แนวค ดการพ ฒนาระบบการบร หารงานบ คคล ข าราชการต ลาการ กล มท 8 รายงานว ชาการน เป นส วนหน งของการอบรม หล กส ตร ผ พ พากษาผ บร หารในศาลช นต น ร นท 4 สถาบ นพ ฒนาข าราชการฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม พ.ศ. 2550 (ล ขส ทธ ของว ทยาล ยข าราชการต ลาการศาลย ต ธรรม สถาบ นพ ฒนาข าราชการฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม)
แนวค ดการพ ฒนาระบบการบร หารงานบ คคลข าราชการต ลาการ โดย นางสาวจร สศร นางดาราวรรณ จร ยาก ล ใจค าป อ นายก อศ กด เจนสม ทรส นธ นายว ร ฬห นายขจรเดช นายปณ ธาน แย มละม าย เจนว ฒนานนท ว ส ทธากร นางน สรา สาระส ทธ นายเช อชาย โพธ กล น นางนงนภา จ นทรศ กด ล มไพบ ลย
สถาบ นพ ฒนาข าราชการฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม รายงานว ชาการกล ม เร อง แนวค ดการพ ฒนาระบบการบร หารงานบ คคลข าราชการต ลาการ กรรมการท ปร กษา นางป ยน ช มน ร งสรรค อน ม ต ให เป นส วนหน งของการอบรมหล กส ตร ผ พ พากษาผ บร หารในศาลช นต น ร นท 4 (นางป ยน ช มน ร งสรรค ) กรรมการท ปร กษา (นายช ยส ทธ ตราช ธรรม) ผ พ พากษาศาลฎ กา ประธานกรรมการอ านวยการอบรม และพ ฒนาข าราชการต ลาการศาลย ต ธรรม หล กส ตร ผ พ พากษาผ บร หารในศาลช นต น ร นท 4
ค าน า ผ จ ดท ารายงานว ชาการได น าเสนอเร อง แนวค ดการพ ฒนาระบบการ บร หารงานบ คคลข าราชการต ลาการ เพ อให ผ อ านได ทราบถ งท ศนคต โครงสร าง บทบาท ภาระหน าท ขององค กรบร หารงานบ คคล ป ญหาและอ ปสรรค รวมท งผลถ งป จจ ยกระทบ เก อหน นท ม ผลต อการบร หารงานบ คคลด วย โดยจะเน นศ กษาแต เฉพาะการบร หารงานบ คคล ของต ลาการศาลย ต ธรรม ผ จ ดท ารายงานว ชาการน หว งเป นอย างย งว า รายงานน จะเป นประโยชน แก ผ พ พากษาและผ ท สนใจในเร องแนวค ดการพ ฒนาระบบการบร หารงานบ คคลไม มากก น อย ผ เข าร บการอบรม หล กส ตร ผ พ พากษาผ บร หารในศาลช นต น ร นท 4 สถาบ นพ ฒนาข าราชการฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม พ.ศ. 2550
สารบ ญ เร อง หน า บทท 1 บทน า 1 บทท 2 แนวค ดและทฤษฎ การบร หารงานบ คคล 3 1. ความหมายและเป าหมายของการบร หารงานบ คคล 3 2. หน าท และขอบเขตของการบร หารงานบ คคล 3 3. ปร ชญาและความค ดท เก ยวก บการบร หารงานบ คคล 4 4. หล กท วไปเก ยวก บการบร หารงานบ คคล 5 บทท 3 แนวค ดการพ ฒนาระบบการบร หารงานบ คคล 7 ข าราชการต ลาการ 1. องค กรบร หารงานบ คคลข าราชการต ลาการ 7 - ก.ต. 7 - อตก. 7 2. การสรรหาข าราชการต ลาการ 10 3. การโยกย าย บรรจ แต งต งและทางก าวหน า 13 4. การประเม นผลการท างานและค าตอบแทน 17 5. ระบบว น ยและการลงโทษ 20 บทท 4 บทสร ปและข อเสนอแนะ 27 บรรณาน กรม ประว ต ผ ศ กษา ภาคผนวก
บทท 1 บทน า 1. ความเป นมาและความส าค ญของป ญหา ส บเน องจากร ฐธรรมน ญ พ ทธศ กราช 2550 ก าหนดโครงสร างองค กรศาลข นใหม โดยม ศาลปกครองและศาลร ฐธรรมน ญเป นองค กรศาลเก ดใหม ด วยเหต ด งกล าว ศาลย ต ธรรม เปล ยนแปลงโครงสร างการบร หารงานและองค กรตามพระราชบ ญญ ต ระเบ ยบข าราชการ ฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม พ.ศ. 2543 และกฎหมายอ นท เก ยวข องอ กหลายฉบ บ ก อให เก ด ผลกระทบต อองค กรท ท าหน าท ด แลข าราชการต ลาการศาลย ต ธรรม การเข าส ต าแหน ง การ โยกย าย การแต งต งทางก าวหน า การประเม นผลการท างาน ค าตอบแทน การพ ฒนาบ คลากร ตลอดจนระบบว น ยและการลงโทษ น บว าเป นกระบวนการบร หารงานบ คคลเก ดป ญหาข อข ดข อง อ นจ าเป นบางประการข น จ งเป นเหต ให จ าต องศ กษาว เคราะห หาสาเหต ข อข ดข องและหาทางออก แก ไขข อข ดข องด งกล าวให ส าเร จล ล วงได ต อไปอย างม ประส ทธ ภาพ 2. ว ตถ ประสงค และขอบเขตของการศ กษา เพ อศ กษาถ งท ศนคต โครงสร าง บทบาท ภาระหน าท ขององค กรบร หารงานบ คคล ความจ าเป น ป ญหาและอ ปสรรค รวมท งม ผลถ งป จจ ยกระทบเก อหน นท ม ผลต อการบร หารงาน บ คคลด วย โดยจะเน นศ กษาแต เฉพาะการบร หารงานบ คคลของต ลาการศาลย ต ธรรม 3. น ยามศ พท คณะกรรมการต ลาการหร อคณะกรรมการต ลาการศาลย ต ธรรม หร อ ก.ต. หมายถ ง คณะกรรมการท ม บทบาทหน าท ตามพระราชบ ญญ ต ระเบ ยบข าราชการฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม พ.ศ. 2543 โดยเป นคณะบ คคลท ถ กก าหนดข น เพ อให ม อ านาจหน าท ด แลร บผ ดชอบการ บร หารงานบ คคลของข าราชการฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม (ผ พ พากษา) โดยตรง ข าราชการต ลาการ หร อ ผ พ พากษา หมายถ ง ข าราชการซ งร บราชการ โดยได ร บ เง นเด อนจากเง นงบประมาณหมวดเง นเด อนในศาลย ต ธรรมหร อส าน กงานศาลย ต ธรรม และเป น ข าราชการผ ม อ านาจหร อหน าท ในการพ จารณาพ พากษาอรรถคด ได แก ผ พ พากษาท งหลายใน ศาลย ต ธรรม โดยการศ กษาคร งน ไม รวมถ งผ ช วยผ พ พากษา ผ พ พากษาสมทบ และ ดะโต ะย ต ธรรม โดยแบ งเป น 3 ช นศาล ค อ ศาลช นต น ศาลอ ทธรณ และศาลฎ กา
