รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report)

Transcription

1 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) บทว เคราะห ผลกระทบของประชมคมเศรษฐก จอาเซ ยนต อผ ประกอบการ SMEs ในสาขาท ม ความสาค ญต อระบบเศรษฐก จ โครงการศ กษาผลกระทบของประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนต อ ผ ประกอบการ SMEs ในสาขาท ม ความสาค ญต อระบบเศรษฐก จไทย (High Impact Sectors) เสนอ สาน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (สสว.) จ ดทาโดย ความร วมม อระหว าง สถาบ นว จ ยและให คาปร กษาแห งมหาว ทยาล ยธรรมศาสตร (TURAC, Thammasat University) สถาบ นว จ ยและพ ฒนาเศรษฐก จการพาณ ชย (IBERD) และ สถาบ นระหว างประเทศเพ อการค าและการพ ฒนา (ITD)

2 สารบ ญ บทท 1 บทน า หล กการและเหต ผล ว ตถ ประสงค กล มเป าหมายท ได ร บประโยชน จากโครงการ พ นท ด าเน นการ 1-4 บทท 2 การค ดเล อกและจ ดลาด บ 6 กล มอ ตสาหกรรมน าร อง 2-1 บทท 3 การว เคราะห 6 กล มอ ตสาหกรรมน าร อง การว เคราะห รายกล มอ ตสาหกรรม กล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล กล มอ ตสาหกรรมอาหาร กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง กล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก กล มอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม กล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ 3.2 ความหมายของ Necessity-Driven และ Oppportunity-Driven Necessity-Driven Oppportunity-Driven บทท 4 การเป นห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศต างๆ และข อเสนอแนะต อร ฐบาล การเป นห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศต าง ๆ ข อเสนอแนะต องร ฐบาล Best Practice กรณ ศ กษาหน วยงานสน นสน นผ ประกอบการ SMEs 4-9 ในประเทศเกาหล บร ษ ทว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม ศ นย อาเซ ยน-เกาหล ใต ข อเสนอแนะต อร ฐบาล 4-15 บทท 5 การจ ดส มมนาเพ อการเผยแพร ผลการดาเน นงาน 5-1 บทท 6 แผนการปฏ บ ต งานและแผนระยะเวลาการทางานของโครงการ 6-1 ก

3 สารบ ญร ปภาพ ร ปท รายละเอ ยด หน า 1 บทสร ปภาพรวมโครงการศ กษาผลกระทบของประชาคมเศรษฐก จ อาเซ ยนต อผ ประกอบการ SMEs ในสาขาท ม ความส าค ญต อระบบ 2-7 เศรษฐก จ 2 โครงสร างการผล ตเคร องจ กรอ ตสาหกรรม โครงสร างการผล ตเคร องม อกล โครงสร างการผล ตเคร องจ กรกลการเกษตร เคร อข ายของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลของไทย ความเช อมโยงของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลก บอ ตสาหกรรมอ น ๆ ความเช อมโยงก บประเทศท น าเข าและส งออก ความต องการใช เหล กของไทยรายอ ตสาหกรรม ห นส วนทางกลย ทธ ท ส งเสร มด านการว จ ยการพ ฒนาความร และความ ช านาญ ห นส วนทางกลย ทธ ท ส งเสร มด านเง นท น ห นส วนทางกลย ทธ ก บต างประเทศของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล กราฟม ลค าการส งออกในอาเซ ยน กราฟม ลค าการส งออกในอาเซ ยนต อผล ตภ ณฑ มวลรวมภายในประเทศ กราฟม ลค าด ลการค าในอาเซ ยน กราฟค าความได เปร ยบเช งเปร ยบเท ยบ (RCA) ห วงโซ ค ณค าการผล ตอ ตสาหกรรมอาหารของว สาหก จ SMEs ภาพข าวประโยชน จาก AEC ต อท งอาเซ ยน ภาพข าวประโยชน จาก AEC ภาพข าวประโยชน จาก AEC ภาพข าวเร องป ญหาการขาดแคลนแรงงาน ภาพข าวเร องการลงท นของน กลงท น ภาพข าวเร องการตลาดของต างประเทศ ข

4 ร ปท รายละเอ ยด หน า 23 กรอบแนวค ดการว เคราะห SWOT Analysis แผนท ห นส วนกลย ทธ ท จ าเป นส าหร บการด าเน นว ส ยท ศน คร วไทย ส คร วอาหารปลอดภ ยของโลก ห นส วนทางกลย ทธ ก บต างประเทศของอ ตสาหกรรมอาหาร ป จจ ยแห งความส าเร จของอ ตสาหกรรมอาหารส าหร บ SMEs ห วงโซ อ ปทานยางพาราไทย ห นส วนทางกลย ทธ ก บต างประเทศของกล มอ ตสาหกรรมยางพารา ป จจ ยแห งความส าเร จของอ ตสาหกรรมยางพาราส าหร บ SMEs ห นส วนทางกลย ทธ ด านการผล ตในอาเซ ยนของอ ตสาหกรรมส งทอและ เคร องน งห ม ห นส วนทางกลย ทธ ด านการค าในอาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6: อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม ห นส วนทางกลย ทธ ก บต างประเทศของกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บ ความส าค ญของแต ละอ ตสาหกรรมตาม Opportunity-Driven และ Necessity-Driven ดร.ว ระศ กด โควส ร ตน ผ อ านวยการสถาบ นระหว างประเทศเพ อการค า และการพ ฒนาให เก ยรต มาเป นว ทยากรร บเช ญในงานส มมนา ฯ ผ เข าร วมในงานส มมนา ฯ ท มท ปร กษาท าการน าเสนอผลการด าเน นงานของโครงการ ฯ ท มท ปร กษาท าการน าเสนอผลการด าเน นงานของโครงการ ฯ 5-4 ค

5 สารบ ญตาราง ตารางท รายละเอ ยด หน า สร ปด ชน ม ลค าการส งออก ม ลค าการน าเข า จ านวนแรงงาน และจ านวน SMEs ของท ง 6 กล มอ ตสาหกรรม สร ปด ชน ม ลค าการส งออก ล าด บท และคะแนนท ใช ในการค านวณ (ค าเฉล ยต งแต ป ) สร ปด ชน จ านวนผ ประกอบการ SMEs ล าด บท และคะแนนท ใช ในการ ค านวณ (ค าเฉล ยต งแต ป ) สร ปด ชน ความได เปร ยบเช งเปร ยบเท ยบ ล าด บท และคะแนนท ใช ในการ ค านวณ (ค าเฉล ยต งแต ป ) สร ปด ชน ม ลค าด ลการค า ล าด บท และคะแนนท ใช ในการค านวณ (ค าเฉล ยต งแต ป ) ค าน าหน ก (Weight) ในแต ละกล มอ ตสาหกรรมน าร องด วยด ชน ท ง 4 ด ชน ผลสร ปคะแนนและการจ ดล าด บ 6 กล มอ ตสาหกรรมน าร องจากการให ค าน าหน ก (Weight) 8 การค าเคร องจ กรกล 3 ประเภทของไทย การน าเข าเคร องจ กรอ ตสาหกรรมจากแหล งผล ตส าค ญ10 ล าด บแรก การส งออกเคร องจ กรอ ตสาหกรรมไปประเทศส าค ญ 10 ล าด บแรก การน าเข าเคร องม อกลจากแหล งผล ตส าค ญ 10 ล าด บแรก การส งออกเคร องม อกลไปประเทศส าค ญ 10 ล าด บแรก การน าเข าเคร องจ กรกลการเกษตรจากแหล งผล ตส าค ญ 10 ล าด บแรก การส งออกเคร องจ กรกลการเกษตรไปประเทศส าค ญ 10 ล าด บแรก ประเทศท ม การส งออกเหล ก 10 ล าด บแรกในภ ม ภาคเอเช ย ประเทศท ม การน าเข าเหล ก 10 ล าด บแรกในภ ม ภาคเอเช ย ค าแรงข นต ารายเด อนในกล มประเทศอาเซ ยน ผลกระทบของ AEC ต อ SMEs ไทยในแต ละรายอ ตสาหกรรม ง

6 ตารางท รายละเอ ยด หน า 19 ต วอย างห นส วนทางกลย ทธ ของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล เหต ผลในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศค ค าของ อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล รายละเอ ยดกล มอ ตสาหกรรมอาหารผล ตโดยว สาหก จขนาดกลางและ ขนาดย อม ข อม ลพ นฐานเศรษฐก จการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ค าเฉล ยป ของอ ตสาหกรรมอาหาร ส ดส วนของจ านวนว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) (ค าเฉล ยป ) ส ดส วนจ านวนแรงงานในภาค SMEs (ค าเฉล ยป ) การว เคราะห สภาวะป จจ ยการผล ตของอ ตสาหกรรมอาหาร การว เคราะห สภาวะอ ปสงค ของอ ตสาหกรรมอาหาร การว เคราะห อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน นของอ ตสาหกรรม อาหาร การว เคราะห กลย ทธ โครงสร างและการแข งข นของอ ตสาหกรรมอาหาร การว เคราะห นโยบายจากภาคร ฐของอ ตสาหกรรมอาหาร สร ปผลการว เคราะห ศ กยภาพของอ ตสาหกรรมอาหารของประเทศไทย ใน AEC ส นค าไทยในอ ตสาหกรรมอาหารท ได เปร ยบจากการรวมกล มประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน ส นค าในอ ตสาหกรรมอาหารท ต องเพ มประส ทธ ภาพ ผลกระทบของ AEC ต อการด าเน นก จการ ส ดส วนว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมต อจ านวนสถานประกอบการ ท งหมด ส ดส วนจ านวนคนท างานใน MSME ผลกระทบของประชาคมเศรศฐก จอาเซ ยน (AEC) ต ออ ตสาหกรรม อาหารของประเทศไทย จ

7 ตารางท รายละเอ ยด หน า 38 หล กเกณฑ ในการก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ของอ ตสาหกรรมอาหาร การว เคราะห ผลกระทบจากการรวมกล มประชาคม AEC และการ ก าหนดห นส วนกลย ทธ เพ อการเพ มโอกาสทางบวกและร บม อก บ ผลกระทบทางลบด วยกรอบค ดของห วงโซ ค ณค าของอ ตสาหกรรม อาหาร เหต ผลในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศห นส วนทางกลก ย ทธ ของอ ตสาหกรรมอาหาร ย ทธศาสตร และการก าหนดกลย ทธ ท จ าเป นและห นส วนกลย ทธ ของ อ ตสาหกรรมอาหาร การผล ตยางพาราในประเทศไทย การผล ตยางธรรมชาต ของประเทศผ ผล ตส าค ญในโลก การส งออกยางธรรมชาต ส ทธ ของประเทศผ ผล ตส าค ญในโลก การค ายางพาราแปรร ปข นต น การส งออกยางแปรร ปข นต น ม ลค าการน าเข ายางแปรร ปข นต น การส งออกยางแปรร ปข นต นจ าแนกตามประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ส าค ญ ปร มาณการผล ตผล ตภ ณฑ ยางในประเทศไทย ปร มาณการจ าหน ายผล ตภ ณฑ ยางในประเทศไทย ม ลค าการส งออกผล ตภ ณฑ ยาง ม ลค าการน าเข าผล ตภ ณฑ ยาง ตลาดส งออกผล ตภ ณฑ ยาง 10 ประเทศแรกของประเทศไทย ศ กยภาพของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางไทยในป จจ บ นและเป าหมายใน อนาคต สร ปประเด นป ญหาส าค ญในการพ ฒนาอ ตสาหกรรมน าร อง ด ชน ความได เปร ยบโดยเปร ยบเท ยบส นค าส งออกของอ ตสาหกรรม ผล ตภ ณฑ ยางของประเทศไทย ฉ

8 ตารางท รายละเอ ยด หน า 57 ผลกระทบของ AEC ต อ SMEs ไทยในอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางและ ห นส วนทางกลย ทธ แยกตามห วงโซ ม ลค า การว เคราะห SWOT Analysis ของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง หล กเกณฑ ในการก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ความส าค ญบทบาท และ หน าท ของแต ละห นส วนของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง พ นธก จ ย ทธศาสตร และการก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ของ อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง เหต ผลในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศค ค าของ อ ตสาหกรรมยางพารา สร ปค าด ชน หล กม ลค าเฉล ยป พ.ศ ของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก สร ปผลกระทบของ AEC ตามห วงโซ ค ณค า: อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ห นส วนทางกลย ทธ ของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก เหต ผลในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศห นส วนทางกลก ย ทธ ของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ม ลค าการส งออกส งทอและเคร องน งห มไทย ด ลการค าส งทอและเคร องน งห มของไทย ตลาดส งออกส งทอและเคร องน งห มไทยจ าแนกตามตลาดต างประเทศท ส าค ญ ตลาดน าเข าส งทอและเคร องน งห มของไทย โดยจ าแนกตามตลาด ต างประเทศท ส าค ญ ม ลค าน าเข าเส นใยและเส นด ายของไทยจากประเทศในกรอบ อาเซ ยน + 3 และ อาเซ ยน + 6 ม ลค าส งออกผ าผ นของไทยไปประเทศในกรอบอาเซ ยน + 3 และ อาเซ ยน + 6 ม ลค าส งออกเส อผ าส าเร จร ปและเคร องน งห มของไทยไปประเทศกรอบ อาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน ช

9 ตารางท รายละเอ ยด หน า 73 สร ปผลกระทบของ AEC ตามห วงโซ ค ณค าของอ ตสาหกรรมส งทอและ เคร องน งห มไทย เหต ผลในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ด านการผล ตและด านการค า ก บประเทศค ค าตามกรอบอาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 ของ อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทย 75 ห นส วนทางกลย ทธ ทางด านการผล ตในอาเซ ยนของอ ตสาหกรรมส งทอ และเคร องน งห ม อ ญมณ ท ได ร บความน ยม โครงสร างต นท นการเจ ยระไนเพชร โครงสร างต นท นการเจ ยระไนพลอย โครงสร างต นท นการผล ตเคร องประด บม ค าส าเร จร ป ค าแรงข นต ารายว นและรายเด อนในกล มประเทศอาเซ ยน ผลกระทบของประชาคมเศรศฐก จอาเซ ยน (AEC) ต ออ ตสาหกรรมอ ญ มณ และเคร องประด บของประเทศไทย ต วอย างห นส วนทางกลย ทธ ของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ เหต ผลในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศห นส วนทางกลก ย ทธ ของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ความเช อมโยงระหว างห นส วนทางกลย ทธ และกรอบย ทธศาสตร ใน อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บของไทย แสดงความส าค ญของแต ละอ ตสาหกรรมตาม Opportunity-Driven และ Necessity-Driven ประเทศและด านต าง ๆ ท ไทยควรร วมเป นห นส วนทางกลย ทธ จ านวนผ ประกอบการ SMEs ของประเทศเกาหล ใต ก าหนดการการจ ดการประช มประช มส มมนาเพ อน าเสนอผลการ ด าเน นงานของโครงการ แผนการปฏ บ ต งานและแผนระยะเวลาการท างานของโครงการ 6-2 ซ

10 สารบ ญแผนภาพ แผนภาพท รายละเอ ยด หน า 1 พ นท ปล กยางพาราและส ดส วนผลผล ตรายเด อน จ านวนและส ดส วนผ ประกอบการว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมใน ผล ตภ ณฑ ยางแปรร ปข นต นและผล ตภ ณฑ ยาง ส ดส วนว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) และว สาหก จขนาด ใหญ (LEs) ในอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง ส ดส วนแรงงานในห วงโซ ม ลค ายางพารา จ านวนแรงงานในอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง สถ ต การน าเข า รห ส 39 จากรายประเทศ ประจ าป สถ ต การส งออก รห ส 39 จากรายประเทศ ประจ าป ม ลค าการส งออกพลาสต กส ตลาดโลกป ม ลค าการส งออกพลาสต กส ตลาดอาเซ ยนป โครงสร างอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ห วงโซ แห งค ณค าของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญ (Strategic Partners) ในประเทศไทย ต วอย างห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญ (Strategic ต างประเทศ Partners) ใน ห นส วนทางกลย ทธ ก บต างประเทศของกล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต ก ห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศอาเซ ยน อาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 ของกล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ผล ตภ ณฑ มวลรวมส งทอและเคร องน งห มไทย การจ างงานในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม โครงสร างอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทย จ านวนโรงงานในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม แสดงระด บความสามารถเช งแข งข นทางการค าระหว างประเทศ ฌ

11 แผนภาพท รายละเอ ยด หน า 21 ศ กยภาพการแข งข นการส งออกของประเทศในอาเซ ยน: ใยฝ าย ศ กยภาพการแข งข นการส งออกของประเทศในอาเซ ยน: ใยประด ษฐ ศ กยภาพการแข งข นการส งออกของประเทศในอาเซ ยน: เส นด ายฝ าย ศ กยภาพการแข งข นการส งออกของประเทศในอาเซ ยน: เส นด าย ประด ษฐ ศ กยภาพการแข งข นการส งออกของประเทศในอาเซ ยน: ผ าผ น ศ กยภาพการแข งข นการส งออกของประเทศในอาเซ ยน: เส อผ าส าเร จร ป ห วงโซ ค ณค าอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม กราฟม ลค าการส งออกของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บใน ตลาดโลกต งแต ป กราฟม ลค าการส งออกของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บใน ตลาดอาเซ ยนต งแต ป โครงสร างอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บของประเทศไทย ห วงโซ ค ณค าอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บไทย ประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ท ส าค ญในแต ละช วงของห วงโซ ค ณค า ห นส วนทางกล ย ทธ ท ส าค ญส าหร บอ ตสาหก รรมอ ญมณ แล ะ เคร องประด บในประเทศไทย ญ

12 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) 1.1 หล กการและเหต ผล บทท 1 บทน า ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) เป นกล มว สาหก จส วนใหญ ของไทยท ม ความส าค ญต อกระบวนการพ ฒนาเศรษฐก จและส งคมของประเทศโดยม จ านวนถ งมากกว าร อย ละ 99 ของธ รก จท งหมด SMEs เป นกล มว สาหก จท ม การเต บโตอย างต อเน องและม บทบาทส าค ญ ในการกระต นการลงท นในประเทศ รวมท งย งเป นฐานรากการพ ฒนาท ย งย นและเป นกลไกหล กใน การฟ นฟ เสร มสร างความก าวหน าทางเศรษฐก จและแก ไขป ญหาความยากจน นอกจากน ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมเป นกล มธ รก จท ม การจ างงานส วนใหญ ของประเทศ โดยม ส ดส วนการจ างงานอย ท ร อยละ 76 และเป นแหล งฝ กอาช พแรงงานประเภทต าง ๆ ซ งเป นการ สร างม ลค าเพ มจากการใช ทร พยากรและย งม บทบาทในการสร างม ลค าผล ตภ ณฑ มวลรวม ภายในประเทศ โดยม ส ดส วนประมาณร อยละ 39 ของม ลค าผล ตภ ณฑ มวลรวมภายในประเทศ ท งหมด และม ม ลค าการส งออกโดยตรงค ดเป นส ดส วนกว าร อยละ 29 ของม ลค าการส งออกรวม การเป ดเสร การค าระหว างไทยก บประเทศภาค ภายใต ข อตกลงเขตการค าเสร ได ม ส วน ช วยให ส นค าไทยสามารถเข าส ตลาดของประเทศค เจรจาได มากข น โดยเฉพาะอย างย ง การก อต ง ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน หร อ AEC (ASEAN Economic Community) นอกจากอาเซ ยนจะ เป นตลาดส งออกท ใหญ ท ส ดของไทยแล ว ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนย งม ว ตถ ประสงค ให ใช อาเซ ยนเป นฐานการผล ตร วม สร างข ดความสามารถในการแข งข นของภ ม ภาคอาเซ ยน พ ฒนา เศรษฐก จอาเซ ยนอย างย งย น และบ รณาการภ ม ภาคอาเซ ยนเข าก บเศรษฐก จโลก ซ งจะม การ เคล อนย ายเสร ในภ ม ภาคอาเซ ยน ท งด านการค า ส นค า บร การ การลงท น แรงงานฝ ม อ และการ เคล อนย ายเง นท นท เสร ย งข น ซ งจะเร มม ผลบ งค บใช ต งแต ป 2558 เป นต นไป โดยกล มธ รก จการ ผล ตและการบร การ 12 สาขา ท ได ร บความเห นชอบให ม การผล กด นอย างเร งด วนในการรวมกล ม ได แก การท องเท ยว การบ น ยานยนต ผล ตภ ณฑ ไม ผล ตภ ณฑ ยาง ส งทอ อ เล กทรอน กส ส นค า เกษตร ประมง เทคโนโลย สารสนเทศ ส ขภาพ และโลจ สต กส จ งเป นท คาดว าการก อต งประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน หร อ AEC จะท าให ม ลค าส นค าส งออกของ SMEs ไทยไปย งประเทศอาเซ ยน จะสามารถขยายต วเพ มส งย ง ๆ ข น จากผลการศ กษา ผลกระทบต อประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน หร อ AEC ต อ SMEs และ ภาคคร วเร อนไทย ของนายอ ทธ พ ศาลวาน ช ผ อ านวยการศ นย ศ กษาการค าระหว างประเทศ มหาว ทยาล ยหอการค าไทย ระบ ว า หากม การลดภาษ ของ AEC จะท าให อ ตราการขยายต วของ ธ รก จ SMEs ท ง 12 สาขา ในป พ.ศ เพ มข น 32,381 ล านบาท หร อเพ มข นร อยละ 1.9 จากป พ.ศ.2552 โดยอ ตราการขยายต วของธ รก จ SMEs เพ มข นเฉล ยป ละ 5,397 ล านบาท 1-1

13 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) หร อเพ มข นร อยละ 0.32 ซ งอ ตสาหกรรมท จะขยายต วมากท ส ด ได แก เกษตรและปศ ส ตว เกษตร แปรร ป ประมง ยานยนต และช นส วน และส นค าอ ตสาหกรรมอ น ๆ นอกจากน ธ รก จ SMEs จะม ม ลค าการส งออกป เพ มข น 32,913 ล านบาท ค ดเป นร อยละ 10.7 โดยม ลค าการ ส งออกเฉล ยต อป อย ท 2,993 ล านบาทหร อเพ มข นร อยละ 0.89 ซ งส นค าเกษตรแปรร ป เกษตร และปศ ส ตว และส งทอและเคร องน งห ม จะม ม ลค าการส งออกมากท ส ด ป จจ บ น ท กประเทศต างม การแข งข นด านเศรษฐก จท ร นแรงและเข มข นมากข น เพ อช วง ช งตลาดในการส งออก ด งน น การท ประเทศไทยได จ ดท า FTA ก บหลายประเทศ จ งน บเป น โอกาสและช องทางท ด ท ส นค าไทยจะเข าส ตลาดต างประเทศได ส งข นโดยเฉพาะกล มว สาหก จ ขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ซ งควรได ร บการผล กด น สน บสน นผ ประกอบการ SMEs ให มากย งข นเน องจากสถ ต ป 2551 ม ธ รก จ SMEs ท งส น 2,827,633 ราย เป นขนาดย อม ประมาณ 2,815,560 ราย หร อค ดเป นร อยละถ ง 99.6 ของ SMEs ท งหมด ส วนท เหล ออ ก เพ ยง 12,073 ราย เป นว สาหก จขนาดกลาง หร อประมาณร อยละ 0.4 เท าน น อย างไรก ตาม ธ รก จ SME ย งประสบป ญหามากมาย เช น ป ญหาด านการตลาด การขาดแคลนเง นท น ขาดแคลน แรงงาน ข อก าจ ดด านเทคโนโลย การผล ต ข อจ าก ดด านการจ ดการธ รก จ การเข าถ งบร การการ ส งเสร มของร ฐ ข อจ าก ดในการร บร ข าวสารข อม ลและขาด การประสานนโยบายและการ ด าเน นงานระหว างภาคร ฐและเอกชน การส งเสร มและพ ฒนาการประกอบธ รก จ และการสน บสน น และแก ไขป ญหาต าง ๆ เป นต น การเป ดเสร ทางการค า การลงท น และการบร การก บประเทศสมาช กอาเซ ยนท าให ประเทศไทยต องยกเล กเง อนไขในการปกป องการแข งข นจากต างประเทศด งน นเพ อร กษา ความสามารถในการแข งข นและความเป นธรรมในการด าเน นธ รก จให ก บอ ตสาหกรรม SMEs จ งม ความจ าเป นอย างย งท SMEs จะต องม การเตร ยมความพร อมเพ อรองร บการแข งข นท จะร นแรงข น จากการเป ดตลาดเสร การค า ในขณะเด ยวก นก ต องม ความพร อมในการใช โอกาสท ม อย ให สามารถ ขยายตลาดไปย งประเทศท ไทยม ข อตกลงความร วมม อด วย โดยท ผ านมาได ม การศ กษาเปร ยบเท ยบนโยบายและมาตรการการรองร บประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยนส าหร บผ ประกอบการ SMEs ในภาคอ ตสาหกรรมการบร การไปแล ว แต อ ตสาหกรรม SMEs ในภาคการผล ตและการค าซ งเป นสาขาส าค ญท สร างรายได เข าประเทศ และ เป นต วข บเคล อนระบบเศรษฐก จของประเทศย งไม ม การศ กษาในประเด นด งกล าวในขณะท ประเทศอ น ๆ ในประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนได วางแนวทางและมาตราการในการรองร บการเข า ร วม AEC ให ก บกล มผ ประกอบการอ ตสาหกรรม เช น ประเทศอ นโดน เซ ยได ออกมาตรการขอ ใบอน ญาตน าเข า (Import Licensing) ส าหร บส นค าบางรายการ เช น น าตาลทราย และล าส ดได ก าหนดมาตรการบ งค บให ตรวจสอบการน าเข าส นค า 500 รายการอย างเข มงวดโดยผ านผ ตรวจสอบท ร ฐบาลอ นโดน เซ ยให การร บรอง ประเทศมาเลเซ ยได ออกมาตรการทางการค าท ม ใช ภาษ (NTBs) โดยก าหนดนโยบายรถยนต แห งชาต ของมาเลเซ ยซ งเป นมาตรการปกป อง 1-2

14 อ ตสาหกรรมรถยนต ภายในประเทศ เช น การสน บสน นเง นท นผ านทาง Industrial Adjustment Fund ให ก บบร ษ ทรถยนต แห งชาต การค นภาษ ร อยละ 50 (Tax Rebate) ให ก บผ ผล ตหร อการ ห ามม ให บร ษ ทท ม ใบอน ญาตผล ต (Manufacturing License) ผล ตรถยนต ย ห อใหม รวมท ง การ จ าก ดการน าเข าส นค ารถยนต จากต างประเทศท าให ผ ต องการน าเข ารถยนต ท งส วนบ คคลและน ต บ คคลจะต องขอใบอน ญาตน าเข ารถยนต โดยมาตรการท งหมดน ส งผลกระทบโดยตรงก บไทยใน การขยายตลาดเข าไปในมาเลเซ ยขณะท มาเลเซ ยสามารถส งรถยนต มาไทยได โดยไม ม อ ปสรรค จากมาตรการ NTBs เป นต น เพ อเป นการวางแผนให กล มผ ประกอบการ SMEs ในอ ตสาหกรรมภาคการผล ตและภาค การค าได พ ฒนาต วส นค าให ม นว ตกรรมและตรงก บความต องการของตลาด รวมท งแสวงหาตลาด ท ม ศ กยภาพให แก ผ ประกอบการรายใหม ท ม ความสนใจ ท งท จะขยายก จการหร อเพ งจะเร ม เส นทางการส งออกส นค า ส าน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมหร อ สสว. ในฐานะ หน วยงานภาคร ฐท ปฏ บ ต หน าท ในการก าหนดนโยบาย ย ทธศาสตร การส งเสร ม SMEs และเป น ศ นย กลางประสานระบบการท างานของภาคร ฐและภาคเอกชน เพ อผล กด นให SMEs เต บโตอย าง เข มแข งและย งย น จ งเล งเห นว าการรวมกล มเป นประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) จะช วยขยาย โอกาสทางการค าและการลงท นในธ รก จ SMEs เสร มสร างข ดความสามารถของผ ประกอบการ SMEs ภายในประเทศจากการใช ทร พยากรการผล ตร วมก นและการเป นพ นธม ตรในการด าเน น ธ รก จระหว างประเทศและย งเป นการช วยลดต นท นการท าธ รกรรมในบางกล มส นค าของอาเซ ยน ได ถ งร อยละ 20 (แหล งท มา: กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ ส าน กอาเซ ยน พฤษภาคม 2552) ตลอดจนสร างภาพล กษณ ของไทยในเวท โลกจากการรวมกล มทางเศรษฐก จท เข มแข งและช ดเจน ร วมก บประเทศสมาช กอาเซ ยนอ น ๆ ซ งจะช วยสร างความเช อม นให ก บประชาคมโลกเก ยวก บ พ ฒนาการในด านเศรษฐก จของไทยและของภ ม ภาค ด งน น ส าน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (สสว.) จ งเห นควรให ม การ ด าเน นการศ กษาและค ดเล อกล มอ ตสาหกรรม SMEs ใน 6 กล มท ม ความส าค ญต อระบบเศรษฐก จ ของไทย เพ อวางแนวทางในการก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ให ก บผ ประกอบการ SMEs ในสาขา ด งกล าวสามารถเต บโตและแข งข นได อย างม ศ กยภาพในสภาพแวดล อมทางการค าระหว าง ประเทศท ก าล งจะเก ดข น 1-3

15 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) 1.2 ว ตถ ประสงค เพ อศ กษานโยบายและมาตรการตามข อตกลงประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ท ม ต อ ผ ประกอบการ SMEs ในสาขาต าง ๆ ท ม ความส าค ญต อระบบเศรษฐก จของไทย โดย พ จารณาจากป จจ ยต าง ๆ เช น อ ตราการจ างงาน ส ดส วนการส งออก ส ดส วนการใช ว ตถ ด บในประเทศ และส ดส วนม ลค าเพ มรวมถ งศ กยภาพ โอกาสในการเต บโตเป น อ ตสาหกรรมท ส าค ญของประเทศในอนาคต เพ อรวบรวมและสร ปผลการศ กษาในด านผลกระทบของ AEC ท ม ต อผ ประกอบการ SMEs ของไทย เพ อระบ ผลกระทบและก าหนดห นส วนทางกลย ทธ (Strategic Partners) ท ส าค ญของกล ม อ ตสาหกรรมน าร องท ได ร บการค ดเล อก เพ อช วยให ผ ประกอบการ SMEs สามารถบรรล ว ตถ ประสงค และเป าหมายในการด าเน นงานตามแผนกลย ทธ ท ได จ ดท าไว ในการก าวส ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) 1.3 กล มเป าหมายท ได ร บประโยชน จากโครงการ หน วยงานภาคร ฐ ท สามารถใช ข อม ลหร อแนวทางจากผลการศ กษาเพ อการก าหนด นโยบาย มาตรการ หร อโครงการเพ อการผล กด นหร อสน บสน นว สาหก จขนาดกลางและ ขนาดย อมให ได ร บประโยชน เต มท ต อการก าวส ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม ท สามารถใช ข อม ล ข อเสนอ หร อแนวทางต าง ๆ เพ อ การปร บต วในการแข งข น สามารถขยายการค าโดยใช ส ทธ ประโยชน จากการก าวส ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนได อย างจร งจ ง 1.4 พ นท ดาเน นการ ประเทศไทย 1-4

16 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) บทท 2 การค ดเล อกและจ ดลาด บ 6 กล มอ ตสาหกรรมน าร อง ความหมายของ High Impact Sectors ในการศ กษาผลกระทบจากการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ต อกล ม อ ตสาหกรรมท ม ความส าค ญต อระบบเศรษฐก จ กล ม อ ตสาหกรรม High Impact Sectors หมายถ ง กล มอ ตสาหกรรมส าค ญท ได ร บผลกระทบเช ง บวกจากการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ซ งในแต ละกล มอ ตสาหกรรมจะม ความแตกต างก นเน องจากป จจ ยหลาย ๆ ด าน ด งน นการศ กษาจ งจ าเป นต องม การก าหนด หล กเกณฑ ในการพ จารณาความส าค ญของกล มอ ตสาหกรรมน น ๆ โดยได ม การพ จารณาค า ด ชน ต าง ๆ ซ งเป นเคร องช ว ดทางเศรษฐก จท ส าค ญของไทย รวมท งพ จารณาถ งจ านวน ผ ประกอบการและจ านวนแรงงานในว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ด วย อาท ม ลค าการส งออก ม ลค าการน าเข า ม ลค าการค า ม ลค าด ลการค า ด ชน ความได เปร ยบเช ง เปร ยบเท ยบ จ านวนผ ประกอบการ SMEs เป นต น ด งน นกล มอ ตสาหกรรมท ได ร บการ ค ดเล อกให เป น 6 กล มอ ตสาหกรรมน าร องในรายงานฉบ บน น น หมายถ ง กล มอ ตสาหกรรมท ม ความส าค ญต อระบบเศรษฐก จไทยท งในด านของเศรษฐก จมหภาคและต อผ ประกอบการและ แรงงานในว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) รวมท งได ร บผลกระทบในเช งบวก มากกว าผลกระทบในเช งลบจากการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) สร ปข อม ล 6 กล มอ ตสาหกรรม ตารางท 1 สร ปด ชน ม ลค าการส งออก ม ลค าการน าเข า จ านวนแรงงาน และจ านวน SMEs ของท ง 6 กล มอ ตสาหกรรม กล มอ ตสาหกรรม ม ลค าการส งออก ASEAN (ล านบาท) ค าเฉล ย 10 ป (พ.ศ ) ม ลค าการน าเข า จานวนแรงงาน ASEAN (คน) (ล านบาท) จานวน SMEs (แห ง) เคร องจ กรกล 165, , , , อาหาร 92, , , , ผล ตภ ณฑ ยาง 48, , ,

17 กล มอ ตสาหกรรม บรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต ก ส งทอและ เคร องน งห ม อ ญมณ และ เคร องประด บ ม ลค าการส งออก ASEAN (ล านบาท) ค าเฉล ย 10 ป ม ลค าการน าเข า ASEAN (ล านบาท) จานวนแรงงาน (คน) จานวน SMEs (แห ง) 46, , , , , , , , , , , , จากตารางข างต นแสดงม ลค าและจ านวนของด ชน ท ง 4 ด ชน ท เป นป จจ ยส าค ญซ งส งผล กระทบต อท ง 6 กล มอ ตสาหกรรมน าร อง สร ปข อม ล 6 กล มอ ตสาหกรรม ตารางท 2 สร ปด ชน ม ลค าการส งออก ล าด บท และคะแนนท ใช ในการค านวณ (ค าเฉล ยต งแต ป ) กล มอ ตสาหกรรม X/GDP (ASEAN) ลาด บท คะแนนท ใช ใน การคานวณ เคร องจ กรกล อาหาร ผล ตภ ณฑ ยาง บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ส งทอและเคร องน งห ม อ ญมณ และเคร องประด บ จากตารางท 2 จะเห นได ว ากล มเคร องจ กรกลเป นกล มท ม ลค าการส งออกต อ GDP มาก ท ส ดเป นอ นด บท 1 รองลงมา ค อ อาหาร ผล ตภ ณฑ ยาง บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ส งทอและเคร องน งห ม และอ ญมณ และเคร องประด บตามล าด บ 2-2

18 ตารางท 3 สร ปด ชน จ านวนผ ประกอบการ SMEs ล าด บท และคะแนนท ใช ในการค านวณ (ค าเฉล ย ต งแต ป ) กล มอ ตสาหกรรม SMEs ลาด บท คะแนนท ใช ใน การคานวณ ส งทอและเคร องน งห ม 115, อาหาร 95, อ ญมณ และเคร องประด บ 3, เคร องจ กรกล 1, บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก 1, ผล ตภ ณฑ ยาง จากตารางท 3 จะเห นได ว ากล มส งทอและเคร องน งห มเป นกล มท ม จ านวน ผ ประกอบการ SMEs มากท ส ดเป นอ นด บท 1 รองลงมา ค อ อาหาร อ ญมณ และเคร องประด บ เคร องจ กรกล บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก และผล ตภ ณฑ ยางตามล าด บ ตารางท 4 สร ปด ชน ความได เปร ยบเช งเปร ยบเท ยบ ล าด บท และคะแนนท ใช ในการค านวณ (ค าเฉล ย ต งแต ป ) กล มอ ตสาหกรรม RCA ลาด บท คะแนนท ใช ใน การคานวณ ผล ตภ ณฑ ยาง อาหาร อ ญมณ และเคร องประด บ บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก เคร องจ กรกล ส งทอและเคร องน งห ม จากตารางท 4 จะเห นได ว ากล มผล ตภ ณฑ ยางเป นกล มท ม ความได เปร ยบเช ง เปร ยบเท ยบมากท ส ดเป นอ นด บท 1 รองลงมา ค อ อาหาร อ ญมณ และเคร องประด บบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กเคร องจ กรกล และส งทอและเคร องน งห มตามล าด บ 2-3

19 ตารางท 5 สร ปด ชน ม ลค าด ลการค า ล าด บท และคะแนนท ใช ในการค านวณ (ค าเฉล ยต งแต ป ) กล มอ ตสาหกรรม X-M ลาด บท คะแนนท ใช ใน การคานวณ อาหาร 64, เคร องจ กรกล 64, ผล ตภ ณฑ ยาง 43, ส งทอและเคร องน งห ม 20, บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก 15, อ ญมณ และเคร องประด บ -3, จากตารางท 5 จะเห นได ว ากล มอาหารเป นกล มท ม ม ลค าด ลการค ามากท ส ดเป นอ นด บ ท 1 รองลงมา ค อ เคร องจ กรกล ผล ตภ ณฑ ยาง ส งทอและเคร องน งห ม บรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต ก และอ ญมณ และเคร องประด บตามล าด บ 2-4

20 ตารางท 6 ค าน าหน ก (Weight) ในแต ละกล มอ ตสาหกรรมน าร องด วยด ชน ท ง 4 ด ชน กล มอ ตสาหกรรม ค าเฉล ย 10 ป (พ.ศ ) X/GDP ลาด บ คะแนน SMEs ลาด บ คะแนน RCA ลาด บ คะแนน X-M ลาด บ คะแนน เคร องจ กรกล , , บรรจ ภ ณฑ และ , , ผล ตภ ณฑ พลาสต ก อ ญมณ และ , , เคร องประด บ ส งทอและเคร องน งห ม , , ผล ตภ ณฑ ยาง , อาหาร , , Weight Total Score 2-5

21 ตารางท 7 ผลสร ปคะแนนและการจ ดล าด บ 6 กล มอ ตสาหกรรมน าร องจากการให ค าน าหน ก (Weight) กล มอ ตสาหกรรม Total Score อาหาร 5.25 เคร องจ กรกล 4.00 ผล ตภ ณฑ ยาง 3.75 ส งทอและเคร องน งห ม 3.00 บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก 2.50 อ ญมณ และเคร องประด บ 2.50 จากตารางด านบนจะเห นได ว ากล มอ ตสาหกรรมอาหารเป นกล มท ม คะแนนมากท ส ดเป น อ นด บท 1 ด วยคะแนน 5.25 คะแนน รองลงมาในอ นด บท 2 ค อ กล มอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล อ นด บท 3 ค อ ผล ตภ ณฑ ยาง อ นด บท 4 ค อ ส งทอและเคร องน งห ม ส าหร บ อ นด บท 5 และ 6 ม คะแนนเท าก นค อ 2.50 ได แก กล มบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กและ กล มอ ญมณ และเคร องประด บ 2-6

22 ร ปภาพท 1 บทสร ปภาพรวมโครงการศ กษาผลกระทบของประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนต อผ ประกอบการ SMEs ในสาขาท ม ความส าค ญต อระบบเศรษฐก จ 2-7

23 บทท 3 การว เคราะห 6 กล มอ ตสาหกรรมน าร อง การว เคราะห รายกล มอ ตสาหกรรมน าร องท ง 6 กล ม 3.1 กล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล การเป ดเสร การค าระหว างไทยก บประเทศภาค ภายใต ข อตกลงเขตการค าเสร ได ม ส วน ช วยให ส นค าไทยสามารถเข าส ตลาดของประเทศค เจรจาได มากข น โดยเฉพาะอย างย งการก อต ง ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนหร อ AEC (ASEAN Economic Community) ซ งอาเซ ยนจะกลายเป น ตลาดส งออกท ใหญ ท ส ดของไทย โดยประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนม ว ตถ ประสงค ให ใช อาเซ ยนเป น ฐานการผล ตร วม สร างข ดความสามารถในการแข งข นของภ ม ภาคอาเซ ยน พ ฒนาเศรษฐก จ อาเซ ยนอย างย งย น และบ รณาการภ ม ภาคอาเซ ยนเข าก บเศรษฐก จโลกซ งจะม การเคล อนย ายเสร ในภ ม ภาคอาเซ ยน ท งด านการค า ส นค า บร การ การลงท น แรงงานฝ ม อ และการเคล อนย าย เง นท นท เสร ย งข น ซ งจะเร มม ผลบ งค บใช ต งแต ป 2558 เป นต นไป โดยผลกระทบของการ รวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ต อกล มอ ตสาหกรรมต าง ๆ ม ความแตกต างก น เน องจากป จจ ยท แตกต างก น อาท ล กษณะการประกอบธ รก จในแต ละกล มอ ตสาหกรรม กล ม ล กค า ความสามารถในการแข งข นของผ ประกอบการในแต ละกล มอ ตสาหกรรม ห วงโซ อ ปสงค - อ ปทานในแต ละกล มอ ตสาหกรรม เป นต น เคร องจ กรกลเป นอ ตสาหกรรมข นพ นฐานของการพ ฒนาอ ตสาหกรรมต อเน องอ น ๆ ของ ประเทศและม ความส าค ญต อการพ ฒนาเศรษฐก จสร างม ลค าเพ มโดยรวมของอ ตสาหกรรมอ น ๆ ให ส งข น โดยอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลสน บสน นอ ตสาหกรรมปลายน าอ น ๆ เช น การผล ตและ แปรร ปอ ตสาหกรรมเกษตร อ ตสาหกรรมยานยนต อ ตสาหกรรมไฟฟ าและอ เล กทรอน กส อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มอ ตสาหกรรมไม และเคร องเร อน ฯลฯ นอกจากน อ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลย งสร างม ลค าให ก บอ ตสาหกรรมต นน า เช น การหล อโลหะ การต ข นร ป การช บ เคล อบผ ว ฯลฯ ซ งการศ กษาความเช อมโยงของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลและอ ตสาหกรรมอ น ๆ จากรายงานการศ กษาผลกระทบและการก าหนดท าท ไทยต อการจ ดต งเขตการค าเสร เอเช ย ตะว นออก โดยศ นย บร การว ชาการแห งจ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย พบว าอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ย งเช องโยงก บอ ตสาหกรรมปลายน าอ น ๆ เข าด วยก น ด งน น การพ ฒนาอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลจ งเป นรากฐานท ส าค ญของการพ ฒนาเทคโนโลย อ ตสาหกรรมในอนาคต ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรส วนใหญ เป นผ ประกอบการ SMEs และเป น ก จการครอบคร วขนาดเล กโดยเฉพาะในกล มเคร องม อกล เพ อเป นการวางแผนให กล ม ผ ประกอบการ SMEs ในอ ตสาหกรรมด งกล าวได พ ฒนาต วส นค าให ม นว ตกรรมและตรงก บความ ต องการของตลาด รวมท งแสวงหาตลาดท ม ศ กยภาพให แก ผ ประกอบการรายใหม ท ม ความสนใจ 3-1

24 ท งท จะขยายก จการหร อเพ งจะเร มเส นทางการส งออกส นค า การศ กษาในด านผลกระทบของการ รวมกล มเป นประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน AEC ท ม ต อผ ประกอบการSMEs ในอ ตสาหกรรมน จะ ช วยระบ ถ งผลกระทบหล กท งในเช งบวกและลบ ตลอดจนน าไปส การก าหนดกลย ทธ และห นส วน ทางกลย ทธ (Strategic Partners) ท ส าค ญของกล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล เพ อช วยให ผ ประกอบการ SMEs สามารถบรรล ว ตถ ประสงค และเป าหมายในการด าเน นงานตามแผนกลย ทธ ท ได จ ดท าไว ในการก าวส ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) รายละเอ ยดของกล มอ ตสาหกรรม อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจ ดว าเป นอ ตสาหกรรมข นพ นฐานท ม ความส าค ญใน การพ ฒนาประเทศ เน องจากเป นอ ตสาหกรรมท ม ความเช อมโยงก บอ ตสาหกรรมอ น ๆ เป นจ านวนมาก ส าหร บประเทศไทย อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลสามารถแบ งออกเป น 3 สาขาหล ก ค อ สาขาเคร องจ กรอ ตสาหกรรม (Industrial Machinery) สาขาเคร องม อกล (Machine Tools) และสาขาเคร องจ กรกลการเกษตร (Agricultural Machinery) o เคร องจ กรอ ตสาหกรรม เคร องจ กรอ ตสาหกรรม หมายถ ง เคร องจ กรท ใช ในการผล ตส าหร บ อ ตสาหกรรมอ น ๆ เช น การผล ตเคร องจ กรกลท ใช ในอ ตสาหกรรมยานยนต อ ตสาหกรรมก อสร าง อ ตสาหกรรมเหม องแร อ ตสาหกรรมแปรร ปอาหาร อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม ฯลฯ และเคร องจ กรท ใช ในอ ตสาหกรรม ท วไป ประกอบด วย พ ก ดย อย 4 หล ก จ านวนประมาณ 53 พ ก ด หร อจ าแนกเป น พ ก ดย อย 6-7 หล ก จ านวนประมาณ 301 พ ก ด หร อจ าแนกเป นพ ก ดสถ ต 11 หล ก จ านวนประมาณ 1,116 พ ก ด โดยส วนใหญ อ ตสาหกรรมในสาขาน จะท าการ ผล ตเพ ยงช นส วนเพ อซ อมแซมเคร องจ กร หร อเป นเคร องจ กรท ม เทคโนโลย ท ไม ซ บซ อน o เคร องม อกล เคร องม อกล หมายถ ง เคร องม อหร ออ ปกรณ ท ใช ในการผล ตช นงาน หร อเคร องจ กรต าง ๆ รวมถ งการผล ตเคร องม อกลเองด วย ประกอบด วยพ ก ดย อย 4 หล ก จ านวนประมาณ 14 พ ก ด หร อจ าแนกเป นพ ก ดย อย 6-7 หล ก จ านวน ประมาณ 90 พ ก ด หร อจ าแนกเป นพ ก ดสถ ต 11 หล ก จ านวนประมาณ 261 พ ก ด โดยส วนใหญ อ ตสาหกรรมในสาขาน จะต องใช เทคโนโลย ส งในการออกแบบและ การผล ต 3-2

25 o เคร องจ กรกลการเกษตร เคร องจ กรกลการเกษตร หมายถ ง เคร องจ กรท ใช ในภาคเกษตรกรรม ท งในส วนของผล ตภ ณฑ และอ ปกรณ ต อพ วง โดยไม รวมถ งเคร องจ กท ใช ในการ แปรร ปประกอบด วย พ ก ดย อย 4 หล ก จ านวน 11 พ ก ด หร อจ าแนกเป นพ ก ด ย อย 6-7 จ านวนประมาณ 35 พ ก ด หร อจ าแนกเป นพ ก ดสถ ต 11 หล ก จ านวน ประมาณ 148 พ ก ด ท งน เม อพ จารณาตามโครงสร างความเป นเจ าของแล วพบว า โรงงานผล ตเคร องจ กรกลขนาดใหญ ไม ว าจะเป นการผล ตเคร องจ กรอ ตสาหกรรม หร อเคร องม อกลส วนมากจะเป นบร ษ ทร วมท นก บต างชาต เช น ญ ป นและอเมร กา เน องจากต องอาศ ยเทคโนโลย การผล ตข นส งในการออกแบบและการผล ต โดย ผล ตภ ณฑ ท ผล ตส วนมากจะเป นเคร องจ กรหร อเคร องม อกลท ใช งานเฉพาะทาง ส าหร บก จการท เป นของคนไทยน น ส วนใหญ แล วจะเป นอ ตสาหกรรมครอบคร ว ขนาดเล ก ม การจ างงานเฉล ยประมาณ 50 คน และผล ตเคร องจ กรอ ตสาหกรรม หร อเคร องม อกลท ต องใช เทคโลย ไม ส งมากน ก ท งน เม อพ จารณาตามโครงสร าง ต นท นการผล ตแล ว พบว าอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลม ต นท นการผล ตท แตกต าง ก นตามแต ชน ดของผล ตภ ณฑ และโครงสร างการผล ต โครงสร างต นท นการผล ตอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล o โครงสร างต นท นการผล ตของกล มผล ตภ ณฑ เคร องจ กร อ ตสาหกรรม จากก ารศ กษาพบว าผ ประก อบก ารผ ล ตเ คร องจ ก ร อ ตสาหกรรมท เป นโรงงานขนาดใหญ ม ต นท นทางว ตถ ด บถ งร อยละ 80 ซ งส วนใหญ เป นการน าเข าช นส วนและเหล กจากต างประเทศ ส าหร บโรงงานขนาดเล กซ งเป นของคนไทยน นจะม ต นท นทางว ตถ ด บ ในประเทศเฉล ยมากกว าร อยละ 80 ส าหร บค าจ างแรงงานในการผล ต เคร องจ กรอ ตสาหกรรมเฉล ยอย ท ร อยละ 17 ของต นท นการผล ต ท งหมด ท งน เม อพ จารณาโครงสร างการผล ตของสาขาน ตามตาราง Input-Output ของส าน กงานคณะกรรมการพ ฒนาเศรษฐก จและส งคม แห งชาต (สศค.) พบว า การผล ตในสาขาน จะใช ว ตถ ด บภายใน อ ตสาหกรรมเด ยวก นถ งร อยละ 35 ซ งส วนหน งเป นการน าเข า เคร องจ กรม อสองมาจากต างประเทศ ส าหร บว ตถ ด บท ม ความส าค ญ ล าด บต อมา ค อ เหล กและโลหะอ น ๆ รวมประมาณร อยละ 24 ค าจ าง เง นเด อนประมาณร อยละ 10 โดยเคร องจ กรอ ตสาหกรรมท ผล ตได จากสาขาน ได ถ กน าไปใช ในอ ตสาหกรรมประเภทต าง ๆ เช น 3-3

26 อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ งานโลหะ ส งทอ กระดาษ เป นต น ด ง ร ปภาพท 2 ท มา: ตาราง Input-Output ของ NESDBด ดแปลงโดยส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม ร ปท 2 โครงสร างการผล ตเคร องจ กรอ ตสาหกรรม o โครงสร างต นท นการผล ตของกล มผล ตภ ณฑ เคร องม อกล ผ ประกอบการผล ตเคร องม อกลท เป นโรงงานขนาดใหญ ม ต นท นทางว ตถ ด บถ งร อยละ 80 ซ งส วนใหญ เป นการน าเข าช นส วน และเหล กจากต างประเทศ ส าหร บโรงงานขนาดเล กซ งเป นของคน ไทยน นจะม ต นท นทางว ตถ ด บส งถ งร อยละ 85 ซ งส วนใหญ เป นการ น าเข าเคร องม อกลใช แล วจากต างประเทศ ท งน เม อพ จารณา โครงสร างการผล ตของสาขาน ตามตาราง Input-Output ของ สศค. แล วพบว าโครงสร างการผล ตของสาขาน เช น การผล ตเคร องกล ง เคร องคว าน เคร องเจาะ เคร องบ ดกร ฯลฯ ส วนมากต องอาศ ย เคร องม อกลท ใช ในงานแปรร ปไม ยาง พลาสต ก ประมาณร อยละ 40 ส าหร บเคร องม อกลท ม ความส าค ญล าด บต อมา ค อ เคร องม อกลอ น ๆ ประมาณร อยละ 23 เคร องม อกลแปรร ปเหล กประมาณร อยละ 11 และค าจ างเง นเด อนประมาณร อยละ 9 โดยเคร องม อกลท ผล ตได น จะ 3-4

27 ถ กน าไปใช ในการผล ตเคร องจ กรงานไม และโลหะและธ รก จให บร การ ต าง ๆ เช น เคร องต ดโลหะ เคร องจ กรงานไม เซาะร อง ด งร ปภาพท 3 ท มา: ตาราง Input-Output ของ NESDBด ดแปลงโดยส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม ร ปภาพท 3 โครงสร างการผล ตเคร องม อกล o โครงสร างต นท นการผล ตของกล มผล ตภ ณฑ เคร องจ กรกล การเกษตร ผ ประกอบการผล ตเคร องจ กรกลการเกษตรส วนใหญ ม ต นท น ทางด านว ตถ ด บประมาณร อยละ 88 ซ งส วนใหญ จะเป นการใช ช นส วน ส าเร จร ปจากอ ตสาหกรรมยานยนต และช นส วนยานยนต รวมถ งการ น าเข าช นส วนใช แล วจากต างประเทศ ท งน เม อพ จารณาโครงสร างการ ผล ตของสาขาน ตามตาราง Input-Output ของสศค. แล วพบว า โครงสร างการผล ตของสาขาน จะต องอาศ ยว ตถ ด บในอ ตสาหกรรม เด ยวก นประมาณร อยละ 32 ส าหร บว ตถ ด บท ม ความส าค ญล าด บ ต อมา ค อ เหล ก โลหะอ น ๆ รวมประมาณร อยละ 23 และค าจ าง เง นเด อนประมาณร อยละ 24 โดยผล ตภ ณฑ จากสาขาน จะน าไปใช ใน ภาคเกษตรกรรม การให บร การร บจ างด านเกษตรกรรม และการผล ต อ ปกรณ ท เก ยวเน อง ด งร ปภาพท 4 3-5

28 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ท มา: ตาราง Input-Output ของ NESDBด ดแปลงโดยส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม ร ปภาพท 4 โครงสร างการผล ตเคร องจ กรกลการเกษตร การน าเข าและการส งออกเคร องจ กรกล ประเทศไทยเป นท งประเทศผ ส งออกและผ น าเข าเคร องจ กรกล ท งน เน องจากประเทศไทยย งม ความสามารถในการผล ตเคร องจ กรท ใช เทคโนโลย การ ผล ตส งค อนข างจ าก ด อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลในประเทศไทยจ งจ าเป นต อง พ งพาการน าเข าเคร องจ กรท ม เทคโนโลย การผล ตส งจากต างประเทศ ซ งเม อ พ จารณาจากสถ ต การส งออกและการน าเข าเคร องจ กรกลจะพบว าประเทศไทยย ง ขาดด ลการค าเคร องจ กรกลอย างต อเน อง โดยในป พ.ศ ม ลค าการส งออก เคร องจ กรอ ตสาหกรรมอย ท 145,354 ล านบาท และม ลค าการน าเข าเคร องจ กร อ ตสาหกรรมอย ท 236,991 ล านบาท ในขณะท ม ลค าการส งออกเคร องม อกลอย ท 9,003 ล านบาท และม ลค าการน าเข าเคร องม อกลอย ท 46,654 ล านบาท ส าหร บ ม ลค าการส งออกเคร องจ กรกลเกษตรในป พ.ศ อย ท 4,281 ล านบาท และ ม ลค าการน าเข าเคร องจ กรกลเกษตรส งถ ง 25,730 ล านบาท (ตารางท 8) ท งน ตลาดส งออกและแหล งน าเข าจะแตกต างก นไปแล วแต ชน ดของผล ตภ ณฑ โดย สามารถแบ งออกได ด งต อไปน 3-6

29 o ตลาดส งออกและแหล งน าเข าเคร องจ กรอ ตสาหกรรม โดยปกต แล วม ลค าการน าเข าเคร องจ กรอ ตสาหกรรมจะส ง กว าเคร องจ กรกลประเภทอ นค อนข างมาก โดยในป 2552 ประเทศ ไทยม การน าเข าเคร องจ กรอ ตสาหกรรมจากประเทศญ ป นมากท ส ดค ด เป นม ลค า 62, ล านบาท รองลงมา ค อ จากประเทศจ นค ดเป น ม ลค า 29, ล านบาท ท งน ม การน าเข าจากประเทศสมาช กใน กล มประเทศอาเซ ยนค อจากประเทศมาเลเซ ย (ล าด บท 6) ค ดเป น ม ลค า 9, ล านบาท (ตารางท 9) ตารางท 8 การค าเคร องจ กรกล 3 ประเภทของไทย หน วย: ล านบาท ประเภท การส งออก เคร องจ กรกลการเกษตร 1,236 1,397 2,408 2, ,281 เคร องม อกล 6,180 5,982 11,192 13,633 15,402 9,003 เคร องจ กรอ ตสาหกรรม 41,654 52,741 86, , , ,354 การน าเข า เคร องจ กรกลการเกษตร 6,155 8,626 11,201 17,201 28,060 25,730 เคร องม อกล 37,128 45,812 68,726 76,459 67,866 46,654 เคร องจ กรอ ตสาหกรรม 128, , , , , ,991 ท มา: กรมศ ลากากร 3-7

30 ตารางท 9 การน าเข าเคร องจ กรอ ตสาหกรรมจากแหล งผล ตส าค ญ10 ล าด บแรก หน วย: ล านบาท น าเข าจาก รวมท งส น 128, , , , , ,991 ญ ป น 53, , , , , , จ น 3, , , , , , สหร ฐอเมร กา 16, , , , , , เยอรม น 11, , , , , , เกาหล ใต 4, , , , , , มาเลเซ ย 2, , , , , , ไต หว น 9, , , , , , อ ตาล 5, , , , , , ส งคโปร 3, , , , , , ฝร งเศส 1, , , , , , ท มา: กรมศ ลากากร เม อพ จารณาถ งตลาดการส งออกเคร องจ กรอ ตสาหกรรมในป พ.ศ ตามตารางท 10 แล วพบว า ประเทศไทยม การส งออก เคร องจ กรอ ตสาหกรรมไปย งประเทศญ ป นเป นล าด บหน งค ดเป น ม ลค า 17, ล านบาท รองลงมา ค อ ประเทศสหร ฐอเมร กา ค ด เป นม ลค า 12, ล านบาทท งน ม การส งออกไปย งประเทศสมาช ก ในกล มประเทศอาเซ ยน ค อ ประเทศส งค โปร (ล าด บท 3) น บเป น ม ลค า 11, ล านบาท ประเทศอ นโดน เซ ย (ล าด บท 5) ประเทศมาเลเซ ย (ล าด บท 6) และประเทศเว ยดนาม (ล าด บท 8) 3-8

31 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ตารางท 10 การส งออกเคร องจ กรอ ตสาหกรรมไปประเทศส าค ญ 10 ล าด บแรก หน วย: ล านบาท ส งไปประเทศ รวมท งส น 41,654 52,741 86, , , ,354 ญ ป น 6, , , , , , สหร ฐอเมร กา 6, , , , , , ส งคโปร 2, , , , , , ออสเตรเล ย , , , , , อ นโดน เซ ย 1, , , , , มาเลเซ ย 2, , , , , , จ น 4, , , , , , เว ยดนาม , , , , , อ นเด ย , , , , เกาหล ใต , , , , , ท มา: กรมศ ลากากร o ตลาดส งออกและแหล งน าเข าเคร องม อกล ในป 2552 ประเทศไทยม การน าเข าเคร องม อกลจากประเทศ ญ ป นมากเป นล าด บท หน ง น บเป นม ลค า 46, ล านบาท รองลงมา ค อ จากประเทศจ นน บเป นม ลค า 23, ล านบาท ท งน ม การน าเข าจากประเทศสมาช กในกล มประเทศอาเซ ยน ค อ จาก ประเทศส งค โปร (ล าด บท 7) น บเป นม ลค า 1, ล านบาท และ ประเทศมาเลเซ ย (ล าด บท 9) น บเป นม ลค า ล านบาท (ตาราง ท 11) 3-9

32 ตารางท 11 การน าเข าเคร องม อกลจากแหล งผล ตส าค ญ 10 ล าด บแรก หน วย: ล านบาท น าเข าจาก รวมท งส น 37,128 45,812 68,726 76,459 67,866 46,654 ญ ป น 21, , , , , , จ น , , , , , ไต หว น 5, , , , , , เยอรม น 1, , , , , , เกาหล ใต 1, , , , , , สหร ฐอเมร กา 2, , , , , , ส งคโปร , , , , , อ ตาล , , , , มาเลเซ ย , , , แคนาดา ท มา: กรมศ ลากากร เม อพ จารณาถ งตลาดการส งออกเคร องม อกลในป พ.ศ (ตารางท 12) แล วพบว า ประเทศไทยม การส งออกเคร องม อกลไปย ง ประเทศญ ป นเป นล าด บหน งน บเป นม ลค า 2, ล านบาท รองลงมา ค อ ประเทศสหร ฐอเมร กาน บเป นม ลค า ล านบาท ท งน ม การส งออกไปย งประเทศสมาช กในกล มประเทศอาเซ ยน ค อ ประเทศมาเลเซ ย (ล าด บท 3) น บเป นม ลค า ล านบาท ประเทศอ นโดน เซ ย (ล าด บท 6) ประเทศส งคโปร (ล าด บท 7) 3-10

33 ตารางท 12 การส งออกเคร องม อกลไปประเทศส าค ญ 10 ล าด บแรก หน วย: ล านบาท ส งไปประเทศ รวมท งส น 6,180 5,982 11,192 13,633 15,402 9,003 ญ ป น 1, , , , , , สหร ฐอเมร กา 1, , , , มาเลเซ ย จ น , , อ นเด ย อ นโดน เซ ย ส งคโปร เยอรม น , เกาหล ใต ไต หว น ท มา: กรมศ ลากากร o ตลาดส งออกและแหล งน าเข าเคร องจ กรกลการเกษตร ในป 2552 ประเทศไทยม การน าเข าเคร องจ กรกลการเกษตร จากประเทศญ ป นมากเป นล าด บท หน ง น บเป นม ลค า 11, ล านบาท รองลงมา ค อ จากประเทศจ นน บเป นม ลค า 5, ล าน บาท ท งน จะเห นได ว าประเทศไทยม การน าเข าเคร องจ กรกล การเกษตรส วนใหญ จากประเทศพ ฒนาแล ว ซ งแสดงความต องการ เทคโนโลย ท ท นสม ย (ตารางท 13) เม อพ จารณาถ งตลาดการส งออกเคร องจ กรกลการเกษตรในป พ.ศ (ตารางท 14) แล วพบว า ประเทศไทยม การส งออก เคร องจ กรกลการเกษตรไปย งประเทศในแถบเอเช ยเป นส วนใหญ โดยเฉพาะประเทศในกล มอาเซ ยน ซ งตลาดส งออกล าด บท หน ง ค อ ประเทศก มพ ชา น บเป นม ลค า ล านบาท รองลงมา ค อ ประเทศลาวน บเป นม ลค า ล านบาท นอกจากน ตลาดส งออก เคร องจ กรการเกษตรในเขตอาเซ ยนย งประกอบด วยประเทศพม า (ล าด บท 4) ประเทศมาเลเซ ย (ล าด บท 6) ประเทศอ นโดน เซ ย (ล าด บ 3-11

34 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ท 7) ประเทศเว ยดนาม (ล าด บท 9) และประเทศฟ ล ปป นส (ล าด บท 10) ตารางท 13 การน าเข าเคร องจ กรกลการเกษตรจากแหล งผล ตส าค ญ 10 ล าด บแรก หน วย: ล านบาท น าเข าจาก รวมท งส น ญ ป น จ น สหร ฐอเมร กา เกาหล ใต อ นเด ย เยอรม น เนเธอร แลนด อ ตาล ไต หว น ออสเตรเล ย ท มา: กรมศ ลากากร ตารางท 14 การส งออกเคร องจ กรกลการเกษตรไปประเทศส าค ญ 10 ล าด บแรก หน วย: ล านบาท ส งไปประเทศ รวมท งส น 1,235 1,397 2,407 2,458 4,672 4,281 ก มพ ชา , ลาว , อ นเด ย พม า ญ ป น มาเลเซ ย อ นโดน เซ ย ไต หว น เว ยดนาม ฟ ล ปป นส ท มา: กรมศ ลากากร 3-12

35 นอกจากน การศ กษารายงานการจ ดท าแผนแม บทอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล โดยส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรมกระทรวงอ ตสาหกรรม พบว าอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลเป นอ ตสาหกรรมท รองร บอ ตสาหกรรม ประเภทอ น ๆ ของประเทศ โดยข นอย ก บความต องการในแต ละกล ม อ ตสาหกรรม ท าให อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลม ความหลากหลายมากและย ง ผล ตส นค าคงทนท ม อาย การใช งานในระยะยาวมากกว า 10 ป ม ล กษณะจ าเพาะ เจาะจงต องานล กษณะท หลากหลายต างก น ท าให การผล ตในปร มาณมากแบบ Mass Production เป นไปได ยาก และพบว าเคร อข ายของอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลไทยสามารถอธ บายได ด งร ปภาพท 5 ท มา: รายงานภาวะอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล (สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทย) ร ปภาพท 5 เคร อข ายของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลของไทย บทบาทของภาคร ฐภายใต ข อตกลง AEC ภายใต การจ ดต ง AEC ภาคร ฐได ก าหนดหน วยงานท จะช วยเหล อ ภาคอ ตสาหกรรม ด งต อไปน 3-13

36 - สาน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม (สศอ.) ได เข าร วมในการเจรจา/ เสนอแนะท าท เพ อก าหนดระยะเวลาในการลดภาษ และกฎว าด วยถ นก าเน ด ส นค าท เหมาะสมในการเป ดเสร ส นค าอ ตสาหกรรม รวมท งเป นหน วยงานหล ก ในการด าเน นโครงการความร วมม อด านอ ตสาหกรรมของอาเซ ยน (ASEAN Industrial Cooperation Scheme) เพ อเพ มศ กยภาพในการผล ตส นค า อ ตสาหกรรมของอาเซ ยนและสน บสน นการแบ งผล ตและการใช ว ตถ ด บใน ภ ม ภาค - สาน กงานมาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรม (สมอ.) เป นหน วยงานซ ง ร บผ ดชอบในการอ านวยความสะดวกด านการค าและลดอ ปสรรคทางเทคน คต อ การค าระหว างประเทศสมาช กอาเซ ยน - สาน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท น (สกท.) เป นหน วยงานหล ก ซ งร บผ ดชอบเร องการเป ดเสร สาขาการลงท น - กรมอ ตสาหกรรมพ นฐานและการเหม องแร (กพร.) เป นหน วยงานหล ก ซ งร บผ ดชอบความร วมม อด านแร ธาต ของอาเซ ยน - ส าน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (สสว.) เป น หน วยงานท เข าร วมก าหนดแผนงานความร วมม อและด าเน นงานส งเสร ม ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมของอาเซ ยน การว เคราะห ห วงโซ ค ณค า (Value Chain Analysis) จากการศ กษาอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจากรายงานต าง ๆ ท หน วยงานภาคร ฐ ได จ ดท าข น อาท รายงานภาวะอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลท ศ กษาโดยสถาบ นเหล กและ เหล กกล าแห งประเทศไทยประกอบก บการส มภาษณ และการประช มกล มย อยก บ ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล พบว าความเช อมโยงของอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลต งแต อ ตสาหกรรมต นน าจนกระท งอ ตสาหกรรมปลายน า ตลอดจนความ เช อมโยงก บอ ตสาหกรรมอ น ๆ หน วยงานท งภาคร ฐ เอกชน และสถาบ นการศ กษ า สามารถสร ปได ด งร ปภาพท

