การบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลา ส งก ดส าน กงานเขตพ นท การศ กษากาญจนบ ร เขต 1 โดย นายเก อก ล ศร สว สด สารน พนธ น เป นส วนหน งของการศ กษาตามหล กส ตรปร ญญาศ กษาศาสตรมหาบ ณฑ ต สาขาว ชาการบร หารการศ กษา ภาคว ชาการบร หารการศ กษา บ ณฑ ตว ทยาล ย มหาว ทยาล ยศ ลปากร ป การศ กษา 2549 ล ขส ทธ ของบ ณฑ ตว ทยาล ย มหาว ทยาล ยศ ลปากร
MANAGEMENT OF LEARNERS DEVELOPMENT ACTIVITIES IN WATWANGSALA SCHOOL UNDER KANCHANABURI EDUCATIONAL SERVICE AREA OFFICE 1 By Kuakul Srisawat A Master s Report Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree MASTER OF EDUCATION Department of Educational Administration Graduate School SILPAKORN UNIVERSITY 2006
บ ณฑ ตว ทยาล ย มหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให สารน พนธ เร อง การบร หาร ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลาส งก ดส าน กงานเขตพ นท การศ กษากาญจนบ ร เขต 1 เสนอโดย นายเก อก ล ศร สว สด เป นส วนหน งของการศ กษาตามหล กส ตรปร ญญา ศ กษาศาสตรมหาบ ณฑ ต สาขาว ชาการบร หารการศ กษา ผ ควบค มสารน พนธ อาจารย ดร.ศร ยา ส ขพาน ช... (รองศาสตราจารย ดร.ศ ร ช ย ช นะต งก ร) คณบด บ ณฑ ตว ทยาล ย ว นท...เด อน...พ.ศ... คณะกรรมการตรวจสอบสารน พนธ.ประธานกรรมการ (อาจารย ดร. ว ชน ย เชาว ด ารงค ).../.../... กรรมการ (อาจารย ดร.ศร ยา ส ขพาน ช)./ /...กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.ชวนชม ช นะต งก ร).../.../...
45252402 : สาขาว ชาการบร หารการศ กษา คพส าค ญ : การบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน เก อก ล ศร สว สด : การบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลา ส งก ดส าน กงานเขตพ นท การศ กษา การญจนบ ร เขต 1 อาจารย ผ ควบค มสารน พนธ : อ.ดร.ศร ยา ส ขพาน ช. 95 หน า. การว จ ยน ม ว ตถ ประสงค เพ อทราบ 1) การบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลา ส งก ด ส าน กงานเขตพ นท การศ กษากาญจนบ ร เขต 1 และ 2) แนวทางการบบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ด ว งศาลา ส งก ดส าน กงานเขตพ นท การศ กษากาญจนบ ร เขต 1 ประชากรได แก ผ บร หารและคร ผ สอนในโรงเร ยน ว ดว งศาลา จ านวน 22 คน เคร องม อท ใช ในการว จ นยเป นแบบสอบถามเก ยวก บการบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน ตามหล กส ตรการศ กษาข นพ นฐาน พ.ศ. 2544 โดยใช กระบวนการบร หารค ณภาพ PDCA ของเดมม ง (Deming Cycle) การว เคราะห ข อม ลใช ค าความถ (frequency) ค าร อยละ (percentage) ค าเฉล ย (µ) และส วนเบ ยงเบน มาตรฐาน (σ) และการว เคราะห เน อหา (content analysis). ผลการว จ ยพบว า 1) การบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนโดยใช กระบวนการบร หารค ถณภาพ PDCA ของเดมม ง (Deming Cycle)ในโรงเร ยนว ดว บงศาลา โดยภาพรวม และรายด าน อย ในระด บมาก เร ยงตามค าเฉล ยจากมากไปน อยด งน ก จกรรมล กเส อ เนตรนาร ก จกรรมแนะแนว ก จกรรมตามความถน ดและความสนใจ 2) แนวทางการพ ฒนาการบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน ด านก จกรรมแนะแนวควรก าหนดช วโมงและ จ ดห องแนะแนวให ช ดเจน จ ดอบรมส มมนาประช มเช งปฏ บ ต การและศ กษาด งาน ส งเสร มให ม การน าภ ม ป ญญา ท องถ นเข ามาม ส วนร วมในการจ ดก จกรรม ด านก จกรรมตามความถน ดและความสนใจ ควรม การส ารวจความ ต องการของน กเร ยน ความพร อมของโรงเร ยน จ ดหาแบบทดสอบความถน ดของผ เร ยน จ ดก จกรรมท ส งเสร ม ความจงร กภ กด ต อชาต ศาสนา พระมหากษ ตร ย และความเป นไทย ส งต อน กเร ยนท ม ความสามารถพ เศษ ให ม การ น เทศก าก บอย างต อเน องและเป นระบบ น าผลการด าเน นงานมาปร บปร งงาน ด านก จกรรมล กเส อ เนตรนาร ควรจ ดอบรมส มมนาคร ผ สอน ส งเสร มให คร น กเร ยนเข าร วมก จกรรมล กเส อในระด บต าง ๆ ควรให ม ก จกรรม บ าเพ ญประโยชน ควรก าหนดเร องกฎระเบ ยบ การแต งกาย ให ช มชนม ส วนร วมในการจ ดก จกรรม ภาคว ขาการบร หารการศ กษา บ ณฑ ตว ทยาล ย มหาว ทยาล ยศ ลปากร ป การศ กษา 2549 ลายม อช อน กศ กษา... ลายม อช ออาจารย ผ ควบค มสารน พนธ... ง
45252402 : MAJER : EDUCATIONAL ADMINISTRATION KEY WORD : MANAGEMENT OF LEARNERS DEVELOPMENT ACTIVITIES KUAKUL SRISAWAT : MANAGEMENT OF LEARNERS DEVELOPMENT ACTIVITIES IN WATWANGSALA SCHOOL UNDER KANCHANABURI EDUCATIONAL SERVICE AREA OFFICE 1 MASTER S REPORT ADVISOR : SARIYA SUKHABANIJ. Ph.D. 95 pp. The purposes of this study were to find : 1) the management of learners; development activities in Warwangsala School under Kanchanaburi Educational Service Area Office 1, and 2) the guidelines on the management of learners; development activities in Warwangsala School under Kanchanaburi Educational Service Area Office 1.The population were a school director and regular teachers in Warwangsala School, 22 of them in total. The instrument was a questionnaire concerning the management of learners development activities based on the Basic Education Curriculum B.E. 2544 (A.D.2001). by using the PDCA cycle of Deming. The frequency (f), percentage (%), mean (µ), standard deviation (σ) and content analysis were used in data annalysis. The finding revealed as following: 1). The management of learners development activities by using the PDCA cycle of Deming in Watwangsala School, as a whole and as an individual aspect, were at a high level, ranging according to their means from high to low as follows : boy scout girl guide activities, counseling activities, activities based on aptitude and interest. 