме ни се 500 влез ни ци со намалена вредност од 50 де нари за ја вен нас тап Х За про даж ба во бла гај на се при ме ни 300 влез ници Про да де ни се 250 влез ници Влез ни ци во бла гај на за кул ту рен нас тан Х Влез ни ци во бла гај на за кул ту рен нас тан Х За про да де ни влез ници На по мена: Во При мер 8 да нок на до да де на вредност не е пресме тан сог лас но член 23 точ ка 8-а, бидеј ќи влез ни ци те се за ја вен нас тан од на ци о на лен ин те рес од об лас та на кул ту рата. Ис то така, не е од би ен и прет ход ни от да нок за печа тар ска та ус луга. 4. ПРАВА Пред мет на вон би лан сна еви денци ја мо жат да би дат и пра ва кои про из ле гу ва ат од до го во рени, а не ис ко рис те ни кре ди ти и за еми, ук ни же на хи по те ка на ту ѓи нед виж ности, за лог на движ ни сред ства, пра ва од ло ро ак ре ди тив и дру ги права. Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 8, во смет ковод ство то на друш тво то А, спро ве дени се след ни ве: КНИ ЖЕ ЊА: Пе ча тар ски ус луги Об врски спре ма до ба ву вачи во зем јата По фак ту ра за пе ча те ње на влез ници за кул ту рен нас тан Х Влез ни ци за кул ту рен нас тан Х Влез ни ци за кул ту рен нас тан Х При ме ни влез ни ци на за ли ха за кул ту рен нас тан Х Влез ни ци за кул ту рен нас тан Х Влез ни ци за кул ту рен нас тан Х Да де ни влез ни ци на бла гајна Влез ни ци во бла гај на за кул ту рен нас тан Х Влез ни ци во бла гај на за кул ту рен нас тан Х При ме ни влез ни ци во бла гајна Бла гајна При хо ди од про даж ба на влез ници Про да де ни влез ни ци за кул ту рен нас тан Х При мер 9: 1. Ко мер ци јал на бан ка АД на друш тво то А му одо брила рам ко вен кре дит за Друш тво то А кре ди тот ќе го ко рис ти по дос та ве ни си ту а ции од до ба ву ва чите. На бан ка та и е да ден на лог за пла ќа ње по прва вре ме на си ту а ција Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 9, во смет ковод ство то на друш тво то А, спро ве дени се след ни ве: КНИ ЖЕ ЊА: Одоб рен рам ко вен кре дит До го во рен не ис ко рис тен кре дит Об врски за до го во рен не ис ко рис тен кре дит За одоб рен рам ко вен кре дит Ма те ри јал ни сред ства во под го товка Да нок на до да де на вред ност (по член 32-а) Об врски спре ма до ба ву вачи во зем јата Об врски за ДДВ (по член 32-а) По прва вре ме на си ту а ција 10 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

11 Сметководство Об врски спрема до ба ву ва чи во зем јата Дол го роч ни об врски по кре дити Пла те но на до ба ву ва чот од одоб ре ни от кре дит Об врски за до го во рен не ис ко рис тен кре дит До го во рен не ис ко рис тен кре дит За ис ко рис тен кре дит При мер 10: Ук ни же на хи по те ка на ту ѓа нед виж ност 1. Друш тво то А - За е мо да ва тел му да ло за ем на друш тво то Б До го во ре на е ка мат на стапка од 8%, рок на вра ќа ње 2 го дини и пра во на ук ни жу ва ње на хи по те ка на нед виж ност Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 10, во сметко вод ство то на друш тво то А - заемодавател, спрове дени се след ни ве: КНИ ЖЕ ЊА: Ук ни же на хи по тека на ту ѓа нед виж ност Ук ни же на хи по тека на ту ѓа нед виж ност За ук ни же на хи по тека Дол го ро чен заем Сметка По до го вор да ден заем Во врска со При мер 10 ги да ва ме сле дни ве по јасну вања: Ук ни жу ва ње то на хи по те ка на ту ѓа нед виж ност најчес то го прак ти ку ва ат бан ки те кои и мо жат да одобру ва ат кре дити. По, пра ви ло друш тва та дол го роч ни кре ди ти или за е ми не сме ат да одоб ру ваат, би деј ќи за тоа ќе тре ба да ре гис три ра ат фи нан сис ко друштво. Ако да де ни от за ем не е вра тен до кра јот на го ди на та ко га е да ден ќе би де да ноч но не приз нат рас ход од ас пект на да но кот на до бивка. Во При мер 10 да ден е за ем ме ѓу две друш тва, само за да се при ка же вон би лан сна та еви денци ја на ук ни же на хи по тека. Во о би ча е но хи по те ка та се ук ни жу ва на по го лем износ од одоб ре ни от заем, за ра ди ка ма та та и дру ги те тро шоци, ка ко и евен ту ал ни те тро шо ци за за тез на ка ма та и тро шо ци за туж ба до кол ку за е мот не би де вра тен. При мер 11: КНИ ЖЕ ЊА: Ло ро ак ре ди тив 1. Друш тво то А - про да вач при мило из вес ту ва ње од бан ка де ка друш тво то Б - ку пу вач от во рило не от по вик лив до ку мен ти ран ак ре ди тив на из нос На друш тво то Б му дос та вило фак ту ра за ис по ра ча ната стока ( ДДВ) Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 11, во сметко вод ство то на друш тво то А - про да вач, спро ве дени се след ни ве: Пра во на ло ро ак ре ди тив Об врски за права на ло ро ак ре ди тив За из вес ту ва ње за от во рен ак ре ди тив По ба ру ва ња од ку пу вачи во зем јата При хо ди од про дажба на про из води Об врски за ДДВ По фак ту ра про да де на стока Сметка По ба ру ва ња од ку пу вачи во зем јата Нап ла те но по ак ре ди тив Об врски за права на ло ро ак ре ди тив Пра во на ло ро ак ре ди тив За зат ва ра ње на вон би лан сна еви денција На по мена: Ку пу ва чот на смет ки те 1012 и 1013 тре ба да ги еви ден ти ра от во ре ни те ак ре ди ти ви во зем ја та и стран ство во ко рист на до ба ву ва чот. А до ба ву ва чот овие ак ре ди ти ви ка ко што е да де но во При мер 11 тре ба да ги еви ден ти ра во вон би лансна та еви денција. Ако ку пу ва чот от во ри ак ре ди тив во из нос кој е пого лем од из но сот на фак ту рата, до ба ву ва чот е дол жен раз ли ка та да му ја вра ти на ку пу ва чот. REPREZENT SEPTEMVRI 9/

12 Сметководство АСИГНАЦИЈА И ПРЕЗЕМАЊЕ НА ДОЛГ Јасмина РАФАЈЛОВСКА По крај без го то вин ски те и го то вин ски те плаќа ња, долж ни ци те и до ве ри те ли те сво и те об врски, од нос но по ба ру ва ња мо жат да ги нап ла тат и по прес ме тко вен пат со: ком пен за ци ја, це си ја, асиг на ци ја и пре зе ма ње на долг. Во овој на пис ќе ги по јас ни ме спе ци фич ности те на асиг на ци ја та и пре зе ма ње то на дол гот со пра ктич ни при ме ри на до го во ри те и нив но то сме тко водс тве но еви ден ти ра ње. Согласно Законот за платниот промет, плаќањето со пресметка (компензација, асигнација, цесија, преземање на долг) не може да се врши доколку учесникот во платниот промет има блокирана сметка, а ќе се применува од 31 Декември 2017 година. Сог лас но За ко нот за фи нан сис ка дис ципли на пла ќа ње то со до го во ри за це сија, асигнација, пре зе ма ње или прис та пу ва ње кон долг, ком пен за ци ја и дру ги слич ни до го во ри не смеат да се ко рис тат на на чин кој ќе пре диз ви ка од ло жу ва ње на ис пол ну ва ње то на па рич ни те об врски во сог лас ност со ут врде ни те ро ко ви во овој за кон. 1. АСИГНАЦИЈА (УПАТУВАЊЕ) Асиг на ци ја та (упа ту ва ње) е уре де на во чле но ви те од 1059 до 1073 од За ко нот за об ли га ци о ни те од но си ("Служ бен вес ник на РМ", број 18/ /09, во на тамош ни от текст: За ко нот). Со асиг на ци ја (упа ту ва ње) ед но ли це, упа ту вач (асиг нант) ов ла сту ва дру го ли це, упа те ник (асиг нат), за не го ва сме тка да из вр ши не што за опре де ле но тре то ли це, при мач на упа ту ва ње (асиг на тор), а не го го овла сту ва да го при ми тоа из вр шу ва ње од свое име. Асиг на ци ја та прет ста ву ва нај рас про стра не то средс тво на ин ди рект но кре ди ти ра ње или на па рич на исп ла та од стра на на бан ка или од ли це (асиг нат), кај кое упа ту ва чот (асиг нан тот) има по кри тие или кре дит, на тре то ли це - при мач на упа ту ва ње (асиг на тор), да му исп ла ти опре де лен па ри чен из нос или да му да де кре дит за сме тка на упа ту ва чот. Со до го во рот ме ѓу упа ту ва чот и при ма чот на упату ва ње то, по треб на е и из ја ва од асиг на тот за прифа ќа ње на упа ту ва ње то. Со неа упа те ни кот ста ну ва ди ре ктен долж ник кон при ма чот на упа ту ва ње то. При фа ќа ње то на упа ту ва ње то не мо же да се отпо ви ка. При ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот) мо же упату ва ње то да го пре не се на друг пред при фа ќа ње то од упа те ни кот (асиг на тот), освен ако со са мо то упа ту ва ње или за ра ди по себ ни окол но сти не мо же да се из вр ши пре нос, од нос но упа ту ва ње то да е не пре нос ли во. Из ја ва та за при фа ќа ње на упа ту ва ње то пре дизви ку ва прав но дејс тво во мо мен тот ко га асиг на то рот ќе ја при ми. Са мо то при фа ќа ње на упа ту ва ње то не зна чи и ис пол ну ва ње, ту ку со неј зи но то при фа ќа ње са мо се стек ну ва пра во да се ба ра ис пол ну ва ње (член 1060 став 1 од За ко нот). Во асиг на ци ја та учес тву ва ат три и по ве ќе ли ца. Притоа, бит но е де ка ед но ли це е са мо до ве ри тел, а дру го ли це е са мо долж ник, до де ка дру ги те учес ни ци во асиг на ци ја та се во ме ѓу себ но долж нич ко-до ве ри телски од но си и сво и те об вр ски мо жат да ги под ми рат до ви си на на нај ни ска та об вр ска од нос но по ба ру ва ње. Во асиг на ци ја та на ста ну ва ат три прав ни од но си и тоа: Од нос ме ѓу при ма чот на упа ту ва ње то (асиг нато рот) и упа те ни кот (асиг нат), уре ден во член до 1063 од За ко нот, кој се на ре ку ва ап стра ктен од нос, би деј ќи ме ѓу овие двај ца пред при фа ќа ње то на асиг на ци ја та од стра на на упа те ни кот (асиг на тот), не по сто ел ни ка ков прет хо ден са мо сто ен пра вен однос врз ос но ва на кој и по по вод на кој би дош ло до нив на ме ѓу себ на сог лас ност за асиг на ци ја, ту ку тој од нос на ста ну ва ме ѓу нив ду ри по нив на та сог лас ност за асиг на ци ја та; Од нос ме ѓу при ма чот на упа ту ва ње то (асигна то рот) и упа ту ва чот (асиг нан тот), уре ден во 2 член 1064 до 1068 од За ко нот, кој се на ре ку ва од нос на 12 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

13 Сметководство ва лу та та, би деј ќи сто ру ва ње то на кое има пра во асигна то рот, нај че сто се од не су ва на исп ла та на опре де лен из нос на па ри што пр ви от му го дол жи на дру ги от; Од нос ме ѓу упа ту ва чот (асиг нан тот) и упа те ни кот (асиг на тот), уре ден во член 1069 до 1070 од Зако нот, кој се на ре ку ва од нос на по кри тие, би деј ќи 3 из вр шу ва ње то на сто ру ва ње то на при ма чот на упа тува ње то (асиг на то рот) од стра на на упа те ни кот (асиг натот), ба ра на стра на та на упа ту ва чот (асиг нан тот) да по стои ма те ри јал но по кри тие, за тоа што упа те ни кот (асиг на тот) го на ми ру ва при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот), од оние ма те ри јал ни средс тва што за кон крет но то на ми ру ва ње ве ќе ги до бил од упа ту ва чот (асиг нан тот) или до пол ни тел но ќе ги до бие врз ос но ва на не ко ја нив на ме ѓу себ на сог лас ност. Со при фа ќа ње на упа ту ва ње то од стра на на асигна тот на ста ну ва нов об ли га то рен од нос ме ѓу асиг на тот и при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот) не за вис но од од но сот ме ѓу упа ту ва чот (асиг нан тот) и упа те ни кот (асиг нат) и од но сот ме ѓу упа ту ва чот (асиг нант) и прима те лот на упа ту ва ње то (асиг на то рот). Од но сот ме ѓу учес ни ци те во асиг на ци ја та мо же да се при ка же со след на ва ше ма: Сог лас но член 1063 од За ко нот пра во то на прима чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот) да ба ра испол ну ва ње од упа те ни кот (асиг на тот), за ста ру ва за ед на го ди на. Ме ѓу тоа овој рок на за ста ре ност не се од не су ва и на ос нов ни от од нос ме ѓу упа ту ва чот (асиг нан тот) и упа те ни кот (асиг на тот), ка ко и на од но сот со при ма чот на упа ту ва ње то (асиг на то рот). За нив ва жи оп шти от рок на за ста ре ност про пи шан во член 360 од За ко нот. За ко нот не про пи шу ва де ка асиг на ци ја та се склучу ва во пис ме на фор ма, ме ѓу тоа за вис но од слу ча и те, во о би ча е но се да ва пис ме но упа ту ва ње. Во пра кти ка та До го во рот за асиг на ци ја, ка ко и Из ја ва та за асиг на ци ја мо же да ја има ат след на ва со др жи на: До го ворза асиг на ци ја (упа ту ва ње) Склу чен на ден 2016 го ди на ме ѓу: 1. Ин вест ДОО - Скоп је, за ста пу ва но од 2. Бе ко ДОО - Скоп је, за ста пу ва но од ; и 3. Зо на М ДОО - Скоп је, за ста пу ва но од До го вор ни те стра ни се до го во ри ја: Член 1 Ин вест ДОО - Скоп је (во на та мош ни от текст: асиг нант) се об вр зу ва да да де упа ту ва ње (ов ласту ва ње) на Бе ко ДОО - Скоп је (во на та мош ни от текст: асиг нат) во не го во име да ја из вр ши об вр ската спре ма Зо на М ДОО - Скоп је (во на та мош ни от текст: асиг на тор) во из нос од де на ри за фа кту ра број од 2016 го ди на. Член 2 Об вр ска та на асиг нан тот спре ма асиг на то рот за ра ди што е на пра вен овој до го вор ќе пре ста не отка ко асиг на тот ќе го ис пол ни упа ту ва ње то. Член 3 Асиг на тот е дол жен да да де из ја ва де ка го при фа ќа упа ту ва ње то и тоа при фа ќа ње не мо же да се от по ви ка. Член 4 Во слу чај на спор над ле жен е над леж ни от Осно вен суд во Скоп је. Член 5 Овој до го вор е со ста вен во 6 (шест) при ме ро ци, од кои по 2 (два) за се ко ја од до го во ре ни те стра ни. Член 6 Овој до го вор ста пу ва во си ла со де нот на потпи шу ва ње то на овој до го вор и пот пи шу ва ње то на из ја ва та за асиг на ци ја. Беко ДОО - Скопје (асигнат) Зона М ДОО - Скопје (асигнатор) Инвест ДОО - Скопје (асигнант) REPREZENT SEPTEMVRI 9/

14 Сметководство КНИ ЖЕ ЊА: ИЗЈАВА ЗА АСИГНАЦИЈА Да ва ме из ја ва за Асиг на ци ја на по ба ру ва ња та и об вр ски те во из нос од де на ри: Беко ДОО - Скопје Зона M ДОО - Скопје Инвест ДОО - Скопје по Договор бр. од сметка сметка сметка износ (ден.) ф-ра дел од /001 датум износ (ден.) ф-ра износ (ден.) / / Вкупно: Вкупно: Вкупно: (место, датум) (место, датум) (место, датум) одговорно лице одговорно лице одговорно лице Врз ос но ва на по да то ци те од До го во рот за асиг наци ја, во сме тко водс тво то ќе се спро ве дат след ни ве: А) Кај упа ту ва чот (асиг нант) - Ин вест ДОО - Скоп је Об вр ски спре ма до ба ву ва чи те во зем ја та (Зо на М) Оста на ти об вр ски од до ба ву ва чи во земјата (Бе ко) За об вр ска кон упа те ни кот (асиг на тот) врз ос но ва на До го вор за асиг на ци ја Оста на ти об вр ски од до ба ву ва чи во земјата (Бе ко) По ба ру ва ња од ку пу ва чи во зем ја та (Бе ко) По ба ру ва ње од упа те ни кот врз ос но ва на До го вор за асиг на ци ја Б) Кај упа те ни кот (асиг нат) - Бе ко ДОО - Скоп је Об вр ски спре ма до ба ву ва чи (Ин вест) Оста на ти об вр ски спре ма до ба ву ва чи во земјата (Зо на М) За об вр ска кон при ма чот на упа ту ва ње то врз ос но ва на До го вор за асиг на ци ја Останати об вр ски спре ма до ба ву ва чи во земјата (Зо на М) Сме тка Пла те но врз ос но ва на До го вор за асиг на ци ја В) Кај при ма чот (асиг на то рот) - Зо на М ДОО - Скоп је Оста на ти по ба ру ва ња од ку пу ва чи во земјата (Бе ко) По ба ру ва ња од ку пу ва чи во зем ја та (Ин вест) По ба ру ва ња од упа те ни кот врз ос но ва на До го вор за асиг на ци ја Сме тка Оста на ти по ба ру ва ња од ку пу ва чи во земјата (Бе ко) Пла те но врз ос но ва на До го вор за асиг на ци ја На по ме на: За ра ди по ед но ста ву ва ње во при ме рот не се да де ни кни же ња та кај Ин вест ДОО, во вр ска со про даж ба та на про из во ди те на Бе ко ДОО (120/741, 230; 700/630), ка ко и на ба вки те на ре про ма те ри ја лите од Зо на М ДОО (310, 130/220; 400/310; 600/490; 630/600). Исто та ка не се да де ни и кни же ња та кај Бе ко ДОО за на бав ка та на сто ки те од Ин вест (660, 130/220), ка ко и кај Зо на М за про даж ба та на сто ки те на Ин вест ДОО (120/741, 230; 701/660). Ако во асиг на ци ја та учес тву ва ат на при мер че ти ри друш тва: А по ба ру ва од Б де на ри; Б по ба рува од В де на ри, а Г по ба ру ва од А де на ри. Друш тва та кои во исто вре ме дол гу ва ат и по ба ру ва ат (А и Б) врз ос но ва на до го во рот за асигна ци ја ги ов ла сту ва ат сво и те долж ни ци да во нив но име ги под ми рат нив ни те об вр ски кон до ве ри те ли те. Друш тво то кое дол жи (В) ја под ми ру ва об вр ска та кон друш тво то кое са мо по ба ру ва (Г) и тоа во из нос на најни ско то по ба ру ва ње кое из не су ва де на ри. 2. ПРЕЗЕМАЊЕ НА ДОЛГ Пре зе ма ње то на долг е уре де но во чле но ви те од 434 до 438 од За ко нот за об ли га ци о ни те од но си ("Служ бен вес ник на РМ", број 18/ /09, во ната мош ни от текст: За ко нот). Пре зе ма ње то на долг се вр ши со до го вор ме ѓу долж ни кот и пре зе ма чот, со кој се сог ла сил до ве рите лот. 14 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

15 Сметководство Спо ред ова до го во рот за пре зе ма ње на долг е прав на ра бо та со ко ја се вр ши про ме на на долж ни кот, а до ве ри те лот оста ну ва ист. За раз ли ка од це си ја та кај ко ја не се ба ра сог ласност од долж ни кот би деј ќи на долж ни кот му е се ед но ко му ќе му од го ва ра за дол гот, кај пре зе ма ње то на долг, на до ве ри те лот не му е се ед но кое ли це ќе му би де долж ник. Ток му за тоа, ако до ве ри те лот не даде сог лас ност на до го во рот за пре зе ма ње на долг, тој до го вор не ва жи. Сог лас но став 5 од член 434 од За ко нот, до го во рот за пре зе ма ње на долг има дејс тво на до го вор за пре зе ма ње на ис пол ну ва ње, за вре ме до де ка до ве ри те лот не да де сво ја сог лас ност за дого во рот за пре зе ма ње на долг, ка ко и ако тој од бие да да де сог лас ност. При чи ни те по ра ди кои тре то ли це го пре зе ма дол гот врз се бе, мо же да би дат раз лич ни (да му се да де пода рок на долж ни кот, да му се вра ти не ка ков прет хо ден долг или да му се да де за ем). Со ог лед на тоа што се ра бо ти за дис по зи тив ни одред би, сво ја та сог лас ност за пре зе ма ње на дол гот, до ве ри те лот мо же да ја ус ло ви со из вес ни мо да ли те ти. На при мер: да ба ра до се гаш ни от долж ник да оста не ка ко га рант за тоа де ка пре зе ма чот ќе го ис пол ни долгот што го пре зел. Напомена: Договорот за преземање на долг по својата суштина вклучува и договор за заем со кој се уредуваат односите меѓу преземачот на долгот и должникот (на пример: член 3 од примерот на договор за преземање на долг, кој е даден во продолжение на овој текст). Меѓутоа, договорот за преземање на долг не мора да има и договор за заем, доколку преземачот на долг претходно му должи на должникот, односно претходно има неизмирени обврски кон должникот. Во овој случај со договорот за преземање на долгот само ќе се затворат обврските на преземачот на долгот и побарувањата на должникот. Токму затоа, преземачот на долг треба да обрне внимание при склучување на договор за преземање на долг, за да истиот не добие третман на договор за заем од аспект на Законот за данокот на добивка, односно не вратените средства до крајот на годината да бидат непризнат расход. Имено во член 11 од Законот за данокот на добивка е пропишано: "Непризнати расходи за даночни цели се и ненаплатените побарувања кои произлегуваат од трансфери на парични средства кои по својата економска суштина се заеми, доколку не се вратени во истата година во која е извршен трансферот на заемот." Кај пре зе ма ње то на долг по сто јат три учес ни ци: Пр во би тен долж ник - долж ник кој го пре не су ва 1 сво е то дол гу ва ње на но ви от долж ник; Пре зе мач на дол гот - нов долж ник кој врз ос но ва 2 на до го во рот ја пре зе ма об вр ска та од пр во бит ни от долж ник; и До ве ри тел кој оста ну ва не про ме нет, ме ѓу тоа свое то по ба ру ва ње ќе го нап ла ти од но ви от долж ник 3 (пре зе мач на долг). Пре зе ма чот на долг (но ви от долж ник) не од го вара за не нап ла те ни те ка ма ти кои ста са ле за нап ла та до пре зе ма ње то на дол гот, ако по и на ку не е до го ворено. Во пра кти ка та До го во рот за пре зе ма ње на долг, мо же да ја има след на ва со др жи на: До го вор за пре зе ма ње на долг Склу чен на ден 2016 го ди на ме ѓу: 1. Ма ктекс ДОО - Скоп је, (нов должник) за ста пу ва но од 2. Ен те ри ер ДОО - Скоп је (должник), за ста пу ва но од ; и 3. Тер мо ДОО - Скоп је (доверител), за ста пу ва но од До го вор ни те стра ни се до го во ри ја: Член 1 Ма ктекс ДОО - Скоп је (во на та мош ни от текст: но ви от долж ник), го пре зе ма дол гот од Ен те ри ер ДОО - Скоп је (во на та мош ни от текст: долж ни кот), што го има спре ма Тер мо ДОО - Скоп је (во на тамош ни от текст: до ве ри тел) во из нос од де на ри за ф-ра број 20 од 2016 го ди на. Член 2 Но ви от долж ник ќе ја под ми ри об вр ска та кон до ве ри те лот во рок од 8 де на од ко га до ве ри те лот ќе се сог ла си со одред би те на овој до го вор. Но ви от долж ник не од го ва ра за неп ла те ни те за тез ни ка ма ти кои се ста са ни до де нот на склу REPREZENT SEPTEMVRI 9/

16 Сметководство чу ва ње на овој до го вор. Об вр ска та за нив ќе ја под ми ри долж ни кот. Член 3 Долж ни кот и но ви от долж ник од но си те за презе ме ни от долг ќе ги уре дат со по се бен до го вор за за ем. Член 4 Во слу чај на спор над ле жен е над леж ни от осно вен суд во Скоп је. Член 5 Овој до го вор ста пу ва во си ла и ќе се при мену ва од де нот ко га до ве ри те лот ќе се сог ла си со не го ви те одред би, од нос но отка ко ќе го пот пи ше овој до го вор. Член 6 Овој до го вор е со ста вен во 6 (шест) ед на кви приме ро ци, од кои по 2 (два) за се ко ја до го вор на стра на. Ентериер ДОО - Скопје (должник) Термо ДОО - Скопје (доверител) Матекс ДОО - Скопје (нов должник) Врз ос но ва на по да то ци те од До го во рот за пре зема ње на долг, во сме тко водс тво то ќе се спро ве дат след ни ве: КНИ ЖЕ ЊА: А) Кај Ен те ри ер ДОО - Скоп је (долж ник) Об вр ски спре ма до ба ву ва чи те во зем ја та (Тер мо) Оста на ти об вр ски од добавувачи во земјата (Ма ктекс) Пре нос на долг од Тер мо на Ма ктекс врз ос но ва на До го вор за пре зе ма ње на долг Б) Кај Ма ктекс ДОО - Скоп је (нов долж ник) Останати побарувања од купувачи во земјата (Ентериер) Оста на ти об вр ски од до ба ву ва чи во земјата (Тер мо) Пре зе ма ње на долг врз ос но ва на До го вор за пре зе ма ње на долг Оста на ти об вр ски од до ба ву ва чи во земјата (Тер мо) Сме тка Пла те но врз ос но ва на До го вор за пре зе ма ње на долг В) Кај Тер мо ДОО - Скоп је (до ве ри тел) Оста на ти по ба ру ва ња од ку пу ва чи во земјата (Ма ктекс) По ба ру ва ња од ку пу ва чи во зем ја та (Ен те ри ер) При фа ќа ње нов долж ник врз ос но ва на До го вор за пре зе ма ње на долг Сме тка Оста на ти по ба ру ва ња од ку пу ва чи во земјата (Ма ктекс) Нап ла те но од но ви от долж ник врз ос но ва на До го вор за пре зе ма ње на долг На по ме на: За ра ди по ед но ста ву ва ње во при ме рот не се да де ни кни же ња та за прет ход ни от долж нич ко до ве ри тел ски од нос ме ѓу долж ни кот (Ен те ри ер) и дове ри те лот (Тер мо) врз ос но ва на кои се еви ден ти ра ни по ба ру ва ња та и об вр ски те. 16 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

