การว เคราะห และจ ดท าแผนบร หารความเส ยงตาม SP7 ประจ าป งบประมาณ พ.ศ. 2553

Transcription

1 การว เคราะห และจ ดท าแผนบร หารความเส ยงตาม SP7 ประจ าป งบประมาณ พ.ศ การว เคราะห ความสอดคล องของโครงการก บกลย ทธ การว เคราะห และบร หารจ ดการความเส ยงตามประเด นย ทธศาสตร ท กย ทธศาสตร ของส วนราชการ โดยการแจงรายละเอ ยดของประเด นย ทธศาสตร เป าประสงค กลย ทธ โครงการ และความสอดคล องก บ กลย ทธ (ค ม อค าอธ บายต วช ว ดการพ ฒนาค ณภาพการบร หารจ ดการภาคร ฐ ป งบประมาณ พ.ศ หน า 194 ต วอย างจ งหว ด ก.) 2. กระบวนการบร หารความเส ยงตามมาตรฐาน COSO (Committee of Sponsoring Organization of the tread way Commission) ม 7 กระบวนการ ค อ 2.1 การก าหนดเป าหมายการบร หารความเส ยง (Objective Setting) 2.2 การระบ ความเส ยงต าง ๆ (Event Identification) 2.3 การประเม นความเส ยง (Risk Assessment) 2.4 กลย ทธ ท ใช ในการจ ดการก บแต ละความเส ยง (Risk Response) 2.5 ก จกรรมการบร หารความเส ยง (Control Activities) 2.6 ข อม ลและการส อสารด านความเส ยง (Information and Communication) 2.7 การเฝ าต ดตามผลและเฝ าระว งความเส ยงต าง ๆ (Monitoring) ข นตอนท 1 การก าหนดเป าหมายการบร หารความเส ยง 1.1 ว ตถ ประสงค การด าเน นการบร หารจ ดการความเส ยง เพ อให โครงการส าค ญท ม น ยส าค ญต อการบรรล ความส าเร จตามประเด น ย ทธศาสตร สามารถด าเน นการได บรรล เป าหมายตามท ต งไว ซ งจะส งผลให บรรล ความส าเร จตามกลย ทธ เป าประสงค ของประเด นย ทธศาสตร 1.2 การพ จารณาค ดเล อกแผนงาน /โครงการในป งบประมาณ พ.ศ ตามหล กเกณฑ ในการพ จารณาค ดเล อกโครงการเพ อน ามาพ จารณาบร หาร จ ดการความเส ยง โดยม ป จจ ยการพ จารณา 2 ป จจ ย ค อ สอดคล องก บประเด นย ทธศาสตร และงบประมาณ ท ได ร บในป งบประมาณ พ.ศ โดยแบ งเกณฑ การพ จารณาในแต ละป จจ ยเป น 3 ระด บ ค อ (ค ม อค าอธ บายต วช ว ดการพ ฒนาค ณภาพการบร หารจ ดการภาคร ฐ ป งบประมาณ พ.ศ หน า 195)

2 การพ จารณาค ดเล อกโครงการและจ ดล าด บความส าค ญของโครงการตาม หล กเกณฑ ท ก าหนด โดยจะค ดเล อกโครงการท ได ค าคะแนนความส าค ญของโครงการส งส ดในแต ละ ประเด นย ทธศาสตร มาเป นต วแทนในการบร หารจ ดการความเส ยงตามแนวทางของ SP7 {ความส าค ญของ โครงการ = ระด บความสอดคล องก บประเด นย ทธศาสตร (a) x ระด บของงบประมาณท ได ร บ (b)} (ค ม อค าอธ บายต วช ว ดการพ ฒนาค ณภาพการบร หารจ ดการภาคร ฐ ป งบประมาณ พ.