คล งเป ด จดหมายเหต (Open Archives): การส งค นสมบ ต ว ฒนธรรมด วยใจท เคารพ ๑

Transcription

1 คล งเป ด จดหมายเหต (Open Archives): การส งค นสมบ ต ว ฒนธรรมด วยใจท เคารพ ๑ ค มเบอร ล คร สเตน : เข ยน / ช วส ทธ บ ณยเก ยรต : แปลและเร ยบเร ยง บทค ดย อ ในช วงย ส บป ท ผ านไป สถาบ นท จ ดเก บคล งเอกสารจานวนไม น อยได ร บการกระต นเต อนโดยน กรณรงค ท เป นชน พ นเม อง ในการการจ ดการคล งเอกสารและความร ท คาน งถ งภ ม ป ญญาและผ คนในท องถ นท ม ส วนในเน อหาของเอกสาร เหล าน น สนามการจ ดการคล งสมบ ต ว ฒนธรรมในร ปแบบด จ ท ลเอง นามาส ความเป นไปได ในการร วมทางานและป ญหา ให ก บชนพ นเม อง ท งในกระบวนการจ ดการ การค นค น การแลกเปล ยนหม นเว ยน และการสร างมรดกว ฒนธรรมใหม ท งน สนามด งกล าวอย ในอาณาบร เวณท ซ บซ อน อ นประกอบด วยประว ต ศาสตร อาณาน คมหร อหล งอาณาน คม และข อถกเถ ยง เก ยวก บส ทธ ของสาธาธารณชนในการเข าถ งความร ด งกล าวในโลกย คด จ ท ล ในขณะท เทคโนโลย ด จ ท ลเอ อให เอกสารต างๆ ได ร บการส งค นอย างรวดเร ว แลกเปล ยรหม นเว ยนในวงกว าง และก อให เก ดความเห นต างๆ ได อย างไม จบส น แต ขณะเด ยวก น ด วยเทคโนโลย ด งกล าวน เองท ท าทายให ช มชนพ นเม อง ปรารถนาให เส ยงของตนเองท ร ล กในเร องราวของตน ได เป นส วนหน งของคล งเอกสารสาธารณะ และใช เทคโนโลย ด งกล าวอ กเช นก นในการกาหนดมาตรการท ใส ใจก บร บททางว ฒ ธรรม ในการชม การแลกเปล ยนหม นเว ยน และการผล ตซ าว สด บางประเภท กรณ ศ กษาท จะหย บยกมาอภ ปรายในบทความ แสดงให เห นโครงการจ ดการเอกสารจดหมายเหต ท ม งหว งให เก ดการส งค นมรดกว ฒนธรรมในร ปแบบด จ ท ล และดาเน นไป ด วยความเคารพซ งก นระหว างเจ าของว ฒนธรรม สาธารณะ และสถาบ นท ด แลคล งเอกสาร ของชนเผ าต างๆ ในภ ม ภาค ตะว นตกเฉ ยงเหน อของแปซ ฟ ค ผ เข ยนกลายเป นน กจดหมายเหต ด วยความบ งเอ ญ เน องด วยการทางานเป นน กมาน ษยว ทยาและน กชาต พ นธ วรรณนา ท ศ กษาช มชนพ นเม องวาร ม นก (Warumungu) ในตอนกลางของออสเตรเล ย และอ กหลายชนชาต อเมร ก นพ นเม องในภ ม ภาค ตะว นตกเฉ ยงเหน อของแปซ ฟ คในประเทศสหร ฐอเมร ก น งานของผ เข ยนให ความสนใจก บการบ รณาการว ตถ ในร ปแบบด จ ท ล ในกระบวนการส งค นสมบ ต ว ฒนธรรม เข าส การปฏ บ ต ของช มชน ขนบธรรมเน ยม และการสร างสรรค ทางว ฒนธรรมร วม สม ย โดยอาศ ยคล งจดหมายเหต ด จ ท ล ต วอย างเช น หล งจากท ม ส อบ นท กด จ ท ลจากน กว จ ย คร และหมอสอนศาสนาท ไหล บามาส ศ นย ศ ลปะและว ฒนธรรมนย นค กานย นย (Nyinkka Nyunyu Art and Culture) ผ เข ยนจะต องทางานรวมก บ เจ าหน าท ชาววาร ม นก ในการจ ดการส อด จ ท ลใหม เหล าน น ๒ โดยเฉพาะอย างย ง หล งจากก บผล ตภ ณฑ เช งการพาณ ชย ท หา ได ง ายตามท องตลาด เรากล บพบจ ดบอดในระบบการจ ดการเน อหาหลายจ ด อ นได แก ระบบด งกล าวไม ได กาหนดระด บของ การเข าถ งข อม ลท แยกย อยตามประเภทของผ ใช งาน และไม ม การปร บแต งมาตรการ (protocol) ในการเข าข อม ลท คาน งถ ง เง อนไขทางว ฒนธรรมของแต ละกล ม ผ นาช มชนของชาวนย นค กานย นย (Nyinkka Nyunyu) ม ความประสงค ในการสร าง จดหมายเหต ด จ ท ลท เอ อต อการจ ดการเน อหา ตามมาตรการทางว ฒนธรรมท ม พลว ตอย เน องๆ ท งการควบค มการเข าชม, การแลกเปล ยนข อ ล และการผล ตซ าว ส ดทางว ฒนธรรมและความร เม อ ค.ศ. ๒๐๐๗ หล งจากการทางานร วมก บ ๑ บทความน แปลและเร ยบเร ยงจาก Christen, Kimberly. Opening Archives: Respectful Repatriation, The American Archivist, Vol. 74, 2011, pp ๒ โปรด Nyinkka Nyunyu Art and Culture Centre, accessed 26 September และโปรดด Kimberly Christen, Following the Nyinkka: Relations of Respect and Obligations to Act in the Collaborative Work of Aboriginal Cultural Centres, Museum Anthropology 30, no. 2 (2007):

2 ผ ออกแบบโปรแกรม เราเร มใช โปรแกรมใหม Mukurtu Wumpurrarni-kari Archive ๓ คล งจดหมายเหต ด งกล าวเอให คน วาร ม นก (Warumungu) กาหนดเง อไขการเข าถ งและการใช ประโยชน ว สด ทางว ฒนธรรมของพวกเขา ด วยการสร างระบบ การจ ดการเอกสารในระด บย อย ท เช อมต อระหว างสมาช กช มชนแต ละคน ด วยอาศ ยการกาหนดล กษณะของผ ใช ท แตกต าง ก น และกระบวนการนาเอกสารข นส ระบบการจ ดเก บท ม การกาหนดส ทธ ตามข นตอน ต วอย างเช น ช ดเน อหาบางส วน อน ญาตให เฉพาะผ ใช ท เป นเพศหญ งสามารถเข าถ ง หร อภาพของกล มชายในพ ธ แรกร บ (initiation ceremony) ซ งได ร บมอบ จากพ พ ธภ ณฑสถานแห งชาต อาจจะเอ อให ก บผ ใช ท เป นเพศชายเท าน น permutation ประเภทของการเข าถ งไม ตายต ว เปล ยนแปลงได และสามารถนากล บมาอภ ปรายได เสมอ เว นเส ยแต ว า ว สด น นไม ได นาข นให บร การก บสาธารณชนท วไป ๔ ภายในคล งจดหมายเหต กระบวนการกาหนดการเข าถ งเอกสารเป นรายช นตามมาตรการทางว ฒนธรรม ย งผลให สมาช กแต ละคนของช มชนม คล งเอกสารย อส วน ( mini-archive ) เอกสารจากหอจดหมายเหต แห งชาต เอกสารช มชนในระด บ ท องถ น และภาพถ ายครอบคร วซ งเป นสมบ ต ส วนบ คคล กลายเป นว สด ท ผสมผสานในคล งเอกสารจดหมาย Mukurtu Wumpurrarni-kari Archive และเป ดให เฉพาะสมาช กของช มชนใช บร การท ศ นย ศ ลปะและว ฒนธรรมนย นค กานย นย แต ไม ได ให บร การออนไลน ท วไป โครงการอย างคล งเอกสารฯ เอ อให ช มชนพ นเม องแสดงบทบาทในการการส งค นสมบ ต ทาง ว ฒนธรรม ความต องการท หลากหลายของสมาช กช มชน บร บททางประว ต ศาสตร และสถานการณ ร วมสม ย เง อนไขทาง เทคน คและทางว ฒนธรรมท แตกต างก นของแต ละช มชน และล กษณะเฉพาะของกล มว ตถ ท งหมดน เอ อให เก ดโครงกาอน ร กษ และการฟ นฟ ภาษา การสร างร ปแบบการจ ดการใหม ๆ การผล ตว สด ภ ณฑ ท งท เป นประโยชน ในเช งการค าร วมสม ยหร อม ใช เพ อการพาณ ชย การฟ นฟ แบบแผนและการไหลเว ยนของการปฏ บ ต และการแสดง ๕ ท งโครงการ ความต องการ และ ผลผล ตท หลากหลายเหล าน แสดงให เห นสนามของการส งค นมรดกด จ ท ล (digital repatriation) ท ต ดข ามศาสตร จดหมาย เหต ระบบการจ ดการข อม ลของชนพ นเม อง มาตรฐานจดหมายเหต และมโนท ศน ท แตกต างระหว างการเข าถ งและความเป น ส วนต ว การส งค นมรดกด จ ท ล: การเข าถ งและการให ความสาค ญก บรายละเอ ยด เทคโนโลย ด จ ท ลเสนอทางเล อกในการส งค นมรดกว ฒนธรรมส ช มชนต นทาง ด วยเป นว ธ การจ ดการท ใช ส อกลาง ต นท นต า ในขณะท น กว ชาการจากหลายสาขาว ชาให ความสาค ญก บการดาเน นการทางจร ยธรรม กฎหมาย และการเม อง ในการส งค นสมบ ต ว ฒนธรรมในทางกายภาพ หร อร ปแบบอ นๆ ของการส งค นมรดกว ฒนธรรมม กได ร บการพ จารณาว าเป น ส วนเพ มเต มจากการส งค นทางกายภาพ หร อในอ กทางหน ง ค อไม ใส ใจใดๆ เลย อย างไรก ตาม ล กษณะเฉพาะของแหล ง ทร พยากรในร ปแบบด จ ท ล ท งความสะดวกในการสาเนา การเผยแพร และการแก ไขเปล ยนแปลง หร อจะเป นการเอ อให ว สด ด จ ท ลปรากฏหลายแห งในคราวเด ยวก น และล กษณะท ช วคราวของส อด จ ท ล ทาให มรดกว ฒนธรรมในร ปแบบด จ ท ล เหล าน ม ค ณล กษณะท ต างจากสมบ ต ว ฒนธรรมประเภทอ น น กว ชาการสามรถขบค ดถ งว ธ การท หลากหลายในการผล ตสร าง ๓ สาหร บประว ต ของโครงการและการทดลองใช งาน โปรดด เว บไซต ของโครงการท accessed 24 August 2010, และสามารถอ าน รายละเอ ยดเก ยวก บล กษณะการจ ดทาคล งจดหมายเหต และเป าหมายได ท Kimberly Chirsten, Archival Challenges and Digital Solutions in Aboriginal Australia, SAA Archaeological Recorder 8, no. 2 (2008): ๔ หากต องการทาความร จ กเก ยวก บมาตรการทางว ฒนธรรมของวาร ม นก และข นตอนในการเจรจาต างๆ มากข น โดยส มพ นธ ก บการแลกเปล ยนข อม ลและความร สามารถด ได ท Kimberly Christen, Tracking Properness: Repacking Culture in a Remote Australian Town, Cultural Anthropology 21, no. 3 (2006): ๕ โปรดด Joshua Bell, Looking to See: Reflections on Visual Repatriation in the Purari Delta Guilf Province, Papua New Guinea, ใน Museums and Sources Communities: A Routledge Reader, ed. Laura Peers and Alison Brown (London: Routledge, 2003), ; Aron Crowell, Sharing Knowledge in Alaska: Smithsonian Collections Come Home, paper presented at the American Anthropological Association, Philadelphia, Penn. 4 December 2009: Haidy Geismar, Photography Changes Who Gets to See Images of Us, Click! Photography Changes Everything, Smithsonian Photography Initiative (2009), accessed 10 December 2009; Kate Hennessy, Virtual Repatriation and Digital Technologies and Contested Ideologies: The Tagish First Voices Project, American Indian Quarterly 30. Nos. 1 and 2 (2006): ; และ Ruth Philips, Replacing Objects: Historical Practices for the Second Museum Age, Canadian Historical Review 86, no. 1 (2005):