17 Даноци ПРИМЕН ПРОМЕТ ОД ДАНОЧЕН ОБВРЗНИК КОЈ Е РЕЗИДЕНТ ВО СТРАНСТВО ОД АСПЕКТ НА ДДВ Оливера ТАСЕВСКА Прометот согласно член 32 точка 4 од Законот за ДДВ е т.н. reverse charge, односно пренесување на даночните обврски од даночен обврзник нерезидент на даночен должник во земјата. Во даночната пријава, односно Образецот ДДВ - 04 има 6 полиња за примен промет извршен од даночни обврзници кои немаат седиште во земјата. Во овој напис, поконкретно ќе се задржиме на случаите кога примателите на прометот извршен од даночни обврзници кои се резиденти во странство, постануваат даночни должници. Во член 32 точка 4, како даночен должник е дефиниран: "примателот на доброто или корисникот на услугата, доколку истиот е даночен обврзник или институција во смисла на член 10 став 1 од овој закон, во случај на промет, извршен од страна на даночен обврзник, кој нема ниту седиште, ниту подружница во Република Македонија. Во тие случаи, обврската за пресметување на данокот (член 40), за поднесување даночна пријава (член 41), за плаќање на данокот (член 43) и за плаќање камата во случај на задоцнето плаќање на данокот (член 44) паѓа на товар на даночниот должник". Од цитираната законска одредба јасно се гледа дека станува збор за долгување данок, од страна на оној кој го примил исполнувањето (прометот), а не од оној кој го извршил исполнувањето. За да може да стане збор за пренесување на даночните обврски од вршителот на прометот на примателот на прометот, мора да бидат исполнети три услова: 1. Да постои промет кој подлежи на оданочување и е оданочив; 2. Прометот да го извршил даночен обврзник кој нема во Република Македонија ниту седиште, ниту подружница; и 3. Примателот на прометот да е даночен обврзник или институција во смисла на член 10 став 1 од Законот. Прв услов. За тоа, што претставува промет кој е предмет на оданочување, дадено е во членот 2 став 1 од Законот за ДДВ, во кој е пропишано: "Предмет на оданочување со данокот на додадена вредност е: 1. Прометот на добра и услуги (во натамошниот текст: промет) кој се врши со надоместок во земјата од страна на даночниот обврзник во рамките на неговата стопанска дејност". Со оглед на подолгиот период на примена на Законот за ДДВ, сметаме дека, нема потреба подетално да го разгледуваме прометот кој е предмет на оданочување. Втор услов. Даночниот обврзник кој го врши прометот да не е резидент на РМ, односно тој да е резидент во странство, или како што е пропишано во Законот за ДДВ: "даночен обврзник, кој нема ниту седиште, ниту подружница во Република Македонија." Како фактичко седиште на даночниот обврзник, за даночни цели се смета, седиштето од каде тој ја врши (претежно) својата стопанска дејност. Ако стопанската дејност се врши на повеќе места, тогаш одлучувачки за утврдување на фактичкото седиште е местото во кое се наоѓа деловната управа. Фактичкото седиште најчесто е истото она кое е запишано во оснивачкиот акт на даночниот обврзник и пријавено во Tрговскиот регистар, но тоа не мора секогаш да е истото во кое се извршува дејноста, односно во кое се наоѓа управата. Подружницата, гледана од аспект на данокот на додадена вредност, претставува дел од едно единствено претпријатие единствениот претприемачки потфат (единство на економски активности). За подружница од аспект на данокот се смета секоја постојана деловна единица или деловен објект кои служат за вршење на стопанската дејност на даночниот обврзник. Подружницата подразбира постоење на одредена структура која овозможува со одредена самостојност, самостојно вршење на промет. Од сето ова што претходно го изнесовме, можеме да заклучиме дека, само даночни обврзници кои немаат REPREZENT SEPTEMVRI 9/

18 Даноци фактичко седиште или подружница на територијата на важење на Законот за ДДВ (Република Македонија), може да се сметаат за странски вршители на прометот. Тре ба да по тенци ра ме де ка за це ли те на при ме на на чле нот 32 точ ка 4, ме ро да вен е ста ту сот на да ноч ни от об врз ник, ка ко не ре зи дент, во мо мен тот на из вршу вање на про ме тот. Да ли пред из вршу ва ње то на про ме тот или по тоа, тој да но чен об врз ник, не ма се диш те ни ту под руж ни ца во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја не e важно. Трет ус лов. За пре нос на да ноч ни от долг, ка ко што прет ход но на ве дов ме е: при ма те лот на ис пол ну вање то да е да но чен об врз ник или јав но прав но те ло во смис ла на член 10 став 1 од За ко нот за ДДВ. Да ноч ни от об врз ник е де фи ни ран во чле нот 9 од за ко нот, ка ко "ли це кое трај но или прив ре ме но са мостој но врши сто пан ска деј ност, не за вис но од це лите и ре зул та ти те од оваа деј ност". Не за вис но од тоа да ли се ра бо ти за прав но или фи зич ко ли це или пак за здру жу ва ње на лица, до кол ку по стоја но или прив ре ме но врши ис пол ну ва ња за на до мес ток и тоа са мос тојно, тој е да но чен об врз ник. Ов де тре ба да на по ме не ме дека, во оп што не е важно да ли да ночни от об врз ник е ре гис три ран или не за це ли те на да но кот на до да де на вред ност за да ста не да но чен долж ник. Значи, об врските за пресме ту вање, при јаву ва ње и пла ќа ње на да но кот и пла ќа ње на ка ма та во слу чај на за доц ну ва ње со пла ќа ње то на да но кот, по дед нак во се од не су ва ат и на ре гис три ра ни те и на не ре гис три ра ни те да ноч ни об врз ни ци - од ред ба та од чле нот 32 точ ка 4 не пра ви раз ли ка по ме ѓу да ноч ни те об врз ници. Раз ли ка та се ја ву ва са мо кај пра во то на од бив ка на так ви от да нок. Ин сти ту ци и те од чле нот 32 точ ка 4, во чле нот 10 став 1 се де фи ни ра ни како: "држав ни ор гани, ор га ни на еди ни ци те на ло кална та са мо уп ра ва и дру ги јавно прав ни тела". Ме ѓу тоа, спо ред овој став, овие инс ти ту ции "не се да ноч ни об врз ни ци за оној дел од нив ни те деј ности, што се ог ра ни чу ва на из вршу ва ње то на јав ни функции." Од од ред бaта на член 10 став 1 и член 32 став 4, про из ле гу ва де ка држав ни те ор гани, ор га ни те на еди ни ци те на ло кал на та са мо уп ра ва и дру ги те јав но - прав ни те ла и то гаш ко га не се да ноч ни об врз ници - ко га не из вршу ва ат про мет, но се при ма те ли на про мет од да но чен об врз ник кој не ма се диш те или под руж ни ца во Ре пуб ли ка Ма ке до нија, се да ноч ни долж ници. Сега, ко га ги по јас нив ме ус ло ви те за пре не су вање на да ноч ни те об врски (пресме ту ва ње на да но кот, при ја ву ва ње и пла ќа ње на да но кот, ка ко и пла ќа ње на ка ма та во слу чај на за доц не то пла ќа ње на да нокот), во про дол же ние ќе да де ме не кол ку при ме ри кои нај чес то се срет ну ва ат во прак ти ка та во слу чај ко га при ма те лот е да но чен долж ник. При мер 1: Друш тво Под го рец Д.О.О. од Заг реб Ре публи ка Хрват ска, има прет став ниш тво во Ре публи ка Ма ке до ни ја во Скопје. По ра ди зат во ра ње на прет став ниш твото, Под го рец го про да ва и де лов ни от прос тор. Со по сти гна ти от до говор, де лов ни от прос тор во Скоп је е про да ден на друш тво то Мла дост од Скопје, кое се за ни ма ва со тр го ви ја на тек стил, за це на од ЕУР, од нос но де на ри (сог лас но член 20 од За ко нот за ДДВ х 61,4922 = ). Под го рец Д.О.О. му из да ва фак ту ра на Младост, без ис ка жу ва ње на да но кот на до да де на вред ност. Под го рец, не ма под руж ни ца во Ре пуб ли ка Ма ке до нија, а Мла дост е ре гис три ран да но чен об врз ник за це ли те на ДДВ. Во При мер 1, се ис пол не ти ус ло ви те за при ме на на чле нот 32 точ ка 4 од За ко нот за ДДВ: 1. Пос тои про мет кој е пред мет на ода но чу вање. Де лов ни от прос тор е нед виж ност ко ја се на о ѓа во Скопје, од нос но на те ри то ри ја та на ва же ње на За ко нот за ДДВ (член 13 точ ка 1). Про даж бата на де лов ни от прос тор, прет ста ву ва пре не сува ње на пра во то на рас по ла га ње од Под го рец на Мла дост, па спо ред тоа е ис пол нет ус ло вот од член 2 став 1 и член 3 став 1 од За ко нот за ДДВ. 2. Под го рец е да но чен об врз ник од Ре пуб ли ка Хрват ска (Заг реб), и во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја не ма ни ту се диште, ни ту под руж ница. 3. При ма тел на про ме тот е Мла дост од Скопје. Тој е да но чен об врз ник и е ре гис три ран за це ли те на ДДВ. Де лов ни от прос тор го на ба вил за врше ње на сво ја та сто пан ска деј ност. 1 Продажен курс на НБРМ на година 18 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

19 Даноци Со ог лед на ис пол не тос та на си те ус ло ви од За ко нот за ДДВ, Мла дост од Скоп је е дол жен на до би е на та факту ра да пресме та да нок на до да де на вред ност во из нос од де на ри ( х 18% = ). Во про дол же ние да де на е фак ту ра та од Под го рец со пресме та ни от ДДВ од Мла дост: PODGOREC D.O.O. za proizvodnju I trgovinu Telefon: Novi Zagreb-Mihovljanska 95 telefax: OIB: IBAN: HR Erste&Steiermarkische bank d.d Zagreb podgorec@medjimurje.hr Mladost D.O.O Zagreb Bul.J.Sandanski. br. 321/1 Ugovor 123/23-1 од Skopje Nacin placanja: Makedonija Prema Ugovoru 123/23-1 R. br. 1 Opis Kol. Cijena Poslovni prostor 72 m2 prema Imoten eur list br. 122/2 KO Aerodrom KP 1777 Ukupno za platiti: PDV nije obrzcunat Oznaka oparatera: N.N. Racun: 231/16 Direktor: O.N. На по мена: Пре не се на да ноч на об врска, сог лас но член 32 точ ка 4, од За ко нот за ДДВ. Да ноч на ос нова: ЕУР х 61,4922 = де нари ДДВ: х 18% = де нари Мла дост во Обра зе цот ДДВ-04, на по ле то 09 ќе внесе да ноч на ос но ва во из нос од де нари, а на по ле 10 ќе вне се да нок во из нос од де нари. Об врската за пресме ту вање, при ја ву ва ње и пла ќа ње на да но кот ос та ну ва на при ма те лот на ис пол ну ва ње то (во При мер 1 Мла дост), не за висно од тоа да ли на бав ка та е за це ли на сто пан ска та деј ност или за дру ги цели. Ме ѓу тоа, во При мер 1, Мла дост, де лов ни от простор ку пен од Под го рец ќе го ко рис ти ис клу чи во за своја та сто пан ска деј ност и би деј ќи ги ис пол ну ва ус ло ви те од чле но ви те 33 и 34 од За ко нот за ДДВ, ќе има пра во на од бив ка на прет хо ден да нок. Фак ту ра та во овие слу чаи, иа ко не ма не кои од ос нов ни те еле менти, таа ги ис пол ну ва ус ло ви те од чле нот 20 став 3 на Пра вил ни кот за спро ве ду ва ње на За ко нот за да но кот на до да де на вред ност ("Службен вес ник на РМ", број 65/ /16). Во овој став е про пи шано: во фак ту ри за про мет, за кој при ма те лот на доб ро то или ко рис ни кот на ус лу га та го дол гу ва да но кот спо ред член 32 точ ка 4, от па ѓа об врската на на ве ду ва ње на се рис ки от број и на да ноч ни от број од член 53 став 10 точ ка 1 и 2 ка ко и на по да то ци те според член 53 став 10 точ ка 7 до 10 од За ко нот за ДДВ. Значи, во При мер 1, Мла дост, пок рај дол гу ва ни от да нок, ќе има пра во да го ис ка же и прет ход ни от да нок во Обра зе цот ДДВ 04 и тоа: на по ле то 20 ќе ис ка же да ноч на ос но ва на вле зен про мет во из нос од де нари, а на по ле то 21 ќе ис ка же прет хо ден да нок во из нос од де нари. Крај ни от ре зул тат ќе би де 0 (нула). При мер 2: Друш тво то Мар ке тинг -ТН од Заг реб е спе ци ја ли зи ра но за ис пи ту ва ње на па за рот и рек лама. За пот ре би те на Мак лек од Скоп је из врши ло ис пи ту ва ње на хрват ски от па зар, за снаб де нос та и пот ре би те од хи ги ен ски про изводи, од нос но мож нос та за пла си ра ње на пас ти за заби, са пуни, шам по ни и де тер генти. Ела бора тот, со си те ин фор ма ции за мож нос ти те за пласман на хи ги ен ски те про из во ди на Мак лек, заед но со фак ту рата, Мар ке тинг -ТН ги дос тавил на Мак лек. Фак ту ра та гла си на из нос од ЕУР, од нос но де на ри ( х 61,70 = ). Во ис та та не ма пресме та но ДДВ. Мар ке тинг -ТН не ма под руж ни ца во Ре пуб ли ка Ма ке до нија. На по ме ну ва ме де ка и Мак лек е ре гис три ран да но чен об врз ник за це ли те на ДДВ, а во Ре публи ка Хрват ска не ма под руж ница. Во При мер 2, ста ну ва збор за врше ње ус луга. Мар ке тинг ТН из вршил ис пи ту ва ње на хрват ски от па зар, а до би е ни те ин фор ма ции од ис пи ту ва ње то му ги дос тавил на Мак лек. Мак лек е тој го по ба рал ис пи ту ва ње то дал на лог, а Мар ке тинг ТН е тој кој ја из вршил ус лу гата. Мес то то на врше ње то на ус лу гата, сог лас но член 14 став 3 точ ка 5 е во Скопје. Во овој став е про пи шано: "По ис клу чок од став 1 на овој член, за мес то на про ме тот на ус лу га та се сме та мес то то во кое ко рис ни кот на ус лу га та има вис тин ско се диш те или под руж ни ца за кои ус лу га та би ла вис тин ски REPREZENT SEPTEMVRI 9/

20 Даноци из врше на или, до кол ку так во мес то не по стои, не го во то по стоја но жи ве а лиш те или прес то ју валиште, ко га се ра бо ти за след ни те ус луги: Услу ги на елек трон ска об ра бот ка на по да тоци и да ва ње ин фор ма ции, вклу чу вај ќи и know how и ек спер тиза" Со ог лед на тоа што мес то то на врше ње то на ус луга та е во Скоп је (РМ), нор мал но е што Мар ке тинг ТН не пресме тал да нок на до да де на вред ност. И во Пример 2, ка ко и во При мер 1 кој прет ход но го по јас нивме, Мак лек, тре ба да го пресме та да но кот на до да де на вред ност по оп шта та да ноч на стап ка и ис ка же со напо ме на на до би е на та фак тура. Да но кот на до да де на вред ност ќе из не су ва де нари. Мак лек во Обра зе цот ДДВ 04 на по ле то 09 ќе ја ис ка же да ноч на та ос нова, а на по ле 10 да но кот. Со ог лед на тоа што за таа ус лу га има пра во на од бивка на прет хо ден да нок на по ле 20 ќе ис ка же вле зен про мет ( ), а на по ле то 21 прет хо ден да нок ( ). При мер 3: Друш тво Мар ке тинг -ТН од Заг реб е спе ци јали зи ра но за ис пи ту ва ње на па за рот и рек лама. За пот ре би те на Мак лек од Скоп је из врши ло испи ту ва ње на хрват ски от па зар, за снаб де нос та и пот ре би те од хи ги ен ски про из води, од нос но мож нос та за пла си ра ње на пас ти за заби, сапуни, шам по ни и де тер генти. Ела бо ра тот, со си те ин фор ма ции за мож нос ти те за пласман на хи ги ен ски те про из во ди на Мак лек, за ед но со факту рата, Мар ке тинг -ТН ги дос тавил на Мак лек. Фак ту ра та гла си на бру то из нос од ЕУР ( ЕУР ЕУР да нок), од нос но де на ри ( х 61,70 = ). Мар ке тинг -ТН не ма под руж ни ца во Ре пуб ли ка Ма ке до нија. На по ме ну ва ме де ка и Мак лек е ре гис три ран да но чен об врз ник за це ли те на ДДВ ка ко ме сечен да но чен об врз ник, а во Ре пуб ли ка Хрват ска не ма под руж ница. Во што се раз ли ку ва При мер 3, во од нос на При мер 2? Во При мер 3 е се исто, са мо што Мар ке тинг ТН од Заг реб, на мер но или слу чај но на Мак лек му пресметал и да нок на до да де на вред ност по стап ка од 25% ( х 25% = ЕУР). Се по ста ву ва пра шање: Ка ко да по ста пи Мак лек? Очиг лед но е де ка Мар ке тинг ТН по ста пил спро тивно на За ко нот и пресме тал да нок. Нај ве ро јат но Мак лек ќе ба ра да се из врши ис прав ка на фак ту ра та или пак да се до бие но ва ис прав на фак ту ра без по себ но иска жу ва ње на да но кот на до да де на вред ност. Ме ѓу тоа, се до де ка не се до бие ис прав ка (одобре ние) или не се за ме ни фак ту ра та со но ва фак тура, во ко ја ќе се изос тави да но кот на до да де на вред ност, Мак лек ос та ну ва да но чен долж ник за пресме та ни от да нок на таа ос нова. Мак лек, во овој слу чај да но кот на до да де на вредност е дол жен да го пресме та на вкуп ни от на до месток (за ед но со пресме та ни от да нок) и тој ќе из не су ва де на ри ( х 18% = ). До кол ку Мар ке тинг ТН, му дос тави одоб ре ние на Мак лек, во тој слу чај се при ме ну ва член 55 став 3, од нос но член 22 став 1 од За ко нот за ДДВ. До кол ку пак во ис ти от да но чен пе ри од Мар ке тинг ТН ја за ме ни фак ту ра та со но ва фак тура, но без по себно ис ка жан ДДВ, во тој слу чај Мак лек ќе го пресме та да но кот на до да де на вред ност на но ва та фак тура, во ко ја е ис ка жа на не то вред нос та на из врше на та ус луга. Во овој слу чај да ноч на ос но ва прет ста ву ва на до мес токот во смис ла на член 16 став 1 од За ко нот за ДДВ. Ва ка пресме та ни от да нок, кој се дол гува, мо же да се од бие ка ко прет хо ден, во ис ти от пе ри од во кој се при ја ву ва ка ко дол гу ван. При мер 4: Адво кат ска та канце ла ри ја А од Рим Ре публи ка Ита лија, ја зас та пу ва фир ма та Б од Скопје (Ре пуб ли ка Ма ке до нија) и ù да ва со ве ти во спо рот за соп стве ност на де ло вен прос тор во Скоп је про тив фир ма та В од Мин хен (Гер ма нија), пред ме ѓу на ро ден суд во Лон дон (Ан глија). За из врше ни те ад во кат ски ус лу ги А од Рим ис поставил фак ту ра на Б во из нос од ЕУР, без пресме ту ва ње на да нок на до да де на вред ност. Си те суб јек ти се да ноч ни об врз ни ци за цели те на ДДВ ре гис три ра ни во сво и те земји, а ад во кат ска та канце ла ри ја А, не ма под руж ница. 20 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

21 Даноци Во При мер 4, ако доб ро го ана ли зи раме, ќе ви ди ме де ка ста ну ва збор за ус лу га из врше на од ита ли јан ски да но чен об врз ник (А го врши зас та пу ва ње то и ги да ва прав ни те со вети), на ма ке дон ски да но чен об врз ник (Б го дал на ло гот за зас та пу вање, од нос но ја по барал ус лу гата), про тив гер ман ски да но чен об врз ник (В е ту же на та фир ма во врска со соп стве нос та на де лов ни от прос тор во Скопје), за спор кој се во ди во суд во Ан глија. Се по ста ву ва пра ша њето: Ка де е из врше на ус лу гата? Пред да од го во ри ме на пра ша ње то за мес то то на из вршу ва ње на ус лу гата, да ви ди ме од што се сос тои ус лу га та на ад во кат ска та канце ла рија. Во При мер 4 ус лу га та е зас та пу ва ње во спо рот и со ве ту ва ње зна чи ос нов на та ус луга, ос нов ни от про мет е зас та пува ње на ту жи те лот Б во спорот за соп стве нос та врз нед виж нос та во Скопје, а спо ред на та ус лу га е прав но со ве ту вање. Во овој слу чај со ве ту ва њето, ка ко ус лу га е спо ре ден про мет и ја де ли суд би на та на ос нов на та ус лу га зас та пу ва њето. Но, не за вис но од тоа што во При мер 4, прав но то со ве ту ва ње се ја ву ва ка ко спо ре ден про мет, ду ри да се ја ву ва ше ка ко ос но вен про мет, не ма да има ше ни как ва раз лика. За два та ви да про мет, мес то то на из вршу ва ње е во се диш те то на ко рис ни кот на услу гата, од нос но во Скоп је (Ре пуб ли ка Ма ке до нија). Имено, спо ред чле нот 14 став 3 точ ка 4, деј нос та на ад во ка тот, по точ но ус лу ги те на ад во ка тот се сме та де ка се из врше ни во мес то то ка де ко рис ни кот на него ви те ус лу ги има вис тин ско се диш те или под руж ница. Би деј ќи во При мер 4, Б има вис тин ско се диш те во Скоп је (Ре пуб ли ка Ма ке до нија), а не ма под руж ни ца во стран ство кон ко ја би мо же ла да се под ре ди ус лугата, во овој слу чај мес то то на врше ње то на ус лу га та за зас та пу ва ње и со ве ту ва ње е во Скопје. При ма те лот на ус лу га та Б е дол жен да го пресме та да но кот на до да де на вред ност, да го при ја ви и да го плати. Во Обра зе цот ДДВ 04 на по ле то 09 ќе ис ка же да ноч на ос но ва во из нос од де на ри ( х 61,70 = ), а на по ле то 10 да но кот на до даде на вред ност во из нос од де на ри ( х 18% = ). Ис тов ре ме но Б, ка ко ре гис три ран да но чен об врзник кој ги ис пол ну ва ус ло ви те за од бивка, овој да нок, во ис та та да ноч на при ја ва за со од вет ни от да но чен пе риод, мо же да го ис ка же ка ко прет хо ден да нок, однос но на по ле то 20 ќе ис ка же вле зен про мет во из нос од де нари, а на по ле то 21 да но кот во из нос од де нари. Важно: Овде, би са ка ле да на по ме не ме де ка за раз ли ка од ад во кат ски те ус луги, кои се да ва ат при во де ње то на спо ро ви те за нед виж ности, кај нај голе ми от број на дру ги ус лу ги пов рза ни со нед вижнос ти те (ус лу ги на ко рис тење, ус лу ги со из град ба и од ржу вање, ус лу ги на стек ну ва ње или от ту ѓу ва ње и сл.), мес то то на из вршу ва ње на ус лу га та е во мес то то ка де се на о ѓа нед виж носта. При мер 5: Ми нис тер ство то за фи нан сии склу чи ло дого вор со фир ма та Про мо од Бел град (Ре пуб ли ка Србија) за под го тов ка на рек лама, уре ду ва ње и из ра бот ка на рек ла мен ма те ри јал, за при до бивки те од ре гис три ра ње то на зем јо дел ци те за да ноч ни це ли и ко рис те ње то на суб венци и те од држа вата. Фир ма та Про мо ка ко ре гис три ран да но чен об врз ник за ДДВ во Бел град, по це лос но зав ршена та ус луга, на Ми нис тер ство то за фи нансии, му дос тави ла фак ту ра на из нос од ЕУР, без пресме ту ва ње на ДДВ. Про мо не ма под руж ни ца на под рач је то на Ре пуб ли ка Ма кедо нија. За раз ли ка од прет ход ни те слу чаи, во При мер 5 има ме инс ти ту ци ја ко ја го при ма про ме тот (ја корис ти ус лу гата), но не е ре гис три ра на за це ли те на ДДВ. Но да ви диме, да ли рек лам на та ус луга, ов де под ле жи на ода но чу вање, од нос но да ли е пред мет на ода но чу вање. Промо, ка ко срп ски да но чен об врз ник из вршил рек лам на ус лу га за на до мес ток на Ми нистер ство то за фи нан сии во рам ки те на сво ја та деј ност. Услу га та е из врше на во Скоп је зна чи на те ри то ри ја та на ва же ње на За ко нот за ДДВ (ту ка е се диш те то на Ми нис тер ство то за фи нан сии ка ко ко рис ник). Услу га та не е ос ло бо де на од да нок и не се ода но чу ва со повлас те на да ноч на стапка. Оваа ус лу га се ода но чу ва со оп шта та да ноч на стапка. За овој про мет, сог лас но член 32 точ ка 4, да но чен долж ник е Ми нис тер ство то за фи нан сии ка ко инс ти туци ја во смис ла на член 10 став 1 од За ко нот за ДДВ, ко ја го при ма про ме тот (ја ко рис ти ус лу гата) од Про мо REPREZENT SEPTEMVRI 9/

