اثربخشی مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی روی اصالح غذا خوردن هیجانی و مدیریت وزن ز نان چاق و دارای اضافه وزن

Transcription

1 اثربخشی مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی روی اصالح غذا خوردن چکیده هیجانی و مدیریت وزن ز نان چاق و دارای اضافه وزن املیا میرزامحمدعالئینی احمد علیپور احمدعلی نورباال مژگان آگاههریس دریافت مقاله : 29/6/1 پذیرش: 22/66/6 هدف: این پژوهش با هدف مشخص کردن کارآمدی مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی روی اصالح غذا خوردن هیجانی و مدیریت وزن زنان چاق و دارای اضافه وزن صورت گرفته است. روش: با استفاده از نمونهگیری در دسترس از میان زنان داوطلب واجد معیارهای ورود-خروج به پژوهش 22 نفر انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه )آزمایش و کنترل( جایگزین شدند کلیه آزمودنیها قبل و بعد از مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی به گویههای پرسشنامه غذا خوردن هیجانی پاسخ دادند و مشخصات تنسنجی آنها نیز اندازهگیری شد. یافتهها: تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نسخه 61 ام نرم افزار آماری SPSS و با استفاده از آزمون t مستقل نشان داد مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی به طور معنادار باعث اصالح الگوهای غذا خوردن هیجانی )خشم اضطراب و افسردگی( و کاهش وزن در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شده است.)p >5/50( نتیجهگیری: این مداخله باعث کاهش وزن و اصالح غذا خوردن هیجانی به واسطه تنظیم هیجانها اصالح باورهای مخرب غذا خوردن و بازسازی شناختی در میان افراد دارای غذا خوردن هیجانی شده است. کلیدواژه: مداخله غذا خوردن هیجانی چاقی اضافه وزن پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی کارشناس ارشد روانشناسی عمومی دانشگاه پیام نور تهران مرکز ایران )نویسنده مسئول( Emelia_1983ir@yahoo.com پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی استاد گروه روانشناسی سالمت دانشگاه پیام نور تهران مرکز استاد گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران پژوهشگر مرکز تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی استادیار گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور گرمسار

2 اثربخشی مداخله تعدیل غذاخوردن هیجانی روی... مقدمه اضافه وزن و چاقی با سرعت فزایندهای در حال تبدیل شدن به تهدیدی بالقوه برای سالمتی در دنیای در حال پیشرفت امروزی است )سانتونجا مورالز ویالنووا کورتز 2562(. 6 نگرانی در مورد این حوزه سالمت منجر به ارتقاء اقدامات پیشگیرانهای شده است که بر اهدافی دوگانه متمرکز شدهاند: اطالعرسانی عموم در مورد خطرات بالقوه اضافه وزن و در مورد مزایای اصالح رفتارهای تغذیهای ناسالم )سانتونجا و همکاران 2562(. از طرفی چاقی شرایطی پیچیده پرهزینه و چندوجهی است که پرخوری عامل معنادار مؤثری در پیدایش شناخته شده به طور آن است رفتارهای پرخوری 2 معناداری با چاقی مرتبط هستند رفتارهایی از قبیل: خوردن هیجانی خوردن تکانشی عدم خودداری در غذا خوردن و عدم خودداری شناختی در غذا خوردن )هایس بتالون مککروی روبنآف لیپمن.)2552 و روبرتس 9 منفی 4 که معموال به طوری عاطفه با الگوهای خوردن ناسالم مرتبط است اگرچه عاطفه منفی در مطالعات متعدد با در کمخوری و کاهش اشتها نیز ارتباط دارد اما عمدتا پرخوری واکنش به هیجانهای تغییرات در رفتارهای غذا اتفاق میافتد این منفی خوردن ممکن است منجر به بهم ریختن الگوهای غذا خوردن و افزایش وزن شود )فیت آلیسون و گلیبتر 0 پس 6221(. هیجانها رفتارهای غذا خوردن را تغییر میدهند: چنان چه تحقیقات نشان دادهاند. القاء هیجانهای منفی به افزایش مصرف غذا منجر میشود که احتماال تالشی است در جهت کاستن عواطف منفی )تلک آگراس و لینهان (. تحقیقات ثابت کردهاند افراد چاق از باال بودن خلق منفی در رنج هستند وقتی که فرد باور داشته باشد غذا خوردن خلق را بهبود میبخشد در پاسخ به عواطف منفی به غذا خوردن روی میآورد تا آن خلق منفی تنظیم شود )ترنر لوسزینسکا وارنر و شوآرتزر 2565(. 