37 ร ปภาพท 6 ความเช อมโยงของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลก บอ ตสาหกรรมอ น ๆ การศ กษาความเช อมโยงภายในประเทศจะช วยให การก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ของผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลและช นส วนเคร องจ กร ซ งร ปภาพท 6 ได อธ บายถ งการเช อมโยงก นระหว างหน วยงานต าง ๆ ก บอ ตสาหกรรมและแสดงให เห นว า อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจะสน บสน นอ ตสาหกรรมอ น ๆ เช น อ ตสาหกรรมยานยนต เน องจากอ ตสาหกรรมด งกล าวใช เคร องจ กรกลในการผล ตหร อให บร การ ด งน นการ สน บสน นผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลให ม ศ กยภาพในการผล ตเคร องจ กร จะช วยลดต นท นในการผล ตของอ ตสาหกรรมอ น ๆ และลดการน าเข าเคร องจ กรกลจาก ต างประเทศ ในส วนของความเช อมโยงของอ ตสาหกรรมด งกล าวก บประเทศใน ASEAN สามารถสร ปได ในร ปภาพท 7 ซ งแสดงให เห นถ งความส มพ นธ ระหว างประเทศต าง ๆ ท ง ในฐานะประเทศท ไทยน าเข าและประเทศท ไทยส งออกโดยในส วนของว ตถ ด บในการผล ต จะเป นเหล ก ซ งส วนใหญ น าเข าจากประเทศญ ป น จ น และสหร ฐอเมร กา เป นต น ในขณะ ท ประเทศไทยส งออกเหล กบางส วนไปย งประเทศ ASEAN เช น อ นโดน เซ ย 3-15

38 ร ปภาพท 7 ความเช อมโยงก บประเทศท น าเข าและส งออก เหล กและเหล กกล าเป นว ตถ ด บพ นฐานในการผล ตเคร องจ กรกล ซ งจาก การศ กษารายงานของสถาบ นเหล กและเหล กกล าพบว าการคาดการณ ความต องการการ ใช เหล กของประเทศไทยในการอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลในป 2554 ม แนวโน มเพ มข น จากเด มท 1,318,000 ต นในป 2553 เป น 1,384,000 ต น ซ งเพ มข นจากเด มร อยละ 5 ย ง ม การคาดการณ ว าความต องการเหล กในอ ตสาหกรรมด งกล าวม แนวโน มเพ มข นในช วง 10 ป ข างหน า อย างไรก ตาม อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลของไทยขาดความสามารถในการ แข งข นทางด านราคาก บประเทศสมาช ก ASEAN เน องจากไม สามารถเข าถ งว ตถ ด บท ม ต นท นต า ราคาเหล กในประเทศไทยส งกว าท กประเทศใน ASEAN ในขณะท การน าเข า เหล กจากต างประเทศต องเจอก บป ญหาการเร ยกเก บภาษ ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเหล กและเหล กกล าในประเทศไทยส วนใหญ เป น ผ ประกอบการท ผล ตเหล กข นกลาง (เหล กแท งยาวและเหล กแท งแบน) และเหล กข นปลาย (การร ด การหล อร ปพรรณ การแปรร ป และการเคล อบ) ซ งการส งออกของอ ตสาหกรรม เหล กและเหล กกล าของไทยม ตลาดหล ก ค อ อ นเด ยและสหร ฐอเมร กา ส าหร บตลาดใหม ค อ ซาอ ด อาระเบ ย เว ยดนาม อ นเด ย ซ งการศ กษาในไตรมาสแรกของป 2554 พบว า ตลาดส งออกเหล กและผล ตภ ณฑ เหล ก 5 อ นด บแรกของไทย ได แก ญ ป น เว ยดนาม อ นโดน เซ ย สหร ฐ ฯ และส งคโปร ตามล าด บ 3-16

39 จากการว เคราะห ของศ นย ว จ ยกส กรไทยพบว า ปร มาณความต องการใช เหล กจะ ม ส งข น ท าให ม ความจ าเป นของการพ ฒนาอ ตสาหกรรมเหล กในประเทศ ซ งจะม ส วน ส าค ญในการช วยลดต นท นการผล ตในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลและช วยลดการน าเข า เหล กจากต างประเทศ โดยในป จจ บ นเหล กท ผล ตในประเทศย งม ไม เพ ยงพอต อความ ต องการใช อย มาก ม การน าเข าผล ตภ ณฑ เหล กส ทธ ในปร มาณท ส งมากเม อเท ยบก บ ประเทศอ น ๆ ในภ ม ภาคเอเช ย โดยเฉพาะจากประเทศญ ป น เกาหล ใต จ น และร สเซ ย ซ งเป นประเทศใกล เค ยงท ม การผล ตเหล กด บโดยเฉล ยอย ในปร มาณท ส งกว า 50 ล านต น ต อป ขณะท ไทยม การผล ตเหล กด บโดยเฉล ยประมาณ 5 ล านต นเท าน น และการน าเข า เหล กของไทยจะมาในร ปของเหล กแผ นจากญ ป นเป นม ลค าส งท ส ด ท มา: สถาบ นเหล กและเหล กกล า อ ตสาหกรรมเหล กไทยเพ อรากฐานอนาคตของเศรษฐก จไทย (10 ก นยายน 2552) ร ปภาพท 8 ความต องการใช เหล กของไทยรายอ ตสาหกรรม (หน วยน บ:พ นต น) ในป 2553 ประเทศไทยส งออกเหล กเป นล าด บท 8 ในภ ม ภาคเอเช ยและน าเข า เหล กเป นล าด บท 3 ในภ ม ภาคเอเช ยรองจากเกาหล ใต และจ นท าให ไทยเป นผ น าเข าเหล ก รายใหญ ท ส ดถ าเท ยบก บประเทศสมาช ก ASEAN ซ งปร มาณการส งออกและน าเข า เหล กในภ ม ภาคเอเช ย 10 ล าด บแรกสร ปได ด งตารางท 15 และตารางท 16 ตามล าด บ 3-17

40 ตารางท 15 ประเทศท ม การส งออกเหล ก 10 ล าด บแรกในภ ม ภาคเอเช ย Rank Exporter Million tons % Change 1 Japan China South Korea Taiwan India Malaysia Singapore Thailand Hong Kong Indonesia Other Total ท มา: International Steel Statistics Bureau ตารางท 16 ประเทศท ม การน าเข าเหล ก 10 ล าด บแรกในภ ม ภาคเอเช ย Rank Exporter Million tons % Change 1 South Korea China Thailand India Vietnam Taiwan Indonesia Malaysia Japan Singapore Other Total ท มา: International Steel Statistics Bureau 3-18

41 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) จากการว เคราะห โครงสร างการผล ตของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลท กล าวมา ข างต น จะพบว าอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลของประเทศไทย ไม ว าจะเป นเคร องจ กร อ ตสาหกรรม เคร องม อกล หร อเคร องจ กรการเกษตรจะม ต นท นว ตถ ด บ เช น เหล ก และ ช นส วนในส ดส วนท ค อนข างส ง ไม ต ากว าร อยละ 60 ของต นท นท งหมดโดยเหล กท น ามาใช อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลน นมาจากท งการผล ตเหล กจากอ ตสาหกรรมเหล ก ภายในประเทศและการน าเข าเหล กจากต างประเทศ ท งน ประเทศไทยได ม การน าเข า เหล กจากประเทศในกล มอาเซ ยนด วยก น ค อ ประเทศอ นโดน เซ ยและประเทศมาเลเซ ย การเป ดเสร ทางการค าหล งการรวมกล ม AEC ส งผลต อการยกเล กภาษ ระหว าง กล มประเทศสมาช กอาเซ ยนซ งท าให โครงสร างภาษ น าเข าเหล กของประเทศไทยต อ ประเทศสมาช กถ กยกเล ก ส งผลให ผ ประกอบการอ ตสาหกรรมเคร องจ กรม ทางเล อกใน การซ อว ตถ ด บ (เหล กหร อช นส วน) ในราคาท ถ กลงและย งเป นการลดภาระส าหร บ ผ ประกอบการอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลท น าเข าว ตถ ด บอย แล ว ซ งต นท นการผล ตของ อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจะต าลงด วยพร อมก นน การรวมกล ม AEC ย งส งเสร มให ม การ ยกเล กมาตรการก ดก นทางการค าท ม ใช ภาษ (NTBs) อ กด วย อย างไรก ตาม การรวมกล ม AEC อน ญาตให ม มาตรการค มครอง ได แก มาตรการปกป อง Safeguard กรณ เก ดการ ทะล กของส นค าน าเข าในช วงเวลาส น มาตรการการต อต านการท มตลาด AD Anti-Dumping Measures) และตอบโต การอ ดหน น CVD (Countervailing Duty) การตอบโต การท มตลาด ค อ ว ธ การในการปกป องอ ตสาหกรรมภายในประเทศ จากการโจมต ของส นค าต างประเทศท ขายในราคาต ากว าต นท นการผล ตหร อส นค าท ขาย ในราคาต ากว าส นค าชน ดเด ยวก นในตลาดอ นๆส าหร บประเทศไทยม การตรา พ.ร.บ.การ ตอบโต การท มตลาดและการอ ดหน นซ งส นค าจากต างประเทศ พ.ศ โดยท าได ท ง ในประเทศไทย ประเทศผ ส งออก หร อประเทศอ น ๆ ท เก ยวข อง หากม ค าว น จฉ ยแล วว าม การท มตลาดเก ดข นจร ง ร ฐบาลไทยจะสามารถเร ยกเก บอากรตอบโต การท มตลาดได ส าหร บมาตรการตอบโต การอ ดหน นค อว ธ การปกป องอ ตสาหกรรมภายในประเทศจาก ส นค าน าเข าจากต างประเทศท ได ร บการอ ดหน นจากร ฐบาลประเทศน น ๆ เป นการ เฉพาะเจาะจง ไม ว าจะโดยการให ความช วยเหล อทางการเง นหร อการให การสน บสน น ด านรายได หร อด านราคาเพ อเพ มการส งออกส นค าหร อลดการน าเข าส นค า โดยร ฐบาล ไทยสามารถตอบโต ได โดยการเร ยกเก บอากรตอบโต การอ ดหน น ป จจ บ นร ฐบาลไทยใช มาตรการตอบโต การท มตลาดโดยเร ยกเก บอากรตอบโต การท มตลาดจากส นค าท งหมด 7 รายการ ม ส นค าท เป นว ตถ ด บของอ ตสาหกรรมอย จ านวน 4 รายการ ค อ เหล กโครงสร างร ปพรรณหน าต ดร ปต ว H (พ ก ด ) จาก ประเทศโปแลนด จ น และเกาหล เหล กแผ นร ดเย นชน ดม วน แผ นต ด และแผ นแถบ (พ ก ด ถ ง ถ ง และ ) จาก 3-19

42 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ประเทศร สเซ ยและคาซ คสถาน เหล กกล าไร สน มร ดเย นชน ดม วน แผ น และแผ นแถบ (พ ก ด ถ ง และ ) จากประเทศญ ป น สหภาพย โรป ไต หว น และ เกาหล เหล กแผ นร ดร อนชน ดเป นม วนและไม เป นม วน (พ ก ด ถ ง และ ) จากประเทศญ ป น ไต หว น เกาหล ร สเซ ย คาซ คสถาน อ นเด ย แอฟร กาใต อ นโดน เซ ย เวเนซ เอลาแอลจ เร ย อาร เจนต นา ย เครน สโลว ก และโรมาเน ย นโยบาย ด งกล าวส งผลให ผ ประกอบการอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลท ม การใช เหล กเป นว ตถ ด บถ ก บ บให ซ อเหล กท ได ร บการปกป องจากผ ผล ตในประเทศเพ ยงอย างเด ยวและม ความ เส ยเปร ยบทางด านต นท นการผล ต ท งน เน องจากการร วมกล ม AEC ย งอน ญาตให ม มาตรการตอบโต การท มตลาด ผ ประกอบการอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจ งย งม ต นท นการ ผล ตจากส นค าท ได ร บการปกป อง (เหล กแผ นร ดร อน) ท ส งอย แม ว าจะม การรวมกล ม AEC แล วก ตาม ในส วนของปลายน าท เป นอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจะได ร บประโยชน จากม ลค า การค าท เพ มส งข นเม อม การรวมกล ม AEC ซ งท กประเทศสมาช กอาเซ ยนต องเป ดเสร ทางการค าและยกเล กภาษ ระหว างประเทศสมาช กด วยก นตามข อตกลง AEC Blueprint โดยประเทศอาเซ ยนเด ม 6 ประเทศ ได แก ไทย มาเลเซ ย ส งคโปร ฟ ล ปป นส อ นโดน เซ ย และบร ไน ได ม การยกเล กภาษ ระหว างประเทศสมาช กเม อป พ.ศ ในขณะท ประเทศ สมาช กใหม อ ก 4 ประเทศ ค อ ก มพ ชา ลาว พม า และเว ยดนาม ต องทยอยลดอ ตราภาษ และม พ นธะท จะต องยกเล กภาษ ระหว างประเทศสมาช กภายใน พ.ศ ข อตกลง ด งกล าวได ส งผลให ม ลค าการค าภายในกล มประเทศอาเซ ยนเพ มข นซ งจากต วเลขจะเห น ว าม ลค าการค าภายในกล มประเทศอาเซ ยนได ปร บต วส งข นจาก 375,930 ล านเหร ยญ สหร ฐ ฯ ในป พ.ศ เป น 496,015 ล านเหร ยญสหร ฐ ฯ ในป พ.ศ โดยประเทศ ไทยม ม ลค าการค าภายในกล มประเทศอาเซ ยนส งเป นอ นด บ 3 รองจากส งคโปร และ มาเลเซ ย ส นค าท ประเทศไทยส งออกไปย งอาเซ ยนท ส าค ญ ได แก คอมพ วเตอร และ อ ปกรณ รถยนต และส วนประกอบ เคม ภ ณฑ และแผงวงจรไฟฟ า ซ งการเป ดเสร ทางการ ค าคาดว าส งผลให ตลาดการส งออกของประเทศไทยขยายต วเพ มข น โดยเฉพาะอย างย ง การขยายต วของตลาดในกล มประเทศ CLMV อ นได แก ประเทศก มพ ชา ประเทศลาว ประเทศพม า และประเทศเว ยดนามนอกจากน อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลเป น อ ตสาหกรรมท ม ความเช อมโยงก บอ ตสาหกรรมอ น ๆ เช น อ ตสาหกรรมยานยนต เคร องใช ไฟฟ าและอ เล กทรอน กส จ งคาดว าตลาดการส งออกของอ ตสาหกรรมต อเน องท ขยายต วจะส งผลต อให ความต องการเคร องจ กรกลในประเทศเพ อรองร บการผล ตเพ ม ส งข นเช นก น 3-20

43 เม อพ จารณาถ งต วเลขการส งออกเคร องจ กรกลแบ งตามประเทศค ค า 10 ล าด บ แรกตามท กล าวมาข างต นแล ว พบว า ประเทศไทยม การส งออกเคร องจ กรอ ตสาหกรรมไป ย งประเทศส งค โปร เป นล าด บท 3 ประเทศอ นโดน เซ ยเป นล าด บท 5 ประเทศมาเลเซ ยเป น ล าด บท 6 และประเทศเว ยดนามเป นล าด บท 8 ของการส งออกเคร องจ กรอ ตสาหกรรม ท งหมด ค ดเป นม ลค าท งส น 24, ล านบาท ส าหร บการส งออกเคร องจ กรกล ประเภทเคร องม อกลน นม การส งออกเคร องม อกลไปย งประเทศมาเลเซ ยเป นล าด บท 3 ประเทศอ นโดน เซ ยเป นล าด บท 6 และประเทศส งคโปร เป นล าด บท 7 ของการส งออก เคร องม อกลท งหมด ค ดเป นม ลค าท งส น 1, ล านบาท ท งน เม อพ จารณาต วเลขการ ส งออกเคร องจ กรกลประเภทเคร องจ กรกลการเกษตร จะเห นได ว าประเทศไทยม การ ส งออกเคร องจ กรกลการเกษตรไปย งกล มประเทศสมาช กอาเซ ยนเป นส วนใหญ เน องจาก ประเทศสมาช กส วนใหญ เป นประเทศเกษตรกรรมท านา ท าไร ธ ญพ ช โดยม ประเทศ ก มพ ชาเป นตลาดส งออกล าด บท 1 ประเทศลาวเป นล าด บท 2 ประเทศพม าเป นล าด บท 4 ประเทศมาเลเซ ยเป นล าด บท 6 ประเทศอ นโดน เซ ยเป นล าด บท 7 ประเทศเว ยดนามเป น ล าด บท 9 และประเทศฟ ล ปป นส เป นล าด บท 10 โดยม ม ลค าท งส น 2, ล านบาท การเป ดเสร ทางการค าหล งการรวมกล ม AEC ส งผลต อการขยายตลาดการ ส งออกส นค าให ก บกล มประเทศสมาช กอาเซ ยนอ นนอกจากประเทศไทยด วยเช นก น โดยเฉพาะอย างย งในกล มประเทศ CLMV ท ม แนวโน มการส งออกส นค าเกษตรเพ มมาก ข นท งน แนวโน มการขยายต วของการผล ตส นค าเกษตรในกล มประเทศ CLMV จะส งผลให ม ความต องการใช เคร องจ กรกลการเกษตรเพ มข น อ นเป นโอกาสด ในการท ประเทศไทย จะได ร บประโยชน จากการส งออกเคร องจ กรกลการเกษตรไปย งประเทศด งกล าวได เพ ม มากข น นอกจากน การขยายต วของการผล ตเคร องจ กรกลการเกษตรย งส งผลให ตลาด ช นส วนเคร องม อกลในฐานะว ตถ ด บขยายต วเช นเด ยวก น โดยการรวมกล ม AEC ม แนวโน มท จะท าให ตลาดการค าระหว างประเทศในกล มสมาช กอาเซ ยนขยายต วมากข น จากการปร บปร งส งอ านวยความสะดวกท ท าเร อในอาเซ ยนและโลจ สต กส บร ษ ทส วนใหญ ในภาคอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลและช นส วนเป นบร ษ ทขนาดเล ก ท ม ข ดความสามารถในการสร างผลงานในระด บพ นฐานเท าน น ส งผลให ประเทศไทยต อง น าเข าเคร องจ กรขนาดใหญ และช นส วนของเคร องจ กรเป นจ านวนมากโดยเฉพาะอ ปกรณ เคร องจ กรทางการเกษตร ซ งในป 2552 ประเทศไทยน าเข าเคร องจ กรกลทางการเกษตร ค ดเป นเง นประมาณ 548 ล านเหร ยญสหร ฐ ฯ นอกจากน ภาคอ ตสาหกรรมการแปรร ป อาหารและบรรจ ภ ณฑ เป นอ ตสาหกรรมท ม ความเช อมโยงก บอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล โดยตรงและในป จจ บ นม การเต บโตอย างรวดเร ว ม ความต องการเคร องจ กรกลเป นอย าง มากโดยเฉพาะเคร องเต ม เคร องป ดฉลาก และเคร องป ดผน ก อย างไรก ตามความสามารถ 3-21

44 ในการผล ตเคร องจ กรกลด งกล าวใช เองในประเทศย งท าได น อยและไม เพ ยงพอจ งท าให ไทยย งต องอาศ ยการน าเข าเคร องจ กรกลจากต างประเทศเป นหล ก ถ งแม ว าด ลการค าของไทยจะตกอย ในภาคการน าเข ามากกว าการส งออก แต อ ตราการส งออกของไทยในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลและช นส วนจ กรกลก ม การเต บโต มากข นโดยเฉพาะเม อเปร ยบเท ยบก บประเทศในภ ม ภาคอาเซ ยน ประเทศไทยส งออก เคร องจ กรกลและช นส วนจ กรกลเพ มข นประมาณร อยละ 90 ต งแต ป 2547 โดยเฉพาะ อ ปกรณ และเคร องม อทางการเกษตร เช น รถแทรกเตอร และอะไหล เคร องเก บเก ยวและ ค ดแยก เป นต น ป จจ บ นกล มประเทศอาเซ ยนบร โภคเคร องจ กรกลและช นส วนเคร องจ กรกล ประมาณร อยละ 30 ท ไทยส งออกซ งในอนาคตตลาดในภ ม ภาคอาเซ ยนจะม ความส าค ญ มากย งข นเม อแผนการค าเสร ในกล มอาเซ ยน (AFTA) และการก อต งประชาคมเศรษฐก จ อาเซ ยน (AEC) ส าเร จ โดยน กลงท นจากต างประเทศให ความสนใจท จะลงท นและสร าง ฐานการผล ตเคร องจ กรกลและช นส วนเคร องจ กรกลในไทยมากข น อาท กล มเคร องจ กรกลในงานก อสร างท บร ษ ท Sany ของประเทศจ นให ความสนใจ ในการลงท นในประเทศไทย กล มอ ตสาหกรรมการแปรร ปอาหาร ได แก บร ษ ท A&K Anritsu Hitech Stamex Food Processing Machinery Co. Ltd. และ Sanko กล มอ ตสาหกรรมการเกษตร ได แก บร ษ ทBTF Great Top Sian Kubota และ Agro Industrial กล มอ ตสาหกรรมโรงงาน ได แก บร ษ ท ANCA Line Kogyo Motion Plan Asada Daisin Foster Wheeler Mutual Okamoto Tokai Kogyo Seiki Gem City Engineering Ratananakorn Engineering Hikari Honda Foundry Patkol High Precision Holm Thai German Processing West Coast Engineering และ Boony Anuch Engineering. กล มก อสร างและเครน ได แก บร ษ ท Furukawa Unic Daikyo และ Liebherr กล มไฮดรอล กและเคร องข ดเจาะ ได แก บร ษ ท Thai Kobelco; for steel structures Danieli Far East Qualitech Shang Shuo และ Vatana Phaisal Engineering กล มการสร างแม แบบ ได แก บร ษ ท Honda Engineering Pan Tech Tien- Yuen และ Tong Yi กล มอ เล กทรอน กส ได แก บร ษ ท NIDEC และ NMB-Minebea. 3-22

45 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ประเทศไทยม ศ กยภาพท จะเป นศ นย กลางการผล ตท ส าค ญและน กลงท นต างชาต สนใจท จะเล อกประเทศไทยเป นฐานการผล ตเคร องจ กรและฐานการผล ตโลหะ โดย ประเทศไทยได ถ กจ ดอ นด บให เป นประเทศท ม สภาพแวดล อมทางธ รก จท ด เป นท 2 ใน กล มประเทศอาเซ ยนจากรายงานของธนาคารโลกเก ยวก บการจ ดอ นด บประเทศท น า ลงท นทางธ รก จและอ นด บท 19 ของโลก (World Bank s 2011 Report) นอกจากน ประเทศไทยม โครงสร างพ นฐานท เหมาะสมและม น คมอ ตสาหกรรมหลายแห งท ม ส ง อ านวยความสะดวกท ท นสม ย ตลอดจนโครงข ายถนนท เช อมโยงท กภ ม ภาค รวมไปถ ง ท าเร อน าล ก เช น ท าเร อแหลมฉบ งและสนามบ นนานาชาต ท สามารถรองร บการขนส งได อย างม ประส ทธ ภาพ ย งไปกว าน นการเจร ญเต บโตทางเศรษฐก จของไทยในบาง อ ตสาหกรรมม การขยายต วอย างก าวกระโดด อาท ภาคยานยนต ของประเทศไทยท จะม ง ส การผล ตรถยนต 2.3 ล านค นภายในป 2557 ภาคเคร องใช ไฟฟ าและอ เล กทรอน กส ท ผล ตฮาร ดด สก ไดรฟ มากท ส ดในโลก ภาคเคร องปร บอากาศท ถ กจ ดเป นอ นด บ 4 ของโลก ภาคการส งออกอาหาร ซ งไทยเป นผ ส งออก ข าว น าตาล ม นส าปะหล ง เน อไก แปรร ป อาหารทะเลกระป อง และแช แข ง ตลอดจนผล ตภ ณฑ ส บปะรดแปรร ปและภาคการก อสร าง ซ งม การวางแผนการขยายถนนและระบบขนส งมวลชนมากข น ท าให ความต องการใช เคร องจ กรกลภายในประเทศม มากข นและการลงท นในประเทศไทยซ งต งอย ใจกลางเอเช ย จะช วยให ผ ผล ตสามารถท าการค าผ านหลาย ๆ ข อตกลงการค าเสร (FTAs) ท ร ฐบาลไทย ได เจรจาก บประเทศค ค า เช น ประเทศสมาช กอาเซ ยน ออสเตรเล ยน วซ แลนด และญ ป น ในส วนของเคร องจ กรกลการเกษตร ซ งเป นอ ตสาหกรรมสน บสน นและม ส วน ส าค ญในกระบวนการผล ตอ ตสาหกรรมเกษตรเป นเคร องจ กรท ม ความสามารถส งออกไป ย งประเทศอาเซ ยนได เน องจากประเทศส วนใหญ ม ความต องการเคร องจ กรด งกล าวเพ อ การท านาและท าไร ธ ญพ ช ประเทศไทยส งออกเคร องจ กรกลทางการเกษตรไปย งประเทศ อาเซ ยนถ งร อยละ ของม ลค าการส งออกเคร องจ กกลการเกษตรท งหมด (อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลการเกษตร ส าน กเศรษฐก จอ ตสาหกรรม: ก มภาพ นธ 2554) โดยเฉพาะประเทศก มพ ชาและลาว ท ส วนใหญ ม ความต องการแทรกเตอร เด นตาม แทรกเตอร เพ อการเกษตรขนาดเล ก นอกจากน ประเทศอ นเด ยย งเป นประเทศท ม โอกาส ทางการตลาดส งในกล มเคร องจ กรกลทางการเกษตร เน องจากอ นเด ยเป นประเทศท ม การ เพาะปล กและพ นท เกษตรกรรมมาก โดยกล มส นค าท ได ร บความสนใจมากเป นพ เศษ ได แก รถเก ยวนวดข าว เคร องส และข ดธ ญพ ช 3-23

46 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) การว เคราะห ความสามารถในการแข งข นอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลของ ไทย (Diamond Model) การว เคราะห ความสามารถในการแข งข นของอ ตสาหกรรมตามแนวความค ดของ Michael E. Porter เป นการประเม นป จจ ยแวดล อมทางธ รก จท ส าค ญท จะม ผลกระทบต อ ความสามารถในการเพ มประส ทธ ภาพ (Productivity) อ นจะน าไปส การเพ มข ด ความสามารถในการแข งข นของอ ตสาหกรรม ป จจ ยท ส าค ญด งกล าวประกอบไปด วย ป จจ ยด านการสภาวะป จจ ยการผล ต สภาวะอ ปสงค อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและ สน บสน น กลย ทธ โครงสร าง การแข งข น และนโยบายจากภาคร ฐ การประเม นความสามารถในการแข งข นของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลของไทย ท ปร กษาได ว เคราะห ตามหล กของ Diamond Model ด งน สภาวะป จจ ยการผล ต ป จจ ยด านการผล ต ได แก ป จจ ยด านทร พยากรมน ษย ทร พยากรการ ผล ต โครงสร างพ นฐานด านสาธารณ ปโภคโครงสร างพ นฐานด านว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แหล งเง นท น ฯลฯ หากอ ตสาหกรรมใด ๆ ม ความได เปร ยบด าน ป จจ ยการผล ตและสามารถผสมผสานและใช ประโยชน ได อย างม ประส ทธ ภาพจะ ท าให อ ตสาหกรรมน น ๆ ม ความได เปร ยบด านการแข งข นในตลาดโลก ป จจ ยด านแรงงาน การผล ตของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรม การเต บโตท ส งข นตามภาวะ ของเศรษฐก จท ฟ นต วและการเต บโตของอ ตสาหกรรมต าง ๆ ท าให ผ ประกอบการ ต องการแรงงานเพ มข นเพ อรองร บการขยายต วของอ ตสาหกรรม แต ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรประสบป ญหาการขาดแคลนแรงงาน เน องจากจ านวนแรงงานท ม ค ณภาพในอ ตสาหกรรมน ม จ าก ด ประกอบก บป ญหา การเปล ยนงานส งในระด บช างฝ ม อจ งท าให เก ดสภาวะการขาดแคลนแรงงาน ด งกล าว อ กท งแรงงานท ม ฝ ม อส วนใหญ จะท างานให ก บบร ษ ทต างชาต ท เข ามาต ง ก จการในประเทศไทยหร อบางส วนก ไปท างานในอ ตสาหกรรมน ในต างประเทศ เน องจากรายได ส งกว า นอกจากน แรงงานในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลส วนมากเป น แรงงานไร ฝ ม อ โดยเจ าของโรงงานหร อช างฝ ม อในโรงงานเป นผ ฝ กงานให แรงงาน แรงงานส วนใหญ ม พ นฐานการศ กษาระด บประถมศ กษาถ งอาช วศ กษา และเป นแรงงานท ม อ ตราการเปล ยนงานส ง ถ งแม ว าป จจ บ นผ ประกอบการ ต องการจ างแรงงานท ม ฝ ม อเพ อปร บปร งประส ทธ ภาพและเทคโนโลย การผล ต แต ผ ประกอบการรายย อยไม สามารถสร างส งจ งใจให แรงงานม ฝ ม อเข าส ภาคการ ผล ตเคร องจ กรกลได 3-24

47 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ป ญหาด านความไม แน นอนของปร มาณการผล ต ล กษณะโรงงาน ขนาดเล ก การขาดการลงท นในการท าว จ ยและพ ฒนาผล ตภ ณฑ และส งจ งใจท ต า ม ผลให ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไม สามารถจ างแรงงานม ฝ ม อ ท าให ข ดความสามารถในการพ ฒนาอ ตสาหกรรมเป นไปอย างจ าก ด ป จจ ยด านทร พยากรการผล ต ว ตถ ด บท ใช ในการผล ตของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรข นอย ก บความ แตกต างของผล ตภ ณฑ และช วงของการผล ต ส าหร บบร ษ ทท ผล ตช นส วนส าหร บ เคร องจ กรกลจะใช ว ตถ ด บท ใช ในการผล ตเคร องจ กรซ งม ต นท นในการผล ตต า และสามารถหาซ อได ในประเทศ แต ส าหร บบร ษ ทท ผล ตเคร องจ กรกลข นส ดท าย ม กจะม ข นตอนการผล ตหล ก ค อ การซ อช นส วนประกอบจากในประเทศและ น าเข าจากต างประเทศและมาประกอบในประเทศ ซ งช นส วนท น าเข ามาประกอบ อย ในราคาท ส ง อย างไรก ตาม ป ญหาเร องเหล กซ งเป นว ตถ ด บท ส าค ญของการ ผล ตและประกอบเคร องจ กรย งคงเป นป ญหาส าค ญในขณะน ส าหร บผ ประกอบการ เคร องจ กรไทย เน องจากราคาเหล กในประเทศไทยย งถ อว าอย ในราคาส งเม อ เท ยบก บประเทศอ น ๆ เช น ประเทศจ นและมาเลเซ ย สาเหต หล กของราคาเหล ก ท อย ในระด บส งเก ดจากนโยบายของร ฐบาลในการป องก นการท มตลาดของการ น าเข าเหล กจากต างประเทศ (Anti-Dumping) ซ งม ราคาถ กกว าเหล กในประเทศ ไทย จ งม มาตรการภาษ ก บเหล กแผ นท น าเข ามาจาก 14 ประเทศ อ ตราภาษ น อย ท ระด บร อยละ ถ งร อยละ ซ งเป นก าแพงท ป ดก นการน าเข าเหล ก ของผ ประกอบการขนาดกลางและเล กของไทย ถ ารวมต นท นค าขนส ง ภาษ และ ดอกเบ ย ราคาเหล กจะขย บข นไปอย ประมาณ บาทต อก โลกร ม ซ ง มาตรการด งกล าวส งผลให ผ ประกอบการผล ตเหล กของไทยซ งม อย ไม ก รายได ประโยชน และท าให ราคาเหล กในประเทศอย ในระด บส ง โครงสร างพ นฐานด านสาธารณ ปโภค ด านสาธารณ ปโภค ซ งรวมถ ง ไฟฟ า ประปา การคมนาคม และ การส อสาร ย งคงเป นข อจ าก ดส าหร บผ ประกอบการไทยในอ ตสาหกรรม เคร องจ กร เน องจากสาธารณ ปโภคส วนใหญ ของประเทศไทยย งไม พ ฒนาใน ระด บท ได มาตรฐานในการสน บสน นการผล ตและการด าเน นงาน ป ญหาเร องไฟฟ าด บและไฟฟ าตกเป นป ญหาส าค ญของผ ผล ตใน อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล เน องจากการผล ตเคร องจ กรต องการระด บไฟฟ าท ความสม าเสมอ ซ งในประเทศไทยหลายจ ดย งคงม ป ญหาเร องระด บไฟฟ า อ กท ง ป ญหาด านการคมนาคม อาท ถนน ซ งย งไม ได ร บการพ ฒนาให ม มาตรฐานท จะ 3-25

48 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) สามารถรองร บการขนส งในประเทศได การส อสาร เช น ระบบ 3G ประเทศไทย ย งคงไม พ ฒนาให เท าเท ยมก บประเทศอ น ๆ ในอาเซ ยน จ งย งคงเป นอ ปสรรคให ผ ประกอบการไทยไม สามารถพ ฒนาศ กยภาพในการแข งข นได เต มท ป จจ ยด านว ทยาศาสตร และเทคโนโลย การพ ฒนาเทคโนโลย ในประเทศของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรย งอย ในระด บต า เน องจากการเร ยนร เทคโนโลย การผล ตเคร องม อกลเก ดจาก ประสบการณ การเป นช างฝ กงานในโรงงานและการซ อมเคร องม อกล ท าให ม ความสามารถในการด ดแปลงเคร องม อกลและสามารถผล ตเคร องม อกลของ ตนเองได อ กท งตลาดในประเทศค อนข างแคบและส วนใหญ เป นการผล ตตาม ค าส งซ อและปร มาณการผล ตจ าก ด ซ งท าให แรงจ งใจในการพ ฒนาเทคโนโลย อย างเป นระบบม จ าก ด นอกจากน น ผ ประกอบการขนาดเล กของอ ตสาหกรรม เคร องจ กรบางรายประสบป ญหาด านเง นท นจ าก ด ม ผลให ต นท นในการท าว จ ย และพ ฒนาส ง ผ ประกอบการเผช ญโครงสร างแรงจ งใจจากอ ตราภาษ ท ท าให การ น าเข าเคร องจ กรส าเร จร ปม ราคาต า ท าให การลงท นว จ ยและพ ฒนาเป นก จกรรมท ไม ค มค าแก การลงท น ป ญหาท ส าค ญอ กประการค อขาดการร วมม อก บภาคร ฐใน การสน บสน นการพ ฒนาเทคโนโลย อย างไรก ตามส าหร บก จการขนาดใหญ ท เป นของน กลงท นต างชาต หร อเป นการร วมลงท นก บต างชาต เช น ญ ป นและไต หว น จะม การใช เทคโนโลย ในการผล ตท ท นสม ยและเป นระบบ โดยได ร บการถ ายทอดเทคโนโลย โดยตรงจาก บร ษ ทแม ในต างประเทศ ซ งบร ษ ทเหล าน ได ม การถ ายทอดเทคโนโลย อย างเป น ระบบจากบร ษ ทเหล าน ลงส บร ษ ทขนาดเล กท เป นของคนไทยบ าง ป จจ ยด านเง นท น ผ ประกอบการส วนใหญ ในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรเป นบร ษ ทขนาด เล ก ซ งขาดแคลนเง นท นสน บสน นในการด าเน นธ รก จ การขอส นเช อจากสถาบ น การเง นเป นเร องยากและใช เวลา ซ งในป จจ บ นหน วยงานร ฐบาลได พยายามให ความร ด านการเง นและให ส นเช อส าหร บผ ประกอบการท อ ตราดอกเบ ยต า แต หาก ผ ประกอบการบางรายไม ใช บร การสน บสน นด านส นเช อจากภาคร ฐ เหต ผล ประการหน งเพราะขาดข อม ลข าวสาร อ กประการหน งผ ประกอบการส วนใหญ เห นว าการขออน ม ต ส นเช อเต มไปด วยข นตอนย งยากและเส ยเวลา จากการว เคราะห ป จจ ยในการผล ตด งกล าวข างต น เห นว าป จจ ย โดยรวมของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลของไทยย งไม เอ ออ านวยในการสน บสน น อ ตสาหกรรมให ม ความได เปร ยบในการแข งข นก บประเทศอ น ป ญหาการขาด แคลนแรงงานท ม ค ณภาพ ป ญหาการพ งพ งการน าเข าช นส วนประกอบของ 3-26

49 เคร องจ กรบางประเภท ป ญหาราคาส งของว ตถ ด บท ใช ในการผล ตเคร องจ กร ป ญหาด านประส ทธ ภาพของสาธารณ ปโภคท ใช ในการผล ต ป ญหาด านการ พ ฒนาเทคโนโลย ในภาคอ ตสาหกรรมย งอย ในระด บต าและป ญหาเง นท นของ ผ ประกอบการและการสน บสน นเง นท นจากหน วยงานร ฐบาล ซ งป ญหาด งกล าว ควรได ร บการด แลและพ ฒนาแนวทางการแก ไขเพ อสน บสน นอ ตสาหกรรม เคร องจ กรให ม ศ กยภาพท เพ มข น สภาวะอ ปสงค อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลเป นอ ตสาหกรรมพ นฐานส าค ญและ สน บสน นต อการเจร ญเต บโตของอ ตสาหกรรมอ น หากอ ตสาหกรรมอ น ๆ ม การ เต บโตท มากข นจะส งผลให ความต องการใช เคร องจ กรมากข นด วย อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลเป นอ ตสาหกรรมพ นฐานส าค ญและ สน บสน นต อการเจร ญเต บโตของอ ตสาหกรรมอ น ๆ อาท อ ตสาหกรรมยานยนต อ ตสาหกรรมช นส วนและอะไหล ยานยนต อ ตสาหกรรมไฟฟ าอ เล กโทรน กส อ ตสาหกรรมอาหาร และอ ตสาหกรรมการเกษตร เป นต น ด งน นสภาวะอ ปสงค ของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจ งม ความส มพ นธ ก บสภาวะอ ปสงค ของ อ ตสาหกรรมอ น ๆ อ ตสาหกรรมการเกษตร ซ งเป นอ ตสาหกรรมท ส าค ญของประเทศ เน องจากย งคงม ประชากรจ านวนมากท ท าการเกษตรเพ อสร างรายได และย งสร าง รายได ให ก บประเทศประมาณร อยละ 8.3 ของผล ตภ ณฑ รวมของประเทศ (GDP) ในป 2553 ซ งการเต บโตของอ ตสาหกรรมการเกษตรแสดงให เห นถ งความ ต องการเคร องจ กรกลเพ อใช ในการเกษตรในประเทศอย ในระด บส งและม แนวโน ม ท ส งข น อ ตสาหกรรมช นส วนยานยนต ซ งม แนวโน มท จะเต บโตมากข นตาม สภาวะอ ปสงค ของยานยนต ในประเทศ จากรายงานของส าน กงานคณะกรรมการ ส งเสร มการลงท น (บ โอไอ) รายงานถ งภาวะการลงท นในช วง 4 เด อนแรกของป 2553 ว าม โครงการย นขอร บการส งเสร มการลงท นจ านวน 413 โครงการเพ มข น ร อยละ 53 เม อเท ยบก บช วงเวลาเด ยวก นของป ท แล วโดยม ม ลค าการลงท นส งถ ง 1.35 แสนล านบาท เป นการลงท นในกล มอ ตสาหกรรมยานยนต เคร องจ กรกล อ ตสาหกรรม โลหะแผ น เคร องใช ไฟฟ าและอ เล กทรอน กส โดยม ม ลค ารวมถ ง 1.06 แสนล านบาท ซ งจากข อม ลด งกล าวสามารถแสดงให เห นถ งความต องการ ด านเคร องจ กรกล และม ความเก ยวเน องก บอ ตสาหกรรมยานยนต จะม แนวโน ม เพ มส งข นด วย 3-27

50 อย างไรก ตามความต องการเคร องจ กรกลท งในประเทศท พ ฒนาแล ว และประเทศก าล งพ ฒนาม แนวโน มส งข น เน องจากการพ ฒนาและเต บโตของ อ ตสาหกรรมในประเทศ ประเทศท พ ฒนาแล วสามารถผล ตเคร องจ กรกลเพ ยงพอ ส าหร บความต องการภายในประเทศและม ความสามารถในการส งออก ส วน ประเทศก าล งพ ฒนาจ าเป นต องน าเข าเคร องจ กรและเทคโนโลย การผล ตเน องจาก การขาดเทคโนโลย การผล ตข นส ง ซ งประเทศอาเซ ยนม การน าเข าเคร องจ กรโดย ม ม ลค าเฉล ยร อยละ ของม ลค าส นค าท นท น าเข าจากต างประเทศ ประเทศ ไทยม ม ลค าการน าเข าเคร องจ กรกลจากตลาดโลกเฉล ย 5 ป จากป 2549 ถ งป 2553 อย ท 563, ล านบาท และม ลค าการน าเข าเคร องจ กรกลจากประเทศ ในกล มอาเซ ยนเฉล ย 5 ป อย ท 116, ล านบาท อ ตราการเต บโตของม ลค า การน าเข าเคร องจ กรกลจากประเทศในกล มอาเซ ยนเฉล ย 10 ป จากป 2545 ถ งป 2553 อย ท ร อยละ 5.7 ต อป สาเหต ท ส าค ญของการน าเข าเคร องจ กรกลของประเทศไทยจาก ต างประเทศน น ค อ ความต องการเคร องจ กรเฉพาะอย างม จ านวนมากข น ท าให การผล ตม การเปล ยนร ปแบบโดยเน นการผล ตแบบเฉพาะและปร มาณการผล ตแต ละคร งน อยลง ผ ประกอบการเคร องจ กรกลภายในประเทศม ขนาดเล กและม เทคโนโลย การผล ตท ต า ไม สามารถผล ตเคร องจ กรเพ อตอบสนองความต องการ ภายในประเทศในล กษณะน ได ซ งเป นเหต ผลหน งให ประเทศไทยม การน าเข า เคร องจ กรกลท ม เทคโนโลย การผล ตส งเข ามาเป นจ านวนมากและท าให เก ดการ ลงท นโดยตรงจากต างประเทศ ด งน น จากการว เคราะห ป จจ ยด านสภาวะอ ปสงค ด งกล าวข างต นเห น ว าป จจ ยด านน เอ ออ านวยต อการสร างความได เปร ยบในการแข งข นของ อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล เน องจากความต องการเคร องจ กรกลในประเทศม จ านวนมากจากการเต บโตของอ ตสาหกรรมต าง ๆ โดยเฉพาะอ ตสาหกรรม การเกษตร ซ งหากหน วยงานร ฐบาลและเอกชนท เก ยวข องสน บสน นด านการ พ ฒนาเทคโนโลย และด านต นท นจะสามารถเพ มศ กยภาพของอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลไทยได อ กท งสามารถสนองความต องการของอ ตสาหกรรมใน ประเทศได โดยไม ต องพ งพ งการน าเข าเคร องจ กรกลจากประเทศอ น 3-28

51 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน น อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องก น หมายถ ง อ ตสาหกรรมท สามารถใช เทคโนโลย ร วมก นหร อแบบเด ยวก น อ ตสาหกรรมสน บสน น หมายถ ง บร ษ ทท เป นผ จ าหน ายว ตถ ด บ อ ปกรณ และเคร องม อป อนให ก บอ ตสาหกรรมหล ก ซ งการ สน บสน นอ ตสาหกรรมเหล าน จะสามารถสน บสน นให อ ตสาหกรรมหล กม การ ขยายต วและม ความสามารถในการแข งข นได เคร องจ กรอ ตสาหกรรมท ส าค ญในไทยท ม ความเก ยวเน องก น ได แก เคร องจ กรกลท ใช ในอ ตสาหกรรมเกษตร อ ตสาหกรรมยานยนต อ ตสาหกรรม อาหาร และอ ตสาหกรรมเซราม กซ งม ความต องการใช เคร องจ กรในการผล ตและ ประกอบช นส วนของส นค า หากอ ตสาหกรรมด งกล าวม การเต บโตท ส งข นจะส งผล ให ความต องการใช เคร องจ กรเพ มมากข นด วย ผ ประกอบการส วนใหญ ของ อ ตสาหกรรมด งกล าวจะน ยมน าเข าเคร องจ กรหร อช นส วนของเคร องจ กรมาใช ใน การด าเน นธ รก จ เน องจากการน าเข าเคร องจ กรราคาส าเร จร ปไม ต องเส ยภาษ ซ ง ท าให ต นท นในการผล ตถ กกว าการซ อเคร องจ กรในประเทศ อ ตสาหกรรมสน บสน นส าหร บอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลประกอบด วย กล มผ ผล ตช นส วนทางกล ประเทศไทยม ความพร อมและม ศ กยภาพในการผล ตช นส วนประเภทน เน องจากม ผ ร บจ างผล ต เป นจ านวนมาก กล มผ ผล ตช นส วนทางไฟฟ า ประกอบไปด วย ช นส วน อ เล กทรอน กส ช นส วนไฟฟ าก าล ง เซ นเซอร สายไฟก าล ง และ สายส ญญาณ ซ งประเทศไทยสามารถผล ตเองได ในในประเทศ ยกเว นเซ นเซอร ท ต องน าเข าจากต างประเทศ กล มผ ผล ตระบบควบค ม ประเทศไทยสามารถผล ตและออกแบบ แผงวงจรควบค มส วนใหญ ท ใช งานก บเคร องจ กรกลได ซ งส วน ใหญ จะเป นแบบ Middle-End Technology กล มผ ผล ตโครงสร างเคร องจ กรกล โครงสร างเคร องจ กรกล สามารถแบ งได เป น 3 ประเภทหล ก ๆ ค อ โครงสร างเหล กหล อ โครงสร างเหล กพ บ และโครงสร างเหล กประกอบย ด ซ ง ผ ประกอบการในประเทศไทยสามารถผล ตได ท ง 3 โครงสร าง เพ ยงแต โครงสร างท 1 และ 2 สามารถผล ตได ส าหร บเคร องจ กรท ม ขนาดไม ใหญ มากน ก 3-29

52 เม อพ จารณาอ ตสาหกรรมสน บสน นข างต น จะเห นได ว าผ ประกอบการ ส วนใหญ สามารถผล ตช นส วนประกอบเคร องจ กรได ในประเทศ แต ส วนใหญ จะม ความถน ดด านเทคโนโลย ระด บต าและกลาง หากเป นการใช เทคโนโลย ระด บส ง จะต องพ งการน าเข าจากต างประเทศ อ กท ง อ ตสาหกรรมสน บสน นจ าพวกอะไหล และช นส วนท งหลายส วนใหญ น กลงท นต างประเทศเป นเจ าของท าการผล ตเพ อ การส งออกหร อป อนบร ษ ทแม ด งน น ไทยจ งเป นเพ ยงฐานการผล ตเพ อการ ส งออก ก จการท เป นของคนไทยเป นเพ ยงการร บจ างเหมา โดยม การออกแบบ หร อม แม พ มพ ส าเร จร ปมาให ท าตามแบบเท าน น แต ก ม ข อด ตรงท ว าผ จ างต องการ น าไปเป นช นส วนเพ อประกอบเป นต วเคร องม อกลต อไป ซ งไม สามารถท าเองได หมดเน องจากต นท นส ง ด งน นการจ างท าช นส วนจ งท าให เก ดการสร างงานและ รายได แก ผ เก ยวข องในอ ตสาหกรรมน ได ในระด บหน ง จากการพ จารณาข างต น จะเห นได ว า อ ตสาหกรรมเก ยวเน องก นและ อ ตสาหกรรมสน บสน นของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลย งคงม การพ งพาการน าเข า ส นค าและเทคโนโลย จากต างประเทศ เน องจากขาดการพ ฒนาด านเทคโนโลย อย างต อเน องและเง นท นของผ ประกอบการไทย ซ งท าให อ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลของไทยเส ยเปร ยบในการแข งข น ด งน นหากหน วยงานร ฐบาลให การสน บสน นด านการว จ ยพ ฒนาเทคโนโลย ของอ ตสาหกรรมเก ยวเน องและ อ ตสาหกรรมสน บสน นจะสามารถเพ มข ดความสามารถของอ ตสาหกรรม เคร องจ กรไทยได ด วย กลย ทธ โครงสร างและการแข งข น ป จจ บ นผ ประกอบการต างชาต เป นผ ท ม บทบาทส าค ญในการด าเน น ธ รก จด านอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล เพราะอ ตสาหกรรมน ต องใช เง นลงท น ค อนข างส ง นอกจากน ย งเก ยวพ นก บการพ งพาเทคโนโลย หร อแหล งลงท น ม ลค า การผล ตและการส งออกส นค าในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลน ส วนใหญ มาจาก ผ ประกอบการต างชาต ไม ก รายท ม ศ กยภาพในการผล ตส ง ผ ประกอบการต างชาต ส วนใหญ น ยมมาเป ดบร ษ ทในประเทศไทย เน องจากผลประโยชน ด านการลงท น ของภาคร ฐท สน บสน นการลงท นของบร ษ ทต างชาต ประเทศท น ยมมาลงท นใน อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทย เช น ประเทศญ ป นและประเทศอ ตาล จ านวนผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรท เป นขนาดกลางและ ขนาดย อม (SME) ม ประมาณร อยละ 80 ของผ ประกอบการท งหมดและในจ านวน น ประมาณร อยละ 60 เป นผ ประกอบการไทย ซ งส วนใหญ เต บโตมาจากการ ร บเหมาท าตามส ง ส วนใหญ เป นบร ษ ทครอบคร ว ผล ตภ ณฑ ท จ าหน ายตลาด ค อนข างแคบ โดยผล ตเคร องจ กรท ใช ในงานเฉพาะเจาะจง ก าล งการผล ตน อยม 3-30

53 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ค แข งน อยหร อแบบไม ม เลย เน องจาก Margin ต าไม จ งใจเข าไปแข งข น เน นการ ผล ตเคร องจ กรท ม เทคโนโลย ไม ซ บซ อนหร อเป นการด ดแปลงและผล ตช นส วน เพ อซ อมแซมในอ ตสาหกรรมต าง ๆ อย างไรก ตาม ม ผ ประกอบการคนไทยส วน หน งร วมท นก บผ ประกอบการต างชาต เพ อประโยชน ด านเง นลงท นและการ ถ ายทอดความร ความช านาญด านเทคโนโลย การผล ตเคร องจ กรกลส วนใหญ ของผ ประกอบการไทยจะม ล กษณะ ของเคร องจ กรกลคล ายก น ใช เทคโนโลย ใกล เค ยงก น และม กจะต งราคาใกล เค ยง ก นในการขายเคร องจ กรกล แต อย างไรก ตาม ผ ประกอบการไทยบางรายแข งข น โดยการม บร การท แตกต าง เช น บร การด านการต ดต ง ซ อมบ าร งเคร องจ กรให ล กค า เพ อสร างความประท บใจให ล กค าท งในประเทศและต างประเทศ ผ ประกอบการท ผล ตเคร องจ กรแบบเด ยวก น ม กจะไม ม การรวมกล ม แลกเปล ยนข อม ลต าง ๆ ระหว างก นแต จะร วมม อก บผ จ าหน ายว ตถ ด บและผ ร บจ างเหมาท าอ ปกรณ เสร มตามท ผ ผล ตส งท าเท าน นซ งต างก บอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลของประเทศอ น ๆ ท ม การรวมกล มก นในการแลกเปล ยนข อม ลและ การร วมก นพ ฒนาความร และเทคโนโลย ร วมก น ในช วงท ผ านมาไทยสามารถผล ตเคร องจ กรกลพ นฐานเพ อทดแทน การน าเข าได อย างม ประส ทธ ภาพมากข น ตลาดของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลม ท งในประเทศและต างประเทศ ตามท ได ระบ ไว ข างต นแล วว า อ ตสาหกรรม การเกษตร ซ งเป นอ ตสาหกรรมหล กของประเทศย งม ความต องการเคร องจ กรกล เพ มข นเพ อใช ในการท าการเกษตร อ กท งผ ประกอบการสามารถสนองตอบความ ต องการของตลาดในประเทศได ส วนหน งท ใช เทคโนโลย ไม ซ บซ อน แต หากเป น เทคโนโลย ท ซ บซ อนหร อใช เพ อจ ดประสงค เฉพาะเจาะจง จะเป นการน าเข า เคร องจ กรจากต างประเทศ ส าหร บตลาดต างประเทศการส งออกของเคร องจ กร ไทยในป จจ บ นน นย งเป นการส งออกเคร องจ กรและเคร องม อกลในแบบเทคโนโลย ต าไปย งประเทศเพ อนบ างใกล เค ยง เช น มาเลเซ ย เว ยดนาม และลาว เน องจาก ประเทศด งกล าวย งต องพ งพ งเทคโนโลย จากประเทศไทยจ งท าให ม ลค าการ ส งออกเคร องจ กรกลของไทยย งต ามากเม อเท ยบก บม ลค าน าเข า จากข อม ลข างต นจะเห นได ว า การแข งข นในตลาดเคร องจ กรกลไทย ย งไม ส งมาก เน องจากเป นอ ตสาหกรรมท ใช เง นลงท นส งและเทคโนโลย ใน อ ตสาหกรรมน ย งไม พ ฒนาเม อเท ยบก บตลาดต างประเทศ ราคาเคร องจ กรกลจ ง อย ในราคาไม ส งจ งท าให ก าไรในตลาดไม มากน ก ผ ประกอบการไทยจ งไม สนใจท จะเข ามาในตลาด อ กท งไม สนใจท จะลงท นเพ อการพ ฒนาเทคโนโลย ในการผล ต ด งน น การแข งข นในตลาดจ งเป นของบร ษ ทต างชาต ท ม เง นลงท นและเทคโนโลย 3-31

54 ท พร อมกว าผ ประกอบการไทย การแข งข นในตลาดท น อยและข นอย ก บบร ษ ท ต างชาต ไม สามารถสร างความได เปร ยบให ก บอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทยได หากหน วยงานร ฐบาลไทยให การสน บสน นและแก ป ญหาด านการพ ฒนา เทคโนโลย ให ก บผ ประกอบการไทยจะสามารถเพ มศ กยภาพให ก บอ ตสาหกรรมใน การแข งข นในประเทศและในตลาดโลกได ด ย งข น นโยบายจากภาคร ฐ นโยบายของภาคร ฐสามารถสร างโอกาสและอ ปสรรคต อการ ประกอบการของธ รก จเอกชน ท งน เน องจากภาคร ฐม บทบาทในการเป นผ ซ อ ส นค าและบร การรายใหญ ของประเทศ แต บางคร งก อาจท าให การประกอบการ ของเอกชนม อ ปสรรคได เช นก น เช น การออกข อก าหนดมาตรฐานผล ตภ ณฑ การ ก าก บด แลก จการบางประเภท เป นต น การพ ฒนาอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลของไทยในหลายป ท ผ านมาน น หน วยงานร ฐบาลไม ม แนวนโยบายส งเสร มและสน บสน นท ช ดเจนเม อเท ยบก บ อ ตสาหกรรมอ น ๆ เช น ส งทอ รถยนต และอ เล กทรอน กส การผล ตใน อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลในประเทศเป นการผล ตช นส วนเพ อการซ อมแซมเป น ส วนใหญ ส วนต วเคร องจ กรท ใช ในการผล ตส วนใหญ น าเข ามาจากต างประเทศ ท งส น หน วยงานท เก ยวข องก บการพ ฒนาอ ตสาหกรรมเคร องจ กรและเคร องม อ กลม หลายหน วยงาน แต หน วยงานส วนใหญ ขาดการประสานงานในด านการ ให บร การและส งอ านวยความสะดวกต าง ๆ ไปในท ศทางเด ยวก น ภาคร ฐไม ได ให ความช วยเหล อทางด านเทคน คแก ผ ประกอบการไทย อย างเพ ยงพอ ซ งรวมถ งการว จ ยและพ ฒนาความร ความช านาญด านเทคโนโลย ท ผ านมาภาคร ฐไม ม การจ ดอบรมพ ฒนาความร ด านเทคโนโลย ในการผล ตให ก บ ผ ประกอบการไทย ซ งท าให ผ ประกอบการไทยขาดความร ในด านน เม อเท ยบก บ ผ ประกอบการต างชาต มาตรการด านภาษ โครงสร างอ ตราภาษ น าเข าเคร องจ กรของไทยม แนวโน มท ลดลงเป นล าด บน บต งแต ไทยม การปร บโครงสร างอ ตราภาษ น าเข า เคร องจ กรในป 2531 ม ผลให ต นท นในการผล ตเคร องจ กรกลในประเทศส งเม อ เท ยบก บการน าเข าเคร องจ กรส าเร จร ปจากต างประเทศ เน องจากอ ตราภาษ น าเข าช นส วนและส วนประกอบท ใช ในเคร องจ กรกลย งอย ในระด บส ง จ งจ งใจให เก ดการน าเข าเคร องจ กรส าเร จร ปเข ามาใช ในอ ตสาหกรรมอย างต อเน อง ป จจ บ น ม อ ตราภาษ น าเข าเคร องจ กรส าเร จร ปเพ ยงร อยละ 1 และในป 2550 ปร บลดลง เป นร อยละ 0 ขณะท ผ ผล ตเคร องจ กรกลในประเทศต องเส ยภาษ น าเข า 3-32

55 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ส วนประกอบและช นส วนส งถ งประมาณร อยละ จ งถ อเป นอ ปสรรคหน งใน การแข งข นของเคร องจ กรกลท ผล ตในประเทศ นโยบายด านการสน บสน นพ ฒนาบ คลากรให ก บอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลย งคงเป นป ญหาส าค ญ เน องจากท ผ านมาภาคร ฐไม ได ให ความส าค ญในการพ ฒนาแรงงานท ม ฝ ม อให ก บผ ประกอบการ อ กท งไม ม การให ความร ก บเยาวชนในการศ กษาภาคอาช วะในการเล อกสายว ชาและโอกาสในการ ประกอบอาช พ จ งท าให ขาดแคลนแรงงานฝ ม อท ม ความร ความช านาญในการ ท างาน แรงงานท ม อย ในอ ตสาหกรรมจ งไม เพ ยงพอและไม ม ค ณภาพ นโยบายด านการสน บสน นด านเง นท นแก ผ ประกอบการไทยของ ภาคร ฐย งถ อว าไม ช ดเจน เน องจากผ ประกอบการไทยส วนใหญ ในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรย งคงประสบป ญหาด านการลงท นและย งคงไม ได ร บการช วยเหล อจาก ภาคร ฐในการขอส นเช อ การขอส นเช อส าหร บผ ประกอบการไทยส วนใหญ จะ ต ดต อก บสถาบ นการเง นด วยตนเองและย งถ อว าเป นเร องยากและใช เวลา จาก การส มภาษณ ผ ประกอบการ ผ ประกอบการไทยได กล าวถ งป ญหาในการขอ ส นเช อเพ อการขยายก จการในการผล ตในต างประเทศเป นเร องยากและไม ได ร บ การสน บสน นจากภาคร ฐ อย างไรก ตาม ในระยะหล งหน วยงานภาคร ฐได ห นมาให ความส าค ญ และเร งออกนโยบายส งเสร มอ ตสาหกรรมการผล ตเคร องจ กรกลในประเทศมาก ข น เน องจากเล งเห นว าอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลท เข มแข งจะเป นต วจ กรในการ ข บเคล อนให การผล ตส นค าอ ตสาหกรรมเต บโตได และย งม ส วนส งเสร มข ด ความสามารถในการแข งข นของส นค าไทยในตลาดโลก เช น การจ ดการอบรม ด านการพ ฒนาบ คคลากรและด านเทคโนโลย เพ อเสร มความร และเพ มศ กยภาพ ของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทย มาตรการให ความช วยเหล อด านการเง น โดย ให การสน บสน นด านส นเช อในอ ตราท ต า เป นต น จากท ศทางการปร บต วและนโยบายส งเสร มของภาคร ฐท กล าวมา ข างต น ท ปร กษาเห นว าจะท าให เก ดการเปล ยนแปลงทางโครงสร างของ อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทยในระยะต อไป เน องจากหากโครงการความร วมม อ น าร องของภาคร ฐและเอกชนประสบความส าเร จจะท าให เก ดการพ ฒนาใน อ ตสาหกรรมการผล ตเคร องจ กรกลไทยสามารถสร างความได เปร ยบในการ แข งข นของอ ตสาหกรรมในตลาดโลกได และจะส งผลต อการเต บโตของ อ ตสาหกรรมอ น ๆ ท สน บสน นและเก ยวเน องก น อย างไรก ตามการพ ฒนา ศ กยภาพของอ ตสาหกรรมย งต องได ร บการสน บสน นจากภาคร ฐและเอกชนท เก ยวข องอย างต อเน องและเป นร ปธรรม โดยเฉพาะการสน บสน นด านการว จ ย 3-33

56 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) และการพ ฒนาเทคโนโลย ของเคร องจ กรกลไทยให ก าวล า การสน บสน นด าน เง นท น การสน บสน นด านนโยบายด านภาษ และด านสาธารณ ปโภค ซ งเป น พ นฐานท ส าค ญในการพ ฒนาศ กยภาพของอ ตสาหกรรมในระยะยาว ผลกระทบของ AEC ต ออ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทย การจ ดต งประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (ASEAN Economic Community: AEC) ม ว ตถ ประสงค ในการสร างศ กยภาพในการแข งข นให ก บประเทศในกล มสมาช ก เพ อจะ น าไปส การพ ฒนาด านเศรษฐก จในภ ม ภาคร วมก น ซ งได ม ข อตกลงในการพ ฒนาให เป น ตลาดและฐานการผล ตเด ยวก น โดยม ข อก าหนดในการเคล อนย ายส นค าอย างเสร การ เคล อนย ายบร การอย างเสร การเคล อนย ายการลงท นอย างเสร การเคล อนย ายแรงงาน ฝ ม ออย างเสร และการเคล อนย ายเง นท นอย างเสร รายงานส วนน จะว เคราะห ถ งผลกระทบ ของการรวมต วด งกล าวต ออ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทย ซ งถ อว าเป นอ ตสาหกรรมท ม ความส าค ญต อเศรษฐก จไทย โดยม รายละเอ ยดด งน การเคล อนย ายส นค าท เสร การเป ดเสร ด านการค า ประกอบด วยมาตรการ 2 ส วนส าค ญ ได แก การ ยกเล กภาษ ส นค าและการขจ ดมาตรการท ไม ใช ภาษ โดยการเป ดเสร ด านการค า ด งกล าวจะส งผลกระทบแตกต างก นไปตามระด บความพร อมของแต ละ อ ตสาหกรรมท จะร บม อก บการเป ดเสร การจ ดต งประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (ASEAN Economic Community: AEC) ไม ได ม ผลกระทบก บอ ตสาหกรรมต นน า หมายถ ง เหล กซ งเป นว ตถ ด บท ส าค ญในการผล ตเคร องจ กร เน องจากเม อม AEC เพ อเป ดเสร ด านการค าแต มาตรการการป องก นการท มตลาดจากต างประเทศ (Anti-Dumping) ของภาคร ฐ ย งคงม ต อไป เพ อปกป องผ ประกอบการไทยในอ ตสาหกรรมเหล กจ งท าให ผ ประกอบการเคร องจ กรไทยใช เหล กในประเทศท ม ราคาส งกว าบางประเทศอย กว าร อยละ 30 และเหล กท ผ ประกอบการไทยใช ในการผล ตเคร องจ กรบางส วน น าเข ามาจากประเทศอ นท ไม ได อย ในกล มประเทศอาเซ ยน อาท ญ ป น จ น ไต หว น และเกาหล ใต เป นต น ป จจ บ นอ ตราภาษ น าเข าเคร องจ กรส าเร จร ปปร บลดลงเป นร อยละ 0 ขณะท ผ ผล ตเคร องจ กรกลในประเทศต องเส ยภาษ น าเข าส วนประกอบและช นส วนส งถ ง ประมาณร อนละ ซ งการจ ดต งประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ม จ ดประสงค หล กในการส งเสร มการเคล อนย ายส นค าอย างเสร ซ งม แนวทางในการ ยกเล กภาษ ส นค าระหว างกล มประเทศสมาช กและขจ ดมาตรการท ไม ใช ภาษ แต เน องจากประเทศไทยน าเข าช นส วนเคร องจ กรและเคร องจ กรส าเร จร ปส วนใหญ 3-34

57 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) จากประเทศญ ป น จ น และสหร ฐอเมร กา ซ งเป นประเทศท ไม ได อย ในกล ม ประเทศอาเซ ยน ด งน นมาตรการการการส งเสร มการค าด งกล าวจ งไม ได ม ผลก บ การน าเข าช นส วนเคร องจ กรและเคร องจ กรส าเร จร ปมากน ก อย างไรก ตามไทยได ม การน าเข าช นส วนเคร องจ กรและเคร องจ กรส าเร จร ปจากมาเลเซ ย ส งคโปร และ อ นโดน เซ ยบ างจ านวนหน ง ซ งการจ ดต งประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนม แนวโน มท จะสน บสน นการน าเข าช นส วนเคร องจ กรและเคร องจ กรส าเร จร ปจากประเทศ ด งกล าวมากข น ซ งม ความท นสม ยในด านเทคโนโลย และสามารถน าเข าได สะดวก ข นในต นท นท ต า ผลกระทบด งกล าวอาจส งผลให ผ ประกอบการท ผล ตเคร องจ กร ในประเทศผ นต วมาเป นผ น าเข าเคร องจ กร เน องจากม ต นท นท ถ กกว าและม โอกาสในการได ก าไรท มากกว า การเคล อนย ายเคร องจ กรของไทยไปส ตลาดประเทศในกล มอาเซ ยน คาดว า จะเพ มส งข นเช นก น โดยเฉพาะประเทศอ นโดน เซ ย เว ยดนาม มาเลเซ ย และลาว ซ งไทยม การส งออกเคร องจ กรอย แล ว อ กท งการเป ดเสร การค าจะส งผลให ข อจ าก ดการส งออกเคร องจ กรไทยน อยลงและม ศ กยภาพในการส งออกมากข น แต ท งน หากเคร องจ กรไทยย งไม ม การพ ฒนาเทคโนโลย ให ท ดเท ยมก บ ต างประเทศ การส งออกอาจจะเพ มข นไม มาก เน องจากผ ประกอบการในประเทศ ต าง ๆ ม ทางเล อกในการซ อเคร องจ กรมากข น การจ ดต งประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนจะส งผลกระทบท ด ต ออ ตสาหกรรม เคร องจ กรได มาก หากภาคร ฐให การสน บสน นในด านการพ ฒนาความร ความ ช านาญด านเทคโนโลย และด านสาธารณ ปโภค ซ งเป นป จจ ยส าค ญในการเพ ม ศ กยภาพให ก บผ ประกอบการไทยในการค ดค นและพ ฒนาเคร องจ กรให ม เทคโนโลย ท นสม ยท ดเท ยมต างประเทศ อ กท งจะส งผลให ผ ประกอบการไทย สามารถส งออกเคร องจ กรไปย งประเทศในกล มอาเซ ยนได มากข นและได ร บ ผลประโยชน จากการเป ดการค าเสร ด วย การเคล อนย ายบร การอย างเสร ป จจ บ นการบร การด านต าง ๆ อาท บร การด านการเง น การโทรคมนาคม ย งม ข อจ าก ดในการให บร การระหว างประเทศ เน องจากข อก าหนดด านการจ ดต ง บร ษ ทด านการให บร การแก ผ บร โภคและข อจ าก ดด านค าใช จ ายในการให บร การ การจ ดต งประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนเป นการเป ดโอกาสให ผ ประกอบการ ผล ตและผ บร โภคเข าถ งบร การท ด ข นได ในราคาท ถ กลง เน องจากการเป ดเสร ใน ด านการบร การระหว างกล มประเทศสมาช กอาเซ ยน เช น ด านการเง นและด าน โทรคมนาคมจากการลดข อจ าก ดในการจ ดต งธ รก จของบร ษ ทต างชาต ซ งจะท า ให ผ ประกอบการด านการผล ตในอ ตสาหกรรมต าง ๆ สามารถเข าถ งบร การท ด ได 3-35