22 Даноци кој не е ре зи дент на Ре пуб ли ка Ма ке до нија. Во овој слу чај, об врската за пресме ту ва ње на да но кот, при јаву ва ње и пла ќа ње е на да ноч ни от долж ник и при ма телот на ус лу гата, од нос но Ми нис тер ство то за фи нан сии на Ре пуб ли ка Ма ке до нија. Тоа што Ми нис тер ство то за фи нан сии не е ре гис три ран да но чен об врз ник за це ли те на ДДВ, не го ос ло бо ду ва од из вршу вање на об врските од чле нот 32 точ ка 4 - нап ро тив, об врската мо ра да се по чи тува. Ми нис тер ство то за фи нан сии не ма пра во на од бив ка ва ка пресме та ниот, при ја вен и пла тен да нок на до да де на вред ност, би дејќи тој има трет ман на кра ен пот ро шу вач. Со се ма ис та си ту а ци ја ќе имав ме и до кол ку намес то Ми нис тер ство то за фи нан сии, ка ко при ма тел на про ме тот се ја ве ше друг да но чен об врз ник кој не е ре гис три ран за це ли те на ДДВ. При мер 6: Гра деж на та фир ма Нис ког рад ба од Скопје, склу чи ла до го вор со гер ман ска та фир ма HGM од Мин хен (Гер ма нија), за из нај му ва ње три ин жине ри за пе ри од од че ти ри ме сеци. Нис ког радба, ин жи не ри те ги ан га жи ра три ме се ци на из град ба на ту не ли те на па тот Ки че во - Охрид, а еден ме сец на гра деж ни ра бо ти во ТИ РЗ Бу нар џик крај Скопје. За из нај ме ни те ра бот ници, HGM и ис пос тавила фак ту ра на Нис ког рад ба во из нос од ЕУР, без пресме ту ва ње на ДДВ. HGM не ма подруж ни ца во Ре пуб ли ка Ма ке до нија. Две те фир ми се ре гис три ра ни за це ли те на ДДВ. Во При мер 6 не ста ну ва збор за врше ње на инжи нер ски ус лу ги од чле нот 14 став 3 точ ка 4, ту ку за обез бе ду ва ње (из нај му вање) пер со нал од чле нот 14 став 3 точ ка 6 од За ко нот за ДДВ. Во овој слу чај место то на из вршу ва ње то на ус лу га та се ут врду ва спо ред член 14 став 3 прва ре че ни ца на За ко нот за ДДВ. Ова зна чи де ка мес то то на врше ње то на вак ва та ус лу га на из нај му ва ње на ин жи не ри те е во Скопје, а спо ред тоа, овој про мет под ле жи на ода но чу ва ње спо ред од ред би те на За ко нот за ДДВ. Овој про мет ќе би де ода но чен со оп шта та да ноч на стап ка од 18%. Нис ког радба, ка ко ко рис ник на ус лу га та и да ночен об врз ник со се диш те во зем јата, долж на е да го пресмета, при ја ви и пла ти да но кот за до да де на вредност, сог лас но член 32 точ ка 4. Се по ста ву ва пра ша њето: Да ли ан га жи ра ње то на ин жи не ри те од Нис ког рад ба да ра бо тат во ТИ РЗ Бу нар џик ја ме ну ва сос тој бата? Од го во рот е: не га ти вен. Нис ког рад ба во овој промет на ус лу ги е ко рис ник на ус лу га та и долж на е да го при ме ни чле нот 32 точ ка 4 од За ко нот за ДДВ. Тоа, што Нис ког рад ба из вршу ва про мет (гра деж ни ра боти) во ТИ РЗ Бу нар џик, е со се ма друг про мет ме ѓу неа и друг на ра ча тел, од нос но друг ко рис ник на неј зи на та ус луга, кој ов де не е пред мет на раз гле ду вање. При мер 7: Помеѓу друштвото Максолар од Струмица и друштво Solar од Холандија постои соп- ственичка поврзаност. На барање на Максолар, Solar и става на располагање еден месец стручно лице за поставување на систем за алтернативна енергија во куќата на прет- седателот на управниот одбор на Максолар. Трошоците за превоз и сместување на стру- чното лице во износ од денари се на товар на Максолар. Во Пример 7, стручното лице од страна Solar од Холандија не се користи за стопанската дејност на Максолар туку се користи за приватни цели. Во овој случај постои промет кој е без надоместок, но кој е изедначен со прометот за надоместок. Или поинаку кажано, овде постои промет кој е предмет на оданочување на услуга согласно член 6 став 3 од Законот за ДДВ. Ова значи дека, Максолар ќе мора да го пресмета данокот на додадена вредност, да го пријави и плати како даночен должник. Се поставува прашањето: Што ќе биде даночната основа за пресметување на данокот? Согласно член 19 став 1 точка 2 од Законот за ДДВ, даночна основа претставуваат направените трошоци за извршената услуга. Во Пример 7 даночната основа изнесува денари (тоа што е платено за стручното лице), а данокот е денари ( REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

23 Даноци х 18% = ). Овие износи Максолар во Образецот ДДВ-04 ќе ги искаже на полето 9 ( ), а на полето 10 (19.800) соодветниот данок. Би деј ќи во нај го лем број на слу чаи сог лас но член 32 став 4 од За ко нот за ДДВ, при ма те лот на про метот е да но чен долж ник за при ме ни ус луги, во продол же ние да де ни се нај ка рак те рис тич ни те ус лу ги за кои мес то то на из вршу ва ње то на ус лу га та се сме та Ре пуб ли ка Ма ке до нија, од нос но овие ус лу ги под ле жат на ода но чу вање: а) Услу ги на по ле то на рек ла ма та и ра бо та со јавноста: - рек ла мен кон сал тинг, - рек лам ни под го тов ки и пла ни ра ње на реклама, - рек лам но уре ду вање, - рек лам но про из вод ство, - ор га ни зи ра ње рек лама, - спро ве ду ва ње рек лама. б) Бан кар ски и фи нан сис ки ус лу ги и ус лу ги на осигу ру ва ње и ре о си гу ру вање; в) Превзе ма ње об врски за де лум но или це лос но воз држу ва ње од врше ње на не кое деј ствие или трпе ње на не кое деј ствие; г) Пра вен, еко ном ски и тех нич ки кон сал тинг: - ус лу ги на но та ри (са мос тој ни со ве то дав ни ус луги, но не и за вер ка на до ку мен ти за недвиж ности), - ус лу ги на ад во ка ти (си те ус лу ги ти пич ни за про фе си јата), - ре ви зор ски ус лу ги (си те ус лу ги ти пич ни за про фе си јата), - ус лу ги на да ноч ни со вет ни ци (си те ус лу ги ти пич ни за про фе си јата), - ус лу ги на ин жи не ри (си те ус лу ги ти пич ни за про фе си ја та ис клу чу вај ќи ги оние кои се поврза ни со из град ба и од ржу ва ње на нед ви жен имот), - ус лу ги на веш ти ли ца (ос вен оние пов рза ни со нед виж ности), - ус лу ги на пре ве ду ва чи и тол ку вачи. д) Услу ги на елек трон ска об ра бот ка на по да то ци и да ва ње ин фор ма ции, вклу чу вај ќи know how и ек спер тиза: - елек трон ско, ма ну ел но и ме ха нич ко ме мори рање, кон вер ти рање, пов рзу ва ње и об работ ка на по да тоци, - ста ва ње на рас по ла га ње на ин фор ма ции, - ста ва ње на рас по ла га ње (пре не су вање) на ко мер ци јал ни про це ду ри и ис кус тва (knowhow); ѓ) Обез бе ду ва ње пер со нал (из нај му вање); е) Из нај му ва ње на дви жен имот, ос вен на си те ви до ви пре воз ни сред ства; ж) Те ле ко му ни ка цис ки ус луги: - ус лу ги со кои се овоз мо жу ва и обез бе ду ва пре нос, еми ти ра ње или при ем на сигнали, писмо, слика,тон или ин фор ма ции од се ка ков вид пре ку ка бел, ра ди об ра нови, оп тич ки или дру ги елек тро маг нет ски ме ди уми, - от ста пу ва ње и до де лу ва ње ко рис нич ки права спре ма инс ти ту ции за пре нос, еми ту ва ње или прием, - обез бе ду ва ње ка бел ски ка па ци те ти или фрек венции пов рза ни со ка па ци те ти за емиту вање, - ус лу ги на кон тро ла и над зор пов рзан со доде ле ни те ка па ци те ти за еми ту вање. з) Пре нос и от ста пу ва ње ав тор ски права, па тенти, ли ценци, заш тит ни зна ко ви и дру ги слич ни права. Пок рај прет ход но на ве де ни те ус луги, мо же да се по ја ват и дру ги ус луги, кај кои мес то то на из вршу ва њето е во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја и за кои ко рис ни кот на ус лу га та тре ба да го пресме та ДДВ (при мер, ако странски да но чен об врз ник из вршу ва ус лу ги тес но врза ни за не ко ја нед виж ност ко ја се на о ѓа во зем јата). На крај, тре ба да на по ме не ме де ка при ма те лот на про ме тот, до колку, од би ло ко ја при чина, се сом не ва во ре зи ден тнос та на да ноч ни от об врз ник кој го извршу ва про ме тот кон него, нај доб ро е да му по ба ра пот врда из да де на од УЈП, со кое ќе до ка же де ка изврши те лот на про ме тот во зем ја та има се диш те или пак под руж ница, а со тоа ќе се ос ло бо ди од об врската за пресме ту вање, при ја ву ва ње и пла ќа ње на да но кот на до да де на вред ност. АКТУЕЛНО КОМПЛЕТНО ЕДНОСТАВНО ЗА ПРИМЕНА ЕЛЕКТРОНСКА ЗБИРКА НА ПРОПИСИ REPREZENT SEPTEMVRI 9/

24 Даноци ОДАНОЧУВАЊЕ НА ПРИХОДИ ОД ИМОТ И ИМОТНИ ПРАВА (ЗАКУПНИНА) ОД АСПЕКТ НА ПЕРСОНАЛЕН ДАНОК НА ДОХОД Д-р Горан РАФАјЛОВСКИ При хо ди те од имот и имот ни пра ва (за купнина), што ги ос тва ру ва фи зич ко ли це - граѓа нин се ода но чу ва ат сог лас но За ко нот за пер со на лен да нок на до ход ("Служ бен вес ник на РМ", број 80/ /16). Фи зич ко то ли це кое ќе ос тва ри над де на ри го ди шен при ход - про мет (во кој е вклу чен и пер со нал ни от да нок на до ход) од из да ва ње во за куп или под за куп на зем јиште, де лов ни прос то рии, оп рема, пре воз ни средства и од друг вид на имот, ос вен од из да вање во за куп на ста но ви и стан бе ни об јек ти за жи ве ење, има об врска да се ре гис три ра ка ко да но чен об врз ник за це ли те на да но кот на дода де на вред ност. Де тал ни упат ства со прак тич ни при ме ри ко га фи зич ко то ли це е да но чен об врз ник за це ли те на да но кот на до да де на вред ност се да де ни во спи са ни е то Реп ре зент 12/15, под нас лов: "Из да ва ње на де ло вен прос тор под за куп од фи зич ко ли це - гра ѓа нин од ас пект на ДДВ". Во овој на пис Ви да ва ме упат ства со практич ни при ме ри на: до го вор за за куп, пресмет ка на пер со на лен да нок на при хо ди те од за куп нина кои ги ос тва ру ва фи зич ко лице, ка ко и кои се об врските на фи зич ко то ли це - за ку по да вец, а кои се об врските на прав но то лице, од нос но са мос тој ни от врши тел на деј ност - за ку пец. Од ас пект на За ко нот за пер со на лен да нок на до ход (во на та мош ни от текст: За ко нот за ПДД): За ку по да вец е фи зич ко ли це кое из да ва зем јиште, стан бе ни или де лов ни прос то рии, га ражи, прос то рии за од мор и рек ре а ци ја (ви кен дици), оп рема, пре воз ни сред ства и дру ги ви до ви имот. За ку пец е фи зич ко или прав но ли це кое го употре бу ва зем јиш тето, стан бе ни те и де лов ни прос то рии, га ражи, прос то рии за од мор и рек ре а ци ја (ви кендици), оп рема, пре воз ни сред ства и дру ги ви до ви имот. Под за куп е ко га за ку по да ве цот (фи зич ко лице), за ку пе ни от имот му го из да ва во за куп на дру го физич ко или прав но лице, или спо ред не кој друг ос нов му го пре да ва во упот реба. 1. ДО ГО ВОР ЗА ЗА КУП Долж нич ко до ве ри тел ски те од но си по ме ѓу фи зичко то ли це - гра ѓа нин (за ку по да вец) и фи зич ко то или прав но то ли це или са мос тој ни от врши тел на деј ност (за ку пец) се уре ду ва ат со до го вор за за куп или подза куп во писме на фор ма сог лас но чле но ви те од 570 до 602 од За ко нот за об ли га ци о ни те од носи. До го во рот за за куп на нед виж нос ти за дол жител но се за ве ру ва кај но тар. Тоа се како, не зна чи де ка и дру ги те до го во ри за за куп на движ ни доб ра не тре ба да би дат за ве ре ни кај но тар. Ис то така, фи зич ко то ли це - за ку по да вец тре ба да да де Из ја ва за про мет/за куп на нед виж ност на про пи шан об ра зец ко ја ја за ве ру ва но тар. Но та рот до Агенци ја та за ка тас тар на нед виж нос ти по елек трон ски пат го дос та ву ва до го во рот и Из ја вата. За се ко ја из ме на на До го вор за за куп се по ста пу ва на иден ти чен на чин. На по мена: Со из ме ни те на за кон ски те про писи, Агенци ја та за ка тас тар на нед вижнос ти елек трон ски е пов рза на со Упра ва та за јав ни при ходи, Упра ва та за имот но прав ни ра бо ти и Цен трални от ре гис тар (ре гис тар на пра ва врз нед виж нос ти и дру ги ре гис три). Во про дол же ние да ден е при мер на до го вор за за куп: 24 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

25 Даноци АС од Скоп је со стан на ул. бр., ЕМБГ ка ко за ку по да вец; и Друш тво то ИМ КО ДО О ЕЛ Скопје, зас та пу ва но од Упра ви те лот ка ко за ку пец на ден 2016 го ди на склу чија: ДО ГО ВОР ЗА ЗА КУП Член 1 За ку по да ве цот го да ва под за куп, а за ку пе цот го зема под за куп де лов ни от прос тор во об јек тот кој се на о ѓа во Скоп је на ул. бр. со си те прос то рии што му при па ѓа ат со пов рши на од 300 м2 (на таму: об јек тот). Член 2 До го во рот за за куп се склу чу ва со вре ме на тра е ње од 3 го ди ни и тоа од 2016 го ди на до 2019 го дина. Член 3 За ко рис те ње на об јек тот за ку пе цот на за ку по да ве цот ќе му пла ќа за куп ни на во не то из нос од де на ри ме сечно. Ви си на та на за куп ни на та од став 1 на овој член за време на до го во ре ни от пе ри од не се ме нува. За куп ни на та ќе се пла ќа на тран сак цис ка смет ка број из да де на од Туту н ска бан ка АД - Скопје, по ис те кот на ме се цот најдоц на до 15-ти во на ред ни от ме сец. Член 4 За ку по да ве цот се об врзу ва об јек тот да го пре да де во сос тој ба ко ја спре ма ва жеч ки те про пи си е по доб на за корис те ње нај доц на до 2016 го дина. Член 5 За вре ме за кое е склу чен до го во рот тро шо ци те за: парно гре ење, елек трич на енер гија, вода, те ле фон и од ржу вање на за ед нич ки прос то рии па ѓа ат врз то вар на за ку пе цот. Тро шо ци те од став 1 на овој член до де нот на от почну ва ње на за ку пот ка ко и ош те ту ва ње то и де фек ти те кои се ре зул тат на амор ти за ци ја на об јек тот па ѓа ат врз то вар на за ку по да ве цот. Член 6 До кол ку за ку пе цот не се прид ржу ва кон сво и те об врски од до го во рот или за вре ме на ко рис те ње на об јек тот, ис ти от не го чу ва и го ош те тува, или не ги пла ќа ре дов но смет ки те за ко му нал ни те ус лу ги од член 5 на овој до го вор, за ку пода ве цот има пра во да го рас ки не до го во рот ед нос тра но и да ја нап ла ти ште тата. Член 7 По ис те кот на до го во ре ни от рок, за ку по да ве цот е согла сен до кол ку го из да ва ис ти от прос тор по ис те кот на овој за куп да го по ну ди првен стве но на го ре на ве де ни от за ку пец. До го во рот мо же да би де про дол жен со склу чу ва ње на Анекс на овој до го вор и тоа пред ис те кот на ро кот ут врден во овој до го вор. Член 8 До кол ку дој де до про ме на на ов лас те но то ли це кај заку пе цот, за ку пе цот се об врзу ва нав ре ме но да го из вес ти за ку по да ве цот. Член 9 Без прет ход на сог лас ност на за ку по да ве цот, за ку пе цот не смее да го да ва об јек тот во под за куп или да врши бит ни преп равки. До кол ку за ку по да ве цот се сло жи на од ре де ни преп равки, за тоа ќе се склу чи Анекс кој ќе би де сос та вен дел на овој до го вор. Член 10 За вре мет ра е ње то на до го во рот за ку по да ве цот не смее да склу чу ва дру ги до го во ри во врска со овој об јект и ќе го шти ти за ку пе цот од еви к ција. Член 11 Да но кот кој про из ле гу ва од овој до го вор е врз то вар на за ку пе цот. Член 12 До кол ку за ку по да ве цот во од ре ден пе ри од има на ме ра да го про да де об јек тот, првен ство на ку пу ва ње му се да ва на за ку пе цот. Член 13 Во слу чај на спор над ле жен е су дот спо ред ло ка ци ја та на об јек тот. Член 14 Овој до го вор е сос та вен во пет ед нак ви при ме роци, од кои по два на до го во ре ни те стра ни и еден за но та рот ка де што ќе би де за ве рен. За закуподавец За за ку пец НН Им ко ДО О ЕЛ - Скоп је 2. ПРИ ЈА ВУ ВА ЊЕ НА ОС ТВА РЕ НИ ТЕ ПРИ ХО ДИ ОД ЗА КУП НИНА Фи зич ко то ли це (за ку по да вец) има об врска до Упра ва та за јав ни при хо ди (во на та мош ни от текст: УЈП) да го при ја ви при хо дот од за куп ни на со под несу ва ње на Обра зец ПДД-АДП/ПИ - Акон та тив на да ноч на при ја ва за ос тва ре ни те при хо ди од имот и имот ни права. Обра зе цот ПДД-АДП/ПИ мо же да се пре зе ме пре ку веб стра на та на УЈП: При ја ву ва ње то на при хо ди те од имот и имот ни права (за куп нина) се врши во да ноч ни те канце ла рии на УЈП, спо ред мес то то ка де се на о ѓа имо тот кој се из дава, од нос но во Кон такт цен та рот во Скопје, без раз ли ка ка де се на о ѓа имо тот пре ку е-да ноци: REPREZENT SEPTEMVRI 9/

26 Даноци Фи зич ко то ли це - за ку подавец, Акон та тив на та да ночна при ја ва тре ба да ја под не се во рок од 15 де на од де нот на ос тва ру ва ње на при хо ди те во те кот на го ди ната и за се ко ја го ди на нај доц на до 15 Ја ну ари. Кон Прија ва та за дол жи тел но се при ло жу ва До го во рот за за куп. На по мена: На фи зич ко то ли це - за ку по да вец кој ќе за доц ни или во оп што не ма да под не се Акон та тив на да ноч на при ја ва во пропи ша ни от рок, УЈП ќе му из ре че гло ба за сто рен прек р шок во из нос од 100 до 200 ев ра во де нар ска про тиввред ност. Да ли УЈП мо же да не ги при фа ти при ја вени те по да то ци во Акон та тив на та да ноч на при јава? Ако УЈП оце ни де ка во Акон та тив на та да ноч на при ја ва се при ка жа ни по мал ку при хо ди од оние што мо же да се по сти гнат спо ред мес ни те при лики, во тој слу чај го ут врду ва мож ни от при ход со спо ре ду ва ње на за куп ни на та за слич ни об јек ти кои се из да ва ат во за куп под приб лиж но ед нак ви ус лови. Тоа значи, УЈП са ма ја од ре ду ва ос но ви ца та за ода но чу ва ње со персо на лен да нок на до ход. 3. ПРИ ХО ДИ ОД ЗА КУП НИНА Под при хо ди од имот и имот ни пра ва (за куп нина) се под раз би ра ат при хо ди те што фи зич ко то ли це - гра ѓа нин ги ос тва ру ва од из да ва ње во за куп или под за куп на зем јиште, стан бен или де ло вен простор, га ражи, прос то рии за од мор и рек ре а ци ја (ви кен дици), оп рема, пре воз ни сред ства и дру ги ви до ви имот. Во при хо ди те од имот и имот ни пра ва се вклу чу ваат и вред нос ти те на си те да ва ња и ус лу ги на кои се об врзал за ку пе цот, од нос но под за ку пе цот, да ги из врши за смет ка на за ку по да ве цот (адап та ција, ре но ви рање, сер ви си рање, поправки, со од вет ни вгра ду ва ња на оп рема, инста ла ции и слично). Прет ход но на ве де ни те при хо ди од имот и имот ни пра ва под ле жат на ода но чу ва ње со пер со на лен данок на до ход. На по мена: Ако фи зич ко то ли це - за ку по да вец ос тва ри го ди шен вку пен при ход - промет (со вклу чен пер со на лен да нок) над де на ри во прет ход на та годи на или во те кот на го ди ната, има об врска да се ре гис три ра ка ко да но чен об врз ник за це ли те на ДДВ. Де тал ни упат ства со прак тич ни приме ри ко га фи зич ко то ли це тре ба да се ре гис три ра за це ли те на ДДВ и кои се не го ви те об врски, Ви е да де но во списа ни е то Реп ре зент 12/15 под нас лов: "Из да ва ње де ло вен прос тор под за куп од фи зич ко ли це - гра ѓа нин од ас пект на ДДВ". Во про дол же ние Ви да ва ме са мо за при хо ди те од за куп ни на од ас пект на За ко нот за пер со на лен да нок на до ход. 4. ДА НО ЧЕН ОБ ВРЗ НИК Фи зич ко то ли це - за ку по да вец е об врз ник на да нок на до ход за при хо ди од за куп ни на или под за куп нина. Кој го пла ќа да но кот во слу чај кога фи зичко то ли це имо тот го из да ва на дру го фи зич ко ли це - гра ѓа нин? Ако до го во рот за за куп/под за куп е склу чен по ме ѓу две фи зич ки ли ца - гра ѓани, пер со нал ни от да нок го ут врду ва УЈП, врз ос но ва на под не се на та Акон татив на да ноч на при ја ва (Обра зец АДД-АДП/ПИ) од за ку по да ве цот. УЈП из да ва Ре ше ние за за дол жу ва ње со пер со нален да нок, кој му го дос та ву ва на за ку по да ве цот на не го ва та при ја ве на ад реса. Утвр де ни от да нок по Ре ше ни е то на УЈП, фи зичко то ли це - за ку по да вец е дол жен да го пла ти месечно, до 15-ти во ме се цот за прет ход ни от ме сец. Кој го пла ќа да но кот во слу чај кога физичко лице имотот го из да ва на прав но лице или самос тоен врши тел на деј ност? Ако до го во рот за за куп е склу чен по ме ѓу фи зич ко ли це (за ку по да вец) и прав но ли це или са мос тоен врши тел на деј ност (за ку пец), об врската да го пресмета, зад ржи и пла ти пер со нал ни от да нок во име на фи зич ко то ли це - за ку по да вец е на ис плату ва чот на при хо дот, од нос но прав но то ли це или са мос тој ни от врши тел на деј ност. Испла ту ва чот на при хо дот (прав но то ли це или са мос тој ни от врши тел на деј ност) е дол жен за се ко ја по е ди неч на за куп нина: 26 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

27 Даноци да го пресме та и пла ти пер со нал ни от да нок на про пи ша на та уп лат на сметка; при се ко ја ис пла та на при хо дот (за куп ни ната), на за ку по да ве цот да му из да де при ме рок од пресмет ка та и пла те ни от да нок (акон та ција), а по ис те кот на го ди на та да му из да де зби рен пода ток за вкуп но пла те ни те акон та ции, нај доц на до 25-ти Ја ну а ри на ред на та го дина; во Обра зе цот ПДД-ГИ кој го дос та ву ва до УЈП нај доц на до 31 Ја ну а ри на ред на та го дина, да ги при ка же ис пла те ни те за куп ни ни и пер со нални от да нок. На по мена: Ако ис пла ту ва чот на при хо дот (правно то ли це или са мос тој ни от врши тел на деј ност), не ги ис пол ни прет ход но на ве де ни те об врски ќе му се из ре че гло ба од ев ра во де нар ска противвред ност. Од ме ру ва ње то на ви си на та на гло ба та за прав но то ли це и тр го вец по е ди нец се врши сог лас но За ко нот за прек р шоци. 5. ПРЕСМЕ ТУ ВА ЊЕ НА ПЕР СО НАЛ НИ ОТ ДА НОК НА ПРИ ХО ДИ ОД ЗА КУП НИНА Да ноч на та стап ка по ко ја се пресме ту ва пер сонал ни от да нок на до ход е 10%. Ос но ва за пресме ту ва ње на да но кот е нето-прихо дот од за куп нина. Нето-при хо дот се до би ва ко га ед но го диш ни от из нос на ос тва ре ни от при ход во го ди на та за ко ја се ут врду ва да но кот, ќе се на ма ли за нор ми ра ни те трошоци. На ма лу ва ње на да ноч на та ос нова. Ви си на та на нор ми ра ни те тро шо ци со кои мо же да се на ма ли оства ре ни от при ход из не су ваат: 25% од бру то из но сот на при хо дот - до кол ку при хо дот се ос тва ру ва од из да ва ње на имот во за куп или под за куп; 30% од бру то из но сот на при хо дот - до кол ку при хо дот се ос тва ру ва од из да ва ње во за куп или под за куп на оп ре ме ни стан бе ни и де лов ни прос то рии; или ви си на та на ствар ни те тро шо ци - до кол ку доку мен ти ра но ис ти те се до ка жат. Во про дол же ние Ви да ва ме прег лед на ко е фи ци енти за прет во ра ње на не то ис пла те ни от из нос во бруто, ка ко и пресме та ни те ста п ки за ди рек тно пресме ту ва ње на пер со нал ни от да нок на при хо ди те од за куп нина: Ред. бр На до мест При хо дот ос тва рен од из да ва ње во за куп или под за куп на нед виж ности, оп ре ма и дру ги сред ства (неоп ре мени) При хо дот ос тва рен од из да ва ње во за куп или подза куп на оп реме ни стан бени и де лов ни прос то рии % на даноч но нама лу ва ње 25% од бру то при хо дот 30% од бру то при хо дот За претваора ње во бру то из нос (не то из нос: кое фи ци ент) - I на чин За ди рект но прес ме ту вање на пер сона лен да нок (не то из нос X прес ме тана стап ка) - II на чин 0,925 8, % 0,930 7, % Пресме та ни те ста п ки во за вис ност од про цен тот на нор ми ра ни те тро шо ци се пресме та ни спо ред следни ве фор мули: (100-25) x [(100-25) x 10%] = 8, % (100-30) x [(100-30) x 10%] = 7, % 5.1 ДА НОЧ НА ОС НО ВА ЗА ОД НАП РЕД НАП ЛА ТЕ НА ЗА КУП НИ НА ЗА ПО ВЕ ЌЕ ГО ДИ НИ Ако за куп ни на та е нап ла те на за по ве ќе го ди ни однап ред, ос но вот за пресме ту ва ње на да но кот за се ко ја го ди на прет ста ву ва сраз мер ни от дел од за куп ни на та ко ја се ре ва ло ри зи ра со ста п ката на по раст на це ните на мало, спо ред по да то ци те на Држав ни от за вод за ста тис тика. REPREZENT SEPTEMVRI 9/