2). The guidelines on the management of the learners; development activities in terms of the counseling activities were as follows; they should have fixed hours and counseling rooms. Trainings, workshop seminars, and study tours should be arranged. Local wisdom should be brought in organizing activities. In terms of the activities based on aptitude and interest, there should be a survey of the students needs and school readiness, and aptitude tests should be provided. The activities to promote loyalty to the nation, religion, monarch, and Thainess should be organized. Genius students should be supervised continually and systematically. The outcomes of work should be used for improvement. In terms of the boy scout girl guide activities, there should be trainings and seminars for regular teachers. Teachers and students should be encouraged to take part in the boy scout activities of different levels. There should be public services activities Rules, regulations, costumes should be set up, and the community should participate in organizing activities. Department of Educational Administration, Graduate School, Silpakorn University, Academic Year 2006. Student s signature.. Master s report Advisor s signatures จ
ก ตต กรรมประกาศ สารน พนธ ฉบ บน ส าเร จล ล วงด วยด เพราะได ร บการอน เคราะห เป นอย างด ย งจาก อาจารย ดร.ศร ยา ส ขพาน ช ประธานควบค มสารน พนธ รองศาสตราจารย ดร.ชวนชม ช นต งก ร ผ ช วยควบค มสารน พนธ อาจารย ดร.ว ชน ย เชาว ด ารงค ประธานสอบสารน พนธ ท ได ให ค าปร กษา แนะน า ตลอดจนตรวจสอบ แก ไข บกพร องต าง ๆ ตลอดระยะเวลาของการศ กษาว จ ย ผ ว จ ยขอกราบ ขอบพระค ณเป นอย างส งไว ณ โอกาสน ขอขอบพระค ณ อาจารย บ ปผา พงษ ไพบ ลย อาจารย ว น ย ศร เจร ญ อาจารย ดร.สมคะเน ค าจ น ท ให ความอน เคราะห ตรวจสอบเคร องม อ ตลอดท งให ค าแนะน าแก ไข ท เป นประโยชน ต อการสร างเคร องม อในการว จ ย ขอขอบพระค ณ นายศราว ฒ ส ขประเสร ฐ ผ อ านวยการโรงเร ยนคณะคร โรงเร ยนว ดล กแก ประชาชน ท ศ ส าน กงานเขตพ นท การศ กษากาญจนบ ร เขต 2 ท ให ความอน เคราะห ทดลอง เคร องม อ และคณะคร โรงเร ยนว ดว งศาลา ส าน กงานเขตพ นท การศ กษากาญจนบ ร เขต 1 ท ให ความอน เคราะห ตอบแบบสอบถาม รวมท งเพ อน ๆ ผ บร หารท กท านท อน เคราะห ช วยเหล อให ก าล งใจอย างด มาตลอด ผ ว จ ยขอกราบขอบพระค ณบ ดา มารดา คร อาจารย และผ ท ม พระค ณท กท านท กร ณาให ความร ช วยเหล อ โดยเฉพาะนางประเท องศร ศร สว สด และเด กหญ งก ญจน ชน กา ศร สว สด ท ให ก าล งใจแก ผ ว จ ยในการศ กษาว จ ยคร งน จนท าให สารน พนธ ฉบ บน ส าเร จสมบ รณ ด วยด ฉ
สารบ ญ หน า บทค ดย อภาษาไทย... ง บทค ดย อภาอ งกฤษ... จ ก ตต กรรมประกาศ... ฉ สารบ ญตาราง... ญ บทท 1. บทน า... 1 ความเป นมาและความส าค ญของป ญหา... 1 ป ญหาของการว จ ย... 4 ว ตถ ประสงค ของการว จ ย... 5 ข อค าถามของการว ย... 6 สมมต ฐานของการว จ ย... 6 กรอบแนวค ดของการว จ ย... 6 ขอบเขตของการว จ ย... 9 น ยามศ พท เฉพาะ... 12 2. วรรณกรรมท เก ยวข อง... 13 ความหมายของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน... 13 ความส าค ญของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน... 15 จ ดม งหมายของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน... 15 หล กการจ ดก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน... 16 ขอบข ายของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน... 16 เป าหมายของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน... 17 แนวทางการจ ดท าหล กส ตรก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน... 17 ประเภทของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน... 18 ความส มพ นธ ของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน... 19 การบร หารจ ดการก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน... 20 แนวทางการจ ดก จกรรมแนะแนว... 27 แนวทางการจ ดก จกรรมตามความถน ดและความสนใจ... 31 ช