58 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) มากข นในต นท นท ต าลงในขณะท ผ บร โภคม ทางเล อกในการใช บร การท ด ข นจากผ ให บร การท งในและต างประเทศในราคาท ถ กลง การเป ดเสร ด านการบร การจะส งผลกระทบท ด ให แก ผ ประกอบการไทยใน อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ผ ประกอบการไทยสามารถเล อกใช บร การด านการเง น โทรคมนาคม และบร การอ น ๆ จากแหล งให บร การท ด ในราคาท ช วยประหย ด ต นท นได ซ งจะเพ มศ กยภาพในการผล ตและการด าเน นงานของผ ประกอบการ ไทยให สามารถแข งข นก บต างชาต ได นอกจากน การเป ดเสร ในการบร การจะเป นการเพ มโอกาสให ผ ประกอบการ ไทยในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลในการให บร การแก ล กค าได กว างขวางข น โดยม ต นท นท ถ กลง ซ งป จจ บ นการให บร การล กค าในกล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลย ง ม ไม มาก ผ ประกอบการบางรายม บร การด านการต ดต ง การซ อมบ าร ง และการ ฝ กสอนการใช เคร องจ กรให แก ล กค า เพ อสร างความประท บใจให แก ล กค าและเป น การสร างความแตกต างจากค แข งข น ซ งส วนใหญ ผ ประกอบการจะให บร การ ส าหร บล กค าในประเทศ เน องจากการเด นทางในการให บร การสะดวกกว าและ ประหย ดค าใช จ ายได มากกว าแต หากม การเป ดเสร ด านการบร การจะส งผลให ผ ประกอบการไทยสามารถสร างความประท บใจในการบร การให แก ล กค าท อย ต างประเทศได สะดวกข นและม ต นท นท ต าลง อย างไรก ตามการเป ดเสร ด านการบร การสามารถส งผลเส ยให ก บอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลได เน องจากบร ษ ทต างชาต สามารถเล อกใช บร การในด านการเง น การโทรคมนาคม และบร การด านอ น ๆ ได ในราคาท ถ กลงเช นเด ยวก บ ผ ประกอบการไทย ซ งจะเป นการเพ มความสามารถในการแข งข นของบร ษ ท ต างชาต อ กท งการเป ดเสร ในด านบร การเป นการเพ มการแข งข นในด านการ ให บร การในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล บร ษ ทต างชาต สามารถสร างความ ประท บใจให แก ล กค าในประเทศต าง ๆ ในกล มอาเซ ยนได เช นเด ยวก นก บ ผ ประกอบการไทย ซ งจะท าให เก ดการแข งข นท ร นแรงในอ ตสาหกรรมมากข น การเคล อนย ายการลงท นอย างเสร ป จจ บ นการลงท นในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทยส วนใหญ มาจากการลงท น ของบร ษ ทต างชาต โดยประเทศญ ป นเป นประเทศท มาลงท นในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลไทยเป นอ นด บต น ๆ เน องจากการเจร ญเต บโตของอ ตสาหกรรม ยานยนต และอ ตสาหกรรมช นส วนยานยนต ซ งญ ป นเป นผ ลงท นรายใหญ ใน ประเทศไทย ประกอบก บอ ตราค าจ างแรงงานท ญ ป นส งแต ท ประเทศไทยค าจ าง แรงงานต าและน กลงท นชาต ต าง ๆ ย งได ร บส ทธ พ เศษต าง ๆ จากคณะกรรมการ 3-36

59 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ส งเสร มการลงท น จ งท าให ผ ประกอบการต างชาต โดยเฉพาะน กลงท นญ ป นห น มาร วมลงท นหร อลงท นร อยละ 100 ในบางบร ษ ทของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล การเป ดเสร ด านการลงท นจะเป นการเพ มการลงท นในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลจากต างชาต ให มากข น เน องจากการเป ดเสร ด านการลงท นจะม ข อก าหนดในการลงท นท น อยลงและการเอ อประโยชน ในการลงท นท มากข น และ ประเทศไทยเป นประเทศท ม ค าจ างแรงงานต าและประเทศต งอย ในบร เวณท สะดวกต อการขนส งระหว างประเทศ ซ งการลงท นท คาดว าจะเพ มข นจะท าให การ แข งข นในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทยเพ มส งข น ผ ประกอบการไทยจะต องม การปร บต วเพ อให พร อมก บการแข งข น เน องจากหากผ ประกอบการไทยไม ม ศ กยภาพด านการผล ตและไม ม ความร ความช านาญในด านเทคโนโลย จะส งผลให ไม สามารถแข งข นในตลาดได และอาจจะต องป ดก จการไป อย างไรก ตาม การ ลงท นจากต างชาต ท มากข นจะส งผลให ผ ประกอบการไทยได ร บการถ ายทอด ความร ด านเทคโนโลย จากบร ษ ทต างชาต บ างจากการร วมท นก บบร ษ ทต างชาต หร อจากการท างานร วมก น การลงท นในกล มประเทศอาเซ ยนข นอย ก บป จจ ยหลายอย าง รวมถ งป จจ ย ด านสาธารณ ปโภคและนโยบายของภาคร ฐในการสน บสน นการลงท นด วย ซ ง หากเปร ยบเท ยบก บประเทศส งคโปร และประเทศมาเลเซ ย ในป จจ บ นท งสอง ประเทศได ม การพ ฒนาด านสาธารณ ปโภคให ท นสม ย พร อมส าหร บน กลงท นใน อ ตสาหกรรมต าง ๆ อ กท งประเทศมาเลเซ ยใช นโยบายการพ ฒนาอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลในล กษณะของ Cluster โดยเช อมโยงในล กษณะของอ ตสาหกรรม สน บสน นให ก บอ ตสาหกรรมช นส วนยานยนต เน องจากประเทศมาเลเซ ยต องการ ท จะพ ฒนาอ ตสาหกรรมยานยนต ให ม ความสามารถในการแข งข น ด งน น แนว ทางการพ ฒนาด านการว จ ยและพ ฒนาของประเทศมาเลเซ ยจ งม เป าหมายท ช ดเจน และโดยการค มครองอ ตสาหกรรมยานยนต ของร ฐบาล จ งท าให อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลได ร บการค มครองในทางอ อมเน องจากม อ ปสงค ภายในประเทศอ กท งประเทศส งคโปร ให ความส าค ญก บอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลในฐานะอ ตสาหกรรมสน บสน นอ ตสาหกรรมการขนส งทางน า เพ อ เสร มสร างความสามารถในการแข งข นของประเทศในฐานะศ นย กลางการขนส ง ทางน า อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจ งได ร บอาน สงส ในเช งนโยบายท งในด าน ป จจ ยด านอ ปสงค และความค มครองในด านต าง ๆ อย างไรก ตาม ส งท แตกต างก น ระหว างประเทศส งคโปร และมาเลเซ ยค อ ประเทศส งคโปร อาจไม ได ให การ ค มครองอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลในระยะยาว หากพบว าอ ตสาหกรรมใน ภาพรวมส ญเส ยความสามารถในการแข งข นในเช งต นท น (ศ นย ว ชาการแห ง 3-37

60 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย โครงการศ กษาผลกระทบและการก าหนดท าท ไทยต อ การจ ดต งเขตการค าเสร เอเช ยตะว นออก) จะเห นได ว าการลงท นจากต างประเทศข นอย ก บป จจ ยต าง ๆ ข างต น ซ งหาก ภาคร ฐให การสน บสน นด านสาธารณ ปโภคและด านนโยบายต าง ๆ ท ส งเสร มการ ประกอบธ รก จในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจะส งผลให การลงท นจากต างประเทศ เพ มส งข นในระยะยาว การเคล อนย ายแรงงานฝ ม ออย างเสร การเป ดเสร ด านแรงงานระหว างกล มประเทศอาเซ ยนจะส งผลให ผ ท ม ใบ ประกาศน ยบ ตรร บรองฝ ม อแรงงานของประเทศสมาช กหน งสามารถเข าไปท างาน ในประเทศใดก ได ในกล มประเทศสมาช กอาเซ ยนด วยก น เช นเด ยวก บหล กการ ของสหภาพย โรปท ประชากรของสหภาพย โรปท ง 27 ประเทศสามารถเข าไปอย อาศ ยและท างานในประเทศสมาช กสหภาพย โรปประเทศใดก ได โดยไม จ าเป นต อง ม ใบอน ญาต และจะต องได ร บการปฏ บ ต ในการจ างงานสว สด การส งคมและ ป ร ะ โ ย ช น ด า น ภ า ษ ท เ ท า เ ท ย ม ก น ก บ ป ร ะ ช า ก ร ช า ต น น ๆ (รองศาสตราจารย ดร.อภ ญญาเล อนฉว, เคล อนย ายแรงงานเสร ในอาเซ ยน: ผลกระทบอย างไรต อไทย) การเป ดเสร ด านแรงงานจะส งผลให ม การเคล อนย ายแรงงานระหว างกล ม ประเทศสมาช กอาเซ ยน ซ งจะท าให แรงงานม โอกาสเล อกท จะท างานในประเทศท ให ค าตอบแทนส งและได ม โอกาสในการแสดงศ กยภาพในการท างานได ส งส ดด วย ซ งจะท าให เก ดการพ ฒนาในแต ละอ ตสาหกรรมต าง ๆ อย างไรก ตาม การเป ดเสร ด านแรงงานอาจส งผลให เก ดการแข งข นด านแรงงานในบางอ ตสาหกรรมได โดย นายจ างสามารถเล อกจ างแรงงานท ถ กและม ความสามารถในการท างานได มากกว าและจะท าให แรงงานในประเทศน น ๆ ไม ม งานท า เน องจากไม สามารถ แข งข นก บแรงงานจากต างชาต ได จากโครงสร างต นท นการผล ตของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลพบว าต นท น ทางด านแรงงานม ความแตกต างก นตามประเภทของก จการ การผล ตเคร องจ กร อ ตสาหกรรมและเคร องม อกลจะม ต นท นทางด านแรงงานเฉล ยประมาณร อยละ 10 ในขณะท การผล ตเคร องจ กรกลการเกษตรจะม ต นท นทางด านแรงงานเฉล ย ประมาณร อยละ 24 ท งน ต นท นส วนใหญ ของภาคอ ตสาหกรรมเคร องจ กรน นมา จากว ตถ ด บและช นส วนถ งร อยละ 60 เน องจากการผล ตเคร องจ กรกลย งต อง อาศ ยเทคโนโลย ข นส งท จะต องน าเข า และท ผ านมาอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลม การพ ฒนาเทคโนโลย ท จ าก ด เม อด ต วเลขจากส าน กงานสถ ต แห งชาต จะพบว า อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลม การจ างงานประมาณ 92,228 คน หร อค ดเป นร อยละ 3-38

61 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) 4.70 ของการจ างงานท งหมดในภาคอ ตสาหกรรม โดยแรงงานส วนมากเป น แรงงานไร ฝ ม อ แต ท งน ประเทศไทยได ม นโยบายในการพ ฒนาแรงงานระด บ ช างฝ ม อในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล เพ อช วยส งเสร มช วยประกอบการใน ร ปแบบการผล ตแบบย ดหย น (Flexible Production) ในสาขาการผล ตเคร องจ กร ท ไม ต องการเทคโนโลย การผล ตข นส ง แต ต องการแรงงานระด บช างฝ ม อในการ ผล ตร วมก บว ตถ ด บการผล ตท ม ค ณภาพ เช น เคร องจ กรท เก ยวข องก บการแปร ร ปอาหาร เป นต น ภายใต การเคล อนย ายแรงงานและท นอย างเสร จากการรวมกล มประชาคม อาเซ ยนอย างเต มร ปแบบในป พ.ศ ก อให เก ดผลต ออ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลท งทางบวกและทางลบ กล าวค อถ าก จการอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลไทยย งคงเป นก จการท ม การพ งพาเทคโนโลย ในภาคอ ตสาหกรรม ค อนข างส งจากต างประเทศ แต ม ได ม การถ ายทอดเทคโนโลย ให ก บประเทศไทย หร อเป นการผล ตท สามารถลอกเล ยนได ง ายและไม ม ความโดดเด นจะส งผลให ผ ประกอบการจากต างประเทศท เคยลงท นในประเทศไทยหร อผ ประกอบการจาก ต างประเทศท จะเข ามาลงท นในประเทศไทยในอนาคต อาจจะม การย ายฐานการ ลงท นไปย งประเทศอ นท ม ค าแรงถ กกว า เช น ประเทศในกล ม CLMV (ประเทศ ก มพ ชา ประเทศลาว และประเทศเว ยดนาม) ท ม แรงงานจ านวนมากและค าแรง ถ กกว า ซ งตารางท 17 แสดงถ งค าจ างแรงงานข นต าของประเทศในกล มอาเซ ยน อ กกรณ ค อ ถ าก จการอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลของประเทศไทยม ความ ได เปร ยบทางด านฐานการผล ตในประเทศแล ว ก จการด งกล าวจะได ร บ ผลประโยชน จากต นท นแรงงานท ถ กลงจากการไหลเข าของแรงงานราคาถ กท งน ภายใต การเคล อนย ายแรงงานฝ ม อภายใต AEC ประเทศไทยควรจะเร งพ ฒนา รากฐานการผล ตท งทางด านเทคโนโลย และท กษะแรงงาน เพ อร บม อการแข งข น ในอนาคตและสร างโอกาสให อ ตสาหกรรมจ กรกลไทยได ร บประโยชน จากการเป ด เสร ในอนาคตอ นใกล น 3-39

62 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ตารางท 17 ค าแรงข นต ารายเด อนในกล มประเทศอาเซ ยน ประเทศ ค าแรงข นต าต อเด อน (เหร ยญสหร ฐ ฯ) ก มพ ชา ไม เก น เว ยดนาม อ นโดน เซ ย ไทย ฟ ล ปป นส (เขตนครหลวง: NCR) ฟ ล ปป นส (คาลาบาร ซอน: Region IV-A) ฟ ล ปป นส (เซนทร ลล ซอน: Region III) ฟ ล ปป นส (เซนทร ลว ซายา: Region VII) มาเลเซ ย ส งคโปร , ท มา: National Wages and Productivity Commission, Department of Labor and Employment, Philippines(31 ส.ค. 2554) การเคล อนย ายเง นท นอย างเสร ป จจ บ นผ ประกอบการต างชาต ม บทบาทในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทย เน องจากการพ งพ งความร ด านเทคโนโลย และเง นลงท น ซ งบร ษ ทต างชาต ม ความ ช านาญมากกว าและม เง นท นท มากกว าผ ประกอบการไทย อ กท งการส งเสร มด าน การลงท นจาก BOI ส งเสร มให ผ ประกอบการต างชาต ห นมาลงท นในประเทศไทย มากข น ซ งส งผลให เง นท นจากต างประเทศไหลเข ามาประเทศไทยเป นจ านวน มากจากภาคอ ตสาหกรรมน การเป ดเสร ด านเง นท นจะส งผลให ม การเคล อนย ายเง นท นในกล มประเทศ สมาช กอาเซ ยนอย างเสร มากข น ซ งจะส งผลกระทบต อการลงท นในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลให เพ มมากข น เน องจากการเคล อนย ายเง นลงท นม ความสะดวก มากข นและม ค าใช จ ายท ลดลงและจะท าให บร ษ ทต างชาต ม บทบาทใน อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทยมากข น ท าให เก ดการพ ฒนาเทคโนโลย ใน อ ตสาหกรรมน มากข นจากการแข งข นท มากข นและหากผ ประกอบการไทยไม ม ความพร อมในด านเทคโนโลย ท จะแข งข นก บบร ษ ทต างชาต ผ ประกอบการไทย อาจจะต องเล กก จการไปหร อควบรวมก จการก บบร ษ ทต างชาต 3-40

63 อย างไรก ตาม การต ดส นใจเคล อนย ายเง นท นเพ อจ ดประสงค ในการลงท นใน ภาคอ ตสาหกรรมต าง ๆ รวมถ งอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลข นอย ก บป จจ ยต าง ๆ ในการส งเสร มการลงท นของประเทศน น ๆ ด วย อาท ด านสาธารณ ปโภคและ ด านนโยบายภาคร ฐในการสน บสน นการลงท น ซ งจากท ได ระบ ข างต นแล วว า ประเทศส งคโปร และประเทศมาเลเซ ยเป นประเทศในแถบอาเซ ยนท ม สาธารณ ปโภคท ด และม นโยบายปกป องและสน บสน นอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ซ งหากภาคร ฐของประเทศไทยไม ม การปร บปร งสาธารณ ปโภคให ท นสม ยและไม ม นโยบายท ช ดเจนในการสน บสน นอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล การเป ดเสร ด าน เง นท นจะส งผลให เง นท นจากกล มประเทศสมาช กอาเซ ยนเคล อนย ายไปย ง ประเทศอ น ๆ ท ม ความพร อมกว า รวมถ งเง นท นจากผ ประกอบการไทยอาจม การ เคล อนย ายไปย งประเทศอ น ๆ ด วย 3-41

64 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ตารางท 18 ผลกระทบของ AEC ต อ SMEs ไทยในแต ละรายอ ตสาหกรรม อ ตสาหกรรม ต นน า อ ตสาหกรรม กลางน า ผลกระทบด านบวก - ม ผลกระทบไม มากน ก เน องจากเหล กท น ามาใช ในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลน นมาจากท งการผล ตเหล กจากอ ตสาหกรรมเหล ก ภายในประเทศและการน าเข าเหล กจากต างประเทศ ท งน ประเทศ ไทยได ม การน าเข าเหล กจากประเทศในกล มอาเซ ยนด วยก น ค อ ประเทศอ นโดน เซ ยและประเทศมาเลเซ ย โดยในป จจ บ นร ฐบาล ไทยใช มาตรการตอบโต การท มตลาดโดยเร ยกเก บอากรตอบโต การท มตลาดจากเหล กแผ นร ดร อนชน ดเป นม วนและไม เป นม วน เหล กโครงสร างร ปพรรณหน าต ดร ปต ว H เหล กกล าไร สน มร ดเย น และการรวมกล ม AEC ย งอน ญาตให ม มาตรการตอบโต การท ม ตลาด ด งน น ด งน นผ ประกอบการอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจ งย ง ม ต นท นการผล ตจากส นค าท ได ร บการปกป องท ส งอย แม ว าจะม การรวมกล ม AEC แล วก ตาม - ประเทศไทยได เปร ยบด านแรงงานในอ ตสาหกรรมเคร องม อกลท ม ฝ ม อและท กษะท ได ร บการยอมร บจากประเทศในกล มอาเซ ยน โดยเฉพาะในกล มเคร องม อกลท ใช เทคโนโลย การผล ตจากการ ลอกเล ยนของเด ม (Reverse Engineering) ซ งแรงงานโดยมากจะ อาศ ยการเร ยนร จากประสบการณ การเป นช างฝ กงานในโรงงาน และการซ อมเคร องม อกล ผลกระทบด านลบ - จากการว เคราะห โครงสร างการผล ตของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล พบว าม ต นท นว ตถ ด บ เช น เหล กกว าร อยละ ของต นท นท งหมด ซ งการรวมกล ม AEC ท าให ประเทศอ น ๆ ในกล มอาเซ ยนสามารถ เข าถ งว ตถ ด บท ม ราคาถ กลง เน องจากการยกเล กภาษ น าเข า แต ผ ประกอบการเคร องจ กรกลของไทยย งต องเผช ญก บต นท นการผล ตท ส ง เน องจากการรวมต วของ AEC ไม ได ช วยแก ป ญหาการตอบโต การ ท มตลาดเหล กได มาตรการตอบโต การท มตลาดท าให ไทยเส ยเปร ยบใน ด านต นท นการผล ตท ส งกว าประเทศอ น ๆ - ผ ประกอบการไทยจะม ต นท นการผล ตเคร องม อกลท ส งกว าประเทศใน กล มอาเซ ยนโดยเปร ยบเท ยบและเส ยเปร ยบการแข งข นด านราคา เน องจากร ฐบาลย งม นโยบายค มครองอ ตสาหกรรมต นน า 3-42

65 ผลกระทบด านบวก ผลกระทบด านลบ อ ตสาหกรรม ปลายน า - การน าเข าเคร องจ กรอ ตสาหกรรมไม ม ผลกระทบมากน ก โดยเฉพาะเคร องจ กอ ตสาหกรรมท ต องใช เทคโนโลย ช นส งในการ - ไทยเป นผ น าเข าส ทธ ด านเคร องจ กรอ ตสาหกรรมและประเทศอาเซ ยน เช น ส งคโปร และมาเลเซ ยก ม ศ กยภาพในการผล ตเคร องจ กรด งกล าว ผล ต เน องจากส วนใหญ ไทยน าเข าเคร องจ กรส าเร จร ปด งกล าว ด งน นAEC จะท าให อาเซ ยนบ กตลาดไทยมากข น ส งผลให จากญ ป น จ น และสหร ฐอเมร กา - ผ ประกอบการสามารถส งออกเคร องจ กรกลการเกษตร เช น รถ แทรกเตอร ต าง ๆ ไปย งประเทศ CMLV เพ มมากข น เน องจาก ประเทศด งกล าวจะได ร บประโยชน จากการส งออกส นค าเกษตร เพ มข น - ผ ประกอบการไทยสามารถใช ประเทศในกล ม CLMV ท ม แรงงาน ผ ประกอบการเผช ญก บการแข งข นในประเทศท ส งข น และอาจม การ ย ายฐานการผล ตเคร องจ กรในไทยด วย - ส งคโปร และมาเลเซ ยเป นประเทศในกล มอาเซ ยนท ม ศ กยภาพในการ ผล ตเคร องจ กรอ ตสาหกรรมส ง การเก ด AEC จะท าให เคร องจ กร อ ตสาหกรรมจากประเทศด งกล าวม ราคาต าลง ส งผลให ผ ประกอบการ ไทยเผช ญก บการแข งข นท ส งข น ราคาถ กจ านวนมาก เป นฐานการผล ตเคร องจ กรกลการเกษตร เพ อส งออกไปย งประเทศในภ ม ภาคอ น - การรวมกล ม AEC ซ งยกเล กการก ดก นทางการค าระหว างกล ม ประเทศสมาช กอาเซ ยน ท าให เก ดการขยายต วของอ ตสาหกรรม ต อเน อง เช น อ ตสาหกรรมเกษตรและเกษตรแปรร ป อ ตสาหกรรม อาหาร เป นต น ส งผลให ความต องการเคร องจ กรกลในประเทศ ไทยเพ มส งข น อาท เคร องป ดฉลาก เคร องป ดผน ก เป นต น ข อเสนอแนะกล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล - ร ฐบาลควรพ จารณาและทบทวนการใช มาตรการตอบโต การท มตลาด - ร ฐบาลควรส งเสร มการลงท นอ ตสาหกรรมเหล กต นน าค ณภาพเพ อทดแทนการน าเข าเหล กจากต างประเทศและเป นการสร างม ลค าเพ มทางการผล ตท ส งข น 3-43

66 ข อเสนอแนะกล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล - การก าหนดมาตรฐานอ ตสาหกรรมและอาย การใช งานของเคร องม อกลและเคร องจ กรอ ตสาหกรรม จะช วยป องก นการน าเข าเคร องจ กรท ใช งานแล วจาก ต างประเทศ ส งผลให เก ดอ ปสงค ต อเคร องจ กรท ผล ตในประเทศ - ร ฐบาลควรให การสน บสน นด านเง นท นและพ ฒนาแรงงานท ม ฝ ม อ เพ อสร างศ กยภาพในการผล ตและการส งออกเคร องจ กรกลการเกษตร ตลอดจนร กษาส วน แบ งทางการตลาด - ร ฐบาลควรร วมม อก บภาคเอกชน เช น สภาอ ตสาหกรรม สมาคมเคร องจ กรกลไทย และสน บสน นการจ ดต งสถาบ นเคร องจ กรกลการไทย เพ อเป นศ นย กลางใน การพ ฒนาความร ความช านาญ และแบ งบ นข อม ลด านเคร องจ กรกลก บผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม 3-44

67 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) การว เคราะห จ ดแข ง จ ดอ อน โอกาส และอ ปสรรค (SWOT Analysis) จ ดแข ง ความสามารถในการผล ตในระบบย ดหย น (Flexible Production) ผ ประกอบการประมาณร อยละ 80 จากจ านวนผ ประกอบการ ท งหมดในประเทศม ขนาดกลางและขนาดเล ก ซ งม ความคล องต ว ในการปร บขนาดการผล ต เพ อตอบสนองความต องการของตลาด ภายในประเทศ การผล ตในระบบย ดหย นของผ ประกอบการ สอดคล องก บแนวโน มความต องการของตลาดเคร องจ กรกลระด บ โลกท เปล ยนร ปแบบการผล ตขนาดใหญ (Large Scale Production) จ านวนมากส ร ปแบบการผล ตท ต องการความ คล องต วส ง (Small and Flexible Production) แรงงานระด บช างฝ ม อในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลม ส วนช วย ส งเสร มผ ประกอบการในร ปแบบการผล ตแบบย ดหย น (Flexible Production) ในสาขาการผล ตเคร องจ กรท ไม ต องการเทคโนโลย การผล ตข นส ง เน องจากการผล ตเคร องจ กรบางประเภทไม สามารถพ งพ งเทคโนโลย ได เพ ยงอย างเด ยว แต ต องอาศ ย ความสามารถของช างฝ ม อด วย ความสามารถในการให บร การหล งการขายแก ผ ใช เคร องจ กร เคร องจ กรกลเป นผล ตภ ณฑ ท ม ราคาส งและอาย การใช งาน ยาวนาน ผ ใช เคร องจ กร (End Users) ต องการตรวจสอบค ณภาพ ของเคร องจ กรก อนการซ อและต องการบร การต ดต งและบร การ ซ อมแซมด แลเม อเคร องจ กรเก ดข อผ ดพลาดในการผล ต ผ ประกอบการในประเทศบางรายได ม การเสนอบร การก อนและ หล งการขายแก ผ ใช เคร องจ กร ท งในประเทศและต างประเทศ ซ ง ท าให ผ ใช เคร องจ กรประท บใจก บผ ประกอบการไทย ภาพล กษณ ท ด ของเคร องจ กรกลไทยเม อเท ยบก บประเทศอ นใน กล มอาเซ ยน อาท เคร องจ กรกลใช ในการเกษตร เคร องจ กรกลท ใช ในฟาร ม เคร องจ กรกลท ใช ในการแปรร ป ผ ใช เคร องจ กรใน ประเทศและต างประเทศให ความเช อถ อก บเคร องจ กรกลไทย เน องจากเช อถ อในศ กยภาพของเคร องจ กรกลและบร การ ซ งหาก เท ยบก บเคร องจ กรกลจากบางประเทศ เช น ประเทศจ นจะม ภาพล กษณ ท ด อยกว าเคร องจ กรกลไทย 3-45

68 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) จ ดอ อน ผ ประกอบการท ต องการว ตถ ด บในการผล ตเคร องจ กรท ใช เทคโนโลย การผล ตส ง น ยมน าเข าว ตถ ด บจากต างประเทศ เน องจากขาดผ ผล ตว ตถ ด บท ม ค ณภาพในประเทศ ต วอย างท ช ดเจน ค อ ช นส วนมอเตอร ราคาว ตถ ด บบางประเภท เช น เหล กม ราคาในประเทศส งกว า ประเทศอ น ตามท ได กล าวข างต น เร องการต งมาตรการทางภาษ ของภาคร ฐในการป องก นการท มตลาดของการน าเข าเหล กจาก ต างประเทศ (Anti-Dumping) ซ งม ราคาถ กกว าเหล กในประเทศ ไทยจ งท าให ส งผลให ผ ผล ตเคร องจ กรกลในประเทศซ อเหล กใน ราคาส ง การพ งพาเทคโนโลย การผล ตจากต างประเทศและการขาดการ ลงท นในการว จ ยและพ ฒนา ผ ประกอบการอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทยไม ม ความร ด าน เทคโนโลย จ งใช ว ธ ลอกเล ยนแบบเทคโนโลย ท งการลอกเล ยนแบบ ผล ตภ ณฑ ท ผล ตได ในประเทศและต างประเทศในสาขาการผล ต เคร องจ กรท ใช เทคโนโลย การผล ตระด บส งการลงท นการว จ ยและ พ ฒนาเทคโนโลย การผล ตอย ในระด บต า เน องจากผ ประกอบการ ขนาดเล กม ข อจ าก ดด านเง นท นและขาดการร วมม อจากท ง ผ ประกอบการในประเทศด วยก นเอง ผ ประกอบการจ านวนมากม ความจ าเป นต องจ างว ศวกรจาก ต างประเทศในสายการผล ตและการซ อมแซมเคร องจ กรท ใช เทคโนโลย การผล ตส งเน องจากว ศวกรไทยไม ม ความร ด าน เทคโนโลย ท เพ ยงพอ ผ ประกอบการขนาดเล กม ข อจ าก ดด านเง นท นและขาดการร วมม อ จากท งผ ประกอบการในประเทศด วยก นเอง ผ ใช เคร องจ กรในประเทศไม ให ความเช อถ อต อเคร องจ กรกลท ผล ต ภายในประเทศเน องจากไม เช อถ อในเทคโนโลย ของผ ประกอบการ ไทยและให ความเช อถ อต อเทคโนโลย ของต างประเทศมากกว า จ ง น ยมน าเข าเคร องจ กรจากต างประเทศ 3-46

69 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ผ ผล ตเคร องจ กรในประเทศส วนใหญ ขาดการจดส ทธ บ ตรอ น น าไปส ป ญหาการลอกเล ยนแบบ ส งผลให ผ ประกอบการขาด แรงจ งใจในการค ดค นเทคโนโลย การผล ตใหม ๆ ผ ใช เคร องจ กรขาดข อม ลข าวสารท งแหล งท ต งของผ ผล ต ค ณภาพ และราคาเคร องจ กร ท าให ผ ใช เคร องจ กรในอด ตท ประสบป ญหา ด านข อม ลข าวสาร ต องซ อเคร องจ กรท ม ค ณภาพต าและราคาแพง อ นน าไปส ท ศนคต ท ไม ด ของผ ใช เคร องจ กรต อเคร องจ กรท ผล ตได ในประเทศ แม ว าจะม การจ ดตลาดเคร องจ กรกลเป นประจ าท กป แต ข อม ลข าวสารย งอย ในวงแคบ เฉพาะผ ผล ตและผ ใช เคร องจ กร ในเขตกร งเทพและปร มณฑล ขาดแคลนบ คลากรท ม ความร ความสามารถ แม ความต องการการ ใช เคร องจ กรในประเทศจะส งข น แต การพ ฒนาศ กยภาพของ เคร องจ กรกลไทยย งคงประสบป ญหาจากการขาดแคลนบ คลากรท ม ค ณภาพ บ คลากรท ม ความร ความสามารถน ยมท างานให ก บ ผ ประกอบการต างชาต หร อท ต างประเทศ ซ งให ค าตอบแทนท ส ง กว าผ ประกอบการไทย โอกาส ราคาส นค าเกษตรม แนวโน มส งข น ท าให เกษตรกรขยายพ นท เพาะปล กและพ ฒนาไปส การปล กพ ชไร สม ยใหม ซ งต องใช เคร องจ กรกลทางการเกษตรมากข น เพ อเพ มประส ทธ ภาพในการ ผล ตจ งเป นโอกาสส าหร บเคร องจ กรกลไทย เศรษฐก จไทยฟ นต วข นในป 2553 GDP ประเทศไทยอย ท ร อยละ 7.8 เพ มข นจากป 2552 ซ งอย ท ลบร อยละ 2.3 ซ งการขยายต วทาง เศรษฐก จสะท อนให เห นถ งการขยายต วในภาคอ ตสาหกรรมต าง ๆ และส งผลให ความต องการเคร องจ กรกลในประเทศเพ มมากข น เพ อใช ในการเพ มผลผล ตและศ กยภาพในการผล ต การก อต งประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนหร อ AEC (ASEAN Economic Community) ซ งเป นการรวมต วก นของประเทศในกล ม อาเซ ยนเพ อว ตถ ประสงค ในการสร างข ดความสามารถในการ แข งข นให ก บประเทศในกล มน นจะเป นโอกาสให ก บอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลไทยในการแข งข น เน องจากประเทศไทยม 3-47

70 ภาพล กษณ ของเคร องจ กรท ม ศ กยภาพ เม อเท ยบก บประเทศใน กล มอาเซ ยน อ ปสรรค ขาดการสน บสน นท เป นร ปธรรมจากภาคร ฐผ ประกอบการส วน ใหญ ม ได ร บการสน บสน นด านเทคโนโลย การผล ตจากภาคร ฐ อ ก ท งผ ประกอบการม ได ร บประโยชน ท งจากด านเง นท น ข อม ล และ ข าวสาร อ ปสรรคในการจดส ทธ บ ตรเคร องจ กร เน องจากเจ าหน าท ของ ภาคร ฐขาดความร และความช านาญในการตรวจสอบเคร องจ กร ซ ง เป นข นตอนหน งในการจดส ทธ บ ตร ท าให ผ ประกอบการเก ดความ ย งยากในการจดส ทธ บ ตรและม ผลให จ านวนการจดส ทธ บ ตรลดลง อ ตราค าจ างท ม แนวโน มส งข นจะเป นอ ปสรรคในการพ ฒนา อ ตสาหกรรมจากนโยบายท ประกาศของร ฐบาลใหม จะม การปร บ ค าแรงข นต าให อย ท ว นละ 300 บาท ซ งอาจส งผลต อต นท นในการ ผล ตของผ ประกอบการไทยเม อเท ยบก บต างประเทศ คณะกรรมการส งเสร มการลงท น (BOI) ให ส ทธ พ เศษแก ผ ประกอบการท ได ร บการส งเสร มการลงท นในด านต าง ๆ ของ BOI ซ งพบว าผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรท ได ร บการ ส งเสร มการลงท นจาก BOI ส วนใหญ ม ใช ผ ประกอบการในประเทศ แต เป นผ ประกอบการจากต างประเทศท มาลงท นในประเทศไทย เพ อผลประโยชน จาก BOI การได ร บการส งเสร ม BOI ท าให ผ ประกอบการสามารถน าเข าเคร องจ กรส าเร จร ปจากต างประเทศ โดยสามารถขอค นภาษ ในส วนเคร องจ กรได และได ร บส ทธ ประโยชน อ นท ผ ประกอบการเคร องจ กรในประเทศซ งม ขนาดกลาง และขนาดเล กไม ได อ นม ผลท าให เป นอ ปสรรคต อผ ประกอบการ ผล ตเคร องจ กรในประเทศไทยได นอกจากน จากการส มภาษณ ผ ประกอบการได ทราบว า การขอส ทธ พ เศษในการส งเสร มการ ลงท นของ BOI ส าหร บผ ประกอบการไทยขนาดกลางและขนาด เล ก ม ข นตอนปฏ บ ต ท ซ บซ อนและใช เวลา ซ งท าให ผ ประกอบการ บางส วนไม สนใจท จะขอส ทธ ด งกล าว 3-48

71 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อ ตราภาษ น าเข ากล มเคร องจ กรกลท เป นร อยละ 0 ต งแต 1 ม.ค ส งผลให ส นค าเคร องจ กรกลจากต างประเทศม ราคาถ กกว า เคร องจ กรไทย โดยเฉพาะจากจ นท ม ต นท นการผล ตท ต ากว าท าให ผ ประกอบการส วนใหญ น ยมน าเข าจากจ นมากกว าซ อเคร องจ กร จากในประเทศ ขาดการสน บสน นด านบ คลากรท ม ฝ ม อและม ความช านาญด าน เคร องจ กรกลจากภาคร ฐ เน องจากป ญหาจากภาคการศ กษาท ไม ได ม การสน บสน นอย างช ดเจนในการศ กษาอาช วะ ท าให น กศ กษาส วนใหญ น ยมศ กษาต อระด บปร ญญาตร มากกว าสาย ว ชาช พ จ งเก ดป ญหาขาดแคลนแรงงานในอ ตสาหกรรมต าง ๆ รวมถ งอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลด วย ขาดการสน บสน นด านสาธารณ ปโภค เช น ไฟฟ า การคมนาคม การส อสาร และด านการขนส ง ซ งเป นอ ปสรรคในการพ ฒนา ศ กยภาพในการผล ตของผ ประกอบการ และหากภาคร ฐไม ม การ ปร บปร งด านสาธารณ ปโภคอาจส งผลให ผ ประกอบการไทยและ ต างชาต ย ายการลงท นไปต างประเทศท ม การสน บสน นด านน เช น ประเทศมาเลเซ ย ขาดนโยบายท ช ดเจนในการช วยเหล ออ ตสาหกรรมต นน าของ เคร องจ กรกลท าให ราคาว ตถ ด บท ใช ในการผล ตส วนประกอบของ เคร องจ กร เช น เหล กม ราคาส งเม อเท ยบก บต างประเทศส งผลให ผ ประกอบการไทยไม สามารถพ ฒนาศ กยภาพในการผล ตได มาก ขาดการสน บสน นด านเง นท นจากสถาบ นการเง นในประเทศ เน องจากภาคร ฐไม ม นโยบายท ช ดเจนในการส งเสร มด านเง นท น ให ก บผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจ งท าให ผ ประกอบการไทยท ม เง นท นจ าก ด ม ข นตอนท ย งยากและใช เวลา ในการขอส นเช อในการผล ตและการขยายก จการ ภาษาในการส อสารเป นอ กหน งอ ปสรรคส าหร บผ ประกอบการไทย ในการเจรจาการค าและการท าธ รก จ หากเป ดการค าเสร ภายใต การ รวมกล มของประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนซ งหากภาคร ฐไม ม หน วยงานในการให การอบรมและการสน บสน นด านภาษา อาจ ส งผลต อการเพ มศ กยภาพของผ ประกอบการไทยในการแข งข นใน ตลาดโลกได 3-49

72 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ห นส วนทางกลย ทธ แนวทางหน งในการสร างความได เปร ยบให ก บอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทย เพ อเตร ยมความพร อมส การแข งข นในตลาดอาเซ ยน เม อม การการจ ดต งประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ค อ การสร างห นส วนทางกลย ทธ ให ก บผ ประกอบการ ห นส วน ทางกลย ทธ หมายถ ง การเป นพ นธม ตรก นทางธ รก จ เพ อประโยชน ร วมก นในด านต าง ๆ อาท เพ มจ านวนเง นลงท น ขยายขนาดก จการ ลดความเส ยงในการด าเน นธ รก จ เพ มพ น ความร และความช านาญซ งการเป นห นส วนทางกลย ทธ สามารถม ได หลายระด บ ต งแต การร วมม อก นเพ อจ ดประสงค บางอย างในช วงระยะเวลาหน งไปถ งการรวมก จการก นเพ อ จ ดประสงค ในระยะยาว จากการท ท ปร กษาได ส มภาษณ ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ผ ประกอบการส วนใหญ ได ให ความเห นว า การม ห นส วนทางกลย ทธ ม ความจ าเป นอย างย ง ต อการพ ฒนาศ กยภาพของผ ประกอบการเพ อให พร อมในการแข งข น โดยผ ประกอบการ ได เสนอให ม ห นส วนทางกลย ทธ ด งน ห นส วนทางกลย ทธ ในประเทศไทย ห นส วนทางกลย ทธ ส งเสร มการว จ ย การพ ฒนา ความร และความชานาญ จากท ได ระบ ข างต นถ งป ญหาการขาดแคลนแรงงานท ม ความร ความช านาญในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ซ งเป นป ญหาส าค ญในการ พ ฒนาศ กยภาพของอ ตสาหกรรม แรงงานท ม อย ในอ ตสาหกรรมไม เพ ยงพอต อความต องการของผ ประกอบการ และบางส วนไม ได ม ความร และความช านาญในด านเคร องจ กรกล ซ งเก ดจากการไม ได ร บ การสน บสน นอย างจร งจ งและต อเน องจากภาคร ฐในการพ ฒนา แรงงานท ม ฝ ม อเพ อให พร อมในการท างาน นอกจากน น อ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลย งประสบป ญหาในด านการว จ ยพ ฒนาเทคโนโลย ผ ประกอบการไทยสามารถผล ตเคร องจ กรกลท ใช เทคโนโลย ระด บต า หร อระด บกลางได เท าน น แต ไม สามารถค ดค นและผล ตเคร องจ กรท ใช เทคโนโลย ระด บส งได จ งท าให เคร องจ กรไทยไม ม ศ กยภาพและ เทคโนโลย ท ดเท ยมก บต างประเทศ ด งน น ห นส วนทางกลย ทธ ท จะช วยส งเสร มการว จ ย การพ ฒนา ความร ความช านาญของแรงงานไทยและพ ฒนาเทคโนโลย จ งม ความ จ าเป นอย างย ง เพ อใช ในการท างานเก ยวก บเคร องจ กรกลและการ ค ดค นเคร องจ กรใหม ๆ ซ งห นส วนทางกลย ทธ น สามารถเก ดจาก ความร วมม อก นระหว างผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมและหน วยงาน 3-50

73 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ท เก ยวข อง โดยผ ประกอบการก บหน วยงานท เก ยวข องหร อสถาบ นท จ ดหล กส ตรฝ กอบรมต าง ๆ ต องร วมม อก นออกแบบหล กส ตรท สามารถผล ตแรงงานท ม ท กษะตรงตามความต องการของ ผ ประกอบการ เพราะผ ประกอบการเป นผ ท ต องการแรงงานและทราบ ล กษณะท กษะท ต องการเป นอย างด ซ งหน วยงานท เก ยวข องและ สามารถเป นห นส วนทางกลย ทธ ได น นประกอบไปด วย สถาบ นว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งประเทศไทย ส าน กงานนว ตกรรมแห งชาต สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทย สถาบ นพ ฒนาฝ ม อแรงงาน หล กเกณฑ ในการกาหนดห นส วนทางกลย ทธ ห นส วนทางกลย ทธ ควรเป นหน วยงานท ได ร บการยอมร บ และเป นท น าเช อถ อ ห นส วนทางกลย ทธ ควรม บ คคลท ม ความร และความ ช านาญในด านเคร องจ กรกล ห นส วนทางกลย ทธ ควรม การจ ดการอบรมให แก แรงงาน ในอ ตสาหกรรมและบ คคลท วไปอย างสม าเสมอและท วถ ง ห นส วนทางกลย ทธ ควรม ความร ความ เข าใจใน อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลและความเป นไปของ อ ตสาหกรรม เพ อสามารถร ถ งความต องการแรงงานท เปล ยนไปของผ ประกอบการได ความสาค ญบทบาท ช วยสร างความได เปร ยบให ก บผ ประกอบการในการ แข งข น ช วยเพ มพ นความร และความช านาญ ท เก ยวก บ เคร องจ กรกลให ก บแรงงานท ม อย ในอ ตสาหกรรม เพ อ เพ มประส ทธ ภาพในการท างานให ด ย งข น ช วยให ม แรงงานใหม ท ม ฝ ม อเข ามาในอ ตสาหกรรมมาก ข น ค ดค น พ ฒนาและว จ ยเทคโนโลย ใหม ๆ เก ยวก บ เคร องจ กรกล 3-51

74 เพ มศ กยภาพของเคร องจ กรกลไทยให ม เทคโนโลย ท ดเท ยมก บต างประเทศได หน าท ของห นส วนทางกลย ทธ จ ดการอบรมเพ มพ นความร ด านต าง ๆ เก ยวก บ เคร องจ กรกล โดยเน นการอบรมท ม ระบบและม ค ณภาพ ให ก บแรงงานท ม อย ในอ ตสาหกรรมและผ ท สนใจท วไป ร บรองการอบรมให ก บผ ท ผ านการอบรมโดยการออกใบ ประกาศน ยบ ตรร บรองการอบรมเพ อเป นการประก น ค ณภาพให ก บผ ประกอบการ ประสานงานก บผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล เพ อทราบถ งความต องการแรงงานของ ผ ประกอบการในแต ละช วง ค ดค น ว จ ย และพ ฒนาเทคโนโลย เก ยวก บเคร องจ กรกล เพ อพ ฒนาศ กยภาพของเคร องจ กรกลไทย ประสานงานก บผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลไทยและหน วยงานท เก ยวข องในการ รวบรวมข อม ลเก ยวก บเคร องจ กรกลไทยรวมถ งกระจาย ข อม ล ความ ร เก ยวก บเทคโนโลย ใหม ๆ ให แก ผ ประกอบการทราบ 3-52

75 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ร ปภาพท 9 ห นส วนทางกลย ทธ ท ส งเสร มด านการว จ ยการพ ฒนาความร และความช านาญ ห นส วนทางกลย ทธ ส งเสร มด านเง นท น การขาดแคลนเง นท นส าหร บผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลเป นป ญหาท ส าค ญอ กประการหน งท ภาคร ฐและ ภาคเอกชนควรเร งแก ไข เน องจากผ ประกอบการไทยส วนใหญ ใน อ ตสาหกรรมม ก จการขนาดเล กและขนาดกลางซ งเป นล กษณะก จการ ครอบคร ว จ งไม ม เง นท นมากพอในการค ดค นและพ ฒนาเทคโนโลย ใหม ๆ การผล ตเคร องจ กรกลส วนใหญ จ งเป นการผล ตท ใช เทคโนโลย ไม ส งมากน กและเป นการผล ตเคร องจ กรเพ อใช งานเฉพาะเจาะจง ด งน นหากภาคร ฐและภาคเอกชนท เก ยวข องสามารถให ความ ช วยเหล อแก ผ ประกอบการในด านเง นท นโดยอ านวยความสะดวกใน การเข าหาแหล งเง นท นท หลากหลายและสามารถได เง นท นมา หม นเว ยนในก จการและลงท นเพ มเต มในอ ตราดอกเบ ยท ต าได ท ปร กษาเห นว าจะเป นการสร างความได เปร ยบให แก ผ ประกอบการไทย ในการผล ตและการส งออกส นค าไปย งตลาดต างประเทศและเป นการ 3-53

76 ส งเสร มให ม การลงท นในการพ ฒนาและว จ ยเทคโนโลย ใหม ๆ แก อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ซ งหน วยงานท เก ยวข องและสามารถเป น ห นส วนทางกลย ทธ ได น นประกอบไปด วย ธนาคาร SME ธนาคาร EXIM สถาบ นการเง นต าง ๆ หล กเกณฑ ในการกาหนดห นส วนทางกลย ทธ ห นส วนทางกลย ทธ ควรม บ คคลท ม ค วาม ร ด าน เคร องจ กรกล เพ อประโยชน ในการตรวจสอบธ รก จใน การให เง นท น ห นส วนธ รก จควรเข าใจล กษณะการประกอบธ รก จใน อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ความสาค ญบทบาท ช วยสร างความได เปร ยบให ก บผ ประกอบการไทยในการ แข งข น ส งเสร มการผล ตและการส งออกเคร องจ กรของ ผ ประกอบการไทย ส งเสร มการว จ ยและการพ ฒนาเทคโนโลย ใหม ๆ ใน ประเทศ หน าท ของห นส วนทางกลย ทธ ให ความช วยเหล อด านเง นท นเพ อใช ในการหม นเว ยนใน ธ รก จ ให ความช วยเหล อด านเง นท นเพ อส งเสร มการส งออก เคร องจ กรไปย งตลาดต างประเทศ ให ความช วยเหล อด านเง นท นเพ อส งเสร มการว จ ย พ ฒนาเทคโนโลย ใหม ๆ เก ยวก บเคร องจ กรกล 3-54

77 SME EXIM ร ปภาพท 10 ห นส วนทางกลย ทธ ท ส งเสร มด านเง นท น ห นส วนทางกลย ทธ จากภาคร ฐ การได ร บการสน บสน นจากหน วยงานภาคร ฐอย างต อเน องและช ดเจน จะเป นการสร างศ กยภาพและความได เปร ยบในการแข งข นให แก ผ ประกอบการ ไทย หน วยงานภาคร ฐท เก ยวข องในการพ ฒนาเคร องจ กรกลของประเทศไทยและ สามารถเป นห นส วนทางกลย ทธ ให แก ผ ประกอบการไทยในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลประกอบไปด วย สาน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท น (BOI) ส าน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท นเป นหน วยงานท ให ส ทธ พ เศษในการลงท นในประเทศไทย เพ อสร างแรงจ งใจในการต ง โรงงานผล ตในประเทศไทย ส ทธ ประโยชน ต าง ๆ ท ผ ประกอบการจะ ได ร บ เช น การได ร บยกเว นอากรขาเข าส าหร บเคร องจ กรเพ อใช ใน การผล ต การได ร บลดหย อนอากรขาเข าส าหร บว ตถ ด บท น าเข าจาก ต างประเทศ เป นต น ซ งส ทธ ประโยชน ด งกล าวม ก าหนดระยะเวลา และเง อนไขท ผ ประกอบการต องปฏ บ ต ตาม เช น ก าหนดให ม การใช เคร องจ กรใหม และก าหนดเร มสร างโรงงาน (สถาบ นเหล กและ เหล กกล าแห งประเทศไทย, รายงานฉบ บสมบ รณ โครงการจ ดท าแผน ย ทธศาสตร อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทย) 3-55

78 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) สาน กงานมาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรม (สมอ.) ห น ว ย ง า น น เ ป น ห น ว ย ง า น ท ก า ห น ด ม า ต ร ฐ า น ผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรม ร บรองระบบและค ณภาพผล ตภ ณฑ ตาม มาตรฐานของประเทศ จดทะเบ ยนผล ตภ ณฑ และฝ กอบรมบ คลากร ท งภาคร ฐและเอกชน สาน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (สสว.) ท าหน าท ส งเสร มการประกอบธ รก จของธ รก จขนาดกลางและขนาด ย อม โดยการเป นศ นย กลางด านข อม ลข าวสารด านต าง ๆ ในการ ประกอบธ รก จและส งเสร มการสร างเคร อข ายธ รก จระหว าง ผ ประกอบการและหน วยงานภาคร ฐและเอกชน สาน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม (สคอ.) ท าหน าท จ ดท าแผนพ ฒนาอ ตสาหกรรม จ ดท าข อม ลและระบบ เต อนภ ยให ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม อ กท ง ท าหน าท ประสานงานก บหน วยงานต าง ๆ ท เก ยวข องในการพ ฒนานโยบาย ต าง ๆ เพ อเสร มสร างความได เปร ยบในการแข งข นให แก ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม กรมโรงงานอ ตสาหกรรม ท าหน าท จดทะเบ ยนเคร องจ กรและจดทะเบ ยนโรงงาน ต ราคา เคร องจ กรท จดทะเบ ยน ให ค าปร กษาข อม ลเก ยวก บเคร องจ กร ควบค มและตรวจโรงงาน เพ อให ม ความปลอดภ ยต อส ขอนาม ยและ ส งแวดล อม (สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทย, รายงาน ฉบ บสมบ รณ โครงการจ ดท าแผนย ทธศาสตร อ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลไทย) กรมส งเสร มอ ตสาหกรรม ท าหน าท ส งเสร มและสน บสน นผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมหลาย สาขา โดยม การจ ดอบรมและให ค าปร กษาด านการออกแบบและ พ ฒนาผล ตภ ณฑ การรวมกล มเช อมโยงธ รก จด านการตลาด การเง น บร การด านกองท นหม นเว ยน และบร การทดสอบและว เคราะห ว ตถ ด บและผล ตภ ณฑ ต าง ๆ ความสาค ญบทบาท สร างความได เปร ยบในการแข งข นให แก ผ ประกอบการ ไทย 3-56

79 เป นศ นย กลางด านข อม ลข าวสารเก ยวก บเคร องจ กรกล และการพ ฒนาเทคโนโลย ต าง ๆ ร บรองมาตรฐานเคร องจ กรให ม ค ณภาพเป นท ยอมร บใน ประเทศและต างประเทศ ส งเสร มให ม การผล ตเคร องจ กรในประเทศและม การ ส งออกไปย งต างประเทศ สน บสน นการพ ฒนาเทคโนโลย เก ยวก บเคร องจ กร หน าท ของห นส วนทางกลย ทธ ให บร การด านข อม ลข าวสารเก ยวข องก บเคร องจ กรและ เทคโนโลย จ ดอบรมเพ อพ ฒนาความร และความช านาญเก ยวก บ เคร องจ กรให แก แรงงานในอ ตสาหกรรมและผ สนใจท วไป จ ดท าแผนพ ฒนาอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล โดย ประสานงานก บหน วยงานต าง ๆ ท เก ยวข อง สน บสน นอ ตสาหกรรมต าง ๆ ให ใช เคร องจ กรในประเทศ มากกว าการน าเข าเคร องจ กรจากต างประเทศ เช อมโยงผ ประกอบการธ รก จในอ ตสาหกรรมและ หน วยงานท เก ยวข องเพ อเสร มสร างความได เปร ยบใน ด านการตลาด การผล ต และการเง น ห นส วนทางกลย ทธ จากภาคเอกชน ภาคเอกชนสามารถม ส วนร วมในการสร างศ กยภาพให แก ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล โดยภาคเอกชนท เก ยวข องในการ พ ฒนาเคร องจ กรประกอบไปด วย สถาบ นไทยเยอรม น ท าหน าท ฝ กอบรมและให ค าปร กษาด านเทคโนโลย ในด านต าง ๆ อาท เทคโนโลย แม พ มพ เทคโนโลย อ ตโนม ต และเทคโนโลย สารสนเทศส าหร บงานอ ตสาหกรรม ซ งสถาบ นไทยเยอรม นจะ สามารถม บทบาทอย างมากในการพ ฒนาเทคโนโลย ของอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล (สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทย, รายงาน ฉบ บสมบ รณ โครงการจ ดท าแผนย ทธศาสตร อ ตสาหกรร ม เคร องจ กรกลไทย) 3-57

80 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) สถาบ นยานยนต ท าหน าท พ ฒนาอ ตสาหกรรมยานยนต และอ ตสาหกรรมผล ต ช นส วนยานยนต ซ งม การจ ดอบรมพ ฒนาความร ด านต าง ๆ เก ยวก บ ยานยนต และส งเสร มการสร างเคร อข ายการผล ตช นส วนยานยนต ใน ประเทศ การส งเสร มพ ฒนาความร ด านเคร องจ กรกลควรจะได ร บการ สน บสน นจากสถาบ นยานยนต ด วย ความสาค ญบทบาท ส งเสร มการพ ฒนาเทคโนโลย ของเคร องจ กรประเทศ สร างความได เปร ยบในการแข งข นให แก ผ ประกอบการ ไทย สร างเคร อข ายการผล ตเคร องจ กรและอ ตสาหกรรมอ นท เก ยวข อง ส งเสร มการใช เคร องจ กรในประเทศเพ อทดแทนการ น าเข าจากต างประเทศ หน าท ของห นส วนทางกลย ทธ ให ค าปร กษาด านเทคโนโลย เก ยวก บเคร องจ กรแก ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมและผ สนใจท วไป ฝ กอบรมให ความร ด านเคร องจ กรและด านเทคโนโลย ท เก ยวข อง ศ กษาการพ ฒนาเทคโนโลย เก ยวก บเคร องจ กรจาก ต างประเทศเพ อน ามาพ ฒนาเคร องจ กรในประเทศ ร วมสร างเคร อข ายในการผล ตเคร องจ กรในประเทศ เพ อ เพ มศ กยภาพของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล การรวมกล มธ รก จ (สถาบ นเคร องจ กรกลไทย) จากการท ท ปร กษาได ส มภาษณ ผ ประกอบการถ งความต องการ ห นส วนทางกลย ทธ เพ อสร างความได เปร ยบในการแข งข น ผ ประกอบการส วน ใหญ ให ความเห นในการจ ดต งสถาบ นเคร องจ กรกลไทย ซ งป จจ บ นอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลไม ม สถาบ นด งกล าวในการเป นศ นย กลางในการพ ฒนาความร ความ ช านาญ และแบ งบ นข อม ลด านเคร องจ กรกลก บผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม ซ ง ต างจากอ ตสาหกรรมอ น ๆ ท ม สถาบ นของอ ตสาหกรรมน น ๆ เพ อช วยเหล อและ แบ งป นข อม ลระหว างผ ประกอบการ อาท สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศ ไทย สถาบ นยานยนต และสถาบ นไฟฟ าและอ เล กทรอน กส ซ งผ ประกอบการใน 3-58

81 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลม ความเช อม นว า การจ ดต งสถาบ นเคร องจ กรกลจะ เป นการสร างห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญให ก บผ ประกอบการในการเตร ยมความ พร อมส การแข งข นในตลาดอาเซ ยนได ซ งการจ ดต งสถาบ นเคร องจ กรกลด งกล าว ผ ประกอบการให ความเห นว าควรจะเป นการร วมม อก นระหว างผ ประกอบการใน อ ตสาหกรรม ท งผ ประกอบการขนาดใหญ ท ม การร วมท นก บบร ษ ทต างชาต ซ งม ศ กยภาพในการผล ตและส งออกและผ ประกอบการขนาดกลางและเล ก ซ งม ศ กยภาพในการผล ตช นส วนเคร องจ กร โดยท กฝ ายจะต องม การแบ งป นข อม ล ระหว างก นและร วมม อก นในการกระจายงานการผล ต เพ อว ตถ ประสงค ร วมก นใน การพ ฒนาศ กยภาพของผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม ป จจ บ นสถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทยได จ ดต งศ นย ว เคราะห ข อม ลเช งล กอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล (Machinery Intelligence Unit: MIU) ด วยประสงค จะให เป นแหล งรวบรวมข าวสาร ก จกรรมส มมนาข อม ลทาง สถ ต รวมถ งข อม ลอ น ๆ ด านอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลท งในและต างประเทศ เพ อให เป นประโยชน แก ผ ประกอบการท เก ยวข องและผ ท สนใจศ กษาด าน อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล (กองส งเสร มว ศวกรรมเกษตรป 2554) แต อย างไรก ตาม การรวบรวมข อม ลด งกล าวย งไม ครบถ วนสมบ รณ และไม เป นท แพร หลายแก ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมมากน ก หล กเกณฑ ในการกาหนดห นส วนทางกลย ทธ สถ า บ น เ คร อง จ ก รกลควรจะ ป ร ะ ก อบ ไ ป ด วย ผ ประกอบการท อย ในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล สถาบ นเคร องจ กรกลควรได ร บการสน บสน นจาก หน วยงานภาคร ฐ อาท กระทรวงอ ตสาหกรรม กรม ส งเสร มอ ตสาหกรรม และจากภาคเอกชน อาท กล ม เคร องจ กรกลโลหะการและสมาคมเคร องจ กรกลไทย ความสาค ญบทบาท เป นศ นย กลางในการรวบรวมข าวสาร ว เคราะห ว จ ย และพ ฒนาข อม ลสถ ต ต าง ๆ ท ส าค ญในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล ส น บ ส น น แ ล ะ ผ ล ก ด น เ ท ค โ น โ ล ย เ ค ร อง จ ก ร ภายในประเทศให ม ค ณภาพตามมาตรฐานสากล ผล กด นให ม การส งออกเคร องจ กรให เพ มข นอย าง ต อเน อง 3-59

82 สน บสน นและส งเสร มการผล ตเคร องจ กรในประเทศเพ อ สนองตอบอ ปสงค ในประเทศท เพ มข น เพ มอ านาจการต อรองของผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม ในการด าเน นธ รก จ เป นศ นย กลางในการให ความร ในการส งออกส นค าไปย ง ตลาดต างประเทศและให ข อม ลด านการเจรจาข อตกลง ทางการค าระหว างประเทศ เป นศ นย กลางในการพ ฒนาความร ความช านาญด าน เทคโนโลย แก ผ ประกอบการและผ สนใจท วไป หน าท ของห นส วนทางกลย ทธ บร การด านข อม ล ข าวสารต าง ๆ ท เก ยวข องก บ อ ตสาหกร รมเ คร องจ กรกล และรายงานสภาวะ อ ตสาหกรรมในแต ละช วงให แก ผ ประกอบการใน อ ตสาหกรรมและผ สนใจท วไปทราบ จ ดอบรม ก จ กรร ม แ ละ ส มม นาต าง ๆ ใ ห ก บ ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมและผ สนใจท วไปเก ยวก บ ด านเทคโนโลย เคร องจ กรและการใช งานเคร องจ กร เพ อ เพ มศ กยภาพของแรงงานในอ ตสาหกรรม ให บร การข อม ลและการช วยเหล อแก ผ ประกอบการใน ด านการส งออกส นค าไปย งต างประเทศโดยเฉพาะการ ส งออกส นค าไปย งประเทศในกล มอาเซ ยน กระ จาย งาน การ ผล ตในอ ตส าหกรรม โดยใ ห ผ ประกอบการขนาดใหญ ร บงานการผล ตเคร องจ กรเข า มาแล วน างานมากระจายลงส ผ ประกอบการขนาดเล ก เพ อผล ตช นส วนต าง ๆ ท จะส งกล บมาประกอบใน โรงงานของผ ประกอบการขนาดใหญ อ กคร ง ประสานงานระหว างผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมและ หน วยงานต าง ๆ ของภาคร ฐ เพ ออ านวยความสะดวกใน การประกอบธ รก จ 3-60

83 ร ปภาพท 11 ห นส วนทางกลย ทธ ก บต างประเทศของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ห นส วนทางกลย ทธ ในกล มประเทศอาเซ ยน และ อาเซ ยน หน วยงานในประเทศค ค า o อ ตสาหกรรมต นน า เน องจากอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลส วนใหญ อาศ ย ต นท นจากว ตถ ด บซ งหมายถ ง ช นส วนและเหล กเป นส วนมาก โดย เหล กท น ามาใช อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลน นมาจากท งการผล ตเหล ก จากอ ตสาหกรรมเหล กในประเทศ การน าเข าจากต างประเทศ โดย น าเข าส วนใหญ จากญ ป น จ น เกาหล ท งน ประเทศไทยได ม การน าเข า เหล กจากประเทศในกล มอาเซ ยนด วยก น ค อ ประเทศอ นโดน เซ ยและ ประเทศมาเลเซ ย อย างไรก ด ประเทศไทยม มาตรการตอบโต การท ม ตลาด (Anti-Dumping) ก บประเทศอ นโดน เซ ย ญ ป น จ น เกาหล ผ ประกอบการอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจ งย งม ต นท นการผล ตจาก ส นค าท ได ร บการปกป องท ส งอย แม ว าจะม การรวมกล ม AEC แล วก ตาม ท งน อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลคาดว าจะได ร บประโยชน จากการ น าเข าเหล กในต นท นท ถ กลงจากประเทศมาเลเซ ยและน าจะม การ 3-61

84 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) พ ฒนาม ลค าการเพ มทางการผล ตท ส งข น (Value-Added) จากการ เป ดเสร AEC o อ ตสาหกรรมกลางน า ประเทศไทยม การน าเข าส นค าจากอ ตสาหกรรม เคร องม อกลมาจากญ ป น จ น ไต หว น และเกาหล เป นส วนใหญ โดย ส วนมากเป นผล ตภ ณฑ แบบหล อยางหร อพลาสต ก ฉ ด/อ ด เคร องต ท บ อ ดอ น ๆ เคร องอ ดไฮโดรล ก เคร องจ กรแบบศ นย ร วม ส าหร บ ประเทศค ค าท ส าค ญในอาเซ ยน ค อ มาเลเซ ย ซ งในป 2552 ไทย ส งออกเคร องจ กรแบบศ นย ร วม (พ ก ด ) ไปย งมาเลเซ ยค ด เป นร อยละ 26 ของม ลค าการส งออกในพ ก ดด งกล าว ในขณะเด ยวก น ประเทศไทยได ม การส งออกส นค าท คล ายคล งก น เช น แบบหล อยาง หร อพลาสต ก ไปย งประเทศญ ป น อ นเด ยและสหร ฐอเมร กา อย างไรก ตาม ประเทศไทยม การขาดด ลการค าเคร องม อกลค อนข างส ง เน องจากระด บเทคโนโลยย งไม ม ศ กยภาพเพ ยงพอท จะผล ตเคร องม อ กลได ท กชน ด ท งน จากการท การอ ตสาหกรรมการผล ตเคร องม อกล ส วนมากแล วจะใช เทคโนโลย การผล ตจากการลอกเล ยนของเด ม (Reversed Engineering) และแรงงานโดยมากจะอาศ ยการเร ยนร จาก ประสบการณ การเป นช างฝ กงานในโรงงานและการซ อมเคร องม อกล จ งเป นโอกาสให ประเทศไทยย งม ความได เปร ยบจากการม แรงงานท ม ฝ ม ออย เด มในการผล ตเคร องม อกลอย ในระยะหน งหล งจากการเป ด การค าเสร AEC ท งน จะเป นการด ย งข นหากอ ตสาหกรรมไทยจะ เตร ยมความพร อมทางด านเทคโนโลย ข นส ง เพ อสร างม ลค าเพ มแก การผล ตและร กษาความได เปร ยบทางการแข งข น o อ ตสาหกรรมปลายน า อ ตสาหกรรมปลายน าของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ประกอบไปด วยเคร องจ กรกลการเกษตร เคร องจ กรกลอ ตสาหกรรม ซ งประเทศไทยได ม การน าเข าจากประเทศท สามารถผล ตเคร องจ กรท ม เทคโนโลย ท ส งกว า ซ งได แก ประเทศญ ป น จ น สหร ฐอเมร กา และ มาเลเซ ย ประเทศไทยย งได ม การส งออกเคร องจ กรไปย งประเทศใน อาเซ ยนด วย ได แก ประเทศมาเลเซ ย ส งคโปร อ นโดน เซ ย เว ยดนาม และฟ ล ปป นส ห นส วนทางกลย ทธ ท จะช วยสร างความได เปร ยบให ก บ 3-62

85 ผ ประกอบการไทยในส วนของเคร องจ กรอ ตสาหกรรม ได แก ประเทศ ส งคโปร 3-63

86 ตารางท 19 ต วอย างห นส วนทางกลย ทธ ของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ประเทศผ ผล ต เว ยดนาม อ นโดน เซ ย มาเลเซ ย ก มพ ชา อ ตสาหกรรมต นน า ผล ตภ ณฑ เหล กและ เหล กกล า Indonesia Investment Coordinating Board (BKPM) Malaysian Industrial Development Authority (MIDA) Malaysia External Trade Development Corporation (MATRADE) อ ตสาหกรรมกลางน า เคร องม อกล Malaysian Industrial Development Authority (MIDA) Malaysia External Trade Development Corporation (MATRADE) อ ตสาหกรรมปลายน า เคร องจ กรกลการเกษตร และเคร องจ กรกล อ ตสาหกรรม Vietnam Chamber of Commerce and Industry (VCCI) Vietnam Industry and Trade Information Center National Trade Fair and Advertising Company BRAINSTONES DENMORE PTY LTD. Cambodia Trade Promotion Department Phnom Penh Chamber of Commerce 3-64

87 ตารางท 20 เหต ผลในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศค ค าของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ประเทศ อ นโดน เซ ย มาเลเซ ย ญ ป น จ น และเกาหล มาเลเซ ย ญ ป น จ น และเกาหล เหต ผลในการค ดเล อก อ ตสาหกรรมต นน า - ไทยม การน าเข าเหล กจากประเทศอ นโดน เซ ยโดยเฉพาะเหล กแผ น ร ดร อนชน ดเป นม วนและไม เป นม วน อย างไรก ตาม ไทยม มาตรการ ตอบโต การท มตลาด (Anti-Dumping) ส งผลให ผ ประกอบการ อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจ งย งม ต นท นการผล ตจากส นค าท ได ร บ การปกป อง (แผ นเหล กร ดร อน) - ไทยม การน าเข าเหล กจากประเทศมาเลเซ ยโดยเฉพาะเหล กแผ นร ด ร อนชน ดเป นม วนและไม เป นม วน ซ งม ต นท นการน าเข าต ากว าเม อ เท ยบก บการน าเข าจากประเทศอ นโดน เซ ยและน าจะม การพ ฒนา ม ลค าการเพ มทางการผล ตท ส งข น (Value-Added) จากการเป ดเสร AEC - อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลย งต องพ งพาการน าเข าเหล กจาก ต างประเทศ โดยไทยน าเข าเหล กแผ นร ดร อนจากญ ป น และเกาหล และน าเข าเหล กหน าต ดร ป H จากประเทศจ น แต มาตรการตอบโต การท มตลาด (Anti-Dumping) ท าให เหล กท น าเข าจากประเทศ เหล าน ต องเส ยภาษ ส งกว าร อยละ 30 หากม การยกเล กมาตรการ ด งกล าว ไทยจะได ประโยชน จากการน าเข าเหล กจากประเทศ ด งกล าว อ ตสาหกรรมกลางน า - มาเลเซ ยเป นประเทศในกล มอาเซ ยนท ไทยส งออกและน าเข า เคร องม อกล เช น เคร องจ กรแบบศ นย ร วม และห วจ บช นงาน เคร องม อกล - ไทยน าเข าเคร องม อกลเป นส วนใหญ จากญ ป น จ น และเกาหล โดยเฉพาะเคร องม อกลท ต องใช เทคโนโลย ระด บส งในการผล ต ซ ง ส วนมากเป นผล ตภ ณฑ แบบหล อยางหร อพลาสต ก ฉ ด/อ ด 3-65

88 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ประเทศ ก มพ ชา เว ยดนาม ลาว อ นเด ย เหต ผลในการค ดเล อก อ ตสาหกรรมปลายน า - ไทยส งออกเคร องจ กรกลการเกษตรไปย งก มพ ชาเป นล าด บท 1 - ประเทศด งกล าวจะได ร บประโยชน จากการร วมกล ม AEC ในการ ส งออกส นค าการเกษตรท เพ มมากข น ท าให ม ความต องการในการ ใช เคร องจ กรกลการเกษตรเพ มข น - ไทยสามารถใช ปรเทศด งกล าวเป นฐานการผล ตเคร องจ กรกล การเกษตรเพ อส งออกไปย งประเทศอ น ๆ - อ นเด ยเป นตลาดเคร องจ กรกลการเกษตรใหม ของไทย โดยม ลค า การส งออกเคร องจ กรกลการเกษตรของไทยไปย งอ นเด ยเพ มข นกว า 5 เท าในป 2551 จากป กรอบและข อเสนอเช งย ทธศาสตร และมาตรการในการดาเน นธ รก จ จากข อม ลข างต น สามารถสร ปได ว าอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทยย งต องม การ ปร บต วในหลายด าน เพ อให พร อมในการแข งข น เม อม การเป ดเสร ทางการค าจากการ รวมต วก นของกล มประเทศสมาช กอาเซ ยน ซ งจากการท ท ปร กษาได รวบรวมข อม ลและ ส มภาษณ ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมได ข อสร ปของกรอบและข อเสนอเช งย ทธศาสตร และมาตรการในการด าเน นธ รก จด งม รายละเอ ยดด งต อไปน ว ส ยท ศน : ผล ตเคร องจ กรกลท ม ค ณภาพเพ อทดแทนการน าเข าเคร องจ กร จากต างประเทศ จากสภาวะอ ปสงค ในประเทศท เพ มส งข น ตามการพ ฒนาของอ ตสาหกรรม เก ยวเน องก น การผล ตเคร องจ กรกลท ม ค ณภาพจ งม ความจ าเป นอย างย งส าหร บ ผ ประกอบการ เพ อทดแทนการน าเข าเคร องจ กรจากต างประเทศและสามารถส งออก เคร องจ กรไปย งประเทศต าง ๆ ได ด วย อาท จ น เว ยดนาม มาเลเซ ย ส งคโปร และ อ นโดน เซ ย ซ งเป นตลาดท ผล ตภ ณฑ เคร องจ กรกลของไทยม ศ กยภาพในการส งออกใน อนาคต แต ป ญหาด านการพ ฒนาเทคโนโลย ของเคร องจ กรไทยเป นอ ปสรรคหล กในการ พ ฒนา ซ งต องได ร บการช วยเหล ออย างเร งด วนจากภาคร ฐและภาคเอกชน พ นธก จ: ด าเน นงานด านว จ ยพ ฒนาเทคโนโลย ของเคร องจ กรกลไทยเพ อให ม ค ณภาพตามมาตรฐานสากล สน บสน นการผล ตเคร องจ กรในประเทศและทดแทนการน าเข าจาก ต างประเทศ 3-66

89 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ส งเสร มการผล ตเคร องจ กรในประเทศเพ อการส งออกไปย งตลาดใน กล มประเทศอาเซ ยน ส งเสร มการพ ฒนาแรงงานท ม ค ณภาพส ภาคอ ตสาหกรรม พ ฒนาป จจ ยแวดล อมท ส าค ญท เอ อในการผล ตเคร องจ กรและสร าง ความได เปร ยบในการแข งข น กรอบย ทธศาสตร /มาตรการ จากท ท ปร กษาได ศ กษาข อม ลเก ยวก บอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทย และการส มภาษณ ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม ท ปร กษาได สร ปกรอบ ย ทธศาสตร ท ส าค ญต อการพ ฒนาศ กยภาพของผ ประกอบการให สามารถแข งข น ในตลาดโลกได โดยม รายละเอ ยดด งน ย ทธศาสตร ด านภาษ ตามท ได ระบ ข างต นแล วว า ภาษ น าเข าเคร องจ กรเป น อ ปสรรคส าค ญในการพ ฒนาการผล ตเคร องจ กรในประเทศ เน องจาก ป จจ บ นอ ตราภาษ น าเข าเคร องจ กรส าเร จร ปเพ ยงร อยละ 1 และในป 2550 ปร บลดลงเป นร อยละ 0 ขณะท ผ ผล ตเคร องจ กรกลในประเทศ ต องเส ยภาษ น าเข าส วนประกอบและช นส วนส งถ งประมาณร อยละ 15- ร อยละ 20 จ งท าให ผ ประกอบการไทยส วนใหญ ผ นต วจากการผล ต เคร องจ กรมาเป นผ น าเข าเคร องจ กรจากต างประเทศ ซ งถ อเป น อ ปสรรคหน งในการส งเสร มการพ ฒนาเทคโนโลย และการผล ตของ เคร องจ กรกลไทยแม ม การจ ดต ง AEC แต ประเทศไทยได น าเข า ช นส วนเคร องจ กรและเคร องจ กรส าเร จร ปจากหลายประเทศท ไม ได อย ในกล มประเทศอาเซ ยน ซ งจะไม ได ร บผลกระทบจากมาตรการการลด ภาษ ด งน นการน าเข าช นส วนเคร องจ กรจากบางประเทศย งคงต อง เส ยภาษ ส งกว าเคร องจ กรส าเร จร ปส งผลให ย ทธศาสตร ด านการ ปร บปร งโครงสร างภาษ จ งม ความจ าเป นอย างย งในการสร างศ กยภาพ ให ก บผ ประกอบการไทยและเป นการส งเสร มให ม การผล ตเคร องจ กร ในประเทศมากข น เป าประสงค สร างแรงจ งใจให ผ ประกอบการไทยผล ตเคร องจ กรใน ประเทศ ทดแทนการน าเข าเคร องจ กรจากต างประเทศ 3-67

90 ส งเสร มให ม การค นคว าว จ ยเพ อพ ฒนาเคร องจ กรไทยให ม มาตรฐานสากลเป นท ยอมร บระด บโลกได ข อเสนอเช งกลย ทธ ปร บปร งโครงสร างภาษ การน าเข าเคร องจ กรให เหมาะสม โดยให อ ตราภาษ การน าเข าเคร องจ กรส าเร จร ปอย ใน อ ตราท ส งกว าการน าเข าช นส วนเคร องจ กร ต วช ว ด การเพ มจ านวนของเคร องจ กรท ผล ตในประเทศ การเพ มข นของม ลค าการส งออกเคร องจ กรไปตลาด ต างประเทศ การลดลงของม ลค าการน าเข าเคร องจ กรจากต างประเทศ ย ทธศาสตร การรวมต วก นของผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม ป จจ บ นอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทยประกอบไปด วยผ ประกอบการ 2 กล ม ค อ ผ ประกอบการขนาดใหญ ท ม ศ กยภาพในการผล ตและส งออก เคร องจ กร เน องจากม การร วมท นก บบร ษ ทต างชาต และผ ประกอบการขนาดกลาง และขนาดเล กท ม ความได เปร ยบในการผล ตช นส วนเคร องจ กร แต ขาดเง นท นและ ศ กยภาพในการผล ตเคร องจ กรและส งออก ซ งย ทธศาสตร ในการรวมต วก นของ ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเพ อจ ดต งสถาบ นเคร องจ กรกลไทยจะสามารถสร าง ความได เปร ยบในการแข งข นให แก ผ ประกอบการไทยในอ ตสาหกรรมได เป าประสงค สร างการกระจายงานการผล ตในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล โดยผ ประกอบการขนาดใหญ ท ได ร บงาน ผล ตเคร องจ กรมาจะกระจายงานการผล ตช นส วน เคร องจ กรให แก ผ ประกอบการขนาดกลางและขนาดเล ก ซ งจะเป นการกระจายงานให ท วถ งในกล มอ ตสาหกรรม และจะเป นการส งเสร มการพ ฒนาค ณภาพและเทคโนโลย ของเคร องจ กรไทยด วย เป นศ นย กลางในการพ ฒนาความร ความช านาญด าน เทคโนโลย แก ผ ประกอบการและผ สนใจท วไป เพ มอ านาจการต อรองด านธ รก จให ก บผ ประกอบการ ส งเสร มการผล ตเคร องจ กรในประเทศ เพ อทดแทนการ น าเข าเคร องจ กรจากต างประเทศ 3-68

91 ส งเสร มการส งออกเคร องจ กรไปย งตลาดต างประเทศ ข อเสนอเช งกลย ทธ หน วยงานภาคร ฐจ ดต งหน วยงานท สน บสน นการ รวมกล มก นของผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเพ อให เป นสถาบ นเคร องจ กรกลไทย หน วยงานภาคร ฐจ ดต งหน วยงานท สน บสน นการ รวมกล มก นของผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมเพ อให เป นสถาบ นเคร องจ กรกลไทย สถาบ นเคร องจ กรกลท าหน าท จ ดอบรมให ความร ด าน เค ร อง จ กร ก ลใ น ปร ะ เท ศ แล ะ ต างปร ะ เท ศ แ ก ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมและผ สนใจท วไป สถาบ นเคร องจ กรกลเป นศ นย กลางในการให ความร ใน การส งออกส นค าไปย งตลาดต างประเทศและให ข อม ล ด านการเจรจาข อตกลงทางการค าระหว างประเทศ ต วช ว ด การเพ มจ านวนของเคร องจ กรท ผล ตในประเทศ การเพ มข นของม ลค าการส งออกเคร องจ กรไปตลาด ต างประเทศ การลดลงของม ลค าการน าเข าเคร องจ กรจากต างประเทศ จ านวนผ ประกอบการท สามารถขยายการส งออกไปย ง ต างประเทศเพ มข น ย ทธศาสตร ด านการพ ฒนาทร พยากรมน ษย จากท ได ระบ ข างต นถ งป ญหาการขาดแคลนแรงงานท ม ฝ ม อใน อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ซ งถ อเป นอ ปสรรคท ส าค ญในการสร างความได เปร ยบ ในการแข งข นของผ ประกอบการไทย ด งน นย ทธศาสตร ด านการพ ฒนาทร พยากร มน ษย จ งม ความส าค ญอย างย งในการพ ฒนาศ กยภาพของผ ประกอบการไทย เป าประสงค เพ มจ านวนแรงงานท ม ฝ ม อในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ไทย ลดป ญหาการแย งแรงงานท ฝ ม อระหว างผ ประกอบการ ในอ ตสาหกรรม 3-69

92 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ลดอ ตราการเปล ยนงานและน าไปส การพ ฒนาศ กยภาพ ของคนงานในอ ตสาหกรรม ข อเสนอเช งกลย ทธ ภาคร ฐสามารถสน บสน นย ทธศาสตร น ได โดยการจ ดต ง หน วยงานท ช ดเจนในการร บผ ดชอบการจ ดการอบรมท เก ยวก บเคร องจ กร ผ ประกอบการหร อหน วยงานของภาคร ฐสามารถร วมม อ ก บสถาบ นการศ กษาต าง ๆ ในการพ ฒนาหล กส ตรการ อบรมท กษะต าง ๆ ท เก ยวข องก บเคร องจ กร อาท การ ประกอบช นส วนของเคร องจ กร การต ดต งเคร องจ กร การซ อมบ าร งเคร องจ กร และความร ด านเทคโนโลย ต าง ๆ เพ อใช ในการท างานและการค ดค นเคร องจ กรใหม การอบรมต องได ร บการร บรองมาตรฐานเป นท ยอมร บได ท งในประเทศและต างประเทศ ต วช ว ด การเพ มจ านวนแรงงานท ม ฝ ม อ การลดป ญหาการแย งแรงงานฝ ม อ การลดอ ตราการเปล ยนงานในอ ตสาหกรรมเพ อ ค าตอบแทนท ส งกว า ย ทธศาสตร ด านการส งเสร มการลงท น ในการพ ฒนาเทคโนโลย ของเคร องจ กรกลไทยจ าเป นต องอาศ ยการ ถ ายทอดเทคโนโลย จากบร ษ ทต างชาต ส ผ ประกอบการไทย ด งน นการใช ย ทธศาสตร ด านการส งเสร มการลงท นจ งม ความจ าเป นในการสร างโอกาสในการ เช อมโยงธ รก จและการถ ายทอดเทคโนโลย ให เก ดข นระหว างน กลงท น ชาวต างชาต และผ ประกอบการไทย เป าประสงค ส งเสร มการลงท นการผล ตเคร องจ กรของผ ประกอบการ ไทยและต างชาต สร างรายได ให เพ มมากข นแก ผ ประกอบการใน อ ตสาหกรรม 3-70

93 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ส งเสร มการถ ายทอดและการพ ฒนาเทคโนโลย เก ยวก บ เคร องจ กรในประเทศ เพ มจ านวนการผล ตเคร องจ กรในประเทศ เพ อทดแทน การน าเข าเคร องจ กรจากต างประเทศ ข อเสนอเช งกลย ทธ ภาคร ฐสามารถก าหนดเง อนไขบางประการก บ ผ ประกอบการต างชาต ท จะเข ามาลงท นในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรไทยในการถ ายทอดเทคโนโลย ให ก บ ผ ประกอบการไทยท เข ามาร วมท น ให ส ทธ พ เศษบางประการแก น กลงท นไทยและต างชาต ในการเล อกใช เคร องจ กรกลไทยแทนกา รน าเข า เคร องจ กรจากต างประเทศจะสามารถส งเสร มการผล ต เคร องจ กรกลในประเทศได ภาคร ฐสน บสน นด านการจ ดหาแหล งเง นท นใ ห ผ ประกอบการในการลงท นการผล ตและการขยายก จการ เก ยวก บเคร องจ กร ให ความร ด านการลงท นและการผล ตเคร องจ กรโดย จ ดการอบรมแก ผ ประกอบการในประเทศ จ ดต งหน วยงานประสานงานด านการลงท นเคร องจ กร เพ ออ านวยความสะดวกแก ผ ประกอบการ ปร บปร งสาธารณ ปโภคพ นฐาน รวมถ งไฟฟ า ประปา โทรคมนาคมและการขนส ง โดยเฉพาะบร เวณท เป นท น ยมในการลงท น ซ งหากม การพ ฒนาสาธารณ ปโภคให ด ตามมาตรฐานสากลจะท าให น กลงท นไทยและต างชาต สนใจเข ามาลงท นในประเทศไทยมากข นและจะท าให เก ด การถ ายทอดเทคโนโลย ส ผ ประกอบการไทยมากข น ต วช ว ด การเพ มข นของจ านวนผ ประกอบการท ขอส นเช อเพ อ การลงท นในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล การเพ มข นของจ านวนเง นลงท นในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล 3-71

94 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) การเพ มข นของจ านวนผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล การเพ มข นของจ านวนเคร องจ กรท ผล ตในประเทศ การเพ มข นของม ลค าการส งออกเคร องจ กร ย ทธศาสตร ด านการว จ ยและพ ฒนา ป ญหาด านการว จ ยและพ ฒนาเทคโนโลย ของอ ตสาหกรรมเคร องจ กร เป นป ญหาท ส าค ญต อการพ ฒนาศ กยภาพของผ ประกอบการไทย เน องจาก ป จจ บ นไม ม หน วยงานท ร บผ ดชอบช ดเจนในการค ดค นและพ ฒนาเคร องจ กรอย าง ช ดเจน แนวทางการพ ฒนาเทคโนโลย ท ผ านมาไม สอดคล องก บความต องการเช ง พาณ ชย ของผ ประกอบการจ งไม สามารถน าไปใช ประโยชน ได จร ง อ กท ง ผ ประกอบการไทยท ม ขนาดกลางและเล กไม ม เง นท นเพ ยงพอในการค ดค นว จ ย เทคโนโลย ใหม ๆ การสน บสน นด านการว จ ยและพ ฒนาเทคโนโลย ให ก บ อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลจ าเป นจะต องได ร บการร วมม อก นระหว างภาคร ฐและ ภาคเอกชน ซ งย ทธศาสตร ด งกล าว ท ปร กษาเช อว าจะสามารถสน บสน นให เก ด การพ ฒนาเคร องจ กรในประเทศให ม เทคโนโลย ท ท นสม ยและได มาตรฐานสากล ซ งจะสร างความได เปร ยบให ก บผ ประกอบการไทยในการแข งข นในตลาดอาเซ ยน ได เป าประสงค ส งเสร มการค นคว า ว จ ย และพ ฒนาเทคโนโลย เก ยวก บ เคร องจ กร เพ มศ กยภาพของเคร องจ กรกลไทยให ท ดเท ยมก บ ต างประเทศ เพ มการผล ตเคร องจ กรในประเทศ เพ มการส งออกเคร องจ กรไปย งต างประเทศ ลดการน าเข าเคร องจ กรจากต างประเทศท ม เทคโนโลย ท ส งกว า ข อเสนอเช งกลย ทธ จ ดต งหน วยงานท ร บผ ดชอบในการว จ ยและพ ฒนา เทคโนโลย ท เก ยวข องก บเคร องจ กรกล ซ งหน วยงานน สามารถให ความร ก บผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมและ ผ สนใจท วไปเก ยวก บเคร องจ กรประเภทต าง ๆ 3-72

95 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) หน วยงานท จ ดต งต องร บผ ดชอบในการค ดค น และ ออกแบบเคร องจ กรโดยใช เทคโนโลย ท นสม ย หน วยงานน จะต องม เจ าหน าท ท ม ความร ความช านาญ ด านเคร องจ กรกลท เพ ยงพอ และสามารถให ความร และ ตอบค าถามแก ผ สนใจได ต วช ว ด การเพ มข นของเคร องจ กรกลท ใช เทคโนโลย ท ท นสม ย การจดส ทธ บ ตรเก ยวก บเคร องจ กรกลเพ มมากข น การเพ มข นของจ านวนเคร องจ กรท ผล ตในประเทศ การเพ มข นม ลค าการส งออกเคร องจ กรไปย งต างประเทศ การลดลงม ลค าการน าเข าเคร องจ กรจากต างประเทศ ย ทธศาสตร ด านการตลาด ตลาดของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลแบ งเป นตลาดในประเทศและ ตลาดต างประเทศ ซ งตลาดในประเทศเก ดจากสภาวะอ ปสงค ของอ ตสาหกรรมท เก ยวเน องก น โดยแบ งออกเป นกล มอ ตสาหกรรมการผล ตแม พ มพ กล ม อ ตสาหกรรมผล ตช นส วนยานยนต กล มอ ตสาหกรรมผล ตช นส วนไฟฟ า กล ม อ ตสาหกรรมอ เล กโทรน กส และเคร องจ กร และอ ตสาหกรรมการเกษตร จากการ พ ฒนาเศรษฐก จของประเทศไทยในช วงท ผ านมาท าให อ ตสาหกรรมท เก ยวเน อง ก นก บอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลพ ฒนาข นตามล าด บ ส งผลให ความต องการ เคร องจ กรกลม มากข นเพ อรองร บการขยายต วของธ รก จ แต ผ ประกอบการส วน ใหญ ในอ ตสาหกรรมด งกล าวน ยมน าเข าเคร องจ กรจากต างประเทศ เน องจาก ผ ผล ตเคร องจ กรในประเทศขาดท กษะในการท าการตลาดในเช งร ก การผล ตส วน ใหญ เป นการผล ตตามค าส งและปร มาณการผล ตม จ านวนจ าก ด อ กท งย งขาด ข อม ลข าวสารด านการตลาด ท าให ผ ประกอบการไม ทราบแนวโน มการ เปล ยนแปลงและท ศทางการตลาดในประเทศ ด านความต องการเคร องจ กรกลของตลาดต างประเทศ แม เคร องจ กรกลไทยย งเส ยเปร ยบในด านเทคโนโลย เคร องจ กร แต เคร องจ กรกลไทย ย งม ศ กยภาพในตลาดอาเซ ยน อาท จ น เว ยดนาม มาเลเซ ย ส งคโปร และ อ นโดน เซ ย ซ งเป นตลาดท ผล ตภ ณฑ เคร องจ กรกลของไทยม ศ กยภาพในการ ส งออกในอนาคตอ กท งหากภาคร ฐให การสน บสน นด านการพ ฒนาเทคโนโลย ประกอบก บการส งเสร มการลงท นและการส งออกของผ ประกอบการไทยในตลาด ด งกล าว จะสามารถผล กด นการเป ดตลาดก บประเทศด งกล าวได 3-73

96 เป าประสงค ขยายตลาดของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลท งในประเทศ และต างประเทศ เพ มรายได ให ก บผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล เพ มการผล ตเคร องจ กรในประเทศและทดแทนการน าเข า เคร องจ กรจากต างประเทศ เพ มการส งออกเคร องจ กรไปย งต างประเทศ ข อเสนอเช งกลย ทธ ส งเสร มให ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมต าง ๆ ห นมาใช เคร องจ กรกลท ผล ตในประเทศแทนการน าเข าจาก ต างประเทศ ซ งภาคร ฐสามารถม ส วนช วยในการรณรงค การใช เคร องจ กรในประเทศ โดยการให ส ทธ พ เศษแก ผ ประกอบการในการเล อกใช เคร องจ กรท ผล ตในประเทศ หน วยงานของร ฐสามารถท าเป นต วอย างแก ภาคเอกชน ในการส งซ อเคร องจ กรจากในประเทศเพ องานของร ฐ ภาคร ฐและภาคเอกชนสามารถร วมก นประชาส มพ นธ ข อม ลเก ยวก บเคร องจ กรไทย เพ อให ความร และสร าง ความเช อม นแก ผ ประกอบการไทยในอ ตสาหกรรมต าง ๆ เก ยวก บเคร องจ กรไทย ภาคร ฐสามารถให การช วยเหล อในด านการส งเสร ม การตลาดต างประเทศโดยการสน บสน นผ ประกอบการ ขนาดกลางและขนาดเล กในการประชาส มพ นธ ข อม ล เก ยวก บเคร องจ กรโดยการสน บสน นการแสดงงานหร อ น ทรรศการเคร องจ กรกลไทยในต างประเทศ ซ งจะเป น การให ความร และสร างความเช อม นแก ชาวต างชาต ใน การเล อกใช เคร องจ กรกลไทย ภาคร ฐจ ดต งหน วยงานท ช ดเจนในการให ข อม ลด าน การตลาดในประเทศและต างประเทศแก ผ ประกอบการใน อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลและช วยการประชาส มพ นธ ข อม ลเก ยวก บเคร องจ กรไทยท งในและต างประเทศ 3-74

97 ต วช ว ด การเพ มข นของผ ใช เคร องจ กรในประเทศ การเพ มข นของจ านวนเคร องจ กรท ผล ตในประเทศ การเพ มข นของม ลค าการส งออกเคร องจ กรไปย ง ต างประเทศ การลดลงของม ลค าการน าเข าเคร องจ กรจากต างประเทศ ป จจ ยส ความส าเร จ (Key Success Factors) ของอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล การว จ ยและพ ฒนาเทคโนโลย การผล ตเคร องจ กรกลและ เคร องม อกล ป จจ ยท ส าค ญในการประสบความส าเร จของอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล ค อ การให ความส าค ญในการว จ ยและพ ฒนาเทคโนโลย เน องจาก เคร องจ กรในประเทศไทยส วนใหญ ม เทคโนโลย ท ไม ส ง เม อเท ยบก บเคร องจ กร น าเข าจากต างประเทศ อาท เคร องจ กรจากญ ป นและจ น ซ งท าให ไม สามารถ สนองตอบความต องการการใช เคร องจ กรบางอย างของล กค าท งในประเทศและ ต างประเทศได จ งท าให เก ดการน าเข าเคร องจ กรท ม เทคโนโลย ท ส งกว า ด งน น หากผ ประกอบการเคร องจ กรให ความส าค ญในการว จ ยและการพ ฒนาเทคโนโลย ก สามารถผล ตเคร องจ กรท ท นสม ยและตอบสนองความต องการของล กค าได ด ย งข น การร ถ งความต องการของตลาด การร ถ งความต องการของตลาดจร งและร ว าความต องการน นม มาก น อยเท าไรเป นป จจ ยท ส าค ญในการประสบความส าเร จ เน องจากจะช วยให ผ ประกอบการสามารถวางแผนการผล ตและการพ ฒนาศ กยภาพได ถ กต อง การร ถ งความต องการของตลาดสามารถท าได โดยการท าว จ ยเพ อเข าใจถ งความ ต องการท แท จร งของตลาด การเก บข อม ลของล กค าในช วงระยะเวลาต าง ๆ และ การสอบถามพ ดค ยก บล กค า มาตรฐานและค ณภาพแรงงาน ป จจ บ นอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลประสบป ญหาการขาดแคลน แรงงานท ม ค ณภาพ เน องจากแรงงานท ม ค ณภาพม จ านวนจ าก ดและส วนใหญ จะ ม การย ายงานบ อยและน ยมท างานให ก บบร ษ ทต างชาต ท ให ค าตอบแทนส งกว า ซ งส งผลกระทบในการพ ฒนาธ รก จของผ ประกอบการ ด งน นหากผ ประกอบการ 3-75

98 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ใดให ความส าค ญในการพ ฒนาทร พยากรบ คคล โดยม การส งเสร มการพ ฒนา แรงงานให ได มาตรฐานและม ค ณภาพ และยกระด บค าตอบแทนให ก บแรงงานท ม ฝ ม อ จะสามารถส งเสร มให ผ ประกอบการประสบความส าเร จในการด าเน นธ รก จ ได การบร การหล งการขายเคร องจ กร การบร การท ด ท งก อนและหล งการขาย อาท บร การให ค าปร กษาการ ใช เคร องจ กร บร การต ดต งเคร องจ กร บร การซ อมเคร องจ กร เป นป จจ ยท ส าค ญท ท าให เก ดความประท บใจของล กค าและสร างความแตกต างในตลาดได ซ งจะต อง ตรงต อความต องการของล กค า ม การปฏ บ ต งานด วยความรวดเร วและซ อส ตย Best Practice ประว ต บร ษ ท ไทยเซ นทร ลเมคคาน กส จ าก ด ก อต งข นเม อป พ.ศ.2532 โดย ค ณสมบ รณ พ ทยร งสฤษฎ และท มงาน ม ว ตถ ประสงค ในการพ ฒนาเทคโนโลย ใหม ๆ ในอ ตสาหกรรมการผล ตเคร องจ กรและระบบการจ ดการ ด วยท มงาน ว ศวกรไทยเพ อปร บปร งและพ ฒนาศ กยภาพของอ ตสาหกรรมกรผล ตเคร องจ กร ให เป นท ยอมร บในระด บสากล ด วยท นจดทะเบ ยน 30 ล านบาท ไทยเซ นทร ลเมคคาน กส ได ผล ต ส นค าหลายประเภท ได แก ช นส วนเคร องยนต ช นส วนเคร องจ กร การวางระบบ การจ ดการว สด และการวางระบบอ ตโนม ต เพ อตอบสนองความต องการของ ล กค าท งในประเทศและต างประเทศ ซ งเป นผลท าให ปร มาณการน าเข าเคร องจ กร ของประเทศไทยม จ านวนลดลงและท าให การค าของประเทศไทยเก ดความสมด ล มากข น ด วยประสบการณ ท กษะ ความร และนว ตกรรมในองค กร ท าให ส นค า และบร การของไทยเซ นทร ลเมคคาน กส เป นท ยอมร บของบร ษ ทช นน าหลาย ๆ บร ษ ทในระด บสากล นอกจากน ไทยเซ นทร ลเมคคาน กส ย งเป นบร ษ ทแรกใน ประเทศไทยในสาขาการผล ตเคร องจ กรกลท ได มาตรฐาน ISO 9001:2008 ด วย เหต ผลด งกล าวจ งท าให ไทยเซ นทร ลเมคคาน กส สามารถเต บโตอย างต อเน อง ข อม ลส นค าและบร การ ด วยประสบการณ และท กษะท ส งสมมากว า 20 ป ท าให บร ษ ทได ร บ งานท งในประเทศและต างประเทศ นอกจากน ไทยเซ นทร ลเมคคาน กส ย งประกอบ ไปด วยผ เช ยวชาญกว า 40 ท าน ซ งมากด วยความร เฉพาะทางและเทคโนโลย สม ยใหม และบร ษ ทย งให ความส าค ญต อการว จ ยและพ ฒนาอย างต อเน อง เพ อ 3-76

99 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ตอบโจทย ความต องการและสร างความพ งพอใจแก ล กค า รวมไปถ งจ ดม งหมาย ในการสน บสน นอ ตสาหกรรมการผล ตอ น ๆ อ กหลายประเภท ณ ป จจ บ นการท างานของบร ษ ทประกอบไปด วย การให ค าปร กษา การออกแบบ การผล ต และต ดต งเคร องจ กรในอ ตสาหกรรมการผล ตท กประเภท ท งในประเทศและต างประเทศ รวมไปถ งการร บออกแบบและผล ตเคร องจ กรตาม ค าส งซ อของล กค า เช น การผล ตเคร องจ กรในอ ตสาหกรรมอาหาร ยา รถยนต และส วนประกอบรถยนต เป นต น โดยม รายละเอ ยดด งน ระบบสายพานล าเล ยงท กชน ดและระบบการจ ดการว สด ส าหร บ อ ตสาหกรรมการผล ต ยา เหล กซ เมนต อ เล กทรอน กส และ ยานยนต รางสายไฟ (เคเบ ลเทรย ) รางเด นสาย และรางแบบบ นได การก อสร างโครงสร างอาคาร ระบบส าเร จร ป ระบบการจ ดเก บอ ตโนม ต ระบบอ ตโนม ต ในโรงงาน ระบบการจ ดเร ยง ระบบรวม และการบ รณาการระบบการควบค ม การว จ ยและพ ฒนาในสาขาต าง ๆ และนว ตกรรมใหม ๆ การซ อม/ปร บปร งเคร องจ กร บร การครบวงจรและการเหมาจ างเบ ดเสร จ ระบบห นยนต อ ตโนม ต การให บร การและบ าร งร กษาในระยะยาว เป าหมาย ป จจ บ นบร ษ ทฯม เป าหมายในการผล ตส นค าและบร การท เพ ม ทางเล อกให ก บล กค ามากข นแบบครบวงจร (One Stop Services) ต งแต จ ดเร มต นของกระบวนการผล ตจนกระท งได ส นค าและบร การ (Finishing & Services) รวมถ งการค าน งถ งค ณภาพท เป นเย ยมและการส งมอบงานให ท นตาม ก าหนด และบร การหล งการขาย ซ งถ อว าเป นห วใจส าค ญในการท างานของเรา อย างแท จร ง เช อม นได ว าท กผล ตภ ณฑ ผ านการตรวจสอบค ณภาพแล ว โรงงาน ของเราต งอย เลขท 1 หม 10 ซอยว ดมหาวงษ ถนนป เจ าสม งพราย ต าบลส าโรง อ าเภอพระประแดง จ งหว ดสม ทรปราการ จ งม ความเหมาะสมมากท จะให บร การ ก บล กค าในเขตกร งเทพ ฯ และปร มณฑล เพราะเป นศ นย กลางของอ ตสาหกรรม 3-77

100 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) รวมถ งน คมอ ตสาหกรรมใกล เค ยงอ กหลายแห ง ล กค าจะได ร บการบร การท สะดวกรวดเร ว ประหย ดเวลาและค าใช จ าย นโยบาย เพราะการท าธ รก จไม ใช เป นเพ ยงเป าหมายหล กของเรา แต ย งรวมถ ง การสร างม ลค าและค ณค าให แก ผ ท เก ยวข องท กฝ ายให ได ร บผลตอบแทนอย าง ค มค า ไม ว าจะเป นล กค า ผ ขาย พน กงาน และส งคม เพ อให ได ร บส นค าและ บร การท ด ท ส ดจากเราช วยสร างผลตอบแทนอย างค มค าแก อ ตสาหกรรมท ก ประเภท โดยการเพ มผลผล ตให มากข นด วยเทคโนโลย อ นท นสม ย ปร บปร ง ประส ทธ ภาพเคร องจ กร ช วยลดเวลาและลดการต นท น ปลอดภ ยและเป นการ ร กษาส งแวดล อม มอบส งด ๆ กล บค นส ส งคม โดยย ดหล ก ความพ งพอใจของ ล กค า เป นเป าหมายและหน าท และความร บผ ดชอบของเราท กคน ค อหล กปฏ บ ต ท เราย ดถ อก นมาช านาน เพ อให ได ผลงานท ยอดเย ยม เพ อน าไปสร างผลผล ตท เย ยมยอดต อไป เพราะท ายท ส ด ผลอ นน นจะกล บมาส คนไทยเราท กคน ปร ชญาในการบร หาร ค ณค าหล กท ม งหว ง (Core Value) ท ท าให บร ษ ท ไทยเซ นทร ลเมคคาน คส ต องการเป น บร ษ ท ฯ ช นน าของประเทศมาอย างต อเน องเป นส งท ท กคนในบร ษ ท ฯจะต องร วมก นร กษาไว โดยจะต องค าน งถ งและน ามาใช ในท กกรณ ค อ ให บร การท สร างความพ งพอใจแก ล กค า โดยม ปร ชญาการ ท างาน ด งน ให บร การท เป นเล ศในท ศนะของล กค า ปฏ บ ต งานอย างม ค ณภาพ ปฏ บ ต งานในล กษณะของผ ม จรรยาบรรณและเป น ม ออาช พ ม งม นท จะร วมม อก นท างานเป นท มด วยความเป นน า หน งใจเด ยวก น ให ความส าค ญในการพ ฒนาพน กงาน จร ยธรรมทางธ รก จ เราม มาตรฐานในการซ อ-ขาย รวมถ งการออกแบบ-ผล ต- ต ดต งและการให บร การ เพ อตอบสนองความต องการของล กค า ซ ง ล กค าท วไปเป นล กค าท งในและนอกประเทศโดยท าให เก ดผลงานท ม ความค มค าในการลงท น สร างความเป นธรรมให เก ดข นต อท กฝ ายท เก ยวข อง ตลอดจนเจ าของก จการ ค ค า ผ บร หาร พน กงานและ 3-78

101 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ผ บร โภค ซ งม ผลประโยชน เก ยวข องร วมก น เพ อให สามารถท จะ ด าเน นก จการเก ยวข องร วมก นได อย างม นคงยาวนาน โดยท าให ล กค า ได เก ดความไว วางใจท จะซ อส นค าและบร การจากเราและส งผลให บร ษ ท ฯ ม ช อเส ยงและภาพล กษณ ท ด บร ษ ท ฯ จ งเช อม นว า การม หล กปฏ บ ต เก ยวก บ จรรยาบรรณจร ยธรรมธ รก จเป นพ นฐานท ส าค ญในการเสร มสร างและ ยกระด บการก าก บด แลก จการท ด เราจ งได ก าหนดหล กและแนวทาง ปฏ บ ต เก ยวก บจรรยาบรรณและจร ยธรรมธ รก จ ส าหร บ ผ บร หาร พน กงานและล กจ าง หร อผ ท เก ยวข องอ น ๆ เพ อด ารงร กษาส งเสร ม เก ยรต ค ณและช อเส ยงอ นด ของบร ษ ท ฯ ท งน ทางบร ษ ท ฯ ได น า หล กปฏ บ ต ด งกล าวถ ายทอดให แก ผ บร หารระด บต าง ๆ และ พน กงานร บทราบและถ อปฏ บ ต อ กท งย งได ม การมอบหมายให ผ บ งค บบ ญชาท กระด บช นม หน าท สอดส องด แลและส งเสร มให ม การ ปฏ บ ต ตามหล กปฏ บ ต ท ก าหนด รวมท งการปฏ บ ต ตนเป นแบบอย างท ด นโยบายค ณภาพ บร ษ ท ฯ ม ความส าน กและตระหน กถ งความร บผ ดชอบ ความซ อส ตย ส จร ต ม จรรยาบรรณ ในการประกอบการ ค าขายส นค าหร อให บร การอย างตรงไปตรงมา บร ษ ท ฯ ย ดถ อผลประโยชน ของล กค าและส งคมร วมก น เพ อร กษาสภาพแวดล อมท ด ท งใน ป จจ บ น และอนาคต ของช มชนรอบข าง บร ษ ท ฯ ย ดหล กในความโปร งใสและความย ต ธรรม ซ ง ครอบคล มไปถ งความเสมอภาค การไม เล อกปฏ บ ต การ ให ท กคนม โอกาสได เล อกซ อส นค าหร อร บบร การได อย าง เท าเท ยม บร ษ ท ฯ ย ดม นในค ณภาพของส นค าและบร การด วย ราคาท เหมาะสมและการส งมอบให แก ล กค าตรงตามท ก าหนด 3-79

102 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ป จจ ยส ความสาเร จ (Key Success Factors) บร ษ ท ไทยเซ นทร ลเมคคาน กส จ าก ด ม ความแตกต างจากบร ษ ท อ น ๆ เน องจากป จจ ยส ความส าเร จของบร ษ ทเก ดจากการบ รณาการมาจาก หลาย ๆ ป จจ ย โดยแต ละป จจ ยจะม ส วนส าค ญในการสน บสน นและผล กด นซ งก น และก น ส งผลให บร ษ ทประสบความส าเร จและม งส การปร บต วเองจาก Blue Ocean เป น White Ocean ในอนาคตอ นใกล ซ งการด าเน นธ รก จภายใต กลย ทธ White Ocean ค อ การก าหนดพ นฐานการบร หารองค กรแบบองค รวมครอบคล ม ต งแต ว ส ยท ศน นโยบาย พ นธก จ กลย ทธ การด าเน นงาน ไปจนถ งแนวทางในการ ปฏ บ ต ท กภาคส วนขององค กร ต งแต การบร หารงานบ คคล การตลาดและการขาย การปฏ บ ต การและการโฆษณาประชาส มพ นธ ในขณะท กลย ทธ Blue Ocean จะ ม งเน นท จะพ ช ตใจผ บร โภคด วยนว ตกรรมผล ตภ ณฑ ท เหน อช นกว าการม งสร าง ตลาดใหม ๆ ด วยการน าเสนอค ณสมบ ต ผล ตภ ณฑ ท น กไม ถ ง อย างไรก ตาม เม อ บร ษ ทสามารถก าวมาส กลย ทธ White Ocean จะท าให บร ษ ทม ความแข งแกร ง มากข น เน องจากกลย ทธ ด งกล าว ค อ พ นฐานส าค ญท จะท าให การประย กต ใช กลย ทธ การตลาดใดก ตาม ม ความม นคงและย งย น ส าหร บป จจ ยท ท าให บร ษ ท ไทยเซ นทร ลเมคคาน กส จ าก ด ประสบความความส าเร จท งในและต างประเทศ ได แก การให ความสาค ญด านงานว จ ยและพ ฒนา เน องจากส วนใหญ บร ษ ทได ด าเน นการว จ ยและพ ฒนา โดยกล มล กค าให ความเช อม นในท มว จ ยและพ ฒนาของบร ษ ท ด งน น งบประมาณส วนใหญ ประมาณร อยละ 3-5 ของรายร บน น เป นงบท มา จากการว าจ างให ด าเน นการว จ ยให แก บร ษ ทอ น ๆ ท เป นล กค า นอกจากน บร ษ ทไทยเซ นทร ลเมคคาน กส จ าก ดม การด าเน นการท เป นล กษณะของการบ รณาการแบบการรวบรวมข อม ลท งหมดท เคย จ ดท าจากล กค าต งแต อด ตจนป จจ บ น เพ อเก บเป นฐานข อม ล ท าให ทางบร ษ ทสามารถเล อกใช ข อม ลท งหมดได และสามารถน ามา ว เคราะห เพ อเห นภาพรวมและคาดการณ แนวโน มทางการตลาดใน อนาคตได อย างรวดเร วและม ประส ทธ ภาพ ความต องการในตลาด หากคนในประเทศสามารถเข าใจหล กการในการ ด าเน นการต าง ๆ ได ซ งจะต องม องค ประกอบหล กค อ การร ถ งความ ต องการจร งและความต องการน นม มากน อยเท าไร ซ งถ าหากบ คคล ใดเข าใจในจ ดน ก จะสามารถหาว ธ การเข าใกล จ ดเหล าน นได ไม ยาก 3-80

103 ทางบร ษ ทได ใช นโยบายเหล าน ในการด แนวโน มของตลาด อ กท งท า ให บร ษ ทร ถ งศ กยภาพของทางบร ษ ทเองและหาแนวทางในการพ ฒนา ต วบร ษ ทเองต อไปเร อย ๆ หร อจะเร ยกอ กอย างว าด อ ปสงค และ อ ปทานให ออก มาตรฐานและค ณภาพแรงงาน โดยปกต แล วตามกฎหมายแรงงานจะม การว ดด วยเวลา การท างาน ซ งทางบร ษ ทจะต องจ ายเง นตามเวลาการท างาน แต ล กค า จ ายเง นให ก บบร ษ ทตามค ณภาพของงาน บร ษ ทได จ ดการแก ไข ป ญหาในล กษณะโดยการผล กด นบ คลากรม การพ ฒนาอย ตลอด อาท การเป ดหล กส ตรร วมก บศ นย การศ กษานอกโรงเร ยน (กศน.) เพ อให แรงงานได ม โอกาสเร ยนหน งส อจนจบระด บช น ปวช. โดยในป จจ บ น บร ษ ทได จ ายค าจ างแรงส งกว ามาตรฐาน ยกต วอย างเช น ระด บ Project Manager ได เง นเด อนป ละประมาณ 1 ล านบาท ม โบน ส 2 คร งต อป เป นต น นอกจากน บร ษ ทย งให ความส าค ญก บการพ ฒนา ทร พยากรบ คคล การบร การ การบร การท ด เป นป จจ ยส าค ญท จะร กษาและสร างกล ม ล กค า โดยในป จจ บ นม ล กค าจากต างประเทศประมาณร อยละ 70 และบร ษ ทม งเน นในด านการบร การท งก อนและหล งการขาย ซ ง จะต องตรงต อความต องการของล กค า ม การปฏ บ ต งานด วยความ รวดเร วและซ อส ตย บทสร ปอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลต อโอกาสหร อความจาเป นท จะต อง ร กษาความอย รอด (Opportunity / Necessity Driven) การก อต งประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ม ท งผลกระทบด านบวกและด าน ลบต ออ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทย อย างไรก ตาม การเป ดเสร ด านต าง ๆ ตามนโยบาย ของ AEC ถ อได ว าม ความจ าเป นส าหร บการพ ฒนาอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทย (Necessity Driven) ส าหร บอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทย แม ว าด ลการค าของไทยจะตกอย ในภาคการน าเข ามากกว าการส งออกแต อ ตรา การส งออกของไทยในอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลและช นส วนจ กรกลก ม การเต บโตมากข น โดยเฉพาะเม อเปร ยบเท ยบก บประเทศในภ ม ภาคอาเซ ยน ประเทศไทยส งออก เคร องจ กรกลและช นส วนจ กรกลเพ มข นประมาณร อยละ 90 ต งแต ป 2547 โดยเฉพาะ 3-81

104 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อ ปกรณ และเคร องม อทางการเกษตร เช น รถแทรกเตอร และอะไหล เคร องเก บเก ยวและ ค ดแยก เป นต น ป จจ บ นกล มประเทศอาเซ ยนบร โภคเคร องจ กรกลและช นส วนเคร องจ กรกล ประมาณร อยละ 30 ท ไทยส งออก ซ งไทยส งออกไปย งส งคโปร มากท ส ด ค ดเป นร อยละ 34.5 ของม ลค าส งออกเฉล ย 5 ป ต งแต ป ตามมาด วยมาเลเซ ย ร อยละ 27.5 อ นโดน เซ ย ร อยละ 15.8 และเว ยดนาม ร อยละ 10.6 ซ งในอนาคตตลาดในภ ม ภาค อาเซ ยนจะม ความส าค ญมากย งข นเม อแผนการค าเสร ในกล มอาเซ ยน (AFTA) และการ ก อต งประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ส าเร จ การส งออกเคร องจ กรกลและช นส วน เคร องจ กรกลไทยจะเพ มมากข น จากมาตรการการการเคล อนย ายส นค าอย างเสร ระหว าง ประเทศในกล มอาเซ ยน ซ งจะเป นการเพ มรายได ให แก ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกลไทย นอกจากน น กลงท นจากต างประเทศจะให ความสนใจท จะลงท นและสร างฐาน การผล ตเคร องจ กรกลและช นส วนเคร องจ กรกลในไทยมากข นเน องจากประเทศไทยม ศ กยภาพท จะเป นศ นย กลางการผล ตท ส าค ญและน กลงท นต างชาต สนใจท จะเล อกประเทศ ไทยเป นฐานการผล ตเคร องจ กรและฐานการผล ตโลหะ โดยประเทศไทยได ถ กจ ดอ นด บให เป นประเทศท ม สภาพแวดล อมทางธ รก จท ด เป นท 2 ในกล มประเทศอาเซ ยนจากรายงาน ของธนาคารโลกเก ยวก บการจ ดอ นด บประเทศท น าลงท นทางธ รก จและอ นด บท 19 ของ โลก (World Bank s 2011 Report) นอกจากน ประเทศไทยย งม โครงสร างพ นฐานท เหมาะสมและม น คมอ ตสาหกรรมหลายแห งท ม ส งอ านวยความสะดวกท ท นสม ย ตลอดจน โครงข ายถนนท เช อมโยงท กภ ม ภาค รวมไปถ งท าเร อน าล ก เช น ท าเร อแหลมฉบ งและ สนามบ นนานาชาต ท สามารถรองร บการขนส งได อย างม ประส ทธ ภาพ ย งไปกว าน นการ เจร ญเต บโตทางเศรษฐก จของไทยในบางอ ตสาหกรรมม การขยายต วอย างก าวกระโดด อาท ภาคยานยนต ของประเทศไทยท จะม งส การผล ตรถยนต 2.3 ล านค นภายในป 2557 ภาคเคร องใช ไฟฟ าและอ เล กทรอน กส ท ผล ตฮาร ดด สก ไดรฟ มากท ส ดในโลก ภาค เคร องปร บอากาศท ถ กจ ดเป นอ นด บ 4 ของโลก ภาคการส งออกอาหาร ซ งไทยเป นผ ส งออก ข าว น าตาล ม นส าปะหล ง เน อไก แปรร ป อาหารทะเลกระป อง และแช แข ง ตลอดจนผล ตภ ณฑ ส บปะรดแปรร ป และภาคการก อสร างซ งม การวางแผนการขยายถนน และระบบขนส งมวลชนมากข น ซ งการลงท นในประเทศไทยท ต งอย ใจกลางเอเช ยจะช วย ให ผ ผล ตสามารถท าการค าผ านหลาย ๆ ข อตกลงการค าเสร (FTAs) ท ร ฐบาลไทยได เจรจาก บประเทศค ค า เช น ประเทศสมาช กอาเซ ยน ออสเตรเล ย น วซ แลนด และญ ป น 3-82

105 ด งน น การการก อต งประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) จ งม ความจ าเป น ส าหร บการพ ฒนาอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทย (Necessity Driven) ในด านการขยาย ตลาดและเพ มการส งออกของเคร องจ กรกลและการลงท นท เพ มข นจากน กลงท นต างชาต ซ งจะท าให เก ดการพ ฒนาศ กยภาพของอ ตสาหกรรมในประเทศ ท งน อ ตสาหกรรมการผล ตเคร องจ กรการเกษตรควรจะได ร บการสน บสน น เน องจากม แนวโน มท จะม ความสามารถในการแข งข นหล งจากการเป ด AEC โดยร ฐบาล ควรท จะม มาตรการส งเสร มการลงท นท ม งเน นการถ ายทอดเทคโนโลย แก ผ ประกอบการ ในประเทศ การเร งโครงการฝ กอบรมท กษะแรงงาน รวมไปถ งการก าหนดมาตรฐานของ เคร องจ กรกลพ อท าให เคร องจ กรของประเทศไทยม มาตรฐานเป นท ยอมร บท งจากกล ม ล กค าท งในและต างประเทศ ทางด านอ ตสาหกรรมเคร องม อกลซ งประเทศไทยย งม การ พ งพาเทคโนโลย การผล ตและการน าเข าจากประเทศพ ฒนาแล ว เช น ญ ป น สหร ฐอเมร กา ภาคร ฐอาจจะต องม การส งเสร มการหาแนวทางเพ อยกระด บเทคโนโลย การว จ ยและ พ ฒนาเทคโนโลย การผล ต โดยอาจอย ในร ปของการร วมม อก บภาคเอกชนในการจ ดต ง ศ นย ว จ ยและพ ฒนา นอกจากน การสน บสน นการเช อมโยงระหว างอ ตสาหกรรม การ ผล กด นให เก ดการแลกเปล ยนข าวสารระหว างอ ตสาหกรรมต นน า อ ตสาหกรรมกลางน า และอ ตสาหกรรมปลายน าจะเป นประโยชน ต อภาพรวมของอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลใน ประเทศในการสร างม ลค าเพ มทางการผล ต 3-83

106 เอกสารอ างอ ง กองส งเสร มว ศวกรรมเกษตร,2554 กรมเจรจาการค าระหว างประเทศและศ นย บร การว ชาการแห งจ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย., รายงานการศ กษาผลกระทบและการก าหนดท าท ไทยต อการจ ดต งเขตการค าเสร เอเช ย ตะว นออก., ธ นวาคม 2548 เจษฎา อ ดมก จมงคล., อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลการเกษตร., ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม., ก มภาพ นธ 2554 รองศาสตราจารย ดร.อภ ญญาเล อนฉว, รายงานการเคล อนย ายแรงงานเสร ในอาเซ ยน : ผลกระทบอย างไรต อไทย ว กรม ว ชระค ปต และคณะ., รายงานภาวะอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล., สถาบ นเหล กและ เหล กกล าแห งประเทศไทย., ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรมกระทรวงอ ตสาหกรรม., ก นยายน 2553 ว กรม ว ชระค ปต และคณะ., รายงานการศ กษาการผล ตเคร องจ กรกลตามมาตรฐานสากล., สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทย., ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรมกระทรวง อ ตสาหกรรม., ก นยายน 2553 ศ นย ว เคราะห ข อม ลเช งล กอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล ศ นย ว ชาการแห งจ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย, โครงการศ กษาผลกระทบและการก าหนดท าท ไทย ต อการจ ดต งเขตการค าเสร เอเช ยตะว นออก สถาบ นเหล กและเหล กกล าแห งประเทศไทย., รายงานการจ ดท าแผนย ทธศาสตร อ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล., เมษายน 2550 ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม., รายงานการจ ดท าแผนแม บท อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล.,เมษายน 2547 Industry Focus., Value-Added Movement Pushes Machinery Industry Higher., Thailand Investment Review: Board of Investment., January 2011 International Steel Statistics Bureau. Top 10 Exporting and Importing Countries in Asia.,

107 3.1.2 กล มอ ตสาหกรรมอาหาร อ ตสาหกรรมอาหารในประเทศไทยน บเป นกล มอ ตสาหกรรมท ม ศ กยภาพส งเน องจาก ประเทศไทยม พ นฐานความอ ดมสมบ รณ ทางด านการผล ตว ตถ ด บทางการเกษตร ปศ ส ตว และ ประมง/การเพาะเล ยงส ตว น าท ม ค ณภาพและให ผลผล ตส ง อ กท งย งม ความสามารถในการพ ฒนา ผล ตภ ณฑ แปรร ปผล ตผลทางการเกษตรให เป นส นค าส าเร จร ปท หลากหลายตอบสนองความ ต องการการบร โภคของตลาดได ท งภายในประเทศและต างประเทศเป นอย างด นอกจากน นผ ผล ตภาคการเกษตรอ นเป นส นค าต นน าและผ ประกอบการอ ตสาหกรรมแปร ร ปอาหารในประเทศไทยซ งเป นผ ผล ตส นค ากลางน า ย งเป นผ ม ความเช ยวชาญในการผล ตและ การใช เทคโนโลย การผล ตในด านการจ ดการกระบวนการผล ต การควบค มค ณภาพตาม มาตรฐานสากลได ด กว าประเทศอ น ๆ ในภ ม ภาคเด ยวก น ไม เพ ยงแต การน าว ตถ ด บ ภายในประเทศมาแปรร ปเท าน น ผ ผล ตของไทยย งม ความสามารถน าว ตถ ด บจากต างประเทศมา ท าการแปรร ปให เก ดม ลค าเพ มเป นส นค าค ณภาพเพ อการส งออก อาท ผล ตภ ณฑ ท ท าจากน านม ด บเป นนมพร อมด มได อ กทางหน ง เป นต น ส าหร บโอกาสท อ ตสาหกรรมอาหารของไทยจะได ร บผลกระทบในทางท ด ในระด บส ง ต อ การรวมต วเป นประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (High Impact Sectors) น นถ อว าเป นไปได มากและ ย งสามารถสร างประโยชน จากการใส ม ลค าเพ มในกระบวนการผล ตจากศ กยภาพของการม เทคโนโลย การผล ตท ท นสม ย ม การจ ดการกระบวนการผล ตท ม ประส ทธ ภาพจากการเร ยนร และ การส งสมประสบการณ ในการผล ตท ม มายาวนานน บต งแต ประเทศไทยก าวเข าส การส งเสร มให ผ ประกอบการไทยและต างประเทศม การลงท นเพ อการผล ตและการส งออกโดยเฉพาะในภ ม ภาค อาเซ ยน ประเทศไทยน บได ว าม ความได เปร ยบเช งเปร ยบเท ยบประส ทธ ภาพของป จจ ยการผล ต (RCA: Revealed Comparative Advantage) ในส นค าประเภทอาหาร จนท าให ประเทศไทยเป น ประเทศท ม ม ลค าด ลการค าเก นด ลอย างต อเน อง ส งผลให ประเทศไทยย งเป นประเทศท ได ร บ ประโยชน จากการผล ตเพ อส งออกไปย งต างประเทศ จากความสามารถในการผล ตส นค าได เก น ความต องการภายในประเทศและพ งพาว ตถ ด บภายในประเทศมากกว าว ตถ ด บจากต างประเทศ เป นผลให อ ตสาหกรรมอาหารของไทยสร างรายได ให ก บประเทศป ละไม ต ากว า 92, ล านบาท รวมท งเม อพ จารณาจ านวนผ ผล ตอ ตสาหกรรมอาหารจะพบว า ผ ผล ตส วนใหญ ร อยละ 99.6 ของผ ประกอบการท งหมดในประเทศไทยเป นว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม ด งน นหาก ภาคร ฐให การช วยเหล อส งเสร มอ ตสาหกรรมอาหารของไทยให เข มแข งและม ศ กยภาพในการ พ ฒนาเต บโตอย างต อเน อง ก จะเท าก บว าภาคร ฐได ท าการส งเสร มความเข มแข งและ ความสามารถในการเจร ญเต บโตให ก บว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมของประเทศไทยได ด วย ในทางเด ยวก น ก อนท จะท าความเข าใจสถานการณ การผล ตของกล มอ ตสาหกรรมอาหารส าหร บก จกรรม ประเภท SMEs ท ปร กษาเห นความจ าเป นท จะต องให ค าจ าก ดความท เหมาะสมเพ อความเข าใจใน 3-85

108 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ท ศทางการว เคราะห คร งน โดยน าน ยาม/ความหมายกล มอ ตสาหกรรมอาหารของศ นย บร การ ว ชาการแห งจ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ยท ก าหนดไว ว าอ ตสาหกรรมอาหาร หมายถ ง อ ตสาหกรรมท น าผล ตผลการเกษตรซ งได แก ผลผล ตจากพ ช ปศ ส ตว และประมงมาใช เป นว ตถ ด บหล กในการ ผล ต โดยอาศ ยเทคโนโลย ต าง ๆ ในกระบวนการผล ต เพ อให ได ผล ตภ ณฑ ท สะดวกต อการบร โภค หร อการน าไปใช ในข นตอนต อไป และเป นการย ดอาย การเก บร กษาผลผล ตจากพ ช ปศ ส ตว และ ประมง โดยผ านกระบวนการแปรร ปข นต นหร อข นกลางเป นส นค าก งส าเร จร ปหร อข นปลายท เป น ผล ตภ ณฑ ส าเร จร ป (ท มา: ศ นย บร การว ชาการแห งจ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย) รายละเอ ยดของกล มอ ตสาหกรรม กล มอ ตสาหกรรมอาหารในประเทศไทย ด วยความพร อมด านป จจ ยการผล ตส นค าอาหารของประเทศไทยท ง ด านท ด น แรงงาน ความเป นผ ประกอบการ เง นท น และการพ ฒนาเทคโนโลย การผล ต ต งแต ภาคการผล ตว ตถ ด บ การแปรร ป และการท าการตลาดไปส ผ บร โภคได ท วท กภ ม ภาคของโลกได ท าให ประเทศไทยเป นแหล งผล ตส นค า อาหารท ส าค ญแห งหน งของโลก ซ งส าน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและ ขนาดย อม (สสว.) หน วยงานท ม บทบาทหน าท ในการส งเสร มสน บสน นการ ประกอบการ ได ม การจ ดแบ งหมวดหม การผล ตส นค าประเภทอ ตสาหกรรมอาหาร ไว ด งน ตารางท 21 รายละเอ ยดกล มอ ตสาหกรรมอาหารผล ตโดยว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม กล มอ ตสาหกรรม ลาด บ อาหาร 1 ข า ว พ ช ไ ร ช า กาแฟ โกโก ผล ตภ ณฑ ข าวท ส บ างแล วหร อส ท งหมด จะข ดหร อไม ก ตาม ม นส าปะหล ง รากสามส บ สาเลป เยร ซาเลมอาร ต กโซก ม นเทศ และรากหร อห วท คล ายก น ซ งม ปร มาณของสตาร ชหร ออ น ล นส ง สด แช เย น แช เย นจนแข ง จะฝานหร อท าเป นเพลเลต หร อไม ก ตาม รวมท งเน อในของต นสาค ไขม นและน าม นท ได จากพ ช และผล ตภ ณฑ ท แยกได จากไขม นและ น าม นด งกล าว ไขม นท บร โภคได ซ งจ ดท าแล ว ไขท ได จากพ ช น าตาลและขนมท ท าจากน าตาล (ช การ คอนเฟกช นเนอร ) 3-86

109 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ลาด บ กล มอ ตสาหกรรม อาหาร ผล ตภ ณฑ โกโก และของปร งแต งท ท าจากโกโก กาแฟ ชา ชามาเต และเคร องเทศ กากและเศษท เหล อจากอ ตสาหกรรมผล ตอาหาร อาหารท จ ดท าไว ส าหร บเล ยงส ตว 2 พ ชผ ก ธ ญพ ช ผลไม พ ชผ กท ท าไว ไม ให เส ยช วคราว (เช น รมด วยก าซซ ลเฟอร ได ออกไซด แช น าเกล อ แช ก ามะถ น หร อแช น ายาก นเส ยอ น ๆ) ใน สภาพท ไม เหมาะสมส าหร บบร โภคท นท พ ชผ กแห ง ท งต นหร อท งห ว ต ด ฝาน ท าให แตกหร อเป นผง แต ต อง ไม จ ดท ามากไปกว าน ของปร งแต งจากธ ญพ ช แป ง สตาร ช หร อนม ผล ตภ ณฑ อาหาร จ าพวกเพสทร ของปร งแต งท าจากพ ชผ ก ผลไม ล กน ต หร อจากส วนอ นของพ ช พ ชผ กตระก ลถ ว แห งและเอาเปล อกออก จะลอกเย อหร อท าให แยก จากก นหร อไม ก ตาม ผล ตภ ณฑ ของอ ตสาหกรรมโม ส เมล ดธ ญพ ช มอลต สตาร ช อ น ล น และกล เทนจากข าวสาล ของปร งแต งเบ ดเตล ดท บร โภคได เคร องด ม ส รา น าส มสายช กากและเศษท เหล อจากอ ตสาหกรรมผล ตอาหาร อาหารท จ ดท าไว ส าหร บเล ยงส ตว ยาส บและผล ตภ ณฑ ท ใช แทนยาส บ 3 ปศ ส ตว เน อส ตว และส วนอ นของส ตว ท บร โภคได นมและคร มท ไม ท าให เข มข นและไม เต มน าตาลหร อสารท าให หวาน อ น ๆ นมและคร มท ท าให เข มข นหร อเต มน าตาลหร อสารท าให หวาน อ น ๆ 3-87

110 ลาด บ กล มอ ตสาหกรรม อาหาร 4 ประมง/ส ตว น า ผล ตภ ณฑ บ ตเตอร ม ลค นมและคร มชน ดเคอร เด ล โยเก ร ต เคเฟอร รวมท งนม และคร มท หม กหร อท าให เปร ยวอย างอ น จะท าให เข มข น เต มน าตาล หร อสารท าให หวานอ น ๆ ปร งกล นรส เต มผลไม ล กน ทหร อโกโก หร อไม ก ตาม หางนม (เวย ) จะท าให เข มข นหร อเต มน าตาลหร อสารท าให หวานอ น ๆ หร อไม ก ตาม ผล ตภ ณฑ ท ม องค ประกอบของนมธรรมชาต จะเต ม น าตาลหร อสารท าให หวานอ น ๆ หร อไม ก ตามท ไม ได ระบ หร อรวมไว ในท อ น เนย ไขม น และน าม นอ น ๆ ท ได จากนม รวมท งเดร สเปรด เนยแข งและเค ร ค ไข ส ตว ป ก ท งเปล อก สด ท าไว ไม ให เส ยหร อท าให ส ก ไข ส ตว ป กท เอาเปล อกออกแล วและไข แดง สด แห ง ท าให ส ก โดย การน งหร อต ม หล อหร ออ ดเป นร ป แช เย นจนแข ง หร อท าไว ไม ให เส ย โดยว ธ อ นจะเต มน าตาลหร อสารท าให หวานอ น ๆ หร อไม ก ตาม ไขม นและน าม นท ได จากส ตว และผล ตภ ณฑ ท แยกได จากไขม นและ น าม นด งกล าว ไขม นท บร โภคได ซ งจ ดท าแล ว ไขท ได จากส ตว ปลาสดหร อแช เย น ไม รวมถ งเน อปลาแบบฟ ลเลและเน อปลาแบบอ น ตามประเภทท ปลา แช เย นจนแข งไม รวมถ งเน อปลาแบบฟ ลเลและเน อปลาแบบอ น ตามประเภทท เน อปลาแบบฟ ลเลและเน อปลาแบบอ น (จะบดหร อไม ก ตาม) สด แช เย น หร อแช เย นจนแข ง ปลาแห ง ใส เกล อหร อแช น าเกล อ ปลารมคว นจะท าให ส กก อนรมคว น หร อในขณะรมคว นหร อไม ก ตาม รวมท งปลาท ป นและท ท าเป นเพล เลตซ งเหมาะส าหร บมน ษย บร โภค ส ตว น าจ าพวกคร สตาเซ ย 3-88