3 ทางว ฒนธรรมและว ถ ทางในการแลกเปล ยนและหม นเว ยนความร การส งค นสมบ ต ว ฒนธรรมในร ปแบบด จ ท ลกลายเป น น ยามท สร างความส บสนได ง ายๆ หากใครก ตามมองถ งความส มพ นธ ระหว างมรดกว ฒนธรรมท เป นด จ ท ลและท เป นกายภาพ อย างตรงไปตรงมา และพ จารณาว ามรดกว ฒนธรรมในร ปแบบด จ ท ลสามารถแทนท มรดกว ฒนธรรมในเช งกายภาพ แล ว นามาส การส งค นว สด ทางประว ต ศาสตร และว ฒนธรรมในร ปแบบด จ ท ลโดยสถาบ น ป จเจกบ คคล หร อกล มช มชนท องถ น ให ก บช มชนพ นเม องก เพ ยงพอแล ว แต ในความเป นจร งแล ว มรดกว ฒนธรรมในร ปแบบด จ ท ลไม ม ว ตถ ประสงค ในการทดแทน มรดกในร ปแบบทางกายภาพ ในทางตรงข าม ว สด ว ฒนธรรมในร ปแบบด จ ท ล (หร อท ได ร บการแปลงร ปแบบให เป นด จ ท ล) เป นเพ ยงทางเล อกและสะท อนช ว ตพลว ตของว ตถ ทางกายภาพ ว สด ท ได ร บการแปลงสภาพเป นด จ ท ลและท ส งค นให ก บ ช มชนอาจนามาส การฟ นฟ ทางว ฒนธรรมและภาษา หร ออาจจะนามาส ค วามต งเคร ยดหร อความไม ลงรอย หร อนามาส การ สร างสรรค ร ปแบบทางว ฒนธรรมใหม ท ได ร บความน ยม หร อก อให เก ดความร วมม อใหม ๆ และหร อกลายเป นการประด ษฐ การแสดงหร อศ ลปกรรมประเภทใหม ได เช นก น แต ในท กกรณ ว สด เหล าน ม กเก ยวข องก บความเข าใจท ซ อนท บระหว างการ เข าถ งและการสงวนร กษาไว ท งน น โดยเฉพาะอย างย ง น กจดหมายเหต เองควรพ จารณาและทาความเข าใจก บความคล มเคร อของเอกสารจดหมายเหต เพราะตนเองพยายามจ ดสรรให แหล งข อม ลเอ อก บสาธารณะท ม กม ความประสงค ในการใช งานในล กษณะแตกต างก น ประเด นของการเข าถ งน บเป นเร องสาค ญอย างย งสาหร บน กจดหมายเหต ท ต องการให คล งเอกสารของตนสามารถ ให บร การได ท งในร ปแบบท เป นกายภาพและท เป นด จ ท ล ต อเม อการเข าถ งกลายเป นห วใจของการทางาน โดยเฉพาะอย าง ย งในช วงห าป ท ผ านไป น กจดหมายเหต อเมร ก นวนเว ยนอย ก บการปฏ บ ต ตาม มาตรการการจ ดการเอกสารจดหมายเหต อเมร ก นพ นเม อง (Protocols for Native American Archival Materials) เอกสารด งกล าวกระต นเต อนให สถาบ นท ม คล ง สะสมและองค กรต วแทนต างๆ ใส ใจก บคนอเมร ก นพ นเม อง เพราะพวกเขาส มพ นธ ก บคล งเอกสาร การสาเนา และการ จ ดการและการเข าถ งว สด ทางว ฒนธรรมท ได อย ในการครอบครองของสถาบ นของร ฐและเอกชน ๖ มาตรการท กาหนดไว เป น เพ ยงแนวทางการทางาน ไม ใช กฎหร อระเบ ยบ ซ งข นอย ก บว าน กจดหมายเหต เล อกประย กต ใช หร อไม และหากเล อกใช การ ทางานจะเป นทางเล อกของการสร างความส มพ นธ ก บช มชนพ นเม องและก บว สด ท อย ในการครอบครอง ฉะน น มาตรการเป ด ให น กจดหมายเหต ทบทวนม มมองพ นฐานและฐานรากของสนามการทางานของตนเอง น กจดหมายเหต จะต องขบค ดและถกเถ ยงถ งการเป ดให บร การเอกสารในคล งท ตนเองร บผ ดชอบก บสาธารณชนท วไป และโครงการส งค นสมบ ต ว ฒนธรรมในร ปแบบด จ ท ลท ม ล กษณะเฉพาะ ในการอภ ปรายด งกล าวน น กจดหมายเหต ควรเป ด ใจและสร างการม ส วนร วมก บของช มชนพ นเม องในประเด นท เก ยวข องก บการจ ดมรดกภ ม ป ญญาทางว ฒนธรรม น กจดหมาย เหต ควรทางานก บแต ละช มชนในแต ละโครงการด วยเง อนไขการทางานท แตกต างก น ท งการเข าถ งและการม ส วนร วมในการ จ ดการ อย างไรก ด การใส ใจก บมาตรฐานทางว ชาช พท เก ยวก บขอบเขตและการจาก ดส ทธ การเข าถ งภายใน ขอบข าย สาธารณะ (public domain) องค ประกอบพ นฐาน การเข าถ งท ไม จาก ดส ทธ (open access) สาหร บสาธารณะ และ ค ณค าและเง อนไข ความร เฉพาะทาง ในการน ยามคล งเอกสาร ท บ อยคร งฉ ดร งความเปล ยนแปลง ท งหมดน เป นส งจะ เป นท จะต องนามาคาน งถ งเช นก น ๗ ๖ โปรดด รายละเอ ยดเก ยวก บมาตรการการจ ดการเอกสารจดหมายเหต อเมร ก นพ นเม อง (Protocols for Native American Archival Materials), accessed 1 September ๗ องค กรทางว ชาช พหลายแห งกาล งพ ฒนามาตรฐานการจ ดการเอกสารเก ยวก บชนพ นเม อง ร ฐบ ญญ ต ในการปกป องส สานของอเมร ก นพ นเม องและการส งค นสมบ ต ว ฒนธรรม ค.ศ. ๑๙๙๙ ในสหร ฐอเมร กา เป นช วงเวลาท ม กฎหมายตระหน กถ งบทบาทของชนพ นเม อง ในการควบค มว สด ทางว ฒนธรรมท อย ในความด แลของของสถาบ น ต างๆ และนามาส ประเด นของการจ ดประเภทการเข าถ ง โปรดด มาตรการจ ดการเอกสารจดหมายเหต ชนพ นเม อง (Protocols for Native American Archival Materials); Charge for the Society of American Archivists Working Group Cultural Property, CulturalPropWG.pdf; และเว บไซต ของสมาคมห องสม ดอเมร ก น (American Library Association) ว าด วยการแสดงออกทางว ฒนธรรมแบบประเพณ (Traditional Cultural Expressions และห องสม ดใน Librarianship and Traditional Cultural Expressions: Nurturing Understanding and Respect, all accessed 1 September นอกจากน ย งม การประช มนานาชาต เช นการประช มท จ ดโดยองค การย เนสโก (UNESCO) และองค กรทร พย ส นทางป ญญาโลก (WIPO) ท ผล กด นน ยามใหม ข อกาหนดทางกฎหมาย และแนวทางในการจ ดการมรดกว ฒนธรรมของชนพ นเม อง. โปรดด Monika Dommann, Lost in Tradition? Reconsidering

4 ความเข าใจของสาธารณชนท วไปท เห นว าการเข าถ งว สด ต างๆ ในขอบข ายสาธารณะโดยสมบ รณ เป นเร องท พ งปฏ บ ต และความเข าใจด งกล าว กล บทาให สถาบ นท ม คล งสะสมว ตถ และเอกสารทางว ฒนธรรม ไม ได พ จารณาถ งระบบการจ ดการ และการแลกเปล ยนข อม ลท ไม ใช ส งคมตะว นตก เพราะความเข าใจเก ยวก บ สาธารณะ ส วนต ว และอ นๆ กล บม น ยท ต าง ออกไป ต วอย างเช นในกรณ ของคล งจดหมายเหต Mukurtu Wumpurrarni-kari Archive ของช มชนวาร ม นก การเข าถ ง ว สด ทางว ฒนธรรมบางส วน (รวมท งความร ท ประกอบก บเอกสารด งกล าว) อาศ ยการพ จารณาความเหมาะสมของอาย เพศ ว ย สถานภาพทางศาสนา ครอบคร ว และความส มพ นธ ก บสถานท (และระบบด งกล าวสามารถทบทวนหร อปร บเปล ยน) ท งหมดน เพ อกาหนดการเข าถ งว สด ในระหว างสมาช กในช มชน และแจงให เห นท มาท ไปของข อกาหนดในการเผยแพร ทาซ า และสร างสรรค ความร ท งในร ปแบบท เป นว สด ทางกายภาพและภ ม ป ญญา ภายในระบบด งกล าว กล มผ คนท เก ยวข องหม น ทบทวน ตรวจสอบ และกาหนดล กษณะการเข าถ งโดยคาน งจากระบบทางส งคมและช ดของมาตรการทางว ฒนธรรม เพ อให ระบบด งกล าวสะท อนให เห นความร บผ ดชอบและเป นท ยอมร บร วมก นในช มชน ระบบวาร ม นก เป นเพ ยงระบบท ตอบสนองการ ใช งานของชนพ นเม องแบบหน ง ท ช ให เราเห นถ งข อว พากษ และความเข าใจท ล มล กมากข นในเร องสาธารณะและการเข าถ ง ข อม ล การใส ใจก บระบบเหล าน ทาให ต องขบค ดน ยของ สาธารณะ มากย งข น (ในฐานะท เป นประเภทของการเผยแพร ข อม ล) หร อ การเข าถ งแบบเป ด (open access) (ในฐานะท เป นเป าหมายของการปฏ บ ต แบบสากล) ฉะน น การเน น ร ปแบบการทางานของระบบเหล าน สะท อนให เห นถ งเคร อข ายการทางานท ส มพ นธ ก บส งต างๆ และการอานวยให คนเข ามา เก ยวข องก บการด และว สด ว ฒนธรรมและความร ท อย บนฐานของความเป นเคร อญาต ในช มชน ระบบการสร าง การเผยแพร และการเข าถ งความร ของชนพ นเม อง ไม ได สอดคล องก บความค ดเสร ในการเข าถ งความร ท เป นสากลท เป ดให ผ คนท วไป เข าถ งขอบข ายสาธารณะ ในทางตรงข ามระบบเหล าน ทาให เราจะต องขยายความค ดเก ยวก บ สาธารณะ และเราควร จ นตนาการอย างไรก บมโนท ศน ด งกล าว ๘ ในความเป นจร งแล ว ขอบข ายสาธารณะไม ได ครอบคล มแบบแผนของการสร างและการเผยแพร ความร ของชน พ นเม อง พาเมลา แซมมวลส น (Pamela Samuelson) น กว ชาการด านกฎหมายแสดงย าความเข าใจอย างถ องแท เก ยวก บ ขอบข ายสาธารณะ ข อประโยชน สาค ญของการพ จารณาขอบข ายสาธารณะเช งซ อน น นค อการมองเห นช ดค ณค าทางส งคม หลากหลายช ดในขอบข ายสาธารณะเหล าน น และม แนวทางจานวนมากมายท จะร กษาขอบข ายสาธารณะเหล าน น พร อมก น ก บค ณค าท ขอบข ายสาธารณะเหล าน ดารงไว ๙ โดยเฉพาะอย างย ง แซมมวลส นเองระบ ถ งระบบความร ภ ม ป ญญาในฐานะ ของช ดค ณค าท ม กถ กละเลยหร ออย ชายขอบของขอบข ายสาธารณะ ระบบความร ภ ม ป ญญาของชนพ นเม อง รวมถ งว ถ ของ การเผยแพร และการเข าถ งความร นามาส คาถามเก ยวก บความค ดเช งมาตรฐานท ม กมองขอบข ายสาธารณะท เข ามา the History of Folklore and its Legal Protection Since 1800, in Intellectual Property and Traditional Cultural Expressions in a Digital Environment. (Chelten, U.K.: Edward Elger Press, 2008), 3-16; และ Wend Wendland, It s a Small World (After All): Some Reflections on Intellectual Property and Traditional Cultural Expressions. ใน Intellectual Property and Traditional Cultural Expressions in a Digital Environment. (Chelten, U.K.: Edward Elger Press, 2008), ๘ โปรดด Kimberly Christen, Gone Digital: Aboriginal Remix and the Cultural Commons, International Journal of Cultural Property 12 no.3 (2005): ; Rosemary Coombe, Fear, Hope and Longing for the Future of Authorship and a Revitalized Public Domain in Global Regimes of Intellectual Property, De Paul Law Review 52 (2003): ; James Leach, Modes of Creativity and the Register of Ownership, in CODE: Collaborative Ownership and the Digital Economy, ed. Rishab Aiyer Ghosh (Cambridge, Mass.: MIT Press, 2005), 29-44; Fred Myers, some Properties of Culture and Persons, in CODE, 45-60; Anthony Seeger, Who Got Left Out of the Property Grab Again: Oral Traditions, Indigenous Rights, and Valuable Old Knowledge, in CODE: ๙ เน นโดยผ เข ยน. Pamela Samuelson, Enriching Discourse on Public Domains, Duke Law Journal 55 (2006): 104, Social Science Network, accessed 19 February One of the thirteen conceptions of the public domain she outlines is the Romantic or Imperialist Public Domain (p.138) แสดงให เห นว าขอบข ายสาธารณะท ไม ครอบคล มความร ภ ม ป ญญา และกล าวถ งการสร างแนวค ดทางเล อกในการกล าวถ งทร พย ส นและ การเข าถ งสมบ ต ว ฒนธรรม (pp ). โปรดด Brad Sherman and Leanne Wisemann, Toward an Indigenous Public Domain?, in The Future of the Public Domain, ed. Luice Guibault and Bernt Hugenholtz (Kluwer Law International, 2006), และ Anupam Chander and Madhavi Sunder, The Romance of the Public Domain, California Law Review 92 (2004), Social Science Research Network, accessed 1 February 2010.