1 اسنک انجلز جانسنز و وناسترین نشان دادهاند هیجانهای افراد چاق بر الگوی غذا خوردن آنها تأثیر منفی دارد. از آنجا که غذا خوردن هیجانی به عنوان تدبیری برای مقابله با هیجانهای منفی از قبیل استرس تنهایی 2 کسالت 65 اضطراب 66 و غیره )دوگان گوجتتکین و کاترانچوگلو 2566( 62 تعریف میشود مطالعات در حوزه غذا خوردن هیجانی در تالش هستند تا چاقی را از این حوزه تبیین کنند به طوری که نشان داده- اند افراد چاق در پاسخ به حاالت هیجانی منفی بسیار بیشتر از افراد دارای وزن بهنجار غذا می- خورند متز 69 )انگوین-ردریگز چو آنگر و اسپروت-.)2558 تحقیقات نشان دادهاند خوردن هیجانی اغلب در جمعیت چاق اتفاق میافتد به این ترتیب که معموال افراد دارای اضافه وزن در مقایسه با افراد با وزن بهنجار و زیر وزن بیشتر بهنجار 6. Telch, Agras, & Linehan 7. Turner, Luszczynska,Warner, & Schwazer 8. Snoek, Engels, Janssens, & Van Strien 9. loneliness 10. bored 11. anxiety 12. Dogan, GocetTekin, & Katrancioglu 13. Nguyen-Rodriguez, Chou, Unger, & Spruijt-Metz 1. Santonja, Morales, Villanueva & Cortes 2. over eating behaviors 3. Hays, Bathalon, McCrory, Roubenoff, Lipman, & Roberts 4. negative affect 5. Faith, Allison, & Geliebter

3 اثربخشی مداخله تعدیل غذاخوردن هیجانی روی... گزارش میکنند با غذا خوردن هیجانی درگیر هستند )گلیبتر و آورسا 2559(. 6 از این رو اکثر مطالعات در زمینه غذا خوردن هیجانی روی جمعیت چاق متمرکز شدهاند )انگوین-ردریگز و همکاران 2558(. دنیس و گلدبرگ) 6221 ( دریافتند که در مقایسه با زنان با وزن بهنجار زنان چاق تمایل دارند در پاسخ به برانگیختگی هیجانی بیشتر بخورند و تصویر از خود منفیتری دارند )ون- استرین اسکیپرز و کاکس کوبیاک ووگل سیرینگ اسکیل و وبر فیت و همکاران 6228 هایس و همکاران 2552 گلیبر و آورسا 2559 و صارمی خمسه و دانیال 6915(. آرنا )6222( نشان دادند خشم و کناردی و آگراس 4 ناکامی وقوع دورههای پرخوری را تا %42 تسریع میکند در مقابل افسردگی تنها %61 وقوع این دورهها را تسریع میک دن. عالوه بر این کسانی که تمایل دارند در پاسخ به خشم یا افسردگی پرخوری کنند در مقایسه با کسانی که در پاسخ به اضطراب پرخوری میکنند بیشتر احتمال دارد که وزن قبل از شروع مداخله درمانی را دوباره کسب کنند )آرنا و همکاران 6222(. افسردگی اضطراب و خشم هر سه حاالت خلقی منفی مهمی هستند که پرخوری را تسریع میکنند و بنابراین بررسیهای تجربی دیگر را توجیه میکنند. بر اساس تحقیقات انگوین- ردریگز و همکاران )2558( غذا خوردن هیجانی اغلب با اضافه وزن و چاقی مرتبط است. ون )2565( در پژوهشی استرین وندرزوآلو و انجلز 0 برای اولین بار وجود عامل ژنتیکی را در خوردن هیجانی پیدا کردند یعنی وجود ژنی به نام 5-HTTLPR که باعث ایجاد غذا خوردن هیجانی در برخی افراد میشود. ماخت هاپت و الگرین 1 )2550( دریافتند که دانشآموزانی که قبل از دادن امتحان استرس داشتند گزارش میدهند که غذا خوردن حواس آنها را از استرس منحرف میکند. برای درمانگری غذا خوردن هیجانی از روشهای روانشناختی متعددی استفاده شده است روشهایی از قبیل: درمانگری شناختی درمانگری شناختی- رفتاری فنون تنشزدایی و غیره. منتزونی پگنینی گورینی پرتسیوزا کستلنواوو مولیناری 1 و همکاران )2552( به وسیله تمرینات آرمیدگی 8 عضالنی-ذهنی توانستند غذا خوردن هیجانی را تعدیل کنند. زابینسکی ویلفلی کالفاس وینزلبرگ و تیلور )2554( 