111 ลาด บ กล มอ ตสาหกรรม อาหาร ผล ตภ ณฑ ส ตว น าจ าพวกคร สตาเซ ยจะเอาเปล อกออกหร อไม ก ตาม ม ช ว ต สด แช เย น หร อแช เย นจนแข ง แห ง ใส เกล อหร อแช น าเกล อ และส ตว น า จ าพวกคร สตาเซ ยท ย งไม เอาเปล อกออก ซ งท าให ส กโดยการน งหร อ ต ม จะแช เย นหร อแช เย นจนแข ง แห ง ใส เกล อ หร อแช น าเกล อหร อไม ก ตาม รวมท งส ตว น าจ าพวกคร สตาเซ ยท ป นและท ท าเป นเพลเลต ซ ง เหมาะส าหร บมน ษย บร โภค ของปร งแต งจากเน อส ตว ปลา หร อส ตว น าจ าพวกคร สตาเซ ย โมล ล สก หร อจากส ตว น าท ไม ม กระด กส นหล งอ น ๆ จากตารางด งกล าว จะเห นได ว าความสามารถในการผล ตส นค าอาหาร ของไทยได ร บการพ ฒนาว ธ การและการว จ ยพ ฒนาจนม ความครอบคล มใน ประเภทและชน ดของผล ตภ ณฑ ท สามารถตอบสนองการบร โภคท หลากหลาย ความต องการและว ฒนธรรมได อาท การผล ตผล ตภ ณฑ นม คร ม หร อ เนยแข ง เดล สเปรด ส าหร บว ฒนธรรมการบร โภคแบบตะว นตก เป นต น ความสามารถด งกล าวข างต นแสดงให เห นศ กยภาพท แตกต างของ ประเทศไทยเม อเท ยบก บบางประเทศในกล มอาเซ ยน เช น ลาว ก มพ ชา เว ยดนาม และพม า เป นต น ซ งไทยย งเป นประเทศผ ผล ตท สามารถปร บต วเป นผ ได ประโยชน จากการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน ท งทางด านการเป น ผ ผล ตว ตถ ด บข นต นและแปรร ปส นค าอาหารท ม ค ณภาพเพ อการบร โภคใน อาเซ ยนเอง หร อส งเป นส นค าออกไปนอกกล มอาเซ ยนได จากต นท นทางด าน ความพร อมในด านแหล งว ตถ ด บ เทคโนโลย การผล ต และการแปรร ปท ไทยม การ พ ฒนาอย างเข มแข งมาเป นเวลานาน การผล ตอ ตสาหกรรมอาหารในประเทศไทย อย างไรก ด หากจะพ จารณาการผล ตอ ตสาหกรรมอาหารของประเทศ ไทยท งระบบการผล ตให เข าใจอย างถ องแท จ งม อาจละเลยการศ กษา ความสามารถในการผล ตว ตถ ด บต นน า กลางน า และปลายน าได ด งรายละเอ ยด ข อสร ปของส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ท ท าการ ส ารวจและบ นท กข อม ลพ นฐานเศรษฐก จการเกษตรประจ าป 2553 ไว โดยย อ ด งน 3-89

112 ตารางท 22 ข อม ลพ นฐานเศรษฐก จการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ อาหาร ผลผล ต พ ชไร ข าว (ข าวเปล อก) (ล านต น) ข าวโพดเล ยง ส ตว ข าวฟ างเล ยง ส ตว 4,454,445 (ต น) 54,030 (ต น) ใช ใน ประเทศ (ข าวสาร) (ล านต น) 4.28 (ล านต น) 47,835 (ต น) ส งออก 8.94 (ข าวสาร) (ล านต น) 393,319 (ต น) 6,543 (ต น) น าเข า 366,747 (ต น) ห นส วนทาง กลกย ทธ ท สาค ญ สหร ฐอเมร กา ไอเวอร ร โคส เซเนก ล ฮ องกง กานา ส งคโปร จ น อ ร ก มาเลเซ ย อ หร าน เซเนก ล โกตด ว วร เนเธอร แลนด ญ ป น โตโก ไนจ เร ย เบน น สาธารณร ฐ แอฟร กาใต สาธารณร ฐ อาหร บเยเมน ร สเซ ย เว ยดนาม มาเลเซ ย ฟ ล ปป นส ฟ ล ปป นส ไต หว น ค แข งท สาค ญ สหร ฐอเมร กา เว ยดนาม ออสเตรเล ย เว ยดนาม จ น ปาก สถาน เม ยนมาร อ นเด ย สหร ฐอเมร กา อาร เจนต นา บราซ ล สหร ฐอเมร กา อ นเด ย ออสเตรเล ย 3-90

113 อาหาร ม นส าปะหล ง โรงงาน อ อย โรงงาน น าตาล (อ ตราแปลง : อ อยสด 1,000 กก. = น าตาล 106 กก.) ส บปะรด โรงงาน ผลผล ต 22,005,740 (ต น) 7,293,627 (ต น) 1,924,659 (ต น) ใช ใน ประเทศ 7.41 (ล านต น) 2.27 (ล านต น) 0.20 (ล านต น) ส งออก 6, (ต น) 4,500,719 (ต น) 689,895 (ต น) น าเข า ห นส วนทาง กลกย ทธ ท สาค ญ จ น สหภาพ ย โรป ญ ป น อ นโดน เซ ย ไต หว น อ นโดน เซ ย ญ ป น ก มพ ชา ไต หว น จ น สหร ฐอเมร กา เยอรมน ร สเซ ย เนเธอร แลนด สเปน ค แข งท สาค ญ เว ยดนาม อ นโดน เซ ย ออสเตรเล ย บราซ ล แอฟร กาใต ฟ ล ปป นส อ นโดน เซ ย ถ วเหล อง 177,222 (ต น) ถ วเข ยว 97,957 (ต น) ถ วล สง 45,509 (ต น) 1.86 (ล านต น) 89,000 (ต น) 133,098 (ต น) 958 (ต น) 22,773 (ต น) 1,166 (ต น) 1,818,705 (ต น) 24,313 (ต น) 88,756 (ต น) อาร เจนต นา สหร ฐอเมร กา บราซ ล สหร ฐอเมร กา ศร ล งกา มาเลเซ ย ฟ ล ปป นส สหร ฐอเมร กา ฟ ล ปป นส ลาว ม า เ ล เ ซ ย เม ยนมาร เม ยนมาร ฝร งเศส ลาว อ นโดน เซ ย จ น อ นเด ย เว ยดนาม 3-91

114 อาหาร ผลผล ต ไม ผล ไม ย นต น ปาล มน าม น 8,223,1351 (ต น) ใช ใน ประเทศ (ล านต น) ส งออก 266,006 (ต น) น าเข า 44,421 (ต น) ห นส วนทาง กลกย ทธ ท สาค ญ มาเลเซ ย จ น เม ยนมาร ค แข งท สาค ญ มาเลเซ ย อ นโดน เซ ย กาแฟ (เมล ดกาแฟ) 48,955 (ต น) ชา 67,241 (ชาสด) (ต น) 58,000 (ต น) 514 (ต น) n/a 2,615 (ชาแห ง) (ต น) 16,480 (ต น) 1,856 (ชาแห ง) (ต น) สหร ฐอเมร กา อ ตาล ลาว มาเลเซ ย ไต หว น ก มพ ชา สหร ฐอเมร กา เว ยดนาม อ นโดน เซ ย อ นเด ย จ น ศร ล งกา ล าไย 525,230 (ต น) (สด.แปรร ป) ท เร ยน 568,067 (ต น) (สด.แปรร ป) ม งค ด 250,508 (ต น) 45,000 (ต น) (สด.แปร ร ป) 320,941 (ต น) (สด.แปร ร ป) 130,936 (ต น) 303,477 (ต น) (สด.แปร ร ป) 247,126 (ต น) (สด.แปร ร ป) 119,572 (ต น) อ นโดน เซ ย จ น ฮ องกง มาเลเซ ย ส งคโปร สหร ฐอเมร กา ฝร งเศส ญ ป น จ น ฮ องกง อ นโดน เซ ย ไต หว น สหร ฐอเมร กา ออสเตรเล ย ร สเซ ย เนเธอร แลนด ส งคโปร จ น ฮ องกง เว ยดนาม เกาหล ใต ไต หว น ญ ป น เ ว ย ด น า ม จ น เว ยดนาม มาเลเซ ย ออสเตรเล ย อ นโดน เซ ย เว ยดนาม 3-92

115 อาหาร ผลผล ต เงาะ 337,721 (ต น) ล นจ 43,581 (ต น) พร กไทย 6,391 (ต น) ใช ใน ประเทศ 328,273 (ต น) 5,111 (ต น) 4,069 (ต น) ส งออก 9,448 (ต น) 38,470 (ต น) 3,179 (ต น) น าเข า 2,132 (ต น) ห นส วนทาง กลกย ทธ ท สาค ญ มาเลเซ ย ฮ องกง เว ยดนาม ก มพ ชา มาเลเซ ย สหร ฐอเมร กา ส งคโปร มาเลเซ ย เม ยนมาร จ น ฮ องกง อ นโดน เซ ย เนเธอร แลนด สหร ฐอเมร กา มาเลเซ ย ฝร งเศส เว ยดนาม สหร ฐอเมร กา แคนาดา โปแลนด ออสเตรเล ย อ นเด ย สาธารณร ฐ เยอรมน ฮ องกง เนเธอร แลนด สหราช อาณาจ กร ไต หว น สหร ฐอเมร กา ค แข งท สาค ญ อ นโดน เซ ย เว ยดนาม จ น เว ยดนาม มาเลเซ ย อ นเด ย อ นโดน เซ ย เ ว ย ด น า ม ศร ล งกา 3-93

116 อาหาร ผลผล ต ลองกอง 151,806 (ต น) มะม วง 2,550,595 (ต น) ส มเข ยวหวาน 280,190 (ต น) ส มโอ 294,949 (ต น) ใช ใน ประเทศ 150,026 (ต น) 2,502,982 (ต น) 277,283 (ต น) 282,800 (ต น) ส งออก 1,780 (ต น) 47,613 (ต น) 2,907 (ต น) 12,149 (ต น) น าเข า ห นส วนทาง กลกย ทธ ท สาค ญ ก มพ ชา เว ยดนาม สหร ฐอเมร กา ญ ป น เว ยดนาม มาเลเซ ย สหร ฐอเมร กา อ งกฤษ จ น ญ ป น เกาหล ใต ออสเตรเล ย ส งคโปร จ น ฮ องกง ลาว เยอรมน จ น ฮ องกง ลาว ค แข งท สาค ญ ฟ ล ปป นส อ นเด ย จ น เว ยดนาม ฟ ล ปป นส อ สราเอล เว ยดนาม กล วยไข 171,478 (ต น) 156,988 (ต น) 14,490 (ต น) จ น ฮ องกง ญ ป น กล วยหอม 242,319 (ต น) พ ชผ ก กระเท ยม 68,108 (ต น) 235,579 (ต น) 138,600 (ต น) 6,740 (ต น) 209 (ต น) 64,362 (ต น) ญ ป น จ น ลาว สหร ฐอเมร กา มาเลเซ ย สหราช อาณาจ กร ฟ ล ปป นส เอกวาดอร จ น เม ยนมาร 3-94

117 อาหาร ผลผล ต หอมแดง 180,696 (ต น) หอมห วใหญ 46,464 (ต น) ใช ใน ประเทศ 171,005 (ต น) 72,076 (ต น) ส งออก 24,941 (ต น) 24,035 (ต น) น าเข า 14,922 (ต น) 49,646 (ต น) ห นส วนทาง กลกย ทธ ท สาค ญ มาเลเซ ย อ นโดน เซ ย ส งคโปร ญ ป น มาเลเซ ย ค แข งท สาค ญ ฟ ล ปป นส เว ยดนาม จ น เว ยดนาม ม นฝร ง 132,818 (ต น) 215,777 (ต น) 3,126 (ต น) 86,085 (ต น) ญ ป น ส งคโปร ไต หว น เกาหล จ น ปศ ส ตว ส กร 12,119,509* (ต ว) ไก เน อ 1.403* (ล านต น) ไก ไข ไข ไก (ล านต ว) 9,757 (ล านฟอง) โคเน อ 1,160,275* (ต ว) 0.93 (ล านต น) (ล านต น) 9,607 (ล านฟอง) 1.25 (ล านต ว) 9,724 (ต น) 864,432 (ต น) (ล านฟอง) 254,601 (โคม ช ว ต) 497 (เน อ และ ผล ตภ ณฑ : ต น) 26,479 (โคม ช ว ต) 2,979 (เน อ และ ผล ตภ ณฑ : ต น) ฮ องกง ญ ป น สหภาพย โรป ญ ป น เกาหล ใต ฮ องกง แอฟร กา มาเลเซ ย ลาว ฮ องกง ญ ป น ก มพ ชา จ น บราซ ล สหร ฐอเมร กา บราซ ล จ น สหร ฐอเมร กา จ น สหร ฐอเมร กา เม ยนมาร ลาว ก มพ ชา ออสเตรเล ย น วซ แลนด สหร ฐอเมร กา 3-95

118 อาหาร โคนม นม ด บ ประมง ก งทะเล - เพาะเล ยง ผลผล ต 218,595 (โคนม) 850,767* (นมด บ) (ต น) 640,280 (ต น) ใช ใน ประเทศ 862,495 (นมพร อม ด ม) (ต น) 55,000 (ต น) ปลาท น า 1,000 (แช เย น,แข ง : ต น) 31,861 (บรรจ ภาชนะ อ ดลม : ต น) ส งออก 95,067 (ผล ตภ ณฑ นม) (ต น) 426,699 (ต น) 17,860 (แช เย น,แข ง : ต น) 605,365 (บรรจ ภาชนะอ ด ลม : ต น) น าเข า 179,119(ผล ตภ ณฑ นม) (ต น) 831,004 (แช เย น,แข ง : ต น) 5,634 (บรรจ ภาชนะอ ดลม : ต น) ห นส วนทาง กลกย ทธ ท สาค ญ ออสเตรเล ย น วซ แลนด สหร ฐอเมร กา สหร ฐอเมร กา ญ ป น สหภาพ ย โรป แคนาดา เกาหล ใต สหร ฐอเมร กา สหภาพย โรป ญ ป น ออสเตรเล ย แคนาดา อ ย ปต ซาอ ด อาระเบ ย ค แข งท สาค ญ จ น เว ยด นาม อ นโดน เซ ย อ นเด ย ฟ ล ปป นส อ นโดน เซ ย โกตด ว วร สเปน เว ยดนาม แหล งข อม ล : เอกสารสถ ต การเกษตร เลขท 416 ข อม ลพ นฐานเศรษฐก จการเกษตรป 2553 ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ (ภาคผนวก) หมายเหต : ต วเลขปร มาณการใช ภายในประเทศ ส งออก น าเข า ม การแปลงส นค าแปรร ปแล วให เป นน าหน ก (ต นสด) เพ อการเปร ยบเท ยบก บต วเลขผลผล ต (ต น) หากพ จารณาจากข อม ลข างต นจะพบว าในภาคการผล ตว ตถ ด บ ทางการเกษตรจนถ งการแปรร ปอ ตสาหกรรมอาหารเป นผล ตภ ณฑ ข นส ดท าย ก อนการบร โภค ประเทศไทยม ศ กยภาพความพร อมท งการผล ตว ตถ ด บและการ แปรร ปในส นค าประเภทข าว ผ กผลไม ไก เน อ ไก ไข -ไข ไก ก งทะเล-ก งและส กร เพาะเล ยงท ไทยไม ต องพ งพาการน าเข า แต ส าหร บส นค าบางประเภทม การน าเข า 3-96

119 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) เพ อการบร โภคภายในประเทศและน าเข าเพ อการเพ มม ลค าในการแปรร ปส นค า ด วยความเช ยวชาญและการใช เทคโนโลย ท ท นสม ย เพ อการส งออกได ด วยอ ก ทางหน ง อาท ธ ญพ ช ถ วเหล อง ถ วเข ยว ถ วล ลง ปาล ม กาแฟ ชา พร กไทย หอมแดง หอมห วใหญ ม นฝร ง ปศ ส ตว ประเภทโคเน อ โคนม น านมด บ รวมถ ง ประมง/ส ตว น าประเภทปลาท น า เป นต น ส าหร บภาพรวมของว สาหก จ SMEs อ ตสาหกรรมอาหารในประเทศ ไทยในอาเซ ยน เม อเท ยบก บ 15 กล มอ ตสาหกรรมหล กของประเทศไทย ว เคราะห ตามด ชน ค าเฉล ยทางเศรษฐก จระหว างป โดยท ปร กษา พบว าม ล กษณะ ด งตารางต อไปน ตารางท 23 ค าเฉล ยป ของอ ตสาหกรรมอาหาร ม ลค าการส งออกในอาเซ ยน ด ชน ส ดส วนม ลค าการส งออกในอาเซ ยนต อผล ตภ ณฑ มวลรวม ภายในประเทศ ด ลการค าในอาเซ ยน ม ลค าการค าในอาเซ ยน ม ลค า 92, ล านบาท ร อยละ , ล านบาท 120, ล านบาท ด ชน ความได เปร ยบเช งเปร ยบเท ยบ (RCA Index) จ านวนว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม 95,506 แห ง (ร อยละ 99.6) ส ดส วนจ านวนแรงงานในภาค SMEs ร อยละ 51 และเม อแยกพ จารณารายด ชน เปร ยบเท ยบก บกล มอ ตสาหกรรมหล ก จะพบส งท แสดงถ งส ญญาณทางเศรษฐก จเป นล าด บ ด งข อสร ปต อไปน ม ลค าการส งออกในอาเซ ยน ม ลค าการส งออกในอาเซ ยนส งส ดเป นอ นด บ 4 เม อเท ยบก บ 15 กล ม อ ตสาหกรรมหล กค ดเป นม ลค า 92, ล านบาท โดยเฉพาะในป 2553 เต บโตจากป 2552 ถ งร อยละ 36.8 เน องจากส วนหน งได ร บผลด จากการประกาศ จ ดต งเขตการค าเสร อาเซ ยนป 2553 ซ งไทยเป นประเทศหน งใน 6 ประเทศท ได ลดภาษ น าเข าให เหล อ 0 ต งแต ว นท 1 มกราคม

120 ค าเฉล ยป ค าเฉล ยป ร ปภาพท 12 กราฟม ลค าการส งออกในอาเซ ยน ม ล ค า ก า ร ส ง อ อ ก ใ น อ า เ ซ ย น ต อ ผ ล ต ภ ณ ฑ ม ว ล ร ว ม ภายในประเทศ ม ลค าการส งออกในอาเซ ยนต อผล ตภ ณฑ มวลรวมภายในประเทศส ง เป นอ นด บ 4 ค อ ร อยละ 2.34 เม อเท ยบก บ 15 กล มอ ตสาหกรรมหล ก ซ งจะเห น ได ว าอ ตสาหกรรมอาหารของว สาหก จ SMEs ม ความส าค ญต อการสร าง ผล ตภ ณฑ ให ก บประเทศโดยรวมได อย างต อเน อง ร ปภาพท 13 กราฟม ลค าการส งออกในอาเซ ยนต อผล ตภ ณฑ มวลรวมภายในประเทศ 3-98

121 ค าเฉล ยป ม ลค าด ลการค าในอาเซ ยน ม ลค าด ลการค าในอาเซ ยน ไทยได เปร ยบด ลการค ามากเป นอ นด บ 2 ค อ 64, ล านบาทเม อเท ยบก บ 15 กล มอ ตสาหกรรมหล กและม อ ตราการ เต บโตของป 2553 จากป 2552 ถ งร อยละ ร ปภาพท 14 กราฟม ลค าด ลการค าในอาเซ ยน ม ลค าการค าในอาเซ ยน ม ลค าการค าในอาเซ ยนของไทยส าหร บอ ตสาหกรรมอาหาร โดยเฉล ย ส งเป นอ นด บ 5 เม อเท ยบก บ 15 กล มอ ตสาหกรรมหล กค อ 120, ล านบาท โดยในป 2553 ม อ ตราการเต บโตเพ มข นจากป 2552 ถ งร อยละ 31.3 ซ งน บเป น การเต บโตท รวดเร วเม อเปร ยบเท ยบก บค าเฉล ย 10 ป ท ผ านมา (11.23) ค าความได เปร ยบเช งเปร ยบเท ยบ (RCA) ค าความได เปร ยบเช งเปร ยบเท ยบ (RCA) ส งเป นอ นด บ 2 เม อเท ยบ ก บ 15 กล มอ ตสาหกรรมหล ก ค อ 2.26 แสดงว าไทยม ความได เปร ยบเช ง เปร ยบเท ยบท เก ยวข องก บประส ทธ ภาพการผล ต โดยใช ป จจ ยการผล ตต าง ๆ เช น ท ด น แรงงาน ท น และเทคโนโลย เป นต น 3-99

122 ร ปภาพท 15 กราฟค าความได เปร ยบเช งเปร ยบเท ยบ (RCA) (ค าเฉล ยป ) 3-100

123 ส ดส วนของจานวนว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ส ดส วนของจ านวนว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ใน อ ตสาหกรรมอาหารของไทยม จ านวนมากเป นอ นด บ 2 เม อเท ยบก บ 15 กล ม อ ตสาหกรรมหล ก ค อ 95,506 แห ง และค ดเป นร อยละ 99.6 ของผ ผล ตใน อ ตสาหกรรมอาหารท งหมด ตารางท 24 ส ดส วนของจ านวนว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) (ค าเฉล ยป ) 3-101

124 ส ดส วนจานวนแรงงานในภาค SMEs ส ดส วนจ านวนแรงงานในภาค SMEs ของอ ตสาหกรรมอาหาร ม จ านวน 298,975 คน หร อค ดเป นร อยละ 51 ของจ านวนแรงงานในอ ตสาหกรรม อาหารท งหมด (583,078 คน) และเป นอ ตสาหกรรมท ม จ านวนแรงงานเป นอ นด บ 4 จาก 15 อ ตสาหกรรมหล กของไทย แสดงให เห นว า ในอ ตสาหกรรมอาหารม แนวโน มจะเปล ยนจากการผล ตท ใช แรงงานส งมาเป นการผล ตท ใช เทคโนโลย ตารางท 25 ส ดส วนจ านวนแรงงานในภาค SMEs (ค าเฉล ยป ) 3-102

125 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) เม อด จากภาพรวมของว สาหก จประเภท SMEs ผ ผล ตอ ตสาหกรรม อาหารของไทยย งเป น 1 ใน จ านวน 15 กล มอ ตสาหกรรมหล กท จะได ร บ ผลกระทบในทางบวก เม อม การรวมต วเป นประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน อย างไร ก ด ผ ประกอบการต องม การปร บโครงสร างการผล ตให สอดคล องก บบร บททาง เศรษฐก จและส งคมท เปล ยนไป เพ อร กษาไว ซ งความสามารถในการแข งข นและ เพ อเพ มการเจร ญเต บโตอย างต อเน องได ในท ส ด การว เคราะห ห วงโซ ค ณค า (Value Chain Analysis) เม อคร งกร งศร อย ธยาได ม หล กศ ลาจาร กบ นท กบ งบอกให เราทราบว าประเทศไทย เป นบ านเม องท ม ความอ ดมสมบ รณ ในน าม ปลาในนาม ข าว และก ด วยความอ ดม สมบ รณ น จ งเป นท มาของความสามารถในการผล ตผล ตภ ณฑ อาหารเพ อบร โภค ภายในประเทศและย งสามารถส งเป นส นค าออกท ส าค ญท ารายได ให ก บประเทศเป น จ านวนมาก เน องจากม ความครอบคล มกระบวนการสร างค ณค าได ครบวงจรต งแต การ ผล ตว ตถ ด บต นน า อาท ผลผล ตการเกษตรประเภท ข าว พ ชไร พ ชสวน ผ ก ผลไม ผลผล ตจากประมงท งประมงธรรมชาต และการเพาะเล ยงส ตว น าประเภทก ง ปลา หอย รวมถ งการเล ยงส ตว เพ อเป นอาหาร เช นเน อส กร ไก เน อ และไก ไข เป นต น ผลผล ตต นน าด งกล าว นอกจากเราจะผล ตได และขายในร ปผล ตภ ณฑ สดท ม ช อเส ยงแล ว ประเทศไทยย งเป นประเทศหน งท ม ความก าวหน าในการแปรร ปส นค าอาหาร ได หลากหลาย ม ผ ผล ตกลางน าท เข มแข งท งภาคการผล ตอ ตสาหกรรม การค าปล ก การค าส ง และการค าเพ อการส งออกไปต างประเทศ รวมถ งไทยย งม ว ว ฒนาการน ากากท เหล อจากการแปรร ปไปผล ตเป นพล งงานได อ กทางหน งด วยเช นก น เช น การน า 3-103

126 ข าวเปล อกจากการส ข าวในโรงส ไปเป นเช อเพล งผล ตกระแสไฟฟ าได ด งท ได ร บทราบก น อย างแพร หลายในป จจ บ น ส าหร บอ ตสาหกรรมปลายน าของอ ตสาหกรรมอาหารของไทยท งภายในประเทศ ได แก โรงแรม ภ ตตาคาร และร านอาหาร น บว าเป นจ ดสร างม ลค าเพ มท โดดเด นและสร าง ช อเส ยงให ก บประเทศไทยได เป นอย างมากด วยความสามารถในการผล ตอาหารและการ ให บร การท น าประท บใจ ล วนแล วแต เป นป จจ ยท สร างม ลค าให ก บอาหารไทยได อย างมาก ด งจะเห นได จากความน ยมในอาหารไทยส าหร บคนไทยและชาวต างชาต เป นอย างมาก ม ร านอาหารไทยแพร หลายเป นท น ยมในต างประเทศไม แพ ชาต อ นใด อ ตสาหกรรมสน บสน นเพ อการผล ตอ ตสาหกรรมอาหารในประเทศไทย น บว าม ความครอบคล มอย างครบวงจรไม ว าจะเป นอ ตสาหกรรมสน บสน นการผล ตต นน า ได แก ป ย เมล ดพ นธ หร อบรรจ ภ ณฑ ส าหร บกลางน า เป นต น ด วยความส าค ญและขนาดของอ ตสาหกรรมท ม ขนาดใหญ ของอ ตสาหกรรม อาหาร ท าให ม หน วยงานท งภาคร ฐและภาคเอกชน รวมถ งสมาคม องค กรต าง ๆ และ สถาบ นการศ กษาต างเข ามาม ส วนร วมในการอ านวยความสะดวกและสร างความเข มแข ง ให ก บการผล ตในภาคน อย างต อเน อง ร ปภาพท 16 ห วงโซ ค ณค าการผล ตอ ตสาหกรรมอาหารของว สาหก จ SMEs 3-104

127 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) การว เคราะห ความสามารถในการแข งข นอ ตสาหกรรมอาหารของไทย (Diamond Model) การเข าร วมการรวมกล มประชาคมอาเซ ยน (AEC) ของไทย ส งผลให สภาพแวดล อมในการผล ตของอ ตสาหกรรมในแต ละประเทศต องเปล ยนและปร บต วจาก ระบบป ดเป นระบบท เป ดท กประเทศม การซ อขายและแลกเปล ยนส นค าก นได อย างเสร มากข น โดยเฉพาะอ ตสาหกรรมอาหารของผ ประกอบการประเภท SMEs ซ งเป นกล ม ผ ผล ตหล กท จะได ร บผลกระทบท งความได เปร ยบและความเส ยเปร ยบท ต องปร บต ว ด งน นในการศ กษาคร งน คณะท ปร กษาจ งจ ดให ม การส มมนากล มย อยกล มผ ประกอบการ เม อว นท 29 กรกฎาคม 2554 เพ อระดมความค ดเห นน ามาประกอบการว เคราะห ความสามารถในการแข งข น เพ อให เห นโอกาสความได เปร ยบและปร บต วก บส งท เส ยเปร ยบท งต วผ ประกอบการเองและบทบาทความช วยเหล อจากภาคร ฐ โดยเฉพาะ ส าน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (สสว.) ท ม บทบาทในคร งน โดยตรง เช นก น ในการประเม นความสามารถในการแข งข นคร งน คณะท ปร กษาใช แบบจ าลองการ ว เคราะห Diamond Model ของ Micheal E. Porter น กว ชาการท ม ช อเส ยงและเป นผ ให ค าปร กษาในด านว เคราะห ความสามารถในการแข งให ก บประเทศต าง ๆ จนสามารถก าว เข าส ประเทศระด บแนวหน าได เช น ญ ป น จ น และรวมถ งประเทศไทย จนเป นท มาของ ความพยายามรวมกล มการผล ตเป นเคร อข ายว สาหก จหร อคล สเตอร ด งท ผ ประกอบการ หลายท านร จ กก นด กรอบการว เคราะห หล ก Diamond Model ท น ามาใช ในคร งน เพ อประเม น สภาวการณ ป จจ บ นของป จจ ยแวดล อมท ส าค ญของว สาหก จ SMEs ในอ ตสาหกรรม อาหารของไทย 4 ด านท จะม ผลกระทบต อความสามารถในการเพ มผล ตภาพ (Productivity) ภายใต บร บทของการเข าส การเป นประชาคมอาเซ ยนอ นจะน าไปส การเพ ม ข ดความสามารถในการแข งข นของเคร อข ายว สาหก จโดยรวมว าสภาวะการณ เหล าน จะม ล กษณะเอ อหร อจะเป นอ ปสรรคต อการผล ตในแต ละด านได แก 1) สภาวะป จจ ยการผล ต 2) สภาวะอ ปสงค 3) อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน น 4) กลย ทธ โครงสร างและการ แข งข น 5) นโยบายจากภาคร ฐ สภาวะป จจ ยการผล ต สภาวะด านป จจ ยการผล ตของว สาหก จ SMEs ในอ ตสาหกรรมอาหาร ของไทยพบว าผ ประกอบการส วนใหญ ใช ว ตถ ด บท มาจากการผล ตภายในประเทศ เป นหล ก ท าให ต นท นการผล ตค อนข างต าและสามารถควบค มค ณภาพได รวมท ง แรงงานในอ ตสาหกรรมย งเป นแรงงานฝ ม อท ม ค ณภาพมากกว าแรงงานจาก ประเทศเพ อนบ าน อ กท งการคมนาคมขนส งท สะดวก จ งเป นผลท าให ผล ตภ ณฑ 3-105

128 อาหารของว สาหก จได ร บความน ยมท งภายในและภายนอกประเทศท งในด าน ค ณภาพ ราคา และความพ งพอใจในรสชาต อย างไรก ด เม อพ จารณาในรายละเอ ยดจะพบว าป จจ ยท เป นอ ปสรรค ต อความสามารถในการผล ตและเร มบ นทอนกล มอ ตสาหกรรมท ส าค ญหลายด าน ได แก o ความผ นผวนของภ ม อากาศและภ ยธรรมชาต ท าให เก ดภ ย พ บ ต ต าง ๆ ท งอ ทกภ ยหร อภ ยแล งความเส อมโทรมของชายฝ งทะเลท าให ปร มาณว ตถ ด บขาดแคลนในบางคร ง และไม สม าเสมอผ ประกอบการไม สามารถควบค มต นท นได o ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแหล งเง นท นท งของภาคร ฐและ ภาคเอกชนได น อยอ นเน องมาจากระเบ ยบการก ท เข มงวด แม ภาคร ฐจะเข า ไปให ความช วยเหล อให ความร ในการจ ดท าบ ญช หร อแผนธ รก จ แต พบว า ย งไม สามารถขจ ดป ญหาน ได เพ ยงพอ เน องจากต วผ ประกอบการเองไม ม ความร พ นฐาน ประกอบก บแรงงานหร อพน กงานม จ านวนจ าก ด ด งน น ผ ประกอบการส วนใหญ ย งต องพ งเง นก นอกระบบท ม ต นท นดอกเบ ยส ง o ด านแรงงานในภาวะป จจ บ นเร มได ร บผลกระทบบ างและม ผ ประกอบการบางรายจ างแรงงานต างประเทศจากประเทศเพ อนบ าน แต ม กจะพบป ญหาด านค ณภาพของแรงงานและความสม าเสมอของการ ท างานเน องจากเป นแรงงานท ผ ดกฎหมายเป นส วนใหญ รวมท งบางคร ง การใช แรงงานต างประเทศท ถ กกฎหมายก ม ผลต อต นท นในการด าเน นการ ร บเข าท างานส ง o ด านเทคโนโลย การผล ต การค นคว าว จ ยและการพ ฒนา นว ตกรรม พบว าผ ประกอบการไทยส วนใหญ ย งไม สามารถท าได ด วย ตนเองเน องจากต องใช ต นท นท ส งมาก เม อต องการใช ความร ความสามารถ ทางว ทยาศาสตร ข นส ง แม ว าในป จจ บ นภาคร ฐก าล งให ความช วยเหล อด วย การร วมม อก บสถาบ นการศ กษาแต พบว าย งไม เพ ยงพอและท นต อความ ต องการ นอกจากน นย งพบประเด นส าค ญท ไม ควรมองข าม ค อ ต นท น เทคโนโลย การผล ตว ตถ ด บการเกษตรหร อการผล ตว ตถ ด บของไทยน นส ง มาก หากอนาคตไทยไม สามารถแก ไขป ญหาด านน ได เราจะต องส ญเส ย ความสามารถในการแข งข นได o ส าหร บความร ความสามารถด านการบร หารจ ดการ โดยเฉพาะ ความร ในการเพ มผล ตภาพและประส ทธ ภาพการผล ตหร อความเข าใจใน ห วงโซ การผล ตและการรวมกล มเป นคล สเตอร ผ ประกอบการส วนใหญ 3-106

129 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) เร ยนร ได ช า ประเด นท พบ ค อ ผ ประกอบการท เป นเจ าของว สาหก จขนาด เล กส วนใหญ ต องท าหน าท ในการด แลและปฏ บ ต งานในกระบวนการผล ต ด วยตนเองหร ออาจต องปฏ บ ต งานบ ญช และธ รการเอง จ งไม สามารถใส ใจ ในการพ ฒนาต อยอดความร ด านน ได อย างเพ ยงพอ o การขาดแคลนแรงงานระด บช างเทคน ค ปวช. ปวส. ซ งเป นท ต องการของผ ประกอบการ SMEs ตารางท 26 การว เคราะห สภาวะป จจ ยการผล ตของอ ตสาหกรรมอาหาร สภาวะป จจ ยการผล ต เง อนไขท แสดงถ งความพร อมและศ กยภาพด านการผล ต เช น เง นท น แรงงาน สถานประกอบการ/ท ด น เทคโนโลย และ ต วผ ประกอบการ ทร พยากรทางกายภาพ ทร พ ยากรท างกายภ าพ ศ กยภาพเช งบวก (+) ได แก ความอ ดมสมบ รณ ประเทศไทยได เปร ยบในการผล ตอ ตสาหกรรมอาหารเน องจาก ค ณภาพของด น แหล งน า ว ตถ ด บท ใช ในอ ตสาหกรรมกว า ร อยละ 80 มาจากการผล ต ป าไม สภาพภ ม อากาศ ภายในประเทศ ส งผลให ไทยม ความจ าเป นในการน าเข าว ตถ ด บเพ อ การผล ตอ ตสาหกรรมอาหารเป นจ านวนน อย ท าให ต นท นการผล ต ของอ ตสาหกรรมอาหารของไทยต ากว าประเทศอ น ๆ ท ต องน าเข า ว ตถ ด บ ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) ความผ นผวนของภ ม อากาศและภ ยธรรมชาต ท เก ดอย างต อเน อง ส งผลให เก ดป ญหาความเส ยหายในการผล ตส นค าประเภทการเกษตร เช น อ ทกภ ย ภ ยแล ง หร อโรคระบาดในส ตว เป นต น แหล งเง นท น ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) ต นท นการก เง นเพ อสน บสน นสภาพคล องของผ ประกอบการ อ ตสาหกรรมอาหารม อ ตราส งท าให ผ ประกอบการขาดแหล งเง นก ดอกเบ ยต า ธนาคารพาณ ชย และสถาบ นการเง นของร ฐปล อยส นเช อให แก อ ตสาหกรรมอาหารโดยเฉพาะว สาหก จประเภท SMEs น อยมาก ท า ให ผ ประกอบการขาดสภาพคล องทางการเง นในการปร บปร ง/ขยาย ก จการได 3-107

130 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) สภาวะป จจ ยการผล ต เง อนไ ข ท แส ด งถ งความพ ร อมและ ศ กย ภ าพ ด านการ ผล ต เช นเง นท น แรงงา น สถานประกอบการ/ท ด น เทคโนโลย และ ต วผ ประกอบการ ทร พยากรทางกายภาพ ท ร พ ย า ก ร ม น ษ ย เ ช น จานวนแรงงาน ค ณภาพ ของแรงงาน เทคโนโลย ความสามารถ ด านค นคว าว จ ย พ ฒนา และการสร างนว ตกรรม และความร อย างต อเน อง ผ ป ร ะ ก อ บ ก า ร ค ว า ม ร ความสามารถ ท กษะด าน กา ร บร ห า ร จ ด ก าร ข อ ง ผ ประกอบการ ผ ประกอบการ SMEs ม ข อจ าก ดทางด านการเข าถ งแหล งเง นท นและ เทคโนโลย ส งผลต อความสามารถในการแข งข นเน องจากขาดเง นท น ศ กยภาพเช งบวก (+) แรงงานม ฝ ม อของประเทศไทยท ค ณภาพมากกว าแรงงานฝ ม อใน ประเทศค แข งและประเทศสมาช กอาเซ ยน ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) ประเทศไทยต องน าเข าแรงงานจากประเทศเพ อนบ าน เน องจากย ง ขาดแคลนแรงงานในภาคการผล ตของอ ตสาหกรรมอาหาร ซ งส งผล ให ม ต นท นส งท งทางตรงและทางอ อมเช นการต อทะเบ ยนแรงงานต าง ด าวและแรงงานต างด าวท ม ฝ ม อจะม ราคาส ง ขาดแคลนแรงงานระด บช างเทคน ค เน องจากแรงงานส วนใหญ ว ฒ การศ กษาระด บป.6-ม.3เท าน น ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) ความล าช าในการเร ยนร และประย กต ใช เทคโนโลย เพ อพ ฒนาค ณภาพ การผล ตและเพ มศ กยภาพในการผล ต ความไม เพ ยงพอของหน วยงานและการสน บสน นด านการว จ ยเพ อ พ ฒนาค ณภาพและการผล ตส นค าในอ ตสาหกรรมต นน าและกลางน า ท งการว จ ยและพ ฒนาระบบสาธารณ ปโภคเพ อการเกษตร การว จ ย และพ ฒนาเมล ดพ นธ พ ชและสภาพด นท ใช ในการเพาะปล ก เทคโนโลย ภาคการเกษตรต นท นส งมาก ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) ผ ประกอบการขาดการบร หารจ ดการห วงโซ ม ลค า ท าให ต นท นการ ผล ตท งว ตถ ด บการผล ตและค าขนส งม ความผ นผวน รวมถ งการขาด การเช อมโยงในกล มอ ตสาหกรรม การสร างเคร อข ายและการ แลกเปล ยนข อม ล ข าวสาร ซ งส งผลต อความผ นผวนของราคาขาย โดยเฉพาะราคาของส นค าต นน า นอกจากน ย งส งผลต อการผล ตส นค า ท ไม ได ค ณภาพตรงก บความต องการของผ ร บซ อ 3-108

131 สภาวะป จจ ยการผล ต เง อนไขท แสดงถ งความพร อมและศ กยภาพด านการผล ต เช นเง นท น แรงงาน สถานประกอบการ/ท ด น เทคโนโลย และ ต วผ ประกอบการ ทร พยากรทางกายภาพ โครงสร างพ นฐาน ระบบ ศ กยภาพเช งบวก (+) การขนส ง โทรคมนาคม ประเทศไทยม การลงท นระบบโครงสร างพ นฐานเพ อเช อมประต การค า ก บประเทศเพ อนบ านหลายเส นทาง เช น ระเบ ยงเศรษฐก จ เหน อ-ใต และระเบ ยงเศรษฐก จตะว นออก-ตะว นตก ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) โครงสร างพ นฐานด านสาธารณ ปโภค โทรคมนาคมและการคมนาคม ขนส งส นค าภายในประเทศย งกระจ กต วอย ในเม องใหญ ไม สอดคล อง ก บแหล งผล ตว ตถ ด บซ งกระจายต วอย ตามแหล งการเกษตรต าง ๆ จ ง ส งผลให เม องใหญ ๆ ม การกระจ กต วของการคมนาคมขนส งเก ดความ แออ ด ขาดประส ทธ ภาพและต นท นส ง ต นท นในการขนส งผ กผลไม ทางเคร องบ นส ง เช น ท เร ยน ภาคร ฐควร สน บสน นการขนส งท เร ยนท เป นผลไม เศรษฐก จ หร อการส งเสร ม Air Cargo ส าหร บส นค าเกษตร เป นต น สภาวะอ ปสงค ผล ตภ ณฑ อาหารของไทยเป นท ต องการของผ บร โภคท งในประเทศ และต างประเทศด งจะเห นได ว าด ชน การส งออกอ ตสาหกรรมอาหารม กจะอย ใน ระด บต น ๆ เสมอ โดยเฉพาะเม อเก ดการรวมกล มประชาคมอาเซ ยนและการลด ภาษ เป นศ นย ส าหร บส นค าอาหารของไทย เม อว นท 1 มกราคม 2553 ต วเลข การส งออกของไทยไปย งประเทศเพ อนบ านเพ มส งข นในอ ตราถ งร อยละ และย งม ความต องการเพ มข นอย างต อเน อง แสดงให เห นขนาดและความต องการ ท ขยายใหญ ข นและเป นโอกาสของผ ผล ตท ต องเร งปร บต วฉวยโอกาสน ไว เป น อย างย ง แม ผล ตภ ณฑ อาหารของไทยย งเป นท น ยมในตลาด แต ในภาพรวม ผ ประกอบการก ย งพบป ญหาท เป นอ ปสรรคส าค ญ ๆ ท ต องเร งแก ไขและขอความ ช วยเหล อจากภาคร ฐ ได แก o การขาดแคลนห องปฏ บ ต การทางว ทยาศาสตร เพ อพ ฒนา มาตรฐานค ณภาพส นค าและว ตถ ด บไม เพ ยงพอ ท าให เส ยม ลค าการส งออก และไม สามารถรองร บตลาดท ม ขนาดใหญ ได 3-109

132 o ด านกลย ทธ ทางการตลาด ผ ประกอบการ SMEs ย งขาดการ น ากลย ทธ ทางการตลาด เช น การสร างตราส นค า การประย กต ใช ตรา ร บรองมาตรฐานการผล ตเช น GMP และ HACCP เพ อส งเสร มการสร าง ความเช อม นในต วส นค า โดยเฉพาะผ ประ กอบการต นน าในกล ม อ ตสาหกรรมอาหาร ตารางท 27 การว เคราะห สภาวะอ ปสงค ของอ ตสาหกรรมอาหาร สภาวะอ ปสงค ความต องการส นค าหร ออ ปสงค ต อส นค าในระด บประเทศเพ ยงพอท จะกระต นให เก ดการผล ต ตลาด : ขนาดและร ปแบบ ศ กยภาพเช งบวก (+) การเต บโตของตลาด การผล ตอ ตสาหกรรมอาหารของไทยได ร บมาตรฐานการผล ตและ ได ร บการยอมร บจากต างประเทศ ซ งเพ มศ กยภาพในการส งออกของ ประเทศในการผล ตผล ตภ ณฑ อาหาร ม การเพ มข นของการส งออกและน าเข าส นค าว ตถ ด บเพ อการแปรร ป ในอ ตสาหกรรมอาหารอย างต อเน อง แสดงให เห นถ งขนาดตลาด บร โภคท ขยายใหญ ข นท งตลาดภายในประเทศและต างประเทศ โดย ตลาดท ส าค ญได แก ญ ป น สหร ฐอเมร กา จ น มาเลเซ ย สหราช อาณาจ กร เกาหล ใต อ นโดน เซ ยและฟ ล ปป นส การท อาเซ ยนให ความสนใจต อการสร างพ นธม ตรทางเศรษฐก จก บ กล มประเทศอาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 เช น จ น อ นเด ย ญ ป น เกาหล และออสเตรเล ย เป นต น น บเป นการเป ดโอกาสทางการ การตลาดท ม ขนาดใหญ มาก การประกาศจ ดต งเขตการค าเสร อาเซ ยนป 2535 ซ งไทยเป นประเทศ 1 ใน 6 ประเทศท ได ลดภาษ น าเข าให เหล อร อยละ 0 ต งแต ว นท 1 มกราคม 2553 ส งผลให ไทยม ม ลค าการค าส นค าเกษตรและอาหารก บ กล มอาเซ ยนในช วง 6 เด อนแรกของป 2553 ขยายต วเพ มข นร อยละ 63.5 จากช วงเวลาเด ยวก นของป ก อนโดยการส งออกขยายต วส งถ ง ร อยละ 78.6 และการน าเข าขยายต วร อยละ14.6 (น ตยสาร Food Beverage Marketing ฉบ บ ส งหาคม 2554) 3-110

133 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) สภาวะอ ปสงค ความต องการส นค าหร ออ ปสงค ต อส นค าในระด บประเทศเพ ยงพอท จะกระต นให เก ดการผล ต ความต องการของผ ซ อ : ศ กยภาพเช งบวก (+) ม า ต ร ฐ า น แ ล ะ ค ว า ม ส นค าในอ ตสาหกรรมอาหารท ส งออกในตลาดต างชาต ได ร บความ ต องการของผ ซ อ เช อถ อจากผ บร โภคโดยท วไปในเร องค ณภาพของส นค า การเป ดเสร ทางการค าส งผลให ผ ประกอบการรายย อยม โอกาสในการ ส งออกมาข น ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) การตอบสนองของธ รก จ : โครงสร างความต องการทา ให เก ดการผล ตท สามารถ ลดต นท นได (Economy of Scale) ไ ด ห ร อ ก า ร ม ภาพล กษณ และการยอมร บ ส น ค า จ า ก ส า ก ล ค ว า ม ส า ม า ร ถ ใ น ก า ร ปร บเปล ยน หร อเพ มเต ม เ พ อ ต อ บ ส น อ ง ค ว า ม ต องการท หลากหลายได รวดเร ว มาตรการก ดก นทางการค าท ไม ใช ภาษ ท าให ผ ประกอบการขนาด กลางและขนาดย อมไม สามารถปร บต วเพ อการแข งข นในตลาดได ศ กยภาพเช งบวก (+) ผ ประกอบการไทยม ความพร อมในการผล ตและม ความสามารถในการ บร หารจ ดการและการควบค มค ณภาพของส นค า ผ ประกอบการไทยม ท กษะและม การน าเทคโนโลย การผล ตท ท นสม ย มาใช ในการพ ฒนาผล ตภ ณฑ ให ม ความสอดคล องต อความต องการ ของตลาดมากย งข นในป จจ บ นน ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) กลย ทธ ทางการตลาด ผ ประกอบการ SMEs ย งขาดการน ากลย ทธ ทางการตลาด เช น การสร างตราส นค า การประย กต ใช ตราร บรอง มาตรฐานการผล ต เช น GMP และ HACCP เพ อส งเสร มการสร าง ความเช อม นในต วส นค า โดยเฉพาะผ ประกอบการต นน าในกล ม อ ตสาหกรรมอาหาร ขาดแคลนห องปฏ บ ต การทางว ทยาศาสตร ทดลองเพ อพ ฒนาค ณภาพ ส นค าและว ตถ ด บ ท าให ส ญเส ยม ลค าการส งออกและไม สามารถ รองร บตลาดท ม ขนาดใหญ ๆ ได 3-111

134 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน น เม อพ จารณาจากกรอบแนวค ดของห วงโซ อ ปทานของอ ตสาหกรรม อาหารส าหร บ SMEs จะพบว าภาพรวมว าอ ตสาหกรรมต นน าย งอย ในภาวะ อ อนแอ แต อ ตสาหกรรมกลางน าและปลายน าของไทยม ความแข งแรง ท ง ทางด านความพร อมในการผล ตต งแต เง นท น เทคโนโลย การตลาดและการขาย จะขาดเพ ยงเร มพบก บภาวะขาดแคลนแรงงานในประเทศและต องพ งแรงงาน ต างประเทศเป นบางแห ง ส าหร บป จจ ยท อ อนแอของอ ตสาหกรรมต นน าท ส าค ญท ควรเร งให การ พ ฒนา ได แก o การขาดการเช อมโยงและรวมกล มเพ อสร างความเข มแข งของ ผ ประกอบการรายย อยหร อเพ อการสร างกลไกต อรองราคา o การเข าถ งแหล งเง นท นยาก เน องจากล กษณะของธ รก จม ความอ อนไหวในต วเอง เช น ธ รก จขนาดเล กขาดหล กทร พย ค าประก นท เพ ยงพอ o ผลผล ตว ตถ ด บการเกษตรประสบป ญหาความซ าซากด านการ ผล ต เช น ต นท นการผล ตส งและการขาดการเทคโนโลย ท ช วยด านการผล ต การเก บเก ยว การบรรจ และการขนส งท าให ค ณภาพไม สม าเสมอ o ทร พยากรธรรมชาต ท เป นป จจ ยการผล ต เช น ท ด นแหล งน า เร มเส อมโทรมลง o การผ กขาดป ยและอาหารส ตว โดยบร ษ ทขนาดใหญ ท าให ต นท นป จจ ยการผล ตส งข นบางคร งส งถ งร อยละ 50 ของราคาต นท น ส งผล ให เกษตรกรพบป ญหาด านต นท น 3-112

135 ตารางท 28 การว เคราะห อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน นของอ ตสาหกรรมอาหาร อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน น การม อย ของก จกรรมการผล ตหร อการให บร การต าง ๆ ท เก ยวข องและเช อมโยงก นในห วงโซ อ ปทาน (Supply Chain) น น ๆ ม ความครบถ วนมากน อยเพ ยงใด และม ระด บของความส มพ นธ ร วมม อระหว างก นเพ ยงใด อ ตสาหกรรมต นน า ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) การผล ตว ตถ ด บเป นโครงสร างพ นฐาน ขาดการเช อมโยงและการรวมกล มเพ อสร างความเข มแข ง ของอ ตสาหกรรมหล ก ม ล กษณะท ต อง ของผ ประกอบการรายย อย เพ อสร างกลไกการต อรองราคา ใช เง นลงท นจ านวนมากและต องการใช ผ ประกอบการต นน าเข าถ งแหล งเง นท นยาก เทคโนโลย ช วยเพ มประส ทธ ภาพ ลด ผ ผล ตว ตถ ด บต นน าของไทยย งประสบป ญหาซ าซากด าน ต นท น การผล ต ได แก ม ผลผล ตต อไร ต าท าให ต นท นการผล ตต อ หน วยส ง เก ดการส ญเส ยของผลผล ตในข นตอนการ เก บเก ยว บรรจ และการขนส ง เน องจากขาดความร และ เทคโนโลย ท ท นสม ยและเหมาะสม ผ ผล ตส นค าต นน าขาดความร และว ทยาการการย ดอาย และ การเก บร กษาค ณภาพอาหารท เหมาะสม ว ตถ ด บส าหร บการผล ตส นค าต นน าท เคยอ ดมสมบ รณ เร ม เส อมโทรมลง ต นท นค าแรงงานม แนวโน มส งข น เม อ เปร ยบเท ยบก บประเทศค แข งรายใหม ท ก าล งเข าส ตลาดโลก เช น จ นและเว ยดนาม ม การผ กขาดป ย อาหารส ตว ซ งม ความส าค ญต อต นท นการ ผล ตอ ตสาหกรรมต นน า โดยบร ษ ทขนาดใหญ ท าให ต นท น ส งข นรวมถ งต นท นป จจ ยการผล ต เช น ต นท นอาหารส ตว ม ม ลค ามากกว าร อยละ 50 ของต นท น 3-113

136 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน น การม อย ของก จกรรมการผล ตหร อการให บร การต าง ๆ ท เก ยวข องและเช อมโยงก นในห วงโซ อ ปทาน (Supply Chain) น น ๆ ม ความครบถ วนมากน อยเพ ยงใด และม ระด บของความส มพ นธ ร วมม อระหว างก นเพ ยงใด อ ตสาหกรรมกลางน า ศ กยภาพเช งบวก (+) อ ตสาหกรรมท ต อเน องจากต นน า โดย อ ตสาหกรรมอาหารในประเทศไทยม อ ตสาหกรรมท ท าการผล ตหร อถนอมส นค าว ตถ ด บ เก ยวเ น องค อนข างครอบคล มความต องการของ อาหาร หร อเป นผล ตภ ณฑ ก งส าเร จร ป ผ ประกอบการ ท งอ ตสาหกรรมต นน า กลางน า และปลายน า จากการน าเข าว ตถ ด บต นน า การผล ต ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) ส วนใหญ ในอ ตสาหกรรมกลางน าเป น ผ ผล ตอ ตสาหกรรมกลางน า อาท อ ตสาหกรรมแปรร ปส นค า ข นตอนการผล ตท ต องใช แรงงานและ ประสบป ญหาขาดแคลนแรงงานด านช างเทคน คท จะเป น เทคโนโลย ระด บปานกลางถ งระด บส ง ผ ท าหน าท ควบค มด แลเคร องจ กรการผล ต การพ ฒนา เช น โรงส ข าว ประส ทธ ภาพการผล ต และการเพ มผลผลผล ต ผ ผล ตอ ตสาหกรรมกลางน าส าหร บผ ประกอบการ SMEs ย ง พ งพาเทคโนโลย ท ไม ซ บซ อนและแรงงานฝ ม อเป นหล ก ท า ให ส นค าม ม ลค าเพ มน อย ความส ญเส ยจากกระบวนการ ผล ตย งส งและค ณภาพส นค าย งไม ได มาตรฐานเพ ยงพอ ประเทศไทยม การน าเข าว ตถ ด บบางประเภทจาก ต างประเทศเพ อการแปรร ป โดยเฉพาะกล มอ ตสาหกรรม กลางน าและปลายน า เช น โคเน อ น านมด บ และปลาท น า เป นต น อ ตสาหกรรมปลายน า ศ กยภาพเช งบวก (+) อ ตสาหกรรมประเภทการผล ตหร อการ อ ตสาหกรรมปลายน าของประเทศไทยม ความแข งแกร ง แปรร ปเป นผล ตภ ณฑ ส าเร จร ปท ม ด านการบร หารจ ดการท งภาคการผล ต การส งออกและการ ล กษณะเป นกระบวนการ/ข นตอนการ บร การ เช น ร านอาหาร โรงแรม เป นต น ผล ตท อาจไม เน นการใช แรงงานจ านวน จากต วเลขการส งเสร มการลงท นของต างประเทศในประเทศ มาก แต เป นการใช เคร องจ กอ ปกรณ ท น ไทยของ BOI พบว าต างประเทศย งม ความต องการในการ แรงแทนหร อเป นประเภทอ ตสาหกรรม ลงท นในประเทศไทยส ง โดยเฉพาะอ ตสาหกรรมปลายน า การบร การ รวมถ งการค า การส งออก โดยเฉพาะอ ตสาหกรรมการบร การและการขนส ง เป นต น 3-114

137 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน น การม อย ของก จกรรมการผล ตหร อการให บร การต าง ๆ ท เก ยวข องและเช อมโยงก นในห วงโซ อ ปทาน (Supply Chain) น น ๆ ม ความครบถ วนมากน อยเพ ยงใด และม ระด บของความส มพ นธ ร วมม อระหว างก นเพ ยงใด อ ตสาหกรรมสน บสน น ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) อ ตสาหกรรมพาน ชนาว ของไทยย งอ อนแออย มากท าให ผ ประกอบการต องพ งกองเร อของชาวต างชาต ท าให ต นท น ถ กก าหนดโดยชาวต างชาต และม อ ตราท ส งมาก ส งผลให ผ ประกอบการส ญเส ยอ านาจในการต อรองและเพ มภาระ ต นท นส นค า กลย ทธ โครงสร างและการแข งข น แม โอกาสของขนาดตลาดท ใหญ ข นจากการรวมกล มประชาคม อาเซ ยน และความสามารถในการผล ตและแปรร ปของไทยย งเป นท ยอมร บใน กล มผ บร โภค แต การรวมกล มก ย อมเก ดผลด ผลเส ยก บประเทศอ น ๆ ในกล มและ จะกลายมาเป นป ญหาและอ ปสรรคของไทยได ในอนาคต เช น o การเพ มข นของต นท นท มาจากค าจ างแรงงานและพล งงาน อาจท าให ราคาส นค าไทยไม สามารถแข งข นได ก บประเทศอ น ๆ o การขนส งไทยท ด อยประส ทธ ภาพ เก ดการแตกห ก และ เส ยหายระหว างการขนส ง o การน ามาตรการก ดก นทางการค าท ไม ใช ภาษ มาใช มากข นใน กล มประเทศอาเซ ยนด วยก นเองเพ อปกป องการผล ตในประเทศ เช น ประเทศมาเลเซ ยม ข อจ าก ดด านส นค าฮาราลส งมาก o ประเทศท ม ต นท นการผล ตต ากว าม ความพร อมด านว ตถ ด บท อ ดมสมบ รณ กว าอาจก าวมาเป นค แข งได ในอนาคต o การขาดห องปฏ บ ต การทางว ทยาศาสตร เพ อทดสอบส นค า ก อนการส งออกส นค าบางประเภทของไทย ท าให ต องส งไปต างประเทศ เช นต องใช ห องปฏ บ ต การทางว ทยาศาสตร ของประเทศมาเลเซ ย บางคร ง เก ดความล าช าท าให ผ ประกอบการม ต นท นแฝงท ส ง เป นผลให ความสามารถในการแข งข นลดลง 3-115

138 ตารางท 29 การว เคราะห กลย ทธ โครงสร างและการแข งข นของอ ตสาหกรรมอาหาร กลย ทธ โครงสร างและการแข งข น ล กษณะและบรรยากาศของการแข งข น โครงสร างและกลไกการตลาด ตลอดจนจานวนและ ล กษณะของค แข งข น เป าหมายและย ทธศาสตร ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) ล กษณะและบรรยากาศในการ การเพ มข นของต นท นท มาจากการเพ มข นของค าจ างแรงงาน แข งข น โครงสร างกลไกการตลาด และพล งงานอย างต อเน อง ท าให ราคาส นค าไม สามารถ แข งข นได ในตลาด การขนส งท ด อยประส ทธ ภาพท าให ประเทศไทยด อย ความสามารถในการแข งข น ขาดการส งเสร มด าน Lab เพ อทดสอบผล ตภ ณฑ อาหารใน ประเทศไทย ท าให ต องส งไป Test ในต างประเทศ และม ความล าช า เช น มาเลเซ ย ส งผลให ต นท นส นค าส งข นและ ขาดศ กยภาพในการแข งข น การแข งข นท เก ดข นภายในภ ม ภาค ศ กยภาพเช งบวก (+) อาเซ ยนหร อภ ม ภาคอ น ๆ จานวน การเป ดเสร การลงท นอาเซ ยนในสาขาการผล ตส นค าเกษตร และล กษณะของค แข งข น และประมงเป นโอกาสของผ ประกอบการไทยเพราะ ผ ประกอบการไทยม ศ กยภาพการแข งข นด านน ส ง กล มประเทศอาเซ ยน 6 ประเทศจะเป นต วป อนว ตถ ด บให ไทย ได เช น ลาว เขมร พม า เป นต น ส าหร บว ตถ ด บอาหารเช น ก ง ไทยจะได ประโยชน ในการเพ ม Supply การผล ตมากกว า เน องจากความต องการตลาดโลก ย งม การเพ มข นอย างต อเน อง ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) การปร บต วเพ อการส งออกไปย งประเทศท ม การก ดก นทาง การค าด วยมาตรการท ไม ใช ภาษ ส งผลต อการเพ มข นของ ต นท นส นค าแก ผ ประกอบการ เช น มาตรฐานค ณภาพของ ส นค า (Quality of Standards) ป ญหาส ทธ มน ษยชน (Human Rights) 3-116

139 กลย ทธ โครงสร างและการแข งข น ล กษณะและบรรยากาศของการแข งข น โครงสร างและกลไกการตลาด ตลอดจนจานวนและ ล กษณะของค แข งข น ม การแข งข นจากประเทศท ม ต นท นป จจ ยการผล ตด าน แรงงานท ต ากว า โดยเฉพาะประเทศเพ อนบ านท ส งผลต อ ความสามารถในการแข งข นของอ ตสาหกรรมอาหารของไทย ผ ประกอบการ SMEs ม ข อจ าก ดทางด านการเข าถ งแหล ง เง นท นและเทคโนโลย ส งผลต อความสามารถในการแข งข น เน องจากขาดเง นท น กฎ ระเบ ยบด านภาษ ย งไม เท าเท ยมก บประเทศในอาเซ ยน นโยบายจากภาคร ฐ จากการท อ ตสาหกรรมอาหาร โดยเฉพาะว สาหก จ SMEs ใน อ ตสาหกรรมอาหารของไทยเป นกล มอ ตสาหกรรมท ม จ านวนมากถ งร อยละ 99.6 ท าให ภาคร ฐท กภาคส วนให ความส าค ญและด าเน นการช วยเหล อสน บสน นอย าง ต อเน อง ด งจะเห นได จากการก าหนดนโยบายของกระทรวงอ ตสาหกรรมซ งเป น กระทรวงหล กในการผล กด นย ทธศาสตร อย างต อเน องให ประเทศไทยเป น คร ว ของโลก และ คร วอาหารท ปลอดภ ย รวมท งกระทรวงและหน วยงานท เก ยวข อง อ น ๆ อาท สสว. สวทช. สถาบ นการศ กษา ต างเข ามาม ส วนร วมอย างจร งจ ง แต จากการศ กษาและการระดมสมองร วมก บผ ประกอบการคร งน พบ อ ปสรรค 2 ประการท ภาคร ฐควรเร งแก ไข ได แก o ระเบ ยบและข นตอนการต ดต อก บภาคราชการของไทยย งยาก และซ าซ อนเก นความจ าเป น ขาดการประสานงาน และความเช อมโยง ระหว างหน วยงาน o ความไม เป นเอกภาพของการก าหนดนโยบายจากกระทรวง หร อหน วยงานท เก ยวข องในการส งเสร มสน บสน นช วยเหล อ พบว าขาด การบ รณาการท งห วงโซ อ ปทาน ท าให เก ดความซ าซ อน ล าช า ผ ประกอบการเก ดภาวะต นท นแฝงหร อต นท นส งโดยไม จ าเป น 3-117

140 ตารางท 30 การว เคราะห นโยบายจากภาคร ฐของอ ตสาหกรรมอาหาร นโยบายจากภาคร ฐ บทบาทภาคร ฐท ม ต อการผล กด นหร อการกระต นให เก ดการพ ฒนาในแต ละองค ประกอบ ท จะม ผลต อความสามารถในการแข งข นของอ ตสาหกรรม นโยบายการสน บสน นของร ฐ ศ กยภาพเช งบวก (+) การส งเสร มด านการตลาด เง นท น การ ร ฐบาลม นโยบายในการสน บสน นเพ อให ไทยเป น คร วของ ก าหนดกฎเกณฑ นโยบายการค า โลก ด งน นจ งม ท ศทางในการบร หารงานภาคร ฐม งเน นการ มาตรฐานการลงท น นโยบายการเร ยนร ส งเสร มอ ตสาหกรรมอาหารให ม การบร หารจ ดการท ด สร าง ห ร อ ก า ร ส น บ ส น น ก า ร น า ร ะ บ บ และพ งพาเทคโนโลย ของต วเองเพ อเพ มค ณภาพ ความ เทคโนโลย ท ท นสม ยเข ามาใช ปลอดภ ย และสร างม ลค าให ก บส นค าไทยให ย งย น ร ฐม การส งเสร มให ผ ประกอบการใช ประโยชน จาก FTA เพ อ ลดอ ปสรรคในการส งออก ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) ระเบ ยบและข นตอนการต ดต อก บภาคราชการของไทย ย งยากและซ าซ อนเก นความจ าเป น ขาดการประสานงาน และความเช อมโยงระหว างหน วยงาน ก อให เก ดต นท นแฝง ก บผ ประกอบการ เช น ระบบการขออน ญาต การตรวจสอบ ว เคราะห และออกในอน ญาตส นค าอาหารเพ อการส งออก การก าหนดนโยบายเพ อการสน บสน นอ ตสาหกรรมอาหาร ของไทยจากกระทรวงหร อหน วยงานท เก ยวข องท งหมดใน ห วงโซ ค ณค า ขาดการบ รณาการและความเป นเอกภาพ ไม ม แนวทางร วมก นในการส งเสร มสน บสน นหร อช วยเหล อ ผ ประกอบการท ช ดเจน ส งผลให ผ ประกอบการไทยขาด ศ กยภาพในการแข งข นก บผ ประกอบการจากประเทศค แข ง 3-118

141 นโยบายจากภาคร ฐ บทบาทภาคร ฐท ม ต อการผล กด นหร อการกระต นให เก ดการพ ฒนาในแต ละองค ประกอบ ท จะม ผลต อความสามารถในการแข งข นของอ ตสาหกรรม นโ ยบาย การส น บส น นด านการ ศ กยภาพเช งบวก (+) ลงท นจากต างประเทศ การเป ดเสร ด านการลงท นในกล มประชาคมเศรษฐก จ มาตรการก ดก น หร อการช วยเหล อทาง อาเซ ยนเป นโอกาสท ประเทศไทยจะได ร บผลจากการลงท น ภาษ หร อ Non Tariff Barrier หร อ จากประเทศเพ อนบ านมากข น Tariff Barrier ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) นโยบายสน บสน นด านการลงท น ของประเทศไทยในต างประเทศ การส งเสร มด านการกระต นให น กลงท น ไทย ไปลงท นย งต างประเทศ ตลอดจน การช วยเหล อด านกฎระเบ ยบต าง ๆ หร อการเจรจาระหว างประเทศ ในทางกล บก นผ ประกอบการ SMEs ไทยในอ ตสาหกรรม อาหารท ม ท นในการประกอบการน อยและเข าถ งแหล ง เง นท นได ยากอาจถ กน กลงท นต างชาต ท ใหญ กว า เช น น กลงท นจากมาเลเซ ย ส งคโปร เข าครอบง าให กลายเป น ผ ร บจ างผล ตมากกว าการเป นเจ าของก จการเอง ศ กยภาพเช งบวก (+) การเป ดเสร ด านการลงท นในกล มประชาคมเศรษฐก จ อาเซ ยน ท าให ภาคร ฐห นมาให ความสนใจในการส งเสร ม สน บสน นผ ประกอบการไทยประเภท SMEs ไปลงท นใน ต างประเทศเพ มมากข น แต ย งไม เห นความช ดเจนและความ ช วยเหล ออย างเป นร ปธรรม เช น การด าเน นก จกรรมของ BOI หร อส าน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท น ตารางท 31 สร ปผลการว เคราะห ศ กยภาพของอ ตสาหกรรมอาหารของประเทศไทยใน AEC ป จจ ยด านต าง ๆ ศ กยภาพเช งบวก (+) ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) ป จจ ยด านการผล ต ว ต ถ ด บ ส ว น ใ ห ญ ม า จ า ก ภายในประเทศ แรงงานฝ ม อม ค ณภาพ การลงท นโครงสร างพ นฐานทางการ ขนส งคมนาคมเช อมก บประเทศ ภ ม อากาศท ผ นผวนท าให เก ดภ ย ธรรมชาต อย างต อเน องท าให ปร มาณ ผลผล ตไม แน นอน ต นท นเง นก เพ อสน บสน นสภาพคล อง ผ ประกอบการส ง เพ อนบ าน ด านระเบ ยงเศรษฐก จ ธนาคารพาณ ชย และสถาบ นการเง น เหน อ-ใต และระเบ ยงเศรษฐก จ ตะว นออก-ตะว นตก ของร ฐปล อยส นเช อให ผ ประกอบการ SMEs ในอ ตสาหกรรมอาหารน อยมาก ท าให ผ ประกอบการขาดสภาพคล อง 3-119