ศ.2553 หน า ) 1.3 โครงการท ค ดเล อกมาด าเน นการบร หารจ ดการความเส ยง เป นการก าหนดต วช ว ดค าเป าหมายการบร หารความเส ยงของโครงการในท ก ย ทธศาสตร ท ค ดเล อกตามข อ เป นร อยละ ต วอย างด งน 1. ประเด นย ทธศาสตร : เป นด นแดนแห งความส ขด วยการฟ นฟ ระบบน เวศ - โครงการท พ จารณามาด าเน นการบร หารความเส ยง ค อ โครงการก อสร างฝาย อน ร กษ ต นน าล าธาร - ว ตถ ประสงค ของโครงการ : จ ดหาแหล งน าให เพ ยงพอต อการท าการเกษตรใน ฤด แล ง - เป าหมายการบร หารความเส ยงของโครงการ : ต วช ว ด หน วยน บ ค าเป าหมาย ร อยละของเกษตรในพ นท เป าหมายม แหล งน าเพ อใช ในการเกษตร ร อยละ ประเด นย ทธศาสตร : พ ฒนาให เป นเม องท องเท ยวท ปลอดภ ย - โครงการท พ จารณามาด าเน นการบร หารความเส ยง ค อ โครงการประชาส มพ นธ ส งเสร มการท องเท ยวจ งหว ด - ว ตถ ประสงค ของโครงการ : เพ อให เก ดภาพล กษณ ท ด ทางด านการท องเท ยว ของจ งหว ด - เป าหมายการบร หารความเส ยงของโครงการ : ต วช ว ด หน วยน บ ค าเป าหมาย ร อยละของน กท องเท ยวท เพ มข นจากป งบประมาณ พ.ศ ร อยละ 10 ข นตอนท 2 การระบ ความเส ยงต าง ๆ เป นการก าหนดก จกรรมของโครงการตามข อ 1.3 ท จะด าเน นการน ามาระบ ความเส ยงตาม ม ต ธรรมาภ บาล 9 องค ประกอบ ได แก ประส ทธ ผล ประส ทธ ภาพ ตอบสนอง ร บผ ดชอบ โปร งใส ม ส วนร วม กระจายอ านาจ น ต ธรรม เสมอภาค

3 -3- ความหมายองค ประกอบตามหล กธรรมาภ บาล 1. หล กประส ทธ ผล (Effectiveness) : ผลการปฏ บ ต ราชการท บรรล ว ตถ ประสงค และเป าหมาย ของแผนการปฏ บ ต ราชการตามท ได ร บงบประมาณมาด าเน นการ รวมถ งสามารถเท ยบเค ยงก บส วนราชการ หร อหน วยงานท ม ภารก จคล ายคล งก นและม ผลการปฏ บ ต งานในระด บช นน าของประเทศ เพ อให เก ด ประโยชน ส ขต อประชาชน โดยการปฏ บ ต ราชการจะต องม ท ศทาง ย ทธศาสตร และเป าประสงค ท ช ดเจน ม กระบวนการปฏ บ ต งานและระบบงานท เป นมาตรฐาน รวมถ งม การต ดตาม ประเม นผล และพ ฒนา ปร บปร ง อย างต อเน องและเป นระบบ 2. หล กประส ทธ ภาพ (Efficiency) : การบร หารราชการ ตามแนวทางการก าก บด แลท ด ท ม การ ออกแบบกระบวนการปฏ บ ต งานโดยการใช เทคน คและเคร องม อการบร หารจ ดการท เหมาะสม ให องค การ สามารถใช ทร พยากรท งด านต นท น แรงงาน และระยะเวลาให เก ดประโยชน ส งส ดต อการพ ฒนาข ด ความสามารถในการปฏ บ ต ราชการตามภารก จ เพ อตอบสนองความต องการของประชาชนและผ ม ส วนได ส วนเส ยท กคน 3. หล กการตอบสนอง (Responsiveness) : การให บร การท สามารถด าเน นการได ภายใน ระยะเวลาท ก าหนด และสร างความเช อม น ความไว วางใจ รวมถ ง ตอบสนองตามความคาดหว ง/ความ ต องการของประชาชนผ ร บบร การ และผ ม ส วนได ส วนเส ย ท ม ความหลากหลายและม ความแตกต าง 4. หล กภาระร บผ ดชอบ (Accountability) : การแสดงความร บผ ดชอบในการปฏ บ ต หน าท และ ผลงานต อเป าหมายท ก าหนดไว โดยความร บผ ดชอบน น ควรอย ในระด บท สนองต อความคาดหว งของ สาธารณะ รวมถ งการแสดงถ งความส าน กในการร บผ ดชอบต อป ญหาสาธารณะ 5. หล กความโปร งใส (Transparency) : กระบวนการเป ดเผยอย างตรงไปตรงมา ช แจงได เม อ ม ข อสงส ย และสามารถเข าถ งข อม ลข าวสารอ นไม ต องห ามตามกฎหมายได อย างเสร โดยประชาชนสามารถร ท กข นตอนในการด าเน นก จกรรมหร อกระบวนการต าง ๆ และสามารถตรวจสอบได 6. หล กการม ส วนร วม (Participation) : กระบวนการท ข าราชการ ปะชาชนและผ ม ส วนได ส วนเส ยท กกล มม โอกาสได เข าร วมในการร บร เร ยนร ท าความเข าใจ ร วมแสดงท ศนะ ร วมเสนอป ญหา/ ประเด นท ส าค ญท เก ยวข อง ร วมค ดแนวทาง ร วมการแก ไขป ญหา ร วมในกระบวนการต ดส นใจ และร วม กระบวนการพ ฒนาในฐานะห นส วนการพ ฒนา 7. หล กการกระจายอ านาจ (Decentralization) : การถ ายโอนอ านาจการต ดส นใจ ทร พยากร และภารก จ จากส วนราชการส วนกลาง ให แก หน วยการปกครองอ น (ราชการบร หารส วนท องถ น) และภาค ประชาชน ด าเน นการแทน โดยม อ สระตามสมควร รวมถ งการมอบอ านาจและความร บผ ดชอบในการ ต ดส นใจและการด าเน นการให แก บ คลากร โดยม งเน นการสร างความพ งพอใจในการให บร การต อผ ร บบร การ และผ ม ส วนได ส วนเส ย การปร บปร งกระบวนการ และเพ มประส ทธ ภาพ เพ อผลการด าเน นงานท ด ของ ส วนราชการ ท งน การกระจายอ านาจการต ดส นใจท ด บ คลากรต องม ความร ความสามารถและข อม ล สน บสน นเพ อให เก ดการต ดส นใจท เหมาะสม

4 -4-8. หล กน ต ธรรม (Rule of Law) : การใช อ านาจของกฎหมาย กฎระเบ ยบ ข อบ งค บ ในการ บร หารราชการด วยความเป นธรรม ไม เล อกปฏ บ ต และค าน งถ งส ทธ เสร ภาพของผ ม ส วนได ส วนเส ย 9. หล กความเสมอภาค (Equity) : การได ร บการปฏ บ ต และได ร บบร การอย างเท าเท ยมก น โดย ไม ม การแบ งแยกด าน ชาย/หญ ง ถ นก าเน ด เช อชาต ภาษา เพศ อาย ความพ การ สภาพทางกายหร อส ขภาพ สถานะของบ คคล ฐานะทางเศรษฐก จและส งคม ความเช อทางศาสนา การศ กษา การฝ กอบรม และอ น ๆ (ค ม อค าอธ บายต วช ว ดการพ ฒนาค ณภาพการบร หารจ ดการภาคร ฐ ป งบประมาณ พ.ศ.2553 หน า ) ข นตอนท 3 การประเม นความเส ยง และการก าหนดกลย ทธ ท ใช ในการจ ดการก บแต ละความเส ยง 3.1 ใช หล กเกณฑ การให คะแนนความร นแรงของผลกระทบ (x หร อ C: Consequence) และโอกาสท จะเก ดความเส ยหาย (y หร อ L : Likelihood) มาเป นเคร องม อในการ ประเม นความเส ยงและก าหนดกลย ทธ ท ใช จ ดการก บความเส ยง โดยจะระบ ถ งประเด น/องค ประกอบท พ จารณาของความร นแรงของผลกระทบและโอกาสท จะเก ดความเส ยหาย แบ งเป น 5 ระด บ ค อ 1 = น อย มาก 2 = น อย 3 = ปานกลาง 4 = ส ง 5 = ส งมาก ระด บความเส ยง = โอกาส x ผลกระทบ 3.2 กลย ทธ ท ใช ส าหร บจ ดการแต ละความเส ยง ม ด งน การหล กเล ยงความเส ยง : ปฏ เสธและหล