2 تحت مداخلهای شناختی در گروهی که مبتال به اختالل خوردن بودند آسیب را به طور قابل مالحظهای کاهش دادند. با توجه به افزایش شیوع چاقی و همچنین افزایش تجربه هیجانهای منفی از قبیل استرس پریشانی خشم و غیره در زندگی ماشینی امروز پژوهش حاضر در این راستا و با هدف بررسی تأثیر مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی روی اصالح غذا خوردن هیجانی و مدیریت وزن زنان چاق و دارای اضافه وزن می- باشد. 5. van Strien, van der Zwaluw, Engels 6. Macht, Haupt, & Ellgrin 7 Manzoni, Pagnini, Gorini, Preziosa, Castelnuovo, Molinari, & Riva 8. relaxation 9. Zabinski, Wilfley, Calfas, Winselberg, & Taylor 1. Geliebter, & Aversa 2. van Strien, Schippers, & Cox 3. Kubiak, Vögele, Siering, Schiel, & Weber 4. Arnow, Kenardy & Agras

4 Health Psychology/ Vol.2. No3/ Autom 2013 املیا میرزا محمدعالئینی احمد علیپور احمد علی نورباال مژگان آگاه هریس روش طرح این پژوهش از نوع طرحهای نیمهآزمایشی به صورت پیشآزمون- سپ آزمون با گروه کنترل بود. نمونهها از طریق فراخوانی در دانشگاه پیام نور مرکز تهران انتخاب شدند که طی آن از میان زنانی که به آزمایشگاه روانشناسی دانشکده مراجعه کرده بودند زنانی که BMI آنها باالی 20 بود و نمرات آنها در مقیاس خوردن هیجانی EES( 6 آرنا کناردی و آگراس N=285()6220 )M=02/12 SD=68/86 یک انحراف معیار باالتر از میانگین بود و همچنین در سن باروری قرار داشتند هیچگونه دارویی مصرف نمیکردند به هیچ بیماری روانپزشکی خاصی مبتال نبودند و تحت هیچ رژیم غذایی خاصی نبودند تعداد 22 داوطلب انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش که تحت مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی و گروه گواه که تحت هیچ مداخله- ای قرار نگرفتند جایگزین شدند. ابتدا کلیه آزمودنیهای شرکت کننده در پژوهش رضایت خود را از شرکت در این پژوهش اعالم کردند و آزمودنیهای گروه آزمایش متعهد شدند در طول 61 هفته هفتهای 6 بار و هر بار به مدت 25 دقیقه در جلسات شرکت نمایند. همچنین از کلیه شرکتکنندگان دو گروه خواسته شد که در طی دوره مداخله از هیچ رژیم غذایی تبعیت نکنند و صرفا به ثبت نوع و مقدار مواد غذایی و آشامیدنی خود در کاربرگهای ثبت غذای روزانه اکتفا کنند و آنها را به صورت هفتگی به درمانگر تحویل دهند. کلیه جلسات به صورت 64 جلسه 25 دقیقهای به صورت هفتگی و همچنین 2 جلسه شامل جلسه صفر )ارزیابی( و جلسه 60 )ارزشیابی( اجرا شد در جلسه صفر و جلسه آخر کلیه آزمونها و اندازه- گیریها اجرا شد. بر این اساس آزمودنیها در هر جلسه تحت مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی قرار گرفتند و کاربرگهای مربوط به کنترل هیجان- های منفی )احساس گناه شرم درماندگی اضطراب یأس سردرگمی و احساس تنهایی( )کونیگ 2551( 2 را پر کردند )هر جلسه به یکی از این هیجانها اختصاص دارد( به این ترتیب که در هر جلسه به آزمودنیها آموزش داده شد که احساسها و هیجانهای روزمره خود را بشناسند و بین باورهای منطقی و غیرمنطقی خود در مورد آنها تمییز قائل شوند و در مواقع هیجان شدید به جای روی آوردن به پرخوری بتوانند این هیجانها را بشناسند و با آنها کنار بیایند و از آنها به نحوی سالم بهره بگیرند )کونیگ 2551(. خالصه جلسات مداخله به شرح زیر میباشد: جلسه 6 - کارکرد احساسها )هدف: آشنایی و ایجاد ارتباط با احساسها و هیجانهای خود( جلسه 2- ترس از احساسها )هدف: رویارویی با انواع هیجانها و تمییز بین باورهای منطقی از غیر منطقی در مورد هیجانها( جلسه 9- احساسات نه غذا )هدف: ایجاد توانایی در تمییز بین احساس از تغذیه و ایجاد ارتباط بین حواس فیزیکی با هیجان- ها( جلسه 4- هفت تا ازمشکلترین احساسها برای کسانی که اختالل خوردن دارند )هدف: شناسایی راه اندازندههای هیجانها و پذیرش همه هیجانهای خوب و بد( جلسه 0- احساس گناه 9 )هدف: افزایش سطح آگاهی نسبت به احساس گناه 2. Koenig 3. guilt 1. emotional eating scale