5 แก ป ญหาการเล อกปฏ บ ต และความอย ต ธรรม อย างไรก ด เฉดส ของส งท เร ยกว าขอบข ายสาธารณะน น กลายเป นเร องท เข าใจก นน อยเต มท หร อกลายเป นจ นตนาการท เพ อฝ น ความร ภ ม ป ญญาม กไม ได ร บการค ดถ งในแง ของทางเล อกของ ขอบข ายสาธารณะ ซ งเอ อให ม การกาหนดแนวทางการสร างและเผยแพร สมบ ต ว ฒนธรรมอย างต อเน อง ๑๐ ไม ว าจะเป นน กจดหมายเหต บรรณาร กษ และน กพ พ ธภ ณฑ ผ ท เห นชอบในหล กการท ว าระบบความร พ นเม องและ มาตรการทางว ฒนธรรมละเล กว ธ ค ดเก ยวก บสาธารณะท มองเห นความเป นกล มคนขนาดใหญ ท ไม แตกต างก น พวกเขาเอง กล บมองไม เห นแนวทางท จะนามาส การปฏ บ ต ในการ เป ด คล งเอกสารส สาธารณะ ด วยการย ดหล กการด งกล าว อ นท จร ง หากสถาบ นใดย ดเอาหล กการท เป ดคล งเอกสารส สาธารณะอย างท วถ ง ยากน กท จะเข าใจถ งการเร ยกร องของคน พ นเม องก บการจ ดประเภทหร อระด บท แตกต างของการเข าถ งคล งความร บ อยคร งในสถานการณ เหล าน ระบบการจ ดการ ข อม ลของชนพ นเม องม กได ร บการน ยามว าเป น ค ณค าทางว ฒนธรรม หร อ ธรรมเน ยม ส วนในอ กหลายกรณ สถาบ นท ครอบครองเอกสารม ท าท ท ย นด หร อเข าใจก บระบบของชนพ นเม องอย บ าง แต กล บมองช ดความค ดหร อแบบแผนการปฏ บ ต ด งกล าวด วยสายตาหร อท าท ท แตกต างจากการอ างอ งก บหล กสากล ท ย ดเอาประเภทของการเข าถ งสาธารณะเป นท ต ง เพ ยงร ปแบบเด ยว พอล เดาร ช (Paul Dourish) และโจฮ นนา บร วเออร (Johanna Brewer) เสนอให พ จารณาว า การ มองข อม ลในฐานะ ประเภทโดยกาเน ด (natural category) มากกว าการมองข อม ลแบบ ประเภทว ฒนธรรม (cultural category) กล บจาก ดความสามารถของคนในการมองกระบวนการและความส มพ นธ ซ งเป นพ นฐานของระบบข อม ลท อย ใน ว ธ ค ดทางว ฒนธรรมท ใหญ กว าและเหต การณ ทางประว ต ศาสตร ท เก ยวข อง ๑๑ การพ จารณาข อม ลว าเป นส งสากลเท าก บเป น การเพ งเฉยต อระบบค ดของชนพ นเม อง และยอมร บร ปแบบการจ ดการของโลกตะว นตกไปโดยปร ยาย ในขณะเด ยวก น ความค ดเก ยวก บการย บย งและการตรวจสอบก บการเผยแพร ข อม ล ย งทาให ผ คนท ทางานในโลกของการจ ดการข อม ลเสร ยากจะยอมร บว ธ ค ดต อการจ ดการข อม ลในแบบอ นๆ ฉะน น เม อการเข าถ งม ค าเท าก บการเป ด (openness) ย งทาให มองว า สาธารณะประโยชน เป นเร องท ม อย และจะต องได ร บการปฏ บ ต ตาม และการจ ดการข อม ลท จาก ดส ทธ ในการเข าถ ง กล บ กลายเป นการจ ดการท ค านก บความค ดเร องสาธารณะประโยชน ด งกล าว ด วยเหต น ว ธ ค ดถ งการเข าถ งท ให ความสาค ญก บ เสร ภาพของข อม ลข าวสารอย ท ปลายด านหน ง และระเบ ยบหร อระบบการเม องท ข ดข นก บว ธ ค ดด งกล าวอย อ กท ปลายข าง หน ง การจาก ดการเข าถ งข อม ลกลายเป นเร องเช งลบเสม อนการย บย งหร อการตรวจสอบ (censorship) อเล กซ ไบรน (Alex Byrne) กล าวไว ว า การด แลอย างเหมาะสมไม ได หมายถ งการย บย งหร อการตรวจสอบเสมอไป หากแต หมายถ งการ ใส ใจต อบร บทของส อกลางของข อม ลทาหน าท อย ขอบเขตส อกลางข อม ท ทาหน าท ส อสาร และล กษณะของช มชนท ข อม ล ไหลเว ยนอย ภายใน ๑๒ หร อในอ กทางหน ง การย าซ าๆ ถ งการย บย งหร อการตรวจสอบเป นส งท ปฏ บ ต ก นในขอบเขตทาง การเม องประเภทหน ง เพ อจะช วยให เราเข าใจได ว า ไม ใช ว า การไม เห น ในบางขณะ กลายเป นเร องของการใช อานาจ อย างล นเหล อเสมอไป หากแต เป นการจ ดการข อม ลตามมาตรการทางว ฒนธรรม โดยมาตรการด งกล าวกาหนดความร บาง ประเภทสาหร บคนบางกล มตามความแตกต างของมน ษย ต วอย างเช นในคล งจดหมายเหต ม ก รต การกาหนดการเข าถ ง ข อม ลเจาะล กลงไปถ งระด บช นของเอกสาร โดยจาก ดและอน ญาตการใช งานท พ จารณาตามเพศสภาพ สถานภาพทาง พ ธ กรรม ความส มพ นธ ก บสถานท และอ นๆ อย างไรก ด น ไม ใช ระบบการเล อกปฏ บ ต ในความหมายของการต อต านก บ ความค ดน ยมเสร เพราะภายในระบบว ฒนธรรมของชนวาร ม นก ความร เก ยวก บสถานท บรรพบ ร ษ และพ ธ กรรมเป นท แพร หลายในช มชน แต ไม ม ใครไม ว าจะเป นบ คคลหร อกล มท จะย ดครองความร ท งหมดไว ในทางตรงข าม น เป นระบบท เสร มหร อเพ มพ นให กล มเคร อญาต ท หลากหลาย ต องเข ามาพบปะเพ อนามาส การแลกเปล ยน การแบ งป น และการเผยแพร ๑๐ โปรดด Kathy Bowery and Jane Anderson, The Politics of Global Information Sharing: Whose Cultural Agendas Are Being Advanced?, Social and Legal Studies 18, no.4 (2009): 1-26; Chander and Sunder, The Romance of the Public Domain; Christen, Gone Digital, ; and Rosemary Coombe, The Expanding Purview of Cultural Properties and Their Politics, Annual Review of Law and Social Sciences 5 (2009): ๑๑ Johanna Brewer and Paul Dourich, Storied Spaces: Cultural Accounts of Mobility, Technology, and Environmental Knowing, International of Human-Computer Studies (2008). ๑๒ Alex Byrne, quoted in Elizabeth Edwards, Talking Visual Histories: Introduction, in Museums and Sources Communities, 83-99, quote at p. 95.

6 ความร ด วยเกรงว า ไม ว นใดก ว นหน ง ความร น นๆ กล บไม ม ผ ใช งานหร อไม ตายในท ส ด (เม อไม ม ผ เข าถ งความร น นๆ เป น ระยะเวลายาวนานในช วงหลายช วอาย ของคน) ๑๓ น กจดหมายเหต จานวนมากร วมม อก บช มชนคนพ นเม องและสถาบ นท เก ยวข อง โดยอาศ ยระบบการทางานท พ จารณา เป นกรณ ๆ ไป โดยหล กเล ยงการจ ดทามาตรฐานเด ยวท ประย กต ใช ก บระบบต างๆ ๑๔ ในความเป นจร ง ร ปแบบของการสร าง ความร วมม อและสร างเวท ในการต อรองก บช มชนคนพ นเม องท น าสนใจ พบได ในข นตอนและการปฏ บ ต ในการส งค นมรดก ว ฒนธรรมในร ปแบบด จ ท ล ในช วงย ส บป ท ผ านไป สถาบ นท ม คล งสะสม ไม ว าจะเป นพ พ ธภ ณฑ ห องสม ด และหอจดหมาย เหต เอาใจใส ก บข อเร ยกร องของกล มคนพ นเม องในการประย กต การจ ดการและความร ของคนพ นเม องเข าก บกระแสการ ทางานของพ พ ธภ ณฑ และจดหมายเหต ต งแต ข นตอนงานทะเบ ยนจนถ งการจ ดแสดง ๑๕ ด วยการเต บโตของเทคโนโลย ด จ ท ล น กจดหมายเหต ผ คนท ทางานในพ พ ธภ ณฑ และช มชนพ นเม องร วมม อในการสร างร ปแบบการทางานใหม ๆ ในการ สร างสรรค เผยแพร ข อม ล และการสร างความร และว สด ว ฒนธรรม หน งในการพ ฒนาน นได แก Web 2.0 ซ งเป น เทคโนโลย ท อาศ ยผ ใช เป นสร างเน อหาและน ทรรศการท พ ฒนาจากรากฐาน รวมท งร ปแบบการนาเสนอได กลายเป นเวท ของ การแบ งป นว สด เวท ของการแบ งป นร ปภาพโดยอาศ ยการทางานของเว บ เช น Flikr และในการพ ฒนาล าส ดได แก Omeka ท เช อเช ญให ผ คนใช เทคโนโลย ต นท นต าหร อไม ม ต นท นเลยในการสร างการจ ดแสดงและแผยแพร ว ตถ กายภาพในร ปแบบท เป นด จ ท ล ๑๖ อาณาบร เวณท ใช เทคโนโลย ด จ ท ลท น าสนใจใหม ๆ เหล าน สร างท งโอกาสและป ญหาให ก บคนพ นเม อง ในการจ ดการ การฟ นฟ การเผยแพร และการสร างสรรค ว สด มรดกว ฒนธรรมใหม และภาพต วแทนของตนเอง ในขณะท เทคโนโลย ด จ ท ล อานวยให ว สด ได ร บการส งค นกล บอย างรวดเร ว เผยแพร ได กว างขวางย งข น และให ข อม ลหร อแสดงความเห นได อย างไม ร จบ แต เทคโนโลย เหล าน ก อให เก ดข อท าทายก บช มชนคนพ นเม องท ต องการร กษาขนบธรรมเน ยมทางว ฒนธรรมในการชม การเผยแพร และการผล คซ าว สด ว ฒนธรรมท ด น าต นตาต นใจเหล าน ช มชนคนพ นเม องจานวนมากต องการควบค มการ เผยแพร ข อม ลหร อว สด ว ฒนธรรมบางประเภท โดยอ งก บระบบว ฒนธรรมของตนเอง และขณะเด ยวก นเป ดโอกาสให ก บเส ยง ของคนท ม ความร เฉพาะทางและเร องราวต างๆ ให ก บเอกสารท เป นสาธารณะเหล าน ๑๗ การทางานท ตอบสนองท งการ จ ดการคล งเอกสารของตนเอง และท เป นการจ ดการคล งสาธารณะและเอกชนของสถาบ น ส งผลให คนพ นเม องจานวนมาก ๑๓ Kimberly Christen, Aboriginal Business: Alliances in a Remote Australian Town (Santa Fe: School of Advanced Research Press, 2009) and Fred Myers, Ontologies of the Image and Economics of Exchange, American Ethnologists 31, no.1 (2004): ๑๔ ต วอย างเช น โปรดด Ramesh Srinivasan, Jim Enote, Katherine M. Becvar, and Robin Boast, Critical and Reflective Uses of New Media Technologies in Tribal Museum, Museum Management and Curatorship, forthcoming; Michael Brown, Who Owns Native Culture? (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2003); Timothy Powell, A Drum Speaks: A Partnership to Create a Digital Archive Based on Traditional Ojibwe Systems of Knowledge, RBM: A Journal of Rare Books, Manuscripts and Cultural Heritage (2007): ๑๕ โปรดด Jane Anderson, Access and Control of Indigenous Knowledge in Libraries and Archives: Ownership and Future Use, paper presented at Correcting Course: Rebalancing Copyrights for Libraries in the National and International Arena, 5-7 May 2005, Columbia University, N.Y., accessed 1 March 2010; Christen, Archival Challenges and Digital Solutions in Aboriginal Australia, 21-24; Edwards, Talking Visual Histories, 83-99; Geismar, Photography Changes Who Gets to See Images of Us ; และ Ruth Philips, Replacing Objects: Historical Practices for the Second Museum Age, Canadian Historical Review 86, no. 1 (2005): ๑๖ Flickr ( accessed 20 September 2010) เป นเว บไซต ท อานวยให ผ ใช สามารถนาภาพส วนบ คคลข น ให รายละเอ ยด ให ความเห น และเป ดให ผ คนเข าถ งคล งภาพด งกล าว Omeka ( accessed 20 September 2010) เป นเคร องม อของการสร างน ทรรศการ ท เช อเช ญให บ คคลและสถาบ น ใช ร ปแบบพ นฐาน (template-based sets) ในการสร างสรรค น ทรรศการออนไลน. ๑๗ โปรดด Kimberly Christen, Access and Accountability: The Ecology of Information Sharing in the Digital Age, Anthropology News (April 2009) 4 5; Kate Hennessy, Virtual Repatriation and Digital Cultural Heritage, Anthropology News (April 2009): 5 6; Jane Hunter, Ronald Schroeter, Bevan Koopman, and Michael Henderson, Using the Semantic Grid to Build Bridges between Museum Communities and Indigenous Communities, presented at Global Grid Forum: Semantic Grid Applications Workshop, Honolulu, Hawaii, 6 10 June 2004, University of Queensland UQeSpace, accessed 1 February 2010; Heidi Johnson, Graded Access to Sensitive Materials at the Archive of the Indigenous Languages of Latin America, Proceedings of the Joint Conference on Digital Libraries (Washington, D.C.: IEEE Computer Society, 2003), ; Powell, A Drum Speaks, ; and Karen J. Underhill, Protocols for Native American Archival Materials, RBM: A Journal of Rare Books, Manuscripts, and Cultural Heritage 7, no. 2 (2006):

7 ต องการพ ฒนาคล งเอกสารและจดหมายเหต ท เขาสามารถให ข อม ลและการให รายะเอ ยดด วยตนเอง ด งท ป เตอร โทเนอร กล าวว า ส งท ส งเกตได อย างช ดเจน ประเภทของเมตาดาตา (metadata schemes) เช น ด บบล น คอร (Dublin Core) อย บนฐานค ดของการจ ดการความร แบบตะว นตก ในเม อท กว นน การทางานจดหมายเหต อาศ ยการทางานร วมก บช มชนพ นเม องมากข น ด วยว ตถ ประสงค สาค ญท อาศ ยการจ ดความร ท องถ น ฉะน น เราจะต องขยายประเภทของเมตาดาตาท รวมเอาร ปแบบและประเภทของความร ท สามารถสะท อนค ณค า ทางว ฒนธรรม ๑๘ งานของโทเนอร ส งเสร มให สถาบ นท จ ดเก บเอกสารจะต องประเม นค ณของเอกสารท ครอบครอง และเป ดระบบ มาตราฐานท ตนเองใช ในการจ ดการความส การเร ยกร อง ประว ต ศาสตร และระบบความร ของคนอ น ข อแนะนาน ไม ม ว ตถ ประสงค ในการต อต านก บส งท เป นมาตรฐาน หร อความจาเป นระบบมาตรฐานก บสถนามของการทางานและมาตรฐาน เพ อผ ใช ท กประเภท แต เป นการเสนอให ขยายขอบเขตประเภทของความร หร อร จ กปร บต วก บร ปแบบการจ ดการข อม ลท หลากหลายมากย งข น เทคโนโลย ด จ ท ลและอ นเตอร เนตสร างช องทางให ก บชนพ นเม องสามารถเข าถ งคล งเอกสาร พอๆ ก บการสร างแรง กดด นให ก บช มชนสาหร บผ คนท ต องการควบค มการจ ดประเภท และมาตรการทางว ฒนธรรมในการเผยแพร ข อม ล ส งท ผ เข ยนจะได กล าวต อไป ค อการฉายให เห นความร วมม อในการผล กด นให โปรแกรมม ก รต สามารถทางานร วมก บหน าเว บของ พลาโต พ เพ ล (Plateau Peoples Web Portal) [กล มเอกสารท ม เน อหากล มท อาศ ยอย บนท ราบส ง ผ แปล] ให เป นคล ง จดหมายเหต ออนไลน และเคร องม อในการจ ดการเน อหา โปรแกรมท ทางานผ านเว บไซต อานวยให คนบนท ราบส งเข าถ งและ สามารถร วมจ ดการว สด ท อย ในคล งเอกสารท ได ร บการด แลไว ท มหาว ทยาล ยวอช งต น สเตทในพ ลแมน วอช งต น ๑๙ โครงการ ด งกล าวน กาหนดข นตอนและกล มมาตรฐานใหม ด วยการขยายและผล เพ มช ดความร ท ส มพ นธ ก บคล งเอกสารของชนบนท ราบส งให สอดคล องก บความร ของชนเผ า และม น าหน กเท ยบเท าก บเมตาดาตา (metadata) ท ใช จ ดการเอกสารของสถาบ น ฉะน นแล วคาว า การจ ดการซ งก นและก น (reciprocal curation) ค อช ดปฏ บ ต การท เป ดให ท งผ คนชนเผ าและน กว ชาการ เข ามาให ข อม ลก บเอกสารในระด บรายช น สาหร บกล มเอกสารเฉพาะด วยว ตถ ประสงค ในการสร างคค ช ดความร ท ร มรวย ม ช วงช นในการเข าถ ง และเป นพลว ต ด วยการเน นถ งความส มพ นธ ท เป นความร วมมม อแลละระบบการจ ดการเน อหาได เราได สร างข น ผ เข ยนต องย าถ งความเป นไปได ท ท งสถาบ นและช มชนต างๆ ได ใช โอกาสของเทคโนโลย ด จ ท ล ในการจ ดการ เอกสาร การจ ดแสดง และการผล ตซ าว สด ท เป นมรดกว ฒนธรรม ย ดม น ในความไว ใจ : โครงสร างสาหร บการสร างคล งจดหมายเหต บนความร วมม อ เม อ ค.ศ. ๒๐๐๕ เป นป ท ผ เข ยนเร มทางานก บคล งเอกสารม ก รต ว มเพอร ราร น -คาร (Mukurtu Wumpurrarni-kari Archive) และเป นป เด ยวก บท ผ เข ยนเข าร บตาแหน งท มหาว ทยาล ยวอช งต น สเตท (Washington State University) ใน ฐานะท เป นสมาช กของภาคว ชาทางด านชาต พ นธ ศ กษาแบบสหว ทยาการ ผ ข ยนสร างความร วมมม อก บศ นย พลาโต เพ อ อเมร ก นอ นเด ยนศ กษา (Plateau Centre for American Indian Studies) ท อย ในว ทยาเขตท ผ เข ยนปฏ บ ต งาน เน องด วย ๑๘ Peter Toner, History, Memory and Music: The Repatriation of Digital Audio to Yolngu Communities, or, Memory as Metadata, in Researchers, Communities, Institutions, Sound Recordings, ed. Linda Barwick, Allan Marett, Jane Simpson, and Amanda Harris (Sydney, Aus.: University of Sydney, 2003), 14. ๑๙ โปรดเข าชมได ท and the portal s informational website at both accessed 23 September 2010.