142 ป จจ ยด านต าง ๆ ศ กยภาพเช งบวก (+) ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) สภาวะอ ปสงค ส นค าได ร บการร บรองมาตรฐานท า ให ได ร บการยอมร บจากผ บร โภค ขนาดตลาดการบร โภคขยายใหญ ข นท งในประเทศและต างประเทศ โดยเฉพาะประเทศท ประสบป ญหา การผล ตภายในประเทศไม เพ ยงพอ เช น ญ ป นและอเมร กา SMEs ม ข อจ าก ดในการเข าถ งแหล ง เง นท น ต องน าเข าแรงงานจากประเทศเพ อน บ านท าให ม ต นท นทางอ อมส งมาก ขาดแคลนแรงงานท ม ความร ด าน เทคน ค (ปวช. ปวส.) ความล าช าในการเร ยนร เทคโนโลย เพ อการเพ มผลผล ตหร อพ ฒนา ค ณภาพการผล ตของต วผ ประกอบการ และแรงงานไทย หน วยงานสน บสน นด านค นคว าว จ ย และพ ฒนาม จ านวนน อย เทคโนโลย ภาคการเกษตร/ต นน าม ต นท นส งข นมาก ผ ประกอบการ SMEs ขาดข อม ลและ ท กษะในการบร หารจ ดการห วงโซ ม ลค า ท าให ม ต นท นการผล ตส ง โครงสร างพ นฐานด านสาธารณ ปโภค โ ท ร ค ม น า ค ม แ ล ะ ก า ร ข น ส ง ภายในประเทศม การกระจ กต วอย ใน เม องใหญ ๆ ท าให เก ดความแออ ด ต นท นส งข น 3-120

143 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ป จจ ยด านต าง ๆ ศ กยภาพเช งบวก (+) ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและ สน บสน นส าหร บ อ ตสาหกรรมอาหาร การลดภาษ น าเข าในกล มประเทศ อาเซ ยนเป นศ นย จากข อตกลงเขต การค าเสร ท าให ม ลค าการค าใน กล มส งข น ความต องการม การ ขยายต วอย างต อเน อง การ เป ดเ สร ทาง กา รค าท าใ ห ผ ประกอบการ SMEs ม โอกาสมาก ข น ม อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องค อนข าง ครอบค ล ม ความ ต องการ ของ ผ ประกอบการท งต นน า กลางน า และปลายน า อ ตสาหกรรมปลายน าม ความ แข งแกร งด านเทคโนโลย การจ ดการ การผล ตและการส งออก ย งม ความต องการการลงท นจาก ต างประเทศในอ ตสาหกรรมอาหาร ขาดการเช อมโยงและการรวมกล มของ ผ ป ร ะกอบก า ร SMEs ด าน อ ตสาหกรรมอาหารอย างจร งจ ง เพ อ สร างกลไกการต อรอง ผ ประกอบการต นน าเข าถ งแหล ง เง นท นยาก ผ ผล ตต นน าย งประสบป ญหาด านการ ผล ตซ าซาก ได แก ผลผล ตต า ต นท น ส ง เก ดการส ญเส ยของผลผล ตใน ข นตอนการเก บเก ยว การบรรจ และ การขนส ง เน องจากขาดความร และ เทคโนโลย ท เหมาะสม ว ตถ ด บต นน าในประเทศท เคยอ ดม สมบ รณ เส อมโทรมลง ต นท นค าแรงม แนวโน มส งข นเม อ เท ยบก บค แข ง ม การผ กขาดส นค าท เป นป จจ ยการ ผล ตต นน า เช น ป ยและอาหารส ตว ของบร ษ ทขนาดใหญ ท าให ต นท นการ ผล ตต นน าส งถ งร อยละ 50 ของต นท น รวม 3-121

144 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ป จจ ยด านต าง ๆ ศ กยภาพเช งบวก (+) ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) กลย ทธ โครงสร าง การเป ดเสร การลงท นในอาเซ ยน มาตรการก ดก นทางการค าท ไม ใช ภาษ และการแข งข น ด านการผล ตส นค าเกษตรและ ท ม การน ามาใช ทดแทนการเป ดการค า ประมงเป นผลด ต อผ ประกอบการ เสร เพ อปกป องส นค าภายในประเทศ ไทยเพราะม ศ กยภาพการแข งข น ท าให SMEs ไม สามารถปร บต ว ด านน อย แล ว เพ อให แข งข นได กล มประเทศอาเซ ยน 6 ประเทศจะ การเพ มข นของต นท นค าจ างและ เป นต วป อนว ตถ ด บเพ ม Supply ให พล งงานอย างต อเน องท าให ราคา ไทยได ส นค าไม สามารถแข งข นได การขนส งท ด อยประส ทธ ภาพท าให ความสามารถในการแข งข นลดลงตาม ไปด วย ขาดการส งเสร มให ม หน วยงานเพ อการ ตรวจสอบทดสอบผล ตภ ณฑ (Lab) ใน ประเทศไทยต องส งไปต างประเทศ เช น มาเลเซ ยส งผลให ม ป ญหาความ ล าช าและต นท นส ง ขาดศ กยภาพใน การแข งข นก บค แข ง ม การแข งข นจากประเทศเพ อนบ านท ม ต นท นป จจ ยการผล ตต า กฎและระเบ ยบด านภาษ ย งไม ม ความ เท าเท ยมก บในประเทศอาเซ ยน จ ดอ อนจากการท ผ ประกอบการ SMEs ในอ ตสาหกรรมอาหารเข าถ ง แหล งเง นท นได ยากอาจถ กท นต างชาต ท ใหญ กว าเข าครอบง า กลายเป นผ ร บ จ างผล ต มากกว าเป นเจ าของก จการ เอง 3-122

145 ป จจ ยด านต าง ๆ ศ กยภาพเช งบวก (+) ข อจาก ด/ความเส ยเปร ยบ (-) นโยบายภาคร ฐ ร ฐบาลม นโยบายให ไทยเป น คร ว ของโลก ร ฐบาลส งเสร มให ผ ประกอบการไทย ใช ประโยชน จาก FTA การเป ดเสร การลงท นในอาเซ ยน ท า ให ร ฐบาลให ความสนใจในการ ส งเสร มผ ประกอบการ SMEs ท ม ศ กยภาพไปลงท นในประเทศ อาเซ ยน ระเบ ยบและข นตอนการต ดต อก บภาค ราชการไทยย งยากและซ าซ อนเก น ค ว า ม จ า เ ป น อ ก ท ง ข า ด ก า ร ประสานงานและการเช อมโยงระหว าง หน วยงาน ก อให เก ดต นท นแฝงก บ ผ ประกอบการโดยไม จ าเป น การก าหนดนโยบายเพ อสน บสน น SMEs ส าหร บ SMEs กระทรวงหร อหน วยงานท เก ยวข อง ท งหมดในในห วงโซ ค ณค าขาดการ บ รณาการและความเป นเอกภาพ ไม ม แ น ว ท า ง ช ว ย เ ห ล อท ช ด เ จ น ใ ห ผ ประกอบการไทยม ศ กยภาพในการ แข งข นได ผลกระทบของ AEC ต ออ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลไทย กล มส นค าอ ตสาหกรรมอาหารของไทยท ม ความได เปร ยบ ประเทศอาเซ ยน ธนาคารเพ อการส งออกและน าเข าแห งประเทศไทย (Exim Bank) ได ท าการศ กษาข อม ลด านการรวมกล มของประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน ท ส งผลต อ ประเทศไทยในด านการส งออกท งท ได เปร ยบทางการค าและส นค าท ต องม การ ปร บต วในแง ของการเพ มประส ทธ ภาพการผล ตและเน นการแข งข นด านค ณภาพ ด งตารางท แสดงต อไปน 3-123

146 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ตารางท 32 ส นค าไทยในอ ตสาหกรรมอาหารท ได เปร ยบจากการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน ตลาดส งออกในอาเซ ยน ส นค าไทยท ได เปร ยบ อ นโดน เซ ย ข าวโพด ผล ตภ ณฑ ยาง ผลไม สดแช เย น แช แข ง เฟอร น เจอร และ ช นส วน เคร องปร บอากาศ เคร องส าอาง สบ มาเลเซ ย เส อผ าส าเร จร ป เฟอร น เจอร และช นส วน เคร องปร บอากาศ รถยนต อ ปกรณ และส วนประกอบ ฟ ล ปป นส ข าวโพด อาหารส ตว เล ยง เส นใยประด ษฐ ต เย น ต แช แข งและ ส วนประกอบ ป นซ เมนต บร ไน ผล ตภ ณฑ ยาง ส งคโปร เคร องด ม ผล ตภ ณฑ ม นส าปะหล ง น าตาลทราย ข าวโพด ผล ตภ ณฑ ยาง ผลไม เว ยดนาม เฟอร น เจอร และช นส วน เคร องปร บอากาศ ต เย น ต แช แข งและ ส วนประกอบ รถยนต รถจ กรยานยนต ป นซ เมนต ก บพ ชา ผล ตภ ณฑ ยาง อาหารส ตว เล ยง เฟอร น เจอร และช นส วน ต เย น ต แช แข งและส วนประกอบ ผล ตภ ณฑ พลาสต กเคม ภ ณฑ ลาว ผล ตภ ณฑ ม นส าปะหล ง เคร องด ม เคร องโทรสาร โทรศ พท อ ปกรณ และส วนประกอบ ส วนประกอบคอมพ วเตอร ท มา: ธนาคารเพ อการส งออกและน าเข าแห งประเทศไทย ตารางท 33 ส นค าในอ ตสาหกรรมอาหารท ต องเพ มประส ทธ ภาพ ตลาดส งออกในอาเซ ยน ส นค าท ต องเพ มประส ทธ ภาพ อ นโดน เซ ย ผล ตภ ณฑ ม นส าปะหล ง ผ าผ น เม ดพลาสต ก ผล ตภ ณฑ พลาสต ก มาเลเซ ย ข าวโพด อาหารส ตว เล ยง ผ าผ น หน งและผล ตภ ณฑ หน งฟอกและ หน งอ ด วงจรพ มพ ฟ ล ปป นส ยางพารา ด ายและเส นใยประด ษฐ ผ าผ น เหล ก เหล กกล า เว ยดนาม ยางพารา อาหารส ตว เล ยง ก บพ ชา ผล ตภ ณฑ ม นส าปะหล ง ข าว ข าวโพด ด ายและเส นใยประด ษฐ ผ าผ น ลาว ผ าผ น หน งและผล ตภ ณฑ หน งฟอกและหน งอ ด เคร องร บว ทย โทรท ศน และส วนประกอบ ต เย น ต แช แข ง ท มา: ธนาคารเพ อการส งออกและน าเข าแห งประเทศไทย 3-124

147 จากข อม ลของธนาคารเพ อการส งออกและน าเข าแห งประเทศไทยใน 2 ตารางข างต น (ตารางท 32 และตารางท 33) จะเห นได ว าประเทศไทยย งม ความได เปร ยบในด านการค าและการส งออกเม อม การรวมต วเป นประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน เป นจ านวนผล ตภ ณฑ หลายกล มส นค า โดยเฉพาะส นค ากล ม อาหารประเทศไทยม ความได เปร ยบเก อบท กประเทศในกล มอาเซ ยน ท งอาหาร ส าหร บการบร โภคของคนและอาหารส าหร บการเล ยงส ตว ยกเว นเพ ยงประเทศ มาเลเซ ยและบร ไนท ไทยได เปร ยบในส นค าประเภทอ น ได แก ผล ตภ ณฑ ยาง เส อผ าส าเร จร ป เฟอร น เจอร และช นส วน เคร องปร บอากาศ รถยนต อ ปกรณ และ ส วนประกอบ นอกจากน เม อพ จารณากล มส นค าท ไทยจะต องให ความสนใจในการ เพ มประส ทธ ภาพและค ณภาพด านการผล ตเพ อการส งออกน น ย งพบว าม ส นค า กล มอาหารและอ ตสาหกรรมอาหารท ควรม การปร บปร ง ได แก ข าว ข าวโพด ผล ตภ ณฑ ม นส าปะหล ง และอาหารเล ยงส ตว ส าหร บการส งออกไปบางประเทศ เท าน น ด งน นจะเห นได ว าส นค าอ ตสาหกรรมอาหารของไทยม ศ กยภาพในต วเอง ท จะร บม อก บการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนได โดยไม ยากน กท จะ แก ไขข อบกพร องหร อพ ฒนาประส ทธ ภาพให เป นท ยอมร บในราคาและค ณภาพ ของส นค า การด าเน นก จการตามกล มอ ตสาหกร รมแล ะการ ได ร บ ผลกระทบจาก AEC การส ารวจของส าน กว ชาการ สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย พบว ากล มอ ตสาหกรรมอาหารและยาของประเทศไทย ซ งหมายรวมถ ง ผ ประกอบการ SMEs ประเภทอาหารเน องจากผ ประกอบการอาหาร SMEs ม จ านวนถ งร อยละ 99.6 (ส าน กงานสถ ต แห งชาต 2553) เป นกล มท ม ผลกระทบ ทางบวกมากท ส ด กล าวค อร อยละ 75 ของผ ตอบแบบสอบถามเห นว าไทยจะ ได ร บผลกระทบทางบวกและม ผลกระทบทางลบเป นร อยละ 0 หร อไม พบว าม ผลกระทบทางลบอย างม น ยยะส าค ญ ด งตารางต อไปน 3-125

148 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ตารางท 34 ผลกระทบของ AEC ต อการด าเน นก จการ ผลกระทบของ AEC ต อการดาเน นก จการ ไม ม ผลกระทบท ง ม ผลกระทบ กล มอ ตสาหกรรม ทางบวกและ ทางบวก ลบ ม ผลกระทบ ทางลบ กล มอ ตสาหกรรมแฟช น กล มอ ตสาหกรรมก อสร างและเคร องใช ในบ าน กล มอ ตสาหกรรมยานยนต และเคร องจ กรกล กล มอ ตสาหกรรมเคร องใช ไฟฟ าและอ เล กทรอน กส กล มอ ตสาหกรรมอาหารและยา กล มอ ตสาหกรรมพล งงาน กล มอ ตสาหกรรมสน บสน น ท มา: ส าน กว ชาการ สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย ความเห นของผ ประกอบการจากการส ารวจของส าน กว ชาการ สภา อ ตสาหกรรมแห งประเทศไทยสะท อนให เห นว าผ ประกอบการอ ตสาหกรรมอาหาร ของไทยม ความร ความเข าใจเป นอย างด ต อสภาวะการประกอบการของตนเอง และย งไม ละเลยท จะตระหน กถ งการเปล ยนแปลงของบร บททางส งคมและ เศรษฐก จท จะเก ดข นเม อประเทศไทยเข าส การรวมต วเป นประชาคมเศรษฐก จ อาเซ ยนอย างสมบ รณ ในป 2558 ท จะถ งในไม ช าน ในฐานะท สสว. เป นหน วยงานส งเสร มว สาหก จ ฯ ของภาคร ฐควรม บทบาทในการต อยอดความตระหน กและความเข าใจพ นฐานท ด ของ ผ ประกอบการอ ตสาหกรรมอาหารด วยการเป ดให ผ ประกอบการม ส วนร วมในการ ก าหนดท ศทางและแนวทางในการร บม อต อความเปล ยนแปลงไปส การเป น ประเทศผ น าด านการผล ตอ ตสาหกรรมอาหารอย างแข งแกร งและย งย นในภ ม ภาค ไทยสามารถส งออกส นค าเกษตรและอาหารได เพ มข น เน องจากภาษ ลดลง (ภายใต ข อตกลงเขตการค าเสร อาเซ ยนท ประเทศ สมาช กม การปร บลดภาษ เหล อศ นย ต งแต ว นท 1 มกราคม 2553) จากข อม ลของ Global Trade Atlas พบว าในช วง 6 เด อนแรกของป 2553 ท ประเทศสมาช กม การปร บลดภาษ เหล อศ นย ภายใต ข อตกลงเขตการค า 3-126

149 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) เสร ม ลค าส นค าเกษตรและอาหารภายในกล มอาเซ ยนม จ านวน 18,493 ล าน เหร ยญสหร ฐ ฯ (ส งออกจ านวน 9,482 ล านเหร ยญสหร ฐ ฯ และน าเข าจ านวน 9,011 ล านเหร ยญสหร ฐ ฯ) ค ดเป นประมาณร อยละ 26 ของม ลค าส นค าเกษตร และอาหารของอาเซ ยนท งหมดและม การขยายต วเพ มข นร อยละ 23.7 ซ งกล าวได ว าภายใต ข อตกลงเขตการค าเสร อาเซ ยนท ประเทศสมาช กม การปร บลดภาษ น าเข าอย างต อเน อง ได ก อให เก ดการขยายต วทางการค าของส นค าเกษตรและ อาหารภายในกล มอาเซ ยนอย างเห นได ช ด โดยประเทศท ม ม ลค าการค าส นค า เกษตรและอาหารก บประเทศต าง ๆ ในกล มอาเซ ยนส งส ด 3 ล าด บแรก ม ส ดส วน ถ งร อยละ 58.2 ได แก มาเลเซ ยร อยละ 22.2 ไทยร อยละ 19.1 และอ นโดน เซ ย ร อยละ 16.0 ส าหร บกรณ ของประเทศไทยพบว า ม ลค าส นค าเกษตรและอาหารก บ กล มอาเซ ยนในช วง 6 เด อนแรกของป 2553 ขยายต วเพ มข นร อยละ 63.5 จาก ช วงเวลาเด ยวก นของป ก อน โดยท การส งออกขยายต วส งถ งร อยละ 78.6 และการ น าเข าขยายต วร อยละ 14.6 (ท มา:Global Trade Atlas) การขยายต วด งกล าวข างต นของประเทศไทยแสดงให เห นว า ความ ร วมม อทางเศรษฐก จภายใต กรอบ AEC โดยเฉพาะความตกลงเขตการค าเสร อาเซ ยน (AFTA) ท าให ส นค าเกษตรและอาหารภายในกล มอาเซ ยนขยายต ว เพ มข นถ งร อยละ 26 และม แนวโน มเพ มข นอย างต อเน อง เน องจากประเทศไทย ย งเป นประเทศท ม ศ กยภาพด านเทคโนโลย การผล ตและการแปรร ปส นค าประเภท เกษตรและอาหารส งกว าเม อเท ยบก บประเทศอ น ๆ ในแถบอ นโดจ นหร ออาเซ ยน โดยเฉพาะสาขาเกษตรและประมง จานวนผ ประกอบการอ ตสาหกรรมอาหารท เป น SMEs เป นท ทราบก บอย แล วว าในระบบเศรษฐก จของประเทศแทบท ก ประเทศท วโลก จะพบว าผ ประกอบการส วนใหญ เป นว สาหก จขนาดกลางและ ขนาดย อม หร อ SMEs ซ งม ส ดส วนอย ประมาณกว าร อยละ กระจายอย ตามท องถ นหร อภ ม ภาคต าง ๆ เพ อตอบสนองความต องการส นค าและบร การใน ท องถ นหร อรวมไปถ งการผล ตเพ อการค าการส งออกด วยตามความสามารถและ ศ กยภาพของธ รก จ ซ งหากม ป จจ ยใดป จจ ยหน งท ส งเสร มให เก ดผลกระทบต อ ว สาหก จประเภท SMEs เช น ปร มาณความต องการการบร โภคส นค าเพ มข น โอกาสในการค าและการส งออกขยายต วมากข น ย อมจะส งผลให เก ดการขยายต ว ทางธ รก จของว สาหก จผ ผล ตส นค าน น ๆ ตลอดจนก จการท ม ส วนสน บสน น อ ตสาหกรรมท งต นน า กลางน า และปลายน าก จะได ร บผลไปด วยในทางเด ยวก น ปรากฏการณ เช นน จ งม กเป นท มาของการก าหนดนโยบายหล กในการพ ฒนา 3-127

150 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) เศรษฐก จของประเทศต าง ๆ ท ม งเน นส งเสร มสน บสน นช วยเหล อว สาหก จขนาด กลางและขนาดย อมให สามารถประกอบก จการได อย างม ประส ทธ ภาพและ ขยายต วจนส งผลด ต อเศรษฐก จโดยรวม เช น ญ ป น สหร ฐอเมร กา และสหภาพ ย โรป เป นต น ส าหร บประเทศไทยพบว าจ านวนผ ประกอบการอ ตสาหกรรมอาหารท เป น SMEs ม ส ดส วนถ งร อยละ 99.6 ต อจ านวนสถานประกอบการท งหมด (ตารางท 35) ด งน นหากม ป จจ ยใด ป จจ ยหน งท ก อให เก ดผลกระทบต อ อ ตสาหกรรมอาหารของไทย เท าก บว าระบบเศรษฐก จของไทยก จะได ร บ ผลกระทบด วยในทางเด ยวก น ตารางท 35 ส ดส วนว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมต อจ านวนสถานประกอบการท งหมด ลาด บท ประเภทอ ตสาหกรรม ส ดส วนว สาหก จขนาดกลาง และขนาดย อมต อจานวน สถานประกอบการท งหมด (ร อยละ) 1 เหล กและโลหะการ ช นส วนยานยนต เคร องจ กรกล แม พ มพ เคร องใช ไฟฟ าและอ เล กทรอน กส ส งพ มพ บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก เคร องหน งและรองเท า อ ญมณ และเคร องประด บ ส งทอและเคร องน งห ม เฟอร น เจอร ไม และเคร องเร อน ผล ตภ ณฑ ยาง อาหาร ยาและสม นไพร แก วและเซราม ก 96.8 ท มา: ส าน กงานสถ ต แห งชาต

151 จานวนแรงงานในอ ตสาหกรรมอาหารในก จการประเภท SMEs เป นท น าสนใจอย างย งเม อพ จารณาจ านวนแรงงานในอ ตสาหกรรม อาหารส าหร บก จการประเภท SMEs หร อ MSME (Micro, Small and Medium Enterprise) จะพบว าม ส ดส วนจ านวนแรงงานในว สาหก จเหล าน เป นเพ ยงร อยละ 51 ซ งสะท อนสภาวะการผล ตในภาคอ ตสาหกรรมอาหารของไทยประเภทก จการ SMEs ม การพ งการใช แรงงานไม ส งมาก เน องจากผ ประกอบการไทยให ความส าค ญต อการพ ฒนานว ตกรรมและน าเทคโนโลย ในกระบวนการผล ตมาใช เพ อทดแทนป ญหาต นท นแรงงานส งข นและการขาดแคลนแรงงานท เก ดข น จ ง ต องลดการพ งพาแรงงานคนด วยเทคโนโลย อ กท งย งสามารถเพ มผล ตภาพ (Productivity) ได ด วยเช นก น ตารางท 36 ส ดส วนจ านวนคนท างานใน MSME ลาด บ ประเภทอ สาหกรรม จานวน แรงงาน ท งหมด จานวน คนทางานใน MSME ส ดส วนจานวน คนทางานใน MSME (ร อยละ) 1 เหล กและโลหะการ 174, , ช นส วนยานยนต 118,154 31, เคร องจ กรกล 5,144 4, แม พ มพ 5,222 3, เคร องใช ไฟฟ าและอ เล กทรอน กส 171,443 21, ส งพ มพ 41,798 19, บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก 91,168 46, เคร องหน งและรองเท า 65,900 14, อ ญมณ และเคร องประด บ 19,979 10, ส งทอและเคร องน งห ม 445, , เฟอร น เจอร ไม และเคร องเร อน 80,603 37, ผล ตภ ณฑ ยาง 56,931 18, อาหาร 583, , ยาและสม นไพร 8,838 3, แก วและเซราม ก 45,829 12, ท มา: ส าน กงานสถ ต แห งชาต

152 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ผลการว เคราะห ความสามารถการแข งข นและผลกระทบของ การรวมกล มประชาคมอาเซ ยน เม อเปร ยบเท ยบก บเง อนไขของการรวมกล มประเทศอาเซ ยนและ ความสามารถในการแข งข นด วยกรอบแนวค ดและป จจ ยต าง ๆ ด งกล าวพบว าม ผลกระทบท เก ดข นท งด านบวกและด านลบ ท ภาคร ฐสามารถเข าไปม บทบาทใน การสน บสน นส งเสร มได ด งน อ ตสาหกรรมต นน า ผลกระทบด านบวก ส นค าต นน าของไทยม โอกาสจะได ร บผลด จากสภาวะอ ปสงค ของ ขนาดตลาดท ใหญ ข นของอาเซ ยนจากการผ อนคลายด านการ เคล อนย ายด านส นค า เง นท น และแรงงานอย างเสร ด งจะเห นได จาก ต วเลขการส งออกส นค าผล ตภ ณฑ อาหารของไทยเต บโตข นอย าง รวดเร ว ต งแต ว นท 1 มกราคม 2553 ซ งม การลดภาษ น าเข าส ค า ประเภทอาหารเป น ศ นย อย างพร อมเพร ยงก น ข อเสนอแนะ แต จากการประเม นศ กยภาพและความสามารถในการแข งข น ข างต นจะพบว า การผล ตภาคต นน าของประเทศไทยย งประสบป ญหา ด านผลผล ตท ได ไม ม ความสม าเสมอท งค ณภาพและปร มาณ อ กท งย ง ประสบป ญหาซ าซากจากภ ยธรรมชาต เช น ภ ยแล ง น าท วม ต นท น ป ย และยาฆ าแมลงส งข นอย างต อเน อง รวมท งขาดแคลนแรงงานภาค การผล ตในการเกษตร เป นต น การศ กษาคร งน จ งขอเสนอแนะแนวทางในการลดป ญหาอ ปสรรคจาก การผล ตให เหล อน อยท ส ด พร อมท งเร งสร างผล ตภาพจากการผล ตท งทางด าน ปร มาณและค ณภาพ เพ อผล ตส นค าต นน าให ได ผลด เพ อการส งออก อ กท งเพ อ น าไปเป นส นค าแปรร ปกลางน าท ม ค ณภาพท ด เป นล าด บต อไป ด งน o ส งเสร มการรวมกล มของผ ผล ตให ม ความเข มแข ง อย บนระบบ ของการม สถาบ นรองร บ เช น สมาคม ชมรม กล มคล ลเตอร หร อ สหกรณ เพ อการแลกเปล ยนข อม ล ความร ในการพ ฒนาประส ทธ ภาพ ผล ตภาพการผล ต ให เหมาะสมก บราคาและความต องการของตลาด และสร างอ านาจในการต อรองราคาต นท นการผล ต o ส งเสร มให ผ ผล ตม ความร ท กษะในเร องการว เคราะห ด าน เศรษฐศาสตร การผล ต เพ อให ผ ผล ตร จ กประมาณการผล ต ให สอดคล องก บความต องการด านปร มาณและราคาของตลาด เพ อ 3-130

153 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ป องก นป ญหาเด ม ๆ ท เก ดจากการผล ตตามจนเก ดภาวะส นค าล น ตลาด ส นค าขายไม ได ราคา ผลกระทบด านลบ การเป ดการค าและการลงท นอย างเสร ของประชาคมอาเซ ยนคร ง น เม อพ จารณาในระยะยาวแล วโอกาสท ภาคการผล ตต นน าของไทย จะได ร บผลกระทบด านลบน น จะม มากกว าด านบวก ได แก o การแข งข นจะเพ มมากข นเน องจากค แข งของไทยท อย ในกล ม อาเซ ยนหลายประเทศม ความสามารถในการผล ตส นค าเพ อการ บร โภคและการค าเพ อการส งออกเหม อนก บประเทศไทย เน องจากอย ในเขตภ ม อากาศเช นเด ยวก น แต ม สภาวะความพร อมด านป จจ ยการ ผล ตท มากกว าและด กว า เช น ม ทร พยากรธรรมชาต ท อ ดมสมบ รณ กว า ม แรงงานท ราคาถ ก และป จจ บ นย งได ร บการสน บสน นด าน เง นท นจากภายนอกประเทศ เช นการเป ดให ม การท า Contract Framing ในประเทศลาวและก มพ ชา ป จจ ยเหล าน จะท าให ส นค าต น น าจากประเทศเหล าน ม ศ กยภาพด านต นท นต าและม ปร มาณส งกว า ส นค าจากไทยโอกาสท จะขายในตลาดเพ อช งส วนแบ งตลาดจากไทย จะม มากข น ด งต วอย างภาพข าวต อไปน AEC ร ปภาพท 17 ภาพข าวประโยชน จาก AEC ต อท งอาเซ ยน 3-131

154 A lot of customers are aware of Cambodian coffee now. They know the quality is better... Coffee plantations in Cambodia s northeast are struggling to keep up with rising international demand for the increasingly lucrative beans, farmers and traders said. Orders for Cambodian-grown coffee beans from countries such as Japan and Korea as well as domestic demand has increased rapidly, while prices have jumped nearly 40 percent since 2009, traders said. ร ปภาพท 18 ภาพข าวประโยชน จาก AEC ร ปภาพท 19 ภาพข าวประโยชน จาก AEC 3-132

155 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) o การขาดแคลนแรงงานภาคการเกษตรท ป จจ บ นประสบป ญหา และต องใช แรงงานจากประเทศเพ อนบ านทดแทนแรงงานไทยจะม ความร นแรงมากข น รวมท งต นท นค าแรงจะเพ มข นอ นเน องจาก ต นท นในด านการด แลสว สด การและการบร หารจ ดการแรงงาน ต างชาต จะม มากข น ด งต วอย างในภาพข าวท แสดงต อไปน ร ปภาพท 20 ภาพข าวเร องป ญหาการขาดแคลนแรงงาน นอกจากน การพ ฒนาท เก ดข นอย างรวดเร วในประเทศกล มอาเซ ยนท เร มเป ดประเทศรองร บการลงท นจากต างประเทศ เช น ก มพ ชา พม า ลาว เว ยดนาม เป นต น ส งผลให เก ดความต องการภายในประเทศเหล าน นส งผลให การ ไหลออกของแรงงานม น อยลง ด งต วอย างภาพข าวต อไปน 3-133

156 500,000 - ร ปภาพท 21 ภาพข าวเร องการลงท นของน กลงท น ข อเสนอแนะ o ให ความช วยเหล อด านการปร บปร งพ ฒนาพ นธ หร อการลด ต นท น ส าหร บส นค าเกษตรประเภทพ ชไร และพ ชสวนม ประสบป ญหา ด านการแข งข น o ผ ผล ตห นมาให ความสนใจพ ฒนาค ณภาพของผล ตภ ณฑ เพ อ ป อนให ก บอ ตสาหกรรมกลางน าของไทย เพ อน าไปแปรร ปเพ มม ลค า ให ส นค าเพ อให แข งข นได o สน บสน นการพ ฒนาน าเทคโนโลย ด านเคร องจ กรและ เคร องท นแรงไปใช ในการผล ตเพ อทดแทนแรงงานท ขาดแคลนลง o ให ความช วยเหล อด านเง นท นอย างต อเน องไปพร อม ๆ ก บ การให ความร ด านการพ ฒนาและเพ มประส ทธ ภาพการผล ต รวมถ ง การส งเสร มให ผ ผล ตม การรวมต วก นเป นกล มหร อคล สเตอร การผล ต เพ อแลกเปล ยนความร ข อม ล และการวางแผนการผล ตร วมก นท ง กระบวนการของห วงโซ ม ลค า 3-134

157 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อ ตสาหกรรมกลางน า อ ตสาหกรรมกลางน าในภาคการผล ตอ ตสาหกรรมอาหารของ ไทยในความเห นของผ ประกอบการจากการประช มระดมสมอง พบว าเป น อ ตสาหกรรมท ม ศ กยภาพและม ความเข มแข งทางด านการผล ต เน องจาก ม ประเภทของอ ตสาหกรรมการผล ตและอ ตสาหกรรมสน บสน นครบถ วน อ กท งย งเป นอ ตสาหกรรมท ม ความใส ใจในการพ ฒนาเทคโนโลย การผล ต อย างต อเน อง ร วมก นท งภาคร ฐและเอกชนมาเป นระยะเวลานาน รวมท ง เป นส นค าท ได ร บการยอมร บและเป นท น ยมในตลาดท งภายในประเทศ และต างประเทศจนม ห นส วนทางกลกย ทธ ท ร กษาความส มพ นธ ท ด มา ยาวนาน ซ งการเข าเป นประชาคมอาเซ ยน ย อมก อให เก ดผลได ด งน ผลกระทบด านบวก o สภาวะอ ปสงค ท เพ มข นในตลาดอาเซ ยนจากการเป ดการค า เสร ท าให ไทยสามารถส งส นค าไปขายย งประเทศในกล มได มากข น เน องจากส นค าไทยเป นท น ยมในตลาดกล มอาเซ ยนอย แล วว าเป น ส นค าค ณภาพและม ความปลอดภ ย o การเป นตลาดร วมและการเป นฐานการผล ตเด ยวก น ท าให อ ตสาหกรรมกลางน าของไทยท ม ความเข มแข งท งทางด านเทคโนโลย และเง นท นจะได ประโยชน จากการเพ มปร มาณการผล ตส นค าท ท าให ต นท นต าลงได (Economy of Scale) นอกจากน นการเคล อนย ายการ ลงท นอย างเสร จะเป นการเพ มโอกาสให ผ ประกอบการไทยสามารถ ขยายการลงท นไปย งประเทศท ม สภาวะป จจ ยการผล ตพร อมกว า เช น ต นท นค าแรงต ากว า ม ว ตถ ด บมากกว า ม ส ทธ พ เศษในการส งออกไป ย งประเทศนอกกล มได เป นการขยายธ รก จได อ กทางหน ง o การลงท นเสร ท จะเก ดข นในกล มประเทศอาเซ ยนจะท าให ผ ประกอบการม ทางเล อกในการเข าถ งเง นท นได เพ มข น/ง ายข นอ น เน องจากม ท นจากต างประเทศเข ามาในประเทศไทย ส งผลให ผ ประกอบการสามารถเพ มการลงท นและขยายก จการได โดยไม ต อง พ งความช วยเหล อหร อการสน บสน นด านเง นท นจากภายในประเทศ เพ ยงทางเด ยว โดยเฉพาะการพ ฒนาอ ตสาหกรรมอาหารของไทยใน ป จจ บ นม การพ ฒนาข นจนเป นฐานการผล ตท ม มาตรฐานเป นท ยอมร บ จ งเป นท กล มเป าหมายท น าสนใจของน กลงท นต างชาต ท แสวงหา โอกาสในการลงท นในอ ตสาหกรรมอาหาร ซ งน บว นจะม ความส าค ญ ต อการร บม อก บป ญหาด านความม นคงทางอาหารภายในประเทศท 3-135

158 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) เก ดภาวะขาดแคลนจากความแห งแล วหร อภ ยพ บ ต ทางธรรมชาต น า ท วม แผ นด นไหว เป นต น o การเคล อนย ายแรงงานอย างเสร ในบางอาช พ เช น ว ศวกรท า ให ไทยประเทศไทยม โอกาสค ดเล อกบ คลากรเข าท างานได มากข น เพ อทดแทนแรงงานในประเทศ o ผ ประกอบการม โอกาสแสวงหาว ตถ ด บจากกล มประเทศ อาเซ ยน เพ อมาทดแทนภาวะการขาดแคลนว ตถ ด บภายในประเทศท ไม เพ ยงพอและม ราคาส งข น ข อเสนอแนะ o ให การสน บสน นภาคการผล ตกลางน าท ม ศ กยภาพให ขยาย โอกาสทางธ รก จและการประกอบการให มากข น เช น การสน บสน นให ย ายฐานการผล ตไปย งประเทศท ม ต นท นป จจ ยการผล ตต า เช น ประเทศท ม ความอ ดมสมบ รณ ด านว ตถ ด บและแรงงานราคาต ากว า ประเทศไทย o ส งเสร มให ภาคสถาบ นการเง นภาคเอกชนให เข ามาสน บสน น ด านเง นท นเพ อการขยายก จการ เพ มปร มาณการผล ตเพ อการส งออก เพ มข น โดยเฉพาะไปย งประเทศในกล มอาเซ ยนท ม ความน ยมและ ยอมร บผล ตภ ณฑ จากประเทศไทย o ให การสน บสน นด านการส งเสร มการตลาด การขาย การ พ ฒนาตราส นค า มาตรฐานส นค าให เป นท น ยม ได ร บการยอมร บของ ตลาด และสร างส วนแบ งการตลาดให เพ มข นในกล มอาเซ ยนก อนท จะ ถ กประเทศค แข งช งส วนแบ งทางการตลาดไปจากประเทศไทย ท งน ภาคร ฐควรให การช วยเหล อผ ประกอบการท ย งไม ม ความแข งแรงด าน เง นท นเพ อการส งเสร มการตลาด แต จากการประช มระดมสมองก บ ผ ประกอบการส วนใหญ มองว า ไม จ าเป นต องช วยเหล อร อยละ 100 เพ ยงแต ช วยในส วนท ไม สามารถม เง นท นด าเน นการเองได o ให การสน บสน นด านการว จ ยพ ฒนาเพ มม ลค าผล ตภ ณฑ ให แก ผ ประกอบการท ม ศ กยภาพ แต ม ความอ อนแอด านการว จ ยและพ ฒนา เน องจากเป นหน วยงานท ม ต นท นส งผ ประกอบการขนาดกลางและ ขนาดย อมไม สามารถด าเน นการได เอง o สน บสน นให ม การเป ดศ นย ทดสอบผล ตภ ณฑ อาหารให ครบท ก ประเภทในประเทศไทย เน องจากจากการประช มกล มผ ประกอบการ พบว า ผล ตภ ณฑ บางชน ดต องส งไปทดสอบและร บรองจาก 3-136

159 ต างประเทศ เช น ประเทศมาเลเซ ยซ งท าให ต องใช ระยะเวลาในการ ขนส งและรอผลนานท าให ผ ประกอบการม ต นท นแฝงจากการขนส ง ค าธรรมเน ยมและการรอผลทดสอบ o สน บสน นให ม การรวมกล มเคร อข ายผ ผล ตหร อคล สเตอร ผ ผล ต ในห วงโซ อ ปทานให เข มแข ง เพ อให เก ดการแลกเปล ยนข อม ล ความร และการเป นห นส วนทางกลกย ทธ ท ด ระหว างก น โดยเฉพาะควรเพ ม สมาช กท เป นแหล งเง นท นเข าไปในกล มเพ อให เก ดการพ ฒนาห วงโซ อย างครบวงจรและการสน บสน นน นไม ควรเป ดให เป นการสม ครใจโดย ธรรมชาต ซ งเป นร ปแบบท ไม ก อให เก ดความย งย น ควรม การ รวมกล มท ม กฎระเบ ยบของสถาบ นรองร บ เช น ในร ปสหกรณ หร อ สมาคมผ ประกอบการท จดทะเบ ยน เป นต น ด งเช นต วอย างการพ ฒนา ผ ประกอบการของญ ป น o ผ ประกอบการหร อด วยความช วยเหล อของภาคร ฐในการ แสวงหาแหล งว ตถ ด บราคาถ กเพ อทดแทนการขาดแคลนว ตถ ด บต น น าของไทยท น บว นจากขาดแคลนและราคาส งข น ผลกระทบด านลบ o การเคล อนย ายการลงท นอย างเสร แม จะเป นผลบวกท ท าให ผ ประกอบการม ทางเล อกในการเข าถ งแหล งเง นท นมากข น แต ในขณะหน งอาจก อให เก ดผลในทางลบได จากการถ กครอบง าจาก เจ าของเง นท นท าให ผ ประกอบการกลายสถานะเป นผ ร บจ างผล ต มากกว าเป นเจ าของก จการเอง o ตลาดภายในประเทศและต างประเทศของผล ตภ ณฑ อาหาร ของไทยอาจถ กช งส วนแบ งการตลาดได จากการเป ดการค าเสร โดยเฉพาะส นค าราคาถ กจากประเทศในกล ม เช น ป จจ บ นผล ตภ ณฑ กาแฟส าเร จร ปจากลาว (Dao Coffee) และเว ยดนาม (แบรนด G7) ก าล งเป นท น ยมให หม ผ บร โภคในประเทศไทย เป นต น o การเพ มก าล งการผล ตเพ อการค าและการส งออกอาจม ผลท าให ต องพ งแรงงานต างชาต มากข นจากป ญหาการขาดแคลนแรงงานไทย ท าให ผ ประกอบการเพ มภาระในการบร หารจ ดการและค าใช จ ายเพ อ การด าเน นการทางกฎหมายหร อม ความเส ยงจากการใช แรงงานผ ด กฎหมายโดยเฉพาะผ ประกอบการท เข าร วมก จกรรมกล มระดมสมอง เสนอป ญหาด านการขาดแคลนแรงงานช างเทคน ค (ปวช. และ ปวส.) เป นอย างมาก อ นเน องจากป ญหาเช งโครงสร างค าน ยมของระบบ 3-137

160 การศ กษาไทยท เน นการยอมร บและให ค ณค าก บว ฒ บ ตร (Degree Base) มากกว าสมรรถนะในการท างานหร อความสามารถในการ ท างาน (Competency Base) ส งผลให ช างเทคน คม ความต องการ เร ยนต อเพ มว ฒ สถานะปร ญญาตร มากกว าการพ ฒนาสมรรถนะ ในทางปฏ บ ต งานให เป นผ ม ความช านาญ (Competency) o การเป นตลาดและฐานการผล ตเด ยวก น ส งผลให เก ดค แข งราย ใหม ๆ เก ดข นเป นจ านวนมากจากประเทศในกล มเด ยวก น เช น มาเลเซ ยและอ นโดน เซ ย ข อเสนอแนะ o ต วผ ประกอบการเองหร อโดยความช วยเหล อของภาคร ฐ เร ง ท าการปร บปร งการผล ตส นค าท ม ม ลค าเพ มมากข น เพ อหน ตลาด ส นค าหร อผล ตภ ณฑ จากประเทศในกล มท สามารถผล ตได ในราคา ต นท นท ต ากว า แต ใช บร โภคทดแทนก นได o เร งการท าตลาดเช งร กเพ อร กษาฐานหร อส วนแบ งทาง การตลาดท งในประเทศและต างประเทศเพ อร กษาความสามารถใน การแข งข น โดยท าการส ารวจรสน ยมและความต องการของตลาด ก อนท าการผล ตให สอดคล องก บว ฒนธรรมความน ยมในท องถ นน น ๆ ด งต วอย างในภาพข าวต อไปน ร ปภาพท 22 ภาพข าวเร องการตลาดของต างประเทศ 3-138

161 o เร งแก ป ญหาเช งโครงสร างการผล ตและการให ค ณค าทางด าน รายได และสว สด การแก บ คลากรช างเทคน คของไทยด วยการปร บ โครงสร างจากค าน ยมด านการม ปร ญญาบ ตร (Degree Base) เป น เน นให ค ณค าก บค ณสมบ ต ด านความสามารถ (Competency Base) ด งเช นประเทศท ม การพ ฒนาอ ตสาหกรรมท ก าวหน าแล วในญ ป น หร อ เยอรม นน เป นต น ประเทศเหล าน ให ค ณค าก บความร ความ เช ยวชาญมากว าค ณสมบ ต ด านว ฒ ปร ญญา รายได หร อสว สด การ โอกาสความก าวหน าข นอย ก บผลงานด านความสามารถและความ เช ยวชาญ อ ตสาหกรรมปลายน า อ ตสาหกรรมปลายน าด านอ ตสาหรรมอาหารของไทยเป นกล ม อ ตสาหกรรมท ม ความเข มแข งมากอ ตสาหกรรมหน งของประเทศไทยไม ว าจะเป นด านร านอาหาร โรงแรม ภ ตตาคาร ซ งเป นท น ยมก นในตลาด ผ บร โภคท งภายในประเทศและนอกประเทศ นอกจากเป น กล ม อ ตสาหกรรมท ม ความโดดเด นและได ร บการยอมร บส งแล วความสามารถ ในการพ ฒนาเทคโนโลย การสร างสรรค ผล ตภ ณฑ และการน าการบร การ ท ด เข ามาสร างม ลค าเพ มให ก บการบร โภคจนเป นท ม ช อเส ยงและด งด ดให อ ตสาหกรรมน ม การเจร ญเต บโตอย างต อเน อง จากป จจ ยท ส าค ญหล ก 3 ประการ ค อ o การเจร ญเต บโตทางด านเศรษฐก จของผ บร โภคในประเทศไทย เอง ท าให คนไทยม ก าล งซ อผล ตภ ณฑ ได มากข น o ความต องการความน ยมบร โภคส นค าอาหารจากไทยจาก ตลาดต างประเทศ o การส งเสร มด านการท องเท ยวให ม การท องเท ยวในประเทศ ไทยมากข นท งชาวไทยและชาวต างชาต ส งผลให อ ตสาหกรรมปลาย น าม การเจร ญเต บโตไปด วยเช นก น o การส งเสร มให ม การขยายการส งเสร มอ ตสาหกรรมปลายน า ของไทยไปย งต างประเทศ เพ อเพ มช องทางการกระจายผล ตภ ณฑ ไป ถ งผ บร โภคมากข น 3-139

162 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ผลกระทบด านบวก o การเป ดเสร ด านการค าการลงท นเป นการเพ มช องทางการ ขยายก จการของผ ประกอบการปลายน าของไทยไปในกล มประเทศ อาเซ ยนได มากข น ส งผลให ม ความต องการส นค ากลางน าและต นน า เป นล าด บถ ดไป o สภาวะอ ปสงค ท เพ มข นจากการท องเท ยวและการต ดต อค าขาย การด าเน นธ รก จระหว างก นจะส งผลให เก ดความต องการในการ ต อเน องจากเด นทาง เช น การใช บร การร านอาหาร มากข น ข อเสนอแนะ o อ ตสาหกรรมปลายน าควรได ร บการสน บสน นและ สร าง บรรยากาศให ม การขยายธ รก จไปย งกล มประเทศอ น ๆ มากข นโดย อาศ ยความถน ดและการได ร บการยอมร บของผ บร โภค o ป ดจ ดอ อนด านความเส ยหายของส นค าอ นเน องจากการบรรจ และห บห อ รวมถ งการขนส งให ม ค ณภาพและร กษาความสดหร อ รสชาดของอาหารไว ให ได มากท ส ด o สน บสน นให ม การสร างสรรค ผล ตภ ณฑ ใหม ๆ เพ อเพ มขนาด การบร โภคให ม มากข น ผลกระทบด านลบ o ด วยโอกาสท เป ดกว างข นส าหร บตลาดท ม ขนาดใหญ ในกล ม ประเทศอาเซ ยนท าให เก ดแรงจ งใจของประเทศอ น ๆ เข ามาเป นค แข งข นในตลาด ม การพ ฒนาความหลากหลายของส นค าเพ อสร าง ความน ยมและความต องการบร โภคให มากข น ข อเสนอแนะ o ส งเสร มให ผ ประกอบการพ ฒนาค ณภาพส นค า เพ มม ลค าและ การบร การให สามารถสร างความประท บใจให ก บล กค าอย างต อเน อง เพ อเป นการร กษาล กค าเก า สร างฐานล กค าใหม ๆ อย เสมอ o พ ฒนามาตรฐานของส นค าและบร การให ได มาตรฐานท ส งข น เพ อสร างม ลค าให เป นผล ตภ ณฑ ท ม ค ณค าราคาส งข น และให เหมาะสมก บต นท นของป จจ ยการผล ตท ส งข น เช น พ ฒนาร านอาหาร โรงแรม ภ ตตาคาร ท ม ตราร บรองระด บมาตรฐานโลก ระด บ 5 ดาว เป นต น 3-140

163 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) ตารางท 37 ผลกระทบของประชาคมเศรศฐก จอาเซ ยน (AEC) ต ออ ตสาหกรรมอาหารของประเทศไทย อ ตสาหกรรม ต นน า อ ตสาหกรรม กลางน า ผลกระทบด านบวก - ผ ประกอบการจะได ร บประโยชน จากสภาวะอ ปสงค ของตลาดท ใหญ ข น - ผ ประกอบการจะได ร บประโยชน จากสภาวะอ ปสงค ของตลาดท ใหญ ข นในอาเซ ยน อาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน ผ ประกอบการสามารถแสวงหาว ตถ ด บจากแหล งใหม ๆ จาก ปร ะเ ทศ ใ นก ล ม อา เ ซ ย น เพ อทดแท นก า รขาด แค ล น ภายในประเทศ - ผ ประกอบการสามารถขยายฐานการลงท น/ฐานการผล ตไปย ง ประเทศท ม ความพร อมด านว ตถ ด บ แรงงาน และการขนส ง ผลกระทบด านลบ - ผ ประกอบการจะต องเผช ญก บการแข งข นจากกล มประเทศเพ อนบ าน อาเซ ยนท สามารถผล ตได ในราคาต นท นท ต ากว า - ผ ประกอบการจะต องประสบก บภาวการณ ขาดแคลนแรงงานในภาค การผล ตต นน า โดยเฉพาะภาคการเกษตร ประมง เน องจากการ รวมกล ม AEC จะท าให ประเทศสมาช กอาเซ ยนม โอกาสทางด าน การค าและการลงท นมากข น ส งผลให แรงงานกล บไปท างานในประเทศ ของตนเอง - การเคล อนย ายเง นท นอย างเสร จะท าให ผ ประกอบการท ขาดความ เข มแข งด านเง นท นจะถ กครอบง าจากน กลงท นต างชาต ท าให ต องเป น ผ ร บข างผล ตมากกว าเป นเจ าของก จการการ - ผ ประกอบการจะประสบป ญหาการขาดแคลนแรงงาน 3-141

164 ไทย(High Impact Sectors) ผลกระทบด านบวก ผลกระทบด านลบ อ ตสาหกรรม ปลายน า - ผ ประกอบการจะได ร บประโยชน จากสภาวะอ ปสงค ท เพ มข น เน องจากความสะดวกในเด นทางต ดต อก นและก นในกล มประเทศ อาเซ ยน ท าให เก ดความต องการในการบร โภคมากข นท งการซ อ - การเคล อนย ายเง นท นอย างเสร จะท าให ผ ประกอบการท ขาดความ เข มแข งด านเง นท นจะถ กครอบง าจากน กลงท นต างชาต ท าให ต องเป น ผ ร บข างผล ตมากกว าเป นเจ าของก จการ โดยตรงและผ านบร การร านอาหาร โรงแรม และท พ กต าง ๆ - ผ ประกอบการจะม โอกาสขยายการลงท นไปย งประเทศต าง ๆ เน องจากการเป ดเสร การลงท นได มากข น ข อเสนอแนะกล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล - ผ ประกอบการควรพ ฒนาความหลากหลายของผลผล ตด วยการค นคว าว จ ยผล ตภ ณฑ อาหาร ด านว ทยาศาสตร และเทคโนโลย โดยม งเน นการผล ตส นค าท ม ม ลค าส งข นและม ความแตกต าง เพ อให ขายได ราคาส งข นในตลาดท ม ค แข งน อยราย เช น ส นค าเกษตรปลอดภ ยจากสารพ ษหร อเพาะเล ยงส ตว น าท ม ราคาส ง เป นต น - ผ ประกอบการควรพ ฒนาเทคโนโลย เคร องจ กรท ใช ในการผล ตอาหาร เพ อทดแทนแรงงานคนท ขาดแคลน - ผ ประกอบการในกล มอ ตสาหกรรมอาหารควรศ กษาล กษณะตลาดและความต องการของตลาด เพ อน าไปผล ตส นค าให ตอบสนองความต องการได มากข น - ผ ประกอบการควรให ความส าค ญก บการเพ มม ลค าของผล ตภ ณฑ อาหาร เพ อขายให ได ราคาส งข น ชดเชยก บภาวะต นท นภายในประเทศท ส งข น - ผ ประกอบการควรสร างตราส นค าของส นค าอ ตสาหกรรมอาหารของประเทศไทยให เป นท เช อถ อในด านส นค าม ค ณภาพและความปลอดภ ย 3-142

165 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) การว เคราะห จ ดแข ง จ ดอ อน โอกาส และอ ปสรรค (SWOT Analysis) จากการว เคราะห ความสามารถในการแข งข นข างต น จะเห นได ว าประเทศไทยย ง ต องให ความส าค ญก บการน าการผล ตอ ตสาหกรรมอาหารของไทยเช งย ทธศาสตร มาใช เพ อส งเสร มผ ประกอบการ SMEs ให ด าเน นธ รก จไปในท ศทางท เหมาะสม ซ งใน การศ กษาคร งน ท ปร กษาได ท าการว เคราะห จ ดแข ง จ ดอ อน โอกาส และอ ปสรรค จาก ข อม ลท ได ร บจากการระดมสมองผ ประกอบได ด งผลล พธ ต อไปน ร ปภาพท 23 กรอบแนวค ดการว เคราะห SWOT Analysis จ ดแข ง อาศ ยแรงงานฝ ม อในประเทศมากกว าการน าเข าแรงงานต างชาต โครงสร างระบบการขนส งของประเทศไทยม ความพร อมในการ กระจายส นค าท งภายในประเทศและรอบ ๆ ประเทศเพ อนบ าน การผล ตอ ตสาหกรรมอาหารของไทยได ร บมาตรฐานและได ร บการ ยอมร บของผ บร โภคในอาเซ ยนว าเป นส นค าม ค ณภาพ ประเทศไทยม ผ ประกอบการท ม ความเช ยวชาญและม ศ กยภาพ ครอบคล มท งห วงโซ อ ปทาน เน องจากม ช วงเวลาการพ ฒนา อ ตสาหกรรมท ยาวนานกว าประเทศอาเซ ยนบางประเทศ 3-143

166 นโยบายของภาคร ฐม การให การสน บสน นอย างต อเน อง เน องจาก เก ยวข องก บฐานการผล ตหล กของประเทศด านการเกษตรเป นส วน ใหญ ภาคร ฐให การส งเสร มสน บสน นผ ประกอบการให ใช ส ทธ การค าเสร อย างเท าเท ยมก บนานาประเทศในกล มอาเซ ยน และกล มประเทศ พ นธม ตร อาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 อ ตสาหกรรมปลายน าของไทยม ความแข งแกร งด านการผล ตและ การส งออก จ ดอ อน ว ตถ ด บเพ อการแปรร ปบางส วนย งม การน าเข าจากต างประเทศ เน องจากการผล ตในประเทศไม เพ ยงพอและป ญหาความเส อม โทรมของป จจ ยการผล ต ปร มาณ/ราคา ว ตถ ด บเพ อการผล ตท งต นน าและกลางน าม การ ผ นผวนส ง ต นท นป จจ ยการผล ตส นค าต นน าถ กควบค มโดยบร ษ ทใหญ ท าให ผ ประกอบการไม สามารถควบค มต นท นและราคาส นค าท สามารถ แข งข นได ผลผล ตด านค ณภาพว ตถ ด บไม สม าเสมอ ม ส งปนเป อน เน องจาก เกษตรผ ผล ตต นน าและผ ผล ตกลางน าขาดความร ด านค ณภาพและ ระบบการจ ดการ ผ ผล ตม ข อจ าก ดในการเข าถ งแหล งเง นท นท งต นน าและกลางน า ต นท นการก เง นของผ ประกอบการต นน าและกลางน าม อ ตราส งไม สามารถแข งข นได การประกอบการแรงงานต นน าต องพ งแรงงานต างด าว ความล าช าของบ คลากรในการเร ยนร การใช เทคโนโลย เพ อการ พ ฒนาระบบการบร หารจ ดการ เพ อเพ มประส ทธ ภาพและเป นการ ลดต นท น ความไม เพ ยงพอของหน วยงานสน บสน นด านการว จ ยพ ฒนา ผล ตภ ณฑ ต นท นเทคโนโลย ด านการผล ตส นค าเกษตรต นน าส งมาก 3-144

167 ผ ผล ตขาดความร ด านการบร หารจ ดการห วงโซ ม ลค าและขาดการ เช อมโยงอ ตสาหกรรม โครงสร างพ นฐานด านสาธารณ ปโภค โทรคมนาคม และขนส งของ ไทยย งกระจ กต วอย ในเม องใหญ ต นท นการขนส งส ง โดยเฉพาะประเภท Air Cargo ส าหร บส นค า อาหารท ม ม ลค าส ง เช น ผ ก ผลไม และแช เย น ทางร ฐบาลควรให การช วยเหล อสน บสน น อ ตสาหกรรมสน บสน นประเภทอ ตสาหกรรมพาณ ชย นาว ของไทย ย งอ อนแออย มากท าให ผ ประกอบการไทยย งต องพ งพากองเร อ ต างชาต ท าให ต นท นถ กก าหนดโดยชาวต างชาต ท าให ผ ประกอบการขาดอ านาจในการต อรองเพ อลดภาระต นท นท ส ง การเพ มข นของต นท นด านค าจ างแรงงานและพล งงานอย าง ต อเน อง จะท าให ไทยส ญเส ยโอกาสในการแข งข น การขนส งท ด อยประส ทธ ภาพ เช น ผล ตภ ณฑ เส ยหายหร อส ญหาย ระหว างการขนส ง ท าให ไทยส ญเส ยโอกาสในการแข งข น การขาดแคลนห อง Lab เพ อตรวจร บรองค ณภาพมาตรฐาน ผล ตภ ณฑ อาหารบางประเภทในประเทศไทย ท าให ต องส งไปใช บร การในต างประเทศ โอกาส ขนาดของตลาดใหญ ข นท งภายในประเทศและต างประเทศไม เฉพาะขนาดของอาเซ ยน 600 ล านคนเท าน น ย งรวมถ งประเทศ ห นส วนทางกลกย ทธ ของอาเซ ยน เช น สหร ฐอเมร กาและย โรป การท อาเซ ยนให ความสนใจต อการสร างพ นธม ตรธ รก จก บกล ม ประเทศอาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 เช น จ น อ นเด ย ออสเตรเล ย ญ ป น และเกาหล ท าให เป นการขยายโอกาสการค าใน กล มพ นธม ตรเหล าน นด วยการใช ฐานการค าและการผล ตร วมก น การเป ดเสร ทางการค าท าให ผ ประกอบการรายย อยม โอกาสมาก ข นในการขยายโอกาสจากเด มท จ าก ดอย เพ ยงภายในประเทศ เท าน น 3-145

168 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ส นค าอาหารของไทยได ร บการยอมร บการยอมร บของผ บร โภคใน อาเซ ยนและในระด บโลกว าเป นส นค าม ค ณภาพ อ กท งม ราคา สมเหต สมผล ท าให ม ความต องการในการซ ออย างต อเน องจน ประเทศไทยสามารถหารายได จากการส งออกได หนทางหน งท ส าค ญ อ ปสรรค มาตรการก ดก นทางการค าท ไม ใช ภาษ NTBs ของกล มประเทศ อาเซ ยนและนอกอาเซ ยนท จะถ กน ามาใช ก ดก นการค าเสร ปกป อง อ ตสาหกรรมภายในของต นเอง ป จจ ยด านต นท นการผล ตท ต ากว าของประเทศเพ อนบ านหร อ ประเทศอ น ๆ ในด านแรงงาน ว ตถ ด บ ราคาถ ก ท าให น กลงท น จากภ ม ภาคต าง ๆ ท วโลกให ความสนใจไปลงท นมากข น การเก ดข นของท าเร อหร อสนามบ นนานาชาต ขนาดใหญ หลายแห ง ในประเทศต าง ๆ จะสามารถด งด ดน กลงท นให ไปสร างฐานการ ผล ตในประเทศน น ๆ การชะลอต วด านการพ ฒนาเศรษฐก จและความม นคงทางด าน เศรษฐก จของประเทศใหญ ๆ ท าให โอกาสในการค าของไทยลดลง ท าท ท เปล ยนไปของประเทศเพ อนบ านหร อประเทศพ นธม ตร อ น เน องมาจากป ญหาการเม องของไทยท กระทบต อความส มพ นธ อ น ด ทางการค าและการลงท น ท าให ไทยเส ยโอกาสด านการค าและ การล งท นเม อเท ยบก บประเทศอ น ๆ ความต องการเง นตราต างประเทศจากการลงท นและการค าไปใช เพ อการพ ฒนาประเทศของกล มประเทศท เพ งเป ดประเทศเข าส ระบบนานาชาต เช น เว ยดนาม ก มพ ชา ลาว พม า และอ นโดน เซ ย ท าให ประเทศเหล าน นผ อนปรนกฎระเบ ยบ อ กท งเง อนไขท เข มงวดส าหร บน กลงท นหร อห นส วนทางกลกย ทธ เพ อด งด ดน ก ลงท นให เข าไปลงท นในประเทศมากข น การถ กต ดส ทธ GSP ของไทยจากกล มประเทศสหภาพย โรป ท า ให ไทยส ญเส ยโอกาสในการแข งข น 3-146

169 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) โดยสร ปการว เคราะห จ ดแข งจ ดอ อนข างต นจะเห นว าประเทศไทยม ความอ อนแอ ในระบบการผล ตภายในท งอ ตสาหกรรมเองและภาคร ฐ หน วยงานสน บสน น แต ใน ขณะเด ยวก นก ม โอกาสเก ดข นแม จะไม มากช องทางแต ขนาดของตลาดท เพ มข นก มาก พอท ผ ประกอบการ SMEs ไทยจะเข าไปเป นส วนหน งของผ ได ประโยชน โดยเฉพาะ ประเทศอาเซ ยนเองม ขนาดตลาดประมาณ 600 ล านคน โดยม ภาคร ฐคอยให ความ ช วยเหล อในด านการขจ ดอ ปสรรค ห นส วนทางกลย ทธ การศ กษาห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญส าหร บการศ กษาคร งน ท ปร กษาม งเน น การก าหนดห นส วนกลย ทธ ท ส าค ญต อการผล กด นว ส ยท ศน และย ทธศาสตร ท ส าค ญ เพ อให เก ดความส าเร จในการพ ฒนาอ ตสาหกรรมอาหารของไทยไปส การเป น คร วไทย ส คร วอาหารปลอดภ ยของโลก โดยพ จารณาตามกรอบค ดของห วงโซ อ ปทาน โดยท ปร กษาได ก าหนดหล กเกณฑ ในการก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ไว 3 ประการด งต อไปน ตารางท 38 หล กเกณฑ ในการก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ของอ ตสาหกรรมอาหาร หน วยงาน หล กการเกณฑ ในการกาหนดห นส วน กลย ทธ หน วยงานว จ ยพ ฒนาและฝ กอบรม 1. ส า น ก ง า น 1. เป นแหล งท ม ผ เช ยวชาญด านการ ว ทยาศาสตร แล ะ ศ กษาว จ ยด านว ทยาศาสตร และ เทคโนโลย แห งชาต 2. สถาบ นการศ กษา ของร ฐ 3. สถาบ นการศ กษา ของเอกชน 4. ห น ว ย ง า น ค นคว าว จ ยนานาชาต เทคโนโลย เพ อเพ มม ลค าให ก บการ ผล ตในอ ตสาหกรรม 2. สามารถให บร การบร การแก ผ ประกอบการได อย างตรงเป าหมาย 3. ม การกระจายต วไปในท องถ นต าง ๆ เพ อลดอ ปสรรคการเด นทางไปใช บร การในส วนกลางหร อบร เวณเม อง ศ นย กลางเช นกร งเทพ 4. เ ป น แ ห ล ง ใ ห บ ร ก า ร ใ น ร า ค า ท ผ ประกอบการ SMEs สามารถจ ายได เน องจาก ไม ได เป นหน วยงานเอกชน โดยตรง ความสาค ญของแต ละ บทบาทหน าท 1. ใ ห บ ร ก า ร ด า น ก า ร ค นคว าว จ ยทางว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ท สามารถ ทดแทนให ก บผ ประกอบการ SMEs ท ไม สามารถจ ดให หน วยงานด งกล าวในองค กร เน องจากต องใช ต นท นส ง แ ล ะ บ ค ล า ก ร ท ม ค ว า ม เช ยวชาญท หลากหลาย 2. บางแห งสามารถให บร การใน ร ปศ นย บ มเพาะครบวงจรได เป นอย างด 3-147

170 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) หล กการเกณฑ ในการกาหนดห นส วน หน วยงาน กลย ทธ หน วยงานสน บสน นด านเง นท น 1. SMEs Bank ด าเน นก จกรรมหล กทางธ รก จด านเง นท น เป นส าค ญ 2. EXIM Bank ด าเน นก จกรรมหล กทางธ รก จด านการ 3. ส ถ า บ น ก า ร เ ง น ต าง ๆ เช น ธนาคาร ของเอกชน สน บสน นเง นท นเป นส าค ญ ด าเน นก จกรรมหล กทางธ รก จด านเง นท น เป นส าค ญ ความสาค ญของแต ละ บทบาทหน าท ให บร การด านส นเช อแก ผ ประกอบการโดยตรง ให บร การแก ผ ประกอบการเพ อ การน าเข าและส งออกส นค า ให บร การด านส นเช อแก ผ ประกอบการโดยตรง 4. สหกรณ ด าเน นก จกรรมทางธ รก จทางด านเง นท น ให บร การด านส นเช อแก สมาช ก และบ คคลท วไป 5. กองท นช มชนหร อ กองท นหม บ าน เ ป น แ ห ล ง เ ง น ท น ใ น ท อ ง ถ น ท ผ ประกอบการรายย อยสามารถเข าถ งได โดยง าย สามารถเป นกองท นย อยท ผ ประกอบการพ งพาระด บเง น หม นเว ยนระยะส นได ง าย ภาคร ฐ 1. ส าน กงานส งเสร ม เป นหน วยงานท ม หน าท โดยตรงต อการ ว สาหก จขนาดกลาง ส งเสร มการประกอบการของว สาหก จ และขนาดย อม ขนาดกลางและขนาดย อม 2. กระทรวงพาณ ชย หน วยงานหล กในก จกรรมปลายน าของ ห วงโซ อ ปทานของอ ตสาหกรรมอาหาร 3. ก ร ะ ท ร ว ง อ ตสาหกรรม หน วยงานหล กในการด แลการผล ต ภาคอ ตสาหกรรม 1. เป นผ ท าหน าท ในการก าหนด นโยบายการส งเสร มให เก ด ค ว า ม ส า เ ร จ อ ย า ง เ ป น ร ปธรรม 2. ช วยเหล อผ ประกอบการด าน การให ค าปร กษาแนะน าการ พ ฒ น า ธ ร ก จ แ ก ผ ประกอบการ 3. เป นศ นย กลางการสร าง เคร อข ายผ ประกอบการ ด าเน นก จกรรมการส งเสร ม การค าและการจ าหน ายส นค า และผล ตภ ณฑ จากการผล ต เ ป น ผ ด าเน น น โ ย บ า ย ก า ร ส งเสร มสน บสน น ช วยเหล อด าน การผล ตส นค าอ ตสาหกรรม 3-148

171 หน วยงาน หล กการเกณฑ ในการกาหนดห นส วน กลย ทธ 4. กระทรวงศ กษาธ การ หน วยงานหล กในการด แลการพ ฒนา บ คลากรเพ อป อนให ก บภาคการผล ต 5. กระทรวงเกษตรและ สหกรณ 6. กระทรวงว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ภาคเอกชน 1. สภาอ ตสาหกรรม แห งประเทศไทย หน วยงานหล กด านการในการด แลการ ผล ตว ตถ ด บต นน าท ส าค ญ หน วยงานหล กด แลด านการพ ฒนา ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย เป นศ นย รวมเคร อข ายผ ประกอบการภาค การผล ตอ ตสาหกรรมและเป นต วแทน กล มผ ผล ตในการประสานงานก บภาคร ฐ 2. สภาหอการค าไทย เป นศ นย รวมเคร อข ายผ ประกอบการด าน การค าท วประเทศ 3. สมาคมผ ประกอบ- ก า ร อ า ห า ร แ ต ล ะ สาขา เป นศ นย รวมเ คร อข าย ผ ป ระ กอบ การแต ละสาขาการผล ต ความสาค ญของแต ละบทบาท หน าท เป นผ ด าเน นนโยบายด านการให การศ กษาการฝ กอบรมบ คลากร และการผล ตบ คลากร ผ าน สถาบ นการศ กษาท กระด บช น เ พ อ ป อ น ใ ห ก บ ก า ร ผ ล ต ภาคอ ตสาหกรรม ด แลการผล ตว ตถ ด บต นน าให ม ปร มาณ และค ณภาพและราคา ท เหมาะสมต อความต องการของ ภาคอ ตสาหกรรม ก าก บด แลหน วยงานท เก ยวข อง ก บ ก า ร ใ ห บ ร ก า ร ด า น ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย ท าหน าท ต วแทนภาคเอกชนใน การประสานงานและบ รณาการ ก า ร ส ง เ ส ร ม ก า ร ผ ล ต ภาคอ ตสาหกรรมก บภาคร ฐ และ ให บร การแก สมาช กเพ อยกระด บ ความสามารถในการด าเน นการ ส งเสร มบทบาทด านการค าและ ค ว า ม ร ว ม ม อ ใ น ร ะ ห ว า ง ผ ประกอบการโดยตรง เป นแหล งแลกเปล ยนข อม ลและ ความช วยเหล อซ งก นและก นใน เคร อข าย 3-149