- 2 - ศาลย ต ธรรม หมายถ ง ศาลท ม อ านาจพ จารณาอรรถคด ท งปวงท ไม อย ในอ านาจของ ศาลปกครอง ศาลร ฐธรรมน ญ หร อศาลทหาร 4. ว ธ การท าการศ กษา เป นการศ กษาเช งเอกสาร โดยจะท าการศ กษาตามกฎหมาย ระเบ ยบ ข อบ งค บ รวบรวมข อม ลจากเอกสารต างๆ บทความทางว ชาการในวารสาร ต ารา บทความท เผยแพร รวมท งเอกสารท เสนอในการอบรมท เก ยวข องต างๆ ตลอดจนแนวค ดท ศนคต ของคณะกรรมการ ต ลาการศาลย ต ธรรม (กต.) คณะกรรมการบร หารศาลย ต ธรรม (ก.บ.ศ.) ผ บร หารศาลและ ผ พ พากษาในท กช นศาลด วยการส มภาษณ 5. ประโยชน ท คาดว าจะได ร บ 5.1 ท าให ทราบแนวความค ด ทฤษฎ นโยบาย และกฎหมายท เก ยวข องในการ บร หารงานบ คคล 5.2 ท าให ม แนวทางในการบร หารงานบ คคลให ม ประส ทธ ภาพส งส ด เม อทราบถ ง ป ญหาและป จจ ยท ม ผลกระทบต อการบร หารงานบ คคลข าราชการต ลาการศาลย ต ธรรมว าม ส วน ส าค ญอย างไร 5.3 ท าให หน วยงานหร อองค กรท เก ยวข องสามารถน าผลการศ กษาไปประย กต ปร บ ใช และด าเน นการในส วนท เก ยวข องต อไป
บทท 2 แนวค ดและทฤษฎ การบร หารงานบ คคล 1. ความหมายและเป าหมายของการบร หารงานบ คคล การบร หารงานบ คคล (Personnel Management Business Administration : Public Personnel Administration) เป นหน งในทร พยากรการบร หาร 4 ประเภท ท เร ยกก นว า 4 M (Man, Money, Material, Management) ซ งม น กว ชาการและน กบร หารท งไทยและต างประเทศให น ยามและ ความหมายไว หลากหลาย พอกล าวโดยสร ปได ว า การบร หารงานบ คคลเป นการบร หารทร พยากร มน ษย เพ อใช คนให เหมาะสมก บงานตามว ตถ ประสงค และความต องการของหน วยงาน เป นภารก จของผ บร หารท กคนท ม งปฏ บ ต ในก จกรรมท งปวงท เก ยวก บบ คลากร เพ อให ป จจ ย ด านบ คคลขององค การเป นทร พยากรมน ษย ท ม ประส ทธ ภาพส งส ดตลอดเวลา ซ งจะส งผลส าเร จ ต อเป าหมายขององค การ ด งน น เป าหมายส าค ญของการบร หารงานบ คคล ค อ 1.1 ม การใช ทร พยากรมน ษย โดยได ประส ทธ ภาพ 1.2 ม บรรยากาศความส มพ นธ ในหน าท งานท ด ในระหว างบรรดาสมาช กขององค การ 1.3 ม การส งเสร มความเจร ญเต บโตและก าวหน าของแต ละบ คคลท พร อมม ล และ เพ อให เป าหมายข างต นบรรล ผลตามท ต องการ ภารก จ 3 ด านท ต องกระท าให ได ผลล ล วงไปเป น อย างด 1.4 ต องสามารถได คนด ท ม ความสามารถมาท างาน 1.5 ต องร จ กว ธ การใช คน ให สามารถปฏ บ ต งานได โดยม ประส ทธ ภาพส ง 1.6 ต องสามารถด ารงร กษาความเต มใจของสมาช กท กคน ท จะให ท มเทจ ตใจ ช วยก นท างานให ก บเป าหมายส วนรวมขององค การ 2. หน าท และขอบเขตของการบร หารงานบ คคล การบร หารงานบ คคลม ขอบข ายกว างขวาง ครอบคล มต งแต การแสวงหาและการ เล อกสรรบ คลากรเข าส หน วยงานจนกระท งพ นจากการปฏ บ ต งาน พ จารณาในแง กระบวนการ การบร หารงานบ คคล จ งเป นกระบวนการท เก ยวเน องก นเป นล กโซ ต งแต การวางนโยบาย การ ก าหนดแผนและความต องการด านบ คลากร การสรรหา การเล อกสรร การพ ฒนา การก าหนด สว สด การและประโยชน เก อก ล การประเม นผลการปฏ บ ต งาน การเล อนต าแหน ง การโอนย าย และการพ นจากการปฏ บ ต หน าท ของบ คลากร
- 4 - หน าท งานทางด านการบร หารงานบ คคลน ล กษณะจะแตกต างก นก บหน าท ทางธ รก จ ประการอ นๆ ขององค การธ รก จ กล าวค อ จะม ขอบเขตคาบเก ยวไปสองทาง ทางหน งค อเก ยวข อง หร อคาบเก ยวเข าไปในก จกรรมต างๆ เก อบจะท กด าน และในอ กทางหน งก ค อเป นภาระหน าท ท ต องปฏ บ ต ของผ บร หารท กคน ซ งต างก จะต องเป นผ บร หารงานบ คคลด วยพร อมก น หร อกล าวอ ก น ยหน งก ค อ ผ บร หารท กคนล วนแต ต องเป น น กบร หารงานบ คคล ด วยพร อมก น 3. ปร ชญาและความค ดท เก ยวก บการบร หารงานบ คคล โดยท วไปน นเป นท ทราบก นว า การแสดงออกหร อการกระท าใดๆ ของแต ละคน และ ร ปแบบของการปฏ บ ต ท จะเป นไปในทางใดน นย อมข นอย ก บข อสมมต ฐานหร อความเช อท เป น พ นฐาน (basic assumption) ของผ บร หารแต ละคนเสมอ ในท านองเด ยวก นก บเร องการบร หารงานบ คคล การปฏ บ ต หร อปร ชญาของการบร หารงานบ คคลของผ บร หารแต ละคนท ม อย น น จะเป นไปใน ทางใดย อมข นอย ก บป จจ ยท ส าค ญหลายประการ ค อ 3.1 ประสบการณ การศ กษา และพ นฐานของผ บร หาร กล าวค อ ข นอย ก บการท บ คคลน นได เคยม ความประท บใจ ความเข าใจ และม พ นฐานเก ยวก บคนมาอย างไร ก จะเป นความ เช อท พ ฒนาและสร างสมข นมาภายใน 3.2 ปร ชญาของฝ ายบร หารระด บส ง กล าวค อ หากได เคยผ านการท างานมาใน องค การหร อหน วยงานแบบไหนก ตาม แต ละคนก ม กจะได เคยม โอกาสได ร บการถ ายทอด ได ร เห น ร บฟ งและถ กปฏ บ ต มาด วยตนเอง ซ งย อมจะกลายเป นความเช อได เช นก น 3.3 อ ทธ พลของการเปล ยนแปลงในสภาพแวดล อม ไม ว าจะเป นในค าน ยม ร ปแบบ การช ว ต กฎหมายท เก ยวก บแรงงานหร อความก าวหน าในการศ กษา ล วนม ผลทางอ อมท ท าให ปร ชญาการบร หารงานบ คคลต องเปล ยนแปลงไปด วย 3.4 ข อสมมต ฐานท เก ยวก บคน ปร ชญาการบร หารบ คคลจะโน มเอ ยงไปในทางใด ท ส าค ญท ส ดข นอย ก บต วผ บร หารว าจะย ดข อสมมต ฐานพ นฐานท เก ยวก บคนแบบใดระหว าง 2 แบบ ค อ Theory X ท เช อว า ธาต แท ของคนน นเป นคนเลว หร อเช อในทางตรงข าม ค อ Theory Y ท เช อว า คนเป นทร พยากรท ประเสร ฐท ธาต แท ในส วนล กเป นคนด ด วยก นท กคน