28 Даноци 5.2 ПРАК ТИЧ НИ ПРИ МЕРИ Во про дол же ние Ви да ва ме не кол ку прак тич ни при ме ри за пресмет ка на пер со нал ни от да нок од прихо ди те од за куп нина, ко га за ку пец е прав но ли це или са мос тоен врши тел на деј ност: Пер со на лен да нок за за куп ни на за не на мес тен де ло вен прос тор (При мер 1); Пер со на лен да нок на вло жу ва ња во де ло вен прос тор зе мен во за куп од фи зич ко ли це - за купо да вец (При мер 2); Пер со на лен да нок на за куп ни на за на мес тен стан (При мер 3); Пер со на лен да нок на за куп ни на за пре воз но сред ство (При мер 4). При мер 1: Пер со на лен да нок на за куп ни на за не на мес тен де ло вен прос тор 1. Фи зич ко ли це НН - за ку по да вец и друш твото ИМ КО ДО ОЕЛ, Скоп је - за ку пец склу чи ле до го ворза за куп на не на мес тен де ло вен прос тор за пе ри од од...3 го дини 2. Ме сеч ни от из нос на за куп ни на е до го во рен: a) во не то из нос де нари б) во бру то из нос де нари 3. Друш тво то ИМ КО ДО О ЕЛ при се ко ја ме сеч на ис пла та на за куп ни ната пресме та ло и пла ти ло пер со на лен да нок На по мена: Во При мер 1, тро шо ци те за струја, вода, пар но и дру го спо ред до го во рот, ги пла ќа ИМ КО ДО ОЕЛ, би деј ќи смет ките гласат на ИМ КО ДО О ЕЛ - за ку пец. До кол ку смет ки те за овие тро шо ци се на име на фи зич ко то ли це - за купо да вец, во тој слу чај и овие тро шоци под ле жат на пер со на лен да нок на до ход, би деј ќи до би ва ат трет ман на за куп нина. За тоа нај доб ро е за ку по даве цот да ги преф рли смет ки те на име на за ку пе цот. Во При мер 1, под а) до го во ре на е за куп ни на во не то из нос од де нари. Со ог лед на тоа де ка да но кот се пресме ту ва на бру то из но сот на за куп нина та со на ма лу ва ње на приз на ти те тро шо ци од 25% за не на мес тен де ло вен прос тор, не то из но сот мо же да се прет во ри во бру то из нос на два на чина: Со при ме на на пресме та на стапка: ( х 8, %) = бру то из нос Со при ме на на ко е фи ци ент: : 0,925 = бру то из нос а) Пресмет ка на пер со нал ни от да нок ко га е дого во рен не то из нос од де на ри со приме на на ко е фи ци ен тот 0,925 за прет во ра ње на не то из но сот во бру то е след нава: ИМ КО ДО ОЕЛ, СКОП је Дата: ПРЕСМЕТКА на пер со на лен да нок на при ход од за куп ни на за де ло вен прос тор за ме сец 2016 го дина Р. бр. Име и презиме Бруто приход (кол. 7 : 0,925) Stojan Trajanov Тро шоци (кол. 3 х 25%) Ос но ва за ПДД (кол. 3 - кол. 4) ПДД (кол. 5 х 10%) Не то за ис плата (кол. 3 - кол. 6) НН Пресметал ПРЕГ ЛЕД 1 Овластено лице Aleksandar Petkov б) Пресмет ка на пер со на лен да нок ко га е до гово рен бру то из нос од де нари: ИМ КО ДО ОЕЛ, СКОП је Дата: ПРЕСМЕТКА на пер со на лен да нок на при ход од за куп ни на за де ло вен прос тор за ме сец 2016 го дина Р. бр. Име и презиме Бруто приход Stojan Trajanov Тро шоци (кол. 3 х 25%) Ос но ва за ПДД (кол. 3 - кол. 4) ПДД (кол. 5 х 10%) Не то за ис плата (кол. 3 - кол. 6) НН Пресметал ПРЕГ ЛЕД 2 Овластено лице Aleksandar Petkov 28 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

29 Даноци Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 1 и пресметка та за пер со нал ни от да нок во под а) - Прег лед 1, во смет ко вод ство то на друш тво то ИМ КО ДО О ЕЛ спрове де ни се сле дниве: КНИ ЖЕ ЊA: На ем ни ни од гра ѓани за нед виж ности Об вр ски за на ем од фи зич ки лица Об вр ски за пер со на лен да нок на при ход од имот и имот ни права За куп ни на за де ло вен прос тор за ме сец 2016 го дина Об вр ски за на ем од фи зич ки лица Об вр ски за пер со на лен да нок на при ход од имот и имот ни права Сметка Пла те на за куп ни на и пер со на лен да нок Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 1 и пресметка та на пер со нал ни от да нок под б) - Прег лед 2, во смет ко вод ство то на друш тво то ИМ КО ДО О ЕЛ спрове де ни се сле дниве: КНИ ЖЕ ЊA: На ем ни ни од гра ѓани за нед виж ности Об вр ски за на ем од фи зич ки лица Об вр ски за пер со на лен да нок на при ход од имот и имот ни права За куп ни на на де ло вен прос тор за ме сец 2016 го дина Об вр ски за на ем од фи зич ки лица Об вр ски за пер со на лен да нок на при ход од имот и имот ни права Сметка Пла те на за куп ни на и пер со на лен да нок При мер 2: 1. Друш тво то А за ку пец со фи зич котоли це НН за ку по да вец склу чиле до го вор за за куп за пе ри од од...5 го дини 2. Ме сеч на та за куп ни на во не то из нос е За ку пе цот из вршил адап ти рање на де лов ни от прос тор безна до мест и до бил фак тура ( без ДДВ) Ин вес ти цис ко то вло жу ва ње по ис те кот на до го во рот ос та ну ва во соп стве ност на за ку по да ве цот 5. За ку пе цот е ме се чен да но чен об врз ник за ДДВ, а за ку по да ве цот не е ДДВ об врз ник 6. По ис те кот на до го во рот за за куп спо ред Из веш та јот од ов лас тен про це ну вач про це не татапа зар на вред ност без ДДВ е Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 2, во сметко вод ство то на друш тво то А - за ку пец: I. Во ПЕ РИ о ДОТ на До Го Во РОТ за за КУП СПРо ВЕ ДЕ ни СЕ СЛЕ ДНИВЕ: КНИ ЖЕ ЊA: Вло жу ва ња во ту ѓи нед виж ности Да нок на до да дена Ин вес ти цис ко вло жу ва ње во об јект зе мен во за куп од фи зич ко лице вред ност (член 32-а) Об врски спре ма до ба ву вачи Об врски за ДДВ (член 32-а) По ф-ра за адап та ци ја на туѓ де ло вен прос тор соп стве ност на фи зич ко ли це без на до мест На ем ни ни од гра ѓани за нед виж ности Об вр ски за на ем од фи зич ки лица Об вр ски за пер со на лен да нок на при ход од имот и имот ни права По до го вор за за куп ни на за 1 ме сец REPREZENT SEPTEMVRI 9/

30 Даноци Об врски спре ма до ба ву вачи Сметка Пла те но по ф-ра за адап та ција Амор ти за ција Аку му ли ра на амор ти за ција Пресме та на амор ти за ци ја за прва та го дина Пресмет ка на пер со нал ни от да нок за за куп нина: : 0,925 = бру то из нос х 25% = ( ) х 10% = пер со на лен да нок или х 8,108108% = пер со на лен да нок II. По ИС ТЕ КОТ на До Го Во РОТ за ЗА КУП (по 5 Го ДИНИ) Врз ос но ва на Из веш та јот од ов лас те ни от про це нувач, про це не та та па зар на вред ност за инвестициското вложување без ДДВ е де нари. Пресмет ка за ДДВ: х 18% = Пресмет ка на пер со на лен да нок: : 0,925 = х 25% = ( ) х 10% = или х 8,108108% = Друш тво то А - за ку пец врз ос но ва на по да то ци те за пресмет ка та на ДДВ и пер со нал ни от да нок ќе ги спро ве де сле дниве: КНИ ЖЕ ЊA: Да нок на до да дена вред ност за по да рок На ем ни ни од гра ѓани за нед виж ности Об врски за ДДВ Об вр ски за пер со на лен да нок на при ход од имот и имот ни права Пресмет ка на ДДВ и пер со на лен да нок Об врски за ДДВ Об вр ски за пер со на лен да нок на при ход од имот и имот ни права Сметка Пла те ни да ноци На по мена: Ако фи зич ко то ли це - за ку по да вец е регис три ран да но чен об врз ник за це ли те на ДДВ, во тој слу чај има об врска да ги при ме ну ва од ред би те на За ко нот за ДДВ. При мер 3: Пер со на лен да нок на за куп ни на за на мес тен стан за член на уп ра вен од бор 1. Друш тво то А - за ку пец и фи зич ко то лице НН - за ку по да вец склу чи ле до го вор за за куп на на мес тен стан за пе ри од од...2 го дини 2. Ме сеч ни от из нос на за куп ни на та во бру то из нос е де нари 3. Ста нот ќе го ко рис ти чле нот на Управ ни от од бор СФ не ре зи дент (стра нец). Сог лас но до го во рот друш тво то А на СФ пок рај обез бе де ни от стан има об врска да му ис пла ту ва ме сеч но па ри чен на до мест во из нос од де нари Врз ос но ва на по да то ци те во При мер 3, друш тво то А - за ку пец пресме та ло пер со на лен да нок за за куп нина та и за на до мес тот на чле нот на уп рав ни от од бор: Друш тво А, Скоп је Дата: Р. бр. ПРЕСМЕТКАна пер со на лен да нок на при ход од за куп ни на за на мес тен станза ме сец 2016 го дина Име и презиме Бруто приход Тро шоци (кол. 3 х 25%) Ос но ва за ПДД (кол. 3 - кол. 4) ПДД (кол. 5 х 10%) Не то за ис плата (кол. 3 - кол. 6) НН Пресметал Vladimir Petkov ПРЕГ ЛЕД 3 Овластено лице Risto Gerovski Друш тво то A - за ку пец, пок рај пресмет ка та на пер со нал ни от да нок за за куп ни на та во име на фи зич 30 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

31 Даноци ко то ли це - за ку по да вец, има об врска да пресме та и пер со на лен да нок на при ма ња та кој во пари и во нату ра ги при ма чле нот на уп ра вен од бор за пла те на та за куп ни на ка ко и за ме сеч ни от из нос на на до мес то кот: x 11,1111% = пер со на лен да нок на член на управен одбор Врз ос но ва на по да то ци те од При мер 3 и пресметка та за пер со нал ни от да нок во смет ко вод ство то на друш тво то А - за ку пец ќе се спро ве дат сле дниве: КНИ ЖЕ ЊA: На ем ни ни од гра ѓаниза нед виж ности Об вр ски за на ем одфи зич ки лица Об вр ски за пер со на лен да нок на при хо д од имот и имот ни права За куп ни на на на мес тен станза ме сец 2016 го дина На до мест на член науп ра вен од бор Об врски за на до мест и дру ги при ма ња на член на уп ра вен од бор Об врски за пер со на лен да нокна на до мест и дру ги при мањана член на уп ра вен од бор На до мест на член на уп ра вен од борза ме сец 2016 го дина Об вр ски за на ем од фи зички лица Об врски за на до мест и дру ги при ма ња на член на уп ра вен од бор Об вр ски за пер со на лен да нок на при хо д од имот и имот ни права Об врски за пер со на лен да нокна на до мест и дру ги при мањана член на уп ра вен од бор Сметка На до мест на член науп ра вен од бор По пресмет ка за за куп нина, на до мест на членна уп ра вен од бор и пер со на лен да нок на до ход Во врска со При мер 3, ги да ва ме сле дни ве по јасну вања: Об врз ник за пер со нал ни от да нок на при хо ди од за куп ни на е фи зич ко то ли це - за ку по да вец, но сог лас но За ко нот за пер со на лен да нок на до ход, ис пла ту ва чот (во При мер 3, друш тво то А - за купец), е об врз ник да го пресмета, зад ржи и пла ти да но кот; Пла ќа ње то на за куп ни на та за на мес те ни от стан од стра на на друш тво то А, за чле нот на уп рав ниот од бор СФ - не ре зи дент има трет ман на лич но при мање, од нос но трет ман за на до мест на член на уп ра вен од бор. Вкуп ни те при ма ња на чле нот на уп рав ни от од бор СФ се ( за куп нина). На овој из нос друш тво то А пресмета ло пер со на лен да нок по стап ка од 11,1111%; Друш тво то А во Обра зе цот ПДД-ГИ, ќе го при ка же на до мес тот за за куп ни на та и пер со нал ни от да нок за фи зич ко то ли це НН - за ку по да вец, и од дел но на до мес то кот и пер со нал ни от да нок за чле нот на уп рав ни от од бор - ли це то СФ; Друш тво то А во Обра зе цот ДБ по го диш на та смет ка за 2016 го дина, ќе ја зго ле ми да ноч на та ос но ва за неп риз нат рас ход во из нос од ( ). Из но сот е 50% од просеч на та бру то пла та ис пла те на во прет ход на та го дина, што е приз нат рас ход од ас пект на да нокот на до бивка. На по мена: Друш тво то А - за ку пец ќе по ста пи на иден ти чен на чин и во слу чај ако вак ви на до мес то ци ис пла ќа на из вршен член на од бор на ди рек тори, член на уп ра вен од бор или уп ра ви тел кои се ре зи ден ти и кои се вра бо те ни во дру го друш тво. До кол ку не се вра бо те ни си те на домес то ци ќе до би јат трет ман на на пла та на ко ја ќе тре ба да се пресме та пер со на лен да нок и при до неси, сог лас но За ко нот за при до не си од за дол жи тел но со ци јал но оси гу ру вање. REPREZENT SEPTEMVRI 9/

32 Даноци При мер 4: Пер со на лен да нок на за куп ни на за пре воз но сред ство При мер 5: Да ноч на ос но ва ко га имо тот се из да ва во под за куп 1. Фи зич ко ли це ВВ - за ку по да вец и друш тво то А - за ку пец склу чи ле до го вор за за куп на ка ми он во пе ри од од...1 го дина 2. Ме сеч ни от из нос на за куп ни на во бру то из нос е де нари Врз ос но ва на по да то ци те во При мер 4, друш тво то А пресме та ло пер со на лен да нок: 1. Фи зич ко ли це СТ - закупец на друш тво то А - подзакупец му из дало де лов ни прос то рии во под за куп за пе ри од од...3 го дини 2. Ме сеч ни от из нос на под за ку пот из не сува де нари 3. Ис тов ре ме но фи зич ко то ли це СТ пла ќа за куп нина во из нос од де нари ДРУШ ТВО А, СКОП ЈЕ Дата: Р. бр. Врз ос но ва на по да то ци те во При мер 4, во смет ковод ство то на друш тво то A - за ку пец, се спро ве де ни сле дниве: КНИ ЖЕ ЊA: ПРЕСМЕТКА на пер со на лен да нок на при хо ди од за куп ни на за ка мион за ме сец 2016 го дина Име и презиме Бруто приход Тро шоци (кол. 3 х 25%) Ос но ва за ПДД (кол. 3 - кол. 4) ПДД (кол. 5 х 10%) Не то за ис плата (кол. 3 - кол. 6) ВВ Пресметал Vladimir Petkov ПРЕГ ЛЕД 4 Овластено лице Risto Gerovski На ем ни ни од гра ѓани за нед виж ности Об вр ски за на ем од фи зички лица Об вр ски за пер со на лен да нок на при хо д од имот и имот ни права За куп ни на за ка ми он за ме сец 2016 го дина Пресмет ка на да но кот за под за куп 1. Ме се чен из нос на под за куп Ме се чен из нос на за куп Да ноч на ос но ва (ред. бр. 1 - ред. бр. 2) Да ноч на стапка...10% 5. Пер со на лен да нок (ред. бр. 3 х ред. бр. 4) ПОД НЕ СУ ВА ЊЕ НА ГО ДИШ НА ДА НОЧ НА ПРИ ЈАВА Фи зич ко то ли це - гра ѓа нин, во те кот на го ди на та мо же да ос тва ри при хо ди од по ве ќе ос нови, од нос но пок рај плата, пен зија, ав тор ски хо но рари, учес тво во наг рад на иг ра ако до бив ка та е над де нари, може да ос тва ру ва и при хо ди од из да ва ње во за куп или под за куп на имот и имот ни права. Пок рај об врската за под не су ва ње на Акон та тив на да ноч на при ја ва за при хо ди од имот (Обра зец ПДД- АДП/ПИ), има об врска до УЈП нај доц на до 15 Март на ред на та го ди на да дос тави и Го диш на да ноч на при ја ва (Обра зец ПДД-ГДП). На по мена: Гра ѓа ни те кои ќе за доц нат или во општо не ма да под не сат го диш на да ночна при ја ва во про пи ша ни от рок, УЈП ќе им из ре че гло ба за сто рен прек р шок во из нос од 100 до 200 ев ра во де нар ска про тиввред ност REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

33 Плати и надоместоци ПЛА ТА ВРЗ ОС НО ВА НА РА БОТ НА и ДЕ ЛОВ НА УС ПЕШ НОСТ Иван СТОЈАНОВ Ед но од ос нов ни те пра ва на ра бот ни кот кое про из ле гу ва од ра бот ни от од нос и кое се ут врду ва при склу чу ва ње то на до го во рот за вра бо ту вање, е пра во то на пла та за из врше ната ра бота. Пла та ко ја што му се оп ре де лу ва на ра бот ни кот не мо же да би де по нис ка од нај ниска та пла та ут врде на со ко лек ти вен до го во рот и ис та та е сос та ве на од три дела: ос нов на плата, дел од пла та за ра бот на ус пеш ност, и до да то ци на плата. Ос нов на пла та се ут врду ва врз ос но ва на ба ра ња та на ра бот но то мес то (струч на под готовка, стек на ти веш тини, сло же нос та и од говор нос та на ра бот но то место), а се ут врду ва та ка што ко е фи ци ен тот на сло же ност на ра ботно то мес то на кое ра бот ни кот ра бо ти спо ред до го во рот за вра бо ту ва ње и ис ти от се мно жи со пресмет ков на та вред ност за еди ни ца ко ефи ци ент (до се гаш на нај нис ка плата). Ос нов на та плата, ка ко таа е де фи ни ра на и кои се сос тав ни те де ло ви на пла тата, е уре дено со: За ко нот за ра бот ни те од но си ("Служ бен вес ник на РМ", број 62/ /16, во на тамош ни от текст: ЗРО); За ко нот за ми ни мал на пла та ("Служ бен весник на РМ", број 11/12 129/15, во на та мошни от текст: ЗМП); За кон за при до не си од за дол жи тел но соци јал но оси гу ру ва ње ("Служ бен вес ник на РМ", број 142/ /15, во на та мош ни от текст: ЗПЗСО); За кон за пер со нал ни от да нок на до ход ("Служ бен вес ник на РМ", број 80/ /16, во на та мош ни от текст: ЗПДД); За кон за ис пла та на пла ти те во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја ("Служ бен вес ник на РМ", број 70/ /15, во на та мош ни от текст: ЗИПРМ); Оп шти от ко лек ти вен до го вор за при ват ни от сек тор на сто пан ство то ("Служ бен вес ник на РМ", број 84/ /15, во на та мош ни от текст: ОКД П СОС); Оп шти от ко лек ти вен до го вор за јав ни от сек тор ("Служ бен вес ник на РМ", број 10/08 и 85/09, во на та мош ни от текст: ОКДЈС). 1. ДЕЛ ОД ПЛА ТА ВРЗ ОС НО ВА НА РА БОТ НА УС ПЕШ НОСТ При де фи ни ра ње на тоа што зна чи ра бот на ус пешност по а ѓа ме од де фи ни ци ја та да де на во За ко нот за ра бот ни од но си (во про дол же ние ЗРО) кој за кон ги уре ду ва ра бот ни те од но си ме ѓу ра бот ни ци те и рабо то да ва чи те кои се вос поста ву ва ат со склу чу ва ње на до го вор за вра бо ту вање. Ра бот на та ус пеш ност ка ко дел од пла та та на ра бот ни кот сог лас но ЗРО, се оп ре де лу ва зе мај ќи ги пред вид до ма ќин ски от од нос, ква ли те тот и обе мот на врше ње то на ра бо тата, за која ра бот ни кот го склу чил до го во рот за вра бо ту вање. Во ОКД П СОС, ут врде ни се кри те ри у ми и ме ри ла за ут врду ва ње на ра бот на та ус пеш ност и тоа: до ма ќин ски од нос; обем; ква ли тет; кре а тив ност и ин вен тив ност, ос тва ре на про дук тив ност, еко но мич ност; заш те ди во про це сот на ра бо тење; ефи кас ност и ко рис те ње на сред ства та за ра бо та и ра бот но то вре ме; и дру ги кри те ри у ми ут врде ни со ко лек ти вен до го вор на ни во на деј ност. Ра бот на та ус пеш ност се мери, од нос но про це ну ва за по е динци или гру пи ра бот ни ци спо ред од нап ред утврде ни кри те ри у ми и ме ри ла со кои ра бот ни кот тре ба да би де за поз нат. Ра бот ни кот кој го во ди и ор га ни зи ра про це сот на ра бо та ја оце ну ва ра бо та та на ра бот ни кот и ги ут врду ва не го ви те ре зул тати. Во рам ки те на кри те ри у мот обем на из врше ни ра боти, мо же да се под ве дат нор ми те ут врде ни за од дел ни ра бот ни места, пре ку кои обе мот мо же најлес но да се из мери, од нос но об јек тив но да се оцени. До кол ку во ко лек тив ни те до го во ри на ни во на деј ност или ра бо то да вач не би дат ут врде ни по де тал ни кри тери у ми и ме ри ла за од дел ни кри те ри уми, оцен ка та за ра бот на та ус пеш ност ќе би де суб јек тивна. REPREZENT SEPTEMVRI 9/

34 Плати и надоместоци Во ОКДЈС, на ве де но е де ка дел од пла та та врз ос но ва на ус пеш ност се ут врду ва врз ос но ва на: вонред но и нат про сеч но оп то ва ру ва ње на ра бот ни кот; зго ле мен обем на ра бота; пред вре ме но и ква ли тет но из вршу ва ње на ра бо тите. Ме ри ла та и кри те ри у ми те за оцен ка на ра бот на та ус пеш ност, ОКДЈС упа ту ва да се ут врдат со ко лек тивни до го во ри на ни во на деј ност. Во за вис ност од из врше на та оцен ка на ос тва ре ни те ре зул та ти врз ос но ва на на ве де ни те кри те ри уми, основ на та пла та на ра бот ни кот мо же да се на ма ли или да се зго ле ми за со од ве тен про цент. При мер 1: 1. Бру то пла та на ра бот ни кот Бо нус на плата Вкуп на плата (р. бр. 1 + р. бр. 2) Р. бр. Пресмет ка на пла та и бо нус на плата Опис Стапка Из нос Бру то пла та При до нес за за дол жи тел но ПИО 18% При до нес за за дол жи тел но здрав стве но оси гу ру вање 7,3% До пол ни те лен при до нес за за дол жи тел но здрав стве но осигу ру ва ње за слу чај на пов ре да 0,5% 177 на ра бо та и про фе си о нал но за бо лу вање 5 При до нес за за дол жи тел но осигу ру ва ње во слу чај на нев ра ботре ност (при до нес за вра бо тување) 1,2% Вкуп ни при до не си 27% Бру то пла та на ма ле на за при до не си 7 = Лич но ос ло бо ду вање Да ноч на ос но ва за пресмет ка на пер со на лен да нок на до ход Пер со на лен да нок 10% Не то пла та 11 = На по мена: Пресме та ни от бо нус на пла та се испла ќа со под не су ва ње на ре дов на та МПИН пресмет ка што сле ди за ме се цот со ко рис те ње на ши ф рите: по ле "Вид на об врска" ши фра 101 и по ле "Вид на об врз ник за пресмет ка и уп ла та на при до неси" ши фра Сог лас но член 117, став 4 од ЗРО про пи ша на е и об врска за ра бо то да ва чот на ра бот ни кот да му ис пла ти бо нус во ви си на од ед на про сеч на пла та во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја во слу чај ко га ра бот ни кот ра бо тел 150 ча са по дол го од пол но то ра бот но време, а не от сус тву вал по ве ќе од 21 ден (не вклу чу вај ќи го го диш ни от од мор) во те кот на го ди на та кај ис ти от ра бо то да вач. Пресмет ка та на бо нус на пла та та сог лас но член 117 став 4 од ЗРО е ис та ка ко во прет ход ни от при мер. 2. Плата врз основа на деловна успешност Во про дол же ние да ден е при мер на пресмет ка на три на е сет та пла та за 2016 го ди на ка ко ре зул тат на мож нос та на ра бо то да ва чот да ја ис пла ти сог лас но одлич ни те ре зул та ти од ра бо те ње то во те кот на го ди на та и да ја вклу чи во зав ршна та смет ка за 2016 го дина. При мер 2: Р. бр. Пресмет ка на 13-та плата Опис Стапка Из нос Бру то пла та При до нес за за дол жи тел но ПИО 18% При до нес за за дол жи тел но здрав стве но оси гу ру вање 7,3% До пол ни те лен при до нес за задол жи тел но здрав стве но оси гуру 0,5% 120 ва ње за слу чај на... 5 При до нес за за дол жи тел но осигу ру ва ње во слу чај на нев ра ботре ност (при до нес за вра бо тување) 1,2% Вкуп ни при до не си 27% Бру то пла та на ма ле на за при до не си 7 = Лич но ос ло бо ду вање 0 9 Да ноч на ос но ва за пресмет ка на пер со на лен да нок на до ход Пер со на лен да нок 10% Не то пла та 11 = На по мена: При по пол ну ва ње то на МПИН при ја ва та за три на е се та та пла та на по ле то 1.3. Вид на об врска се ста ва ши фра та пла та по ос нов на де лов на ус пеш ност на ра бо то да ва чот, ка ко и при пресмет ката не е зе ме но лич но то ос ло бо ду вање, би деј ќи тоа е ис ко рис те но при пресмет ка та на пла ти те во те кот на це ла та ка лен дар ска го ди на за си те 12 ме сеци. 34 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