172 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) หน วยงาน 4. ส ม า ค ม / ช ม ร ม ผ ประกอบการใ น อ ต ส า ห ก ร ร ม ท เ ก ย ว เ น อ ง ห ร อ สน บสน น หล กการเกณฑ ในการกาหนดห นส วน กลย ทธ เป นศ นย รวมเคร อข ายผ ประกอบการใน อ ตสาหกรรมสน บสน น ความสาค ญของแต ละบทบาท หน าท เ ป น ท ร ว ม ข อง เ ค ร อข าย ผ ให บ ร ก าร หร อผ ขา ยส นค า สน บสน นการผล ตท งต นน า กลางน า และปลายน า เพ อให การด าเน นการพ ฒนาอ ตสาหกรรมอาหารของประเทศไทยไปส ความส าเร จ อย างย งย นและเข มแข งจ าเป นต องม การรวมกล มเคร อข ายผ ประกอบการท งต นน า กลาง น า และปลายน า ตลอดห วงโซ อ ปทานของอ ตสาหกรรม เพ อก อให เก ดก าล งการผล ตและ ขนาดการผล ตท สามารถต อรองความได เปร ยบ พร อมท งน าไปส การสร างความสามารถใน การแข งข นของต วผ ประกอบการเองและของประเทศไทยได เป นอย างด ด งจะเห นผลล พธ ของการพ ฒนาอ ตสาหกรรมของประเทศญ ป นท ม SMEs ท เข มแข งเป นฐานรากของ ประเทศต งแต ย คการพ ฒนาอ ตสาหกรรม จนถ งในป จจ บ นด งแผนภาพแผนท ห นส วน ทาง กลย ทธ ท แสดงต อไปน ร ปภาพท 24 แผนท ห นส วนกลย ทธ ท จ าเป นส าหร บการด าเน นว ส ยท ศน คร วไทย ส คร วอาหารปลอดภ ยของโลก 3-150

173 ร ปภาพท 25 ห นส วนทางกลย ทธ ก บต างประเทศของอ ตสาหกรรมอาหาร โดยภาพรวมของผ ประกอบการว สาหก จประเภท SMEs ของอ ตสาหกรรมอาหาร พ จารณาตามห วงโซ ค ณค า จะพบว าอ ตสาหกรรมกลางน าและปลายน าของไทยม ความ เข มแข งและม ศ กยภาพท จะสามารถต อยอดการขยายธ รก จเพ อช งส วนแบ งทางการตลาด ขนาดใหญ ในประเทศอาเซ ยนและนอกกล มประเทศอาเซ ยน อ กท งใช ประโยชน จากการ เป ดเสร ด านการค าและการลงท นของกล มได เป นอย างด ด งตารางต อไปน 3-151

174 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ตารางท 39 การว เคราะห ผลกระทบจากการรวมกล มประชาคม AEC และการก าหนดห นส วนกลย ทธ เพ อการเพ มโอกาสทางบวกและร บม อก บผลกระทบทางลบด วยกรอบค ดของห วงโซ ค ณค า ของอ ตสาหกรรมอาหาร ความจ าเป นต อการ แสวงหาห นส วน ประเทศห นส วนทาง กลย ทธ ท ส าค ญ อ ตสาหกรรมต นน า อ ตสาหกรรมกลางน า อ ตสาหกรรมปลายน า แสวงหาว ตถ ด บจาก ส งเสร มการขยายตลาด ส งเสร มการขยายการ กล มประเทศในอาเซ ยน ส น ค า แ ป ร ร ป ท ม ลงท นด านการประกอบ เพ อทดแทนภาวะขาด ค ณภาพของประเทศ ก จ ก า ร ร า น อ า ห า ร แ ค ล น ว ต ถ ด บ ห ร อ ไทยไปย งกล มประเทศ ภ ตตาค า ร โ รง แ ร ม ว ตถ ด บต นน าท ม ราคา ใ น อ า เ ซ ยน ท ม ก า ร ร สอร ทของไทยไปย ง ต ากว าในประเทศ เต บโตทางเศรษฐก จ ม ประเทศในกล มประเทศ อ านาจซ อท เพ มข น และ อ า เ ซ ย น ท ม ก ล ม ม ความน ยมส นค าท ประเทศในอาเซ ยนท ม ค ณภาพ การเจร ญเต บโตทาง เศรษฐก จ ม ผ บร โภคท ม อ านาจซ อเพ มข น ผล ตภ ณฑ ประมง 1. เว ยดนาม 1. เว ยดนาม 1. ฟ ล ปป นส 2. ก มพ ชา 2. ก มพ ชา 2. อ นโดน เซ ย 3. บร ไน 3. อ นโดน เซ ย 3. เว ยดนาม 4. อ นโดน เซ ย 4. มาเลเซ ย 4. พม า 5. ส งคโปร 5. ฟ ล ปป นส ผล ตภ ณฑ พ ชไร และพ ช สวน 1. เว ยดนาม 2. ก มพ ชา 3. ลาว เส นทางการพ ฒนาของอ ตสาหกรรมอาหารไทยของผ ประกอบการว สาหก จ SMEs ไทยท จะใช ประโยชน จากการรวมกล มประชาคมอาเซ ยนคร งน จะไม เก ดข นเป น ผลส าเร จได หากไม ม ผ ช วยเหล อท ม ความร ความเข าใจในประเทศต าง ๆ เป นอย างด อ ก ท งสามารถเป นต วแทนเป ดช องทางการค า และการลงท นระหว างประเทศให แก ผ ประกอบการว สาหก จ SMEs ไทย ด งรายช อท ส าค ญ ๆ ต อไปน 3-152

175 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) บทบาทหน าท หล กของห นส วนกลย ทธ ส งเสร มการค าระหว างประเทศไทยและประเทศเพ อนบ าน ส งเสร มความร วมม อทางด านเศรษฐก จ การค า บร การ เทคโนโลย และการลงท นระหว างประเทศไทยและประเทศเพ อน บ าน รวมท งสน บสน นให เก ดความร วมม อในประเทศท สาม ส งเสร มและอานวยความสะดวกในการทาธ รก จโดยเฉพาะ ทางการเง น ทางการค า การบร การ และการศ กษา รวมท งการ แลกเปล ยนข อม ลข าวสารอ นเป นประโยชน ต อการประกอบธ รก จ ให ก บน กธ รก จท สนใจต ดต อระหว างสองประเทศ เป นศ นย กลางการแลกเปล ยนความค ดเห นความร ระหว าง สมาช กก บหน วยงานของร ฐและบ คคลท วไป ปฏ บ ต ก จการอ นๆ ภายในขอบเขตอ านาจและหน าท ของ หน วยงาน ห นส วนกลย ทธ อ นโดน เซ ย หน วยงาน สภาธ รก จ ไทย-อ นโดน เซ ย ประธานสภา นายน พ ฐ อ ศรางก ร ณ อย ธยา ส าน กงานช วคราว ต กช นว ตร 3 ช น 10 (ผ ประสานงาน ค ณส น นท ) บทบาทหน าท หล ก ส งเสร มการค าระหว างประเทศไทยและประเทศอ นโดน เซ ย ส งเสร มความร วมม อทางด านเศรษฐก จ การค า บร การ เทคโนโลย และการลงท นระหว างประเทศไทยและประเทศอ นโดน เซ ย รวมท งสน บสน นให เก ดความร วมม อในประเทศท สาม ส งเสร มและอ านวยความสะดวกในการท าธ รก จโดยเฉพาะทาง การเง น ทางการค า การบร การ และการศ กษา รวมท งการแลกเปล ยน ข อม ลข าวสารอ นเป นประโยชน ต อการประกอบธ รก จให ก บน กธ รก จท สนใจต ดต อระหว างสองประเทศ 3-153

176 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) เป นศ นย กลางการแลกเปล ยนความค ดเห นและความร ระหว าง สมาช กก บหน วยงานของร ฐและบ คคลท วไป ปฏ บ ต ก จการอ น ๆ ภายในขอบเขตอ านาจและหน าท ของสภา ธ รก จไทย-อ นโดน เซ ย ได แก การส งคณะผ แทน การค า/น กธ รก จเย อน ประเทศอ นโดน เซ ย การต อนร บคณะผ แทนการค า/น กธ รก จจาก อ นโดน เซ ย การรณรงค สร างฐานสมาช กของสภาธ รก จไทย- อ นโดน เซ ย เป นต น พม า หน วยงาน Myanmar Agro-Based Food Processor and Exporters Association Chairman Mr. Zaw Min Win (Vice-President: Union of Myanmar Federation of Commerce & Industry) ท อย No 29, MinYe Kyaw Swar Street Lanmadaw Township, Yangon,Myanmar. Tel (Off.): Fax : เว ยดนาม หน วยงาน Vietnam Chamber of Commerce and Industry Small and Medium Enterprise Promotion Center Deputy Director Pham Hoang Tien ท อย International Trade Center No 9, Dao Duy Anh Str. Dong Da Dist., Hanoi, Vietam Tel : (844) Ext. 343 Fax : (844) Website :

177 ลาว หน วยงาน Loohung Heuang Trading & Duty Free Co.,Ltd. Mittraphab Development Agriculture Co.,Ltd. Savannakhet Sugar Corporation President & CEO Mr. Phouvong KORASACK ท อย Km.19 thadeua Road. 189, Ban Dongphosy P.O. Box 80 Chinaimo, Hatsaifong District.Vientiane,Lao P.D.R. Tel : ( ) Fax : ( ) ก มพ ชา หน วยงาน บร ษ ท น นธก นต จ าก ด รองประธานคณะกรรมการส งเสร มเศรษฐก จก บประเทศเพ อนบ าน ดวงใจ จ นทร (สภาหอการค าแห งประเทศไทย) ท อย 1122 หม 1 ต าบลว งกระแจะ อ าเภอเม อง จ งหว ด ตราด 2300 Tel : (66) Fax : (039) , เบอร ต ดต อท ประเทศเขมร : (855) ตารางท 40 เหต ผลในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ของ อ ตสาหกรรมอาหาร ประเทศ ฟ ล ปป นส อ นโดน เซ ย เว ยดนาม พม า เหต ผลในการค ดเล อก อ ตสาหกรรมต นน า เป นแหล งว ตถ ด บของไทยส าหร บผล ตภ ณฑ ประมง เพ อ ทดแทนภาวะขนาดแคลนว ตถ ด บหร อว ตถ ด บต นน าท ม ราคาต ากว า ไทย 3-155

178 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ประเทศ ก มพ ชา ลาว เว ยดนาม ก มพ ชา บร ไน อ นโดน เซ ย ส งคโปร เว ยดนาม ก มพ ชา อ นโดน เซ ย มาเลเซ ย ฟ ล ปป นส ญ ป น เหต ผลในการค ดเล อก เป นแหล งว ตถ ด บของไทยส าหร บผล ตภ ณฑ พ ชไร และพ ช สวน เพ อทดแทนภาวะขนาดแคลนว ตถ ด บหร อว ตถ ด บต นน าท ม ราคา ต ากว าไทย อ ตสาหกรรมกลางน า เป นแหล งในการขยายตลาดส นค าแปรร ปท ม ค ณภาพของ ประเทศไทย ซ งน บเป นประเทศท ม การเต บโตทางเศรษฐก จ ม อ านาจ การซ อ และม ความน ยมส นค าท ม ค ณภาพ อ ตสาหกรรมปลายน า เป นแหล งในการขยายการลงท นด านการประกอบก จการ ร านอาหาร ภ ตตาคาร โรงแรม ร สอร ทไปย งกล มประเทศด งกล าว เน องจากม อ ตราการเจร ญเต บโตทางเศรษฐก จและม อ านาจการซ อท เพ มข น ASEAN Japan Centerเป นหน วยงานท เก ดจากความร วมม อ ของประเทศญ ป นและประเทศอาเซ ยน 10 ประเทศ ก อต งข นเพ อเป น ศ นย กลางในการท าการตลาดและการซ อการขาย รวมถ งการจ บค ธ รก จระหว างน กธ รก จชาวญ ป นและผ ผล ตส นค าในอาเซ ยน โดยเฉพาะการส งเสร มสน บสน นผล ตภ ณฑ ประเภท SMEs กรอบและข อเสนอเช งย ทธศาสตร และมาตรการในการดาเน นธ รก จ คณะท ปร กษาจ งสร ปแนวค ดเพ อการเสนอแนะภาคร ฐและผ ประกอบการควรม การร วมม อก นอย างต อเน อง ม การแลกเปล ยนข อม ล และความร ก นอย างสม าเสมอ โดยเฉพาะความร เก ยวก บการเปล ยนแปลงอ นเก ดจาการรวมต วก นของกล มประเทศ เพ อ ม งเน น เสร มจ ดแข งด านการผล ตและแปรร ปอาหารท เราม ความสามารถอย แล ว เร งสร าง และฉวยโอกาสท เป ดกว างและม ขนาดใหญ ให เป นของไทยโดยไม เส ยส วนแบ งตลาดให ค แข ง รวมท งต องขจ ดจ ดอ อนและลดอ ปสรรให หมดไปโดยเร ว ด วยกรอบข อเสนอแนะ ทางย ทธศาสตร ท คณะท ปร กษาได พ จารณาเห นว าการประกาศว ส ยท ศน ท เป น ความเห นพ องร วมก นระหว าง 3 สถาบ นหล ก ได แก สถาบ นอาหาร สภาหอการค า แห งประเทศไทย สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย เม อว นท 9 ก นยายน 2554 จะ 3-156

179 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ม การร วมม อก นส งเสร มให ประเทศไทยม ตาแหน งทางการผล ตอ ตสาหกรรม อาหารท ม งเน นว ส ยท ศน คร วไทย ส คร วอาหารปลอดภ ยของโลก เป นการบอก กล าวต อผ ผล ตว า น บจากน ต อไปประเทศไทยต องม งเน นการผล ตอาหารท ม ค ณภาพและ ปลอดภ ย ซ งเป นการสร างม ลค าให ก บส นค าและผล ตภ ณฑ อย างย งย น สามารถตอบสนอง ความต องการของผ บร โภคในย คป จจ บ นท ให ความส าค ญก บอาหารปลอดภ ยท เป นท ต องการบร โภคท งในประเทศไทยและในภ ม ภาคต าง ๆ ท วโลกในป จจ บ นน จากว ส ยท ศน ด งกล าว คณะท ปร กษาน าเสนอร างย ทธศาสตร ท สอดคล องก บ ว ส ยท ศน ท งหมด 4 ย ทธศาสตร หล กด งแผนภาพและรายละเอ ยด ต อไปน ว ส ยท ศน :คร วไทยส คร วอาหารปลอดภ ยของโลก พ นธก จ: ยกระด บมาตรฐานความปลอดภ ยของอาหารตลอดห วงโซ การผล ต พ ฒนาการเช อมโยงผ ผล ตตลอดห วงโซ การผล ต สร างม ลค าเพ มให ก บส นค า ตลอดจนพ ฒนาค ณภาพส นค าและใส ใจ ในโภชนาการของอาหาร ตอกย าภาพล กษณ ส นค าอาหารจากไทยบร โภคท ไหนก ปลอดภ ย กรอบย ทธศาสตร /มาตรการ ย ทธศาสตร ย ทธศาสตร ท 1 ม งเน นการผล ตอาหารท ปลอดภ ย ย ทธศาสตร ท 2 สร างความย งย นในการผล ตภาคอ ตสาหกรรมอาหาร ย ทธศาสตร ท 3 ผล ตส นค าท ม ค ณค า ใส ใจในค ณภาพ และโภชนาการ ของอาหารท ผ บร โภคต องการ ย ทธศาสตร ท 4 ใช กลย ทธ การตลาดและการประชาส มพ นธ เพ อสร าง Brand ท น าเช อถ อในกล มผ บร โภค การว เคราะห ย ทธศาสตร เพ อก าหนดกลย ทธ ท จาเป นและห นส วนทางกลย ทธ จากว ส ยท ศน และพ นธก จด งกล าวท ม งเน นการผล ต อาหารท ม ม ลค าเพ มมากกว าท ประเทศไทยท าการผล ตในป จจ บ น เพ อ สร างจ ดย นทางการตลาดท ม นคงและก อให เก ดผลกระทบท ย งย นต อ ผ ผล ตคณะท ปร กษาจ งร างกลย ทธ ท จ าเป นและการก าหนดห นส วน ทางกลย ทธ ท สามารถน าพาอ ตสาหกรรมไปส ความส าเร จได ในท ศทาง หล ก ๆ 2 ประการ ด งต อไปน 3-157

180 o การว เคราะห ย ทธศาสตร กลย ทธ ท จ าเป น และการ ก าหนดห นส วนกลย ทธ เพ อการพ ฒนาภาคอ ตสาหกรรมการผล ตของ ไทยให ม ความเข มแข งและเพ มศ กยภาพในการแข งข นอย างย งย น ตารางท 41 ย ทธศาสตร และการก าหนดกลย ทธ ท จ าเป นและห นส วนกลย ทธ ของอ ตสาหกรรมอาหาร ย ทธศาสตร เป าประสงค กลย ทธ ท จาเป น ห นส วนกลย ทธ ย ทธศาสตร ท 1 ม งเน นการผล ตอาหาร ท ปลอดภ ย เพ อเป นการสร างความ เช อม นในกล มห นส วน สถาบ นว จ ยและทดสอบ ผล ตภ ณฑ อาหาร เพ อ ย ทธศาสตร ท 2 สร างความย งย นในการ ผล ตภาคอ ตสาหกรรม อาหาร ทางกลกย ทธ และ ผ บร โภคปลายทาง แสดงถ งความ ร บผ ดชอบต อผ บร โภค เพ อให ผ ประกอบการ ต งแต ต นน า กลางน า และปลายน า ม สถานการณ ประกอบการเข มแข ง อย รอดได อย างย งย น ให ความ ส า ค ญ ก บ ความปลอดภ ยของ อาหาร (Food Safety) แ ล ะ ร ะ บ บ ก า ร ตรวจสอบย อนกล บ (Food Traceability) ส ง เ ส ร ม ใ ห ม Lab ทดสอบเพ อร บรอง ค ณภาพในประเทศ ไทยท ได มาตรฐาน พ ฒนาความแข งแกร ง เช งโครงสร างการผล ต ต งแ ต กร ะบวนการ ผล ตว ตถ ด บต อเน อง จนถ งการตลาดและ การขายให เก ดข น อย างเป นร ปธรรม ย นย นความม นใจใน ค ณ ภ า พ แ ล ะ ค ว าม ป ล อ ด ภ ย ไ ด แ ก หน วยงานของร ฐและ เอกชน ส ถ า บ น ก า ร ศ ก ษ า ต าง ๆ ท เป นแหล งรวม ผ เช ยวชาญและม ความ พ ร อ ม ด า น อ ป ก ร ณ เ ค ร อ ง ม อ ต า ง ๆ ท า ง ด า น ก า ร ว จ ย พ ฒนาและการทดสอบ สถาบ นว จ ยและทดสอบ ผล ตภ ณฑ อาหาร เพ อ ย นย นความม นใจใน ค ณ ภ า พ แ ล ะ ค ว าม ป ล อ ด ภ ย ไ ด แ ก หน วยงานของร ฐและ เอกชน 3-158

181 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ย ทธศาสตร เป าประสงค กลย ทธ ท จาเป น ห นส วนกลย ทธ การจ ดการให ม การ ส ถ า บ น ก า ร ศ ก ษ า เช อมโยงห วงโซ การ ผล ต (Value Chain) ใ ห เ ก ด ข น อ ย า ง ม ค ณ ภ า พ เ พ อ แลกเปล ยนข อม ลและ ค ณภาพระหว างก น ส งเสร มการรวมกล ม ผ ผล ตในร ปองค กรท ม ระบบ เช น สหกรณ สมาคม ต าง ๆ ท เป นแหล งรวม ผ เช ยวชาญและม ความ พ ร อ ม ด า น อ ป ก ร ณ เคร องม อต าง ๆ ด าน การว จ ยพ ฒนา กระทรวงต าง ๆ ท ม ความเก ยวข องก บการ ส น บ ส น น ส ง เ ส ร ม ช ว ย เ ห ล อ ผ ประกอบการ พ ฒนาท กษะด านการ หน วยงานท ส งเสร มการ บร หารจ ดการการผล ต ร ว ม ก ล ม เ พ อ ใ ห ร จ ก ก า ร ว า ง แ ผ น ก า ร ล ด ต นท น การเพ มผล ต ภาพในการผล ตให สอดคล องก บก บความ ต องการ ด แ ล ร า ค า ส น ค า ว ต ถ ด บ ต น ท า ง ต ล อ ด จ น ส น ค า ผ ประกอบบการ เช น ส ห ก ร ณ ส ม า ค ม ช ม ร ม / ค ล ส เ ต อ ร ผ ประกอบการ สถ าบ นก า รเ ง น ท ให บร การด านเง นท น แ ก ผ ป ร ะ ก อ บ ก า ร SMEs ท งภาคร ฐและ เอกชน ส าเร จร ปให สอดคล อง ก น สร างกลไกป องก น ป ญหามาตรการทาง การค าท จะเก ดจาก การเป น AEC 3-159

182 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ย ทธศาสตร เป าประสงค กลย ทธ ท จาเป น ห นส วนกลย ทธ ย ทธศาสตร ท 3 เพ อออกจากวงจรการ สร างม ลค าเพ มตลอด สถาบ นว จ ยและพ ฒนา ผล ตส นค าท ม ค ณค า ใส ใจในค ณภาพและ แข งข นท เน นความ ได เปร ยบด านราคา ห วงโซ การผล ตและลด ต นท น ผล ตภ ณฑ อาหาร เพ อ สร างผล ตภ ณ ฑ ท ม โภชนาการของอาหารท ท ไทยไม ม ศ กยภาพ บ ร ณ า ก า ร ง า น ด า น ค ณค า ม ค ณภาพและ ผ บร โภคต องการ ด านราคาอ กต อไป ว ท ย า ศ า ส ต ร แ ล ะ ความ ปล อด ภ ย ท ง เทคโนโลย เข าก บการ หน วยงานภาคร ฐและ ผล ตท กข นตอน เพ อให เอกชน เก ดการน าองค ความร ส ถ า บ น ก า ร ศ ก ษ า ด า น เท ค โน โ ลย แ ล ะ ต าง ๆ ท เป นแหล งรวม นว ตก รรม มาใ ช เพ อ ผ เช ยวชาญและม ความ ทดแทนต นท นแรงงาน พร อมด านอ ปกรณ และ แ ล ะ ก า ร ข า ด แ ค ล น เคร องม อต าง ๆ ด าน แรงงานในป จจ บ น การว จ ยพ ฒนา ย ทธศาสตร ท 4 เพ อส อสารให ส นค าเป น สร างภาพล กษณ ในต ว หน วยงานภาคร ฐ ท ใช กลย ทธ การตลาดและ ท เช อถ อและได ร บการ ส นค าด วยการส อสาร เ ก ย ว ข อ ง ไ ด แ ก การประชาส มพ นธ เพ อ ตอบร บจากห นส วนทาง กา ร ตลาดอย า ง เ ป น ก ร ะ ท ร ว ง พ า ณ ช ย สร าง Brand ท กลย ทธ และผ บร โภค ระบบผ านเ คร องม อ กระทรวงอ ตสาหกรรม น าเช อถ อในกล ม ก า ร ต ล า ด แ ล ะ ก า ร หร อสถาบ นเคร อข าย ผ บร โภค ประชาส มพ นธ ภาคร ฐท ม บทบทหน าท พ ฒ น า ค ว า ม ร ค ว า ม โดยตรงในการส งเสร ม เข าใจผ ผล ตตลอดห วง ก า ร ต ล า ด ก า ร โ ซ อ ป ท า น ใ ห เ ห น ประชาส มพ นธ เช น ความส าค ญในการผล ต สถาบ นอาหาร ส นค าท ได มาตรฐานและ สภาอ ตสาหกรรมและ ปลอดภ ยต อผ บร โภค สภาหอการค าไทย จากย ทธศาสตร ท ง 4 ด านและกลย ทธ ท จ าเป นด งกล าว ส าหร บ ผ ประกอบการ SMEs ในกล มอ ตสาหกรรมอาหาร อ กท งพ จารณาประกอบก บผล การว เคราะห ความสามารถในการแข งข นด วย Diamond Model และการว คราะห จ ดแข ง จ ดอ อน โอกาส และอ ปสรรคของการพ ฒนาอ ตสาหกรรมอาหารในกล ม SMEs พบว าหากจะด าเน นย ทธศาสตร ให ประสบความส าเร จได น น จ าเป นต อง 3-160

183 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อาศ ยความร วมม อจากหน วยงานองค กรภาคร ฐ เน องจากจ ดอ อนท ส าค ญหร อ ป จจ ยท อ อนแอของ SMEs โดยเฉพาะอ ตสาหกรรมอาหาร ค อ การไม ม เง นท นเพ ยงพอต อการพ ฒนาหน วยงานว จ ยพ ฒนา และทดสอบของตนเอง เน องจากต องใช เง นลงท นส ง ประกอบก บ บ คลากรด านว ทยาศาสตร ม ค าจ างค อนข างส งจ งเป นข อจ าก ดของ ผ ประกอบการ การรวมต วของผ ประกอบการในห วงโซ อ ปทานส าหร บ อ ตสาหกรรมอาหารในกล มว สาหก จ SMEs ย งไม แข งแรง โดยเฉพาะ อย างย งผ ผล ตต นน าจ งเป นอ ปสรรคต อการควบค มกระบวนการผล ต ให เก ดความปลอดภ ยท งกระบวนการ ผ ประกอบการไม ม เง นท นเพ ยงพอในการท าการตลาดด วย ตนเองท งทางด านการส อสารทางการตลาดให ผ บร โภคร บร ได อย าง ท วถ งและการสร างตราส นค าให เป นท ยอมร บ Key Success Factor การด าเน นการท กภาคส วนด งกล าวของภาคร ฐ เพ อการสน บสน นส งเสร มการ ประกอบการของผ ผล ตอ ตสาหกรรมอาหาร SMEs ของไทยไปส ความส าเร จน น ย อม ต องการความร วมม อและการใส ใจอย างจร งจ งต อการผล ตท อย บนพ นฐานป จจ ยแห ง ความส าเร จ 3 ประการ ได แก การพ ฒนาค ณภาพของส นค าอย างม ความร บผ ดชอบทาง ส งคม ม งเน นความปลอดภ ยของอาหารให ได ตามมาตรฐาน และการเพ มม ลค าให ก บ ส นค า เพ อสร างความประท บใจในการบร โภค อ นจะน าไปส ความย งย นให การบร โภคได ในท ส ด ด งร ปภาพต อไปน ความร บผ ดชอบ ต อผ บร โภค มาตรฐานของ ผล ตภ ณฑ ความพ งพอใจ ของล กค า ค ณภาพ ความปลอดภ ย ม ลค าเพ ม ร ปภาพท 26 ป จจ ยแห งความส าเร จของอ ตสาหกรรมอาหารส าหร บ SMEs 3-161

184 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) Best Practice การพ ฒนาผล ตภ ณฑ ด วยการเพ มม ลค าให ส นค าอย างต อเน องตนเป นท ยอมร บ และล กค าสามารถเช อถ อในความปลอดภ ยและประสบความส าเร จในการผล ตเพ อการ ตอบสนองได ท งตลาดภายในประเทศและตลาดต างประเทศได คณะท ปร กษาขอ ยกต วอย างของผล ตภ ณฑ ช ดก วยเต ยวผ ดไทยพร อมปร ง Thasia บร ษ ท ว นน ท ฟ ดส จ าก ด ผ เป นเจ าของตราส นค าผล ตภ ณฑ ซ งม ประว ต ความ เป นท แสดงถ งความพยายามในการเพ มม ลค าของส นค าอย างต อเน องจากการน าว ตถ ด บ ในท องถ นมาใช ร วมก บภ ม ป ญญาในท องถ น ป จจ บ นบร หารงานโดยค ณจ กราว ธ ภ วประภาชาต ด งรายละเอ ยดต อไปน ต นก าเน ดของผล ตภ ณฑ เก ดจากโรงงานก วยเต ยว น.น ตย เร มก อต งในป พ.ศ โดยผ บร หารคนแรกค อค ณน ตย หาญสวราและครอบคร ว สามารถผล ตได ว นละ 200 ก โลกร ม จ าหน ายในพ นท อ าเภอสวรรคโลก จ งหว ดส โขท ย ต อมาในป 2541 โรงงานได เร มน าเคร องจ กรอ ตโนม ต เข ามาช วยในการผล ตประเภทเคร องอบเส นก งแห ง เข ามาช วย เพ อลดระยะเวลาในการผล ตเส นก วยเต ยวก งแห งประเภทเส นเล กและเพ ม ก าล งการผล ตให สามารถผล ตได เพ มมากข น อ กท งน าไปจ าหน ายในอ าเภอหล งจากน นใน ท ส ดป 2549 ได ย ายโรงงานจากท เด มเน องจากโรงงานเก าเร มค บแคบและไม สามารถ ขยายก าล งการผล ตได มากกว าเด มในขณะท ความต องการผล ตภ ณฑ ม มากข นในอ าเภอ ใกล เค ยงเพราะช มชนม การขยายต วอย างรวดเร ว โรงงานแห งใหม คร งน ผ ประกอบการได ท าการผล ตเส นก วยเต ยวเพ มจากประเภทเส นเล ก เป นประเภทเส นใหญ และเส นก วยจ บ เพ อตอบสนองความต องการท หลากหลายในตลาดพร อมท งขยายพ นท จ าหน ายไปย ง อ าเภอและจ งหว ดใกล เค ยง โดยม ก าล งการผล ตและจ าหน ายได ในปร มาณว นละ 3,000 ก โลกร ม จากการเห นโอกาสของประเทศไทยเม อป 2551 ประเทศไทยม การส งออก ก วยเต ยวในปร มาณ 33,396 ต น หร อค ดเป นม ลค า 2,625 ล านบาท โดยม ตลาดหล กอย ในประเทศสหร ฐอเมร กา สหภาพย โรป ออสเตรเล ย น วซ แลนด และประเทศในแถบเอเช ย โดยพบว าม ลค าการส งออกก วยเต ยวม อ ตราการเพ มข นในป 2551 จากป 2550 ถ ง ซ งถ อได ว าม การขยายต วในอ ตราท ส งและย งม โอกาสเต บโตในการส งออกไปต างประเทศ ได อ กมาก ในฐานะท โรงงานม ความเช ยวชาญในการผล ตก วยเต ยวมาเป นเวลานานด วยการ แปรร ปจากข าวท ช วยสร างม ลค าเพ มให แก ข าวไทยและเป นทางเล อกหน งในการยกระด บ ความสามารถในการแข งข นของไทยในอ ตสาหกรรมข าวด วยเช นก น ประกอบก บบร ษ ทม ความพร อมในด านการจ ดหาว ตถ ด บในท องถ นและภ ม ป ญญาท ส งสมมานานจ งด าร ท จะ พ ฒนาม ลค าของส นค าให ตอบสนองผ บร โภคได มากข น โดยมองเห นโอกาสจากการผล ต 3-162

185 อาหารท เป นม ตรต อส ขภาพมาเป นแรงบ นดาลใจในการพ ฒนาส นค า ให เป นเส นก วยเต ยว ไร ม น จากแนวค ดท มองเห นว าโดยปกต เส นก วยเต ยว เส นบะหม และเส นว นเส น เป น อาหารประเภท แป งข ดส หร อแป งขาวท ร างกายย อยได ค อนข างเร วและด ดซ มน าตาลได รวดเร วเช นก น ม ผลต อค าด ชน น าตาลส ง และเป นสาเหต ให เก ดโรคอ วนได ในกล ม ผ บร โภคท ชอบร บประทานก วยเต ยว ด งน นบร ษ ทจ งม แนวค ดท จะพ ฒนาผล ตภ ณฑ ให ม ด ชน น าตาลต ากว าเส นก วยเต ยวท วไป โดยน าว ตถ ด บข าวในท องถ นมาด ดแปลงด วยการ เปล ยนโครงสร างของแป งข าวเจ าพ นธ ท องถ นมาแปรด ชน ให ม น าตาลต ากว าเส นก วยเต ยว ท วไปได ส าเร จด วยการต งจ ดม งหมายให เป นผล ตภ ณฑ ท ม ค ณภาพและม ค ณค าทาง โภชนาการ เพ อประโยชน ส าหร บผ บร โภค ในล าด บต อมาบร ษ ทย งได ม การพ ฒนาร ปแบบการเพ มม ลค าผล ตภ ณฑ ให ม ความ พร อมปร งมากข นด วยการบรรจ น าผ ดไทยเข าไปก บเส นก วยเต ยวเป นช ด ๆ เพ อให ผ บร โภคได รสชาต แปลกใหม ม ความสะดวกในการร บประทานมากข น เพ อน าไปส การ ขยายตลาดผ บร โภคต างประเทศและเป นการเพ มข ดความสามารถในการแข งข นของต ว บร ษ ทเอง และย งเป นการเพ มความหลากหลายให ก บผล ตภ ณฑ ของบร ษ ท ซ งพบว าการ ตอบร บเป นไปได ด วยด จากการผล ตเส นก วยเต ยวไร ม นแปรร ปพร อมปร งได สะดวก เพ อให เป นทางเล อกหน งของกล มผ ร กส ขภาพ ผ ท ต องการควบค มน าหน ก ผ ป วย เบาหวาน กล มคนในส งคมเม องท ต องการความสะดวกและรวดเร ว ป จจ บ นม ตลาด เป าหมายท งในประเทศโดยจ าหน ายตามห างสรรพส นค า ร านค าสหกรณ ในโรงพยาบาล ภ ตตาคาร ร านขายของฝากย านท องเท ยว เช น เกาหล จ น ย โรป อเมร กา และ ออสเตรเล ย เป นต น กรณ ศ กษาคร งน เป นต วอย างของบร ษ ทผ ประกอบการท สามารถน าความร หล กการพ ฒนาผล ตภ ณฑ และการทดสอบประเม นทางประสาทส มผ สท ได จากผ เช ยวชาญ ไปต อยอด พ ฒนาก วยเต ยวให ม ด ชน น าตาลท ต าลงกว าเด มและเป นการเพ มความสามารถ ในการแข งข นและส งเสร มระบบการจ าหน ายให ก บทางบร ษ ท สร างรายได จากผล ตภ ณฑ ต วใหม รวมท งเพ มศ กยภาพในการผล ตด านอาหารปลอดภ ย (Food Safety) ให ก บทาง บร ษ ทได เป นอย างมาก 3-163

186 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) บทสร ปอ ตสาหกรรมอาหารต อ โอกาสหร อความจาเป นท จะต องร กษา ความอย รอด (Opportunity/Necessity Driven) ประเทศไทยเป นประเทศแถวหน าในแถบภ ม ภาคเอเช ยตะว นออกเฉ ยงใต ท ม ว ว ฒนาการการพ ฒนาการผล ตส นค าเกษตรและอาหารแปรร ปมาเป นเวลานาน จน สามารถเป นฐานการผล ตและอ ตสาหกรรมท เข มแข งท ารายได ให ก บประเทศท ส าค ญ อ ตสาหกรรมหน งของไทย โดยเฉพาะในช วงระยะ 10 ป หล งน ม การพ ฒนาเทคโนโลย การ ผล ตและการแปรร ป การถนอมค ณภาพส นค าท ก าวหน า เข าส ข นตอนการผล ตเป น ผล ตภ ณฑ ส าเร จร ปพร อมบร โภคท ม ช อเส ยง เช น ผล ตภ ณฑ เคร องปร งรส อาหารกระป อง เป นต น การรวมกล มประชาคมอาเซ ยน (AEC) เพ อบรรล ว ตถ ประสงค ของการเป น ตลาดเด ยวและฐานการผล ตเด ยวของประเทศสมาช กอาเซ ยน 10 ประเทศน น จาก การศ กษาคร งน ในภาพรวมของอ ตสาหกรรมอาหาร พบว าจะก อให เก ดผลกระทบทางบวก ในเช งเป นโอกาส (Opportunity) มากกว าทางลบ และสามารถน าไปเป นแรงส งเสร ม สน บสน น ให ผ ผล ตหร อภาคร ฐของไทยให ม งเน นการใช ย ทธศาสตร เช งร กในการขยาย โอกาสทางการตลาดใหม ๆ เพ มนว ตกรรมและม ลค าให ก บส นค า เพ อสร างความ แข งแกร งของเศรษฐก จในภาคอ ตสาหกรรมอาหารของไทยให เป นท โดดเด นและเป นผ น า ด านการผล ตอ ตสาหกรรมอาหารในภ ม ภาคอาเซ ยน โดยเฉพาะอ ตสาหกรรมการผล ตและ การบร การในห วงโซ อ ตสาหกรรม กลางน า และปลายน า ซ งจะเป นกล มท ได ร บผลด มาก ท ส ด ด งรายงานการศ กษาของหน วยงานหล ก 4 แห ง ได แก (1) ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม ระบ ไว ในรายงาน สร ปสภาวะเศรษฐก จอ ตสาหกรรม ป 2553 และแนวโน มป 2554 พบว าใน ภาพรวมการส งออกอ ตสาหกรรมอาหารป 2553 เพ มข นจากป 2552 ถ งร อย ละ 14.2 ในร ปเง นเหร ยญสหร ฐ เน องจากได ร บผลกระทบจากการฟ นต วทาง เศรษฐก จของประเทศผ น าเข าหล กไ ด แก สหร ฐอเมร กา ญ ป น และอาเซ ยน (2) การส ารวจของส าน กว ชาการ สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย พบว า อ ตสาหกรรมอาหารและยาของไทยจะเป นกล มท ได ร บผลกระทบทางบวก มากท ส ด และกล มอ ตสาหกรรมอาหารท เป นภาคการผล ต SMEs ของไทยท ม จ านวนถ งร อยละ 99.6 (ส าน กงานสถ ต แห งชาต ) จะเป นกล มท ได ร บ ประโยชน จากการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน เน องจากเป น ประเทศท ม ศ กยภาพด านเทคโนโลย การผล ตและการแปรร ปส นค าเกษตร และอาหารส งกว าเม อเท ยบก บประเทศอ น ๆ ในแถบอ นโดจ น หร อกล ม ประเทศอาเซ ยน 3-164

187 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) (3) จากรายงานของ Global Trade Atlas พบว า 6 เด อนแรกของป 2553 น บ จากว นท 1 มกราคม 2553 ท กล มประเทศอาเซ ยนท กประเทศม การปร บลด ภาษ น าเข าส นค าและผล ตภ ณฑ อาหารเป นศ นย ภายใต ข อตกลงเขตการค า เสร อาเซ ยน ม ลค าส นค าส นค าเกษตรและอาหารของไทยภายในกล ม อาเซ ยนม อ ตราการขยายต วเพ มข นถ งร อยละ 63.5 จากช วงเวลาเด ยวก น ของป ก อนโดยท การส งออกขยายต วส งถ งร อยละ 78.6 และการน าเข า ขยายต วร อยละ 14.6 และจะย งคงม การขยายต วอย างต อเน องในอนาคต (4) นอกจากน นจากสถ ต ของธนาคารเพ อการส งออกและน าเข าแห งประเทศไทย ย งพบว าประเทศไทยม ความได เปร ยบในการค าและการส งออกหลาย รายการ โดยเฉพาะกล มอ ตสาหกรรมอาหารไทยได เปร ยบท กประเทศใน กล มสมาช กอาเซ ยท งอาหารส าหร บการบร โภคของคนและอาหารส ตว กล มผ ผล ตอ ตสาหกรรมอาหารของไทยท เป น SMEs ท ม จ านวนมากถ งร อยละ 99.6 (ส าน กงานสถ ต แห งชาต ) ย อมจะได ร บผลกระทบในทางบวกเช งโอกาสได เช นก น การรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนด วยป จจ ยท เอ ออ านวยท ส าค ญ ด งน 1. SMEs สามารถเข าถ งขนาดของตลาดอาเซ ยนท ม ผ บร โภคถ ง 600 ล านคน ได ง ายและสะดวกมากข น อ กท งย งได ประโยชน จากขนาดการผล ตท ท าให ต นท นต าลง (Economy of Scale) ซ งจะสะท อนผลล พธ ให ผ ประกอบการ สามารถได รายได และผลก าไรจากการผล ตมากข น 2. SMEs สามารถเข าถ งหร อสรรหา แหล งว ตถ ด บและแรงงานราคาถ กจาก ประเทศเพ อนบ านในอาเซ ยนทดแทนภาวะการขาดแคลนว ตถ ด บต นน าและ การขาดแคลนแรงงานในประเทศไทยง าย 3. SMEs ไทยท ม ศ กยภาพความพร อมด านเง นท น องค ความร และเทคโนโลย สามารถปร บย ทธศาสตร การลงท นย ายฐานการผล ตไปย งประเทศเพ อนบ าน ในอาเซ ยนท เป นแหล งว ตถ ด บและแรงงาน เพ อการผล ตและจ าหน ายใน ประเทศน น ๆ หร อเพ อการส งออก (Re-Export) ไปย งประเทศภ ม ภาคอ น ๆ เช น ประเทศในภ ม ภาคย โรป ท ไทยม ค ค าท ด อย แล วและย งสามารถใช ส ทธ พ เศษด านภาษ GSP ของประเทศน น ๆ ได แม ว าอ ตสาหกรรมอาหารของไทยโดยภาพรวมท งภาคการผล ตส าหร บ อ ตสาหกรรมขนาดใหญ และ SMEs เป นกล มท ได ร บผลกระทบเช งบวกในการเป นโอกาส (Opportunity) โดยเฉพาะอ ตสาหกรรมกลางน า เช น อ ตสาหกรรมอาหารแปรร ป และ อ ตสาหกรรมปลายน า ได แก ร านอาหาร ต วแทนขาย หร อการส งออก แต จากการศ กษา 3-165

188 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) คร งน พบว าอ ตสาหกรรมต นน าของไทย ก าล งประสบป ญหาด านปร มาณการผล ตท ไม แน นอน อ นเน องจากภ ยธรรมชาต ความเส อมโทรมของแหล งทร พยากรธรรมชาต การ แข งข นด านราคาจากประเทศค แข ง หร อภาระด านต นท นการผล ตท ส งข น รวมถ งการขาด แคลนแรงงานในภาคการผล ตการเกษตร เหล าน ย อมเป นป ญหาท าให การผล ตใน อ ตสาหกรรมต นน าอ อนแอลงเป นอย างย ง และจะส งผลกระทบให ผ ประกอบการ อ ตสาหกรรมกลางน าปลายน าประสบป ญหาว ตถ ด บหายาก หร อม ราคาส งข นจนไม สามารถร บภาระต นท นได การเก ดข นของประชาคมอาเซ ยน น บเป นจ งหวะท เหมาะสมส าหร บ อ ตสาหกรรมอาหารของประเทศเทศไทย ในย คท ว ตถ ด บต นน าภายในประเทศม ความผ น ผวนท งราคาและปร มาณ ไทยสามารถสรรหาว ตถ ด บทดแทนการขาดแคลนหร อว ตถ ด บท ราคาถ กกว าภายในประเทศได จากประเทศในกล มอาเซ ยนหร อประเทศเพ อนบ านได สะดวกข น โดยเฉพาะการลดภาษ น าเข าส นค าอาหารเป น ศ นย ในกล มประเทศภ ม ภาค อาเซ ยน 6 ประเทศ อ นเน องจากข อตกลงเขตการค าเสร อาเซ ยน ท เร มม ผลต งแต ว นท 1 มกราคม 2553 ด งน นเพ อให ประเทศไทยย งคงความสามารถในการแข งข นและความได เปร ยบ ในการเป นแหล งผล ตอ ตสาหกรรมอาหารในเม อเปร ยบเท ยบก บประเทศในภ ม ภาค เด ยวก น ท ปร กษาพ จารณาเห นว าภาคร ฐควรม บทบาทในการสร างความเข าใจให ผ ประกอบการเพ มพ นความร ในด านเศรษฐศาสตร การผล ตอย างถ กต องและส งเสร มการ เข าถ งข อม ลท เก ยวข องด านการผล ต เช น ราคาซ อขาย ข อม ลด านล กค าและตลาด รวมท ง ให ผ ประกอบการม ความร ในการว เคราะห ข อม ลท ได มาเพ อให ม ความเช ยวชาญในการวาง แผนการผล ตให เหมาะสมสอดคล องก บความสามารถด านต นท นและความต องการของ ตลาด เพ อลดหร อหล กเล ยงความเส ยงและความล มเหลวจากการผล ตท ไม ค นท น และเก น ความต องการของตลาด เป นต น 3-166

189 เอกสารอ างอ ง กรมส งเสร มการส งออก. (2554). ม ลค าการส งออกของไทยไปย งตลาดต าง ๆ. ค นเม อ 15 ม ถ นายน 2554 จาก tabid/512/default.aspx. ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ เอกสารสถ ต การเกษตร เลขท 416 ข อม ลพ นฐานเศรษฐก จการเกษตรป 2553 สมาคมอาเซ ยน ประเทศไทย: ข าวสารอาเซ ยนและประเทศเพ อนบ าน จาก

190 3.1.3 กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง ยางพาราเป นพ ชเศรษฐก จท ม ความส าค ญมากต อการพ ฒนาเศรษฐก จและส งคมของ ประเทศไทย โดยยางพาราได ท ารายได ให ก บประเทศเป นจ านวนหลายแสนล านบาท ต งแต ป พ.ศ เป นต นมา ประเทศไทยได ก าวข นเป นผ ผล ตยางธรรมชาต อ นด บ 1 ของโลกและย งคง สถานะเป นผ ส งออกอ นด บ 1 อย างต อเน องจนถ งป จจ บ น นอกจากน ยางพาราย งม บทบาทส าค ญ ต อช ว ตและความเป นอย ของเกษตรกรชาวสวนยางกว า 1.5 ล านคร วเร อนท วประเทศไทยหร อกว า 6 ล านคน โดยเฉพาะอย างย งในภาคใต และภาคตะว นออก อ กท งเร มม การเพาะปล กยางพารา อย างแพร หลายในหลาย ๆ ภาคของประเทศอ กด วย โดยอ ตสาหกรรมยางพาราม บทบาทในการ จ างงานในระด บส งกว า 1 แสนคนและม ม ลค าในการส งออกปร มาณมาก โดยม ม ลค าส งออกรอง จากเคร องคอมพ วเตอร รถยนต และแผงวงจรไฟฟ า อ กท งอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางย งม จ านวน ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) อย จ านวนมาก โดยอ ตสาหกรรมยางพาราสามารถ แบ งออกเป น 2 กล ม ได แก 1. อ ตสาหกรรมยางพาราแปรร ปข นต น ซ งเป นการแปรร ปน ายางสดเป นยางแปรร ป ข นต น ซ งม การแปรร ปน ายางด บเป นน ายางข นน า ยางพร ว ลคาไนซ ยางแผ นผ งแห ง ยางรมคว น ยางแท ง ยางเครพ และยางคอมปาว ฯลฯ 2. อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง ซ งน ายางแปรร ปข นต นไปผล ตเป นผล ตภ ณฑ ยาง ประเภทต าง ๆ ซ งสามารถแบ งผล ตภ ณฑ ยางออกได เป น 2 กล ม ได แก อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางท ผล ตจากน ายางข น ได แก ผล ตภ ณฑ ทาง การแพทย เช น ถ งม อยาง ถ งยางอนาม ย สายน าเกล อ ท อสวนป สสาวะ รวมถ ง ผล ตภ ณฑ จากน ายางข นอ น ๆ เช น สายยางย ด ล กโป ง ฟองน า ท นอน โฟมยาง ห วนมยาง ของเล น ฯลฯ อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางท ผล ตจากยางแห ง สามารถแบ งเป น o อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางล อรถยนต เป นอ ตสาหกรรมท ม ความส าค ญท ส ด ในกล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางท ผล ตจากยางแห งในประเทศไทย เน องจาก ม ปร มาณการผล ต ม ลค าการตลาด และการจ างแรงงานส งท ส ดในกล ม ผล ตภ ณฑ ยาง โดยในประเทศไทยม ผ ผล ตยางล อรถยนต ท งบร ษ ทข ามชาต เช น สยามม ชล น บร ดจสโตน ก ดเย ยร ซ ม โตโม และโยโกฮามา มาต งโรงงานอย ใน ประเทศและม บร ษ ทผล ตยางล อรถยนต ส ญชาต ไทยอ กหลายบร ษ ท โดยม การ ผล ตยางล อรถยนต ท งยางล อรถยนต น งส วนบ คคล ยางล อรถบรรท ก ยางล อรถ ยกของในอ ตสาหกรรม ยางล อรถใช ในการเกษตร ยางล อรถจ กรยานยนต ยาง ล อรถจ กรยาน ยางล อเคร องบ น และยางในรถ 3-168

191 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) o อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางช นส วนยานยนต เป นอ ตสาหกรรมผล ตช นส วน ต าง ๆ ท ประกอบเป นช นส วนในยานยนต ซ งรองร บอ ตสาหกรรมช นส วน รถยนต และประกอบรถยนต ในประเทศไทย โดยม ผล ตภ ณฑ ยางช นส วนยาน ยนต อาท ยางร บแรงส นสะเท อน ยางขอบกระจก/ประต ท อยาง สายพานข บ ซ ล ปะเก น เบาะท น ง ยางป ดน าฝน ฉนวนสายไฟ และอ น ๆ o อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางในการก อสร างเป นผล ตภ ณฑ ยางท ใช ในการ ก อสร างประกอบด วย ยางป พ น ยางค นถนน ยางรองรางรถไฟ ฝายยาง ท อยาง (ส งน า ด ดแร ) ยางรอคอสะพาน/ทางยกระด บ ยางรองฐานต ก ยางก นชนท าเร อ ยางก นซ ม ยางบล อคป พ น ฯลฯ o อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ สายพาน ได แก สายพานส งก าล งและสายพาน ล าเล ยงในอ ตสาหกรรมต าง ๆ o อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางอ นๆ ได แก การผล ตยางเพ อเป นของใช และ อ ปกรณ ก ฬาต าง ๆ อาท ยางร ดของ รองเท า/พ นรองเท า ล กกล งยาง ล กบอล ฯลฯ โดยสถานการณ ของอ ตสาหกรรมยางพาราและผล ตภ ณฑ ยางในช วงท ผ านมา สามารถขยายต วได อย างต อเน อง เน องจากภาวะเศรษฐก จโลกเร มขยายต วของ อ ตสาหกรรมรถยนต กล บมาขยายต วอ กคร ง ส งผลให ผล ตภ ณฑ ยางยานพาหนะขยายต ว ตามไปด วย ส าหร บในส วนของการผล ตถ งม อยางย งคงขยายต วอย างต อเน อง เน องจาก เป นส งจ าเป นท ใช ในทางการแพทย และใช ในอ ตสาหกรรมอ น ๆ โดยเฉพาะใน อ ตสาหกรรมอาหารและบร การ (ส าน กงานคณะกรรมการพ ฒนาการเศรษฐก จและส งคม แห งชาต, 2549) ส าหร บแนวโน มในป 2554 คาดว าอ ตสาหกรรมยางและผล ตภ ณฑ ยางจะขยายต ว ได อย างต อเน องตามภาวะเศรษฐก จท เต บโตข น ประกอบก บกรอบข อตกลงการเจรจาเขต การค าเสร (FTA) ได ม ส วนช วยผล กด นการส งออกยางพาราและผล ตภ ณฑ ให ขยายต ว เพ มข นด วย อย างไรก ตาม ประเด นท ต องระว ง ค อ ผลของกรอบ FTA นอกจากจะช วย ผล กด นการส งออกแล วย งส งผลให การน าเข ายางและผล ตภ ณฑ ยางเพ มข นด วยเช นก น (ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร, 2553) อ ตสาหกรรมยางต นน า ป จจ บ นประเทศไทยเป นผ ผล ตยางต นน าในร ปแบบของยางด บและน ายางสด มากเป นอ นด บหน งของโลก โดยม พ นท ปล กประมาณ 17.9 ล านไร แบ งเป นเน อท ย นต น 17 ล านไร และเน อท กร ดได 12 ล านไร โดยม ผลผล ตยางด บและผลผล ต ยางแห งในป จจ บ นม ประมาณ 3.05 และ 3 ล านต นตามล าด บ โดยจะเห นได ว า ในช วง 3-4 ป ท ผ านมาม การเพ มข นของพ นท การปล กยางพาราและเน อท กร ดได 3-169

192 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) โดยเฉล ยร อยละ 6 และร อยละ 3 ต อป อย างไรก ตามพบว าผลผล ตยางด บ และ ยางแห งของประเทศไทยม การเพ มข นน อยมาก โดยผลผล ตยางด บเพ มข นเพ ยง ร อยละ 0.3 โดยเฉล ยต อป ในขณะท ผลผล ตยางแห งเพ มข นเพ ยงเฉล ยร อยละ 0.2 ต อป แสดงถ งป ญหาของประส ทธ ภาพของการผล ตยางต นน าในประเทศไทยท ผลผล ตยางด บต อไร ของประเทศไทยลดลงอย างต อเน องจนในป จจ บ นผลผล ตยาง ด บต อไร อย ท 253 ก โลกร มต อไร ตารางท 42 การผล ตยางพาราในประเทศไทย การผล ตยางพาราในประเทศไทย พ.ศ พ.ศ พ.ศ พ.ศ จ านวนคร วเร อน (คร วเร อน) 1,314,510 1,428,713 1,479,842 1,506,499 เน อท ย นต น (ไร ) 15,362,346 16,716,945 17,223,129 17,959,403 เน อท กร ดได (ไร ) 11,086,811 11,371,407 11,508,065 12,049,102 ผลผล ตยางด บ (ต น) 3,022,324 3,166,843 3,175,803 3,051,781 ผลผล ตยางแห ง (ต น) 2,989,078 3,132,008 3,140,869 3,002,953 ผลผล ตยางด บต อไร (กก.) ท มา: ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร, 2553 จากรายงานด านการผล ตยางธรรมชาต ของ International Rubber Study Group ในป ค.ศ พบว าประเทศไทยย งเป นผ น าในการผล ตยางธรรมชาต ของโลก โดยจากรายงานด งกล าวระบ ว าประเทศไทยสามารถผล ตยางธรรมชาต ได กว า 3 ล านต นต อป โดยม ค แข งท ส าค ญค อประเทศอ นโดน เซ ยท ม ผลผล ตยาง ธรรมชาต ถ ง 2.8 ล านต นต อป และประเทศมาเลเซ ยม ผลผล ตยางธรรมชาต 8 แสนต นต อป ตามล าด บ ส าหร บประเทศท ม อ ตราการเต บโตของการผล ตยางธรรมชาต เพ มส งข น อย างรวดเร วในช วง 4 ป ท ผ านมาพบว าประเทศเว ยดนามและประเทศจ นม การ เพ มผลผล ตยางธรรมชาต ภายในประเทศมากข นอย างรวดเร ว โดยเฉล ยม อ ตรา การเต บโตร อยละ 8.2 และ 3.4 ต อป ตามล าด บ (International Rubber Study Group (IRSG), 2011) โดยประเทศเว ยดนามได ม การส งเสร มการปล กยางพารา เพ มถ ง 4.3 ล านไร ให ได ภายในป 2558 ในขณะท จ นเองก เร งขยายพ นท เพาะปล ก ในบร เวณมณฑลตอนใต ของประเทศ โดยเฉพาะอย างย งบร เวณมณฑลมณฑลไฮ นานและมณฑลย นนาน (ผ จ ดการ 360 รายส ปดาห, 2553) ซ งถ อเป น 3-170

193 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ความส าเร จในการปร บปร งพ นธ ยางพาราของประเทศจ นเน องจากเป นการปล ก ยางในเขตละต จ ดใหม (การปล กยางในเขตละต จ ด องศาเหน อ) อย างไรก ตามด วยภ ม อากาศท ไม เหมาะสมเน องจากหลายภ ม ภาคของประเทศจ นม สภาพ อากาศหนาว ท าให ประเทศจ นเร มห นมาใช นโยบายส งเสร มการปล กยางใน ประเทศเพ อนบ าน เช น ลาว พม า เว ยดนาม และก มพ ชา อย างไรก ตามหากพ จารณาด านศ กยภาพพ นท การปล กยางแล วจะเห นได ว า ประเทศอ นโดน เซ ยม โอกาสเป นค แข งส าค ญในการผล ตยางธรรมชาต และม โอกาสพ ฒนาเป นผ น าของโลกด านการผล ตยางธรรมชาต ในอนาคตอ นใกล เน องจากม พ นท ท ม ความเหมาะสมในการปล กยางพาราและม พ นท ของประเทศท กว างใหญ มากกว าประเทศไทย โดยประเทศอ นโดน เซ ยม พ นท 1.9 ล านตาราง ก โลเมตร ม ขนาดพ นท ใหญ กว าประเทศไทย 3.73 เท า โดยประเทศไทยม พ นท 5.14 แสนตารางก โลเมตร (Central Intelligence Agency (CIA), 2554) ด งน น หากประเทศอ นโดน เซ ยม การพ ฒนาประส ทธ ภาพของการปล กยางพารา ประกอบก บการพ ฒนาระบบโลจ สต กส เพ อสน บสน นการปล กยางพารา และการ ขนส งยางธรรมชาต ท ด ข นจะสามารถส งผลท าให ประเทศอ นโดน เซ ยกลายเป น ผ น าในการผล ตยางธรรมชาต ของโลกได ตารางท 43 การผล ตยางธรรมชาต ของประเทศผ ผล ตส าค ญในโลก (หน วย: ต น) การผล ตยางธรรมชาต ของ ประเทศสาค ญ พ.ศ พ.ศ พ.ศ พ.ศ ไทย 3,056, ,089, ,164, ,072,000.0 อ นโดน เซ ย 2,755, ,751, ,440, ,828,700.0 มาเลเซ ย 1,199, ,072, , ,100.0 จ น 590, , , ,000.0 เว ยดนาม 601, , , ,000.0 อ นเด ย 811, , , ,000.0 อ น ๆ 782, ,008, ,109, ,256,200.0 รวมส งออก 9,796, ,026, ,702, ,291,000.0 ท มา: International Rubber Study Group (IRSG),

194 นอกจากการท ประเทศไทยเป นผ น าด านการผล ตยางธรรมชาต ของโลกแล ว ประเทศไทยย งเป นประเทศผ ส งออกยางธรรมชาต ส ทธ รายใหญ ท ส ดของโลก โดย ในป พ.ศ ม ปร มาณการส งออกยางธรรมชาต มากกว า 2.6 ล านต น ซ งส ง กว าประเทศส งออกยางธรรมชาต อ นด บ 2 ค อ ประเทศอ นโดน เซ ย กว า 3 แสน ต น โดยประเทศอ นโดน เซ ยสามารถส งออกยางธรรมชาต ได 2.3 ล านต นในป เด ยวก น ส าหร บประเทศส งออกยางธรรมชาต อ นด บ 3 ค อประเทศมาเลเซ ย ซ ง สามารถส งออกยางธรรมชาต ได 1.2 ล านต น โดยประเทศส งออกอ นด บท 4 ค อ ประเทศเว ยดนามท ม ปร มาณการส งออก 7.8 แสนต น ส าหร บประเทศอ นด บถ ด มา ค อ ประเทศศร ล งกา อ นเด ย และพม า ม ปร มาณการส งออกน อยมากเม อ เปร ยบเท ยบก บประเทศไทย อ นโดน เซ ย มาเลเซ ย หร อเว ยดนาม อย างไรก ตาม เป นท น าสนใจว าประเทศจ นซ งม พ นท การปล กอ นด บท 4 แต กล บไม ม การส งออก ยางธรรมชาต มากน กเน องจากผลผล ตส วนใหญ ถ กใช เพ อการแปรร ปยาง ภายในประเทศ ตารางท 44 การส งออกยางธรรมชาต ส ทธ ของประเทศผ ผล ตส าค ญในโลก (หน วย: ต น) การส งออกยางธรรมชาต ส ทธ ของ ประเทศสาค ญ พ.ศ พ.ศ พ.ศ พ.ศ ไทย 2,703, ,675, ,726, ,683, อ นโดน เซ ย 2,407, ,295, ,061, ,380, มาเลเซ ย 1,018, , ,087, ,249, เว ยดนาม 682, , , , ศร ล งกา 49, , , , อ นเด ย 28, , , , พม า 62, , , , อ น ๆ 599, , , , รวมส งออก 7,551, ,280, ,314, ,880, ท มา: International Rubber Study Group (IRSG),

195 อ ตสาหกรรมยางกลางน า อ ตสาหกรรมยางกลางน าเป นอ ตสาหกรรมส าค ญของประเทศไทยท สร าง ม ลค าให ก บอ ตสาหกรรมยางพาราของประเทศไทย โดยในป พ.ศ ประเทศ ไทยม ส วนแบ งการค าของโลกในยางแปรร ปข นต นส งถ งร อยละ ของโลก ท าให ประเทศไทยเป นผ ส งออกอ นด บหน งของการค ายางแปรร ปข นต นของโลก โดยประเทศไทยม การใช ยางแปรร ปข นต นภายในประเทศเพ ยง 4 แสนต น ซ งค ด เป นส ดส วนร อยละ 12 ของยางแปรร ปข นต นท สามารถผล ตได โดยส ดส วน ด งกล าวค ดเป นส ดส วนน อยมากเม อเท ยบก บปร มาณการส งออกของประเทศ ซ ง สามารถแสดงให เห นโอกาสในการพ ฒนาอ ตสาหกรรมยางแปรร ปข นต น และ แสดงว าการแปรร ปปลายน าในร ปแบบของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางของ ประเทศไทยย งม แหล งว ตถ ด บอ กปร มาณมาก ตารางท 45 การค ายางพาราแปรร ปข นต น การค ายางพาราแปรร ปข นต น พ.ศ พ.ศ พ.ศ พ.ศ การค าของโลก (ล านต น) ส วนแบ งการตลาดโลกของไทย (ร อยละ) ใช ในประเทศ (ล านต น) ท มา: ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร, 2553 ในป พ.ศ ประเทศไทยม การส งออกยางแปรร ปข นต นประมาณ 2.8 ล านต น หร อประมาณร อยละ 88 ของผลผล ตรวมของยางแปรร ปข นต นของท ง ประเทศ โดยยางแปรร ปข นต นท ม การส งออกส าค ญของประเทศไทยตามม ลค า การส งออกแบ งเป นยางแท ง ยางแผ นรมคว น น ายางข น และยางคอมปาวน โดยม ม ลค า 9.6 หม นล านบาท 7.2 หม นล านบาท 5 หม นล านบาท และ 4.7 หม นล าน บาทตามล าด บ (ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร, 2553) อย างไรก ตามหาก พ จารณาตามปร มาณการส งออกแล วจะเห นได ว าผล ตภ ณย ยางแปรร ปข นต น หลายประเภทเร มม ปร มาณการส งออกท อ มต ว เช น น ายางข น และโดยเฉพาะ อย างย งยางแผนด บรมคว นกล บม แนวโน มการส งออกลดลง เน องจากตลาดม ความต องการยางแปรร ปข นต นประเภทอ น ๆ เข ามาแทนท อาท ยางแท ง และ 3-173

196 ยางคอมปาวน โดยเฉพาะอย างย งยางคอมปาวน น นม อ ตราการส งออกเต บโต เฉล ยกว าร อยละ 99 ต อป แสดงให เห นถ งศ กยภาพของตลาดยางแปรร ปข นต น ด งกล าวท ก าล งเป นท ต องการของตลาดโลก ตารางท 46 การส งออกยางแปรร ปข นต น (หน วย: ต น/ล านบาท) การส งออกยางแปรร ปข นต น แยกประเภท ยางแผ นรมคว น ยางแท ง น ายางข น ยางคอมปาวน รวมส งออก พ.ศ พ.ศ พ.ศ พ.ศ ปร มาณ (ต น) 866, , , ,204 ม ลค า (ล านบาท) 63, , , ,828 ปร มาณ (ต น) 877, , , ,495 ม ลค า (ล านบาท) 64, , , ,596 ปร มาณ (ต น) 532, , , ,986 ม ลค า (ล านบาท) 43, , , ,132 ปร มาณ (ต น) 160, , , ,492 ม ลค า (ล านบาท) 11, , , ,117 ปร มาณ (ต น) 2,717, ,688, ,794, ,839, ม ลค า (ล านบาท) 206, , , ,380 ท มา: ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร,

197 ม ลค าการน าเข ายางแปรร ปข นต นของประเทศไทยม ม ลค าค อนข างน อยโดย ส วนใหญ เป นการน าเข ายางส งเคราะห เพ อเป นว ตถ ด บประกอบอ ตสาหกรรม ผล ตภ ณฑ ยาง โดยเฉพาะอย างย งอ ตสาหกรรมยางล อรถยนต อย างไรก ตาม ม ลค าการน าเข ายางส งเคราะห ของประเทศไทยค อนข างม ความผ นผวนส ง เน องจากการเปล ยนแปลงของอ ปสงค ผล ตภ ณฑ ยาง การเปล ยนแปลงของราคา ยางส งเคราะห ของโลกอ นส บเน องจากราคาว ตถ ด บค อราคาน าม นและป โตรเคม ซ งเป นว ตถ ด บส าค ญของยางส งเคราะห ในตลาดโลก และระด บราคาของยางพารา แปรร ปซ งเป นส นค าทดแทนก นได ก บยางส งเคราะห หลายประเภท ตารางท 47 ม ลค าการน าเข ายางแปรร ปข นต น (หน วย: ล านเหร ยญสหร ฐ ฯ) ม ลค าการน าเข ายางแปรร ป ป ข นต น ยางส งเคราะห ยางธรรมชาต ยางอ น ๆ ยางรวมเศษยาง ท มา: ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม, 2554 ประเทศห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญของยางแปรร ปข นต นของประเทศไทย ค อ ประเทศจ น ซ งเป นตลาดใหญ ของยางแปรร ปข นต นจากประเทศไทย โดย ประเทศจ นน าเข ายางแปรร ปข นต นจากประเทศไทยเพ อตอบสนองความต องการ ของอ ตสาหกรรมยางรถยนต และอ ตสาหกรรมรถยนต ท ก าล งเต บโตอย างมาก ภายในประเทศ ใน ป พ.ศ ประเทศไทยม ม ลค าการส งออกของยางแปรร ป ข นต นไปย งประเทศจ นเป นม ลค า 1.1 พ นล านเหร ยญสหร ฐ ฯ และม ส ดส วนการ เต บโตของม ลค าการส งออกโดยเฉล ยร อยละ 21 ต อป อ นด บ 2 รองจากประเทศ จ น ค อ ประเทศเกาหล ใต ซ งประเทศไทยม การส งออกยางแปรร ปไปย งประเทศ เกาหล ใต ส งเป นม ลค าการส งออกกว า 2 ร อยล านเหร ยญสหร ฐ ฯ ค ดเป นอ ตรา เฉล ยการเต บโตของม ลค าการส งออกเฉล ยร อยละ 42 ต อป อ นด บ 3 ค อ ประเทศ ญ ป นซ งประเทศไทยส งออกยางแปรร ปข นต นเป นม ลค า 180 ล านเหร ยญสหร ฐ ฯ ค ดเป นอ ตราเฉล ยการเต บโตของม ลค าการส งออกเฉล ยร อยละ 9 อ นด บท 4 ค อ ประเทศสหร ฐอเมร กาซ งประเทศไทยส งออกยางแปรร ปข นต นไปย งประเทศ ด งกล าวเป นม ลค า 134 ล านเหร ยญสหร ฐ ฯ ค ดเป นอ ตราเฉล ยการเต บโตของ 3-175