- 5-3.5 ความจ าเป นท ต องม การจ งใจท ถ กต องย งข น สภาพล กษณะของคนจะต องม การ ช กน าหร อจ งใจด วยว ธ ใหม ท แตกต างจากเด มตามความก าวหน าของการศ กษาเร องทฤษฎ ของ การจ งใจ (Theory of Motivation) ด งน น การม งท จะเข าใจและพยายามท าให ถ กต องย อมเป นผล โดยตรงท ท าให ปร ชญาของการบร หารบ คคลเปล ยนแปลงไปส แนวทางใหม ท ถ กต องย งข น 4. หล กท วไปเก ยวก บการบร หารงานบ คคล โดยท วไปย ดหล กของระบบส าค ญ 2 ระบบ ค อ ระบบอ ปถ มภ (Patronage System) และระบบค ณธรรม (Merit System) ซ งม หล กและว ธ ปฏ บ ต เก ยวก บการบร หารงานบ คคลแตกต าง ก นกล าวค อ ระบบอ ปถ มภ หร อท เร ยกก นว าระบบช บเล ยง (Spoils System) ระบบเล นพวก (Nepotism) หร อระบบชอบพอเป นพ เศษ (Favoritism) เป นระบบท การพ จารณาเล อกสรรคนเข า ท างาน การบรรจ แต งต ง โยกย าย เล อนข น เล อนต าแหน ง ม กไม ค าน งถ งความร ความสามารถ ไม เป ดโอกาสท เท าเท ยมก นแก บ คลากรของหน วยงาน ท าให บ คลากรขาดสมรรถภาพ งานไม ก าวหน า เพราะม การบรรจ แต งต งก นตามความพอใจมากกว าการเล อกสรรจากผ ม ความร ความสามารถ ม กจะม อ ทธ พลทางการเม องเข ามาในองค การต างๆ ผ ปฏ บ ต งานจะม งท างานเพ อ เอาใจผ ม อ านาจมากกว าปฏ บ ต ตามหน าท บ คลากรขาดหล กประก นความม นคง ระบบด งกล าวท า ให เก ดความไม พอใจแก ราชการมากจ งม ความร เร มท จะขจ ดป ญหาต างๆ ท เก ดข น ท าให เก ดม ระบบค ณธรรมข น หร อท เร ยกก นว าระบบค ณว ฒ ระบบค ณความด ระบบความร ความสามารถ ว ธ การเล อกสรรบ คคลเข าท างานโดยใช การสอบเป นการประเม นความร ความสามารถของบ คคล ท ม ค ณสมบ ต ครบถ วนตามต องการ โดยไม ค าน งถ งเร องการเม องหร อความส มพ นธ ส วนต วเป น ส าค ญ ระบบน ม หล กส าค ญๆ ค อ หล กความเสมอภาค (Equality of Opportunity) หล กความสามารถ (Competence) หล กความม นคง (Security) และหล กความเป นกลางทางการเม อง (Political Neutrality) การน าระบบค ณธรรมมาใช ก บการบร หารงานบ คคลก เพ อให เก ดความประหย ด ค าใช จ ายการบร หารงานบ คคล ก บเพ อให สมาช กท กคนในองค กรได ร บความเป นธรรมจากการ บร หารงานบ คคล และเพ อขจ ดความย งยากสล บซ บซ อน ท าให ม มาตรการท สามารถน าไปใช ได โดยท วไป และเพ อเป นการป องก นม ให ระบบอ ปถ มภ เก ดข นได โดยง าย เพ อให การบร หารงานบ คคลเป นไปตามระบบค ณธรรมอย างจร งจ ง จ งต องม หน วยงาน หร อองค กรกลางเพ อท าหน าท ก าหนดหล กเกณฑ ว ธ การและมาตรฐาน ตลอดจนควบค มด แล ตรวจสอบ แนะน าและช แจงเพ อให การบร หารงานบ คคลเป นไปตามระเบ ยบมาตรฐานเด ยวก น จ ง ม ความจ าเป นต องจ ดต ง องค การกลางการบร หารงานบ คคล ข น ซ งในทางว ชาการสามารถ แบ งเป น 4 ร ปแบบ ค อ
- 6-4.1 ร ปแบบคณะกรรมการ (Commission) เป นร ปแบบท ฝ ายบร หารจะแต งต งบ คคล ข นมาจ านวนหน งท าหน าท ร วมก น ม ก าหนดวาระของคณะกรรมการ 4.2 ร ปแบบผ อ านวยการ (Directorate general) โดยองค การจะแต งต งบ คคลใด บ คคลหน งเป นผ ร บผ ดชอบเพ ยงผ เด ยว ม กน ยมใช ในภาคเอกชน 4.3 ร ปแบบผสมระหว างคณะกรรมการและผ อ านวยการ ม การแบ งหน าท ความ ร บผ ดชอบก น โดยให งานนโยบายเป นหน าท ของคณะกรรมการ ส วนงานปกต หร องานธ รการเป น หน าท ของผ อ านวยการในประเทศไทยใช ร ปแบบน ท าให เก ดม องค การกลางบร หารงานบ คคล หลายคณะ เช น คณะกรรมการข าราชการพลเร อน (ก.พ.) คณะกรรมการต ลาการ (ก.ต.) และ คณะกรรมการอ ยการ (ก.อ.) เป นต น ปกต คณะกรรมการจะไม ท างานประจ า แต จะมาประช มเป น คร งคราว ส วนงานประจ าเป นหน าท ของเลขาธ การ ก.พ. เลขาน การ ก.ต. 4.4 ร ปแบบกระทรวงหร อทบวง ร ปแบบน องค การกลางบร หารงานบ คคลจะถ กจ ดต ง ข นถาวรในร ปของกระทรวงหร อทบวง เพ อร บผ ดชอบในเร องการบร หารงานบ คคลภาคร ฐ โดยเฉพาะ ป จจ บ นการบร หารงานบ คคลแผนใหม ย ดหล กส าค ญ 12 ประการ เป นหล กในการ จ ดระบบบร หารงานบ คคล ค อ หล กความเสมอภาค หล กความสามารถ หล กความม นคง หล ก ความเป นกลางทางการเม อง หล กพ ฒนา หล กความเหมาะสม หล กความย ต ธรรม หล กสว สด การ หล กเสร มสร าง หล กมน ษยส มพ นธ หล กประส ทธ ภาพและหล กการศ กษาว จ ย ซ งหล กท ง 12 ประการน น บเป นรากฐานของการบร หารงานบ คคลแผนใหม