5 اثربخشی مداخله تعدیل غذاخوردن هیجانی روی... )هدف: شناسایی به راهاندازندگان هیجانی خوردن 8 و باورهای منطقی و غیر منطقی در این خصوص و یادگیری چگونگی تنظیم پاسخهای هیجانی به این به راه اندازندگان( جلسه 64- احساس شادکامی 2 و داشتن وزنی و داشتن سالمتی 66 سالمتی 65 )هدف: کشف احساسات درباره غذا طبیعی 62 پذیرش بدن خود با هر سایز و شکلی( جلسه 60- اجرای پس آزمون )هدف: در آخر میزان کاهش وزن و شاخص توده بدنی در آزمودنیها میزان کاهش در دفعات خوردن هیجانی بعد از اتمام مداخله در دو گروه تعیین و مقایسه شد(. در نهایت پس از پایان پژوهش و اجرای پسآزمون با توجه به مالحظات اخالقی دستورالعمل کنترل غذا خوردن هیجانی به اعضای گروه کنترل نیز آموزش داده شد. مقیاس غذا خوردن هیجانی )آرنا کناردی و آگراس 6220( یک مقیاس خود گزارشدهی 20 موردی است که شدت رابطه بین خلق منفی و اختالالت خوردن را میسنجد. این 20 مورد در مقیاس لیکرت 0 امتیازی از )"هیچ میلی به خوردن ندارم"( تا )"میل شدیدی به خوردن دارم"( نمره گذاری شده است. و شامل سه زیر مقیاس افسردگی اضطراب و خشم است. دامنه نمرات این مقیاس از 20 تا 620 است. برای مقیاس غذا خوردن هیجانی )EES( پایایی درونی 5/86 واعتبار 5/12 گزارش شده است. پژوهشگر جهت بررسی پایایی درونی EES در جمعیت ایرانی این پرسشنامه را روی 285 و تمایز بین احساس گناه بهنجار از احساس گناه نابهنجار و خودکار( جلسه -1 احساس شرم 6 )هدف: شناسایی باورهای منطقی و غیر منطقی در مورد احساس شرم و درک فرق بین احساس شرم و احساس گناه( جلسه -1 احساس درماندگی 2 )هدف: شناسایی و ارتباط با احساس درماندگی و یادگیری چگونگی رویارویی با آن( جلسه -8 )هدف: شناسایی و تمایز بین اضطراب از اضطراب 9 احساس ترس و یادگیری مواجهه با احساس اضطراب در مواقع اضطرار آور( جلسه 2- احساس )هدف: شناسایی خاطرات کودکی در مورد یأس 4 یأس و یادگیری چگونگی مواجهه با آن( جلسه -65 احساس گیجی 0 )هدف: یادگیری چگونه اعتماد کردن به خود و اتخاذ تصمیم درست در مواقع اضطرارآور و شناسایی باورهای منطقی و غیر منطقی در مورد احساس گیجی( جلسه احساس تنهایی 1-66 )هدف: ایجاد توانایی تمایز بین احساس تنهایی از احساس کسلی و پوچی و شناسایی باورهای منطقی و غیر منطقی در مورد احساس تنهایی( جلسه 62- آزاد سازی احساسها )هدف: شناسایی بایدها و نبایدهای هیجانی یادگیری کنترل شدت احساسها و عواطف شناسایی مکانیزمهای دفاعی شایع و یادگیری احساس کردن درست احساسات( جلسه 69- به راهاندازندگان 1 احساسات شدید و اختاللهای 8. triggers to intense feelings and disordered eating 9. happiness 10. health 11. health 12. natural body weight 1. shame 2. helplessness 3. anxiety 4. disappointment 5. confusion 6. loneliness 7. triggers

6 Health Psychology/ Vol.2. No3/ Autom 2013 املیا میرزا محمدعالئینی احمد علیپور احمد علی نورباال مژگان آگاه هریس 8/60 15 دانشجو )شامل 225 زن و مرد( که به روش انحراف استاندارد سال در این پژوهش تصادفی چند مرحلهای انتخاب شدند اجرا کرد و ضریب همسانی درونی را برای کل مقیاس 5/20 به دست آورد. میانگین و انحراف استاندارد نمرات برای کل مقیاس نیز به ترتیب 02/12 و 68/86 محاسبه شد. همچنین ضریب آلفای کرونباخ برای زیر مقیاسهای خشم افسردگی و اضطراب به شرکت کردند. کلیه آزمودنیها مؤنث و در مقطع کارشناسی تحصیل کرده بودند. جدول 1. ویژگیهای توصیفی سن آزمودنیها به تفکیک گروه SD M بیشینه کمینه N گروه 1/52 98/ آزمایش 8/22 92/ کنترل 8/60 90/ کل 22 ترتیب 5/11 5/22 و 5/82 به دست آمد. ویژگیهای توصیفی