บทท หน า แนวทางการจ กก จกรรมล กเส อ เนตรนาร... 35 โรงเร ยนว ดว งศาลา ส งก ดส าน กงานเขตพ นท การศ กษากาญจนบ ร เขต 1... 38 งานว จ ยท เก ยวข อง... 40 งานว จ ยในประเทศ... 40 งานว จ ยต างประเทศ... 46 สร ป... 47 3. การด าเน นการว จ ย... 49 ข นตอนการด าเน นการว จ ย... 49 ระเบ ยบว ธ ว จ ย... 50 แผนแบบของการว จ ย... 50 ประชากร... 50 ต วแปร... 51 เคร องม อท ใช ในการว จ ย... 51 การสร างเคร องม อ... 52 การเก บรวบรวมข อม ล... 53 การว เคราะห ข อม ล... 53 สถ ต ท ใช ในการว จ ย... 54 สร ป... 54 4. การว เคราะห ข อม ล... 55 ตอนท 1 สภาพส วนต วของผ ตอบแบบสอบถาม... 55 ตอนท 2 การบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลา... 57 ตอนท 3 แนวทางการบร หารก จกรรมพ มนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลา... 60 5. สร ปผลการว จ ย อภ ปรายผลและข อเสนอแนะ... 63 สร ปผลการว จ ย... 63 การอภ ปรายผล... 63 ข อเสนอแนะ... 70 ข อเสนอแนะของการว จ ย... 70 ข อเสนอแนะของการว จ ยคร งต อไป... 70 ซ
หน า บรรณาน กรม... 73 ภาคผนวก... 75 ภาคผนวก ก เอกสารขอความอน เคราะห ตรวจเคร องม อว จ ย... 76 ภาคผนวก ข เอกสารขอความอน เคราะห ทดลองเคร องม อว จ ย... 80 ภาคผนวก ค เอกสารขอความอน เคราะห ในการเก บรวบรวมข อม ล... 82 ภาคผนวก ง แบบสอบถามเพ อการว จ ย... 84 ภาคผนวก จ ค าความเช อม นของแบบสอบถาม... 92 ประว ต ผ ว จ ย... 95 ฌ
สารบ ญตาราง ตารางท หน า 1. สร ปผลพฤต กรรมน กเร ยนท ไม พ งประสงค ป การศ กษา 2548... 5 2. สภาพส วนต วของผ ตอบแบบสอบถาม... 56 3. ค าเฉล ยส วนเบ ยงเบนมาตรฐานและค าระด บของการบร หาร ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลา โดยภาพรวม... 57 4. ค าเฉล ยส วนเบ ยงเบนมาตรฐานและค าระด บของการบร หาร ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลา พ จารณาตามกระบวนการบร หาร... 58 5. ค าเฉล ยส วนเบ ยงเบนมาตรฐานและค าระด บของการบร หาร ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลา พ จารณาตาม กระบวนการบร หารแยกเป นรายก จกรรม... 59 ญ
บทท 1 บทน า พระราชบ ญญ ต การศ กษาแห งชาต พ.ศ. 2542 และแก ไขเพ มเต ม (ฉบ บท 2) พ.ศ. 2545 ก าหนดแนวการจ ดการศ กษา โดยย ดหล กว า ผ เร ยนท กคนม ความสามารถเร ยนร และพ ฒนาตนเอง ได และถ อว าผ เร ยนม ความส าค ญท ส ด กระบวนการจ ดการศ กษาต องส งเสร มให ผ เร ยนสามารถพ ฒนา ตามธรรมชาต และเต มตามศ กยภาพ โดยจ ดเน อหาสาระและก จกรรมให สอดคล องก บความสนใจและ ความถน ดของผ เร ยน ค าน งถ งความแตกต างระหว างบ คคล ฝ กท กษะกระบวนการค ด การจ ดการ การ เผช ญสถานการณ ประกอบก บม การเปล ยนแปลงอย างรวดเร วของส งคมและเทคโนโลย ก อให เก ด ท งผลด และผลเส ยต อการด าเน นช ว ตในป จจ บ นของบ คคล ท าให เก ดความย งยากซ บซ อนมากย งข น จ าเป นต องปร บเปล ยนว ถ การด าเน นช ว ตให สามารถด ารงช ว ตอย ในส งคมได อย างม ค ณค า ม ศ กด ศร ม ความส ขบนพ นฐานของเศรษฐก จพอเพ ยงและย งย น 1 หล กส ตรการศ กษาข นพ นฐาน พ ทธศ กราช 2544 ม งพ ฒนาคนไทยให เป นมน ษย ท สมบ รณ เป นคนด คนเก ง และอย ร วมในส งคมอย างม ความส ข บนพ นฐานของความเป นไทยน น นอกจากการพ ฒนาผ เร ยนท กคนให ม ความร ท เป นพ นฐานส าค ญซ งได ก าหนดไว ในโครงสร าง กล ม สาระการเร ยนร 8 กล มแล ว หล กส ตรย งได ก าหนดก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนไว ในโครงสร างด วย โดย ม งส งเสร มการพ ฒนาผ เร ยนเพ มเต มจากกล มสาระการเร ยนร 8 กล ม ให ผ เร ยนร จ กตนเอง ค นพบ ความสามารถ ความถน ดของตนเองเพ อการพ ฒนาให เต มศ กยภาพ เห นค ณค าในการประกอบ ส มมาช พ ให เป นผ ม ระเบ ยบว น ย ศ ลธรรมจร ยธรรม ร จ กบทบาทหน าท ความร บผ ดชอบ การ บ าเพ ญประโยชน ให ช มชน ส งคม ประเทศชาต และด ารงช ว ตได อย างม ความส ข ซ งจ าเป นต องอาศ ย ความร วม ม อจากท กส วนในส งคมท งพ อแม ผ ปกครอง ช มชน และภ ม ป ญญาท องถ น ความเป นมาและความส าค ญของป ญหา ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน เด มใช ค าว า ก จกรรมน กเร ยน ซ งม มานานแล วต งแต สม ยกร กโรม น ม การจ ดก จกรรมก ฬา ดนตร ปาฐกถา โต วาท ข นในโรงเร ยนของ เอเธนส และเม อต นศตวรรษท 20 ระหว าง ค.ศ. 1920 1950 อเมร กาเห นความส าค ญของก จกรรมน กเร ยน ท าให ก จกรรมน กเร ยน เจร ญร งเร องมาก เพราะ จอห น ด วอ (John Dewey) น กการศ กษาคนส าค ญได เสนอแนวค ดเก ยวก บการ 42. 1 พระราชบ ญญ ต การศ กษาแห ชาต พ.ศ. 2542, ราชก จจาน เบกษา ฉบ บกฤษฎ กา,116 (ตอนท 74ก):1-
เร ยนร ของเด กท ว า Learning by Doing และเห นว าโรงเร ยนม หน าท ท จะต องจ ดประสบการณ ท ม ค ณค าในหลายร ปแบบ โดยเน นว าก จกรรมน กเร ยนเป นส วนหน งท ม ประโยชน โดยตรงท จะช วยให น กเร ยนเก ดการพ ฒนาได อย างแท จร งในท ก ๆ ด าน ค อ ท งร างกาย จ ตใจ ส งคม อารมณ ตลอดจน ทางสมอง ค อ สต ป ญญา ก จกรรมน กเร ยนจ งได ร บความสนใจและเพ มความส าค ญข นตามล าด บ จน ในท ส ดก จกรรมน กเร ยนจ งได ถ กบรรจ ไว ในโปรแกรมการศ กษาของน กเร ยนและในป ค.ศ. 1919 มหาว ทยาล ยโคล มเบ ยได เป ดหล กส ตร (extra curricular activities) ข นเป นคร งแรก โดยม เอลเบ ร ด เค. เฟรตเวลล (Elbert K. Fretwell) ซ งได ร บการยกย องว า เป นบ ดาแห งก จกรรมนอกหล กส ตร ส าหร บในประเทศไทย ก จกรรมน กเร ยนเร มม มาต งแต สม ยพระบาทสมเด จพระจ ลจอมเกล า เจ าอย ห ว โดยจะเห นว าได จากม การแข งข นก ฬา และการแสดงละครภายหล งสงครามโลกคร งท สอง ส นส ดลงค อ ระหว าง พ.