บทท 3 แนวค ดการพ ฒนาระบบการบร หารงานบ คคลข าราชการต ลาการ 1. องค กรบร หารงานบ คคลข าราชการต ลาการ 3.1 องค กรบร หารงานบ คคล ก.ต. และ อ.ก.ต. ท มาและอ านาจหน าท การบร หารงานบ คคลของข าราชการต ลาการและดะโต ะย ต ธรรมของศาลย ต ธรรม กระท าในร ปของคณะกรรมการ (COMMISSION) อ นได แก คณะกรรมการต ลาการศาลย ต ธรรม (ก.ต.) คณะกรรมการช ดน ม บทบาทและหน าท ในการบรรจ แต งต ง โยกย าย เล อนข นเง นเด อน ตลอดจนด แลควบค มข าราชการต ลาการให อย ในกรอบแห งจร ยธรรมและว น ยโดยอาศ ยระบบ ค ณธรรม เพ อให ผ พ พากษาม หล กประก นอ นม นคงว าจะได ร บการสน บสน นและค มครองให ม ความ เป นอ สระในการพ จารณาพ พากษาอรรถคด 3.1.1 องค ประกอบและท มาของคณะกรรมการต ลาการ ประกอบด วย 1) ก.ต. โดยต าแหน ง ได แก ประธานศาลฎ กา 2) ก.ต. ผ ทรงค ณว ฒ ท มาจากการเล อกต ง จ านวน 12 คน ซ งเล อกจาก ข าราชการต ลาการในแต ละช นศาล ช นศาลละ 4 คน 3) ก.ต. ผ ทรงค ณว ฒ 2 คน ซ งได ร บเล อกจากว ฒ สภา 3.1.2 อ านาจหน าท ของคณะกรรมการต ลาการศาลย ต ธรรม พระราชบ ญญ ต ระเบ ยบข าราชการฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม พ.ศ. 2543 ได ก าหนดให ก.ต. ม อ านาจหน าท ต างๆ ท ส าค ญ ค อ 1) ให ความเห นชอบในการบรรจ ข าราชการต ลาการและแต งต งให ด ารงต าแหน ง ผ ช วยผ พ พากษา 2) ให ความเห นชอบในการเล อนข นและข นเง นเด อนของต ลาการ (มาตรา 13) 3) พ จารณาแต งต งบ คคลให ด ารงต าแหน งข าราชการต ลาการท ม ใช ต าแหน ง ผ ช วยผ พ พากษา การโยกย ายแต งต ง การเล อนต าแหน งข าราชการต ลาการและการงดการเล อน ข นเง นเด อน และเง นประจ าต าแหน งต องได ร บความเห นชอบจาก ก.ต. (มาตรา 17) 4) ให ความเห นชอบในการโอนข าราชการต ลาการไปเป นข าราชการฝ ายอ น (มาตรา 23)
- 8-5) ให ความเห นชอบร บโอนผ ท เคยเป นข าราชารต ลาการ กล บเข าร บต าแหน ง ข าราชการต ลาการ (มาตรา 24 และ 25) 6) ให ก.ต. ม อ านาจแต งต งคณะกรรมการให ท าการใดๆ อ นอย ในอ านาจหน าท ของ ก.ต.แล วรายงานต อ ก.ต.ได (มาตรา ๔๗) ซ ง ก.ต. ได ใช อ านาจตามมาตราน แต งต ง อน กรรมการต ลาการศาลย ต ธรรม (อ.ก.ต.) ป จจ บ นม ๒๑ คน แบ งตามช นศาล โดยม อ.ก.ต. ศาลย ต ธรรมประจ าศาลฎ กา ศาลอ ทธรณ และศาลช นต น ศาลละ ๗ คน 3.1.3 ป ญหาและอ ปสรรคท เก ดจากการบร หารงานบ คคลของคณะกรรมการ ต ลาการศาลย ต ธรรม น บต งแต ศาลย ต ธรรมน าหล กการบร หารบ คคล ภายใต ระบบโครงสร าง ก.ต. ป จจ บ นมาใช ระยะหน งก ม ค าถามมากมายตามมา อ นเป นท มาของความสงส ยและเคล อบแคลงใจ ว า โครงสร างระบบด งกล าวน ด จร งแล วหร อไม โดยภาพรวมของร ปแบบโครงสร างและกรอบ อ านาจหน าท ตลอดจนท มาของคณะกรรมการต ลาการศาลย ต ธรรม เม อเปร ยบเท ยบก บการ บร หารบ คคลของก บข าราชการฝ ายอ นแล ว ระบบการบร หารงานบ คคลของศาลย ต ธรรมน บว า ค อนข างสมบ รณ กว า โดยม การน าระบบค ณธรรมและหล กอาว โสมาใช ในเร ององค ประกอบท มาของ ก.ต. แต ละช นศาล ช นศาลละ 4 คนน น น าจะเป น ส ดส วนท เหมาะสมและไม ก อให เก ดป ญหาและอ ปสรรคในการท างาน คงม ป ญหาในเร องของการ เข าส ต าแหน งในระบบเล อกต งอย หลายประการ กล าวค อ 1. ผ ใช ส ทธ เล อกต งส วนใหญ ไม ทราบข อม ลเก ยวก บประว ต การท างานของ บ คคลท ตนจะเล อกเป น ก.ต. 2. การหาเส ยงในล กษณะเสนอต วเข ามาเป นกล ม ม แนวโน มเป นการบ งค บ เล อก เป นเหต ให ผ ท ใช ส ทธ เล อกต งไม ได ใช ด ลพ น จอ สระอย างแท จร ง 3. เน องจากจ านวนผ พ พากษาศาลช นต นม มากกว าจ านวนผ พ พากษาในช น ศาลอ ทธรณ และศาลฎ กา ด งน นเส ยงสน บสน นของผ พ พากษาศาลช นต นจ งกลายเป นเส ยงช ขาด ให ผ หน งผ ใดได ร บเล อกเป น ก.ต.ได 4. การหาเส ยงในล กษณะโจมต ค แข ง หร อโดยการบ งค บหร อจ งใจ ในการ เล อกต ง ก.ต. น าจะต องถ อว าเป นความผ ดว น ย หร ออย างน อยน าจะเป นเร องท ข ดต อว ฒนธรรม ขององค กร