8 ศ นย ด งกล าวเพ งได ร บการจ ดต ง ศ นย พลาโต จ งจ ดเสวนาร วมก บชนเผ าต างๆ เพ อเป นเวท ในการร วมกาหนดเป าหมายใน ระยะยาวและในระยะส นในการดาเน นงาน ๒๐ ชนเผ าจานวนไม น อยต องการให คล งเอกสารในหอสม ดของมหาว ทยาล ย สามารถเข าถ งได โดยเฉพาะสมาช กของเผ าท อาศ ยอย ในเขตสงวน (reservation lands) และในขณะเด ยวก น ชนเผ าได เร ยกร องให นาส งท ได จากเวท การเสวนารวบรวมไว เป นส วนหน งของว สด เหล าน น ในยามน น การใช บร การเอกสารท เก ยวข องก บชนบนท ราบส งไม ใช เร องง ายน ก แต ม เส ยงเร ยกร องในการจ ดการ การเล าเร อง และการให รายละเอ ยดก บว สด เหล าน น ด วยว ธ ค ดเช นน ชนเผ าต างๆ สะท อนความค ดในการเข าถ งเอกสารท ควรได ร บการมองในม มอ นๆ ด วย เม อทบทวน วรรณกรรมท เก ยวข องก บการจ ดการจดหมายเหต มาเย ย เคราส (Majia Krause) และอล ซาเบธ เยเกล (Elizabeth Yakel) พบว า ความค ดเก ยวก บการเข าถ งไปเก นกว าการเข าถ งเอกสารจดหมายเหต เช งกายภาพ และย งรวมถ งการ ส งเสร มให การใช เอกสารเป นไปอย างม ความหมาย ด วยการสร างส งอานวยการส บค นเพ อส งเสร มการเข าถ ง ๒๑ อ นท จร ง แล ว โครงการจดหมายด จ ท ลหลายโครงการเอ ออานวยให ก บผ ใช หลากกล ม อย างไรก ตามโครงการเว บพลาโตให ความสาค ญก บข อเร ยกร องของชนชาต ต างๆ ในอ นด บต น เพราะ ๑) เร องราวท กล มชนเผ าม กถ กก ดก นและกดท บ ๒) สถานภาพของชนชาต ต างๆ ก บความส มพ นธ ระหว างร ฐบาลในสหร ฐอเมร กา และ ๓) โลกท ศน ท แตกต าง ๒๒ การอภ ปราย เก ยวก บการเข าถ งและการเผยแพร โดยชนชาต ต างๆ ทาให เห นอย างช ดเจนถ งความต องการของกล มชนในการทางานร วมก บ มหาว ทยาล ยวอช งต น สเตท เพ อให อธ ปไตยทางการเม อง (political sovereignty) ปรากฏอย ในปฏ บ ต การทางว ฒนธรรม คาว า อธ ปไตย เป นศ พท ทางการเม องท ม น ยท หลากหลาย ภายในช มชนชาวพ นเม อง เร องราวท หลากหลาย เก ยวก บช วงอาณาน คมและหล งอาณาน คมและสถานการณ ร วมสม ย ส งผลให ความเข าใจเก ยวก บองค อธ ป ตย แบบใดแบบ หน งม ใช เร องท ฟ งข นอ กต อไป ในความเป นจร ง โจแอนน เบร เกอร (Joanne Barker) แสดงความเห นว า ต งแต หล ง สงครามโลกคร งท ๒ อธ ปไตยกลายเป นประเด นในทางการเม องเก ยวก บชนพ นเม องในเวท นานาชาต เม อ คาว าอธ ปไตย กลายเป นคาท อย ในกรอบค ดของชนพ นเม อง เพ อให ความหมายก บช ดของส ทธ ทางส งคมและกฏหมายท เก ยวข องก บการ กาหนดชะตากรรมของตนเองในทางการเม อง เศรษฐก จ และว ฒนธรรม ๒๓ ในทานองเด ยวก น เทรสซา เบอร แมน (Tressa Berman) กล าวว า อธ ปไตยในฐานะส ทธ ทางว ฒนธรรมในเช งการเม องและปร ชญา ส มพ นธ ก บการเร ยกร องหล กฐานท แสดงส ทธ ของชนพ นเม อง ไม ว าจะเป นท ด น ทร พย ส นทางว ฒนธรรม หร อร ปแบบทางศ ลปกรรม ๒๔ การย นย นถ งอธ ปไตย ในด นแดนของกล มคนท เคล อนย ายเข ามาต งถ นฐาน ด งในกรณ ของประเทศคานาดาและสหร ฐอเมร กาม กม จ ดม งหมายในการ สน บสน นหร อการสร างความชอบธรรมให ก บอานาจทางการเม องภายในร ฐชาต ในกรณ ของสหร ฐอเมร กา ความส มพ นธ อย างเป นทางการระหว างร ฐบาลสหร ฐฯ ก บชนชาต ต างๆ ท อาศ ย ความไว วางใจ กล บไม ได ร บความเป นธรรม ส ญญาถ ก ฉ กท งน กต อน ก และช มชนชนต างๆ ถ กผล กไสและกลายเป นส งคมชายขอบของประเทศ ต อเม อการเคล อนไหวเร ยกร องส ทธ ของชนพ นเม องเป นปรากฎการณ ท เป นกระแสในระด บโลกต งแต คร สต ทศวรรษ ๑๙๗๐ อธ ปไตยค อหล กหมายท ม ร วมก น และคาด งกล าวสะท อนจ ดย นสาหร บการเม องในการกาหนดชะตากรรมของตนเอง การเร ยกร องส ทธ ด งกล าวก อต วบนการ ๒๐ เม อ ค.ศ. ๑๙๙๗ มหาว ทยาล ยว ช งต น สเตท ลงนามในบ นท กความเข าใจก บชนชาต หลายกล มในการ กระช บความส มพ นธ ระหว างมหาว ทยาล ยและชนเผ าท เป น ค ส ญญาในระด บท ส งท ส ด และเพ อเพ มจานวนชนอเมร ก นพ นเม องและความสาเร จของผ ท เข าเร ยนในมหาว ทยาล ยวอช งต นสเตท ผ อ านสามารถด สาเนาบ นท กข อตกลงได ท accessed 20 September ๒๑ Magia Ghetu Krause and Elizabeth Yakel, Interaction in Virtual Archives: The Polar Bear Expedition Digital Collections Next Generation Finding Aid, American Archivist 70 (Fall/Winter 2007): 288. ๒๒ โปรดด Michael Brown, Who Owns Native Culture? (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2004); Mary Riley, ed., Indigenous Intellectual Property Rights: Legal Obstacles and Innovative Solutions (Walnut Creek, Calif.: AltaMira Press, 2004). ๒๓ Joanne Barker, Introduction, in Sovereignty Matters: Locations of Contestation and Possibility in Indigenous Struggles for Self-Determination (Lincoln: University of Nebraska Press, 2005), 1. See also Jessica Cattelino s notion of relational sovereignty in High Stakes: Florida Seminole Gaming and Sovereignty (Durham, N.C.: Duke University Press, 2008). ๒๔ Tressa Berman, As Long as the Grass Grows, in Indigenous Intellectual Property Rights.

9 เร ยกร องส ทธ เหน อท ด น การเร ยกร องส ทธ ของช มชนในขอบเขตของร ฐชาต รวมถ งการอาศ ยกฏหมายในการเร ยกร องว สด มรดกว ฒนธรรม ๒๕ เน องด วยฉากหล งของบร บทเช นน ชนเผ าต างๆ ท อย บนท ราบส งได รวมต วก นและหาร อเพ อสร างความช ดเจนใน ม มมอง ประว ต เร องราว และความร เพ อไม ให ส งเหล าน ไม ได ร บการบ นท กหร อเป นเพ ยงเร องชายขอบของบ นท กจดหมาย เหต หร อในกระบวนการจ ดการเอกสารและว สด ท บอกเล าว ฒนธรรม เราวางเป าหมายในการสร างโครงการเพ ออานวยให การก อร างสร างฐานความร ท งทางว ฒนธรรมและทางการเม อง ข นตอนการทางานของเราอาศ ยการผสมผสานแรวทางการ ทางานท กาหนดไว ใน มาตรการสาหร บการจ ดการเอกสารจดหมายเหต ของอเมร ก นพ นเม อง (Protocols for Native American Archival Materials ท งน เน อหาหล กของข อแนะนาด งกล าวประกอบด วย ๑) พยายามพ ฒนาให คล งเอกสารท อย ในความด แลของสถาบ น ม ความครบถ วยสมบ รณ ย งข น และสะท อนให เห น ม มมองต างๆ ท ส มพ นธ ก บชนอเมร ก นพ นเม อง ต องพยายามจ ดหาทร พยากรท สร างสรรค โดยชนพ นเม อง ไม ใช เฉพาะทร พยากรท กล าวถ งชนพ นเม องเท าน น ๒) ให ความเคารพและแสดงออกต อชนอเมร ก นพ นเม องและแนวทางการทางานตามม มมอง ตะว นตก ในการด แล คล งเอกสารจดหมายเหต ระบบความร ด งเด มม ค ณค าและควรบรรจ ไว เป นส วนหน งของการด แลคล งเอกสาร ก จกรรมและนโยบายสาหร บการสงวนร กษา การเข าถ ง และการใช ท อาศ ยม มมองของชนอเมร ก นพ นเม องใน บางกรณ ต องได ร บการพ จารณาเป นอ นด บต น ซ งจะต องมาจากการปร กษาหาร อก บช มชนเจ าของว ฒนธรม ๓) ปร กษาก บต วแทนของช มชนท ส มพ นธ ก บเน อหาทางว ฒนธรรมท ปรากฏในเอกสาร เพ อระบ ว าว สด น นๆ ม ความ อ อนไหวทางว ฒนธรรมหร อไม หากใช ควรพ ฒนาข อกาหนดในการเข าถ งและการใช ว สด เหล าน น ภาพ ๑ ต วแทนชนเผ าเล อกภาพแม น าโคล มเบ ยเป นหน าหล กของเว บไซต พอร ท ลในฐานะของเคร องหมายท รวมเอากล มชนต างๆ ท ต ด ข ามความเป นร ฐและเส นแบ งความเป นท องถ น แต ละเผ าม ภาพหน งและข อความรวมท งเส ยงท แสดงการต อนร บ ท งในภาษาอ งกฤษและภาษาถ น เพ อแสดงความแตกต าง และล กษณะท ไม เฉพาะเจาะจงของความเป นชนเผ า ๒๕ โปรดด Michael Brown, Sovereignty s Betrayals, in Indigenous Experience Today, ed. Marisol de la Cadena and Orin Starn (Oxford, U.K.: Berg, 2007), ; Cattelino, High Stakes; Clifford James, Varieties of Indigenous Experience: Diasporas, Homelands, Sovereignties, in Indigenous Experience Today, ; Richard Falk, The Right of Self-Determination under International Law: The Coherence of Doctrine versus the Incoherence of Experience. In Self-Determination and Self-Administration: A Sourcebook (Boulder, Colo.: Lynne Rienner, 1997), 47 63; and Duncan Ivison, Paul Patton, and Will Sanders, Introduction, in Political Theory and the Rights of Indigenous Peoples, ed. Duncan Ivison, Paul Patton, and Will Sanders, (Cambridge: Cambridge University Press, 2000), 1 24.