ศ. 2490 2500 ซ งเป นระยะท ร ฐบาลไทยเร มส งคนไปศ กษาย งต างประเทศ โดยเฉพาะอย างย งท สหร ฐอเมร กา เม อจบกล บมาก ขยายความร เก ยวก บการศ กษาแผนใหม อ นได แก แนวค ดของน กการศ กษา เช น จอห น ด วอ (John Dewey) หล งจากการเปล ยนแปลงทางการเม องย ค ประชาธ ปไตยเฟ องฟ ในป พ.ศ. 2516 ก จกรรมน กเร ยน ได ม ความส าค ญและขยายกว างขวางมากข น จนคณะคร อาจารย เกรงกล วว าก จกรรมน กเร ยน จะม แนวโน มท าให เก ดความย งยากในโรงเร ยน และ บ านเม อง เม อม การเปล ยนแปลงทางการเม อง ในว นท 6 ต ลาคม พ.ศ. 2519 ร ฐบาลจ งประกาศให งดจ ด ก จกรรมท กอย างในโรงเร ยน ท เคยให น กเร ยนปฏ บ ต เอง ตามความสนใจ และความสม ครใจจนกว า กระทรวงศ กษาธ การจะได วางระเบ ยบแนวปฏ บ ต ข น ต อมากระทรวงศ กษาธ การได ออกระเบ ยบ กระทรวงศ กษาธ การว าด วยการจ ดก จกรรมในสถานศ กษาข น และประกาศให ใช ค ม อการจ ดก จกรรม น กเร ยนระด บประถมศ กษาและม ธยมศ กษา พ.ศ. 2520 เพ อน าไปใช เป นแนวทางในการจ ดก จกรรมใน โรงเร ยน ม การประกาศใช หล กส ตรระด บประถมศ กษาและม ธยมศ กษา พ ทธศ กราช 2521 (ฉบ บ ปร บปร ง พ.ศ. 2533) ซ งกระทรวงศ กษาธ การ โดยกรมว ชาการได ต ดตามผลและด าเน นการว จ ยเพ อการ พ ฒนาหล กส ตรตลอดมา ผลการศ กษาพบว า หล กส ตรท ใช อย ในป จจ บ นนานกว า 10 ป ม ข อจ าก ดอย หลายประการ ไม สามารถส งเสร มให ส งคมไทยก าวไปส ส งคมความร ได ท นการณ ในเร องส าค ญท ว าการ ก าหนดหล กส ตรจากส วนกลางไม สามารถสะท อนความต องการท แท จร งของการจ ดการศ กษาของร ฐ ต องค าน งถ งการม ส วนร วมขององค กรปกครองท องถ นและช มชน จนถ งย คแห งการปฏ ร ปการศ กษา ของไทย พระราชบ ญญ ต การศ กษาแห งชาต พ.ศ. 2542 ได ก าหนดให การศ กษาเป นกระบวนการเร ยนร เพ อความเจร ญงอกงามของบ คคล และส งคม โดยการถ ายทอด ความร การฝ ก การอบรม การส บสาน ทางว ฒนธรรม การสร างสรรค ความก าวหน าทางว ชาการ การสร างองค ความร อ นเก ดจากการจ ด 2
3 สภาพแวดล อมส งคมแห งการเร ยนร และป จจ ยเก อหน นให บ คคลเก ดการเร ยนร อย างต อเน องตลอดช ว ต การจ ดการศ กษาต องเป นไปเพ อพ ฒนาคนไทยให เป นมน ษย ท สมบ รณ ท งร างกาย จ ตใจ สต ป ญญา ความร ค ณธรรม จร ยธรรม และว ฒนธรรมในการด ารงช ว ต สามารถอย ร วมก บผ อ นได อย างม ความส ข ร วมท งเป ดโอกาสให ส งคมม ส วนร วมในการจ ดการศ กษา นอกจากน พระราชบ ญญ ต การศ กษาแห งชาต พ.ศ. 2542 ได ก าหนดให ม การจ ดท าหล กส ตรการศ กษาข นพ นฐาน พ ทธศ กราช 2544 โดยย ดหล กความม เอกภาพด านนโยบายและม ความหลากหลายในการปฏ บ ต กล าวค อเป น หล กส ตรแกนกลางท ม โครงสร างหล กส ตร ย ดหย น ก าหนดจ ดหมาย ซ งถ อเป นมาตรฐานการเร ยนร ในภาพรวม 12 ป สาระการเร ยนร มาตรฐานการเร ยนร แต ละกล ม มาตรฐานการเร ยนช วงช น เป นช วง ช นละ สามป จ ดเฉพาะส วนท จ าเป นส าหร บการพ ฒนาค ณภาพช ว ต ความเป นไทย ความเป นพลเม อง ของชาต การด ารงช ว ต และการประกอบอาช พตลอดจน เพ อการศ กษาต อและได ก าหนดให สถานศ กษาจ ดท าหล กส ตรการศ กษาท ม สาระในรายละเอ ยดเป นรายป หร อรายภาคให สอดคล องก บ ความสามารถ ความถน ดและความสนใจของผ เร ยนแต ละกล มเป าหมายด วย 2 การก าหนดสาระการ เร ยนร ตามหล กส ตรซ งประกอบด วย ภาษาไทย คณ ตศาสตร ว ทยาศาสตร ส งคมศาสตร ศาสนาและ ว ฒนธรรม ส ขศ กษาและพลศ กษา ศ ลปะ การงานอาช พและเทคโนโลย และภาษาต างประเทศ และ ก าหนดให ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนซ งเป นก จกรรมท จ ดให ผ เร ยนได พ ฒนาความสามารถของตนเองตาม ศ กยภาพ ม งเน นเพ มเต มจากก จกรรมท ได จ ดให เร ยนร ตามกล มสาระการเร ยนร ท งแปดกล ม ด งน น ก จกรรมน กเร ยน ท เป นช อเด ม ในหล กส ตรการศ กษาข นพ นฐาน พ.ศ. 2544 จะใช ช อว า ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน ซ งประกอบด วยก จกรรมแนะแนว ก จกรรมตามความถน ดและความสนใจ และก จกรรมล กเส อ-เนตรนาร ก จกรรมน กเร ยนก จะเป นส วนหน งในก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน 3 การบร หารการจ ดก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนน บเป นภารก จท ส าค ญอย างหน งของการบร หารงาน ว ชาการในโรงเร ยนท ใช หล กส ตรการศ กษาข นพ นฐาน พ.ศ. 2544 ซ งก าหนดให เป นหน าท ของท ก สถานศ กษาท จะต องจ ดก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนเพ อเพ มพ นประสบการณ การเร ยนร ให กว างขวาง หลากหลายท งด านว ชาการ และด านอาช พ ส งเสร มพ ฒนาบ คล กภาพของน กเร ยนในด านต าง ๆ ช วยให น กเร ยนม โอกาสพ ฒนาความเป นผ น า ผ ตาม ร จ กเคารพน บถ อผ อ น และตนเองม ส ขภาพด ม ความส ข ม 2 กระทรวงศ กษาธ การ, กรมว ชาการ, หล กส ตรการศ กษาข นพ นฐาน พ ทธศ กราช 2544 (กร งเทพฯ: โรงพ มพ องค การร บส ง ส นค าและพ สด ภ ณฑ,2544),2. 3 ภร ณย พ ระพงษ, การบร หารก จกรรมน กเร ยนของโรงเร ยนม ธยมศ กษาท ม ประส ทธ ภาพ (ว ทยาน พนธ ปร ญญาศ กษาศาสตรมหาบ ณฑ ต สาขาว ชาการบร หารการศ กษา บ ณฑ ตว ทยาล ย มหาว ทยาล ยศ ลปากร,2545),1 4.