กเล ยงโอกาสท จะเก ดความเส ยง โดยการหย ด ยกเล ก หร อเปล ยนแปลงก จกรรมหร อโครงการท จะน าไปส เหต การณ ท เป นความเส ยง การควบค มความส ญเส ย : พยายามลดความเส ยงโดยการเพ มเต มหร อ เปล ยนแปลงข นตอนบางส วนของก จกรรมหร อโครงการท น าไปส เหต การณ ท เป นความเส ยง รวมถ งลดความ น าจะเป นท เหต การณ ท เป นความเส ยงจะเก ดข น การร บความเส ยงไว เอง : หากท าการว เคราะห แล วเห นว าไม ม ว ธ การจ ดการ ความเส ยงใดเลยท เหมาะสม เน องจากต นท นการจ ดการความเส ยงส งกว าประโยชน ท จะได ร บ อาจต อง ยอมร บความเส ยง แต ควรม มาตรการต ดตามอย างใกล ช ดเพ อรองร บผลท จะเก ดข น การถ ายโอนความเส ยง : ยกภาระในการเผช ญหน าก บเหต การณ ท เป น ความเส ยงและการจ ดการก บความเส ยงให ผ อ น น าความเส ยงท ได ว เคราะห ตามม ต ธรรมาภ บาลมาประเม นความเส ยง โดยพ จารณาจาก ความเส ยงในแต ละประเภทของความเส ยงท เก ยวข อง เช น 1. ความเส ยงด านกลย ทธ (Strategic Risk : S) เก ยวข องก บการบรรล เป าหมายและ พ นธก จในภาพรวม โดยความเส ยงท อาจจะเก ดข นเป นความเส ยง เน องจากการเปล ยนแปลงของสถานการณ และเหต การณ ภายนอก ส งผลต อกลย ทธ ท ก าหนดไว ไม สอดคล องก บประเด นย ทธศาสตร /ว ส ยท ศน หร อ เก ดจากการก าหนดกลย ทธ ท ขาดการม ส วนร วมจากภาคประชาชนหร อการร วมม อก บองค กรอ สระท าให โครงการขาดการยอมร บและโครงการไม ได น าไปส การแก ไขป ญหาหร อการตอบสนองต อความต องการของ

5 -5- ผ ร บบร การหร อผ ม ส วนได ส วนเส ยอย างแท จร ง หร อเป นความเส ยงท เก ดข นจากการต ดส นใจผ ดพลาด หร อน าการต ดส นใจน นมาใช อย างไม ถ กต อง 2. ความเส ยงด านการด าเน นงาน (Operational Risk : O) เก ยวข องก บ ประส ทธ ภาพ ประส ทธ ผลหร อผลการปฏ บ ต งาน โดยความเส ยงท อาจเก ดข นเป นความเส ยง เน องจาก ระบบงานภายในขององค กร/กระบวนการ/เทคโนโลย หร อนว ตกรรมท ใช /บ คลากร/ความเพ ยงพอของข อม ล ส งผลต อประส ทธ ภาพและประส ทธ ผลในการด าเน นโครงการ 3. ความเส ยงด านการเง น (Financial Risk : F) เป นความเส ยงเก ยวก บการบร หาร งบประมาณและการเง น เช น การบร หารการเง นไม ถ กต อง ไม เหมาะสม ท าให ขาดประส ทธ ภาพ และไม ท น ต อสถานการณ หร อเป นความเส ยงท เก ยวข องก บการเง นขององค กร เช น การประมาณการงบประมาณไม เพ ยงพอและไม สอดคล องก บข นตอนการด าเน นการ เป นต น เน องจากขาดการจ ดหาข อม ล การว เคราะห การวางแผน การควบค ม และการจ ดท ารายงานเพ อน ามาใช ในการบร หารงบประมาณ และการเง นด งกล าว 4. ความเส ยงด านการปฏ บ ต ตามกฎหมาย/กฎระเบ ยบ (Compliance Risk : c) เก ยวข องก บการปฏ บ ต ตามกฎ ระเบ ยบต าง ๆ โดยความเส ยงท อาจเก ดข นเป นความเส ยง เน องจากความ ไม ช ดเจน ความไม ท นสม ย หร อความไม ครอบคล มของกฏหมาย กฏระเบ ยบ ข อบ งค บต าง ๆ รวมถ งการท า น ต กรรมส ญญา การร างส ญญาท ไม ครอบคล มการด าเน นงาน (ค ม อค าอธ บายต วช ว ดการพ ฒนาค ณภาพการบร หารจ ดการภาคร ฐ ป งบประมาณ พ.