- 9-5. ผ ท เสนอต วเพ อร บเล อกเป น ก.ต. ซ งด ารงต าแหน งผ บร หารศาลในขณะท ม การเล อกต ง เช น อธ บด รองอธ บด ม กเป นผ ม คะแนนจ ดต ง หร อฐานเส ยงโดยอ ตโนม ต 6. การเล อกต งผ พ พากษาในศาลช นต นและศาลอ ทธรณ มาท าหน า ก.ต. ซ งม อ านาจแต งต ง โยกย าย เล อนข นเง นเด อน ผ พ พากษาในช นศาลท ส งกว า เช น ศาลฎ กา เป นการ ท าลายระบบอาว โส เพราะม ล กษณะผ น อยปกครองผ ใหญ 3.1.4 แนวทางแก ไข เน องจากโครงสร าง ก.ต. ใหม ได ให ความส าค ญแก การเล อกต งผ พ พากษา แต ละช นศาลเข ามาเป นต วแทนเพ อเป นกรรมการต ลาการ แต เน องด วยผ พ พากษาศาลฎ กา ศาลอ ทธรณ และศาลช นต นท งหมดม มากถ ง ๓,๐๐๐ คนเศษ เป นการยากท จะร จ กก นท ว ด งน น การรวมกล มเพ อสน บสน นบ คคลใดบ คคลหน งจ งเก ดข น และเป นการยากท จะป องก นเร องการหา เส ยง เพราะท ใดม การเล อกต งก เป นธรรมดาจะต องม การหาเส ยง เม อม การหาเส ยงไม ว าทางตรง หร อทางอ อมย อมก อให เก ดระบบทดแทนบ ญค ณซ งก นและก นไม มากก น อย ด งเช นท จะเห นได จากการแต งต งอน กรรมการคณะต างๆ ท ได ร บการแต งต งโดย ก.ต. ตามมาตรา ๔๗ นอกจากน ย งเป นท ว พากษ ว จารณ ถ งกลย ทธ ในการหาเส ยงของแต ละกล ม จนในบางคร งขาดความสง างาม ด งน นผ เข ยนจ งขอเสนอแนวทางแก ไขด งต อไปน 1. การเล อกต ง ก.ต. ควรให แต ละช นศาลเล อกก นเอง ท งน เพ อเป นการแก ไข ป ญหาในเร องข อม ลเก ยวก บประว ต ของบ คคลท เล อกเป น ก.ต. 2. ว ธ การเล อกควรใช ระบบคะแนนเส ยงข างมากรอบเด ยว ตลอดจนการเล อก โดยเป ดร บสม คร และแนะน าต วได เช นเด ยวก บ ส.ว. 3. การลงคะแนนเส ยงเล อกต งควรเล อกเป นรายบ คคล ม ใช เล อกเป นท ม เพราะจะท าให ผ ใช ส ทธ ได ม โอกาสพ น จพ จารณาอย างละเอ ยดอย างรอบคอบ เพราะการเล อกเป น ท ม เป นการบ งค บเล อก และจะกลายเป นเส ยงข างมาก และม ฝ ายค านในก.ต. ซ งจะข ดต อ เจตนารมณ ของกฎหมาย 3.1.5 องค ประกอบและอ านาจหน าท ของ อ.ก.ต. ระเบ ยบคณะกรรมการ ก.ต.ว าด วยองค ประกอบ หล กเกณฑ ว ธ การแต งต ง และ ว ธ ด าเน นงานของคณะอน กรรมการต ลาการ ศาลย ต ธรรม พ.ศ.๒๕๔๓ ก าหนดให ก.ต. ม อ านาจ แต งต งอน กรรมการต ลาการศาลย ต ธรรม (อ.ก.ต.) ซ งป จจ บ นม ๒๑ คน แบ งตามช นศาล โดยม
- 10-3.1.6 ป ญหาและแนวทางแก ไขในการแต งต ง อ.ก.ต. เน องจากการแต งต ง อ.ก.ต.ในป จจ บ นย งกระท าโดยให อ านาจ ก.ต. แต งต ง (มาตรา 47) ในการแต งต ง ก.ต. แต ละท านจะเสนอรายช อบ คคลท เห นว าเหมาะสมต อท ประช ม แล วลงมต ร บรอง โดยม คะแนนเส ยงไม น อยกว าก งหน งของจ านวน ก.ต. ท งหมด เท าท ม อย อย างไรก ตาม การเสนอช อ อ.ก.ต. ให ท ประช มก.ต. ลงมต ร บรองในบางคร ง ผ ท ถ กเสนอช อส วน ใหญ เป นห วคะแนนผ สน บสน นให ก.ต. ผ น นได ร บการเล อกต ง ซ งเป นล กษณะการตอบแทน บ ญค ณ ด งน นแนวทางแก ไขควรก าหนดให อ.ก.ต. ในแต ละช นศาล มาจากผ ท ได ร บคะแนน เส ยงในการเล อก ก.ต. ในอ นด บท 5 เป นต นไปจนถ งอ นด บท 18 ในแต ละช นศาล รวม 14 คน แล วให คณะกรรมการท ท าหน าท จ ดการเล อกต งสอบถามความสม ครใจบ คคลเหล าน นว าประสงค จะเป น อ.ก.ต. หร อไม หากรายใดไม สม ครใจก ให สอบถามท ผ ได ร บคะแนนเล อกต งล าด บถ ดไป จนครบช นศาลละ 14 คน แล วเสนอให ก.ต.ลงมต เล อกมาช นศาลละ 7 คน เพ อท าหน าท อ.ก.ต. 2. การสรรหาข าราชการต ลาการ พ พากษา ค ณสมบ ต และค ณว ฒ ของผ จะมาเป นข าราชการต ลาการในต าแหน งผ ช วย ป จจ บ นว ธ การสรรหาข าราชการต ลาการในต าแหน งผ ช วยผ พ พากษา ได อาศ ยอ านาจ แห งพระราชบ ญญ ต ระเบ ยบข าราชการฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม พ.ศ.2543 โดยออกเป นระเบ ยบ คณะกรรมการต ลาการศาลย ต ธรรมว าด วยการสม ครและการสอบค ดเล อก เพ อบรรจ เป นข า ราชการต ลาการในต าแหน งผ ช วยผ พ พากษา (ระเบ ยบ ก.ต.) ระเบ ยบด งกล าวได ก าหนด ค ณสมบ ต และค ณว ฒ ของผ สม ครไว ให เป นไปตามข อก าหนดแห งพระราชบ ญญ ต ระเบ ยบ ข าราชการฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม พ.ศ. 2543 การสรรหาข าราชการต ลาการในต าแหน งผ ช วยผ พ พากษาท าโดยการสอบค ดเล อก แบบปกต และการสอบค ดเล อกแบบพ เศษท ม การก าหนดค ณสมบ ต และค ณว ฒ แตกต างก นไปใน เร องว ยว ฒ และค ณว ฒ
- 11 - ค ณสมบ ต ผ สม ครข าราชาการต ลาการในต าแหน งผ ช วยผ พ พากษา มาตรา 26 (2) แห งพระราชบ ญญ ต ระเบ ยบข าราชการฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม พ.ศ.2543 ได ก าหนด อาย ผ สม ครสอบแบบท วไป ต องม อาย ไม ต ากว า 25 ป บร บ รณ การก าหนดค ณสมบ ต เร องอาย ของผ สม ครสอบ เพ ยง 25 ป น น อาจเป นว ยว ฒ ท ไม เพ ยงพอต อการท าหน าท เป นผ ช วยผ พ พากษา ซ งจ าเป นต องอาศ ยประสบการณ การท างาน เข า มาช วยในการต ดส นใจในการปฏ บ ต หน าท ผ ช วยผ พ พากษา ซ งผ ท สม ครสอบส วนใหญ เม อ จบ การศ กษาปร ญญาตร น ต ศาสตรบ ญฑ ต หล งจากน นจ งสอบใบอน ญาตทนายความเพ อเก บอาย งาน 2 ป ไปพร อมก บการสอบเนต บ ณฑ ตยภา ซ งถ าผ านหล กส ตรด งท กล าวมา เม ออาย ได 25 ป ก จะ ม ค ณสมบ ต ท จะสม ครสอบผ ช วยผ พ พากษา ซ งต างจากต างประเทศ เช น ประเทศสหร ฐอเมร กา ได ก าหนดผ ท จะศ กษาต อด านกฎหมาย จ าเป นต องจบปร ญญาตร ในสาขาอ นก อน ท าให ผ ท จบ การศ กษาในประเทศสหร ฐอเมร กาจะม พ นฐานความร ในเร องต างๆ ซ งท าให น าไปประย กต ใช ก บ การประกอบอาว ชาช พเป นผ พ พากษาได