35 Работни односи ЕЛЕ МЕН ТАР НИ НЕПО ГОДИ Права и обврски на работникот и работодавачот Биљана НИКОЛОВСКА Во слу чаи на еле мен тар на непо года, ко га е пре диз ви ка на штета, пра ва и об врски има ат и ра бо то да ва чи те и ра бот ни кот во за вис ност од тоа да ли со еле мен тар на та непо го да е предиз ви ка на ште та кај ра бо то да ва чот, од нос но ра бот ни кот. Овие пра ва и об врски за на до месту ва ње и уб ла жу ва ње на ште та та се про пи шани со За ко нот за ра бот ни те од но си ("Служ бен вес ник на РМ", брoj 62/ /16) и Оп шти от ко лек ти вен до го вор за при ват ни от сек тор од об лас та на сто пан ство то ("Служ бен вес ник на РМ", брoj 88/ /16 во по на та мош ни от тек ст ОКД П СОС). Тер ми нот еле мен тар на непо го да ги оп фа ќа при род ни те непо годи, епи де ми и те и дру ги нес реќи. Овие по и ми се де фи ни ра ни со За ко нот за заш ти та и спа су ва ње ("Служ бен вес ник на РМ", брoj 36/ /16). ЕЛЕ МЕН ТАР НИ НЕПО ГОДИ Сог лас но За ко нот за заш ти та и спа су ва ње еле ментар на та непо го да е де фи ни ра на како: 1. При род ни непо годи се нас та ни пре диз ви ка ни од не кон тро ли ра но деј ство на при род ни те си ли (земјот реси, поп лави, лиз га ње на зем јиште, снеж ни ла вини, на носи, луњи, ури ва ње на ви со ки бра ни и на сипи, суша, ат мос фер ски и дру ги непо годи). 2. Епи де мии се нас та ни кои до ве ду ва ат до ин тензив ни и ма сов ни по ја ви на од ре де ни за бо лу ва ња кај лу ѓето, жи вот ни те и рас те ни јата. 3. Дру ги нес реќи се нас та ни кои се ре зул тат на одре де ни пре ви ди и греш ки во из вршу ва ње то на се кој днев ни те сто пан ски и дру ги ак тив ности, ка ко и нев ни ма ние при ра ку ва ње со опас ни ма те рии и сред ства при про из вод ство, скла ди ра ње и тран спорт на ис ти те (по жари и го ле ми нес ре ќи во со об ра ќајот и ин дус тријата). Вла да та на Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја до не сувa: Од лу ка за по стое ње на вон ред на сос тој ба пора ди еле мен тар ни или друг вид на непо годи; Од лу ка за по стое ње на криз на сос тој ба за ради еле мен тар на та непо го да или друг вид на непо го ди на дел од те ри то ри ја та на РМ. Од лу ка та се об ја ву ва во "Служ бен вес ник на РМ". Со оваа од лу ка се ут врду ва по стое ње на вон ред на или криз на сос тој ба на оп ре де ле но под рач је и се ут врду ва вре мет ра е ње то на криз на та сос тојба. Во За ко нот за ра бот ни те од но си се ко рис тат по ве ќе тер ми ни за вак ви те сос тој би ка ко на пример: слу чаи на ви ша си ла или слу чаи на при род на или дру га нес реќа,за раз ли ка од ОКД П СОС кој го ко рис ти са мо тер ми нот еле мен тар ни непо годи. ШТЕ ТА КАЈ РА БОТ НИ КОТ Ко га по ра ди еле мен тар на непо го да ра бот ни кот прет рпи ште та има пра во на: - пла те ни де но ви на от сус тво од ра бота, - на до мест во слу чај на по теш ки по след ици од елемен тар ни непо годи. Пла те ни те де но ви на от сус тво од ра бо та се за должи тел ни за ра бо то да ва чот, до де ка на до мес то кот не е, од нос но да де на му е мож ност на ра бо то да ва чот сам да од лу чи да ли ќе го ис пла ти или не. Пла те ни де нови Пла те ни те де но ви за еле мен тар на непо года, Зако нот за ра бот ни те од но си ги уре ду ва ка ко пла тен од мор и упа ту ва бро јот на де но ви те да се уре ди со ко лек ти вен до го вор. Со Спо год бата за из ме ну ва ње и до пол ну ва ње на ОКД П СОС по ме ѓу Со ју зот на син ди ка ти на РМ и Ор га ни за ци ја та на ра бо то да ва чи на РМ об ја ве на во "Служ бен вес ник на РМ", број 150 од годи на се зго ле ми бро јот на де но ви од по стоеч ки те до 3 де на на до 7 дена. Со до пол ну ва ње то ОКД П СОС му да ва мож ност на ра бо то да ва чот да му одо бри и по го лем број на слобод ни де но ви на ра бот ни кот кој жи вее во под рач ја та по го де ни од вре мен ски те или еле мен тар ни те непогоди, но во пе ри о дот за кој е прог ла се на вон ред на та или криз на та сос тој ба. REPREZENT SEPTEMVRI 9/

36 Работни односи Овие де но ви ра бот ни ци те ги ко рис тат без ог лед на ба ра ње то на про це сот на ра бота, од нос но ра бо то дава чот мо ра да ги одо бри. Со Оп шти от ко лек ти вен до го вор за јав ни от сек тор на РМ ("Служ бен вес ник на РМ", број 10/08 и 85/09), не е пред ви де но от сус тво по ра ди еле мен тар ни непо годи. На до мест во слу чај на по теш ки по след ици од еле мен тар ни непо годи ОКД П СОС пред ви ду ва де ка ра бо то да ва чот мо же на ра бот ни кот да му ис пла ти на до мес ток во слу чај на по теш ки по след ици од еле мен тар ни непо годи, нај малку во ви си на та на ед на ос но вица. Ви си на та на на до мес то кот е про сеч на та ме сечна не то пла та по ра бот ник во РМ ис пла те на во по след ни те 3 ме сеци. На овој из нос не се пла ќа пер со на лен да нок на до ход и овие рас хо ди се да ноч но приз на ти од ас пект на да но кот на до бивка. До кол ку се ис пла ти по го лем из нос од про сеч ната ме сеч на не то пла та по ра бот ник во РМ ис пла те на во по след ни те три ме сеци, на раз ли ка та тре ба да се пресме та пер со на лен да нок со на ма лу ва ње на даноч на та ос но ва за 35% (ка ко по мош сог лас но член 55-а од За ко нот за пер со на лен да нок на до ход). Та ка пресме та ни от бру то из нос, во кој е вклу чен пер со нал ни от да нок е неп риз нат рас ход од ас пект на да но кот на до бивка. ШТЕ ТА КАЈ РА БО ТО ДА ВА ЧОТ Со За ко нот за ра бот ни те од но си се ут врде ни права та и об врските на ра бот ни кот и ра бо то да ва чот ко га по ра ди еле мен тар на непо го да ра бо то да ва чот прет рпел штета. Ра бот ни кот е дол жен за вре ме на са ни ра ње на по след ици те од еле мен тар на непо года: да ра бо ти пре ку пол но то ра бот но вре ме (пре кув реме на ра бота) без ог лед на тоа да ли е вра бо тен со пол но ра бот но вре ме или ра бот но вре ме пок рат ко од пол ното, - да ја вр ши ра бо та та на сво е то ра бот но мес то или дру га ра бо та во вр ска со от стра ну ва ње на по следици те од еле мен тар на та или дру га непо года. Ис ти те овие об врска ра бот ни кот ги има и ко га непо сред но се оче ку ва при род на или дру га не сре ќа. Пре кув ре ме на ра бота До пол ни тел ното ра бо те ње (пре кув ре ме на ра бота) во слу чаи на при род на или дру га не сре ќа ра бот никот е дол жен да ја из вршу ва без ог лед на тоа да ли е вра бо тен со пол но ра бот но вре ме или ра бот но вре ме пок рат ко од пол ното. Во вак ви слу чаи не ма ог ра ни чува ње на вре мет ра е ње то на пре кув ре ме на та ра бо та и таа трае се до де ка е не оп ход но да се спа сат чо веч ки те жи во ти, да се за шти ти здрав је то на лу ѓе то или да се спре чи не по прав ли ва ма те ри јал на ште та. За ко нот за ра бот ни те од но си за вре ме на еле ментар на непо го да пра ви ис клу чо ци и тоа: пред ви ду ва пре кув ре ме на ра бо та за ра бот ни ци кои се вра бо те ни со пок рат ко ра бот но вре ме од полното, за кои во нор мал ни окол нос ти е заб ра не та пре кув ре ме на та ра бота, пред ви ду ва ра бо та но ќе за же ни те во ин дус три ја та и гра деж ниш тво то ко га ра бот ни от про цес е преки нат од ви ша си ла или е пот реб но да се спре чи ште та на су ро ви ни или дру ги ма те ри ја ли за ко ја ра бо та во нор мал ни окол нос ти е пред ви ден ус лов, пред ви ду ва ра бо та но ќе ко ја во нор мал ни окол ности е заб ра нета, за ра бот ник кој се уш те не на пол нил 18 го диш на воз раст под ус лов ра бо то да ва чот да обез бе ди над зор од стра на на пол но ле тен ра бот ник и од мор во на ред ни те 3 дена за малолетникот. Из вршу ва ње на ра бо та ко ја не е пред ви де на во до го во рот за ра бота За ко нот за ра бот ни те од но си пред ви ду ва об вр ска за вр ше ње на дру га ра бо та по ра ди иск лу чи тел ни окол но сти (при род ни и дру ги не сре ќи) ко га ра бо то дава чот мо же вре ме но да го про ме ни ви дот или мес тото на врше ње на ра бо тите, оп ре де ле ни со до го во рот за вра бо ту вање, без сог лас ност на ра бот ни кот, ко га е за гро зен жи во тот и здрав је то на лу ѓе то или имо тот на ра бо то да ва чот во слу чаи на: при род ни или дру ги несре ќи, оче ку ва ње на при род ни или дру ги не сре ќи или дру ги иск лу чи тел ни окол но сти. Вак во то ра бо те ње ќе трае се до де ка тра ат та кви те окол но сти. Из вршу ва ње на ра бо ти кои не се пред ви де ни со дого во рот за ра бо та пред ви ду ва и ОКД П СОС. Со писмен акт на ра бо то да ва чот ра бот ни кот мо же да из вршу ва и дру ги ра бо ти во слу чаи: на еле мен тар ни непо го ди кои се слу чи ле или непос ре дно се за ка ну ва ат и кога е не оп ход но за от стра ну ва ње или спре чу ва ње на по след ици те во слу ча и те на при род на непо го да или дру га нес реќа. Вак ва та ра бо та трае се до де ка тра ат при чи ните, но не по дол го од два ме сеци. Напомена: Ра бот ни кот во си те слу чаи ко га врши дру га ра бо та ко ја не е пред ви де на со до го во рот за вра бо ту вање, има пра во на ед нак ва пла та как ва што при мал на сво е то ра бот но место. 36 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

37 Девизно работење НО ВО УПАТ СТВО ЗА ПЛА ТЕН ПРО МЕТ СО СТРАН СТВО Јасмина РАФАЈЛОВСКА Тран сак ци и те на нап ла ти те на по ба ру ва њата врз ос но ва на из ве зе ни те про из во ди и стоки, из врше ни те ус лу ги и дру ги те по ба ру ва ња од стран ство ка ко и пла ќа ње то на об врските врз ос но ва на уве зе ни те стоки, ус лу ги и дру ги те дол гу ва ња спре ма стран ство, прет ста ву ва ат пла тен про мет со стран ство. Плат ни от про мет со стран ство има од реде ни спе ци фич нос ти и тоа: Нап ла та та и плаќа ња та се вр шат ме ѓу ре зи ден ти од раз лич ни држави, што зна чи од раз ни ва лут но мо не тарни под рачја; Нап ла та та и пла ќа ња та се вр шат пре ку ов лас те ни бан ки за пла тен про мет и кре дит ни од но си со стран ство; Ре а ли зи ра њето на плат ни от про мет со стран ство се врши пре ку из гра ден сис тем на инстру мен ти за плаќање; Плат ни от про мет со стран ство се врши во раз ни на ци о нал ни ва лу ти во сог лас ност со склу че ни те до го во ри ме ѓу де лов ни те пар тне ри ка ко и во сог лас ност со склу че ни те спо год би и аран жма ни ме ѓу држа ви те кои учес тву ва ат во плат ни от про мет; Об врските од до го во ри те по пра ви ло не се лик ви ди ра ат во на ци о нал на ва лута, ту ку во стран ски сред ства за пла ќа ње чи ја ма ни пу ла ци ја во по ве ќе зем ји е ста ве на под по се бен де ви зен ре жим. Од 1 Ок том ври 2016 го ди на во при ме на е но во Упат ство за пла тен про мет со стран ство. Плат ни от про мет со стран ство се врши во сог ласност со сле дни ве про писи: За ко нот за де виз но то ра бо те ње ("Служ бен вес ник на РМ", број 34/ /16); За ко нот за На род на та бан ка на Ре пуб ли ка Маке до ни ја ("Служ бен вес ник на РМ", број 158/10 и 6/16); За ко нот за бан ки те ("Служ бен вес ник на РМ", број 67/ /15); Од лу ка та за на чи нот на врше ње на плат ни от про мет со стран ство ("Служ бен вес ник на РМ", број 42/11, во на та мош ни от текст: Од лу ката); и Упат ство за на чи нот на врше ње на плат ни от про мет со стран ство ("Служ бен вес ник на РМ", број 141/16 и 154/16, во на та мош ни от текст: Упатството). I ПЛА ТЕН ПРО МЕТ СО СТРАН СТВО Сог лас но член 26 од За ко нот за де виз но то ра ботење, плат ни от про мет со стран ство го вр шат бан ки ов лас те ни од На род на та бан ка на Ре пуб ли ка Ма кедо ни ја за врше ње на пла тен про мет со стран ство. За пот ре би те на Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја плат ни от про мет со стран ство го врши На род на та бан ка на Ре пуб ли ка Ма ке до нија. Со Од лу ка та е про пи шан на чи нот на врше ње на плат ни от про мет ме ѓу ре зи ден ти те и не ре зи ден ти те ко га нап ла та та се врши во стран ски пла теж ни средства или во де нари, и пре но си те на стран ски те пла тежни сред ства ме ѓу смет ки на ре зи ден тите, за тран сакции пов рза ни со пла ќа ња и нап ла ти по ме ѓу ре зи ден ти и не ре зи денти, ка ко и пре но си те по ме ѓу не ре зи ден ти во стран ски пла теж ни сред ства или де нари. Под ре зи дент се под раз би раат: - тр гов ски те друш тва, тр гов ци те по е динци и дру ги прав ни ли ца со се диш те во Ре пуб ли ка Ма кедо ни ја и нив ни прет став ниш тва во стран ство, ос вен нив ни под руж ни ци во стран ство; - под руж ни ци на стран ски друш тва за пи ша ни во тр гов ски от ре гис тар во Ре пуб ли ка Ма ке до нија; - фи ли ја ли на стран ски банки; - фи зич ки ли ца кои са мос тој но вр шат деј ност ка ко за ни мање, со по стоја но мес то на жи ве е ње во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја и кои не се тре ти ра ат за тр гов ци спо ред За ко нот за тр гов ски те друш тва; - фи зич ки ли ца со по стоја но мес то на жи ве е ње во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја и ли ца та кои прив ре ме но прес то ју ва ат во стран ство со ва жеч ки до ку мент REPREZENT SEPTEMVRI 9/

38 Девизно работење за прес тој или за ра бота, за вре ме на нив ни от прес тој во стран ство; - фи зич ки ли ца кои прив ре ме но прес то ју ва ат во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја врз ос но ва на ва жеч ка ви за за прес тој - ра бот на ви за во тра е ње од нај мал ку шест ме сеци; - дип ло мат ски, кон зу лар ни и дру ги прет став ништва на Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја во стран ство кои се фи нан си ра ат од Бу џе тот на Ре пуб ли ка Ма кедо нија, ка ко и вра бо те ни те во тие прет став ништва и чле но ви те на нив ни те по тес ни се меј ства. Под не ре зи дент се под раз би раат: - си те дру ги ли ца кои не се де фи ни ра ни ка ко рези дент. Под бан ка се под раз би ра ов лас те на бан ка и фили ја ла на стран ска бан ка ко ја ги ис пол ну ва ус ло ви те за врше ње фи нан сис ка ак тив ност - пла тен про мет со стран ство сог лас но За ко нот за бан ки те и За ко нот за На род на та бан ка на Ре пуб ли ка Ма ке до нија. Под при лив на бан ка се под раз би ра бан ка ко ја што при ма де ви зи на сво ја та те ков на смет ка во стран ство или кај На род на банка, од нос но бан ка ко ја што ја во ди те ков на та смет ка на не ре зи ден тот на то вар на ко ја се из вршу ва пла ќа њето. Под ис плат на бан ка се под раз би ра бан ка ко ја што ги одоб ру ва сред ства та на те ков на та смет ка на ко рис ни кот. Нап ла та та и пла ќа ња та во плат ни от про мет со стран ство се вр шат со во о би ча е ни инстру мен ти на ме ѓу на род ни от пла тен про мет (дознака, ин ка со - доку менти, ак ре ди тив, че ко ви и дру ги инстру мен ти на без го то вин ско пла ќање), ка ко и ефек тив ни стран ски пари. 1 НАП ЛА ТИ ОД СТРАН СТВО За прис тигна ти от при лив врз ос но ва на нап ла та од не ре зи дент, бан ка та е долж на да го из вес ти корис ни кот на нап ла та та нај доц на на ред ни от ден од де нот на при е мот на из вес ту ва ње то за одоб ру ва ње на сред ства во ко рист на сво ја та те ков на смет ка во стран ство или кај На род на та бан ка или во дру га бан ка во зем јата, со пра вил но по пол нет Обра зец Извеш тај за нап ла та од стран ство (во на та мош ни от текст: Обра зец 743), кој е про пи шан со ова упат ство и прет ста ву ва не гов сос та вен дел. Ка ко пра вил но по пол нет об ра зец се сме та об ра зецот во кој се по пол не ти си те за дол жи тел ни ру бри ки од дел I од об ра зе цот 743 сог лас но со из веш та јот од стран ска та бан ка или на ло гот на не ре зи ден тот, ка ко и ру бри ка та број 7 за ос но вот до кол ку бан ка та рас пола га со ин фор ма ци ја за ви дот на тран сак ци јата, или со од вет ни от ос нов за кој бан ка та сог лас но со ова упат ство е за дол же на да го по полни. Ко рис ни кот на нап ла та та и ги дос та ву ва на бан ка та си те пот реб ни по да то ци за одоб ру ва ње на сред ства та на не го ва та те ков на смет ка во стран ска ва лута, од носно и го дос та ву ва до пол не ти от Обра зец 743 во де лот II во рок од пет ра бот ни де на од де нот на при е мот на из вес ту ва ње то од бан ката. Ко рис ни кот на нап ла тата, во при лог на до пол не тиот Об ра зец 743, на бан ка та и дос та ву ва и со од ве тен до ку мент за сле дни ве тран сак ции: - нап ла та на ди ви ден ди и дру ги до бив ки од вло жу ва ње на ре зи дент во стран ство, ка ко и пов ле ку ва ње влог (ди рек тни ин вес ти ции): до каз за из вршен упис во ре гис та рот на ди рек тни ин вес ти ции при Цен трал ниот ре гис тар на Ре пуб ли ка Ма ке до нија; - нап ла та врз ос но ва на про даж ба на нед виж нос ти во стран ство во соп стве ност на ре зи дент, ка ко и нап ла та на до ход од нед виж носта: до каз за из вршен упис во ре гис та рот на нед виж нос ти на ре зи ден ти во стран ство при Цен трални от ре гис тар на Ре пуб ли ка Ма ке до нија; - нап ла та врз ос но ва на из да ва ње и во ве ду ва ње до машни хар тии од вред ност во стран ство: до каз за из врше на при ја ва до Ко ми си ја та за хар тии од вред ност; - нап ла та на глав ни на и ка ма та по одоб ре ни кре ди ти на не ре зи ден ти кои сог лас но со Од лу ка та за на чи нот и ус ло ви те за еви ден ти ра ње и под не су ва ње из веш таи за склу че ни те кре дит ни ра боти", се пред мет на по е- ди неч но из вес ту вање: из вес ту ва ње за еви ден ти ра на кре дит на ра бо та во На род на та банка; - пре нос на сред ства од смет ка на ре зи дент во стран ска бан ка на не го ва та смет ка во до маш на банка: до ку мент сог лас но со Од лу ка та за на чи нот и ус ло ви те под кои ре зи ден ти те кои не се ов лас те ни бан ки мо жат да отво ра ат и да има ат смет ки во стран ство"; - нап ла та врз ос но ва на про даж ба на хар тии од вредност, во слу чај на пов рзу ва ње и спо ју ва ње на Ма ке донска та бер за за хар тии од вред ност со дру ги стран ски бер зи (порт фо лио-ин вес ти ции): до го вор со СЕЕ линк" ДОО Скопје, ка ко и еден од сле дни ве че ти ри до кумен ти - из вод од смет ка за соп стве ност на хар тии од вред ност из да ден од со од вет ни от стран ски депо зи тар, или из веш тај за про даж ба на хар тии од вред ност изда ден од ов лас тен учес ник на стран ска та берза, или 38 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

39 Девизно работење до го вор за чу ва ње хар тии од вред ност (ста ра тел ски ус луги) склу чен ме ѓу ре зи дент и до маш на банка/брокер ска куќа, или до го вор за уп ра ву ва ње со порт фо лио (сред ства) склу чен ме ѓу ре зи ден тот и банка/бро кер ска куќа/друш тво за уп ра ву ва ње со ин вес ти цис ки фон дови; - нап ла та врз ос но ва на ди ви денди, ка ма ти и дру ги при носи од хар тии од вред ност, при вло жу ва ња на ре зи ден ти во слу чај на пов рзу ва ње и спо ју ва ње на Ма ке дон ска та бер за за хар тии од вред ност со дру ги стран ски бер зи (порт фо лио-ин вес ти ции): из вод од смет ка за хар тии од вред ност из да ден од со од ве тен стран ски депо зи тар или из вес ту вање/до ку мент за ис пла те на ди ви денда, ка ма та или дру ги при но си од хар тии од вред ност. Ако ко рис ни кот на нап ла та та и да де на лог на исплат на та бан ка за пре нос на сред ства та на не го ва та те ков на смет ка во стран ска ва лу та во дру га банка, бан ка та ја одоб ру ва те ков на та смет ка на дру га та бан ка со Об ра зе цот 746 нај доц на на ред ни от ден од де нот на при е мот на на ло гот, на на чи нот опи шан во при мерот бр. 3 од при ло гот бр. 8 Тран сак ции во де ви зи со по сре дство на две до маш ни банки". На по мена: Ако ко рис ни кот на нап ла та та во ут врдени от рок не и ги дос тави на бан ка та си те пот реб ни по да то ци и со од вет на до ку мен та ција, бан ка та не смее да му овоз мо жи на ко рис ни кот на нап ла та та рас по лага ње со при ли вот на сред ства. Нап ла та та од не ре зи дент, бан ка та мо же ди рек тно да ја одо бри на те ков на та смет ка на ко рис ни кот на нап лата, до кол ку рас по ла га со прет ход на писме на ин фор ма ци ја до би е на од ко рис ни кот за: ви дот на тран сак ци јата, бро јот на те ков на та смет ка на ко ја тре ба да се одо бри нап ла та та и со од ве тен до ку мент ако е пред ви ден. Во тој слу чај, бан ка та го по пол ну ва Об ра зе цот 743 во де ло ви те I и II. 2 ПЛА ЌА ЊЕ ВО СТРАН СТВО За пла ќа ње во стран ство или во ко рист на те ковна та смет ка на не ре зи дент во зем јата, на ло го да ва чот - ре зи дент и под не су ва на бан ката: - Oбра зец: Oбра зец На лог за из вршу ва ње на дозна ка во стран ство/ис пла та по ак ре ди тив (во на та мош ни от текст: Oбра зец 1450); или Oбра зец На лог за от во ра ње ак ре ди тив (во на тамош ни от текст: Oбра зец 1451). На ло го да ва чот со Oбра зе цот 1450 на бан ка та и дос та ву ва до ку мент врз ос но ва на кој мо же да се утврди ос но вот и об врската за пла ќа ње и тоа: - за пла ќа ња по те ков ни тран сак ции: ЕЦД за уве зе ни стоки, склу чен до го вор, фак тура, про фак ту ра или друг до ку мент со од ве тен за кон крет на та ра бота; - за пла ќа ње на ди ви ден ди и дру ги до бив ки од вло жу вање на не ре зи дент во Ре пуб ли ка Ма ке до нија, ка ко и за пре нос на ос та то кот од лик ви да цис ка та маса: до каз за из вршен упис во ре гис та рот на ди рек тни ин вес ти ции при Цен трал ни от ре гис тар на Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја ако вло жу ва ње то има трет ман на ди рек тна ин вести ција, до каз за соп стве нос та на ак ци и те од нос но уде ли те и од лу ка од над ле жен ор ган на друш тво то за рас пре дел ба и ис пла та на до бив ката, суд ско ре ше ние за лик ви да ци ја или из вод од Цен трал ни от ре гис тар на Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја за те ков на та сос тој ба и до каз од над ле жен ор ган де ка се на ми ре ни за кон ски про пиша ни те об врски врз ос но ва на да но ци и при до не си кон држа ва та за со од вет на та ка пи тал на тран сак ција; - за пов ле ку ва ње ка пи тал на не ре зи дент од про даж ба на ак ции во до маш но друш тво на ре зи дент: до каз за из вршен упис во ре гис та рот на ди рек тни ин вес ти ции при Цен тра лен ре гис тар на Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја ако вло жу ва ње то има трет ман на ди рек тна ин вес ти ција; за пов ле ку ва ње ка пи тал на не ре зи дент од про даж ба на уде ли во до маш но друш тво на ре зи дент: до го вор за про дажба, и до каз за из вршен упис во ре гис та рот на ди рек тни ин вес ти ции при Цен трал ни от ре гис тар на Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја ако вло жу ва ње то има трет ман на ди рек тна ин вес ти ција; - за вло жу ва ње од стра на на ре зи дент во ак ции и уде ли на стран ски друш тва, ка ко и дру ги об ли ци на зго ле му ва ње на ка пи та лот во стран ско то друш тво, со што ре зи ден тот се стек ну ва со учес тво над 10% од ка пи та лот на стран ско то друш тво: до го вор за вло жува ње ако друш тво то се ос но ва со ме шо вит ка пи тал или акт за ос но ва ње на друш тво то ако се ос но ва во це лос на соп стве ност на ре зи ден тот, пот врде ни од но тар или из веш тај за склу че на тран сак ци ја од бро кер ска та ку ќа сог лас но со член 17 од За ко нот за де виз но ра бо тење; - за пла ќа ње врз ос но ва на ку пе ни стран ски соп ственич ки и долж нич ки хар тии од вред ност од стра на на ре зи денти, кои се тр гу ва ат на стран ски те па зари, портфо лио-ин вес ти ции, сог лас но со член 14 од За ко нот за де виз но ра бо тење: из веш тај за склу че на тран сак ци ја од бро кер ска та куќа; за пла ќа ње врз ос но ва на ку пува ње на нед виж нос ти во стран ство, сог лас но со член 11 од За ко нот за де виз но ра бо тење: до го вор или друг до ку мент со кој се стек ну ва нед виж носта; REPREZENT SEPTEMVRI 9/