ศ.2553 หน า ) ซ งตามต วอย างจะม ความเส ยง 2 ด าน ค อ ด านการด าเน นการและด าน การปฏ บ ต งาน และม การก าหนด แนวทางการจ ดการความเส ยงเพ อให ระด บของความเส ยงลดลงจนอย ในระด บท ยอมร บได 3.3 จ ดท าแผนภ ม ความเส ยง การจ ดท าแผนภ ม ความเส ยง เพ อช วยให สามารถต ดส นในการวางแผนบร หาร ได อย างเหมาะสม และสามารถเห นภาพว า เม อรวมท กป จจ ยเส ยงแล ว ป จจ ยเส ยงใดควรได ร บการจ ดการ ก อนหล ง โดยการน ารห สของป จจ ยเส ยงในแต ละด านและตามระด บความร นแรงของผลกระทบ (x) และ โอกาสท จะเก ดความเส ยหาย (y) (ค ม อค าอธ บายต วช ว ดการพ ฒนาค ณภาพการบร หารจ ดการภาคร ฐ ป งบประมาณ พ.ศ.2553 หน า 203) ข นตอนท 4 ก จกรรมการบร หารความเส ยง เป นการจ ดท าแผนบร หารความเส ยงของโครงการ ต วอย างตามตารางในค ม อค าอธ บายต วช ว ดการ พ ฒนาค ณภาพการบร หารจ ดการภาคร ฐ ป งบประมาณ พ.ศ.2553 หน า โดยแสดงรายละเอ ยด ด งน 4.1 ประเด นความเส ยง รห สของป จจ ยเส ยงในแต ละด านของโครงการจากตางรางท 4 เช น O1 : O ค อป จจ ยเส ยงด านการด าเน นการ 1 ค อ ความเส ยงล าด บแรก ด งน น O1 ค อ ได ผ ร บเหมาท ไม ม ศ กยภาพตรงตามความต องการของโครงการ เป นต น

6 ก จกรรมตามแนวทางการจ ดการความเส ยง ของแต ละป จจ ยเส ยงตามแนวทางการ จ ดการความเส ยง จากตารางท เป าหมาย/ผลส าเร จของการด าเน นการก จกรรมตามแนวทางการจ ดการความเส ยง เป นการก าหนดเป าหมาย/ผลส าเร จของก จกรรมในข อ ตารางปฏ ท นการปฏ บ ต งาน เป นการแสดงระยะเวลาการด าเน นงานของแต ละ ก จกรรมเป นรายเด อนของป งบประมาณ พ.ศ ผ ร บผ ดชอบ ในด าเน นการของแต ละก จกรรมอาจเป นหน วยงานหร อเจ าหน าท ท ร บผ ดชอบ 4.6 งบประมาณ ในการด าเน นการของแต ละก จกรรม (ค ม อค าอธ บายต วช ว ดการพ ฒนาค ณภาพการบร หารจ ดการภาคร ฐ ป งบประมาณ พ.ศ.2553 หน า ) ข นตอนท 5 ข อม ลและการส อสารด านบร หารความเส ยง ต องม การเผยแพร ข อม ลท เก ยวข องก บแผนบร หารความเส ยงประจ าป งบประมาณ พ.ศ ให บ คลากรท กคนในส งก ดทราบ และผ ท ร บผ ดชอบจะได น าไปด าเน นการตามแผนบร หารความเส ยง ต อไป ข นตอนท 6 การต ดตามผลและเฝ าระว งความเส ยงต าง ๆ เป นข นตอนของการต ดตามผลการด าเน นการตามแผนบร หารความเส ยงโดยคณะท างาน ด านการบร หารจ ดการความเส ยง และต องม การรายงานความค บหน าเสนอผ บร หารเพ อทราบ (ค ม อค าอธ บายต วช ว ดการพ ฒนาค ณภาพการบร หารจ ดการภาคร ฐ ป งบประมาณ พ.ศ.2553 หน า 206)