ด กว าผ ท จบการศ กษาน ต ศาสตร ของไทย และเม อจบ การศ กษาด านกฎหมายแล ว จะม ว ยว ฒ ท เหมาะสมในการสอบเป นผ พ พากษาได ด งน ผ ท จะมาเป นข าราชาการต ลาการต าแหน งผ ช วยผ พ พากษาของไทย จ งควร ก าหนดอาย ผ ม ส ทธ สม ครสอบให ส งกว า 25 ป อาจก าหนดให ม อาย 30 ป บร บ รณ เน องจากการ ท าหน าท เป นผ ช วยผ พ พากษาหร อเม อได โปรดเกล าให เป นผ พ พากษาเม ออาย ย งน อยแล วน น ว ยว ฒ เป นส งส าค ญในส งคมไทย เพราะส งคมไทยของเราน นผ น อยจะเคารพเช อฟ งผ ใหญ รวมไป ถ งการปฏ บ ต หน าท ของผ ช วยผ พ พากษา ซ งส วนใหญ ผ ท มาสม ครสอบน น ขาดประสบการณ ด าน การท างาน เพราะต งใจเพ ยงแต ศ กษาเร ยนร ว ชาท ต องสอบเท าน น บางคร งผ สม ครไม ได ประกอบ ว ชาช พด านกฎหมายจร ง ด งท ก าหนดไว ในพระราชบ ญญ ต ระเบ ยบข าราชการฝ ายต ลาการ ศาลย ต ธรรม พ.ศ.2543 มาตรา 27 ซ งก าหนดว ชาช พท ผ สม ครต องม ไว เช น ทนายความต องม อาย การท างาน 2 ป ข นไปและต องม การเก บคด ให ครบตามท ก าหนด ซ งในทางปฏ บ ต ส วนใหญ น น ทนายความไม ได ปฏ บ ต หน าท ทนายความจร งเพ ยงแต เก บคด ให ครบตามท ก าหนดเท าน น และ ต งใจด หน งส อเพ อสอบ เม อสอบได เป นผ ช วยผ พ พากษาแล วน น ไม เข าใจข นตอนท ในการท างาน และไม ม ประสบการณ การท างานอ นมาก อน ท าให ไม สามารถปฏ บ ต หน าท ผ ช วยผ พ พากษาได อย างม ประส ทธ ภาพ แต ถ าก าหนดค ณสมบ ต เร องอาย ของผ สม ครไว ไม ต ากว า 30 ป บร บ รณ อย างน อยผ สม คร ส วนใหญ จ าต องท างานประกอบอาช พ เพ อย งช พ จ งท าให ม ประสบการณ การ ท างานมากข น สามารถเอามาประย กต ใช ก บการท างานข าราชการฝ ายต ลาการในต าแหน งผ ช วย ผ พ พากษาได ด กว าผ ท ไม ม ประสบการณ การท างานเลย นอกจากน เม อก าหนดอาย ของผ สม ครไว ท อาย 30 ป ท าให เห นได ว าแนวโน มของผ สม ครในเร องความประพฤต เส อมเส ยหร อบกพร องใน
- 12 - การก าหนดค ณว ฒ ของผ สม ครเร องอาย การท างานในการประกอบว ชาช พกฎหมาย ตาม มาตรา 27 แห งพระราชบ ญญ ต ระเบ ยบข าราชการฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม พ.ศ.2543 ท ก าหนดว ชาช พไว หลายประเภท แต ม การก าหนดอาย ของการท างานท เท าก นค อ ไม น อยกว า 2 ป ด งน ในการประกอบว ชาช พแต ละปะเภทน น เช น จ าศาล, รองจ าศาล เจ าพน กงานพ ท กษ ทร พย, ทนายความ,พน กงานอ ยการ,พน กงานค มความประพฤต หร อน ต กรประจ าศาล ซ งแต ละว ชาช พ น นม การล กษณะการท างานท แตกต างก น งานท ท าอาจมากน อยต างก น ประสบการณ ท ได จ งไม เท าก น ด งน ควรจะเปล ยนแปลงการก าหนดอาย งานของผ สม ครแต ละประเภทให แตกต างก นไป เช น ผ ประกอบว ชาช พกฎหมายเป นเจ าพน กงานพ ท กษ ทร พย ซ งม คด มาก อาจก าหนดไว ท 2 ป เช นเด ม แต น ต กรประจ าศาลหร อทนายความอาจก าหนดอาย งานไว 3 ป เป นต น การสอบค ดเล อกเข าเป นข าราชการต ลาการในต าแหน งผ ช วยผ พ พากษาตามระเบ ยบ ของ ก.ต.น น เป นว ชาท เก ยวข องก บกฎหมายท งส น กฎหมายแพ งและพาณ ชย,กฎหมายอาญา, กฎหมายล กษณะพยานหล กฐาน,พระธรรมน ญศาลย ต ธรรม, กฎหมายว าด วยการจ ดต งศาลแขวง และว ธ พ จารณาความอาญาในศาลแขวง,กฎหมายร ฐธรรมน ญ,ภาษาอ งกฤษ และกฎหมายพ เศษ ซ งเป นกฎหมายเฉพาะ เห นได ว าการสอบค ดเล อกข าราชการฝ ายต ลาการในต าแหน งผ ช วยผ พ พากษา ท ก าหนดไว ในระเบ ยบ ก.ต. ให ความส าค ญทางด านกฎหมายเท าน น แต ไม ได ให ความส าค ญต อ ส ขภาพจ ตและท ศนคต ของผ สม คร การเข ามาท าหน าท เป นข าราชการฝ ายต ลาการในต าแหน ง ผ ช วยผ พ พากษาน น ต องม การต ดส นคด โดยเฉพาะคด ทางอาญาท เป นความผ ดต อแผ นด นและ ต องม การลงโทษผ กระท าความผ ด สภาพจ ตใจหร อท ศนคต ของผ สม ครหร อผ ท จะมาเป นผ พ พากษาในอนาคตจ งม ความส าค ญต อการเป นผ พ พากษา ด งน ในการสอบค ดเล อกข าราชการ ฝ ายต ลาการในต าแหน งผ ช วยผ พ พากษา จ งควรม การก าหนดให ม การสอบว ชาท เป นการทดสอบ ท ศนคต (Attitude) ของผ สม คร อาจม การก าหนดคะแนนข นต าท ผ สม ครต องผ านไว ท งน เพ อจะ ได ทราบถ งสภาพจ ตใจและแนวความค ดหร อท ศนคต เช น เร องค ณธรรม ของผ สม ครซ งอาจม ผล ต อการพ พากษาลงโทษผ กระท าความผ ด (กฎหมายได ก าหนดอ ตราโทษไว แต ผ กระท าผ ดอาจไม