سن 6 یافتهها در جدول شماره آزمودنیهای پژوهش به تفکیک گروه ارائه شده است. همانگونه که مشاهده میشود در مجموع 22 آزمودنی )66 نفر در گروه آزمایش و 66 نفر در گروه کنترل( با میانگین سنی 90/11 سال و با در جدول 2 میانگین و انحراف استاندارد وزن آزمودنیهای دو گروه در پیشآزمون و پس- آزمون ارائه شده است. مندرجات جدول شماره 2 نشان میدهد که نمرات وزن گروه آزمایش در موقعیت پسآزمون نسبت به پیشآزمون کاهش یافته است. جدول 9. آزمون t اختالفی برای بررسی تفاوت معناداری وزن P-value t- test متغیر موقعیت گروه میانگین انحراف استاندارد درجه آزادی 5/ /65 0/45 65/14 18/19 11/86 پیش- وزن آزمون آزمایش کنترل 0/26 10/80 پس- آزمون آزمایش 62/56 کنترل 85/11 همانطور که در جدول مشاهده میشود نتایج بیانگر آن است که میان تغییر وزن در دو گروه تفاوت معناداری وجود دارد )5/50<P(. بدین معنی که مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی به کاهش وزن آزمودنیهای گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل منتهی شده است. در جدول شماره 9 ویژگیهای توصیفی نمرات آزمودنی- های دو گروه در مقیاس غذا خوردن هیجانی )EES( ارائه شده است همانگونه که در جدول نیز منعکس شده است نمرات غذا خوردن هیجانی در آزمودنیهای گروه آزمایش بهبود یافته است.

7 Health Psychology/ Vol.2. No3/ Autom 2013 املیا میرزا محمدعالئینی احمد علیپور احمد علی نورباال مژگان آگاه هریس p-value 5/5556 متغیر غذا خوردن هیجانی جدول 3. آزمون t اختالفی برای بررسی تفاوت معناداری نمرات غذا خوردن هیجانی درجه آزادی t-test انحراف استاندارد میانگین گروه موقعیت 25 0/68 62/22 22/12 آزمایش پیشآزمون 69/88 12/52 کنترل 60/00 48/21 آزمایش پسآزمون 64/91 85/52 کنترل نتایج آزمون t مستقل ارائه شده در جدول شماره 9 بیانگر معناداری تفاوت تغییر نمرات غذا خوردن هیجانی در دو گروه است )5/50<P(. بدین معنی که مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی به اصالح غذا خوردن هیجانی منتهی شده است. در جدول شماره 4 ویژگیهای توصیفی نمرات آزمودنیهای دو گروه در زیر مقیاسهای غذا خوردن هیجانی )EES( ارائه شده است. همانگونه که در جدول نیز منعکس شده است نمرات زیر مقیاسهای غذا خوردن هیجانی در آزمودنیهای گروه آزمایش بهبود یافته است. جدول 4. آزمون t اختالفی برای بررسی تفاوت معناداری نمرات زیر مقیاسهای غذا خوردن هیجانی p-value درجه t-test انحراف میانگین گروه موقعیت متغیر آزادی استاندارد 5/ /22 2/26 44/04 آزمایش پیشآزمون خشم 8/62 98/82 کنترل 8/56 29/19 آزمایش پسآزمون 1/20 92/21 کنترل 5/ /99 4/08 68/55 آزمایش پیشآزمون افسردگی 4/46 61/52 کنترل 9/94 8/19 آزمایش پسآزمون 4/11 60/26 کنترل 5/ /22 0/82 95/68 آزمایش پیشآزمون اضطراب 2/46 24/68 کنترل 4/18 60/82 آزمایش پسآزمون 2/19 24/26 کنترل

8 اثربخشی مداخله تعدیل غذاخوردن هیجانی روی... نتایج آزمون t مستقل ارائه شده در جدول شماره 4 نشان میدهد که تفاوت ترکیب متغیرهای وابسته )زیرمقیاسهای خشم افسردگی و اضطراب( در دو گروه آزمایش و کنترل معنادار است )5/50<P(. بحث و نتیجهگیری براساس نتایج مندرج در جدول شماره 2 مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی به کاهش معنادار وزن منتهی شده است. این یافته با یافته تلک و همکاران )2556( مبنی بر اثربخشی آموزش مهارتهای تنظیم هیجان در درمان اختالل خوردن افراطی و در نتیجه کاهش وزن هماهنگ است. اعتقاد فیشر چن کاترمن 6 همچنین به )2551( کنترل غذا خوردن هیجانی میتواند به کاهش وزن افراد منتهی شود که با یافته پژوهش حاضر همسو است. نتایج مطالعات مختلف بیانگر آن است که پرخوری در پاسخ به هیجانهای مختلف نقش مؤثری در سبب- شناسی چاقی و اضافه وزن دارد )وناسترین و همکاران 6220 کوبیاک