10 ด วยกระบวนการทางานท ใส ใจก บบร บททางว ฒนธรรมและมาตรการจ ดการเอกสาร การสร างเว บไซต ท เป นระบบ บร หารจ ดการร วมก บช มชนพ นเม องเป นก จกรรมอ นด บต นท เช อมโยงระหว างสถาบ นก บช มชนในท ราบส ง การประช มปร กษา ท สาค ญๆ และดาเน นการอย างต อเน อง ท งการออกแบบ การค ดเล อกเน อหา และการปร บให ข อม ลท นสม ยอย เสมอ นอกจากน ย งต องให ความเคารพก บมาตรการทางว ฒนธรรมท เก ยวข องก บความอ อนไหวทางว ฒนธรรม และการสนใจก บ ข อความเห นท มาจากช มชน กระท งข นตอนของการต ดส นใจร วมก น การเร มทางานท ได ร บท นต งแต ค.ศ. ๒๐๐๘ ผ เข ยนได ร วมม อก บศ นย พลาโตสาหร บอเมร ก นอ นเด ยนศ กษา ชนชาต อ นเด ยนยากามา (Yakama Indian Nation) สหพ นธ ชนเผ าใน เขตสงวนย มาท ลลา (Confederated Tribes of Umatilla Reservation) ชนเผ าเกอร ดาล น (Coeur d Aerene) กล ม เอกสารพ เศษ จดหมายเหต และต นฉบ บลายม อ ซ งเป นหน วยงานของหอสม ดมหาว ทยาล ยวอช งต นสเตท (Washington State Library s Manuscripts, Archives, and Special Collection) และสถาบ นต างๆ ในระด บภ ม ภาคและระด บชาต ท จ ดเก บเอกสาร (รวมถ งสถาบ นสม ธโซเน ยน) รวมก นในการสร างเว บไซต พลาโต พ เพ ล (Plateau Peoples Web Portal) [เว บไซต คล งออนไลน เพ อกล มชนในท ราบส ง ผ แปล] เพ อให บรรล พ นธก จท ได ต งไว น (โปรดด ภาพประกอบ ๑) ๒๖ หน งในการประช มคร งแรกๆ เก ยวก บการสร างเว บเพจ เราได อภ ปรายประเด นการเข าถ งท มหาว ทยาล ยวอช งต นส เตท โดยการเข าถ งด งกล าวส มพ นธ ก บส ทธ เหน อทร พย ส นทางป ญญาหลายๆ ประเภท พร อมก บการตอบสนองพ นธก จใน การจ ดสรรให คล งเอกสารเพ อสาธารณะของหอสม ดมหาว ทยาล ยวอช งต นสเตท การอภ ปรายโดยต วแทนของเผ าต างๆ กาหนดความแตกต างในการเข าถ งระหว างการเข าถ งและการควบค มว สด ประเภทเพ อให บร การสาหร บบ คคลภายนอกและ ภายใน ต วแทนจากกล มต างๆ เข าใจเป นอย างด เก ยวก บระบบท มหาว ทยาล ยใช เพ อให คล งเอกสารบร การส สาธารณะ (ซ ง สอดคล องก บกฏหมายของสหร ฐอเมร กา) และการเป ดให ใครๆ สามารถเข าไปใช คล งจดหมายเหต และค นคว าหาเอกสารท ต องการ เราเข าใจเป นอย างด ถ งเง อนไขทางประว ต ศาสตร ท กาหนดให ม การจ ดประเภทว สด ท แตกต าง ด งท เรสตา (Resta) และอ นๆ แนะนา ว สด ทางว ฒนธรรมและประว ต ศาสตร หลายอย างของช ว ตชนพ นเม อง ปรากฏอย ท วไปในคล ง ของพ พ ธภ ณฑ และการถ อครองส วนบ คคล การถ อครองเช นน นปรากฏท งในตามสถานท และย งมากข นใน ล กษณะอ เล คทรอน กส ในร ปแบบของพ พ ธภ ณฑ เสม อนจร งและฐานข อม ลออนไลน อย างไรก ด ชนพ นเม อง จานวนมากไม สามารถเข าถ งมรดกว ฒนธรรมท เป นของตนเอง และอาจถ กก ดก นจากการต ความว ตถ เหล าน น เม อได ร บการจ ดแสดงส สาธารณะ ๒๗ ต วแทนของชนเผ าต างๆ บนท ราบส งต องการเพ มเอกสารและเข าถ งก บใช ว สด ท อย โครงการของพวกเขา ประเด น หน งท อภ ปรายเป นอย างมาและคงเป นแรงต งในการสนทนาหลายคร งในการเข าถ งและการจ ดทาทะเบ ยนว สด ชนอเมร ก น ๒๖ เว บไซต พลาโตพ เพ ล (Plateau Peoples Web Portal) ได ร บการสน บสน นทางการเง นจาก สหภาพว ชาการคอมพ วเตอร ตะว นตกเฉ ยงเหน อ (Northwest Academic Computing Consortium) เห นพ องในการสน บสน น (๒๐๐๘ ๒๐๐๙) และสภาอเม รก นของการสน บสน นนว ตกรรมด จ ท ลเพ อการเร ยนร ทางส งคม (American Council of Learned Societies Digital Innovation Fllowship) (๒๐๐๙ ๒๐๑๐). ต วแทนของชนเผ าทางานในโครงการประกอบด วย มาล สสา ม นทอน ว นค ส (Malissa Minthorn Wink) แรนด ล เมลต น (Randall Melton) และด ลล ส ด กค (Dallas Dick) จากสถาบ นว ฒนธรรมทาม สท สล คต สหพ นธ ชนเผ าในพ นท สงวนย มาท ลลา (Tamastslikt Cultural Institute Confederated Tribes of the Umatilla Indian Reservation) ว เว ยน อ มส (Vivian Adams) และโยเลนา ท ลล ค วท ส (Jolena Tillequots) จาก ห องสม ดชนชาต ยากามา (Yakama Nation library) ค ม มาเธอส น (Kim Matheson) จากกรมภาษาเกอค ดาเลน (Coeur d Alene Language Department) ชนเผ าเกอดา เลน (Coeur d Alene Tribe) เกนา พ โอน (Gena Peone) และมาร ชา เวนค ป (Marsha Wynecoop) เผ าอ นเด ยนสโปเคน (Spokane Tribe of Indians) และกาม ย เพล เซนต ส (Camille Pleasants) ก ย โมรา (Guy Moura) และอาม ล แม คคล ง (Amelia McClung) จากสหพ นธ ชนเผ าในเขตโคลว ลล (Confederated Tribes of the Colville Reservation) เม อเด อนกรกฎาคม ๒๐๑๐ ชนเผ าอ นเด ยนสโปเคน (Spokane Tribe of Indians) และสหพ นธ ชนเผ าในเขตสงวนโคลว ลล ร วมพ ฒนาโครงการเว บเพจเช นก น. ๒๗ Paul Resta, Loriene Roy, Marty Kreipe de Montaño, and Mark Christal, Digital Repatriation: Virtual Museum Partnerships with Indigenous Peoples, Proceedings of the International Conference on Computers in Education 2002, 1482.

11 พ นเม อง น นค อ คล งเอกสารม ดม สถานภาพให บร การแก สาธารณะ (ซ งเป นท เข าก นถ งน ยามของขอบเขตสาธารณะ หร อ public domain และความค ดเก ยวก บ สาธารณชนท วไป เป นไปตามความค ดประชาธ ปไตยและตลาดท นของโลกตะว นตก) อย างไรก ด เน อหาของว สด จานวนไม น อยม ล กษณะเป นส วนต ว (ซ งได ร บการจ ดมาตรการในการเข าชม) สาหร บชนอเมร ก น พ นเม อง ผ คนและช มชนท ปรากฏในภาพถ าย ภาพยนตร และเอกสาร ปรากฏส ทธ ในทางกฎหมายในการกาหนดล กษณะของ การเผยแพร เอกสาร และพวกเขาเองอาจถ กปฏ เสธในการเข าถ งเอกสารเร องจากเง อนไขของผ บร จาค มาตรฐานของสถาบ น ม กเก ยวข องก บเร องราวของความร นแรงหร อส งท ต งข อก งขาของคล งเอกสาร แต กล บไม ม ผ ใดมองเห นเน องจากว สด บางอย างเป น มรดกของมน ษยชาต (และกล บไม ได ร บการปกป องจากส ทธ ทร พย ส นทางป ญญานานาชาต ) ๒๘ ต วแทนของ ชนเผ าสร างความช ดเจน พวกเขาต องการให ความร ของตนเองได ร บการบ นท กในล กษณะท ม ใช เร องราวและเร องเล าท อย ชายขอบ หร อลดทอนความซ บซ อนของประโยชน และส วนได ส วนเส ยท เก ยวข องก บคล งเอกสาร น กจดหมายเหต และน กว ชาการพ พ ธภ ณฑ ท าทายก บการแบ งแยกของความค ดเห นของชนพ นเม องและผ เช ยวชาญ เช นน อล ซาเบธ เอ ดเว ร ดส (Elizabeth Edwards) กล าวว า...ภาพถ ายและการจ ดเก บได ร บการดาเน นการและควบค ม ตามสถานท ต างๆ ในโลกของการสะสม ท งหอจดหมายเหต พ พ ธภ ณฑ และมหาว ทยาล ย โดยม จ ดม งหมายในการจ ดการ การจ ดแสดง และการเผยแพร จนสร างระบอบของความจร งในการก ดก นคนอ น ๒๙ เป าหมายของโครงการค อ การ ประย กต ปฏ บ ต การช ดมาตรฐานท ย นยอมให ความเห นหลากหลาย บร บทในแต ละช น ร ปแบบหลากหลายของเมตาดาตา และการเพ มเสร มเอกสารจดหมายเหต ป เตอร โทนเนอร สะท อนความต องการด งกล าวในงานของเขาก บกล มชนพ นเม องอะ บอร จ นในออสเตรเล ย ในม มมองของข าพเจ า ความทรงจาของชนโยลน ก (Yolngu) เป นข อม ลสาค ญสาหร บการ จ ดระบบเอกสาร ไม เฉพาะการใส ใจก บร ปแบบการจ ดการข อม ลแบบด บบล นคอร (Dublin Core) แต ย ง สามารถขยายความค ดในการจ ดการข อม ลด วยเมตาดาตาแบบอ น ซ งสามารถแสดงให เห นช นความ ค ดเห นของเจ าของว ฒนธรรมเก ยวก บน ยของบ นทค กในบร บทว ฒนธรรมในป จจ บ น ๓๐ ท งเอ ดเว ร ดและโทเนอร ช ถ งจ ดเปล ยนของปฏ บ ต การจดหมายเหต และการจ ดการคล ง ซ งอานาจและความค ดเห น ของผ เช ยวชาญถ กท าทาย แต ไม ถ งขนาดท อานาจและความเห นของผ เช ยวชาญหมดความสาค ญอย างส นเช ง การออกแบบสาหร บการโต ตอบ: เว บไซต พ เพ ลพลาโต (Plateau People s Web Portal) ในโครงการ ต วแทนของท กชนเผ า รวมท งน กจดหมายเหต และบรรณาร กษ เห นพ องต องก นว า เป าหมายม ใช การลบ ล างความเห นทางว ชาการ แต เป นการเพ มว ธ ค ดของชนพ นเม องให ม ค ณค าเท ยบเท าก บบ นท กทางว ชาการ ความก าวหน า ล าส ดของเทคโนโลย ด จ ท ลเอ อให เราสามารถปร บเปล ยนว ธ การทางานเพ อบรรล เป าหมาย ซ งแตกต างจากเม อส บกว าป ท แล ว ด เป นเร องยากย งในการสร างระบบท ย ดหย น ๓๑ เม อโครงสร างฐานข อม ลม ก รต และระบบระด บการอน ญาต เจ าหน าท ทางเทคน ค สร างช นการจ ดการระด บท สอง ด วยการสร างช ดเคร องม อในการบร หารท สามารถปร บเปล ยนและม ล กษณะท ๒๘ โปรดด Colin McCarthy, Exhibiting Maori: A History of Colonial Cultures of Display (Oxford, U.K.: Berg Publishers, 2007); Dommann, Lost in Tradition? ; Jason Baird Jackson, Boasian Ethnography and Contemporary Intellectual Property Debates, Proceedings of the American Philosophical Society 154, no. 1 (2010): 40 49; Barbara Kirshenblatt-Gimblett, Exhibitionary Complexes, in Museum Frictions: Public Cultures/Global Transformations (Durham, N.C.: Duke University Press, 2006), 35 45; and Phillips, Replacing Objects, ๒๙ Edwards, Talking Visual Histories, 83. ๓๐ Toner, History, Memory and Music, 8. ๓๑ มรดกจากระบบการจ ดการคล งด จ ท ลร นแรกในการรองร บระบบการจ ดการของชนพ นเม อง.

12 ตอบโต สาหร บผ ด แลเว บไซต ของชนเผ า ระด บการจ ดการอ กช นหน งเพ มความปลอดภ ยให ก บข อม ลเน องด วยเว บให บร การ ออนไลน และระบบการนาเข าและส งออกข อม ลสาหร บร บเข าเน อหาจากมหาว ทยาล ยวอช งต นสเตทและจากชนเผ า ๓๒ เพ อให เป นคล งเอกสารจดหมายเหต ออนไลน ท พร อมสรรพ สาหร บว สด ท บรรจ เน อหาเก ยวก บคนบนท ราบส ง เว บไซต พอร ท ลได ร บการออกแบบให รวบรวมเน อหาเช งสถาบ น เน อหาจากชนเผ า และเมตาดาตา ท อานวยให พร อมสาหร บระบบ การจ ดการท แตกต างของชนเผ า และหร อน กว ชาการหร อสถาบ นอ นๆ ท เก ยวข อง อย างไรก ด เว บไซต ย งคงม หน าเว บสาหร บ ให บร การ แต จะม จ ดในการเข าถ งข อม ลในระด บท แตกต างก น ท งน ข นอย ก บความส มพ นธ ระหว างผ ใช งานก บเว บไซต ชนเผ า น กว ชาการ และสถาบ นท เก ยวข องสามารถนาข อม ลข นออนไลน เพ มเมตาดาตา เน อหาท แสดงแผนท และเพ มเต มเร องราว ฉะน นแต ละคนจ งสามารถเล อกว ธ การการจ ดการว สด แต สาหร บมหาว ทยาล ยวอช งต วสเตท เน องจากเราเป นมหาว ทยาล ย ของร ฐ เราจ งไม สามารถกาหนดการเข าถ งข อม ลท แตกต างภายในเว บไซต พอรท ลได ในขณะท ชนกล มต างๆ และน กว ชาการ ท นาเอกสารข นออนไลน (หร อใครก ตามท เป นผ ถ อครองล ขส ทธ ) อาจเล อกกาหนดช ด มาตรการร วม เพ อกาหนดว ธ การ เข าถ ง ในข นตอนการนาว สด ข นออนไลน ข นตอนท ส อน ญาตให ผ ท นาข อม ลข นสามารถกาหนดการเข าถ ง โดยอ งก บเผ าท ตนเองส งก ด (หร อระด บย อยภายใน) สถานภาพของความศ กด ส ทธ และหร อเพศสภาพ (โปรดด ภาพ ๒) มหาว ทยาล ย วอช งต นสเตทหร อสถาบ นอ นท เก ยวข อง ชนเผ า หร อน กว ชาการท ได นาข อม ลมาแบ งป นไว บนเว บไซต ย งคงถ อครองล ขส ทธ ของทร พย ส นเหน อว สด และควบค มการกาหนดเมตาดาตาและเง อนไขในการเข าถ ง เคร องม อต างๆ ท บรรจ ไว ในการสร าง โปรแกรมอน ญาตให สถาบ นแต ละแห ง ชนเผ า และหร อน กว ชาการควบค มว สด และเมตาดาตาในระด บพ นฐาน ระบบไม อน ญาตให แต ละกล มเข าถ งข อม ลโดยข ามกล มของตนเอง อย างไรก ตาม ผ เข าใช สามารถเข าถ งเอกสารหลายๆ ช นท เก ยวข องในหน าของเอกสารหร อกล มเอกสาร ต วอย างเช น เม อชมเอกสารหน งอย ผ ใช อาจพบเอกสารท อย ในระบบทะเบ ยน ของมหาว ทยาล ยวอช ลต นสเตท ความร ของชนเผ า และหร อความเห นท อย ในร ปของเส ยงท ให ความเห นโดยชนเผ า เว บไซต พอท ล จ งเอ อให ม เส ยงในการเล าเร องท แตกต างก นท กาก บเอกสารช นหน งๆ เร ยกได ว าเป นพ นท ของเส ยง ผ เช ยวชาญ อย างไรก ด เพ อให ม ระบบต อเน องในเว บไซต เราต ดส นใจสร างช นประเภทพ นฐานสาหร บการเล อกด ข อม ล (browsing) และ การกาหนดประเภทว สด นอกเหน อ (และเพ อเต มให ก บ) ระบบการให ห วเร องของไลบราล ออฟ คอนเกรส (Library of Congress) ภาพ ๒ ต วแทนของชนเผ าเล อกมาตรการสาหร บการนาว สด แบ งป น โดยต ดข ามชนเผ าและภายในเผ าก นเอง เพ อแสดงให เห นประโยชน ท ม ร วมก นและความเข าใจเก ยวก บการสร างความร โดยการกาหนดประเภทด งกล าวม พลว ตและปร บให ท นสม ยได อย ท กเม อ ๓๒ โปรแกรมเป นระบบจ ดการทร พย ส นท ปร บได ตามผ ใช โดยพ ฒนาบนกองซ อนของ LAMP หร อ WAMP สภาพแวดล อมในการผล ตและการพ ฒนาใช CentOS 5.x Linux Server Operating System, Apache Web server, MySQL ในฐานะฐานข อม ลและ PHP ในฐานะภาษาพ ฒนาหล ก ส วนการพ ฒนาอ นเตอร เฟสท เพ มข นใช jquery.