- 13 - นอกจากน ว ธ การควรเพ มการสรรหาผ ช วยผ พ พากษาเช นเด ยวก บผ พ พากษาสมทบ เพ อสรรหาผ ท ม ความร ในหลากหลายอาช พเข ามาท าหน าท ผ ช วยผ พ พากษา เช น ว ศวกร, แพทย, น กบ ญช,สถาปน ก เน องจากว ชาช พเหล าน ต องอาศ ยความร ความเช ยวชาญเฉพาะด าน แม ในการพ จารณาคด จะม ผ เช ยวชาญพ เศษมาให ข อม ลก ตาม แต อาจไม ด เท าก บผ พ พากษาท ม ความร ความเข าใจในข อกฎหมายและความร ความช านาญในเร องน น ๆ แต ต องก าหนดค ณว ฒ ให ผ านหล กส ตรการอบรมน ต ศาสตร บ ณฑ ตและเนต บ ณฑ ตยสภาก อน อาจยกเว นเร องการประกอบ ว ชาช พกฎหมาย ตามท ก าหนดไว ในใน มาตรา 27 แห งพระราชบ ญญ ต ระเบ ยบข าราชการฝ าย ต ลาการศาลย ต ธรรม พ.ศ.2543 เพ อเป นการสน บสน นและเป ดโอกาสให ผ ประกอบว ชาช พหร อ อาช พอ น ๆ ท ม ความร ความช านาญเฉพาะด าน เข ามาม ส วนร วมในการเป นผ พ พากษามากข น 3. การโยกย ายบรรจ แต งต งและทางก าวหน า 3.1 ส าหร บข าราชการต ลาการการโยกย าย บรรจ แต งต งและการเล อนต าแหน ง เป นไปตามบทบ ญญ ต ในหมวด 2 ส วนท 1 แห งพระราชบ ญญ ต ระเบ ยบข าราชการฝ ายต ลาการ ศาลย ต ธรรม พ.ศ. 2543 ซ งก าหนดต าแหน งข าราชการต ลาการ ด งน ประธานศาลฎ กา รอง ประธานศาลฎ กา ผ พ พากษาห วหน าคณะในศาลฎ กา ผ พ พากษาศาลฎ กา ประธานศาลอ ทธรณ ประธานศาลอ ทธรณ ภาค รองประธานศาลอ ทธรณ รองประธานศาลอ ทธรณ ภาค ผ พ พากษา ห วหน าคณะในศาลอ ทธรณ ผ พ พากษาห วหน าคณะในศาลอ ทธรณ ภาค ผ พ พากษาศาลอ ทธรณ ผ พ พากษาศาลอ ทธรณ ภาค อธ บด ศาลช นต น อธ บด ผ พ พากษาภาค รองอธ บด ศาลช นต น ผ พ พากษาห วหน าศาล ผ พ พากษาห วหน าคณะในศาลช นต น ผ พ พากษาศาลช นต น ผ พ พากษา ประจ าศาล ผ ช วยผ พ พากษา และผ พ พากษาอาว โส รวมถ งข าราชการต ลาการท เร ยกช ออย างอ น ตามประกาศคณะกรรมการต ลาการศาลย ต ธรรม ตามความในมาตรา 11 วรรคสอง แห ง พระราชบ ญญ ต ระเบ ยบข าราชการฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม พ.ศ. 2543 เช น ประธานแผนกคด เยาวชนและครอบคร วในศาลฎ กา ประธานแผนกคด เยาวชนและครอบคร วในศาลอ ทธรณ เลขาน การศาลฎ กา เลขาน การศาลอ ทธรณ เลขาน การศาลอาญา เลขาน การศาลย ต ธรรมประจ า ภาค เป นต น
- 14 - โดยข าราชการต ลาการม ช นเง นเด อน 5 ช น แต ละต าแหน งให ได ร บเง นเด อนตาม ความในมาตรา 13 เป น ประธานศาลฎ กาให ได ร บเง นเด อนช น 5 รองประธานศาลฎ กา ผ พ พากษาห วหน าคณะในศาลฎ กา ผ พ พากษาศาลฎ กา ประศาลอ ทธรณ ประธานศาลอ ทธรณ ภาค ให ได ร บเง นเด อน ช น 4 รองประธานศาลอ ทธรณ ผ พ พากษาห วหน าคณะในศาลอ ทธรณ ผ พ พากษาศาลอ ทธรณ ให ได ร บเง นเด อนในช น 3 4 อธ บด ผ พ พากษาศาลช นต น อธ บด ผ พ พากษาภาค รองอธ บด ผ พ พากษาศาลช นต น ผ พ พากษาห วหน าศาล ผ พ พากษาศาลช นต น ให ได ร บเง นเด อนในช น 3 เป นต น ด งน น การแต งต งและการเล อนต าแหน งจ งเก ยวข องและต องค าน งถ งต าแหน งของ ข าราชการต ลาการน นๆ ด วย ซ งโดยหล กการท วไปของการแต งต งและเล อนต าแหน งน น จะ เป นไปตามล าด บอาว โสของผ พ พากษาอย างเคร งคร ด (บ ญช ล าด บอาว โสตามท ได สอบค ดเล อก เข ามาในต าแหน งผ ช วยผ พ พากษา) ตามระเบ ยบคณะกรรมการต ลาการศาลย ต ธรรมว าด วย หล กเกณฑ การแต งต ง การเล อนต าแหน ง การโยกย ายแต งต ง และการเล อนเง นเด อนและเง น ประจ าต าแหน งข าราชการต ลาการ พ.ศ. 2545 ข อ 5 ท ให เลขาน การ ก.ต. เสนอเร องการแต งต ง การเล อนต าแหน งและการโยกย ายแต งต งข าราชการต ลาการให อ.ก.ต. ประจ าช นศาลพ จารณา จ ดท าความเห น เว นแต ในกรณ ม การเสนอช อเล อนต าแหน งโดยข ามอาว โสให ระบ เหต ผลของการ ด าเน นการเช นว าน นไว ด วย ซ งนอกจากการเล อนต าแหน งโดยใช หล กอาว โสโดยเคร งคร ดแล ว ก.ต. ซ งเป นองค กรบร หารงานบ คคลก ย งใช หล กอาว โสตามบ ญช อาว โสผ พ พากษาในการโยกย าย ของผ พ พากษาด วย โดยให ส ทธ ผ ท ม อาว โสส งกว าได เล อกศาลท ตนม ความต องการย ายไปด ารง ต าแหน งก อน อ นเป นแนวทางท แตกต างไปจากระบบเด มท ม ก.ต. โดยต าแหน งและผ พ พากษาใน ศาลส งมาเป นผ บร หารในศาลช นต น ท จะค าน งถ งความเหมาะสมประกอบด วย เช น การขอย าย จากจ งหว ดหน งไปอ กจ งหว ดหน ง ในระยะทางไกลโดยไม ม เหต ผลทางครอบคร ว ท าให เส ย ค าใช จ ายในการเด นทางไปร บต าแหน งจ านวนมาก จนม ล กษณะเป นการให ส ทธ ในการโยกย าย จากเด มการโยกย ายแต งต งเป นการให ย ายเพ อปฏ บ ต หน าท การให บ คลากรในองค กรขอย ายได ตามความต องการของบ คลากรมากจนเก นไป โดยไม ค าน งถ งความเหมาะสม หร อค าใช จ ายในการเด นทางไปร บต าแหน งโดยไม จ าเป น ย อม ส งผลกระทบต อประส ทธ ภาพขององค กรโดยรวม ด งน นในการโยกย ายของผ พ พากษาจ งไม ควร ใช ระบบอาว โสอย างเคร งคร ด เห นควรให พ จารณาความเหมาะสมประกอบระบบอาว โสด วย เพ อประโยชน แก องค กรส งส ด โดยให น าหน กเป นคะแนนอย างช ดเจน ด งน