و همکاران 2558 فیت و همکاران 6228 هایس و همکاران 2552 گلیبر و 2559 آورسا و صارمی و همکاران 6915 (. همچنین به اعتقاد هادسون هیریپی پاپ و کسلر 2 )2551( سطوحی از پریشانی به عنوان عامل مهمی در ایجاد پرخوری با افزایش وزن و چاقی در ارتباط است. نتایج بررسیهای لورو و اورلیانس 9 )6286( نشان داد افرادی که مهارتهای مدیریت استرس ضعیفی دارند برای رها شدن از افکار و هیجانهای مرتبط با عوامل استرسزا به پرخوری روی میآورند این روش آسودگی فوری اما موقتی از پریشانی هیجانی را برای آنها به دنبال دارد. ماخت و همکاران )2550( نیز در بررسیهای خود به این نتیجه رسیدند که پرخوری باعث منحرف شدن حواس از استرس میشود. ترنر و همکاران )2565( به این نتیجه رسیدند که افراد چاق از باال بودن خلق منفی در رنج هستند وقتی که فرد باور داشته باشد غذا خوردن خلق را بهبود میبخشد در پاسخ به عواطف منفی به غذا خوردن روی میآورد تا آن خلق منفی تنظیم شود همچنین دوگان و همکاران )2566( ثابت کردهاند افراد چاق از غذا خوردن هیجانی به عنوان تدبیری برای مقابله با هیجانهای منفی استفاده میکنند. با توجه به آنچه گفته شد به نظر میرسد افراد دارای غذا خوردن هیجانی از پرخوری به عنوان راهکار مقابلهای ناکارآمد برای مقابله با عوامل استرسزا و هیجانهای ناشی از آنها استفاده میکنند )آرنا و همکاران 6222(. بنابراین میتوان انتظار داشت که مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی با تعدیل پاسخ در مقابل هیجانها و آموزش راهکارهای مقابلهای کارآمد به جای پرخوری جهت ارائه پاسخ مناسب به هیجانات ناشی از عوامل استرسزا در کاهش غذا خوردن هیجانی و به تبع آن کاهش وزن و شاخص توده بدنی مؤثر باشد. این مداخله به واسطه تشخیص و تمییز باورهای منطقی از غیر منطقی در مورد هیجانها تمییز احساس از هیجانی شناخت غذا و شناخت بهراهاندازندگان 4 مکانیزمهای دفاعی شایع روی مؤلفه شناخت و محور ذهن-بدن )تایلور 2551 ترجمه جانبزرگی آگاههریس و گلچین 6926( کار میکند و با از بین 4. triggers 1. Fischer, Chen, Katterman 2. Hudson, Hiripi, Pope, & Kessler 3. Loro & Orleans

9 اثربخشی مداخله تعدیل غذاخوردن هیجانی روی... بردن ترس از تجربه احساسات منفی و ایجاد ارتباط با احساسها و هیجانهای منفی آزادسازی هیجانات افزایش آگاهی از کارکرد هیجانات منفی و سالمت 2 و به وجود آوردن احساس شادکامی 6 )کونیگ 2551( روی مؤلفه عاطفی و هیجانی کار میکند. همچنین همانگونه که در جدول شماره 9 نشان داده شده است اصالح غذا خوردن هیجانی به دنبال مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی است. شواهد پژوهشی حاکی از آن است که هیجانات افراد چاق میتواند بر الگوی غذا خوردن آنها تأثیر منفی داشته باشد )اسنک و همکاران.)2551 همچنین براساس مطالعات مختلف هیجانات منفی از جمله خشم اضطراب و افسردگی با پرخوری در ارتباط است )فیت و همکاران 6221 دسمت و )2556( خوردن شفراشتاین 2558(. 9 به اعتقاد تایر 4 و آشامیدن یکی از راهکارهایی است که افراد برای مدیریت خلقشان از آن استفاده میکنند. بنابراین به نظر میرسد پرخوری بیشتر از اینکه ناشی از گرسنگی و تشنگی فیزیولوژیکی باشد یک راهکار مقابلهای برای تنظیم هیجانات و ارتقای خلق است. ماخت )2550( نیز معتقد است که هیجانات به کنترل شناختی افرادی که بر غذا خوردنشان کنترل دارند آسیب میزند و موجب افزایش غذای مصرفی در آنها میشود. همچنین بنابر نظر بون استروب اسخات و اینتما 0 هترینگتون 1 )2552( و والیس و )2554( هیجانهای منفی ظرفیت شناختی افراد را کاهش میدهد و پرخوری در اثر فشار بر منابع شناختی اتفاق میافتد. با توجه به آنچه گفته شد میتوان انتظار داشت که مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی با آگاه کردن افراد در مورد احساسات و هیجانهایشان