13 การกาหนดประเภทพ นฐานในการเข าถ ง ซ งผ อ นสามารถเล อกชมเอกสารจดหมายเหต และชนเผ าสามารถกาหนด ประเภทของว สด ของพวกเขา น บเป นการสร างระบบอภ ธานศ พท ข ามว ฒนธรรม ในความเป นจร ง การต ดส นใจเก ยวก บ ประเภทหล งในการกาหนดการเข าถ งใช เวลาหลายเด อนในโครงการ ต วแทนของชนเผ าและเจ าหน าท ของโครงการด าน ห องสม ดและจดหมายเหต อย สภาวะต งเตร ยดระหว างการใช ศ พท แสง ความค ด และข อกาหนดของโลกตะว นตก สาหร บ การจ ดประเภทข อม ลท เก ยวข องก บชนเผ าก บความต องการพ ฒนาระบบเพ อให เป นท ยอมร บ ใช ได โดยง าย และเป นท เข าใจ ท วไป โดยตอบโจทย ของผ ใช กล มต างๆ ท งคนจากชนเผ า คนท ไม ใช ชนเผ า น กว ชาการ และสาธารณะท วไป ในช วงเวลา หลายเด อนน น ผ บร หารเว บไซต ของชนเผ า เจ าหน าท หอสม ด และผ เข ยน ม โอกาสพ ดค ยและโต ตอบก นผ านอ เมล และร วม กาหนดประเภทของข อม ลให แคบลง เพ อสะท อนความต องการของชนเผ ามากท ส ด ข อกาหนดท เพ มข นในการจ ดประเภทม เพ ยงชนเผ าสามกล มท ร วมพ จารณาเห นชอบ เราต องเล อกสร างประเภทการจ ดการข อม ลท สาค ญและสามารถนามาส บ นท ก ข อตกลงท เห นชอบร วมก นท กชนเผ า หากชนเผ าน นเล อกท จะร วมโครงการ แนวทางของเราในการกาหนดประเภทการจ ดการข อม ลเร มต นด วยการพ จารณาข อกาหนดทางกฎหมาย ในการ พบปะคร งแรกๆ เราได แสดงให เห นแนวทางท ชนเผ าสามารถกาหนดประเภทการจ ดการข อม ลด วยตนเอง ผ เข ยนถาม ผ บร หารเว บไซต ท มาจากชนเผ าให ใคร ครวญเง อนไขท เป นไปได ท กด านในการจ ดการเน อหาของเว บไซต และมองไปย งส งท กาล งตามมาในการทางานของเว บไซต พอร ท ล จากน น เราได จ ดกล มประเภทของคาท ใช จ ดการข อม ลจากห วเร องใหญ ส ห ว เร องย อย เราเป ดประเด นส ข อย งยากเช งภาษาศาสตร ในการใช ภาษาอ งกฤษเพ อเป นต วแทนของกล มเน อหาว ฒนธรรม พ นเม อง หร อกระท งการม เว บไซต ท จะตอบโจทย ก บชนเผ าหลายกล ม เราเองไม อาจหาทางออกท สวยหร ได น ก อย างไรก ด เราเล อกต วเล อก ด อยน อยท ส ด ในการเล อกคาภาษาอ งกฤษท แต ละเผ าสามารถใช ในการกาหนดประเภทข อม ล ด งน น ประเภทข อม ลท เก ยวข องก บ ท ด น สามารถกาหนดคาจากภาษาของแต ละกล มชนเผ า ๓๓ นอกจากน เราสามารถเพ ม ล กษณะท แยกย อยเพ อตอบสนองการจ ดประเภทข อม ลท เหมาะสมของแต ละกล มให เฉพาะเจาะจงถ งเอกสารเป นรายช น เม อเราทางานด วยการออกแบบและสถาป ตยกรรมของฐานข อม ล เราไม หย ดอย เพ ยงการกาหนดส วน ความเห น ท มาจากกล มชนเผ า เหม อนด งท หลายโครงการเก ดข นก อนหน าน น ในทางตรงข าม เราต องการให นาความร เราน นมาใช เป น แนวทางกาหนดประเภทของม ลหร อเมตาดาตา ซ งเป ดทางให ก บความร ตามขนบธรรมเน ยมม ค ณค าเท าก บความร ในทาง ว ชาการ ฉะน น แทนท จะเป นการทางาน คราวด ชอร ซ ง (crowd sourcing) หร อการเป ดโอกาสให ช มชนออนไลน ร วมก น แบ งป นความร ซ งช ให เห นว าความร ท แต ละคนแสดงออกน นม ค ณค าอย างเท าเท ยมก น เว บไซต พอร ท ลเน นความร ท เป นของ ชนพ นเม อง ท เค ยงค ก บความร ท มาจากน กว ชาการ ด วยเหต น ในเว บไซต เมตาดาตาท เป นด บล นคอร จ ดอย ในประเภทห ว เร อง เอกสารการจ ดระบบทะเบ ยน (catalogue record) สาหร บแต ละช นของเอกสาร เม อสถาบ นท ด แลคล งเอกสารใช การกาหนดประเภทข อม ลด งกล าวจ ดการก บข อม ลในเว บไซต จากน น เม อส งเกตภายใต เอกสารทะเบ ยน จะปรากฏทางเล อก เอกสารการจ ดระบบทะเบ ยนแบบชนเผ า (tribal catalogue record) ทางเล อกด งกล าวมาจากการโต ตอบในช วงหกเด อน แรกของโครงการท แต ละชนเผ าให ความเห นก บการจ ดการข อม ลด วยกล มเมตาดาตาของสถาบ น ประการแรก เราค ดถ ง เอกสารการจ ดระบบทะเบ ยนแบบชนเผ า จะนามาใช ก บเอกสารท ชนเผ าครอบครองและนาข นไว ในเว บไซต พอร ท ล น นค อ หากชนเผ าต ดส นใจว าเขาต องการให รวมภาพของตะกร าท อย ในพอร ท ล น นแปลว า เอกสารในระบบทะเบ ยนชนเผ าย อม หมายรวมถ งเอกสารท อย ในประเภทระบบทะเบ ยนท วไป ท ได ร บการกาหนดข อม ลด วยระบบด บล นคอร แม ปฏ บ ต การ แนวทางน นจะช วยให เห นท มาของเอกสาร แต ทาให ช องทางในการนาเอกสารข นในเว บไซต ไม ช ดเจนน กและหร อแก ไขเอกสาร ท อย ระบบทะเบ ยนของสถาบ น ต วอย างเช น หากช อท อย ในเอกสารของมหาว ทยาล ยได ร บการสะกดผ ด หร อม ข อม ลไม ถ กต อง และผ ท ด แลเว บไซต ของชนเผ าจะเข ามาแก ไขได อย างไร? เพราะไม สามารถแก ไขข อม ลระบบทะเบ ยนของเอกสารท ๓๓ ในขณะเด ยวก น ผ ด แลเว บไซต ของแต ละกล มชนเผ าสามารถเพ มค าอธ บายของคาท ใช ในการกาหนดประเภทข อม ล เม อผ ด แลเสร จส นช นตอนด งกล าว คาอธ บายของคา สาค ญท ใช ในการกาหนดข อม ลจะปรากฏท หน าเล อกลาด บท สอง อ นเป นทางเข าส ข อม ล.

14 เป นของมหาว ทยาล ยได ไม ว าจะให ความเห น ข อเสนอแนะ ก ไม สามารถดาเน นการได ว ธ แก ป ญหาค อการกาหนดให เอกสาร ในระบบทะเบ ยนชนเผ าทาหน าท สองประการ สาหร บเอกสารท ชนเผ าครอบครอง ต องม การกาหนดระบบข อม ลมาตรฐาน โดยผ ท ด แลชนเผ าทาหน าท ในการป อนข อม ลในระด บช นเอกสาร แต สาหร บเอกสารท มหาว ทยาล ยครอบครอง ชนเผ า สามารถให ความเห นเพ มเต ม แต ไม สามารถลบเน อหาท ทางมหาว ทยาล ยเป นผ กาหนด น นค อเอกสารของสถาบ น หากม ความผ ดพลาดหร อความไม ลงรอยในเน อหาของประเภทข อม ลในช องใดช องหน งสาหร บเอกสารในระบบทะเบ ยนสถาบ น ชน เผ าสามารถให รายละเอ ยดในช องเอกสารเด ยวก นในระบบทะเบ ยนของชนเผ า น เป นว ธ การทางานท สามารถเห นข อม ล ประกอบเอกสารท เป นของสถาบ นและชนเผ า การเห นข อค ดเห นเพ มเต มหร อการแก ไขเป นส วนท สะท อนความร ท ว ว ฒน ไป นอกจากน ต วแทนของชนเผ าย งแนะนาถ งการจ ดช นข อม ลท แตกต างก นของแต ละเผ า ไม ม ใครต องการลบเอกสาร เราท กคน เข าใจตรงก นถ งประโยชน ในหลายด านท ชนเผ า น กว ชาการ และผ ใช ได ร บประโยชน จากเว บไซต ในการเห นข อม ลท แล วเสร จ ย งไม แล วเสร จ และข อต อรองตลอดระยะเวลา แม เอกสาร ด เหม อนจะเป นทางการและไม อาจโต แย งได แต เอกสาร สามารถปร บเปล ยนและต งข อคาถามได เม อเวลาเปล ยนแปลง ระบบจ ดการเอกสารในป จจ บ นเน นพลว ตของความร รวมท ง เมตาดาตา ว สด ภาพ ๓ ความร ชนเผ าเป นช ดของการเล าเร องท เพ มหร อเสร มโดยกาหนดให เป นห วเร องย อย เพ อแสดงให เห นเน อหาต างๆ ท ส มพ นธ ก บ

15 นอกเหน อเมตาดาตาในระบบด บล นคอร ชนผ าต องการเส นทางในการแสดงออกช ดความร สาค ญ ด งน น ช ดเมตาดา ตาท เพ มเต มมาจากชนเผ า หร อเร ยกว า ความร ชนเผ า (tribal knowledge) สามารถได ร บการเพ มเต มโดยผ ด แลเว บยไซต ชนเผ า (โปรดด ภาพ ๓) ๓๔ ด วยกระบวนการกาหนดประเภทในระบบการจ ดการ แต ละประเภทส มพ นธ ก บความร ของชนเผ า ต วอย างเช นภายใต คาว า ท ด น (lands) ต วแทนของชนเผ าต ดส นใจกาหนดห วเร อง โดยห วเร องด งกล าวสะท อนให เห น ความร เก ยวก บท ด นได แก original territory (เขตแดนด งเด ม) aboriginal territory (เขตแดนชนพ นเม อง) ceded lands (ผ นด นท ย ดครอง) treaty (ผ นด นพ นธะส ญญา) reservations (เขตสงวน) allotment (ท ด นจ ดสรร) lost places (สถานท ส ญหาย) ceremony (สถานท ประกอบพ ธ กรรม) (โปรดด ภาพ ๔) ต วแทนชนเผ าผ ท ด แลเว บไซต ต ดส นใจว าห วเร องใดเก ยวข องก บเอกสารตามท เขาเห นว าสอดคล องก บระบบความร ชนเผ าตามความเหมาะสม พวกเขาย ง สามารถเพ มหร อเสร มห วเร องความร ชนเผ าใน ระบบบร หารเว บไซต ท จะเห นได เฉพาะผ ท บร หารเว บไซต ของสถาบ นและ ชนเผ า เราทาให ความร ของชนเผ าและการจ ดประเภทข อม ลไม ต องผ กโยงก บระบบมาตรฐานของสถาบ น ด วยการเช อม เน อหาเข าก บประเภทข อม ลเฉพาะหร อข อม ลเช งซ อน เราได ร กษาบ รณภาพของเมตาดาตา รวมท งการเพ มเมตาดาตาให เหมาะสมก บความร เฉพาะของชนเผ าท พ ฒนาเพ มพ น ด งน น สถาป ตยกรรมของเว บไซต พอร ท ลจ งม ประเภทข อม ลหล กสอง ล กษณะ ได แก ประเภท (category) และชนเผ า (tribe) ในการนาเอกสารข นในเว บไซต จ งต องกาหนดประเภทข อม ลท เช อมโยงเอกสารในประเภทใดประเภทหน ง หร อท งสองประเภท ล กษณะท ซ บซ อนของประเภทข อม ลค อห วใจของระบบ น น ค อแต ละประเภทข อม ลไม สามารถหมายรวมเอาความซ บซ อนของว สด มาไว ในประเภทใดประเภทหน ง แต ความซ บซ อนของ ประเภทของข อม ลจะแสดงให เห นถ งความเปล ยนแปลงและความสมบ รณ ของข อม ลท ข ามกาลเวลา นอกจากน ขณะท โครงสร างฐานข อม ลและระบบการจ ดการเน อหาอน ญาตให เอกสารแต ะช นมาจากช มชนใดช มชนหน ง แต ระบบของเว บไซต พอร ท ลสามารถสร างส วนท บซ อนของเร องราวระหว างชนเผ าก บว สด ชนเผ า โครงสร างด งกล าวอน ญาตให เรากาหนด ประเภทการจ ดการข อม ลของชนเผ าเป นหล ก และกาหนดให เอกสารสะท อนให เห นความส มพ นธ ก บบ คคล น นค อเน อหาจะ ได ร บการฝ งความส มพ นธ ทางส งคมและประว ต ศาสตร เช งซ อน จ งไม ม เอกสารใดท ปราศจากชนเผ า (tribe-less) หากแต ส มพ นธ ก บกล มชนเผ าท หลากหลาย ภาพ ๔ หน าบร หารจ ดการท สามารถถ งได เฉพาะผ ท บร หารจ ดการเว บไซต และผ บร หารท เป นต วแทนของชนเผ า ซ งสามารถเพ มและ ปร บเปล ยนช องรายละเอ ยดข อม ลท ขยายจากห วเร องย อยสาหร บข อม ลความร ชนเผ า ๓๔ ผ ด แลเว บไซต ชนเผ าหลายคนในแต ละชนเผ า ในฐานะสถาบ น มหาว ทยาล ยวอช งต นสเตทและหร อศ นย พลาโต (Plateau Center) ไม ได ควบค มชนเผ าในการต ดส นใจว า ใครค อผ ด แลเว บไซต ท มาจากชนเผ า ในฐานะชนชาต ท ม อธ ปไตย ชนเผ าต างๆ ม โครงสร างการบร หารของตนเองและม กลไกสาหร บกาหนดต วแทนในแต ละโครงการ เราเร ม โครงการก บต วแทนจากชนเผ าท ได ร บมอบหมายให ทางานก บศ นย พลาโต จากจ ดน น แต ละชนเผ าต ดส นใจด วยกระบวนการของตนเองในการเล อกว สด เล อกทร พยากรและ ต วแทน รวมท งการกาหนดความร ของชนเผ า และอ นๆ.