4 ท กษะในการใช ส วนต าง ๆ ของร างกาย ม จ ตใจท ม นคง สร างส มพ นธภาพอ นด ก บคนในว ยเด ยวก น และต างว ยได น าไปส การด ารงช ว ตในส งคมประชาธ ปไตยท ส งเสร มให เคารพส ทธ เสร ภาพ ม ระเบ ยบ ว น ย ร บผ ดชอบ ซ อส ตย ส จร ต ขย น อดทน และเป นประโยชน ต อประเทศชาต ด งน นโรงเร ยนจ งควร เตร ยมการจ ดก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนให ม ประส ทธ ภาพ เน นให ผ เร ยนเป นผ ปฏ บ ต ก จกรรมด วยตนเอง อย างครบวงจร ต งแต ศ กษาว เคราะห วางแผน ปฏ บ ต ตามแผน ประเม น และปร บปร งการท างานโดยเน น การท างานรวมก นเป นกล ม และเป นประโยชน อย างแท จร ง ป ญหาของการว จ ย โรงเร ยนว ดว งศาลา เป นโรงเร ยนในส งก ดส าน กงานเขตพ นท การศ กษา กาญจนบ ร เขต1 ต งอย ในเขตพ นท หม ท 1 ต าบลว งศาลาอ าเภอท าม วง จ งหว ดกาญจนบ ร ซ งบร เวณโดยรอบเป นโรงเร ยน โรงงานอ ตสาหกรรมท าให ประชากรส วนหน งม อาช พท างานในโรงงานอ ตสาหกรรม ส งคมจ งเป น ล กษณะช มชนอ ตสาหกรรม ม สภาพช ว ตอย ก บช วงเวลาท เร ยกก นว าการท างานเป นกะ โอกาสท ผ ปกครองน กเร ยนจะด แลบ ตรหลานของตนตามเวลาท เหมาะสมในตอนเช า ตอนเย น ตอนกลางค น เป นไปได น อยมาก ท าให เด กต องอย ตามล าพ งหล งจากเล กเร ยน ประกอบก บสภาพแวดล อมโดยท วไปม แหล งบ นเท งและแหล งอบายม ขอย โดยรอบ ท าให เก ดความเส ยงต อการด าเน นช ว ตท ด ของเยาวชน เป ด โอกาสท จะแสดงพฤต กรรมท ไม พ งประสงค หลากหลายร ปแบบ หากไม ได ร บการเสนอแนะแนวทาง การฝ กปฏ บ ต ท ถ กต อง คณะคร ของโรเร ยนว ดว งศาลาได บ นท กพฤต กรรมท ไม พ งประสงค ของน กเร ยน โรงเร ยนว ดว งศาลาในระด บช วงช นท 3 ช นม ธยมศ กษาป ท 1 ถ งช นม ธยมศ กษาป ท 3 ปรากฏด ง ตารางท 1
5 ตารางท 1 สร ปผลพฤต กรรมน กเร ยนท ไม พ งประสงค ป การศ กษา 2548 พฤต กรรมท ไม พ งประสงค จ านวนน กเร ยนแยกรายช น ม.1(54) ม.2 (52) ม.3 (41) 1.มาโรงเร ยนสายเก น3คร งต อส ปดาห 5 4 3 2.แต งกายไม ถ กระเบ ยบเป นประจ า 3 2 4 3.หน เร ยน 2 3 2 4.ส บบ หร 0 2 3 5.เล นการพน น 0 1 2 6.ช สาว 0 1 1 7.ล กขโมย 1 1 0 8. ไม ท างานส ง 5 7 8 รวม (147) 12 9 7 5 3 2 2 20 รวม 16 21 23 60 ท มา : โรงเร ยนว ดว งศาลา, สร ปรายงานพฤต กรรมน กเร ยนประจ าป การศ กษา 2548,25ม นาคม 2549. จากรายงานสร ปพฤต กรรมน กเร ยนท ไม พ งประสงค ของโรงเร ยน จะเห นว าน กเร ยนม พฤค กรรมท ไม พ งประสงค ค อนข างมากค ดเป นร อยละ 40.81 ของจ านวนน กเร ยนในช วงช นท 3 ส งผล ให เป นป ญหาต อการจ ดการเร ยนการสอนภายในสถานศ กษา ท าให ผ ว จ ยในฐานะเป นผ ร บผ ดชอบใน การด าเน นการตามภารก จของสถานศ กษาจะต องหาแนวทางแก ไขป ญหาท เก ดข น จากการศ กษา หล กการจ ดก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนตามหล กส ตรการศ กษาข นพ นฐาน พ ทธศ กราช 2544 และงานว จ ยท เก ยวข องท าให ผ ว จ ยม ความตระหน กในผลของการบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนท ม ต อพฤต กรรมท พ ง ประสงค ของผ เร ยน จ งม ความสนใจท จะศ กษาการบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลา ส งก ดส าน กงานเขตพ นท การศ กษากาญจนบ ร เขต 1 อย ในระด บใด และแนวทางการบร หารก จกรรม พ ฒนาผ เร ยนเป นอย างไร เพ อจะได น ามาพ ฒนาปร บปร งการด าเน นการจ ดก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนใน โรงเร ยนว ดว งศาลาให บรรล ว ตถ ประสงค ของหล กส ตรการศ กษาข นพ นฐาน พ ทธศ กราช 2544 ต อไป ว ตถ ประสงค ของการว จ ย เพ อให สอดคล องก บป ญหาของการว จ ย ผ ว จ ยจ งก าหนดว ตถ ประสงค ของการว จ ย ด งน 1. เพ อทราบการบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลา ส าน กงานเขต
6 พ นท การศ กษา กาญจนบ ร เขต 1 2. เพ อทราบแนวทาง การบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลา ส าน กงานเขตพ นท การศ กษา กาญจนบ ร เขต 1 ข อค าถามของการว จ ย เพ อให สอดคล องก บว ตถ ประสงค ของการว จ ย ผ ว จ ยจ งต งข อค าถามของการว จ ยด งน 1. การบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลาอย ในระด บใด 2. แนวทางการบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลาเป นอย างไร สมม ต ฐานของการว จ ย การบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในโรงเร ยนว ดว งศาลาอย ในระด บปานกลาง กรอบแนวค ดของการว จ ย พระราชบ ญญ ต การศ กษาแห งชาต พ.ศ. 2542 หมวด 4 แนวการจ ดการศ กษา มาตรา 24 การจ ดกระบวนการเร ยนร ให สถานศ กษาและหน วยงานท เก ยวข องด าเน นการ จ ดเน อหาสาระและ ก จกรรมให สอดคล องก บความสนใจและความถน ดของผ เร ยน โดยค าน งถ งความแตกต างระหว าง บ คคล ฝ กท กษะ กระบวนการค ด การจ ดการ การเผช ญสถานการณ และการประย กต ความร มาใช เพ อป องก น และแก ไขป ญหา จ ดก จกรรมให ผ เร ยนได เร ยนร จากประสบการณ จร ง ฝ กการปฏ บ ต ให ท าได ค ดเป นท าเป น ร กการอ าน และเก ดการใฝ ร อย างต อเน อง ผสมผสานสาระความร ด าน ต าง ๆ อย างได ส ดส วนสมด ลก น รวมท งปล กฝ งค ณธรรม ค าน ยมท ด งามและค ณล กษณะอ นพ ง ประสงค ไว ในท กว ชา 4 การด าเน นการตามภารก จของโรงเร ยนอ นได แก การจ ดก จกรรมการเร ยนการสอนเพ อการ พ ฒนาเยาวชนให ม ศ กยภาพเก ดการเร ยน ปล กฝ งด านป ญญาพ ฒนาการค ดของผ เร ยนให ม ความสามารถ ในการค ดสร างสรรค ค ดอย างม ว จารณญาณและย งต องพ ฒนาความสามารถทางอารมณ โดยการ ปล กฝ งให ผ เร ยนเห นค ณค าของตนเอง ในการด าเน นการด งกล าวโรงเร ยนสามารถน าทฤษฎ เช งระบบ มาเป นแนวทางในการด าเน นงานได แก 1) ป จจ ยน าเข า (input) 2) กระบวนการ (process) 3) ผลผล ต 42. 4 พระราชบ ญญ ต การศ กษาแห งชาต พ.ศ. 2542, ราชก จจาน เบกษา ฉบ บกฤษฎ กา,116(ตอนท 74 ก):1-