40 Девизно работење - за пла ќа ње врз ос но ва на ку пу ва ње нед виж ност во Репуб ли ка Ма ке до ни ја ко ја ја по се ду вал не ре зи дент, ка ко и за пла ќа ње на до ход од нед виж нос та во соп стве ност на не ре зи дент: до каз за из вршен упис во ре гис та рот на нед виж нос ти на не ре зи ден ти во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја при Цен трал ни от ре гис тар на Ре пуб ли ка Ма ке до нија; - за пла ќа ње на глав ни на и ка ма та по зе ме ни кре ди ти од не ре зи ден ти ко иш то сог лас но со Од лу ка та за на чи нот и ус ло ви те за еви ден ти ра ње и под не су ва ње из веш таи за склу че ни те кре дит ни ра боти" се пред мет на по е- ди неч но из вес ту вање: из вес ту ва ње за еви ден ти ра на кре дит на ра бо та во На род на та банка; а за ос та на ти те кре дит ни ра боти: до го вор со не ре зи ден тот; - за ед нос тра ни лич ни тран сфе ри на сред ства над 2500 ЕУР: за пла ќа ње врз ос но ва на се меј ни за еми, по да роци и ми раз - до го вор за ве рен на но тар; за пла ќа ње врз ос но ва на нас лед ство - суд ска или из вршна ис права; за пла ќа ње врз ос но ва на за веш та ни ја - за веш та ен теста мент за ве рен од над ле жен суд и пра ви ла (ста тут) за ко рис те ње на за веш та ни ето; за пла ќа ње врз ос но ва на на ми ру ва ње дол го ви на до се ле ник кон ма тич на та земја - до ку мент за не на ми рен долг из да ден од ма тич на та земја; за пла ќа ње врз ос но ва на пре нос на сред ства на исе ле ник во стран ство -исе ле нич ка виза; за пла ќа ње врз ос но ва на до бив ки од иг ри на сре ќа (во ко рист на ли ца кои не се ре зи денти) - ли ценца за при ре ду вање иг ри на сре ќа во ка зино, из да де на од Вла да та на Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја и днев на пресмет ка во ко ја се при ка жа ни си те об врски за пла ќа ње кон учес ни ци те во иг ри те и сос тој ба та на при хо ди те од иг ри те на среќа, пот врде на од од го вор но то ли це на друш твото; - за пре нос на сред ства од смет ка на ре зи дент кај домаш на бан ка на не го ва та смет ка кај стран ска банка: до ку мент сог лас но со Од лу ка та за на чи нот и ус ло ви те под кои ре зи ден ти те кои не се ов лас те ни бан ки мо жат да от во ра ат и да има ат смет ки во стран ство"; - за пла ќа ње по ос нов на из вршна ис права: из вршна та ис права; во слу чај на при сил но пла ќа ње по ис ти от ос нов: на лог за из вршу ва ње од ов лас тен из врши тел и из вршна та ис права. Кај пла ќа ња та за ка пи тал ни тран сак ции врз ос но ва на из вршна ис пра ва и при сил но пла ќа ње врз ос но ва на из вршна ис пра ва се дос та ву ва и до каз од над ле жен ор ган де ка се на ми ре ни за кон ски про пи ша ни те об врски врз ос но ва на да но ци и при доне си кон држа вата, ако за ос нов на та ра бо та за ко ја нас та на ла об врската за пла ќа ње е пред ви де но прило жу ва ње на та ков до каз; - за вло жу ва ње во хар тии од вред ност на стран ски берзи со кои Ма ке дон ска та бер за за хар тии од вред ност склу чи ла до го вор за пов рзу ва ње и спо ју ва ње (порт фолио-ин вес ти ции): до го вор со СЕЕ линк" ДОО Скопје. По ис клу чок, об врската за дос та ву ва ње до ку мент врз ос но ва на кој мо же да се ут врдат ос но вот и обврската за пла ќа ње во стран ство не се од не су ва за ко рис ник на тех но лош ка та ин дус трис ка раз вој на зо на ос но ва на сог лас но со за кон, кој што ќе и дос та ву ва на бан ка та спи сок на ли ца на кои ќе им ги врши пла ќа ња та во стран ство, нај мал ку ед наш во те кот на 12 ме сеци. За пла ќа ње на не ре зи дент, бан ка та мо же на писмено ба ра ње на на ло го да ва чот - ре зи дент во не го во име да из гот ви об ра зец 1450 до кол ку рас по ла га со: потреб ни те ин фор ма ции за не гово, со од ве тен до ку мент пред ви ден во точ ка та 41 од ова упат ство и обез бе де но пок ри тие, до би е ни од на ло го да ва чот. II ОБ РАС ЦИ И СПЕ ЦИ ФИ КА ЦИИ Со Упат ство то е про пи ша на сод ржи на та и фор ма та на об рас ци те кои бан ки те и кли ен ти те ги ко рис тат при врше ње на плат ни от про мет со стран ство. Но ви те об рас ци са мо се пот пи шу ва ат од ов лас те но ли це и не се ста ва пе чат. Спо ред Упат ство то про пи ша ни се сле дни ве обрасци: Обра зец Из веш тај за нап ла та од стран ство; Обра зец Оп шт де ви зен на лог; Обра зец На лог за из вршу ва ње на дозна ка во стран ство Из веш тај за ис пла та по ак ре ди тив; Обра зец На лог за от во ра ње на ак ре ди тив; Из веш тај ИСП - Из веш тај за сос тој ба та и про ме тот; Спе ци фи ка ци ја 53 - Спе ци фи ка ци ја на от ку пени ефек тив ни стран ски па ри и по ло же ни на де виз ни смет ки (при лив); Спе ци фи ка ци ја 54 - Спе ци фи ка ци ја на про да дени ефек тив ни стран ски па ри и ис пла те ни од де виз ни смет ки (од лив); Спе ци фи ка ци ја 55 - Спе ци фи ка ци ја на от ку пе ни стран ски че ко ви и одоб ре ни во ко рист на де виз ни сметки; Спе ци фи ка ци ја 56 - Спе ци фи ка ци ја за про мет на сметка. На по мена: Во елек трон ски от Р-Ре гис тар од 2016 го ди на во ДЕЛ IV да де ни се ши ф ри те кои се ко рис тат при по пол ну ва ње на об рас ци те за плат ни от про мет 40 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

41 Девизно работење со стран ство (ши ф ри на тран сак ции, ши ф ри на земји, ши ф ри на ме ѓу на род ни ор га ни за ции, ши ф ри на валути, ши ф ри на инстру мент на пла ќање, ши ф ри на на ло го да вач/ко рис ник). Во про дол же ние да де ни се упат ства за по пол ну вање и прак тич ни при ме ри на по пол не ти и тоа: Обра зец за нап ла та од стран ство (Обра зец 743); Обра зец за пла ќа ње во стран ство (Обра зец 1450, 1451); и Обра зец за пре нос на де ви зи од ед на во дру га бан ка (Обра зец 746). Обрас ци за нап ла та од стран ство 1 ПО ПОЛ НУ ВА ЊЕ НА ОБ РА ЗЕ ЦОТ ИЗ ВЕШ ТАЈ ЗА НАП ЛА ТА ВО СТРАН СТВО (ВС 60) Во ру бри ки те на овој об ра зец се вне су ва ат следни ве по да тоци: Пр ви от дел го по пол ну ва бан ка та (ру бри ки те од 1 до 14). 1 - На зив, ад реса, ма ти чен број на бан ка та ко ја ја при ма т.е. ја об ра бо ту ва нап ла тата; 2 - На зив, ад реса, број на те ков на сметка/ибан и ма ти чен број на ко рис ни кот на нап ла тата. До кол ку ко рис ни кот на нап ла та та е до маш но фи зич ко лице, бан ка та ја впи шу ва ши фра та за до маш ни фи зич ки ли ца Ако ко рис ни кот на нап ла та та е не рези дент, бан ка та ја впи шу ва ши фра та за стран ско ли це 9000ХХХ (ХХХ - зем ја на не ре зи ден тот од ши фрар никот на зем ји кој е сос та вен дел на Упат ството). Ако корис ни кот на нап ла та та е са мос тоен врши тел на деј ност кој не до бил нап ла та ка ко фи зич ко лице, бан ка та го впи шу ва не го ви от ма ти чен број од де лов ни от ре гис тар. Во по ле то на дес на та стра на под бро јот 60 се вне су ва ед но ци фре на та оз на ка на инстру мен тот на пла ќа ње од ши фрар ни кот на инстру мен ти на пла ќање; 3 - Бро јот под кој на ло гот е за ве ден во ре гис та рот на бан ката; 4 - На зив на стран ска та бан ка - во прво то осен ча но по ле се впи шу ва ши фра та на зем ја та од ши фрар ни кот на земји, а во вто ро то осен ча но по ле СВИ ФТ оз на ка та на стран ска та банка. 5 - На зив и ад ре са на не ре зи дент - на ло го да вач и во осен ча но то по ле ши фра та на зем ја та на не ре зи ден тот не за вис но од зем ја та од ко ја е прис тигната нап ла тата, или ши фра та на ме ѓу на род на та ор га ни за ција; 6 - На зив на стран ска та ко рес по ден тна банка, а во осен ча но то по ле СВИ ФТ оз на ка та на стран ска та банка (се по пол ну ва са мо во слу чај на ра бо те ње пре ку СВИФТ); 7 - Опис на нап ла та та од на ло гот на стран ска та бан ка (СВИ ФТ по рака), а во осен ча но то по ле ши фра та на ос но ва та од ши фрар ни кот на ос нови; 8 - Во прво то и вто ро то осен ча но поле: ши фра и скра тен на зив на ва лу та та од ши фрар ни кот на валути; во тре то то осен ча но по ле из нос во ва лу та со две де ци мал ни места; а во чет врто то по ле да тум на кој е одоб рен при ли вот на смет ка та на бан ка та во стран ство или за дол же на смет ка та на не ре зи ден тот кај бан ката; 9 - Из нос во стран ска ва лу та на бан кар ска про ви зија и тро шоци, кои се од би е ни во стран ство, ако е тоа на ве де но во на ло гот на стран ска та банка; По да то ци за кни же ње на за дол жу ва ња та и одоб ру ва ња та во бан ката; 12 - На зив и ма ти чен број на ис плат на та бан ка во слу чај на ло гот да го по пол ну ва при лив на та бан ка или на зив и ма ти чен број на при лив на та бан ка за на ло гот по пол нет од ис плат на та банка; 13 - Из нос во де на ри на пресме та ни от на до мест за ус лу га кој бан ка та го нап ла ту ва од ко рис ни кот на нап ла тата; 14 - Место, да тум на об ра бот ка на нап ла та та и завер ка на бан ката. Вто ри от дел го по пол ну ва ко рис ни кот на напла та та и ѝ го вра ќа на бан ка та за ра ди на та мош на об ра бот ка на на ло гот При по пол ну ва ње то на оваа ру бри ка ко рис никот на нап ла та та по а ѓа од вкуп но то по ба ру ва ње кое го зат во ра со нап ла тата. Во прва та ко ло на се вне су ва ши фра та на ос но ва та од ши фрар ни кот на ос нови, во вто ра та ко ло на бро јот на до ку мен тот (кре дит на регис тра ција, број на до го вор итн.), во тре та та опис на тран сак ци ја та ка ко ос но ва за нап ла та на ко ја нас та нало по ба ру ва ње то од стран ство и во чет врта та ко лона, из но сот на по ба ру ва ње то во ва лута. Ако ко рис ни кот нап ла ту ва по ба ру ва ње по по ве ќе ос но ви ги спе ци фи ци ра по е ди неч но си те ос но ви во врска со кои нас та на ло тоа по ба ру ва ње (при мер: кама та и глав нина; сто ка и ус луга). Ако нап ла та та е по ма ла од по ба ру ва њето, се внесу ва вкуп ни от из нос на по ба ру ва ње то и из но сот за кој е на ма ле но тоа по ба ру ва ње (при мер: фак тур на та вредност на ца рин ски от до ку мент и до би е но то за дол же ние од не ре зи ден тот со кое е на ма ле но по ба ру ва њето). REPREZENT SEPTEMVRI 9/

42 Девизно работење Из но сот на на ма ле но то по ба ру ва ње се вне су ва со не га ти вен пред з нак. Вкуп ни от из нос на нап ла та та во де лот II, мо ра да е иден ти чен со из но сот во ва лу та од дел I ру бри ка та 8. До кол ку ко рис ни кот на нап ла та та не ја по полнил ко ло на та за ши фра на ос но вот, ши ф ри ра ње то го врши бан ка та до пол ни тел но сог лас но опи сот на тран сак ци јата Во прво то по ле се вне су ва СВИ ФТ - оз на ка та на бан ка та во која, по на лог на ко рис ни кот на нап латата, се одоб ру ва ат сред ства та на не го ва та сметка. Во вто ро то поле, бро јот на те ков на та сметка/ ИБАН на ко рис ни кот на нап ла та та на ко ја се одоб рува ат сред ствата. Ако при ли вот се одоб ру ва на по ве ќе те ков ни сметки/ибан, во по ле то на ме не то за бро јот на сметка та се за пи шу ва "по спе ци фи ка ција", ко ја што се при ло жу ва во при лог на на ло гот Место, да тум и за вер ка од стра на на ко рис никот на нап ла тата. Во про дол же ние да ден е при мер на сос та вен Oбра зец 743: Образец REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

43 Девизно работење На ло зи за пла ќа ње во стран ство 2. ПО ПОЛ НУ ВА ЊЕ НА ОБ РА ЗЕЦ НА ЛОГ ЗА ИЗ ВРШУ ВА ЊЕ НА ДОЗНА КА ВО СТРАН СТВО (ВС 70) Пр ви от дел од об ра зе цот го по пол ну ва на ло го дава чот (ру бри ки те од 1 до 9 ос вен ру бри ка 3), втори от дел го по пол ну ва бан ка та (ру бри ки те од 10 до 15). Ако пла ќа ње то во стран ство се врши по на лог на до маш но фи зич ко ли це или не ре зи дент, Обра зе цот 1450 во це лост го по пол ну ва бан ката. Во ру бри ки те на овој об ра зец се вне су ва ат следни ве по да тоци: 1 - На зив, ад реса, број на те ков на та смет ка / ИБАН и ма ти чен број на под но си те лот на на ло гот (на ло го давач). Се впи шу ва бро јот на те ков на та смет ка / ИБАН на на ло го да ва чот кај бан ката. До кол ку на ло го да ва чот е до маш но фи зич ко лице, бан ка та ја впи шу ва ши фра та за до маш ни фи зич ки ли ца Ако на ло го да вач е не ре зи дент, бан ка та ја впи шу ва ши фра та за странско ли це 9000ХХХ (ХХХ - зем ја на не ре зи ден тот од ши фрар ни кот на зем ји кој што е сос та вен дел на ова упат ство). Ако на ло го да ва чот е са мос тоен врши тел на деј ност кој што не врши пла ќа ње ка ко фи зич ко лице, се впи шу ва не го ви от ма ти чен број од де лов ни от регис тар; 2 - На зив, ад ре са и ма ти чен број на бан ка та ко јаш то го врши пла ќа њето. Во по ле то на дес на та страна, под бро јот 70 се впи шу ва ед но ци фре на та оз на ка на инстру мен тот на пла ќа ње од ши фрар ни кот на инструмен ти на пла ќање; 3 - Број под кој е за ве ден на ло гот во ре гис та рот на бан ката; 4 - На зив, ад ре са и бро јот на сметка/ибан на не рези ден тот во чи ја ко рист тре ба да се из врши пла ќа њето, а во осен ча но то по ле се впи шу ва ши фра та на зем ја та на не ре зи ден тот од ши фрар ни кот на земји, не за вис но од тоа пре ку ко ја зем ја се врши пла ќа њето, или шифра та на ме ѓу на род на та ор га ни за ција; 5 - На зив и ад ре са на бан ка та на не ре зи ден тот, во прво то осен ча но по ле се впи шу ва ши фра та на зем ја та од ши фрар ни кот на земји, а во вто ро то осен ча но по ле СВИФТ-оз на ка та на бан ката. Ад ре са та на бан ка та на не ре зи ден тот се по пол ну ва са мо во слу чај ко га банка та не ма СВИФТ-оз нака; 6 - Во прво то и вто ро то осен ча но поле: ши фра и скра тен на зив на ва лу та та од ши фрар ни кот на валути; во тре то то осен ча но поле: из но сот во ва лу та во кој тре ба да се плати, со две де ци мал ни мес та и во чет врто то осен ча но поле: да ту мот на кој е из вршено пла ќа ње то од смет ка та на бан ка та во стран ство, од нос но од смет ка та на не ре зи ден тот кај бан ката. Да ту мот го по пол ну ва на ло го да ва чот, ако са ка пла ќање то да би де из врше но на точ но оп ре де лен да тум, во спро тив но ова по ле го по пол ну ва бан ката; 7 - При по пол ну ва ње на оваа ру брика, на ло го дава чот по а ѓа од вкуп на та об врска ко јаш то ја плаќа. Во прва та ко ло на се вне су ва ши фра та на ос но вот од шифрар ни кот на ос нови, во вто ра та ко ло на - бро јот на до ку мен тот (кре дит на при јава, одоб ре ние од На род ната бан ка итн.), во тре та та - опис на тран сак ци ја та врз ос но ва на ко ја нас та на ла об врската кон стран ство и во чет врта та ко ло на - из но сот на об врската во ва лута. Ако на ло го да ва чот пла ќа об врска за по ве ќе основи, ги спе ци фи ци ра по е ди неч но си те ос но ви за кои нас та на ла об врската (на при мер: ка ма та и глав нина; сто ка и ус луга). Ако пла ќа ње то е по ма ло од об врската, се впи шу ва вкуп ни от из нос на об врската и из но сот за кој е на мале на таа об врска (при мер: фак тур на та вред ност на ца рин ски от до ку мент и до би е но то одоб ре ние од не рези ден тот со кое е на ма ле на об врската). Из но сот на нама ле на та об врска се вне су ва со не га ти вен пред з нак. Вкуп ни от из нос за пла ќа ње мо ра да е иден ти чен со из но сот во ва лу та од ру бри ка 7. До кол ку на ло го да ва чот не ја по пол ни ко ло на та "ши фра на ос нов", ши ф ри ра ње то го врши бан ка та до пол ни тел но сог лас но со опи сот на тран сак ци јата. 8 - Се на ве ду ва на чиј то вар ќе се засме та ат трошо ци те на бан ки те за из вршу ва ње на пла ќа њето; 9 - Место, да тум и за вер ка од стра на на на ло года ва чот; 10 - Се вне су ва мес то то и да ту мот ко га бан ка та го при фа ти ла на ло гот за из вршу вање, ка ко и за вер ка од стра на на бан ката; По да то ци за кни же ње на за дол жу ва ње то и одоб ру ва ње то на бан ката; 13 - Во оваа ру бри ка бан ка та вне су ва по да то ци за смет ка та (смет ките) од ко ја се обез бе ду ва ат средства та за пок ри ти е то за из вршу ва ње на пла ќа ње то во стран ство (на при мер: пок ри тие од смет ка та 7000, 7001, 7053, 702, 80, 50, 51, 52...); 14 - За бе лешка, мес то и да тум на об ра бот ка на пла ќа ње то и за вер ка од стра на на бан ката. REPREZENT SEPTEMVRI 9/

44 Девизно работење 3 ПО ПОЛ НУ ВА ЊЕ НА ОБ РА ЗЕЦ НА ЛОГ ЗА ОТ ВО РА ЊЕ АК РЕ ДИ ТИВ (ВС 71) На ло гот за от во ра ње на ак ре ди тив го из гот ву ва на ло го да ва чот и тој се сос тои од две стра ници. Прва стра ни ца На род на та бан ка не ја про пи шу ва сод ржи на та и фор ма та на Обра зе цот На лог за от во ра ње на ак ре ди тив (прва стра ница), ко јаш то се од не сува на ак ре ди тив ни те ус лови. Фор ма та и сод ржина та на прва та стра ни ца на об ра зе цот 1451 ја из ра бо ту ва бан ка та сог лас но со соп стве ни те пот ре би и неа ја об ја ву ва и ја пра ви дос тап на за сво и те кли енти. Вто ра стра ни ца (ВС 71) Вто ра та стра на се од не су ва на по да то ци те од дого во рот со не ре зи ден тот и се по пол ну ва на иден ти чен на чин ка ко на ло гот 1450 при из вршу ва ње дозна ка во стран ство, со ис клу чок на ру бри ките: 2 - Во по ле то, под оз на ка та на об ра зе цот се впи шува ши фра та на инстру мен тот на пла ќа ње "5"; 3 - Број на от во ре ни от нос тро-ак ре ди тив од ре гиста рот на от во ре ни ак ре ди тиви; По да то ци за кни же ње на за дол жу ва ње то и одоб ру ва ње то на бан ката, ако со на ло гот за отво ра ње ак ре ди тив ед нов ре ме но се обез бе ду ва и пок ри тие; 11 - Прос то рот во оваа ру бри ка го ко рис ти бан ка та за вне су ва ње по да то ци за пок ри ти е то за от во ре ни от ак ре ди тив сог лас но со до го во рот со на ло го да ва чот: да тум на кој и смет ка од ко ја се обез бе ду ва пок рити е то (на при мер: пок ри тие на смет ка та 7000, 7001, 7053, 702, 80, 50, 51, 52...). Овој да тум не мо же да би де по доц на од да ту мот на пла ќа ње врз ос но ва на от во ре ни от ак ре ди тив Мес то и да тум ко га бан ка та го при фа ти ла на ло гот за из вршу вање, ка ко и за вер ка од стра на на бан ката. 4 ОБ РА ЗЕЦ НА ЛОГ ЗА ИЗ ВРШУ ВА ЊЕ НА ДОЗНА КИ ВО СТРАН СТВО, ИЗ ВЕШ ТАЈ ЗА ИС ПЛА ТА ПО АК РЕ ДИ ТИВ (ВС 70) Из веш та јот за ис пла та на ак ре ди ти вот - Обра зец 1450 го по пол ну ва бан ка та со ис ти те по да то ци од обра зе цот 1451 (вто ра стра на). Во про дол же ние се да де ни при ме ри на сос та ве ни об рас ци и тоа На лог за из вршу ва ње на дозна ка во стран ство и Из веш тај за ис пла та по ак ре ди тив и На лог за от во ра ње на ак ре ди тив: ^lenka na HLB International Следете не: 44 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

45 Девизно работење Образец 1450 REPREZENT SEPTEMVRI 9/

46 Девизно работење Образец REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

47 Девизно работење 5 ПО ПОЛ НУ ВА ЊЕ НА ОБ РА ЗЕЦ ОП ШТ ДЕ ВИ ЗЕН НА ЛОГ (ВС 66/77) Ако со Упат ство то не е по и на ку пред ви дено, Образе цот 746 се ко рис ти за кни же ње на пре но сот на де ви зи од ед на на дру га де виз на смет ка во ме ѓу себни те од но си на бан ките, а мо же да се ко рис ти и ка ко ин те рен на лог во бан ката. Во ру бри ки те на овој об ра зец се вне су ва ат следни ве по да тоци: 1 - При из вес ту ва ње до На род на та бан ка за сос тојба та и про ме тот на од ре де на из веш тај на сметка, ВС 66 се упот ре бу ва за кни же ње на то вар (про мет должи), а ВС 77 за кни же ње во ко рист (про мет по ба рува). 2 - На зив, ад ре са и ма ти чен број на бан ка та ко јаш то го из да ва на ло гот на овој об ра зец; 3 - На зив, ад ре са и ма ти чен број на бан ка та до ко ја се упа ту ва на ло гот; 4 - Бро јот под кој е на ло гот за ве ден во ре гис та рот на бан ката; 5 - Да ту мот на кој е одоб рена, од нос но за дол же на смет ка та на бан ката, во за вис ност од ви дот на ра бота та за ко ја се ко рис ти на ло гот на овој об ра зец; Овие ру бри ки се ко рис тат за кни же ње во бан ки те во за вис ност од ви дот на ра бо ти те за кои се ко рис ти овој об ра зец. Ако сог лас но со Упат ството, се врши пре нос на сред ства по ме ѓу смет ки те на кли енти те кај ис та или дру га банка, во ко ло на та бр. 1 се на ве ду ва ма тич ни от број на кли ен тот Го ко рис ти бан ка та за свои пот реби; 11 - За бе лешка, мес то и да тум на об ра бот ка и завер ка од стра на на бан ката. Во про дол же ние е да ден при мер на сос та вен Обра зец 746: Образец 746 REPREZENT SEPTEMVRI 9/