16 เม อเราตกลงร วมก นเก ยวก บโครงสร างฐานข อม ล เราเน นการสร างกระบวนการทางานท จ ดการร วมก น ข นตอนของ ระบบเอ อให ปร บเปล ยนได ท งระบบจ ดการของชนเผ าและสถาบ น โดยหล กเล ยงการทาซ าและควบค มค ณภาพในการร กษา ความสม าเสมอในการทางาน ข นตอนในการนาข อม ลเอกสารสถาบ นข นในเว บไซต พอร ท ลประกอบด วย ๑) เล อกเอกสารท ต องการ โดยต วแทนชนเผ าผ ท บร หารเว บไซต จากรายนามของว สด ของมหาว ทยาล ย ๒) ค นค นข อม ลจากตาแหน งเก บของคล งเอกสารมหาว ทยาล ย ๓) กาหนดประเภทจ ดการข อม ลของเว บไซต พอร ท ลจากข อกาหนดชนเผ าบนหน ากระดานหล ก ๔) ตรวจสอบสถานภาพของล ขส ทธ ๕) สแกนเอกสารโดยปฏ บ ต ตามมาตรฐาน บ ซ อาร (BCR standards and guidelines) ๓๕ ๖) สร างช อไฟล โดยใช ระบบท ใช ร วมก นของเว บไซต พอร ท ล โดยการกาหนดช อไฟล เป นประกอบด วยอ กษร ๑๒ ต ว ต วอย างเช น การต งช อไฟล 3wsumasc0010 ต วอ กษรแรกหมายถ ง ความส มพ นธ ก บชนเผ า (tribal association) 0 ค อว สด ท เก ยวข องก บชนเผ ามากกว าหน ง 1 ค อกล มเกอร ดาล น (Coeur d Alene) 2 ค อกล มย มาท ลลา (Umatilla) 3 ค อกล มยากามา (Yakama) ต วอ กษรเจ ดต วระบ แหล งจ ดเก บหร อแหล งท มา wsumasc (WSU, Manuscripts, Archives, and Special Collections) อ นหมายถ งกล มเอกสาร พ เศษ จดหมายเหต และเอกสารต นฉบ บลายม อ wsuanth (WSU Museum of Anthropology) อ นหมายถ งพ พ ธภ ณฑ มาน ษยว ทยาของมหาว ทยาล ย วอช งต นสเตท umatppp (Confederated Tribes of the Umatilla Indian Reservation) อ นหมายถ งสหพ นธ เขตสงวน อ นเด ยนย มาท ลลา yakappp (Yakama Nation) อ นหมายถ งชนชาต ยากามา cdapppp (Coeur d Alene Tribe) อ นหมายถ งชนเผ าเกอร ดาล น nwmacpp (Northwest Museum of Arts and Culture) อ นหมายถ งพ พ ธภ ณฑ ศ ลปะและว ฒนธรรม ตะว นตกเฉ ยงเหน อ naapppp (Smithsonian Institution, National Anthropological Archives) อ นหมายถ งสถาบ นสม ธ โซเน ยน หอจดหมายเหต แห งชาต มาน ษยว ทยา nmaippp (National Museum of the American Indian, Smithsonian Institution) อ นหมายถ ง พ พ ธภ ณฑสถานแห งชาต อเมร ก นอ นเด ยน * (นอกจากน ในกรณ จาเป น เราสามารถเพ มรห สแหล งท มาได ตามความเหมาะสม) ๓๕ ระบบใช มาตรฐานนานาชาต ด บล นคอร (Dublin Core metadata) ( และแนวทางการทางานคล งเป ดจดหมายเหต เพ อการจ ดเก บข อม ล (Open Archives Initiative, Protocol for Metadata Harvesting) โปรดด ท เพ อใช ปฏ บ ต การร วมและการเผยแพร ระบบในป จจ บ นใช เม ตาดาตาของส วนงานเอกสารพ เศษ จดหมายเหต และต นฉบ บลายม อ (WSU s MASC department) ภาพท มาจากคล งเอกสารด งกล าวได ร บการแปลงร ปแบบเป นด จ ท ลท ความละเอ ยด 400 dpi 16-bit grayscale, TIFF images; ส วนผ ใช สามารถเข าถ งสาเนาและการด ภาพท ช ดภาพเล อก (thumbnails) ในเว บไซต พอร ท ลได ม การจ ดเก บคล ง ภาพด จ ท ลลงเทปด วยระบบอ ตโนม ต (RAID 5) ท กส ปดาห เทปบ นท กได ร บการจ ดเก บหน วยเซร ฟเวอร กลางของหน วยสารสนเทศของมหาว ทยาล ย เอกสารสาเนาสามช ด ได ร บการจ ดเก บแยกไว เพ อเป นคล งสารอง หอสม ดของมหาว ทยาล ยใช ระบบการทางานร วมก บศ นย พลาโตเพ ออเมร ก นอ นเด ยนศ กษา (Plateau Center for American Indian Studies) ในการจ ดการเอกสารอย างสม าเสมอ.

17 ต วเลขท ต อข างท าย แสดงเป นต วเลข ๔ ต ว จาก 0001 ถ ง 9999 แสดงให เห นจานวนท เพ มของคล งในเว บไซต พอร ท ล เช น 3WSUMASC0010 เป นเอกสารลาด บท ส บ ๗) การนาไฟล ภาพ JPEGs ข นในเว บไซต พอร ท ล ท งในล กษณะท เป นรายช นหร อรายช ด a. การเข าส ระบบตามแต ละชนเผ า b. การเล อกประเภท c. การใส ข อม ลไฟล ประกอบด วย ช อ ประเภทส อ ว นท d. การนาเข าเมตาดาตาของบ นท กทะเบ ยน e. การนาเข าคาอธ บายส นขนาดหน งบรรท ดในช อง คาอธ บาย f. การกาหนดให เอกสารเป น สาธารณะ g. การกด เข าส คล งจดหมายเหต h. การสร างเอกสารทะเบ ยน เพ มช นเอกสารส ทะเบ ยนพอร ท ล ผ บร หารเว บไซต ท เป นต วแทนชนเผ าสามารถดาเน นการด วยข นตอนเด ยวก น โดยการเข าส ระบบการจ ดเก บท เป น ความร และการนาเอกสารข นในทะเบ ยนเอกสารชนเผ า และเป ดให เล อกว าเอกสารน นๆ สามารถเป ดส สาธารณะได หร อไม หร อจะม การกาหนดเง อนไข choose sharing protocols (โปรดด ภาพ ๕) ภาพ ๕ มาตรการแบ งป นเอกสารอน ญาตให ชนเผ ากาหนดข อจาก ดทางว ฒนธรรมในการเผยแพร ความร ท พวกเขาเป นเจ าของและนาว สด ข นไว ในเว บไซต พอร ท ล จนถ ง ณ ป จจ บ น ม ว สด ท เป นของชนเผ าท แบ งป นไว ในเว บไซต จานวนน อยกว า ๒% ท จาก ดการเข าถ ง ข นตอนสาหร บแต ละกล มชนเผ า ให ปฏ บ ต ตามข นตอนพ นฐานในส วนท เก ยวข องก บว สด ของมหาว ทยาล ยวอช งต นสเตท ต วแทนของชนเผ าได ร บการค ดเล อกโดยชนเผ าหล งจากท ม การต ดต อเบ องต นโดยศ นย พลาโตเพ ออเมร ก นอ นเด ยนศ กษา และเร มทางานร วมก นท มหาว ทยาล ยวอช งต นสเตท ว ทยาขตพ ลล แมน (เม อ ค.ศ. ๒๐๐๙-๒๐๑๐ เราได ร บเง นสน บสน นใน การเด นทาง) เพ อให มาประช มร วมก นก บหน วยจ ดการเอกสารพ เศษ จดหมายเหต และต นฉบ บลายม อ ของหอสม ดต างๆ ของมหาว ทยาล ย ก อนการพบปะในคร งน น คณะทางานเว บไซต พอร ท ลร วมก นสร างรายการ ทางเข าหล ก (master

18 pass) สาหร บว สด ท เก บไว ในคล งเอกสารของมหาว ทยาล ยในแต ละว ทยาเขต ๓๖ ในแต ละหอสม ด ชนเผ าสามารถเข าชม เอกสารได ท งจากสาเนาเอกสารจากทางเข าหล ก หร อการเข าชมต นฉบ บได ท คล งเก บเอกสารของแต ละว ทยาเขต ในข นตอน ด งกล าว เราได ทางานใกล ช ดก บชนเผ าในการระบ แหล งเอกสารอ นๆ ท สามารถนาเข าส โครงการ แต ละกล มชนเผ าต ดส นใจ ว าเอกสารใดท ต องการแปลงสภาพเป นด จ ท ลในล กษณะต างๆ บางกล มพยายามนาเน อหาเข าส ท ประช มผ อาว โสของชนเผ า ท กว นอ งคารเพ อการต ดส นใจ บางชนเผ านาเอกสารไปปร กษาก บ คณะกรรมการว ฒนธรรม ข นตอนของการต ดส นใจ แตกต างก นในแต ละกล ม หล งจากท เอกสารของมหาว ทยาล ยได ร บการค ดเล อกเพ อการแปลงเป นร ปแบบด จ ท ล เจ าหน าท ท ด แลเว บไซต พอร ท ลของมหาว ทยาล ยเข าส ระบบ นาเอกสารข นในเว บไซต และเพ มเอกสารด งกล าวเข าส ระบบทะเบ ยนและ เพ มเมตาดาตา เม อว สด นาเข าส เว บไซต ผ ท ด แลเว บไซต ท เป นต วแทนของชนเผ าเข าส ระบบโดยผ านทาง เน อหาท จ ดการ โดยชนเผ า และเพ มเน อหา โดยไม สามารถด ดแปลงแก ไขเอกสารและเมตาดาตาของสถาบ น ในทางตรงข าม ผ ด แลเว บไซต ต วแทนชนเผ าสามารถเข าส ระบบการบร หารเอกสารตามระบบทะเบ ยนของชนเผ าและความร ชนเผ า และเพ มเมตาดาตา เร องราว และความเห นในร ปแบบว ด โอ ๓๗ ระบบด งกล าวน เอ อให บ รณภาพของว สด ท เป นของสถาบ นย งคงอย ใน ขณะเด ยวก น ย งสามารถเพ มขยายข อม ลจากเมตาดาตา เร องราว และเน อหาใหม ของชนเผ า ท งในล กษณะท เป นช นเอกสาร ช ดเอกสาร หร อความเห นในร ปแบบว ด โอ ๓๘ การออกแบบพอร ท ลเน นประว ต ของเอกสารแต ละช นอย างเป นลาด บ โดยเช อมโยงก บเร องราวของการจ ดหาเอกสาร และการตามเก บเอกสารท หลงเหล อและท ปร บเปล ยน อ กท งการขยายขอบเขตของเอกสารประว ต ศาสตร และกล มความ ค ดเห นของผ เช ยวชาญท แบ งป นไว ในเว บไซต ต วอย างเช น ช ดภาพสไลด ชาล คราฟต -พ กเคอร ง (Chalcraft-Pickering lantern slide collection) ท ได ร บการแปลงสภาพให เป นด จ ท ลเป นเป นส วนหน งของการทางานในระยะแรกของโครงการท บรรจ ภาพจากโรงเร ยนเชมาวาอ นเด ยน (Chemawa Indian School) ในโซเลม (Solem) ร ฐโอเรกกอน (Oregon) กล มภาพ ด งกล าวแสดงให เห นความเก ยวข องก บกล มอเมร ก นอ นเด ยนบนท ราบส ง และสะท อนเร องราวและการเผช ญหน าก บอาณา น คมอเมร ก นทางตะว นตกเฉ ยงเหน อ ภาพๆ หน งของการอบขนมกระต นให เก ดการให ความเห นโดยสมาช กของชนเผ ายา กามาและล งค อ กสองเร องจากสมาช กของชนเผ าย มาท ลลา การเข าถ งภาพถ าย ผ ใช สามารถอ านเก ยวก บโรงเร ยนประจา และประว ต ของโรงเยน เห นท งท ต งของโรงเร ยนและได ย นเส ยงของผ อาว โสกล าวถ งการให บร การอาหารในโรงเร ยน และได อ านเอกสารทะเบ ยน ด งน น ภาพหน งภาพในร ปแบบด จ ท ลท ส งกล บไปช มชน เป ดให เห นช ดว สด ทางว ฒนธรรมหลายประเภท ท งไฟล เส ยงด จ ท ล ไฟล บทความ และเมตาดาตาของชนเผ า ในทานองเด ยวก น ภาพของกล มชนยากามาท เป นส วนหน งของ ช ดเอกสารแม ควอร เตอร ท จ ดเก บไว ท มหาว ทยาล ย แดนซ เฮ าส ออฟ ยากามาส (Dancehouse of the Yagama) ปรากฏ เร องเล าจากผ ด แลเว บเซต ท เป นต วแทนของชนเผ า และความร ชนเผ าอ กหลายย อหน า ว สด ด งกล าวอย ในเอกสารประเภทว ถ ช ว ต ย งม เอกสารเพ มในเว บไซต แนวโน มท เว บไซต เต บโตย งเท าทว เว บไซต พอร ท ลไม ใช เพ ยงสถานท เพ อจ ดเก บว สด ท ม อย ในครองครอง แต เป ดกว างส ว สด ใหม ๆ ในแนวทางน เว บเซต พอร ท ลเป นเคร องม อท กระต นให เก ดส งใหม ความร ใหม ว สด ใหม และช ดการโต ตอบระหว างสาธารณชนประเภทต างๆ สมาช กของชนเผ า น กว ชาการ น กเร ยน และผ ใช อ นเตอร เนตท วไปเห นช ดเอกสารเด ยวก น แต ปฏ ส มพ นธ ก บว สด เหล าน น และการน ยามส งเหล าน นอย บนช ดความร ท แตกต าง ชนเผ า น กว ชาการ และเจ าหน าท ท เก ยวข องสามารถนา เน อหาข นไว ในเว บไซต และเพ มเมตาดาตา เน อหาท เป นแผนท และเร องเล า ผ เย ยมชมเว บไซต สามารถเพ มความเห นและคา ๓๖ ข นตอนน ม ฐานพ ฒนามาจากต วช วยค นหาในระด บคอลเลคช นท สร างข นโดยหน วยเอกสารพ เศษ จดหมายเหต และต นฉบ บลายม อ (MASC) ศ นย พลาโต (Plateau Center) และพ พ ธภ ณฑ มาน ษยว ทยา เม อ ค.ศ. ๒๐๐๘ โปรดด WSU, Plateau Center for American Indian Studies, Finding American Indian Collections at WSU, accessed 28 January ๓๗ ประเภทความร ท เป นชนเผ าและประเภทย อยสามารถปร บเปล ยนและเพ ม โดยผ บร หารเว บไซต ท เป นต วแทนชนเผ าแบบป จจ บ นท นด วน. ๓๘ ความเห นในร ปแบบว ด โอท เพ มข นในเว บไซต ต อเน องก บเอกสารท ได ร บการแบ งป นไว ในเว บไซต แล ว (ไม ว าจะเป นเอกสารของชนเผ าหร อเอกสารของสถาบ น) จะกลายเป น ส วนเน อหาของฐานข อม ลเช นก น.