7 (output) โดยม สภาพแวดล อม (context) และข อม ลย อนกล บ (feedback) 5 ท ม ความส มพ นธ ซ งก นและ ก นก บองค ประกอบท งสามส วน ส าหร บองค ประกอบด านป จจ ยน าเข า ซ งเป นป จจ ยส าค ญของการ บร หารการศ กษา ได แก การจ ดการ บ คลากร งบประมาณ และว สด อ ปกรณ ผ านกระบวนการ ได แก การบร หาร การเร ยนการสอน และการน เทศ ส งผลให เก ดผลผล ตได แก ผ เร ยนม ค ณล กษณะท พ ง ประสงค ด งแผนภ ม ท 1 Son,1978), 20. 5 Daniel Katz and Robert L. Kahn, The Social Psychology of Organizations, (New York : John Wiley &
8 สภาพแวดล อม (context) - ทางภ ม ศาสตร - ทางส งคม - ทางเศรษฐก จ ป จจ ยน าเข า (input) -นโยบายการศ กษา -บ คลากร -งบประมาณ -ว สด อ ปกรณ กระบวนการ (process) -การบร หาร -การจ ดการเร ยนการสอน - ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน -การน เทศ ผลผล ต (output) - ผลส มฤทธ ทาง การเร ยน - ค ณล กษณะท พ งประสงค ของผ เร ยน ข อม ลย อนกล บ (feedback) แผนภ ม 1 กรอบแนวค ดของการว จ ย ท มา : Daniel Katz and Robert L.Kahn, The Social Psychology of Organization, 2 nd ed (New York : John Wiley & Son.,1978), 10-20. : กระทรวงศ กษาธ การ, กรมว ชาการ, หล กส ตรการศ กษาข นพ นฐาน (กร งเทพฯ : โรงพ มพ ค ร สภา,2545). : กระทรวงศ กษาธ การ, กรมว ชาการ, แนวทางการจ ดก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน (กร งเทพฯ : โรงพ มพ ค ร สภา,2546).
9 ขอบเขตของการว จ ย การบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนม ผ ให แนวค ดในการด าเน นการหลายแนวค ดด วยก นด ง เช น หล กส ตรการศ กษาข นพ นฐาน พ.ศ. 2544 ก าหนดไว 1) ม การก าหนดว ตถ ประสงค และแนวปฏ บ ต ท ช ดเจน 2)จ ดให เหมาะสมก บว ย ว ฒ ภาวะ ความสนใจ ความถน ด และความสามารถของผ เร ยนและ ว ฒนธรรมท ด งาม 3) บ รณาการว ชาการก บช ว ตจร ง ให ผ เร ยนได ตระหน กถ งความส าค ญของการเร ยนร ตลอดช ว ต และร ส กสน กก บการใฝ ร ใฝ เร ยน 4) ใช กระบวนการกล มในการจ ดประสบการณ การเร ยนร ฝ กให ค ดว เคราะห สร างสรรค จ นตนาการ ท เป นประโยชน และส มพ นธ ก บช ว ตในแต ละช วงว ยอย าง ต อเน อง 5) จ านวนสมาช กม ความเหมาะสมก บล กษณะของก จกรรม 6) ม การก าหนดเวลาในการจ ด ก จกรรมให เหมาะสม สอดคล องก บว ส ยท ศน และเป าหมายของสถานศ กษา 7) ผ เร ยนเป น ผ ด าเน นการ ม คร เป นท ปร กษา ถ อเป นหน าท และงานประจ าโดยค าน งถ งความปลอดภ ย 8) ย ดหล กการ ม ส วนร วม โดยเป ดโอกาสให คร พ อแม ผ ปกครอง ช มชน องค กร ท งภาคร ฐและเอกชน ม ส วนร วมใน การจ ดก จกรรม 9) ม การประเม นผลการปฏ บ ต ก จกรรม โดยว ธ การท หลากหลายและสอดคล องก บ ก จกรรมอย างเป นระบบและต อเน องก จกรรมอย างเป นระบบและต อเน อง 6 และร งสรรค จาร ร กษ ได ให แนวค ดในการการบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนในเร องของ เจตคต ของคร ท เก ยวก บก จกรรมพ ฒนา ผ เร ยนในสถานศ กษาและการบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนของห วหน าสถานศ กษาตามแนวค ดของ บล ม (Bloom) มาบ รณาการเก ยวก บเจตคต ของคร 3 ล าด บข นตอนค อ 1) การร บร ด วยความต งใจ 2) การตอบสนอง และ 3) การให ค ณค า ส าหร บด านการบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนของผ บร หาร สถานศ กษา ได ก าหนดไว 3 ประการ ค อ 1) ข นเตร ยมความพร อม 2) ข นปฏ บ ต ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน และ 3) ข นการประเม นผลก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน 7 ในการว จ ยคร งน ผ ว จ ยม งศ กษาการบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนของโรงเร ยนว ดว งศาลา ตามขอบข ายของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน 3 ประเภท 1) ก จกรรมแนะแนว ประกอบด วย การจ ด ก จกรรมแนะแนวด านการศ กษา ด านการงานและอาช พ และด านช ว ตและส งคม 2) ก จกรรมตามความ ถน ดและความสนใจ ประกอบด วย ว ตถ ประสงค ต วช ว ด เป าหมาย และข นตอนการด าเน นการ 3) 6 กระทรวงศ กษา,กรมว ชาการ.,แนวทางการจ ดก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน, (กร งเทพมหานคร : ค ร สภา,2546),2-3. 7 ร งสรรค จาร ร กษ เจตคต ของคร เก ยวก บก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนท ส มพ นธ ก บการบร หารก จกรรมพ ฒนา ผ เร ยนในสถานศ กษาสงก ดส าน กงานเขตพ นท การศ กษานครปฐม (ว ทยาน พนธ มหาบ ณฑ ต สาขาบร หารการศ กษา บ ณฑ ตว ทยาล ย มหาว ทยาล ยศ ลปากร,2548),6-7.