48 Девизно работење 6 ИЗ ВЕШ ТАЈ ИСП - ИЗ ВЕШ ТАЈ ЗА СОС ТОЈ БА ТА И ПРО МЕ ТОТ (ВС 00) Бан ка та го из гот ву ва овој из веш тај за смет ки те од прило гот 3 од Упат ството, при што из но си те во из веш та јот ги вне су ва со две де ци мал ни места. Во нас ло вот на овој из веш тај се на ве ду ва да ту мот за кој се из вес тува, на зи вот и ма тич ни от број на бан ката, ка ко и бро јот на смет ка та за ко ја се дос та ву ва из веш та јот. Во ко ло ни те се вне су ва ат сле дни ве по да тоци: 1-2) скра тен на зив и ши фра на ва лу та та од ши фрар никот на ва лути; 3) из нос на по чет на та сос тој ба во ва лута; 4) из нос на за дол жу ва ње то на смет ка та во ва лута; 5) из нос на одоб ру ва ње то на смет ката; 6) из нос на но ва та сос тој ба во ва лута. Бан ка та го за ве ру ва из веш та јот со пот пис. Из но сот на по чет на та сос тој ба на из веш та јот во ва лута мо ра да е иден ти чен со из но сот на но ва та сос тој ба од прет ход ни от из веш тај. 7 СПЕ ЦИ ФИ КА ЦИ ЈА 53 - СПЕ ЦИ ФИ КА ЦИ ЈА НА ОТ КУ ПЕ НИ ЕФЕК ТИВ НИ СТРАН СКИ ПА РИ И ПО ЛО ЖЕ НИ НА ДЕ ВИЗ НИ СМЕТ КИ (ВС 53) Овој об ра зец се ко рис ти ка ко спе ци фи ка ци ја на за должу ва ње то на смет ка та Бан ка та ги по пол ну ва ко ло ни те, и тоа: за фи зич ко ли це - ре зи дент и не ре зи дент, збир но ка ко еден по да ток по ва лу ти за си те из врше ни тран сак ции со ис та ши фра на ос но вот и ис то кни жење; за прав но ли це ре зи дент и не ре зи дент, збир но по ва лу ти во ко ло на та "раз ни ос нови", при што е долж на да при ло жи при ме рок од об ра зе цот 743, 746 и 1450, сог лас но со од ред би те на Упат ството. Из но си те во ва лу ти од ко ло ни те по си те ос нови, вклу чител но и раз ни ос нови, мо ра ат да од го ва ра ат на про ме тот на то вар на смет ка та 3000 од из веш та јот ИСП. 8 СПЕ ЦИ ФИ КА ЦИ ЈА 54 - СПЕ ЦИ ФИ КА ЦИ ЈА НА ПРО ДА ДЕ НИ ЕФЕК ТИВ НИ СТРАН СКИ ПА РИ И ПО ДИГНА ТИ ОД ДЕ ВИЗ НИ СМЕТ КИ (ВС 54) Овој об ра зец се ко рис ти ка ко спе ци фи ка ци ја на одоб рува ње то на смет ка та Бан ка та ги по пол ну ва ко ло ни те, и тоа: за фи зич ко ли це - ре зи дент и не ре зи дент, збир но ка ко еден по да ток по ва лу ти за си те из врше ни тран сак ции со ис та ши фра на ос но вот и ис то кни жење; за прав но ли це - ре зи дент, збир но по ва лу ти во ко ло на та "раз ни ос нови", при што е долж на по е ди неч но да из вес ти за пода то ци те од оваа ко ло на сог лас но со од ред би те на Упат ството. Из но си те во ва лу ти во ко ло ни те по си те ос нови, вклу чител но и раз ни ос нови, мо ра ат да од го ва ра ат на про ме тот во ко рист на смет ка та 3000 од из веш та јот ИСП. 9 СПЕ ЦИ ФИ КА ЦИ ЈА 55 - СПЕ ЦИ ФИ КА ЦИ ЈА НА ОТ КУ ПЕ НИ СТРАН СКИ ЧЕ КО ВИ И ОДОБ РЕ НИ ВО КО РИСТ НА ДЕ ВИЗ НИ СМЕТ КИ (ВС 55) Овој об ра зец се ко рис ти ка ко спе ци фи ка ци ја на за дол жува ње то на смет ка та 3010, со ис клу чок на ко ло на та "пре носи" во ко ја се ис ка жу ва одоб ру ва ње на смет ката. Бан ка та ги по пол ну ва ко ло ни те, и тоа: за фи зич ко ли це - ре зи дент и не ре зи дент, збир но ка ко еден по да ток по ва лу ти за си те из врше ни тран сак ции со ис та ши фра на ос но вот и ис то кни жење; за прав но ли це ре зи дент и не ре зи дент, збир но по валу ти во ко ло на та "раз ни ос нови", при што е долж на по е динеч но да из вес ти за по да то ци те од оваа ко лона, сог лас но со од ред би те на Упат ството. Из но си те во ва лу ти во ко ло ни те по си те ос нови, вклу чител но и раз ни ос нови, мо ра ат да од го ва ра ат на про ме тот на то вар на смет ка та 3010 од из веш та јот ИСП (ос вен ко ло на та "пре но си во стран ство"). Из но си те во ва лу та во ко ло на та "пре но си во стран ство" (ос нов 620), ка де што се кни жат чеко ви те ис пра те ни во стран ство на нап ла та и нап ла ти те на че ко ви на то вар на при ме ни те пок ри тија, мо ра ат да од го вара ат на про ме тот во ко рист на смет ка та СПЕ ЦИ ФИ КА ЦИ ЈА 56 - СПЕ ЦИ ФИ КА ЦИ ЈА ЗА ПРО МЕТ НА СМЕТ КА (ВС 56) Сог лас но со од ред би те на Упат ството, спе ци фи ка ција та 56 се упот ре бу ва за збир но ис ка жу ва ње на про ме тот на смет ка та 808 за по е ди неч ни те тран сак ции по ма ли од ,00 де нари, за кои бан ка та из вес ту ва, бан ка та мо же да из вес ту ва збирно. Бан ка та по пол ну ва ед на спе ци фи ка ци ја 56 за про ме тот на то вар на смет ка та 808 и ед на спе ци фи ка ци ја за про ме тот во ко рист на смет ка та 808, ко иш то се при ло жу ва ат за ед но со из веш та јот ИСП на смет ка та 808. Бро јот 1 се за ок ру жува за из вес ту ва ње на то вар на смет ка та 808, а бро јот 2 за из вес ту ва ње во ко рист на смет ка та 808. Во ко ло ни те се вне су ва ат сле дни ве по да тоци: 1) Ре ден број на на и ме ну ва њата; 2) Ши фра на ва лу та та од ши фрар ни кот на ва лути: "807"; 3) Ши фра на ос но вот од ши фрар ни кот на ос нови; 4) Бро јот на вто ра та смет ка на ко ја се од ра зи ле про мени те од тоа кни жење; 5) Вкуп ни от из нос во де на ри на си те тран сак ции ко иш то има ат ист ос нов и ис то кни жење; 6) Тек сту а лен опис на ос но вот за кој се из врше ни напла тите, т.е. пла ќа њата. 48 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

49 Осигурување ВРЕД НУ ВА ЊЕ НА СТАВ КИ ТЕ ВО БИ ЛАН СОт НА СОС ТОЈ БА КАЈ ОСИ ГУ РИ ТЕЛ НИ ТЕ И РЕ О СИ ГУ РИ ТЕЛ НИ ТЕ друш ТВА Ацо димитровски Оси гу ри тел ни те друш тва сог лас но За ко нот за тр гов ски друш тва и Ме ѓу на род ни те стан дарди за фи нан сис ко из вес ту ва ње (МСФИ), има ат об врска да вр шат ре дов но вред ну ва ње на став ки те од Би лан сот на сос тој ба (Из веш та јот за фи нан сис ка сос тојба) и за тоа да сос та ват Из веш тај за вред ну ва ње на став ки те во Би лансот на сос тој бата. При вред ну ва ње то на став ки те и из гот ву вање то на Из веш та јот, оси гу ри тел ни те друш тва се прид ржу ва ат кон од ред би те на Пра вилни кот за ме то дот за вред ну ва ње на став ки те од би лан сот на сос тој ба и из гот ву ва ње на де лов ни те ба лан си ("Служ бен вес ник на РМ", број 169/ /16) и Пра вил ни кот за фор ма та и сод ржи на та на из веш та јот за вред ну ва ње на став ки те во Би лан сот на сос тој ба ("Служ бен вес ник на РМ", број 67/11). При ме не ти те ме то ди за вред ну ва ње на ставки те во Би лан сот на сос тој ба (Из веш та јот за фи нан сис ка сос тојба) де тал но се обе ло де ну ваат во Бе леш ки те кон Фи нан сис ки те из веш таи. ИН ТЕ РЕН ПРА ВИЛ НИК ЗА ВРЕД НУ ВА ЊЕ НА СТАВ КИТЕ Оси гу ри тел ни те друш тва се долж ни да до не сат ин те рен акт (пра вил ник) со кој де тал но ќе ги ут врдат си те пра ви ла и кри те ри у ми за вред ну ва ње во став ки те во Би лан сот на сос тој ба (Из веш та јот за фи нан сис ка сос тојба), од нос но си те ме то ди што ќе би дат во приме на во по ста пката на вред ну ва њето. Ин тер ни от акт (вклу чи тел но и си те не го ви по доцнеж ни из ме ни и до пол ну вање) се дос та ву ва ат до Агенци ја та за су пер ви зи ја на оси гу рувње то (во ната мош ни от тек ст: Агенција) за да мо же ис та та да се за поз нае со ис ти от евен ту ал но да ба ра не го ва из мена. ПРИ МЕ НА НА МЕ ТО ДОТ ЗА вред НУ ВАЊЕ Оси гу ри тел но то друш тво при вред ну ва ње на ставки те во би лан сот на сос тој ба е долж но да се прид ржува до ме то ди те ут врде ни во ин тер ни от акт (пра вил ник), но до кол ку од од ре де ни при чи ни не го сто ри ис то то, то гаш ќе мо ра да го обе ло де ни и об јас ни во Бе лешки те кон фи нан сис ки от из веш тај, при што тре ба да нап ра ви и про цен ка на ефек тот од неп ри ме ну ва ње то на ме тодот врз фи нан сис ки от ре зул тат и фи нан сиска та сос тој ба на друш твото. КОИ СТАВ КИ СЕ ПРЕД МЕТ НА вред НУ ВАЊЕ Пред мет на вред нос но усог ла су ва ње се след ни те став ки од Би лан сот на сос тој ба (Из веш та јот за финан сис ка сос тојба): а) Фи нан сис ки те вло жу ва ња (смет ки те од гру пи те 03,04,05,06,07,08 и 09) за кои вред нос но то усогла су ва ње се врши нај мал ку квартал но (ис клу чок се вло жу ва ња та кои ја пок ри ва ат ма те ма тич ка та ре зер ва по до го во ри те за оси гу ру ва ње на жи вот ка де вред нос но то усог ла су ва ње е на днев на основа); б) Вло жу ва ња во не ко ти ра ни хар тии од вред ност (хар тии од вред ност што не ко ти ра ат на ор га ни заци о ни па за ри при што не е бит но ко га дос пе ваат), што се вред ну ва ат пре ку по е ди неч на про цен ка на фи нан сис ка та сос тој ба на из да ва чот на ис ти те и тоа врз ос но ва на след ни те кри те ри у ми (чи ја важност се на ма лу ва по след о ва телно): - сол вен тност, - лик вид ност, - па рич ни те ко ви (во прет ход ни от пе ри од и очеку ва ни идни), - про фи та бил ност, оп шти па зар ни ус ло ви (ид ни пер спек ти ви на из да ва чот и не го ва та по зи ци ја на па за рот), - нав ре ме но ис пол ну ва ње на об врските, и - ква ли тет и ек спер ти за на ра ко вод ството. REPREZENT SEPTEMVRI 9/

50 Осигурување в) По ба ру ва ња по ос нов на пре ми ја за оси гу ру вање (смет ки од гру па та 12 - По ба ру ва ња од непос редни ра бо ти на оси гу ру вање) ка де нај би тен еле мент за кла си фи ка ци ја е вре ме то на доц не ње во ис полну ва ње то на об врските од стра на на долж ни кот, сме та но од де нот на дос пе ва ње на по ба ру ва њето; г) По ба ру ва ња по ос нов на рег рес (смет ка та По ба ру ва ња по ос нов на рег рес), а врз ос но ва на склу че ни спо год би за нап ла та на рег рес ни от долг по сти гна ти со рег рес ни от долж ник. УТ ВРДУ ВА ЊЕ ИС ПРАВ КА НА ВРЕД НОС ТА ПО СЕБ НА РЕ ЗЕР ВА Ко га долж ни кот по ос нов на пре мии за оси гу ру вање и рег ре си доц ни со пла ќа ња та по ве ќе од 30 де на сме та но од де нот на дос пе ва ње на по ба ру ва њето, оси гу ри тел но то друш тво врши ис прав ка на вред нос та на тие по ба ру ва ња во след ни те про центи: Гру па на по ба ру вање Пе ри од на доц не ње во нап ла та на по ба ру ва ње то од долж ни кот Исправ ка на вред нос та (во % од вкуп ното по ба ру вање) А до 30 дена 0% Б дена 10-30% В дена 31-50% Г дена 51-70% Д дена 71-90% Ѓ над 365 дена 100% При ут врду ва ње то на про цен тот на ис прав ка на вред нос та од зна че ње за ут врду ва ње на ка те го рија та во ко ја ќе се ста ви да де но то по ба ру ва ње пок рај де но ви те на доц не ње во нап ла та та е и по е ди неч ната про цен ка на фи нан сис ка та сос тој ба на долж ни кот (што се врши сог лас но кри те ри у ми те на ве де ни во овој на пис под нас ло вот: "Кои став ки се пред мет на вред ну вање" и тоа во точ ка та под б). 100% ис прав ка на вред нос та се врши и во след ни те слу чаи: - ко га над долж ни кот кој е прав но ли це е по ве де на сте чај на по ста пка, - ко га во до го во рот за оси гу ру ва ње (по ли сата) или анек сот кон ис ти от е ут врден рок на дос пе ва ње по ис тек на ска денцата, па во тој слу чај до де нот на ис те кот на ска денца та ис прав ка та се врши спо ред про цен ти те да де ни во прет ход на та табе ла (гру пи те А, Б, В, Г, Д, Ѓ), а по тој рок 100%, - ко га во спо год ба та за нап ла та на рег рес ни от долг од рег рес ни от долж ник ро кот за нап ла та е ут врден по ис тек на 365 дена, па во тој слу чај до ис те кот на тој рок ис прав ка та на вред нос та се врши спо ред про цен ти те да де ни во прет ходна та та бе ла (гру пи те А, Б, В, Г, Д и Ѓ), а по тој рок 100%. Реп рог ра ми ра ни те по ба ру ва ња (за кои се склу че ни до го во ри со долж ни ците) се кла си фи ци ра ат спо ред прво бит ни от да тум на дос пе вање. Агенци ја та мо же да му на ло жи на друш тво то да из врши рек ла си фи ка ци ја на да де но по ба ру ва ње во дру га ка те го ри ја и со тоа да го из ме ни ут врде ни от из нос на ис прав ка та на вред ност за ис тото. РО КО ВИ НА ДОС ТА ВУ ВА ЊЕ НА ИЗ ВЕШ ТА И ТЕ ДО АГЕНЦИ ЈАТА От ка ко врз ос но ва на сос тој ба та во де лов ни те кни ги ќе се из врши кла си фи ка ци ја на по ба ру ва њата, се сос та ву ва по се бен тн. Из веш та ј за вред ну ва ње на став ки те во Би лан сот на сос тој ба и тоа на след ни те об расци: ВС-1(н.о): По ба ру ва ња по ос нов на пре ми ја за оси гу ру ва ње и по ос нов на рег рес, ВС-1(ж.о): По ба ру ва ња по ос нов на пре ми ја за оси гу ру ва ње и по ос нов на рег рес, и ВС-2: Про ме ни во ис прав ка на вред нос та на поба ру ва њата. Из веш та и те се из гот ву ва ат квартал но со сос тој ба на 31 Март, 30 Јуни, 30 Сеп тем ври и 31 Де кем ври, и се дос та ву ва ат до Агенци ја та во елек трон ска фор ма, нај кас но до кра јот на ме се цот што сле ду ва по ис те кот на се кој квартал. Во про дол же ние да ва ме прак тич ни при ме ри за попол ну ва ње на прет ход но на ве де ни те об расци. АКТУЕЛНО КОМПЛЕТНО ЕДНОСТАВНО ЗА ПРИМЕНА ЕЛЕКТРОНСКА ЗБИРКА НА ПРОПИСИ 50 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

51 Осигурување ПРАК ТИ ЧЕН ПРИ МЕР ЗА НЕ ЖИ ВОТ НО ОСИ ГУ РУ ВАЊЕ При мер: Со сос тој ба та на го ди на оси гури тел но то друш тво Си гур ност АД Скопје, во де лов ни те кни ги ис ка жа ло по аба ру ва ња кон след ни те прав ни и фи зич ки лица: 1. По ос нов на кас ко оси гу ру ва ње на мо тор ни во зи ла, не нап ла те на пре ми ја во из нос од де нари се по ба ру ва од прав ни те лица: - АД Ин лес - Скопје, по ос нов на из да де на по ли са АМ 41502/ го ди на со V a на из нос од де нари; - АД Мла дост - Би тола, по по ли са на ВМ 302/ го ди на на из нос од де нари; - АД "Три ше шира" - Ку ма ново, по по ли са ТУ 04219/ го ди на на из нос од де нари. На ден го ди на над должни кот е по ве де на сте чај на по ста пка. 2. По ос нов на оси гу ру ва ње на ав то од го вор ност од зас тап ни кот во оси гу ру ва ње то Бро кер-м Скопје, по ос нов на пре ми ја за оси гу ру ва ње се по ба ру ва из нос од де нари, од кое де на ри се од не су ва ат за склу че ни оси гу ру ва ња на мо тор ни во зи ла од физич ки ли ца во те кот на ме сец ав густ/2016 го ди на со V a , и де на ри за склу че ни 742 оси гу ру ва ња во те кот на месец сеп тем ври/2016 го ди на со V a го дина. 3. По склу че ни до го во ри за со о си гу ру ва ње од друш тво то за оси гу ру ва ње МГМ АД - Скопје, а по ос нов на оп шта од го вор ност ис ка жа но е по ба ру ва ње на пре ми ја во из нос од де нари. Дел од по ба ру ва ња та во из нос од де на ри се од не су ва ат за склу чени до го во ри во ме сец јули/2016 го дина, со V a друг дел од из нос од де на ра е за склу че ни до го во ри во ме сец септем ври/2016 го ди на со V a Од ре о си гу ри тел на та ку ќа Ду нав Ре - Беог рад ис ка жа но е по ба ру ва ње по ос нов на учес тво на на до мест на ште ти по до го вор 41521/ го дина, за нас та на ти штети од фи нан сис ки за гу би во из нос од де на ри во те кот на ме сец јули/2016 го ди на со V a Не нап ла те ни се рег рес ни по ба ру ва ња од 3 фи зич ки ли ца на вку пен из нос од де на ри и тоа: Од ли це то Ан дон Теп ров ски по ос нов на спо год ба за нап ла та на рег ре сен долг бр.229/ го ди на со V a на из нос од де нари; Од ли це то Му за фер Али оски по ос нов на спо год ба за нап ла та на рег ре сен долг бр.347/ го ди на со V a на из нос од де нари; Од ли це то Ди ља вер Се ли ми по ос нов на спо год ба за нап ла та на рег ре сен долг бр.189/ го ди на со V a на из нос од де нари. 6. Со анекс бр.1371/ го дина, из вршено е реп рог ра ми ра ње на дол гот во из нос од денари кон фир ма та Ем брион ДОО - Те тово, а по ос нов на неп ла те на пре ми ја за из врше но оси гу ру ва ње на кре ди ти по до го вор бр.1371/ го дина. 7. По ос нов на до го вор бр.2923/ годи на друш тво то на име неп ла те на пре мија по ос нов на оси гу ру ва ње на га ранции за прав но ли це Атос - Скопје, по ба ру ва из нос од де нари. Спо ред на ве де ни от до го вор ро кот на дос пе ва ње на нап ла та на пре ми ја та е по да ту мот на ис те кот на ска денца та ко ја е за пе ри од од го дина. 8. Со од лу ка на ор га нот бр.417/ го ди на от пи ша но е рег рес но по ба ру ва ње од фи зич кото ли це Дра ган Ива нов ски во из нос од де на ри. 9. По из вод бр.240/ го ди на из врше на е нап ла та на прет ход но от пи ша но по ба рува ње по по ли са АМ 4321/ го ди на за оси гу ру ва ње од ав то од го вор ност од прав ното ли це Аге Доо - Скоп је на из нос од де нари. Врз ос но ва на прет ход но на ве де ни те сос тој би иска жа ни во де лов ни те кни ги на друш тво то за оси гу рување, се по пол ну ва об ра зе цот ВС-1 (н.о). REPREZENT SEPTEMVRI 9/

52 Осигурување (група) (назив на друштво) (период) (тековна година) Неживотно осигурување Сигурност АД - Скопје ВС 1(н.о.): Побарувања по основ на премија за осигурување и по основ на регрес 1(3) Опис на позиција Недоспеани побарувања Вкупни побарувања Доспеани до 30 дена Доспеани од 31 до 60 дена Доспеани од 61 до 120 дена Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата Вкупни побарувања Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата Вкупни побарувања Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата по основ на премија A незгода A здравствено A каско моторни возила A каско шински возила A каско воздухоплови A каско пловни објекти A карго A имот од пожар и др.опасн. A имот останато A АО (вкупно) A одговорност воздухоплови A одговорност пловни објекти A општа одговорност A кредити A гаранции A финансиски загуби A правна заштита A туристичка помош A по основ на регрес A ВКУПНО Изработил: Контролирал: Одобрил: 52 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

53 Осигурување (група) (назив на друштво) (период) (тековна година) Неживотно осигурување Сигурност АД - Скопје ВС 1(н.о.): Побарувања по основ на премија за осигурување и по основ на регрес Доспеани од 121 до 270 дена Доспеани од 271 до 365 дена Доспеани над 365 дена Опис на позиција Вкупни побарувања Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата Вкупни побарувања Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата Вкупни побарувања Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата по основ на премија A незгода A здравствено A каско моторни возила A каско шински возила A каско воздухоплови A каско пловни објекти A карго A имот од пожар и др.опасн. A имот останато A АО (вкупно) A одговорност воздухоплови A одговорност пловни објекти A општа одговорност A кредити A гаранции A финансиски загуби A правна заштита A туристичка помош A по основ на регрес A ВКУПНО Изработил: Контролирал: Одобрил: REPREZENT SEPTEMVRI 9/

54 Осигурување (група) Неживотно осигурување (назив на друштво) Сигурност АД - Скопје (период) (тековна година) 2016 ВС 1(н.о.): Побарувања ВС 1(н.о.): по основ на Побарувања премија за осигурување по основ на и премија по основ за на осигурување регрес и по Опис на позиција 1 2 по основ на премија A1 незгода A101 здравствено A102 каско моторни возила A103 каско шински возила A104 каско воздухоплови A105 каско пловни објекти A106 карго A107 имот од пожар и др.опасн. A108 имот останато A109 АО (вкупно) A110 одговорност воздухоплови A111 одговорност пловни објекти A112 општа одговорност A113 кредити A114 гаранции A115 финансиски загуби A116 правна заштита A117 туристичка помош A118 по основ на регрес A2 ВКУПНО Вкупни побарувања Вкупно доспеани побарувања Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата Отпис на побарувања Вкупна (сегашна) вредност на побарувањата Изработил: Контролирал: Одобрил: (група) (назив на друштво) (период) (тековна година) Неживотно осигурување Сигурност АД - Скопје ВС 2: Промени во исправката на вредноста на побарувањата 1(1) Почетна состојба на исправката на вредноста Зголемување на вредноста на исправката Намалување на вредноста на исправката Отпис на побарувања Наплатени отпишани побарувања Состојба на исправката на вредност Побарувања од осигуреници по основ на премија за осигурување Побарувања од застапници и посредници во осигурувањето осигуреници по основ на премија за осигурување 02 0 Останати побарувања од непосредни работи на осигурување 03 0 Побарувања по основ на премија за реосигурување 04 0 Побарувања по основ на премија за соосигурување Останати побарувања од работи на соосигурување и реосигурување 06 0 Побарувања по основ на учество во надомест на штети Побарувања по основ на регрес Останати побарувања од непосредни работи на осигурување 09 0 Побарувања по основ на финансиски вложувања 10 0 Останати побарувања 11 0 ВКУПНО Изработил: Контролирал: Одобрил: 54 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

55 Осигурување Врз ос но ва на сос тој ба та на ис прав ка та на вреднос та на по ба ру ва ња та ис ка жа на на об ра зе цот ВС-2: Про ме ни во ис прав ка та на вред нос та на по ба ру вањата, во де лов ни те кни ги на друш тво то за оси гу рува ње со сос тој ба на го ди на се спро ве ду ва след ното: КНИ ЖЕ ЊЕ 1: За гу ба по ра ди обез вред ну ва ње на по ба ру ва ња по ос нов на пре ми ја за оси гу ру вање - по себ на ре зерва За гу ба по ра ди обез вред ну ва ње на ос та на ти те по ба ру ва ња ос вен по ба ру ва ња по со нов пре ми ја за оси гу ру вање Исправ ка на вред нос та на по ба ру ва ња та од непос ре дни ра бо ти на оси гу ру ва ње - ре зер ви ра ња (по себ на ре зерва) Исправ ка на вред нос та на по ба ру ва ња та по ос нов на ра бо ти на со о си гу ру ва ње и ре о си гу ру вање Пресме та но обез вред ну ва ње на по ба ру ва ња по ос нов на пре ми ја за оси гу ру вање, пре ми ја за со о си гу ру вање, на до мест на ште ти и рег ре си со сос тој ба на КНИ ЖЕ ЊЕ 2: За гу ба по ра ди обез вред ну ва ње на ос та на ти те по ба ру ва ња ос вен по ба ру ва ња по ос нов на пре ми ја за оси гу ру ва ње - от пис По ба ру ва ња по ос нов на рег рес От пис на рег рес но по ба ру ва ње од Дра ган Ша нов ски со Од лу ка бр. 417/ КНИ ЖЕ ЊЕ 3: Исправ ка на вред нос та на по ба ру ва ња та од непос ре дни ра бо ти на оси гу ру ва ње - ре зер ви рања (по себ на ре зерва) Нап ла те ни прет ход но от пи ша ни по ба ру вања Нап ла те но прет ход но от пи ша но по ба ру вањепо по ли са АН 4321/ , по из вод бр. 240/ За бе лешка: Друш тва та за оси гу ру ва ње во Образе цот ВС-2 тре ба да ја вне сат и по чет на та сос тој ба на ис прав ка та на вред нос та (ко ло на 3), ко јаш то се од не су ва на прет ход ни от пе риод. ПРАК ТИ ЧЕН ПРИ МЕР ЗА ЖИ ВОТ НО ОСИ ГУ РУ ВАЊЕ При мер: Ис то то оси гу ри тел но друш тво врши и живот но оси гу ру ва ње за кое во де лов ни те кни ги со сос тој ба на го ди на си ис ка жа ло следни те не нап ла те ни по ба ру ва ња спо ред де но ви те на кас не ње со нап ла та та на ис ти те сме та но од де нот на ста са носта: 1. Не нап ла те ни се след ни те ра ти од фи зич ки те ли ца сог лас но склу че ни те до го во ри за оси гуру ва ње на жи вот: - Да ни е ла Бо жи нов ска, II ра та со V a , во из нос од де нари, - Стојан Ан чев, III ра та со V a , во из нос од де нари, - Ди ља вер Крас ниќи, V ра та со V a , и IV ра та со V a По е ди неч но ра ти те се по де нари. 2. По ос нов на рег рес не нап ла те ни се след ни те из но си од рег рес ни те долж ни ци со кои се склуче ни по е ди неч ни спо годби: - Жар ко Са вов, по спо год ба бр. 1347/ го ди на и V a за из нос од денари, - Или ја Нај де нов ски, по спо год ба бр. 494/ го дина, со V a , за износ од де нари. 3. Со од лу ка на ор га нот на друш тво то из вршен е от пис на по ба ру ва ње то од рег рес ни от должник Стан ко Пет ров ски ут врде но по спо год ба бр. 288/ го дина, по ра ди смрт на лицето. По ба ру ва ње то из не су ва де нари. REPREZENT SEPTEMVRI 9/