19 สาค ญ และสร าง กล มเอกสารของฉ น สาหร บการว จ ยในอนาคต อย างไรก ด ในพ พ ธภ ณฑ และหอจดหมายเหต อ กหลาย แห ง ผ เช ยวชาญเป นผ ให ความร และสร างคาสาค ญเพ อการส บค นหร อความเห นท เสร มข นมากล บถ กมองว าเป นเพ ยงความร ปล กย อย แต ในเว บไซต พอร ท ล เราสร างพ นท เพ อการสนทนาและเป ดให ม มมองของชนพ นเม องและข อม ลเช งว ชาการม ความ เท าเท ยมก น เว บไซต พอร ท ลม ว ตถ ประสงค ในการขยายความร ทางจดหมายเหต โดยอ งก บเร องเล าทางประว ต ศาสตร และ ร วมสม ยท หลากช ด และความร แวดล อมว สด ทางว ฒนธรรม และสร างเวท สาหร บการสร างว สด และความร ใหม จ นตนาการจดหมายเหต มาตรฐานเป นคาท น ยมสาหร บน กจดหมายเหต เพราะเป นฐานสาค ญสาหร บการทางาน แต ในฐานะของน ก มาน ษยว ทยาท มองระบบต างๆ ม ล กษณะท เช อมต อก บว ฒนธรรมและการเม อง ผ เข ยนจ งร ส กยากย งน กในการร บเอา มาตรฐานและระบบเข ามาใช โดยไม สนใจก บความเปล ยนแปลงทางประว ต ศาสตร และการเม อง โดยเฉพาะอย างย ง เม อเร ม เห นน กจ ดหมายเหต ปร บเปล ยนว ธ การทางาน และปร บมาตรฐานเพ อแสดงให เห นสถานการณ และบร บทท เปล ยนแปลง ๓๙ หากผ เข ยนจะจ นตนาการถ งการเปล ยนม มมองจาก ความเป นส วนต ว (privacy) การเข าถ งแบบเป ด (open access) และ ส งท เร ยกว า สาธารณะประโยชน ควรเป นไปในล กษณะใดในยามท การเม องเก ยวก บชนพ นเม องเร มเปล ยนท ศทาง? น กว ชาการทางกฎหมายและน กเทคน คพ จารณถ งท ศนคต สาธารณะท เปล ยนแปลงในการแบ งป นไฟล และการเผยแพร เอกสารด จ ท ล โดยเป นแรงเหว ยงระหว างการเข าถ งมากข น การร กษาสมด ล หร อการควบค มย งข น ๔๐ น กจดหมายเหต สามารถดาเน นความส มพ นธ ท แสดงความใส ใจและเร องราวของคนพ นเม องและคล งเอกสารของพวกเขา การเร ยกร องโดย ชนพ นเม องม กกล าวถ งสถานท จ ดเก บจดหมายเหต (สถาบ นอ นๆ ท ทาหน าท ทานองเด ยวก น) ให ขยายการอภ ปรายเก ยวก บ ขอบเขตสาธารณะ (public domain) พร อมๆ ก บกระแสของการเร ยกร องกาหนดชะตาช ว ตของตนเองและอธ ปไตยของ ช มชนท อย ชายขอบ ๔๑ น กจดหมายเหต ควรอย ในแนวหน าในการเปล ยนข วในการทางาน ไม ใช การพ จารณาจากม มมองเช ง จรรยาบรรณ แต ต องค ดถ งความอย ต ธรรมทางประว ต ศาสตร และช มชนอ กน บไม ถ วนท ย งคงอย ในกระบวนการก ดก นทาง ส งคม หอจดหมายเหต เป นสถานท ท ทรงพล งในการสร างความสมานฉ นท ระหว างคนพ นเม องกล มต างๆ ในชาต ท ก อต วมาจาก ผ อพยพมาต งรกรากอย างสหร ฐอเมร กา คานาดา และออสเตร เล ย หอจดมายเหต แห งชาต เป นก ญแจสาค ญในการอ างส ทธ เหน อท ด น การส บสายตระก ลในครอบคร ว และประว ต ศาสตร ช มชน อย างไรก ด หอจดหมายเหต อาจจ ดชนวนความร ส ก คล มเคร อให ก บกล มชนต างๆ น นค อ การเต อนให ผ คนระบบท กดข ท ทาให บ านแตกสาแหรกขาด และในขณะเด ยวก น กล บ เอ อให ชนพ นเม องหาคาตอบทางประว ต ศาสตร และเร ยกร องการชดเชยจากร ฐ หอจดหมายเหต เป นส วนหน งของการสร าง ชาต เสมอมา และด วยการปฏ บ ต เช นน น หอจดหมายเหต ได มองข ามความจาเป นในการกล าวถ งกล มคนท ม กไม ได ร บการ ๓๙ ต วอย างเช น ความสนใจเก ยวก บภาพแทนของชนกล มน อยหร อกล มชนท ไม ได ร บการกล าวถ ง หร อความสนใจเก ยวก บข อก งขาทางจร ยธรรมเก ยวก บการฆ ามน ษย และ เผ าพ นธ ท ย งคงปรากฏในเอกสารบางช น ความเปล ยนแปลงในกลย ทธ การจ ดการเม อม การจ ดเก บในระบบอ เล คทรอน กส การค ดกรอง (precustodial intervention) (โปรด ด Adrian Cunningham, Waiting for the Ghost Train: Strategies for Managing Electronic Personal Records before It Is Too Late, Archival Issues: Journal of the Midwest Archives Conference 24, no. 1 (1999): 55 64, accessed 30 September 2010 นอกจากน ย งม ความต องการจ ดเก บเอกสารส วนบ คคลในส อส งคมออนไลน และเทคโนโลย เว บ ๒.๐ นอกจากน เม อพ จารณาข อพ งพ จารณาในส วนท เก ยวข องก บชนพ นถ น หอจดหมายเหต บางแห งในออสเตรเล ยจาก ดการเข าชมบ นท กภาคสนามและภาพ หากม เน อหาท อ อนไหวในทางว ฒนธรรม โดยอาศ ยการปร กษาก บ ต วแทนของช มชน. ๔๐ Jane Anderson and Grace Koch, The Politics of Context: Issues for Law, Researchers and the Creation of Databases, in Researchers, Communities, Institutions, Sound Recordings; James Boyle, The Second Enclosure Movement and the Construction of the Public Domain, Law and Contemporary Problems 66, nos. 1 2 (2003): 33 74; Coombe, Fear, Hope and Longing for the Future of Authorship; Lawrence Lessig, Free Culture: How Big Media Uses Technology and the Law to Lock Down Culture and Control Creativity (New York: Penguin Press, 2004). ๔๑ โปรดด Martin Nakata and Marcia Langton, Introduction, in Australian Indigenous Knowledge and Libraries, ed. Martin Nakata and Marcia Langton (Sydney: University of Technology Sydney Press, 2005), 3 7.

20 กล าวถ ง ในความเป นจร งแล ว บ นท กประว ต ศาสตร ไม เคยม ความโปร งใสอย างท ใครบางคนประสงค ให เป นเช นน น อย างไรก ด น ไม ใช เหต ผลท ควรหย ดย งน กจดหมายเหต (และผ ปฏ บ ต ในสถาบ นท พ ฒนาคล งเอกสาร) ในการทางานด วยระบบการ จ ดการข อม ลในแบบป จจ บ น และโครงสร างการจ ดการคล งเอกสารอย างท เป นอย รวมท งการใช ระบบมาตรฐานท ไม ย ดหย น (ไม เป นกลาง) และความค ดเก ยวก บเสร น ยมในการร กษาความเป นส วนต ว การเข าถ ง และความเป นสาธารณะท ย งคงก ดก น บางเร องออกไป ต งแต กลางคร สต ทศวรรษ ๑๙๙๐ พ พ ธภ ณฑ หอจดหมายเหต หอสม ด และมหาว ทยาล ยท ได ร บการยก ท ด นให เป นสาธารณะประโยชน (เช น มหาว ทยาล ยวอช งต นสเตท) ในสหร ฐอเมร กาและท วโลก ต างร บร ถ งพล งของการ ออกไปทางานร วมและหมายรวมเอาช มชนคนท องถ นไว ในกระบวนการจ ดการต างๆ หอจดหมายเหต และพ พ ธภ ณฑ หลาย แห งลงนามบ นท กความเข าใจก บช มชนพ นเม องในการเข าถ งและการสน บสน นการค นค นว สด เทคโนโลย ด จ ท ลสามารถ สน บสน นแนวทางใหม ๆ ท ก อให เก ดความร วมม อระหว างสถาบ นท ครอบครองคล งว สด และช มชนท องถ น ไดส น (Dyson), เฮนดร กส (Hendricks) และแกรนท (Grant) ได แนะนาไว ว า ความสามารถของม ลต ม เด ย ศ กยภาพในการจ ดเก บ และ เคร องม อส อสารโดยเทคโนโลย สารสนเทศ เป ดโอกาสใหม ๆ ในการสงวนร กษาและการฟ นฟ ว ฒนธรรมและภาษาของคน พ นเม อง และการส งค นว สด จากสถาบ นว ฒนธรรมในระด บชาต กล บไปย งช มชน ๔๒ การใช เทคโนโลย ด จ ท ลเพ อรวมช นของ ความร ท รายล อมช ดเอกสารของหอจดหมายเหต และว ตถ ของพ พ ธภ ณฑ เป นฐานของการกร ยทางส การส งค อนว ตถ ภาพ และเอกสารในร ปแบบด จ ท ล อย างไรก ด เทคโนโลย เป นเพ ยงส วนหน งของกระบวนการ ขณะท เทคโนโลย ใหม เอ อในการผล ต ซ าและการเผยแพร แต เทคโนโลย ก บไม สามารถสร างความม นใจถ งกระบวนการทางานท ให ความเคารพและเป นการทางาน เอ อประโยชน ระหว างก น ฉะน น จ งต องอาศ ยการพบปะและพ ดค ยอย างสม าเสมอและม งม นในการทางานจดหมายเหต ท อาศ ยความร วมม ออย างแท จร ง น กว ชาการท ทางานข ามสาขาว ชาบ นท กถ งความสาค ญของการจ ดการของชนพ นเม องก บคล งว ตถ ในพ พ ธภ ณฑ และคล ง เอกสารในหอจดหมายเหต ๔๓ อน ง ไม ม กระบวนการเร ยกใดเร ยกร องหน ง หร อคาตอบเบ ดเสร จในการตอบคาถามด านงาน จดหมายเหต ให ก บชนพ นเม องท ต งข อก งขาก บสถาบ นท ครอบครองมรดกว ฒนธรรม ในทางตรงข าม เราต องเข าใจถ งท ศนะ หลากหลายของความต องการ เร องราว การเม องว ฒนธรรม และวาระท องถ นและข ามพรมแดนร ฐชาต จ นตนาการ จดหมายเหต เช นน โน มนามาส กระบวนการทางานท ย ดหย น การจ ดทาโครงการให เหมาะสมก บแต ละช มชน การขยายเมตา ดาตา ฐานข อม ลหลายประเภท เส ยงหร อความเห นท หลากหลายของผ เช ยวชาญ และความย นด ในการเป ดประต ร บช ด ความต องการท แตกต างของช มชนผ ม ส วนได ส วนเส ยไว เป นส วนหน งของโครงสร างเอกสารจดหมายเหต และการสงวนร กษา เข าไว เป นส วนหน งของโครงสร างด งกล าว ๔๔ ความต องการด งกล าวไม น บเป นการค กคามสนามของการทางานเฉพาะทาง หร อการโจมต กระบวนการทางานด วยระบบมาตรฐาน หากแต หมายถ งการท น กจดหมายเหต ต องใช การฝ กฝน การเข าถ ง ม มมองในระด บล ก และจ นตนาการ ในการปร บม มองและความร ด านงานจดหมายเหต ให เหมาะสมในแต ละโครงการ น กจดหมายเหต น กเทคน ค น กว ชาการ และชนพ นเม องผ ท ม ส วนได ส วนเส ย ได เร มเข ามาประสานงานความร วมม อใน ล กษณะต างๆ ท งในระด บท องถ น ภ ม ภาค ชาต นานาชาต เพ อตอบโจทย การทางานจดหมายเหต ท แก ไขความอย ต ธรรมใน ประว ต ศาสตร และการก ดก นทางส งคมท ย งดาเน นอย ท กเม อเช อว น ๔๕ ทางออกและจานวนโครงการของการทางานไม ได เป น ส งท ย นย นถ งกระบวนการทางานในกรอบค ดใหม มากกว าความย นด ของน กจดหมายเหต ท ใช ความค ดสร างสรรค และ ๔๒ Laurel Evelyn Dyson, Max Hendriks, and Stephen Grant, Information Technology and Indigenous People (New Jersey: IGI Global Press, 2007), xvi. ๔๓ Joy Hendry, Reclaiming Culture: Indigenous People and Self-Representation (New York: Palgrave Macmillan, 2005); Christina Kreps, Liberating Culture: Cross-Cultural Perspectives on Museums, Curation, and Heritage Preservation (London: Routledge, 2003). ๔๔ โปรดด Thomas Nesmith, Reopening Archives: Bringing New Contextualities into Archival Theory and Practice, Archivaria 60 (2005); and Katie Shilton and Ramesh Srinivasan, Preserving Empowered Representations: Using Archival Principles to Maintain Context for Cultural Heritage Materials, Archivaria 63 (2007). ๔๕ โปรดด Randall Jimerson, Archives Power: Memory, Accountability and Social Justice (Chicago: Society of American Archivists), 2009.