ก จกรรมล กเส อ-เนตรนาร ประกอบด วย ประเภทของล กเส อ เนตรนาร หล กส ตรของ ล กเส อ เนตร นาร การจ ดก จกรรมล กเส อ เนตรนาร และการว ดประเม นผลก จกรรมล กเส อ เนตรนาร โดยใช กระบวนการบร หารค ณภาพ PDCA ของเดมม ง (Deming cycle) ซ งได แก 1) การวางแผน (Plan) หมายถ ง การวางแผนก อนการลงม อปฏ บ ต 2) การปฏ บ ต (Do) หมายถ ง การลงม อ ปฏ บ ต ตามแผนท วางไว แล ว 3) การตรวจสอบ (Check) หมายถ ง การตรวจสอบว าการปฏ บ ต งานน นเป นไปตามแผน ท วางไว หร อไม เพ ยงใด 4) การปร บปร ง (Act) หมายถ ง การต งมาตรฐานส าหร บภารก จ ซ งปฏ บ ต ตาม แผนท วางไว และประสบความส าเร จ และหากการปฏ บ ต ในการน นไม ส าเร จตามแบบแผนการท วางไว ก จะต องแก ไขปร บปร งให เป นไปตามแบบแผนให ได ด งแผนภ ม ท 2 10
11 วางแผน (Plan) ปร บปร งแก ไข (Action) การบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน 1. ก จกรรมแนะ แนว 2. ก จกรรมตาม ความถน ดของ ผ เร ยน 3. ก จกรรมล กเส อ เนตรนาร ปฏ บ ต (Do) ต ดตามประเม นผล (Check) แผนภ ม ท 2 ขอบเขตของการว จ ย ประย กต มาจาก : กระทรวงศ กษาธ การ, กรมว ชาการ, แนวทางการจ ดก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน : (กร งเทพมหานคร : โรงพ มพ ค ร สภา,2546), 2-3. : ว รพจน ล อประส ทธ ก ล, แนวค ดการบร หารแบบ ท ค วเอ ม (ด าเน นการบร หารแบบ PDCA)(ม.ป.ท.,2540), 211 216. (อ ดส าเนา)
12 น ยามศ พท เฉพาะ เพ อให เก ดความเข าใจความหมายของค าศ พท ท ใช ในการว จ ยคร งน อย างช ดเจนและตรงก น ผ ว จ ยได ก าหนดน ยามค าศ พท ต าง ๆ ไว ด งต อไปน การบร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน หมายถ ง กระบวนการท างานท ผ บร หารโรงเร ยนร วมม อ ก บบ คลากรในโรงเร ยนและบ คคลอ นท อย นอกโรงเร ยน ในการปฏ บ ต ก จกรรมเพ อส งเสร มพ ฒนา ผ เร ยนให ม ค ณล กษณะท พ งประสงค ม ค ณธรรม ความร บผ ดชอบ ร จ กตนเอง ด ารงช ว ตอย ได ใน ธรรมชาต และส งคม ด เก ง ม ส ข ซ งประกอบด วย ก จกรรมแนะแนว ก จกรรมตามความถน ดและ ความสนใจ ก จกรรมล กเส อ เนตรนาร โดยใช กระบวนการบร หารค ณภาพ P D C A ของเดมม ง (Deming cycle) ซ งประกอบด วย (Plan) การวางแผน (Do) การปฏ บ ต (Check) การต ดตาม ประเม นผล (Action) การปร บปร งแก ไข โรงเร ยนว ดว งศาลา ส งก ดส าน กงานเขตพ นท การศ กษากาญจนบ ร เขต 1 หมายถ ง สถานศ กษาท เป ดท าการสอนต งแต ช นอน บาลถ งช นม ธยมศ กษาป ท 3 ต งอย ท หม 1 ต าบลว งศาลา อ าเภอท าม วง จ งหว ดกาญจนบ ร
13 บทท 2 วรรณกรรมท เก ยวข อง การว จ ยคร งน ผ ว จ ยได ศ กษาค นคว า จากข อเข ยน ทฤษฏ และงานว จ ยท เก ยวข องก บการ บร หารก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน เพ อน ามาประกอบการว เคราะห งานว จ ยท เก ยวก บ การบร หาร ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน โรงเร ยนว ดว งศาลา ส งก ดส าน กงานเขตพ นท การศ กษากาญจนบ ร เขต 1 และงานว จ ยท เก ยวข องซ งประกอบด วยสาระส าค ญด งต อไปน ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน ความหมายของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนเป นส วนหน งของโครงสร างหล กส ตร ตามพระราชบ ญญ ต การศ กษา พ.ศ. 2542 ซ งได ก าหนดให ม การพ ฒนาปร บปร งตามหล กส ตร การศ กษาข นพ นฐาน พ ทธศ กราช 2544 ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนเด มม ช อเร ยกว า ก จกรรมน กเร ยน ถ าศ กษาเปร ยบเท ยบ ถ ง ความหมาย จ ดประสงค ว ธ การด าเน นการ การจ ดการเร ยนการสอนและการจ ดก จกรรมแล ว จะเห นว าไม ม อะไรเปล ยนแปลงแต เปล ยนช อใหม ฉะน นความหมายของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน ก บความหมายของก จกรรมน กเร ยนจะม ความหมายด งน ค อค าว า ก จกรรมน กเร ยน ม ความหมายท น กว ชาการให ไว ค อนค างหลากหลาย ท งน เพราะก จกรรมน กเร ยนของประเทศไทย ม ความเป นมาท ร บแนวค ดมาจากต างประเทศมาปฏ บ ต โดยก าหนดให โรงเร ยนปฏ บ ต ก จกรรมตาม นโยบาย และต อมาในป พ.ศ.2520 จ งม การก าหนดให ก จกรรมน กเร ยนส วนหน งในโครงสร าง ของหล กส ตรท งระด บม ธยมศ กษาและประถมศ กษา ซ งน บว าเป นการเปล ยนแปลงมากท ส ดตาม นโยบายของผ ร บผ ดชอบในการจ ดการศ กษาของชาต ในระยะน น เพ อให เป นไปตามนโยบายท ก าหนดความหมายของก จกรรมน กเร ยนในป จจ บ น จ งหมายถ ง 1) ก จกรรมต าง ๆ ท น กเร ยน ร วมก นจ ดข นตามความต องการ ความสนใจและก จกรรมท โรงเร ยนก าหนดในโครงสร าง หล กส ตรของระด บม ธยมศ กษาตอนต นและม ธยมศ กษาตอนปลาย น กเร ยนได ร บการส งเสร ม สน บสน นให ม ส วนร วมเป นสมาช กม การฝ กฝนให เป นผ น าในก จกรรมน กเร ยนส วนน ตามระด บ ความร ความสามารถ และศ กยภาพของน กเร ยน ซ งในอด ตก อนม นโยบายให ก จกรรมน กเร ยน ส วนหน งของโครงสร างหล กส ตร โรงเร ยนต าง ๆ ได ม การส งเสร มให น กเร ยนท าก จกรรม น กเร ยนในส วนน ค อนค างมาก แต เม อม การก าหนดนโยบายด งกล าวแล วโรงเร ยนก เร มละเลยการ ส งเสร มก จกรรมน กเร ยนตามความหมายน และด าเน นการให ม ก จกรรมน กเร ยนตามความหมายท