56 Осигурување (група) (назив на друштво) (период) (тековна година) Животно осигурување Сигурност АД - Скопје ВС 1(ж.о.): Побарувања по основ на премија за осигурување и по основ на регрес 1(3) Опис на позиција Недоспеани побарувања Вкупни побарувања Доспеани до 30 дена Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата Вкупни побарувања Доспеани од 31 до 60 дена Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата Вкупни побарувања Доспеани од 61 до 120 дена Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата по основ на премија Б вкупно осигурување на живот Б брак или породување Б осигурување на живот кога инвест Б тонтина (здружение на рентиери) Б средства за исплата Б по основ на регрес Б ВКУПНО Изработил: Контролирал: Одобрил: (група) (назив на друштво) (период) (тековна година) Животно осигурување Сигурност АД - Скопје ВС 1(ж.о.): Побарувања по основ на премија за осигурување и по основ на регрес 2(3) Доспеани од 121 до 270 дена Доспеани од 271 до 365 дена Доспеани над 365 дена Опис на позиција 1 2 по основ на премија Б1 вкупно осигурување на живот Б119 брак или породување Б120 осигурување на живот кога инвест Б121 тонтина (здружение на рентиери) Б122 средства за исплата Б123 по основ на регрес Б2 ВКУПНО Вкупни побарувања Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата Вкупни побарувања Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата Вкупни побарувања Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата Изработил: Контролирал: Одобрил: (група) (назив на друштво) (период) (тековна година) Животно осигурување Сигурност АД - Скопје ВС 1(ж.о.): Побарувања по основ на премија за осигурување и по основ на регрес ВС 1(ж.о.): Побарувања по основ на премија за осигурување и по основ на регрес Опис на позиција 1 2 по основ на премија Б1 вкупно осигурување на живот Б119 брак или породување Б120 осигурување на живот кога инвест Б121 тонтина (здружение на рентиери) Б122 средства за исплата Б123 по основ на регрес Б2 ВКУПНО Вкупни побарувања Вкупно доспеани побарувања Износ на исправка на вредност Сегашна вредност на побарувањата Отпис на побарувања Вкупна (сегашна) вредност на побарувањата Изработил: Контролирал: Одобрил: За бе лешка: По пол ну ва ње то на Обра зе цот ВС-2 - Про ме ни во ис прав ка та на вред нос та на по ба ру ва ња та со со од вет ни кни же ња се спро ве ду ва аналог но ка ко во прет ход но прика жа ни от прак ти чен при мер за не жи вот но оси гу ру вање. 56 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

57 Буџети и буџетски корисници СМЕТ КО ВОД СТВЕ НА ЕВИ ДЕНЦИ ЈА И ВО ДЕ ЊЕ НА ДЕ ЛОВ НИте КНИ ГИ КАЈ БУ ЏЕТ СКИ ТЕ КО РИС НИЦИ Бранислав ГУЛЕВ Пот ре ба та од ед но об раз ни еви денции кои обез бе ду ва ат сог ле ду ва ња за сос тој ба та и дви же ња та на сред ствата, об врските, при ходи те и рас хо ди те е ре гу ли ра на пре ку во де ње на де лов ни кни ги кои се про пи ша ни со За ко нот за смет ко вод ство за бу џе ти те и бу џет ски те корис ни ци и Пра вил ни кот за смет ко вод ство за бу џе ти те и бу џет ски те ко рис ници. За кон ска та ре гу ла ти ва во Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја овоз мо жу ва на ед на ков на чин да се вос поставу ва смет ко вод стве на та еви денци ја во ко ја се при ка жу ва ат смет ко вод стве ни те тран сак ции. Од ед на страна, За ко нот за смет ко вод ство за бу џе ти те и буџет ски те ко рис ни ци и Пра вил ни кот за смет ко вод ство за бу џе ти те и бу џет ски те ко рис ни ци ги про пи шу ва ат де лов ни те кни ги кои обез бе ду ва ат ед но об раз ни евиденции за сос тој ба та и дви же ње то на сред ствата, об врските, при хо ди те и рас хо дите, но од дру га стра на Пра вил ни кот за смет ков ни от план за бу џе ти те и буџет ски те ко рис ници, Пра вил ни ци те за сод ржи на та на од дел ни те смет ки во смет ков ни от план за бу џе ти те и за бу џет ски те ко рис ници, овоз мо жу ва ат ед но об ра зен на чин на еви ден ти ра ње на тран сак ци и те во со од ветни те смет ки од де лов ни те книги. Од ред би те од За ко нот за смет ко вод ство за буџе ти те и бу џет ски те ко рис ни ци и Пра вил ни кот за смет ко вод ство за бу џе ти те и бу џет ски те ко рис ни ци про пи шу ва ат од ре де ни смет ко вод стве ни принци пи и на че ла кои има ат вли ја ние врз пра вил нос та и точ нос та во вос поста ву ва ње на смет ко вод стве на та еви денција. Оп шти те принци пи ба ра ат од си те од го вор ни смет ково ди те ли да вос поста ват смет ко вод стве на еви денција во ко ја точно, вис ти нито, се оп фат но и ажур но ќе ги ис ка жу ва ат си те тран сак ции во пресмет ков ни от пе ри од кои има ат вли ја ние врз об јек тив но и ре ал но ис ка жу ва ње на би лан сни те по зи ции, од нос но сос тојба та на по стоја ни те и те ков ни те сред ства, об врските и ка пи та лот. Де лов ни те кни ги тре ба да се во дат во сог лас ност со за кон ска та ре гу ла тива, при фа те на та смет ко водстве на прак ти ка и смет ко вод стве ни те стан дарди, за ра ди вос поста ву ва ње на ед но об раз ни еви денции кои ќе овоз мо жат да се из врши спо ре ду вање/ана ли за на трен дот на дви же ње на од дел ни сос тој би и да се спро ве де кон со ли да ци ја кај од дел ни един ки ко рис ни ци кои се во сос та вот на бу џет ски те ко рис ници. Де лов ни те кни ги обез бе ду ва ат сог ле ду ва ње за сос тој ба та и за дви же ња та на сред ствата, об врските, из во ри те на сред ствата, при хо ди те и дру ги те при ливи, рас хо ди те и дру ги те од ливи. Ка ко под дршка на ед нооб раз нос та на смет ко вод стве на та еви денци ја про пиша ни се Пра вил ник за смет ков ни от план за бу џе ти те и бу џет ски те ко рис ници, Пра вил ник за сод ржи на та на од дел ни те смет ки во смет ков ни от план за бу џет ски те ко рис ни ци и Пра вил ник за сод ржи на та на од дел ни те смет ки во смет ков ни от план за бу џе тите, со кои се врши точ на кла си фи ка ци ја на се ко ја смет ко вод стве на тран сак ци ја во де лов ни те книги. На ве де ни те пра вилни ци овоз мо жу ва ат на сис те мат ски на чин еви ден тира ње на би лан сни те по зи ции, при хо ди те и рас хо дите. Исклу чо кот од об врската за вос поста ву ва ње на еви денци ја та за сос тој ба та и дви же ње то на сред ства та се од не су ва на смет ко вод ство то на Бу џе тот на Ре пуб ли ка Ма ке до ни ја и смет ко водство то на бу џе ти те на еди ни ци те на ло кал на та са мо уп рава. Пок рај ед но об раз носта, де лов ни те кни ги да ва ат инфор ма ции при пла ни ра ње и из вршу ва ње на сред ствата од Бу џе тот, ка ко и при из гот ву ва ње и до не су ва ње на фи нан сис ки пла нови, ин фор ма ции за хро но лош ко сле де ње на си те тран сак ции во пресмет ков ни от период. Вне се ни те тран сак ции во де лов ни те кни ги тре ба да се зас но ва ат на ве ро дос тојни, вис ти ни ти и уред ни смет ко вод стве ни до ку менти. Овие до ку мен ти претста ву ва ат писмен до каз за нас та на та та фи нан сис ка REPREZENT SEPTEMVRI 9/

58 Буџети и буџетски корисници тран сак ција, а до ку мен тот е уре ден ко га од ис ти от мо же да се ут врди мес то то и вре ме то на не го во то сос та ву ва ње и не го ва та ма те ри јал на сод ржина. Смет ко вод стве ни те до ку менти: фак тури, вре ме на си ту а ција, смет ко вод стве на пот врда, асигна ција, компен за ција, раз лич ни до го вори, се сос та ву ва ат пред или во мо мен тот на нас та ну ва ње на фи нан сис ка та тран сак ција, при што ис ти те за дол жи тел но тре ба да се кон тро ли ра ат пред вне су ва ње то во смет ко водстве на та еви денција. Овлас те но то ли це за кон тро ла на се кој од де лен вид смет ко вод ствен до ку мент врши кон тро ла и ис то то го пот врду ва со пот пис. На ве де ната кон тро ла на фи нан сис ки те до ку мен ти е сог лас но од ред би те од За ко нот за јав на внат реш на фи нан сиска кон трола, спо ред кои во рам ки те на бу џет ски те ко рис ни ци е пот реб но фор ми ра ње на еди ни ца за фи нан сис ки пра ша ња ко ја е над леж на за врше ње на ра бо ти те од об лас та на фи нан сис ко то уп ра ву ва ње и кон трола. Кои се ос нов ни те смет Ко вод стве ни принци пи и на че ла за во де ње на де лов ни те кни ги? При во де ње на де лов ни те кни ги пот реб но е да се во ди смет ка на след ни те на чела: - Пра вил но и точ но пре не су ва ње на би лан сни те сос тој би од прет ход на та го дина; - Це лос но и нав ре ме но усог ла су ва ње на фак тичка та со смет ко вод стве на та сос тој ба на по че токот и на кра јот на пресмет ков ни от пе риод; - Одржу ва ње на би лан сна рам но те жа по ме ѓу оддел ни смет ки кои ме ѓу себ но ко рес пон ди раат. На ве де но то под раз бира: - Си те сос тој би од би лан сни те по зи ции (ма тери јал ни и не ма те ри јал ни сред ства, па рич ни сред ства, по ба ру вања, дол го роч ни вло жу вања, за лихи, об врски и ка пи тал) кои се ис ка жа ни под 31 де кем ври од прет ход на та го дина, тре ба да се пре не сат ка ко по чет ни сос тој би во но ви те де лов ни книги, од при чи на што ис ти те прет ставу ва ат ку му ла тив на сос тој ба во кои се вклу че ни тран сак ци и те од ми на ти те го дини. Се ка ко де ка на ве де но то не се од не су ва за при хо ди те и расхо ди те би деј ќи ис ти те на кра јот на пресмет ковни от пе ри од се зат во раат, а во од дел ни слу чаи мо же да ис ка жат ви шок на при хо ди над рас ходи, кој се пре не су ва во на ред на та го дина; - Це лос но спро ве ду ва ње на од лу ка та на ор ганот на уп ра ву ва ње за усог ла су ва ње по ме ѓу фак тич ка та сос тој ба (ут врде на со по пи сот) и смет ко вод стве на та сос тојба. Нес про ве де но то усог ла су ва ње ќе пре диз ви ка неп ра вил но прене су ва ње на сос тој би те на од дел ни би лан сни по зи ции во на ред ни от пе риод; - Би лан сна та рам но те жа по ме ѓу од дел ни би лансни по зи ции кои ме ѓу се бе ко рес пон ди раат, што под раз би ра ед нак ва би лан сна сос тој ба по меѓу: Постоја ни те сред ства (кла са 0) со смет ка та Држа вен - ја вен ка пи тал, За ли ха та на ма те ри ја лите, сит ни от ин вен тар, ре зерв ни де лови, тр гов ска сто ка (кла са 3 и кла са 6) со смет ка та Оста нат ка пи тал, По ба ру ва ња та (кла са 1) со смет ка та 298, Об врските (кла са 2) со смет ка та 198, Ви шо кот на при хо ди над рас хо ди (смет ка 296) со гру па смет ки 10. Се кој од го во рен смет ко во ди тел тре ба да во ди делов ни кни ги и тоа: днев ник, глав на книга, кни га на бла гај на (бла гај нич ки из веш тај), кни га на по стоја ни сред ства и по мош ни книги. Во рам ки те на по мош ни те кни ги се: кни ги на влез ни фак тури, кни ги на из лез ни фак тури, кни ги за на бавки, по пис ни лис ти и кни га на по ба ру ва ња и об врски. Имај ќи во пред вид зна чај нос та на уред но то воде ње на де лов ни те книги, за ко но да ве цот про пи шал со од вет ни сан кции кон оние смет ко во ди те ли кои непро фе си о нал но се од не су ваат, пред се во де лот на: - Неп рид ржу ва ње на смет ко вод стве ни те принципи и на че ла про пи ша ни со За ко нот за смет ковод ство за бу џе ти те и бу џет ски те ко рис ници; - Во де ње на смет ко вод стве на еви денци ја врз осно ва на не у ред ни и не ве ро дос тој ни до ку менти; - Про це ну ва ње на би лан сни те по зи ции спро тив но на принци пи те и на че ла про пи ша ни со За ко нот за смет ко вод ство за бу џе ти те и бу џет ски те корис ници. На кој на чин тре ба да се ис пра ват смет Ко вод стве ни те греш Ки? Ко га се ра бо ти за смет ко вод стве ни греш ки кои при па ѓа ат на би лан сни те по зи ции тре ба да се ис так 58 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

59 Буџети и буџетски корисници не де ка ис ти те мо жат да би дат ис пра ве ни во би ло кој пе риод. Но, до кол ку смет ко вод стве ни те греш ки се од несу ва ат на пог реш но ис ка жа ни те при хо ди и рас хо ди то гаш ова пра ша ње тре ба да се раз гле да од ас пект, да ли се ра бо ти за вис тин ска смет ко вод стве на грешка, од нос но пресмет ков но приз на ва ње на при хо ди те и рас хо ди те или за не на мен ско и не за кон ско ко рис те ње на бу џет ски те сред ства. Во први от слу чај се ра бо ти за смет ко вод стве ни греш ки кои со со од вет ни смет ковод стве ни кни же ња мо жат да би дат ис пра вени, но во вто ри от слу чај смет ко во ди те лот не ма мож ност до полни тел но да из врши ко рек ци ја на дел од нив, би деј ќи се ра бо ти за од ле а ни па рич ни сред ства од смет ка та на бу џет ски от ко рис ник. При спро ве ду ва ње на ис прав ка на смет ко вод ствени те греш ки тре ба да се има ат во пред вид од ред бите од Пра вил ни кот за смет ко вод ство за бу џе ти те и бу џет ски те ко рис ници. Имено, спо ред Пре од ни те и зав ршни те од ред би од Пра вил ни кот за сметко вод ство за бу џе ти те и бу џет ски те ко рис ни ци до кол ку бу џет ски от ко рис ник има ис ка жа но при ходи и рас хо ди на пресмет ков на ос нова, то гаш при из ми ру ва ње на об врските, од нос но нап ла та та на при хо ди те не ма да се ис ка жат рас ходи, од нос но при ходи, ту ку ис ти те ќе пре диз ви ка ат са мо "затво рање" на смет ки те за об врски, од нос но по ба рува ња со ис тов ре ме но на ма лу ва ње на сос тој бата, од нос но зго ле му ва ње на сос тој ба та на па рич ни те сред ства. Смет ко вод стве ни те греш ки мо жат да би дат ко ри ги ра ни во ис ти от пресмет ко вен пе ри од ко га наста на ле или во на ред ни от пе ри од ко га се от кри е ни од над во реш ни ли ца (ре ви зори) или до пол ни тел но од стра на на од го вор ни от смет ко во ди тел. При мер 1: КНИ ЖЕ ЊА: Канце ла рис ки ма те ри ја ли Об врски спре ма до ба ву ва чи во зем ја та Во при ме рот смет ко во ди те лот не ос но ва но ис ка жал рас хо ди на пресмет ков на ос но ва по ос нов на из вршена та на бав ка и при ем на канце ла рис ки от ма те ри јал, а сог лас но смет ко вод стве ни те принци пи и на чела, при при е мот на фак ту ра та тре ба да се при ме ни смет ка та Дру ги ак тив ни вре мен ски разгра ни чу вања, за ради вре мен ско од ло же но при ка жу ва ње на рас хо ди те ко га ќе има од лив на па рич ни сред ства. Исправ ка та на смет ко вод стве на та греш ка ќе се спро ве де на тој на чин што во мо мен тот ко га бу џет скиот ко рис ник ќе ја из ми ри об врската не ма да се при каже рас ход, од при чи на што би се ис ка жал рас ход два па ти за ед на ис та фак тура, при што ќе се спро ве де след но то кни жење: КНИ ЖЕ ЊА: Об врски спре ма до ба ву ва чи во зем ја та Смет ка При мер 2: Бу џет ски от ко рис ник има из врше но ус лу га на друг суб јект во из нос од де на ри и за ис то то има из да де но фак ту ра ко ја е еви ден тира на на след ни от на чин: Из врше на е на бав ка на канце ла рис ки ма те ријал од еко ном ски от опе ра тор во из нос од де на ри и до би е но е фак ту ра ко ја е еви ден ти ра на след ни от на чин: КНИ ЖЕ ЊА: По ба ру ва ња од ку пу ва чи во зем ја та Дру ги не да ноч ни при хо ди При спро ве ду ва ње на оваа тран сак ци ја пресметков но е ис ка жан при ход и не е ко рис те на смет ка та 298 REPREZENT SEPTEMVRI 9/

60 Буџети и буџетски корисници - Дру ги па сив ни вре мен ски разгра ни чу вања, за ра ди вре мен ско од ло же но при ка жу ва ње на при хо ди те ко га ќе има при лив на па рич ни сред ства. Исправ ка та на смет ко вод стве на та греш ка ќе се спро ве де на тој на чин што во мо мен тот ко га бу џет скиот ко рис ник ќе го нап ла ти оваа по ба ру ва ње не ма да ис ка же при ход, од при чи на што би се ис ка жал при ход два па ти за ед на ис та фак тура. КНИ ЖЕ ЊА: Смет ка По ба ру ва ња од ку пу ва чи во зем ја та При мер 2: Кон ста ти ран е ку сок на ма те ри ја ли те на за лиха, при што од го вор ни от смет ко во ди тел пресмет ков но ис ка жал рас ход по ос нов на конста ти ра ни от ку сок во из нос од де нари. КНИ ЖЕ ЊА: Канце ла рис ки ма те ри ја ли Ма те ри ја ли на за ли ха На ве де на та смет ко вод стве на греш ка тре ба да се ко ри ги ра на след ни от на чин: КНИ ЖЕ ЊА: Оста нат ка пи тал Дел од ви шок на при хо ди за пре нос во на ред на го дина Со из врше на та ко рек ци ја се до ве ду ва ат смет ки те 901 и 296 во вис тин ска сос тојба. Зак лу чок: - Смет ко вод стве ни те греш ки кои се од не су ваат при про це ну ва ње на би лан сни те по зи ции тре ба да се ко ри ги ра ат ди рек тно пре ку билан сни те по зи ции; до дека - Смет ко вод стве ни те греш ки кои се од не сува ат на пресмет ков но ис ка жа ни при хо ди и рас хо ди тре ба да се ко ри ги ра ат пре ку сметка та 296. На кра јот на пресмет ков ни от пе ри од де лов ни те кни ги се зак лу чу ваат, при што днев ни кот и глав на та кни га ги пот пи шу ва ов лас те но то ли це и од го вор ни от смет ко во ди тел. Со пот пи сот се пот врду ва точ нос та и усог ла се нос та со за кон ски те од редби. Ова е зна чај но од ас пект на заш ти та та на вне се ни те по да то ци заклуч но со 31 Де кем ври. ^lenka na HLB International Следете не: 60 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016

61 Прашања и одговори ПРАШАЊА И ОДГОВОРИ ПРАШАЊЕ 1. Фирмата А е основач на фирмата Б. Фирмата А како основачки влог користи автобус и комбе набавени во 2012 година и бидејки таа година не беше ДДВ обврзник не го има одбиено ДДВ за автобусот и комбето. Во 2013 година фирмата А станува ДДВ обврзник и во 6-ти месец ги отуѓува (ги става како основачки влог во фирмата Б) комбето и автобусот. Што се случува со ДДВ-то? Дали треба да се одбие ДДВ од фирмата Б? Во истиот контекст фирмата В сака да биде вториот основач во фирмата Б и да стави како основачки влог автобус кој го купува оваа година. Фирмата В е ДДВ обврзник. Каде треба да се одбие ДДВ-то? ОДГОВОР Вашата фирма (А) како мал даночен обврзник, кој не бил регистриран за целите на ДДВ кога ги набавил автобусот и комбето не можел да изврши одбивка на данокот содржан во набавката. Во тој период, бидејќи не сте биле регистрирани, вие сте имале третман на краен потрошувач. Со регистрирањето, состојбата се менува, вие се стекнувате со правото на одбивка на претходниот данок за набавките кои ќе ги вршите, доколку и останатите услови од Законот за ДДВ се исполнети - набавката де е од регистриран даночен обврзник, да се поседува фактура со посебно искажан ДДВ, да се користи доброто за стопанската дејност која дава право на одбивка и да не е исклучено правото на одбивка. Вложувањето на автобусот и комбето како основачки влог во друштвото Б претставува промет кој ги исполнува условите од ставот 1 на членот 2 од Законот за ДДВ: вие со вложувањето на стварите како основачки влог сте ги ставиле на располагање на друштвото Б, вложувањето сте го извршиле за надоместок - вие добивате удел, вложувањето е извршено во земјата, вложувањето сте го извршиле вие како даночен обврзник и вложувањето сте го извршиле во рамките на вршењето на стопанската дејност. Со оглед на исполнетоста на условите овој промет е предмет на оданочувањето и истиот сте морале да го оданочите со општата стапка. Фирмата Б како примател на исполнувањето (вложувањето е во неа), може да го одбие овој данок, само доколку ги исполнува условите за одбивка: да е регистриран за целите на ДДВ, да извршува стопанска дејност која дава право на одбивка (на пример, ако врши меѓународен превоз на патници со автобусот, не се остварува право на одбивка) и да поседува фактура со посебно искажан ДДВ од вашата фирма. Ова што погоре го изнесовме, се однесува и за фирмата В. Доколку се исполнети условите од членот 2 на Законот ДДВ, фирмата В треба да го оданочи вложувањето на автобусот, а фирмата Б ќе може да го одбие тој данок, доколку ги исполнува погоре наведените услови. ПРАШАЊЕ 2. Производствена фирма за производство на машини произведува машина која ќе ја користи за сопствено производство. Производите потоа ќе се продаваат. Дали на документот би имало ДДВ? ОДГОВОР Се она што го извршувате како активност во фирмата - како дејности, припаѓа на вашата стопанска дејност, односно на вашиот претриемачки потфат. Во рамките на таквата единствена стопанска дејност, за машината која вие ја произведувате и ја користите за сопственото производство, не треба да пресметате ДДВ. REPREZENT SEPTEMVRI 9/

62 Информации КРАТКИ ИНФОРМАЦИИ 1НОВ ПРАВИЛНИК ЗА ЗАПИШУВАЊЕ ВО РЕГИСТАРОТ НА ОТКУПУВАЧИ НА ЗЕМЈОДЕЛСКИ ПРОИЗВОДИ ("Службен весник на РМ", број 155/16) ЗАКОН ЗА ЗЕМЈОДЕЛСТВО И РУРАЛЕН РАЗВОЈ Донесен е нов Правилник за формата и содржината на барањето за запишување во регистарот на откупувачи на земјоделски производи, како и потребната документација за утврдување за исполнетоста на условите за откуп на земјоделски производи ("Службен весник на РМ", број 155/16) кој е во сила од година. Со овој Правилник престанува да важат членовите 2 и 3 од Правилникот за образецот на барањето за упис во регистарот на откупувачи и регистарот на увозници на одделни земјоделски производи и потребната придружна документација. Со новиот Правилник поедноставена е постапката за поднесување на пропратната документација кон барањето за запишување во регистарот на откупувачи. Согласно усогласувањето со Законот за управната постапка Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство дел од потребните документи по службена должност ги прибавува од сопствената евиденција и од другите институции. Откупувачот на земјоделски производи должен е да ја прибави само следната документација: Решение за регистрирање во Регистарот на објекти и оператори со храна издадено од Агенција за храна и ветеринарство - ако е регистриран за вршење на соодветна дејност; Склучени договори за трговија на големо за понатамошна продажба на планираните количини за откуп - за правни лица; Записник од Државен инспекторат за земјоделство за докажување на условот дека откупувачот располага со соодветни објекти и опрема; Одобрение од надлежниот орган на општината и општините на градот Скопје за локацијата на која ќе се врши откуп; Заверена пријава за исполнување на минимално техничките услови за вршење на трговија и за почнување со работа на продажен или друг деловен објект од Државниот пазарен инспекторат, ако откупот на земјоделски-те производи се врши на постојано откупно место; и Документ за расположливи финансиски средства и намирени обврски за откуп на земјоделски производи и тоа: 1. писмо на интерес од деловна банка за докажување на расположливи финансиски средства за откуп за тековната година, или 2. информација за економско финансиска состојба издадена од ЦРМ, или 3. ревизорски извештај од независна ревизорска куќа. Во новиот Правилник во прилог е дадено Барањето за запишување во регистарот на откупувачи на земјоделски производи. 2ИЗЕДНАЧУВАЊЕ НА ЗАКОН ЗА МАЖИТЕ И ЖЕНИТЕ ПРИ РБОТНИТЕ ПРОДОЛЖУВАЊЕ НА ОДНОСИ РАБОТНИОТ ВЕК ПО БАРАЊЕ НА РАБОТНИКОТ - УСТАВЕН СУД ("Службен весник на РМ", број 134/16) Со одлука на Уставниот суд на РМ укинати се ограничувањата во однос на возраста на мажите и жените за продолжување на работниот век, најмногу до 65 годишна возраст за работник жена. Па така сега без оглед на полот, работникот со писмена изјава до работодавачот може да побара да му се продолжи договорот за вработување најмногу до 67 години возраст доколку со закон поинаку не е утврдено. Писмената изјава работникот ја дава најдоцна до 31 Август во тековната година за продолжување на договорот за вработување, а за секое натамошно продолжување на договорот за вработување изјавата ја дава еднаш годишно, а најдоцна до 31 Aвгуст. Работодавачот е должен по дадената изјава да го продолжи договорот за вработување најмногу до 67 години возраст. 62 REPREZENT SEPTEMVRI 9/2016