- 15 - - ความอาว โส ค ดเป นคะแนนร อยละ 75 - ความร ความสามารถ ความเหมาะสมและค าใช จ ายการเด นทาง ค ดเป นคะแนน ร อยละ 20 - เหต ผลอ นๆ เช น ครอบคร ว ค ดเป นคะแนนร อยละ 5 โดยส าน กงานศาลย ต ธรรมเป นผ พ จารณาให คะแนนในการโยกย าย แล วเสนอ อ.ก.ต. และ ก.ต. พ จารณาต อไป 3.2 การแต งต งผ พ พากษาด ารงต าแหน งในศาลแต ละจ งหว ดท อย ในเขตอ านาจ เด ยวก น ได แก ศาลจ งหว ด ศาลแขวง และศาลเยาวชนและครอบคร ว ซ งตามระเบ ยบ คณะกรรมการต ลาการศาลย ต ธรรมว าด วยหล กเกณฑ การแต งต งฯ พ.ศ. 2545 ข อ 18 ให การ พ จารณาโยกย ายข าราชการต ลาการให ด ารงต าแหน งในจ งหว ดใด ให ค าน งถ งล าด บอาว โสและ ความเหมาะสมในจ งหว ดน น โดยให ถ อว าศาลจ งหว ดเป นศาลท จะต องม บ คลากรท ม อาว โสส งกว า ไปด ารงต าแหน ง เช น ต าแหน งผ พ พากษาห วหน าศาล ก.ต. จะแต งต งผ พ พากษาห วหน าศาลท ม อาว โสส งส ดในเขตศาลน นเป นผ พ พากษาห วหน าศาลจ งหว ด ส วนผ พ พากษาห วหน าศาลแขวง และผ พ พากษาห วหน าศาลเยาวชนและครอบคร วจะแต งต งผ พ พากษาห วหน าศาลท ม อาว โสต า กว าด ารงต าแหน ง ซ งเป นเร องท ถ กต อง แต การโยกย ายแต งต งผ พ พากษาน น ส าน กงาน ศาลย ต ธรรม อ.ก.ต. และ ก.ต. ม ได ค าน งถ งล าด บความส าค ญของศาลจ งหว ดเลย โดยให ผ พ พากษาท อาว โสส งกว าย ายไปด ารงต าแหน งในศาลแขวงหร อศาลเยาวชนและครอบคร ว ท งๆ ท ม ต าแหน ง ผ พ พากษาศาลจ งหว ดว างอย ย งคงระบบให ส ทธ แก ผ พ พากษาท อาว โสส งกว าได เล อกก อนว าจะ อย ในศาลแขวงหร อศาลเยาวชนและครอบคร วท ม ล กษณะงานท ม ความส าค ญความยากง ายอ ตรา โทษ และท นทร พย พ พาทน อยกว า นอกจากน ก.ต. ย งม มต อน ญาตให ผ พ พากษาศาลจ งหว ดย าย ไปด ารงต าแหน งในศาลแขวงหร อศาลเยาวชนและครอบคร วในจ งหว ดเด ยวก นด วย ซ งน าจะข ด ต อหล กการพ จารณาโยกย ายข อ 18 ท ให ค าน งถ งล าด บอาว โสและความเหมาะสมในจ งหว ดน น ในเร องน แสดงให เห นว าองค กรบร หารงานบ คคลของศาลย ต ธรรมหร อ ก.ต. ม ได พ จารณาความเหมาะสมในการด ารงต าแหน งของผ พ พากษาอย างละเอ ยดเพ ยงพอ ให ส ทธ แก ผ พ พากษาย ายได ตามความต องการของผ พ พากษามากเก นไป อาจก อป ญหาต อองค กรได เน องจากได บ คลากรไปท างานในต าแหน งท ไม เหมาะสมก บงาน ด งน น ในการโยกย ายแต งต งผ พ พากษาในจ งหว ดใด จะต องย ดความส าค ญของศาลและความเหมาะสมเป นหล ก ส วนการจะให ผ
- 16-3.3 การแต งต งผ บร หารศาล โดยเฉพาะอย างย งในศาลช นต น ซ งได ก าหนดต าแหน ง ให ได ร บเง นเด อนในช น 3 แต ผ พ พากษาศาลอ ทธรณ และศาลฎ กาได ก าหนดต าแหน งให ได ร บ เง นเด อนในช น 4 จ งม การแต งต งผ บร หารศาลช นต นจากผ พ พากษาศาลช นต นเท าน น แตกต าง จากการแต งต งผ บร หารศาลช นต นก อนม การแก ไขพระราชบ ญญ ต ระเบ ยบข าราชการฝ ายต ลาการ ศาลย ต ธรรม พ.ศ. 2543 ท แต งต งผ พ พากษาศาลฎ กาและผ พ พากษาห วหน าคณะในศาลอ ทธรณ มาด ารงต าแหน งผ บร หารศาลช นต น ซ งม ข อด ในด านการให ค าปร กษาคด การพ ฒนาความร ของผ พ พากษาในศาลช นต นและเป นผ ปกครองด แลผ พ พากษาท อาว โสน อยๆ ให อย ในกรอบในแบบ ธรรมเน ยม และจร ยธรรมของต ลาการ ท าให องค กรม ความเป นเอกภาพและม ความเข มแข ง ป จจ บ นจ งม ป ญหาด านการปกครองด แลของผ บร หารศาลช นต น เน องจากอธ บด ศาลช นต นม อาว โสและค าตอบแทนเท าก บผ พ พากษาศาลช นต น ซ งเป นผ ใต บ งค บบ ญชา บางคร งก เป นเพ อน ร วมร นผ ช วยผ พ พากษาเด ยวก น เก ดป ญหาการยอมร บน บถ อเช อฟ ง เป นผลให องค กรขาดความ เป นเอกภาพ นอกจากน การแต งต งให ด ารงต าแหน งก ย งใช ระบบอาว โสตามบ ญช เป นหล ก โดย ค าน งถ งความเหมาะสมความร ความสามารถน อยมาก และส วนใหญ เม อด ารงต าแหน งผ บร หารใน ศาลช นต นได เพ ยง 1 ป ก จะต องเล อนต าแหน งเป นผ พ พากษาในช นศาลอ ทธรณ จ งไม ม ความ ต อเน องในการท างาน ย งไม ท นได แสดงว ส ยท ศน ย งไม ม นโยบายใหม ๆ ย งไม ได ท างานตามท ต งใจไว ก ต องเล อนต าแหน งเส ยก อน ผ บร หารองค กรน น จะต องม เวลาในการท างานเพ อให เก ดความต อเน องพอสมควร เพราะเม อเร มเข ามาเป นผ บร หารองค กรจะต องม การศ กษาองค กรเส ยก อนในล าด บแรก แล ววาง แนวนโยบายในการพ ฒนาองค กรจากน นจ งด าเน นการตามนโยบายท ต งไว เพ อประส ทธ ภาพของ องค กร ด งน น ผ บร หารองค กรจะต องเป นผ ม ความร ความสามารถ ม ประสบการณ และม ความ เหมาะสม จ งควรแก ไขพระราชบ ญญ ต ระเบ ยบข าราชการฝ ายต ลาการศาลย ต ธรรม พ.ศ. 2543 ให แต งต งผ พ พากษาศาลฎ กาหร อผ พ พากษาห วหน าคณะในศาลอ ทธรณ มาด ารงต าแหน งผ บร หาร ศาลช นต น และอย างน อยต องด ารงต าแหน งต อเน องไม น อยกว า 2 ป ซ งจะส งผลต อการเล อนไหล ต าแหน งผ พ พากษาศาลช นต นได ข นไปท างานในศาลอ ทธรณ ได เร วข น และผ พ พากษาศาล อ ทธรณ ได ข นไปท างานในศาลฎ กาเร วข นด วยเช นก น 3.4 ต าแหน งผ พ พากษาในศาลฎ กา ซ งม จ านวนประมาณ 90 ต าแหน ง ป จจ บ น แต งต งไปจากผ พ พากษาห วหน าคณะในศาลอ ทธรณ ตามล าด บอาว โส โดยม ได พ จารณาผ ม ความ เหมาะสมอย างเคร งคร ด อย างไรก ตามตามประมวลกฎหมายว ธ พ จารณาความแพ งและอาญา