14 1 ซ งหลายโรงเร ยนก สามารถปฏ บ ต ได ถ กต องจร งจ ง และจร งใจ เพ อประโยชน ท เด กจะได ร บ แต ความต อเน องไม ม เพราะก จกรรมน กเร ยนตามโครงสร างหล กส ตรน น ก าหนดให จบส นในแต ละ ภาคการศ กษาหร อใน 1 ป การศ กษาเท าน น ก จกรรมน กเร ยนท ด และม ค ณค าต อเด ก ๆ จ งขาดตอน ไปอย างน าเส ยดาย ส วนโรงเร ยนอ กจ านวนหน งท ผ บร หารโรงเร ยนก จ ดเพ ยงเพ อให ครบตาม หล กส ตรก าหนดและย งม ผ บร หารโรงเร ยนอ กจ านวนหน ง ท ช วงช งเวลาเด ก ๆ ควรได ร บ ประโยชน ส วนน ไปใช ในการสอนซ อมเสร มในว ชาอ น หร อปฏ บ ต ก จกรรมอ น นอกเหน อจากความหมายท กระทรวงศ กษาธ การก าหนดแล ว น กการศ กษาไทยท ให ความสนใจเก ยวก บก จกรรมน กเร ยนได ให ความหมายจองก จกรรมน กเร ยนด งต อไปน ส าหร บความหมายของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน ตามหล กส ตรการศ กษาข นพ นฐาน พ ทธศ กราช 2544 ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน เป นก จกรรมท จ ดอย างเป นระบบ ประกอบด วยร ปแบบ กระบวนการว ธ การท หลากหลาย ให ผ เร ยนได ร บประสบการณ จากการปฏ บ ต จร ง ม ความหมาย และม ค ณค า ในการพ ฒนาผ เร ยนท งด านร างกาย จ ตใจ สต ป ญญา อารมณ และส งคม ม งสร างเสร ม เจตคต ค ณค าช ว ต ปล กฝ งค ณธรรม และค าน ยมท พ งประสงค ส งเสร มให ผ เร ยนร จ กและเข าใจ ตนเอง สร างจ ตส าน กในธรรมชาต และส งแวดล อมปร บต วปละปฏ บ ต ตนให เป นประโยชน ต อ ส งคม ประเทศชาต และด ารงช ว ตได อย างม ความส ข 8 สมศ กด ส นธ ระเวชญ 9 ให ความหมายของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนว าเป นการปฏ บ ต ด วยตนเอง ค อ เป นช ดของการปฏ บ ต การต าง ๆ ท ม การเตร ยมการ หร อวางแผนไว เร ยบร อยแล ว ผ ปฏ บ ต บ งเก ดผลตามท คาดหว งไว โดยล กษณะก จกรรมท ด ต องน าไปส การเร ยนร ของผ เร ยน การ พ จารณาการจ ดการตนเองของผ เร ยน เพ มประสบการณ การเร ยนร และม ความส ขในช ว ต ซ ง ควรเน นก จกรรมท ผ เร ยนเป นศ นย กลางผ เร ยนเป นผ ปฏ บ ต ผ เร ยนม ส วนร วมท กข นตอน ผ เร ยนม โอกาสแสดงออกอย างม อ สระทางด านความค ด ผ เร ยนค นพบตนเอง ร จ กตนเอง สร างความท า ทาย กระต นให อยากเข าร วมก จกรรม สน กสนาน เพล ดเพล น บรรยากาศเป นก นเอง ม ความ หลากหลายในร ปแบบก จกรรม 8 กระทรวงศ กษาธ การ,กรมว ชาการ,แนวทางการจ ดก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน (กร งเทพมหานคร : ค ร สภา,2546),2. 9 สมศ กด ส นธ ระเวชญ, ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน ( กร งเทพมหานคร : ส าน กพ มพ ว ฒนาพาน ช,2544),51.
15 ความส าค ญของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน พระราชบ ญญ ต การศ กษาแห งชาต พ.ศ. 2544 ก าหนดแนวการจ ดการศ กษา โดยย ด หล กว าผ เร ยนท กคนม ความสามารถเร ยนร และพ ฒนาตนเองได และถ อว าผ เร ยนม ความส าค ญ ท ส ดกระบวนการจ ดการศ กษาต องส งเสร มให ผ เร ยนสารมารถพ ฒนาตามธรรมชาต และเต มตาม ศ กยภาพโดยจ ดเน อหาสาระและก จกรรมให สอดคล องก บความสนใจและความถน ดของผ เร ยน ค าน งถ งความแตกต างระหว างบ คคล ฝ กท กษะกระบวนการค ด การจ ดการ การเผช ญ สถานการณ และการประย กต ความร มาใช ในการป องก น แก ป ญหา และเร ยนร จาก ประสบการณ จร ง กอปรก บม การเปล ยนแปลงอย างรวดเร วของส งคมและเทคโนโลย ก อให เก ด ผลด และผลเส ยต อการด าเน นช ว ตในป จจ บ นของบ คคล ท าให เก ดความย งยากซ บซ อนมากย งข น จ าเป นต องปร บเปล ยนว ถ การด าเน นช ว ตให สามารถด ารงช ว ตอย ในส งคมได อย างม ค ณค า ม ศ กด และ ม ความส ข หล กส ตรการศ กษาข นพ นฐาน ก าหนดให ม สาระการเร ยนร 8 กล ม และม ก จกรรม พ ฒนาผ เร ยน ซ งก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนเป นก จกรรมท จ ดให ผ เร ยนได พ ฒนาความสามารถของ ตนเองตามศ กยภาพ ม งเน นเพ มเตอมจากก จกรรมท ได จ ดให เร ยนร ตามกล มสาระการเร ยนร ท ง 8 กล ม การเข าร วมและปฏ บ ต ก จกรรมท เหมาะสมร วมก บผ อ นอย างม ความส ขก บก จกรรมท เล อก ด วยตนเองตามความถน ด และความสนใจอย างแท จร ง การพ ฒนาท ส าค ญ ค อ การพ ฒนาองค รวมของความเป นมน ษย ให ครบท กด าน ท งร างกาย สต ป ญญา อารมณ และส งคม ให เป นผ ม ศ ลธรรมจร ยธรรม ม ระเบ ยบว น ย และม ค ณภาพ ปล กฝ งและสร างจ ตส าน กของการท าประโยชน เพ อส งคมซ งสถานศ กษาจะต องด าเน นการอย างม เป าหมาย ม ร ปแบบและว ธ การท เหมาะสม 10 จ ดม งหมายของก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน ก จกรรมพ ฒนาผ เร ยนม จ ดม งหมายเพ อให ผ เร ยนได ร บการพ ฒนาด งน 1) พ ฒนาองค รวมของความเป นมน ษย ให ครบท กด าน ท งร างกาย สต ป ญญา อารมณ และส งคม 2) พ ฒนา ความสามารถของตนเองตามศ กยภาพโดยม งเน นเพ มเต มจากก จกรรมท ได จ ดให ผ เร ยนเร ยนร ตาม กล มสาระการเร ยนร ท ง 8 กล ม 3) เข าร วมและปฏ บ ต ก จกรรมท เล อกตามความถน ดและความ สนใจของตนเอง 10 กระทรวงศ กษาธ,การกรมว ชาการ, ค ม อการจ ดก จกรรมพ ฒนาผ เร ยน (กร งเทพฯ : โรงพ มพ องค การร บส งส นค าและพ สด ภ ณฑ,2545),1.