و ارائه راهبردهایی برای تمایز قائل شدن میان باورهای منطقی و غیرمنطقی درباره هیجانات پذیرش هیجانات منفی شناسایی بهراهاندازهای هیجانی و آموزش نحوه درست برخورد با آنها به افراد در زمینه انتخاب پاسخ درست در موقعیتهای هیجانی کمک کند و از این رهگذر به کاهش غذا خوردن هیجانی و در پی آن کاهش وزن منجر شود. محدودیتهای پژوهش 6. در این پژوهش از نمونه استفاده شد. 2. نمونه این شامل پژوهش در دسترس چاق و زنان دارای اضافه وزن فاقد مشکالت سالمتی و در این یافتههای تعمیم در بود. لذا سنین باروری پژوهش به سایر گروههای سنی )نوجوانان و زنان یائسه( مردان افراد چاق و دارای اضافه وزنی که با سایر مشکالت سالمتی )روانی- جسمی( هم- ابتالیی دارند باید جانب احتیاط را رعایت کرد. 9. نمونه این پژوهش شامل دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه پیامنور بود. بنابراین در تعمیم نتایج به دانشجویان سایر مقاطع و سایر دانشگاهها و مراکز آموزش عالی باید احتیاط کرد. 4. در این پژوهش پیگیری انجام نشد. 1. happiness 2. health 3. Desmet, & Schifferstein 4. Thayer 5. Boon, Stroebe, Schut, & Ijntema 6. Wallis & Hetherington

10 Health Psychology/ Vol.2. No3/ Autom 2013 املیا میرزا محمدعالئینی احمد علیپور احمد علی نورباال مژگان آگاه هریس قدردانی: بدین وسیله از مسئولین محترم مرکز خدمات روانشناسی ره-سالمت که در اجرای این پژوهش همکاری کردند قدردانی میشود. منابع تایلور ر )6926(. درمانگری شناختی- رفتاری ناتواناییها و بیماریهای مزمن. ترجمه: جانبزرگی مسعود آگاههریس مژگان و گلچین ندا. تهران: انتشارات ارجمند. صارمی ع. خمسه ا. و آروین دانیال ج. )6915(. چاقی علل و رابطه آن با بیماریها و ورزش تهران انتشارات چهر. پیشنهادهای پژوهشی 6. مداخله این پژوهش روی دو گروه زنان و مردان اجرا شود و بین دو گروه مقایسه صورت گیرد. مداخله این پژوهش روی نمونههای بیشتر سایر گروههای سنی )نظیر نوجوانان و زنان یائسه( و افراد چاق و دارای اضافه وزنی که با سایر مشکالت سالمتی )روانی- جسمی( همابتالیی دارند نیز اجرا شود تا قابلیت تعمیمپذیری نتایج این پژوهش از این حیث بررسی شود. 2. در مطالعات بعدی از دورههای پیگیری نیز استفاده شود. Arnow B,.Kenardy J,. & Agras.(1992). Binge eating among the obese : a descriptive study. J Behav Med, 15: Boon, B., Stroebe, W., Schut, H., & Ijntema, R. (2002). Ironic processes in the eating behaviour of restrained eaters. British Journal of Health Psychology, 7, Dennis, K. E., & Goldberg, A. P. (1996) Weight control self-efficacy types and transitions affect weightloss outcomes in obese women. Addictive Behaviors, 21(1), Desmet, P. M. A., & Schifferstein, H. N. J. (2008). Sources of positive and negative emotions in food experience. Appetite, 50, 290. Dogan, T., GocetTekin, E., & Katrancioglu, A. (2011). Feeding your feelings: A self report measure of emotional eating. Procedia social and Behavioral Sciences, 15, Faith, M. S., Allison, D. B., & Geliebter, A. (1997). Emotional eating and obesity: Theoretical considerations and practical recommendation. In S. Dalton (Ed.) Overweight and weight management: The health professional s guide to understanding and practice. Gaithersburg, MD: Aspen Publishers, Inc. Fischer. S, Chen. E, Katterman S. (2007). Emotional eating in a mobidly obese bariatric surgeryseeking population. Obes Surg, 17(6): Geliebter, A., & Aversa, A. (2003). Emotional eating in overweight, normal weight and underweight individuals. Eating Behaviors, 3, Hudson, J. I., Hiripi, E., Pope, H. G., Jr., & Kessler, R. C. (2007). The prevalence and correlates of eating disorders in the National Comorbidity Survey Replication. Biological Psychiatry, 61, Hays, N., Bathalon, G., McCrory, M., Roubenoff, R., Lipman, R., & Roberts. S.(2002). Eating behavior

11 اثربخشی مداخله تعدیل غذاخوردن هیجانی روی... correlates of adult weight gain and obesity in healthy women aged y. The American Journal of Clinical Nutrition, 75(3), Koenig, Karen R. (2007). The Food and Feelings WorkBook: a full course meal on emotional health. The United States of America: Gürze Books. Kubiak, T., Vögele, C., Siering, M., Schiel, R., & Weber, H. (2008) Daily hassles and emotional eating in obese adolescents under restricted dietary conditions The role of ruminative thinking. Appetite, 51, Loro, A.D., Jr., & Orleans, C.S. (1981). Binge eating in obesity: preliminary findings and guidelines for behavioral analysis and treatment. Addictive Behaviors, 6, Macht, M., Haupt, C., & Ellgrin, H. (2005). The perceived function of eating is changed during examination stress: A field study. Eating Behaviors, 6, 2, Manzoni, G.M., Pagnini, F., Gorini, A., Preziosa, A., Castelnuovo, G., Molinari, E., & Riva, G. (2009). Can relaxation reduce emotional eating in women with obesity? An exploratory study with 3 months of follow up. American Dietetic association, 8, Nguyen-Rodriguez, S.T., Chou, C-P., Unger, J.B., & Spruijt-Metz, D. (2008). BMI as a moderator of perceived stress and emotional eating in adolescents. Eating Behaviors, 9, Santonja, F.-J., Morales, A., Villanueva, R.-J., & Cortes, J.-C. (2012). Analyzing the effect of public health campaigns on reducing excess weight: A modeling approach for the Spanish autonomous region of the community of Valencia. Evaluation and program planning, 35, Snoek, H. M., Engels, R.C.M.E., Janssens, J.M.A.M, & Van Strien, T. (2007). Parental behaviour and adolescents emotional eating. Appetite, 49, Thayer, R. (2001). Calm Energy: How people regulate mood with food and exercise. Oxford: Oxford University Press. Telch, C.F., Agras, W.S., & Linehan, M.M. (2001). Dialectical behavior therapy for binge eating disorder. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 69(6), Turner, S.A., Luszczynska, A., Warner, L., & Schwazer, R. (2010). Emotional & uncontrolled eating styles and chocolate chip cookie consumption. A controlled trial of the effects of positive mood enhancement. Appetite, 54, van Strien, T., Schippers, G.M., & Cox, W.M. (1995). On the relationship between emotional and external eating behavior. Addictive Behaviors, 20, van Strien, T., van der Zwaluw, C. S., Engels, R. C.M.E. (2010). Emotional eating in adolescents: A gene (SLC6A4/5-HTT) edepressive feelings interaction analysis. Journal of Psychiatric Research 44, Wallis, D. J., Hetherington, M. M. (2004). Stress and eating: The effects of ego-threat and cognitive demand on food intake in restrained and emotional eaters. Appetite, 43, Zabinski, M.F., Wilfley, D.E., Calfas, K.J., Winselberg, A.J., & Taylor, C.B. (2004). An interactive psychoeducational intervention for women at risk of development an eating disorder. Journal of consulting and clinical psychology, 72,