198 ม ลค าการส งออกเฉล ยร อยละ 46 และอ นด บท 5 ค อประเทศบราซ ลซ งประเทศ ไทยส งออกยางแปรร ปข นต นไปย งประเทศด งกล าวเป นม ลค า 105 ล านเหร ยญ สหร ฐ ฯ โดยหากเปร ยบเท ยบก บป พ.ศ ม การเปล ยนแปลงร อยละ 136 แต หากเปร ยบเท ยบในระยะยาว (พ.ศ เป นต นมา) พบว าไม ม การ เปล ยนแปลงจากระยะ 3 ป ก อนหน า ตารางท 48 ม ลค าการส งออกยางแปรร ปข นต นจ าแนกตามประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ส าค ญ 1 (หน วย: ล านเหร ยญสหร ฐ ฯ) ประเทศห นส วนทาง พ.ศ พ.ศ พ.ศ พ.ศ กลกย ทธ ยางข นต น จ น , เกาหล ใต ญ ป น สหร ฐอเมร กา บราซ ล เยอรมน อ ตาล ต รก ห นส วนทางกลกย ทธ อ น ๆ (47 ประเทศ) รวมม ลค าส งออก 1, , , , ท มา: ศ นย ว จ ยธ รก จและเศรษฐก จอ สาน, 2553 อ ตสาหกรรมยางปลายน า ประเทศไทยถ อเป นประเทศท ส าค ญของอ ตสาหกรรมยางปลายน าประเทศ หน งในโลก โดยเฉพาะอย างย งยางรถประเภทต าง ๆ ในแต ละป ประเทศไทย สามารถผล ตยางรถได มากกว า 100 ล านเส นต อป และในป พ.ศ.2553 ประเทศ ไทยสามารถผล ตยางรถได กว า 136 ล านเส น โดยอ ตสาหกรรมยางรถท ส าค ญใน 1 ค านวนจากยางข นต น 3 ประเภทแรกท ม ม ลค าการส งออกส งส ดอ นประกอบไปด วย ยางธรรมชาต ท ก าหนดไว ในทางเทคน คช น ) 20รห ส ( ยางแผ น รมคว นช น 3 (รห ส ) และน ายางธรรมชาต อ นๆ ปร มาณของแอมโนเน ยเก นร อยละ ) 0.5รห ส ( เน องจากยางข นต นท ง 3 ประเภทม ม ลค า ส งออกรวมก นค ดเป นส ดส วนส งถ ง % 74ของม ลค าการส งออกยางพาราข นต นท งหมด 3-176

199 ประเทศไทย ค อ ยางนอกรถยนต ท ประเทศสามารถผล ตยางนอกรถยนต ได กว า 26 ล านเส นในป พ.ศ โดยเป นยางนอกรถยนต น งจ านวนมากท ส ดกว า 16 ล านเส น รองลงมาเป นยางนอกรถกระบะจ านวนกว า 5 ล านเส น ยางนอก รถบรรท ก และรถโดยสารจ านวนกว า 4 ล านเส น และยางนอกรถแทรกเตอร จ านวนกว า 2 แสนเส นตามล าด บ นอกจากน นประเทศไทยย งสามารถผล ตยาง นอกรถจ กรยานยนต /จ กรยานได กว า 44 ล านเส น และยางในกว า 66 ล านเส นใน ป เด ยวก น อ กอ ตสาหกรรมยางปลายน าท ส าค ญของประเทศไทย ค อ ถ งม อยางถ งม อ ตรวจ ซ งประเทศไทยสามารถผล ตถ งม อยางถ งม อตรวจได กว าป ละ 1.2 หม นล าน ช นในป พ.ศ ซ งประเทศไทยม ความได เปร ยบในการผล ตถ งม อยางถ งม อ ตรวจโดยเฉพาะอย างย งในกล มถ งม อยางส าหร บการผ าต ด (Surgical Glove) ซ ง ม มาตรฐานส งกว าถ งม อยางตรวจ (Examination Glove) ตารางท 49 ปร มาณการผล ตผล ตภ ณฑ ยางในประเทศไทย (หน วยการผล ต) ปร มาณการผล ต ผล ตภ ณฑ ยางใน หน วย พ.ศ พ.ศ พ.ศ พ.ศ ประเทศไทย ยางนอกรถยนต เส น 23,289,187 24,915,953 20,990,198 26,111,933 ยางนอกรถยนต น ง เส น 14,056,448 15,449,235 12,921,160 16,331,033 ยางนอกรถกระบะ เส น 4,773,802 5,078,992 3,981,475 5,146,609 ยางนอกรถบรรท กและ เส น 4,279,668 4,177,376 3,830,877 4,365,854 รถโดยสาร ยางนอกรถแทรกเตอร เส น 179, , , ,437 ยางนอกรถจ กรยานยนต / เส น 42,237,421 43,951,841 39,870,822 44,446,007 จ กรยาน ยางนอกรถจ กรยานยนต เส น 22,405,402 22,829,154 20,755,910 22,925,851 ยางนอกรถจ กรยาน เส น 19,393,540 20,556,988 18,657,344 20,908,068 ยางนอกอ น ๆ เส น 438, , , ,088 ยางใน เส น 60,061,982 56,972,702 61,502,501 66,137,664 เส น 2,013,554 1,888,713 1,891,118 2,170,116 ยางในรถบรรท กและ รถโดยสาร 3-177

200 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ปร มาณการผล ต ผล ตภ ณฑ ยางใน หน วย พ.ศ พ.ศ พ.ศ พ.ศ ประเทศไทย ยางในรถจ กรยานยนต เส น 36,322,128 35,824,635 42,574,550 45,689,179 ยางในรถจ กรยาน เส น 21,726,300 19,259,354 17,036,833 18,278,369 ยางรอง เส น 3,187,708 2,482,272 2,043,624 2,235,378 ยางหล อดอก เส น 81,683 86,739 88,302 87,792 ถ งม อยางถ งม อตรวจ ช น 9,819,640,293 10,158,081,150 11,050,739,478 12,100,518,922 ยางร ดของ ต น 15,536 13,604 13, , ท มา: ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม, 2554 การจ าหน ายผล ตภ ณฑ ยางภายในประเทศไทยถ อตลาดท ส าค ญของ ผล ตภ ณฑ ยางท ผล ตในประเทศไทย โดยกว าร อยละ 76 ของยางนอกรถยนต ท ผล ตในประเทศไทยถ กน ามาจ าหน ายในป พ.ศ ค ดเป นปร มาณยางนอก รถยนต ท จ าหน ายในประเทศไทยกว า 19 ล านเส น ซ งถ กน ามาใช ในอ ตสาหกรรม ประกอบรถยนต ซ งประเทศไทยม โรงงานประกอบรถยนต ต งอย ในบร เวณภาค กลางและภาคตะว นออกของประเทศ โดยม การคาดการณ ว าอ ตสาหกรรม ประกอบรถยนต ในประเทศของไทยป 2554 จะสามารถผล ตรถยนต ได ประมาณ 1,780,000 ถ ง 1,860,000 ค น ซ งจ านวนน ม การส งออกกว าร อยละ 55 (ศ นย ว จ ย กส กรไทย, 2554) ด งน นจ งจะเห นได ว าการจ าหน ายยางรถยนต ของประเทศไทย เป นการจ าหน ายเพ อส งออกทางอ อม ตารางท 50 ปร มาณการจ าหน ายผล ตภ ณฑ ยางในประเทศไทย (หน วยการผล ต) ปร มาณการจาหน าย ผล ตภ ณฑ ยางในประเทศไทย หน วย พ.ศ พ.ศ พ.ศ พ.ศ ยางนอกรถยนต เส น 18,124,868 18,836,250 15,714,042 19,834,079 ยางนอกรถยนต น ง เส น 10,215,514 10,932,811 9,009,534 11,915,536 ยางนอกรถกระบะ เส น 4,503,855 4,544,382 3,492,096 4,348,421 ยางนอกรถบรรท กและรถ โดยสาร เส น 3,313,709 3,248,637 3,066,290 3,421,744 ยางนอกรถแทรกเตอร เส น 91, , , ,378 ยางนอกรถจ กรยานยนต / จ กรยาน เส น 19,595,724 20,525,810 20,779,087 22,150,

201 ปร มาณการจาหน าย ผล ตภ ณฑ ยางในประเทศไทย หน วย พ.ศ พ.ศ พ.ศ พ.ศ ยางนอกรถจ กรยานยนต เส น 15,150,073 15,727,536 16,215,966 17,158,913 ยางนอกรถจ กรยาน เส น 4,364,252 4,737,078 4,507,713 4,940,120 ปร มาณการจาหน าย ผล ตภ ณฑ ยางในประเทศไทย หน วย พ.ศ พ.ศ พ.ศ พ.ศ ยางนอกอ น ๆ เส น 81,399 61,196 55,408 51,413 ยางใน เส น 34,959,891 35,134,462 38,460,427 39,979,625 ยางในรถบรรท กและรถโดยสาร เส น 1,672,625 1,639,066 1,533,253 1,749,147 ยางในรถจ กรยานยนต เส น 26,039,430 25,363,305 29,490,451 30,385,161 ยางในรถจ กรยาน เส น 7,247,836 8,132,091 7,436,723 7,845,317 ยางรอง เส น 1,457,687 1,340,749 1,257,249 1,398,435 ยางหล อดอก เส น 83,512 80,660 88,597 86,473 ถ งม อยางถ งม อตรวจ ช น 465,182, ,132, ,962, ,112,397 ยางร ดของ ต น 1,035 1, , ท มา: ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม, 2554 การค าผล ตภ ณฑ ยางม การส งออกผล ตภ ณฑ ยางท งส น 6.2 พ นล านบาท ใน ป พ.ศ โดยม ม ลค าการส งออกผล ตภ ณฑ ยางเพ มส งกว าร อยละ 39 จากป ก อน ซ งผล ตภ ณฑ ยางท ม การส งออกท ส าค ญค อยางยานพาหนะค ดเป นม ลค า 2, ล านเหร ยญสหร ฐ ฯ หร อค ดเป นร อยละ 41 ของม ลค าการส งออก ผล ตภ ณฑ ยางท งหมด รองลงมา ค อ การส งออกถ งม อยางเป นม ลค า ล าน บาท และยางว ลแคไนซ เป นม ลค า ล านบาท ตามล าด บ 3-179

202 ตารางท 51 ม ลค าการส งออกผล ตภ ณฑ ยาง (หน วย: ล านเหร ยญสหร ฐ ฯ) ม ลค าการส งออกผล ตภ ณฑ ยาง พ.ศ พ.ศ พ.ศ พ.ศ ยางยานพาหนะ 1, , , , ถ งม อยาง ยางว ลแคไนซ หลอดและท อ ผล ตภ ณฑ ยางท ใช ทางเภส ชกรรม สายพานล าเล ยงและส งก าล ง ยางร ดของ ผล ตภ ณฑ ยางอ น ๆ , , รวมผล ตภ ณฑ ยาง 3, , , , ท มา: กระทรวงพาณ ชย, 2554 ประเทศไทยม การน าเข าผล ตภ ณฑ ยางป ละ 875 ล านบาทในป พ.ศ โดยในปร มาณการน าเข าด งกล าวผล ตภ ณฑ ท เป นผล ตภ ณฑ ยางว ลแคไนซ ม ม ลค าการน าเข าส งส ดค ดเป นม ลค า 359 ล านบาท รองลงมาเป นยางรถยนต ม ม ลค าการน าเข า 300 ล านบาท และท อหร อข อต อและสายพานล าเล ยงม ม ลค าการ น าเข า 176 ล านบาท โดยจะเห นได ว าม ลค าการน าเข าผล ตภ ณฑ ยางเป นการ น าเข าเพ อตอบสนองอ ตสาหกรรมผล ตยางล อเป นหล ก ตารางท 52 ม ลค าการน าเข าผล ตภ ณฑ ยาง (หน วย: ล านเหร ยญสหร ฐ ฯ) รายการ ป ผล ตภ ณฑ ท าจากยาง ท อหร อข อต อและสายพานล าเล ยง ยางรถยนต ผล ตภ ณฑ ยางอ น ๆ ว สด ท าจากยาง กระเบ องป พ นป ดผน ง ผล ตภ ณฑ ยางว ลแคไนซ รวม ท มา: ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม,

203 ประเทศค ค าส าค ญของผล ตภ ณฑ ยางจากประเทศไทยได แก ประเทศ สหร ฐอเมร กา โดยประเทศไทยม ม ลค าส งออกไปย งประเทศด งกล าวกว า 2.9 หม นล านบาทในป พ.ศ หร อค ดเป นร อยละ 19 ของม ลค าการส งออกของ ประเทศไทย อย างไรก ตามหากพ จารณาแนวโน มของการส งออกผล ตภ ณฑ ยาง กล บพบว าประเทศสหร ฐ ฯ ม ส วนแบ งของการส งออกผล ตภ ณฑ ยางจากประเทศ ไทยลดลงอย างต อเน อง ในขณะเด ยวก นประเทศจ นซ งเป นประเทศส งออกอ นด บ สองของผล ตภ ณฑ ยางจากประเทศไทย โดยม การส งออกม ลค า 2.6 หม นล าน บาท ซ งประเทศจ นม แนวโน มในการรองร บตลาดการส งออกผล ตภ ณฑ ยางจาก ประเทศไทยเพ มมากข น ซ งในป พ.ศ ประเทศจ นเป นตลาดรองร บการ ส งออกผล ตภ ณฑ ยางจากประเทศไทยเพ ยง 5 พ นล านบาท หร อค ดเป นร อยละ 5 ของตลาดส งออกท งหมด ซ งภายในช วงระยะเวลา 4 ป จนถ ง พ.ศ ยอดการ ส งออกผล ตภ ณฑ ยางจากประเทศไทยไปย งประเทศจ นกล บเพ มส งข นกว า 4 เท า จนท าให ม ยอดการส งออกในป พ.ศ ถ ง 2.6 หม นล านบาท หร อค ดเป น ร อยละ 17 ของม ลค าตลาดส งออกผล ตภ ณฑ ยางของประเทศไทย ส าหร บ ประเทศค ค าส าค ญอ น ๆ พบว าการส งออกไปย งประเทศญ ป นม การเต บโต เล กน อย โดยในป พ.ศ ม ม ลค าการส งออกผล ตภ ณฑ ยางจากประเทศไทย ไปย งประเทศญ ป นเป นม ลค า 1 หม นล านบาท แต ส ดส วนม ลค าการส งออกม การ ปร บลดลงจากร อยละ 10 (ในป พ.ศ. 2548) เป นร อยละ 7 (ในป พ.ศ. 2552) ของ ม ลค าการส งออกผล ตภ ณฑ ยางของประเทศไทย ส าหร บตลาดท ยอดการส งออกผล ตภ ณฑ ยางจากประเทศไทยเต บโตใน ระด บส ง ได แก ประเทศเว ยดนามและประเทศออสเตรเล ย ซ งประเทศไทยม ม ลค า การส งออก 5.7 พ นล านบาท และ 4.9 พ นล านบาทในป พ.ศ ตามล าด บ ตารางท 53 ตลาดส งออกผล ตภ ณฑ ยาง 10 ประเทศแรกของประเทศไทย (หน วย: ล านบาท) อ นด บ ประเทศ สหร ฐอเมร กา 24, , , , , จ น 5, , , , , ญ ป น 9, , , , , มาเลเซ ย 5, , , , , เว ยดนาม 1, , , , , ฮ องกง 3, , , , ,

204 อ นด บ ประเทศ เยอรมน 3, , , , , ออสเตรเล ย 2, , , , , อ นโดน เซ ย 1, , , , , เบลเย ยม 1, , , , , รวม 10 ประเทศ 59, , , , , ท มา: ศ นย เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารส าน กงานปล ดกระทรวงพาณ ชย, รายละเอ ยดของกล มอ ตสาหกรรม อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางสามารถแบ งกล มอ ตสาหกรรมออกเป น 3 ระด บตาม ห วงโซ อ ปทาน ได แก อ ตสาหกรรมต นน าซ งเป นสวนยางพารา โดยม เกษตรกรกว า 1.5 ล านคร วเร อนท วประเทศไทยหร อกว า 6 ล านคนท ผล ตน ายางสดส าหร บป อนให ก บ อ ตสาหกรรมกลางน า โดยอ ตสาหกรรมกลางน าเป นอ ตสาหกรรมการแปรร ปยางพารา เบ องต น โดยแบ งเป นยางแปรร ปเบ องต น 2 กล มหล ก ได แก การแปรร ปน ายางข นและ การแปรร ปยางแห งซ งม ผ ประกอบการท งส น 1,359 ราย และอ ตสาหกรรมปลายน าซ งม ผ ประกอบการ 706 รายโดยแบ งเป น 2 กล มหล กตามผล ตภ ณฑ ท เป นว ตถ ด บ ได แก อ ตสาหกรรมยางปลายน าท ผล ตจากน ายางข น และอ ตสาหกรรมยางปลายน าท ผล ตจาก ยางแห ง โดยอ ตสาหกรรมยางปลายน าท ผล ตจากน ายางข น ค อ อ ตสาหกรรมอ ปกรณ การแพทย และอ ปกรณ ท วไปจากน ายางข น และอ ตสาหกรรมยางปลายน าท ผล ตจาก ยางแห ง ได แก อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางล อรถยนต ผล ตภ ณฑ ยางช นส วนยานยนต ผล ตภ ณฑ ยางในการก อสร าง ผล ตภ ณฑ สายพาน และผล ตภ ณฑ ยางอ น ๆ โดยสามารถด ได จากร ปห วงโซ อ ปทานด งต อไปน 3-182

205 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) แหล งท มา: การว เคราะห ของท ปร กษา, 2554 ร ปภาพท 27 ห วงโซ อ ปทานยางพาราไทย การว เคราะห ห วงโซ ค ณค า (Value Chain Analysis) ต นน า (ว ตถ ด บน ายางสด) ประเทศไทยถ อเป นประเทศท ม ว ตถ ด บของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง ได แก น ายางสดเป นจ านวนมากเน องจากประเทศไทยเป นประเทศท ม ประส ทธ ภาพในการปล กยางพารามากประเทศหน งของโลก โดยม เน อท ปล กกว า 17.9 ล านไร ค ดเป นอ นด บ 2 ของโลกรองจากประเทศอ นโดน เซ ย และม เน อท ปล กยางพาราท กร ดได กว า 12 ล านไร โดยม ผลผล ตยางด บกว า 3 ล านต นในป พ.ศ โดยพ นท ปล กยางพาราสามารถปล กได เก อบท งประเทศ โดยพ นท ท ม การปล กยางพาราส งส ด ค อ จ งหว ดในพ นท ภาคใต ของประเทศ ได แก จ งหว ด ส ราษฎร ธาน นครศร ธรรมราช สงขลาตร ง และยะลา ตามล าด บ โดยช วงฤด ท ม ผลผล ตน ายางสดออกมามาก ค อ ช วงฤด หนาวประมาณเด อนมกราคม รองลงมา ค อ ช วงปลายฤด ฝนประมาณเด อนก นยายน 3-183

206 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ส ดส วนผลผล ต (หน วย: ร อยละ) มกราคม 12.6 ก มภาพ นธ 9 ม นาคม 5.7 เมษายน 2.96 พฤษภาคม 5.33 ม ถ นายน กรกฎาคม ส งหาคม ก นยายน ต ลาคม พฤศจ กายน ธ นวาคม ท มา: ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ, 2553 แผนภาพท 1 พ นท ปล กยางพาราและส ดส วนผลผล ตรายเด อน (ร อยละ) กลางน า (อ ตสาหกรรมแปรร ปยางธรรมชาต ) อ ตสาหกรรมแปรร ปยางธรรมชาต เป นอ ตสาหกรรมท ส าค ญอ นหน งใน ห วงโซ อ ปทานของยางพาราเน องจากประเทศไทยม การส งออกยางแปรร ปข นต น ส งถ ง 2, ล านเหร ยญสหร ฐ ฯ ในป พ.ศ ซ งถ อเป นอ ตสาหกรรมท ส าค ญท ส ดของประเทศไทยในด านของม ลค าในห วงโซ ม ลค า ปลายน า (อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง) อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางเป นอ ตสาหกรรมท ม ม ลค าเพ มทาง เศรษฐก จมากโดยเฉพาะอย างย งอ ตสาหกรรมยางล อรถยนต ซ งในประเทศไทยม ผ ผล ตยางล อรถยนต รายใหญ ของโลกเข ามาต งฐานการผล ตในประเทศไทยอย หลายราย รวมถ งบร ษ ทสยามม ชล น บร ดจสโตน ก ดเย ยร ซ ม โตโม และโยโกฮา 3-184

207 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) มา หากแยกว เคราะห กล มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ในกล ม ผล ตภ ณฑ ยางสามารถว เคราะห รายละเอ ยดได ด งต อไปน รายละเอ ยดของว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ในผล ตภ ณฑ ยาง อ ตสาหกรรมยางท งอ ตสาหกรรมยางแปรร ปข นต นและ อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง พบว าอ ตสาหกรรมยางแปรร ปข นต นและ ผล ตภ ณฑ ยางเป นอ ตสาหกรรมท ม จ านวนผ ประกอบจ านวนไม มาก น ก แต เป นอ ตสาหกรรมท ม ม ลค าเพ มส งต อเศรษฐก จและม การจ าง แรงงานในจ านวนมาก จ านวนผ ผล ตในอ ตสาหกรรมยางแปรร ปข นต นและ ผล ตภ ณฑ ยางในประเทศไทยประกอบไปด วยผ ผล ตจ านวน 2,065 ราย (กรมโรงงานอ ตสาหกรรม, 2553) โดยจากจ านวนว สาหก จใน อ ตสาหกรรมยางแปรร ปข นต น (กลางน า) และผล ตภ ณฑ ยาง (ปลาย น า) ด งกล าว สามารถแบ งเป นโรงงานแปรร ปยางข นต นจ านวน 1,359 รายและผล ตภ ณฑ ยางจ านวน 706 ราย ซ งหากว เคราะห เฉพาะกล ม ผล ตภ ณฑ ยางพบว าม ส ดส วนของว สาหก จในกล มผล ตภ ณฑ ยาง แบ งเป นว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ค ดเป นร อยละ 90 และเป นว สาหก จขนาดใหญ (LEs) ค ดเป นร อยละ 10 ด งแผนภ ม ต อไปน 3-185

208 ท มา: กรมโรงงานอ ตสาหกรรม, 2553 แผนภาพท 2 จ านวนและส ดส วนผ ประกอบการว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม ในผล ตภ ณฑ ยางแปรร ปข นต นและผล ตภ ณฑ ยาง หากแบ งส ดส วนของผ ประกอบการว สาหก จขนาดกลาง และขนาดย อม (SMEs) ในผล ตภ ณฑ ยางแยกรายกล มอ ตสาหกรรม จากข อม ลสถ ต ของกรมโรงงานอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม สามารถแสดงถ งส ดส วนของว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ในระด บท แตกต างก น โดยพบว าอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง ท ม ส ดส วนโรงงานท เป นว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ในส ดส วนส ง โดยแยกเป นอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางท ผล ตจากน า ยางข น และอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางท ผล ตจากยางแห ง ประกอบ ไปด วยส ดส วน ด งน 3-186

209 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางท ผล ตจากน ายางข น โดยจ ดล าด บ อ ตสาหกรรมท ม ผ ประกอบการเป นว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) จากส ดส วนมากไปย งส ดส วนน อย ด งน o โรงงานอ ปกรณ ท วไปจากน ายางข นม ส ดส วนว สาหก จ ขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ค ดเป นร อยละ 82 o โรงงานอ ปกรณ การแพทย ม ส ดส วนว สาหก จขนาดกลาง และขนาดย อม (SMEs) ค ดเป นร อยละ 59 อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางท ผล ตจากยางแห ง โดยจ ดล าด บ อ ตสาหกรรมท ม ผ ประกอบการเป นว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) จากส ดส วนมากไปย งส ดส วนน อย ด งน o โรงงานผล ตภ ณฑ ยางอ น ๆ ม ส ดส วนว สาหก จขนาดกลาง และขนาดย อม (SMEs) ค ดเป นร อยละ 91 o โรงงานผล ตภ ณฑ ยางในการก อสร างม ส ดส วนว สาหก จ ขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ค ดเป นร อยละ 91 o โรงงานผล ตภ ณฑ สายพานม ส ดส วนว สาหก จขนาดกลาง และขนาดย อม (SMEs) ค ดเป นร อยละ 90 o โรงงานผล ตภ ณฑ ยางช นส วนยานยนต ม ส ดส วนว สาหก จ ขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ค ดเป นร อยละ 88 o โรงงานผล ตภ ณฑ ยางล อรถยนต ม ส ดส วนว สาหก จขนาด กลางและขนาดย อม (SMEs) ค ดเป นร อยละ 75 โดยจะเห นได ว าอ ตสาหกรรมท ม ปร มาณการผล ตและ ม ลค าการส งออกผล ตภ ณฑ ยางท ส าค ญของประเทศไทยท ง 2 กล ม อ ตสาหกรรม ได แก กล มอ ตสาหกรรมอ ปกรณ การแพทย และกล ม อ ตสาหกรรมยางล อรถยนต ล วนแล วแต ม ส ดส วนของว สาหก จขนาด กลางและขนาดย อม (SMEs) ค อนข างน อยเม อเปร ยบเท ยบก บ อ ตสาหกรรมอ น ๆ และม ว สาหก จขนาดใหญ (LEs) เป น ผ ประกอบการรายส าค ญในอ ตสาหกรรมท งสองท งส น 3-187

210 โรงงาน ผล ตภ ณฑ ยางอ นๆ โรงงาน ผล ตภ ณฑ ยางในการ ก อสร าง โรงงาน ผล ตภ ณฑ ยางช นส วน ยานยนต โรงงาน ผล ตภ ณฑ สายพาน โรงงาน ผล ตภ ณฑ ยางล อ รถยนต โรงงาน อ ปกรณ ท วไปจาก น ายางข น โรงงาน อ ปกรณ การแพทย รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% ท มา: กรมโรงงานอ ตสาหกรรม, 2554 SMEs LEs SMEs LEs SMEs LEs SMEs LEs SMEs LEs SMEs LEs SMEs LEs 18% 25% 10% 12% 9% 9% 41% 59% 82% 75% 90% 88% 91% 91% แผนภาพท 3 ส ดส วนว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) และว สาหก จขนาดใหญ (LEs) ในอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง จานวนแรงงานในว สาหก จขนาดกลางและขนาด ย อม (SMEs) ในอ ตสาหกรรมยางแปรร ปข นต น และ ผล ตภ ณฑ ยาง หากพ จารณาจ านวนและส ดส วนแรงงานในห วงโซ ม ลค า ของยางพาราจะพบว าแรงงานส วนใหญ กว าร อยละ 92 ของห วงโซ ม ลค าจะเป นเกษตรกรซ งอย ในภาคการปล กยางพารา ซ งถ อเป นฐาน รากท ส าค ญของอ ตสาหกรรม อย างไรก ตามหากพ จารณาเฉพาะจ านวนแรงงานใน ภาคอ ตสาหกรรมพบว าม จ านวนแรงงานท งส น 118,703 ราย (กรม โรงงานอ ตสาหกรรม, 2553) โดยแบ งเป นแรงงานในกล มอ ตสาหกรรม แปรร ปยางข นต นจ านวน 61,772 ราย และผล ตภ ณฑ ยางจ านวน 56,931 ราย ซ งจ านวนแรงงานในผล ตภ ณฑ ยางสามารถแบ งเป น 3-188

211 แรงงานในว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมจ านวน 18,017 ราย ค ด เป นร อยละ 32 และแรงงานในว สาหก จขนาดใหญ (LEs) จ านวน 38,914 รายค ดเป นร อยละ 68 (ส าน กงานสถ ต แห งชาต, 2553) ท มา: ส าน กงานสถ ต แห งชาต, 2553 แผนภาพท 4 ส ดส วนแรงงานในห วงโซ ม ลค ายางพารา หากแยกจ านวนแรงงานตามขนาดสถานประกอบการ พบว าปร มาณการจ างงานส วนใหญ อย ในว สาหก จท ม ขนาดใหญ โดยเฉพาะอย างย งสถานประกอบการท ม จ านวนแรงงาน คน โดยม จ านวนแรงงานในกล มสถานประกอบการด งกล าวกว า 17,000 ราย ซ งม ปร มาณใกล เค ยงก บจ านวนแรงงานในภาคว สาหก จขนาด กลางและขนาดย อม (SMEs) ท ม จ านวนประมาณ 18,017 คน ค ดเป น ร อยละ

212 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ท มา: ส าน กงานสถ ต แห งชาต, 2553 แผนภาพท 5 จ านวนแรงงานในอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง (หน วย: คน) เคร อข ายอ ตสาหกรรมในผล ตภ ณฑ ยาง เคร อข ายอ ตสาหกรรมในผล ตภ ณฑ ยางสามารถแยกออก ได เป น 3 กล มด งต อไปน เคร อข ายอ ตสาหกรรมซ งเป นการรวมกล ม ว สาหก จในห วงโซ ม ลค าซ งม ว สาหก จขนาดใหญ เป นผ ประสาน หล กในเคร อข าย (Value Chain Cluster Coordinated by Large Enterprises-LEs) โดยพบล กษณะของเคร อข ายอ ตสาหกรรมเช นน ในกล มผล ตภ ณฑ ยางล อ ซ งร ปแบบของความส มพ นธ เป นล กษณะท ว สาหก จขนาดใหญ (LEs) โดยเฉพาะอย างย งในอ ตสาหกรรมปลาย น า เช น อ ตสาหกรรมผล ตยางล อรถยนต ซ งม บร ษ ทระหว างประเทศ (Multinational Companies MNCs) เป นผ บร หารความส มพ นธ โดย บร ษ ทด งกล าวม อ านาจค อนข างส งในการก าหนดมาตรฐานค ณภาพ ว ตถ ด บ แหล งซ อ ราคาว ตถ ด บ ฯลฯ โดยเคร อข ายอ ตสาหกรรมซ ง เป นการรวมกล มว สาหก จในห วงโซ ม ลค าในประเทศไทยเป นร ปแบบ ความส มพ นธ แบบอสมมาตร (Asymmetric Relationship) ซ ง ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ท เป นสมาช กในห วงโซ ม ลค า โดยเฉพาะอย างย งในฐานะเป นห นส วนทางกลกย ทธ และผ 3-190

213 จ ดหาว ตถ ด บให ก บบร ษ ทระหว างประเทศเหล าน จ าเป นต อง ด าเน นการตามข อก าหนดของว สาหก จขนาดใหญ เพ อแลกก บ เสถ ยรภาพของอ ปสงค จากบร ษ ทด งกล าว เคร อข ายว สาหก จโดยการรวมกล มของว สาหก จ ขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs Clusters) เป นการรวมกล ม ของว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) เพ อเพ มอ านาจใน การม ส วนร วมทางนโยบายก บหน วยงานต าง ๆ โดยพบความร วมม อ ของผ ประกอบการในกล มผล ตภ ณฑ ยาง โดยม การรวมกล มเป นกล ม อ ตสาหกรรม (คล สเตอร ) ผล ตภ ณฑ ยางภายใต สภาอ ตสาหกรรมแห ง ประเทศไทย (สอท.) เค ร อข าย ว ส าหก จโด ยการร วมม อร ะหว าง ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) และหน วยงาน สน บสน นต างๆ พบว าม การจ ดต งศ นย ว จ ยและพ ฒนาท เก ยวข องก บ อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง อาท ศ นย ว จ ยและพ ฒนาอ ตสาหกรรม ยางไทย (Research and Development Center for Thai Rubber Industry RDCTRI) ศ นย เทคโนโลย โลหะและว สด แห งชาต (เอ มเทค) ส าน กงานพ ฒนาว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งชาต (สวทช.) และ สถาบ นว จ ยยาง กรมว ชาการเกษตร (Rubber Research Institute of Thailand-RRIT) รวมถ งสถาบ นพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา ซ งกระทรวงอ ตสาหกรรมก าล งจ ดต งข น โดยหน วยงานสน บสน น ด งกล าวเป นร ปแบบของความร วมม อทางว ชาการระหว างสถาบ นว จ ย ต าง ๆ และผ ประกอบการท ม การรวมต วก นเป นกล ม เช น สภา อ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย (กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง) สมาคมผ ผล ตถ งม อยางไทย สมาคมยางพาราไทย และสมาคมผ ผล ต น ายางข นไทยเพ อแลกเปล ยนและร วมม อถ ายทอดความร เทคโนโลย ต าง ๆ ให ก บผ ประกอบการเพ อสร างม ลค าต อไป 3-191

214 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) การว เคราะห ความสามารถในการแข งข นอ ตสาหกรรมยางของไทย (Diamond Model) เพ อการว เคราะห คล สเตอร อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางอย างม ประส ทธ ภาพ โมเดลการว เคราะห การรวมต วก นของผ ประกอบการตามแนวทางการว เคราะห ป จจ ย ศ กยภาพการร วมกล ม (Diamond Model) ของศาสตราจารย ไมเค ล อ พอร เตอร (Michael E. Porter) ซ งสามารถแบ งแยกการว เคราะห ออกได ด งน สภาวะป จจ ยการผล ต ป จจ ยด านบวก ว ตถ ด บท เก ยวข องก บการผล ตของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางม ปร มาณเพ ยงพอในประเทศไทย เน องจากประเทศไทยม พ นท ปล กยางพาราเป นจ านวนมาก ม ผลผล ตน ายางด บในปร มาณท ส งมาก และม ผล ตภ ณฑ ยางพาราแปรร ปข นต นจ านวนมากซ งส วนใหญ กว า 2.8 ล านต น หร อประมาณร อยละ 88 ของผลผล ตรวมของยางแปรร ป ข นต นใช ในการส งออกโดยในอนาคตประเทศไทยม แผนการเพ มพ นท ปล กยางพาราเพ มมากข นซ งท าให ม หล กประก นด านว ตถ ด บส าหร บ อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง ป จจ ยด านลบ o ราคาผล ตภ ณฑ ยางแปรร ปต นน าซ งเป นว ตถ ด บของ ผล ตภ ณฑ ยางม ความผ นผวนค อนข างส งและราคาย งขาด เสถ ยรภาพ o แรงงานในอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางของประเทศ ไทยย งขาดการพ ฒนาท กษะและองค ความร o การขยายพ นท ปล กยางพาราในประเทศอาเซ ยนท ม ค าแรงและต นท นต ากว าประเทศไทย โดยเฉพาะอย างย งใน ประเทศอ นโดน เซ ย เว ยดนาม ลาว ก มพ ชา และพม า อาจ ส งผลให ม การย ายฐานการปล กยางพาราไปย งประเทศ ด งกล าวเพ อตอบสนองแหล งตลาดส าค ญของยางธรรมชาต และยางแปรร ปเบ องต น โดยเฉพาะอย างย งประเทศจ น 3-192

215 สภาวะอ ปสงค ภายในประเทศ ประเทศไทยม การบร โภคผล ตภ ณฑ ยางค อนข างน อยเม อ เปร ยบเท ยบก บส ดส วนการส งออกผล ตภ ณฑ ยางท งในร ปแบบการ ส งออกทางตรงในร ปแบบของผล ตภ ณฑ ยางและส งออกทางอ อมใน ร ปแบบยางล อรถยนต ในรถยนต ส งออก ต างประเทศ อ ปสงค ของผล ตภ ณฑ ยางในประเทศไทยข นอย ก บการ ส งออกเป นส วนใหญ โดยกว าร อยละ 88 ของผล ตภ ณฑ ยางแปรร ป ข นต นเป นการส งออกและกว าร อยละ 24 ของยางรถยนต ม การส งออก โดยตรง อ กท งหากพ จารณาการส งออกทางอ อมด วยอาจม ส ดส วนเก น กว าคร งหน งของยางรถยนต ท ผล ตในประเทศโดยประเทศผ ส งออก ส าค ญ ค อ ประเทศจ น สหร ฐอเมร กา ญ ป น มาเลเซ ย และเว ยดนาม อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน น อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางย งขาดระบบสน บสน นด านการตรวจสอบ มาตรฐานค ณภาพของผล ตภ ณฑ ยาง ด านการว จ ยและพ ฒนา อ ตสาหกรรมยางปลายน า/ผล ตภ ณฑ ยาง ระบบโลจ สต กส เพ อขนส งว ตถ ด บและผล ตภ ณฑ ยางของประเทศไทย ย งม ต นท นส ง ท าให เป นอ ปสรรคต อการเต บโตของอ ตสาหกรรม ผล ตภ ณฑ ยาง การขาดระบบเง นท นสน บสน นหร อความช วยเหล อต าง ๆ ใน อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง เน องจากเง นท นช วยเหล อส วนใหญ เน นหน กไปท การให ความช วยเหล ออ ตสาหกรรมต นน าในร ปแบบ ความช วยเหล อการปล กท าสวนยาง กลย ทธ โครงสร างและการแข งข น ระบบโครงสร างของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางในประเทศไทย พบว า ผ ประกอบการรายใหญ (LEs) ม ศ กยภาพส งมากท งในแง ของ เทคโนโลย การบร หาร เง นท น เคร อข ายการตลาด ศ กยภาพในการ แข งข น ฯลฯ ท าให ว สาหก จขนาดใหญ เหล าน นสามารถควบค มตลาด ปลายน าได เก อบท งหมด มาตรฐานของผล ตภ ณฑ ยางของประเทศไทยย งขาดการยอมร บใน ระด บสากล 3-193

216 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) กฎระเบ ยบข อบ งค บบางประการของประเทศไทยย งเป นอ ปสรรคใน การเต บโตของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง เช น การห ามการน าเข า ยางรถยนต ใช แล วเพ อการหล อดอกใหม ท าให อ ตสาหกรรมหล อ ดอกยางรถยนต ภายในประเทศไม เต บโต กฎระเบ ยบทางเทคน ค/มาตรฐานบ งค บท แตกต างก นระหว างประเทศ สมาช กอาเซ ยนเป นอ ปสรรคส าค ญส าหร บการแข งข นของ ผ ประกอบการผล ตภ ณฑ ยางในประเทศไทยในการค าก บประเทศ สมาช กอาเซ ยนอ น ๆ (ส าน กมาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรม (สมอ.), 2554) นโยบายจากภาคร ฐ เพ อการศ กษาถ งศ กยภาพของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางม ความ จ าเป นต องทบทวนนโยบายจากภาคร ฐและหน วยงานสน บสน นองค กรต างๆ ท เก ยวข องก บผล ตภ ณฑ ยางโดยสามารถสร ปนโยบายภาคร ฐท เก ยวข องก บ อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางได ด งน มต คณะร ฐมนตร ว นท 1 ม นาคม พ.ศ คณะร ฐมนตร เห นชอบ ในหล กการเร องย ทธศาสตร การพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา และการจ ดต งสถาบ นพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพาราในหล กการ ตามท กระทรวงอ ตสาหกรรม (อก.) เสนอ ด งน ย ทธศาสตร การพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา ซ งประกอบด วย การพ ฒนาผล ตภ ณฑ การพ ฒนา บ คลากร ห องทดสอบ และการสร างและพ ฒนาฐานข อม ล ในระยะ5 ป โดยสน บสน นงบประมาณด าเน นงานแผนงาน/โครงการ แบ งเป นใน ป 2555 จ านวน 10 ล านบาท ป 2556 จ านวน 110 ล านบาท ป 2557 จ านวน 105 ล านบาท ป 2558 จ านวน 95 ล านบาท ป 2559 จ านวน 85 ล านบาท รวมท งส น 405 ล านบาท และมอบหมายให ส าน กงบประมาณ (สงป.) ร บไป พ จารณาแนวทางการจ ดสรรงบประมาณสน บสน นตามแผนงาน 3-194

217 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) การจ ดต งสถาบ นพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา ในร ปแบบสถาบ นเคร อข ายของกระทรวงอ ตสาหกรรม (อก.) ภายใต อ ตสาหกรรมพ ฒนาม ลน ธ โดยให ได ร บงบสน บสน นการ จ ดต งจากภาคร ฐ ต งแต ป ป ละ 10 ล านบาท รวม 50 ล าน บาท และมอบหมายให ส าน กงบประมาณ (สงป.) ร บไปพ จารณาแนว ทางการจ ดสรรงบประมาณสน บสน นตามแผนงาน ท งน การด าเน นการของกระทรวงอ ตสาหกรรมในการ ส งเสร มอ ตสาหกรรมยางด งต อไปน กระทรวงอ ตสาหกรรม (อก.) ได ร วมก บหน วยงานท เก ยวข องท งภาคร ฐและภาคเอกชน จ ดต ง คณะกรรมการจ ดต ง สถาบ นพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางพารา เพ อจ ดท าโครงร างสถาบ นพ ฒนา ผล ตภ ณฑ ยางพารา ซ งคณะกรรมการ ฯ ม ข อสร ปให เสนอจ ดต งเป น สถาบ นเคร อข ายอก. และอย ภายใต อ ตสาหกรรมม ลน ธ และเปล ยนช อ เป นสถาบ นพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา เพ อให ครอบคล ม ก จกรรมท เก ยวข องก บยางพารา โดยให ได ร บการสน บสน น งบประมาณจ ดต งจากภาคร ฐป ละ 10 ล านบาท เป นระยะเวลา 5 ป และม ข อสร ปให น าเสนอแผนย ทธศาสตร การพ ฒนาอ ตสาหกรรมยาง 5 ป ซ งม งเน นแนวทางการพ ฒนาผล ตภ ณฑ การพ ฒนาบ คลการ ห อง ทดสอบ และการสร างและพ ฒนาฐานข อม ล ในการประช มคณะกรรมการพ ฒนาอ ตสาหกรรม แห งชาต (กอช.) คร งท 2/2543 เม อว นท 14 ก นยายน 2553 ท ประช ม ได ม มต เห นชอบย ทธศาสตร การพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา และเห นชอบการจ ดต งสถาบ นพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา ในร ปแบบสถาบ นเคร อข ายของกระทรวงอ ตสาหกรรม (อก.) ภายใต อ ตสาหกรรมพ ฒนาม ลน ธ เน องจากการด าเน นงานเพ อให บรรล เป าหมายตาม ย ทธศาสตร การพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพาราม ความ จ าเป นต องใช งบประมาณในการสน บสน นการพ ฒนาผล ตภ ณฑ การ พ ฒนาบ คลการ ห องทดสอบ และการสร างและพ ฒนาฐานข อม ล เพ อ ต อยอดการพ ฒนาอ ตสาหกรรมยางในข นกลางน าและปลายน า อ กท ง สร างม ลค าเพ มให ก บผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพาราจ งต องเสน อ คณะร ฐมนตร พ จารณาให ความเห นชอบย ทธศาสตร การพ ฒนา 3-195

218 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา และการจ ดต งสถาบ นพ ฒนา ผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา ซ งม สาระส าค ญด งน o ย ทธศาสตร การพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา ม รายละเอ ยดด งน ย ทธศาสตร ท 1 การพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา โดยการพ ฒนาเทคโนโลย ค ณภาพว ตถ ด บ กลางน าและห องทดสอบผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา เพ อพ ฒนาค ณภาพและมาตรฐานผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพาราของไทย ย ทธศาสตร ท 2 การพ ฒนาบ คลากรทางด านว จ ย ออกแบบและช างเทคน คในอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางและ ไม ยางพารา ย ทธศาสตร ท 3 การสร างและพ ฒนาฐานข อม ล อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา โดยการส ารวจ รวบรวมข อม ล ข าวสาร และท ศทางเทคโนโลย ตลอดจน มาตรฐานท เก ยวข องก บอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา o การจ ดต งสถาบ นพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพาราอย ในร ปแบบองค กรอ สระภายใต อ ตสาหกรรมพ ฒนา ม ลน ธ เพ อท าหน าท ข บเคล อนการพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา ด าเน นการส งเสร มและพ ฒนาอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางของประเทศไทยให เต บโตอย างม ประส ทธ ภาพและสามารถ แข งข นได ในระด บโลก โดยจะเป นหน วยงานหล กในการว จ ยและ พ ฒนา ถ ายทอดองค ความร เทคโนโลย และสร างนว ตกรรมใน การส งเสร มและสน บสน นการสร างม ลค าเพ มผล ตภ ณฑ ยางอย าง เป นระบบและม ความหลากหลายต อเน อง o ประโยชน ท คาดว าจะได ร บ อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพาราม การ พ ฒนาอย างครบวงจรเป นศ นย กลางของการว จ ย พ ฒนา และการทดสอบผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา พ ฒนา บ คลากรเพ อรองร บต อความต องการของอ ตสาหกรรม ผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพาราท งระบบ 3-196

219 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) เพ มปร มาณการใช ว ตถ ด บยางธรรมชาต น ามาท า ผล ตภ ณฑ ท หลากหลายและสร างม ลค าเพ ม สร างม ลค าเพ มให ก บผล ตภ ณฑ จากไม ยางพาราและ พ ฒนาอ ตสาหกรรมเฟอร น เจอร เพ มการส งออกผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพาราท า รายได ให ประเทศเพ มข น (ส าน กงานเลขาธ การ นายกร ฐมนตร, 2554) แผนแม บทอ ตสาหกรรมไทย พ.ศ ได ระบ ว าอ ตสาหกรรมยางเป นอ ตสาหกรรมท ม ม ลค าการ ส งออกส งและเป นอ ตสาหกรรมท ม ว ตถ ด บในประเทศเป นจ านวนมาก แต ม จ านวนสถานประกอบการและการจ างงานต า อย างไรก ตาม พ นท เพาะปล กยางพาราในประเทศไทยม พ นท มากข นเร อย ๆ และการ ส งออกของไทยม กเป นการส งออกน ายางด บหร อยางแผ น หาก สามารถเพ มม ลค าเป นผล ตภ ณฑ ยางชน ดต าง ๆ ได จะสร างม ลค าให ประเทศไทยได เป นจ านวนมาก และระด บความน าสนใจของ อ ตสาหกรรมยางในระด บโลกอย ในระด บส ง ถ อได ว าเป นอ ตสาหกรรม ใหม ท โอกาสในอนาคตโดยแผนแม บท ฯ ด งกล าวได ระบ ศ กยภาพของ อ ตสาหกรรมยางและผล ตภ ณฑ ยางไว ด งน ตารางท 54 ศ กยภาพของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางไทยในป จจ บ นและเป าหมายในอนาคต ตาแหน ง อ ตสาหกรรม ยางและ ผล ตภ ณฑ ยาง ท มา: กระทรวงอ ตสาหกรรม, 2554 บทบาทป จจ บ น ของ อ ตสาหกรรมไทย ผ ผล ตและส งออก ว ตถ ด บ บทบาทของ อ ตสาหกรรม ไทยในอนาคต เจ าของตราส นค า ยางระด บโลกและ แหล งผล ต ตาแหน งของอ ตสาหกรรมไทย ในระด บโลก เจ าของส นค าตราส นค ายางท ม ศ กยภาพและม ความสามารถ ก าหนดท ศทางราคายาง รวมก บ ประเทศผ ผล ตและเป นผ น าในการ พ ฒนาในอ ตสาหกรรมยางใน ภ ม ภาค 3-197

220 โดยในแผนแม บทการพ ฒนาอ ตสาหกรรมไทย พ.ศ ด งกล าวย งระบ ถ งแนวทางการพ ฒนาอ ตสาหกรรมยางและ ผล ตภ ณฑ ยางไว ด งน แนวทางการพ ฒนาช วงแรกน นต องช กชวน ผ ประกอบการให เข าส อ ตสาหกรรมน เพ มมากข น โดยเฉพาะ อ ตสาหกรรมการแปรร ปยางเป นผล ตภ ณฑ ยาง เพราะในป จจ บ น ประเทศไทยจะม การส งออกยางค อนข างมาก แต เป นการส งออกในร ป ของน ายางซ งม ม ลค าเพ มในต วส นค าค อนข างน อย ซ งจ าเป นต อง อาศ ยการสน บสน นการว จ ยและพ ฒนาอ ตสาหกรรมยางแปรร ป และ น าไปส การสร างตราส นค าของไทย ซ งจะเป นการเพ มบทบาทและ ความส าค ญในอ ตสาหกรรมยางในระด บโลกมากข น ท าให ม อ านาจใน การต อรองและก าหนดท ศทางราคายาง ตลอดจนการควบค มกลไก การผล ตยางในอนาคตได (กระทรวงอ ตสาหกรรม, 2554) โดยม การ สร ปประเด นป ญหาส าค ญเพ อการพ ฒนาอ ตสาหกรรมน าร องไว ด งน 3-198

221 ตารางท 55 สร ปประเด นป ญหาส าค ญในการพ ฒนาอ ตสาหกรรมน าร อง 2 ประเด น อ ตสาหกรรม ยาง และ ผล ตภ ณฑ ยาง ยกระด บเคร อข ายฐานผล ตบร การ ยกระด บศ กยภาพผ ประกอบการและพ ฒนาไปส คล ส และการตลาดโดยใช ศ กยภาพ เตอร อ ตสาหกรรมเพ อสร างให เก ดความเข มแข งท ย งย น ของประเทศต าง ๆ เพ อสร าง โอกาสในตลาดโลก เตร ยมความ พร อมส การเป ดเสร ท มา: กระทรวงอ ตสาหกรรม, 2554 สร างโอกาสใน การขยายส ตลาดใหม สร างโอกาส จากกรอบ ความร วมม อ สร างความ เข มแข งของ ผ ประกอบการ ยกระด บ ศ กยภาพของ ผ ประกอบการ สร างความ ย งย นของ ผ ประกอบการ สร างความ เข มแข งคล ส เตอร ยกระด บ สร าง ความ ย งย นคล ส เตอร ยกระด บโครงสร างสน บสน นอ ตสาหกรรมเพ อการ บร หารจ ดการอ ตสาหกรรมอย างบ รณาการ บ งค บใช มาตรฐาน การผล ตด าน ต าง ๆ สน บสน นการ เข าถ ง แหล งเง นท น ยกระด บ ศ กยภาพ บ คลากร พ ฒนา กฎระเบ ยบ และข อบ งค บ บร หารจ ดการ อ ตสาหกรรม M H H L M L H 2 H = ม ความส าค ญต ออ ตสาหกรรมมาก M = ม ความส าค ญต ออ ตสาหกรรมปานกลาง L = ม ความส าค ญต ออ ตสาหกรรมน อย 3-199

222 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) หน วยงานภาคร ฐท สน บสน นยางพาราในห วงโซ ม ลค า คณะกรรมการท ปร กษาของอาเซ ยนด านมาตรฐานและ ค ณภาพคณะทางานด านผล ตภ ณฑ ยาง (ACCSQ - RBPWG) ซ งม บทบาทส าค ญในการก าหนดมาตรฐานผล ตภ ณฑ ยางในประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน ซ งม หน าท ด งต อไปน o การก าหนดนโยบายอาเซ ยนด านมาตรฐานยางและ ผล ตภ ณฑ o การใช ห องปฏ บ ต การทดสอบท ได ร บการร บรอง o การยอมร บผลรายงานการทดสอบและสอบเท ยบ o การปร บประสานมาตรฐานและกฎระเบ ยบทางเทคน ค o ความตกลงยอมร บร วม(Mutual Recognition Arrangements) โดยประเทศอ นโดน เซ ยเป นผ ร บผ ดชอบหล กด านการ ก าหนดนโยบายอาเซ ยนด านมาตรฐานยางและผล ตภ ณฑ ประเทศ มาเลเซ ยเป นผ ร บผ ดชอบหล กในความร บผ ดชอบด าน การใช ห องปฏ บ ต การทดสอบท ได ร บการร บรองและการยอมร บผลรายงาน การทดสอบและสอบเท ยบของผล ตภ ณฑ ยางในอาเซ ยน ประเทศ ฟ ล ปป นส เป นผ ร บผ ดชอบหล กด านการปร บประสานมาตรฐานและ กฎระเบ ยบทางเทคน ค และประเทศส งคโปร เป นผ ร บผ ดชอบหล กด าน ความตกลงยอมร บร วม (Mutual Recognition Arrangements) ด งน น จะเห นได ว าในอนาคตประเทศไทยอาจม ความเส ยเปร ยบในด านการ ทดสอบและมาตรฐานของผล ตภ ณฑ ยางจ งม ความจ าเป นในการ ประสานงานก บประเทศมาเลเซ ยซ งเป นประเทศผ ร บผ ดชอบหล กใน การทดสอบผล ตภ ณฑ ยางเพ อให ม การถ ายทอดความร ด านมาตรฐาน ผล ตภ ณฑ ยางให ก บผ ประกอบการว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ในประเทศไทย 3-200

223 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) บร ษ ทร วมท นยาง 3 ประเทศ (International Rubber Consortium Limited: IRCo) เป นบร ษ ทร วมระหว างประเทศไทย มาเลเซ ย และ อ นโดน เซ ยท จ ดต งข นมาเพ อบร หารผลผล ตของยางพาราเพ อสร างให เก ดเสถ ยรภาพของราคายางพาราธรรมชาต และเพ อให เก ดสมด ลของ อ ปทานและอ ปสงค ของผล ตภ ณฑ ยางธรรมชาต (International Rubber Consortium Limited (IRCo), 2011) สาน กมาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรม (สมอ.) กระทรวง อ ตสาหกรรม เป นองค กรหล กท ร บผ ดชอบด านมาตรฐานส นค า อ ตสาหกรรมโดยม ก จกรรมด งน ก จกรรมด านมาตรฐานของ สมอ.ด งน o การก าหนดมาตรฐาน o การร บรองค ณภาพผล ตภ ณฑ o การร บรองค ณภาพผล ตภ ณฑ ช มชน (มผช.) o การร บรองระบบงาน o การบร การข อสนเทศมาตรฐาน o การปฏ บ ต ตามพ นธกรณ ความตกลงภายใต องค การ การค าโลก o งานด านการมาตรฐานระหว างประเทศและภ ม ภาค o การส งเสร มมาตรฐานและพ ฒนาด านการมาตรฐาน o การพ ฒนาบ คลากร โดยเฉพาะอย างย งงานด านการมาตรฐานระหว าง ประเทศและภ ม ภาคซ งทาง สมอ. เป นหน วยงานหล กในการ ประสานงานด านมาตรฐานผล ตภ ณฑ ยางก บคณะกรรมการท ปร กษา ของอาเซ ยนด านมาตรฐานและค ณภาพ คณะท างานด านผล ตภ ณฑ ยาง (ACCSQ-RBPWG) ศ นย เทคโนโลย โลหะและว สด แห งชาต (เอ มเทค ) สาน กงานพ ฒนาว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งชาต (สวทช.) ม การศ กษาว จ ยเพ อพ ฒนาแก ไขป ญหาหร อสร างโอกาส ใหม ให อ ตสาหกรรมยางไทยโดยแบ งการว จ ยออกเป น 4 กล มได แก o การปร บปร งพ นธ ยางพาราทนแล งโดยใช เทคโนโลย ด เอ นเอเคร องหมาย 3-201

224 o นว ตกรรมเทคโนโลย การผล ตยางธรรมชาต เพ อเพ ม ประส ทธ ภาพ ลดการใช พล งงาน และลดมลพ ษ ได แก นว ตกรรมเคร องจ กรผล ตยางแท ง นว ตกรรม เทคโนโลย การผล ตยางแท ง นว ตกรรมเทคโนโลย การ ร กษาสภาพน ายางใหม และนว ตกรรมเตาให ความ ร อนโรงรมคว นยางแผ น o การพ ฒนาข ดความสามารถในการแข งข นของ อ ตสาหกรรมยางล อรถไทย โดยการปร บปร ง ปร ะ ส ท ธ ภ า พ ข องเคร อง จ ก ร ผ ล ต ก า ร เ พ ม ความสามารถในการทดสอบค ณภาพยางล อใน ประเทศให ครอบคล มมาตรฐานสากล และการว จ ยและ พ ฒนาค ณภาพยางล อรถท ผล ตโดยผ ประกอบการไทย o การพ ฒนาข ดความสามารถในการแข งข นของ อ ตสาหกรรมผล ตผล ตภ ณฑ จากน ายางไทย โดยการ ปร บปร งประส ทธ ภาพของเคร องจ กรและอ ปกรณ การ ผล ตในอ ตสาหกรรมถ งม อยาง นว ตกรรมเทคโนโลย การว ลคาไนซ น ายางโดยใช ล าอ เล กตรอน และ นว ตกรรมผล ตภ ณฑ จาก น ายางท ปลอดภ ยต อการ น าไปใช งาน (ส าน กงานพ ฒนาว ทยาศาสตร และ เทคโนโลย แห งชาต, 2554) ซ งการว จ ยของศ นย เทคโนโลย โลหะและว สด แห งชาต (เอ มเทค) โดยเฉพาะอย างย งในกล มท 3 และ 4 สามารถเป นการเพ ม ม ลค าให ก บอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางของประเทศไทย และเป นการ สร างโอกาสในการแข งข นให ก บผ ประกอบการว สาหก จขนาดกลาง และขนาดย อม (SMEs) ได ศ นย ว จ ยและพ ฒนาอ ตสาหกรรมยางไทย (Research and Development Center for Thai Rubber Industry RDCTRI) จ ดต งข นโดยความร วมม อระหว างมหาว ทยาล ยมห ดล ส าน กงานพ ฒนาว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งชาต สภา อ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย (กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง) สมาคมผ ผล ตถ งม อยางไทย สมาคมยางพาราไทย และสมาคมผ ผล ต น ายางข นไทยโดยม ว ตถ ประสงค เพ อ 3-202

225 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) o ช วยเ พ มข ด ความ สาม ารถใ นการ แข งข นของ อ ตสาหกรรมยางไทยโดยให การสน บสน นทางด าน ความร เทคโนโลย และการพ ฒนาบ คลากร o เพ อเพ มประส ทธ ภาพการผล ตและยกระด บค ณภาพ ผล ตภ ณฑ o การผล ตนว ตกรรมเทคโนโลย ยางโดยการว จ ยและ พ ฒนาโดยการให บร การด งต อไปน ว จ ยและพ ฒนา บร การเทคน ค การศ กษาและฝ กอบรม บร การข อม ล (ศ นย ว จ ยและพ ฒนาอ ตสาหกรรม ยางไทย, 2007) หน วย ว จ ย ย างและเท ค โนโ ลย คณะว ท ยาศ าส ตร มหาว ทยาล ยมห ดล (CRRT) เป นหน วยว จ ยเพ อความเป นเล ศในด านการว จ ยและ พ ฒนายางธรรมชาต ของคณะว ทยาศาสตร มหาว ทยาล ยมห ดลต งข น โดยม ว ตถ ประสงค ค อ o ช วยพ ฒนายางธรรมชาต ย คใหม และเทคโนโลย ท เก ยวข อง ซ งจะช วยให ประเทศไทยสามารถคงสถานะความ เป นผ น าของโลกในด านการผล ตยางธรรมชาต o เพ อผล ตองค ความร ทางด านว ทยาศาสตร และ เทคโนโลย ใหม และน าไปบ รณาการก บงานทางว ศวกรรมเพ อ ผล ตผลงานท ม ผลกระทบส งและตรงตามความต องการของ อ ตสาหกรรมยางไทย o เพ อเป นศ นย ว จ ยด านยางธรรมชาต ท เป นท ร จ กใน ระด บสากล โดยในป จจ บ นหน วยว จ ยยางและเทคโนโลย คณะ ว ทยาศาสตร มหาว ทยาล ยมห ดล (CRRT) ม การว จ ยผล ตองค ความร ใหม หร อพ ฒนาองค ความร เด มทางด านยางธรรมชาต ซ งจะน าไปส นว ตกรรมในการผล ตยาง สมบ ต ของยาง ยางเกรดท ใช ในเช งพาณ ชย และผล ตภ ณฑ ยางท ผล ตจากยางธรรมชาต ด งน โครงสร า ง แ ล ะส ม บ ต ข อง ย า ง ธร ร ม ช า ต (Structures and Properties of Natural Rubber) 3-203

226 เทคโนโลย ใหม เพ อการด ดแปรยางธรรมชาต (Novel Technologies for Modifications of Natural Rubber) การคอมพาวด กระบวนการผล ต โครงสร าง และ ส ม บ ต ข อง ย า ง ธ ร ร ม ช า ต ( Compounding, Processing, Structures and Properties of Natural Rubber) ยางผสมและยางคอมโพส ท (Rubber Blends and Composites) นาโนเทคโนโลย ยาง (Rubber Nanotechnology) ว ทยาศาสตร และว ศวกรรมของพ นผ วยาง ธรรมชาต (Science and Engineering of Natural Rubber Surface (หน วยว จ ยยางและเทคโนโลย (CRRT) คณะว ทยาศาสตร มหาว ทยาล ยมห ดล, 2552) สถาบ นว จ ยยาง กรมว ชาการเกษตร (Rubber Research Institute of Thailand-RRIT) ม หน าท ร บผ ดชอบในการค นคว าว จ ยและพ ฒนาด านการ ผล ต ด านเศรษฐก จ และการตลาดด านอ ตสาหกรรมแปรร ปยางและ ผล ตภ ณฑ ยาง การถ ายทอดเทคโนโลย ท เป นผลงานว จ ยให ส าน กงาน กองท นสงเคราะห การท าสวนยาง และการส งเสร มการเกษตรน าไป เผยแพร ส เกษตรกร ม ห องปฏ บ ต การว เคราะห และทดสอบผล ตภ ณฑ ยาง รวมถ งพรบ. ควบค มยาง พ.ศ ได ให อ านาจสถาบ นว จ ย ยางในการก าก บด แลการน าเข าและส งออกต นยาง การท ายาง การค า ยาง การบรรจ ห บห อเพ อการส งออก มาตรฐานยาง และประสานความ ร วมม อด านยางก บองค กรระหว างประเทศ (สถาบ นว จ ยยางกรม ว ชาการเกษตร, 2553) ผลกระทบของ AEC ต ออ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง ยางพาราจ ดเป นส นค าท ประเทศไทยม ศ กยภาพและม ความได เปร ยบด านการ แข งข นและอาจจะได ร บประโยชน จากการลด/ยกเล กภาษ ของอาเซ ยน (สภาอ ตสาหกรรม แห งประเทศไทย 2553) โดยสามารถแบ งผลกระทบได ด งน 3-204

227 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) การเคล อนย ายส นค าท เสร ภายใต กรอบว ตถ ประสงค การเคล อนย ายส นค าท เสร ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนม การด าเน นการท อาจส งผลกระทบถ ง อ ตสาหกรรมยางพาราด งน การยกเล กภาษ ศ ลกากร การยกเล กภาษ ศ ลกากรในกล มผล ตภ ณฑ ยางเป นร อยละ 0 ภายใต ข อตกลงตามกรอบความร วมม อ AFTA (ASEAN Free Trade Area) โดยม ข อก าหนดการยกเล กภาษ ศ ลกากรในกล มประเทศ สมาช กอาเซ ยนเด ม ประกอบด วย ไทย อ นโดน เซ ย มาเลเซ ย ฟ ล ปป นส ส งคโปร และบร ไน ก าหนดให เร งลดภาษ ส นค าให เหล อ ร อยละ 0 ภายในป 2553 และในกล มประเทศสมาช กอาเซ ยนใหม ประกอบด วย ก มพ ชา ลาว พม า และเว ยดนาม (หร อประเทศในกล ม CLMV) ก าหนดให เร งลดภาษ ส นค าให เหล อร อยละ 0 ภายในป 2558 จะสามารถส งผลกระทบทางบวกแก ผล ตภ ณฑ ยางจากประเทศไทยให ม ความได เปร ยบในการส งออกไปย งประเทศอาเซ ยน เน องจาก ประเทศไทยจ ดเป นประเทศท ม ด ชน ความได เปร ยบโดยเปร ยบเท ยบ ส นค าส งออกของกล มผล ตภ ณฑ ยางในระด บท ส งมาก โดยม ค าเฉล ย ด ชน ความได เปร ยบโดยการเปร ยบเท ยบส นค าส งออกของผล ตภ ณฑ ยางถ ง 5.47 ซ งถ อเป นด ชน ความได เปร ยบในระด บท ส งท ส ดใน 15 กล มอ ตสาหกรรมท ม การศ กษา ตารางท 56 ด ชน ความได เปร ยบโดยเปร ยบเท ยบส นค าส งออกของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางของ ประเทศไทย กล มอ ตสาหกรรม อ ตสาหกรรมท ใช ทร พยากรธรรมชาต RCA ค าเฉล ย RCA 1 ผล ตภ ณฑ ยาง ท มา : Global Trade Atlas, กรมส งเสร มการส งออก,

228 อย างไรก ตามในการยกเล กภาษ ศ ลกากรอาจม ผลกระทบต อ ผล ตภ ณฑ ยางจากการแข งข นจากบางกล มผล ตภ ณฑ เช น ถ งม อยาง จากประเทศมาเลเซ ย เป นต น การยกเล กอ ปสรรคทางการค าท ม ใช ภาษ (เอ นท บ ) การยกเล กอ ปสรรคทางการค าท ม ใช ภาษ โดยรวมถ อเป น ผลกระทบเช งบวกต ออ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง เน องจาก ผ ประกอบการส งออกสามารถตรวจสอบอ ปสรรคทางการค าท ม ใช ภาษ (เอ นท บ ) ในประเทศอาเซ ยนก บพ ธ สารว าด วยกระบวนการแจ ง และการจ ดต งกลไกการตรวจสอบท ม ประส ทธ ภาพมากย งข นซ ง สามารถส งเสร มความโปร งใสของมาตรการท ม ใช ภาษ และความ สะดวกของผ ประกอบการ อย างไรก ตามย งเป นป ญหาส าค ญส าหร บ อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางในอาเซ ยนอ นส บเน องจากอ ปสรรคทาง การค าท ม ใช ภาษ (เอ นท บ ) ม สาเหต มาจากอ ปสรรคด านมาตรฐาน ส นค าท ถ กน ามาใช ในการก ดก นส นค ามากข นจากประเทศสมาช ก อาเซ ยน กฎว าด วยแหล งกาเน ดส นค า (อาร โอโอ) ม การปร บปร งและส งเสร มการพ ฒนากฎว าด วยแหล งก าเน ด ส นค าเพ อให ตอบสนองต อการเปล ยนแปลงกระบวนการผล ตใน ภ ม ภาครวมท งด าเน นงานปร บปร งในส วนท จ าเป น เช น การใช ระบบ ประเม นอากรล วงหน าและการปร บปร งกฎว าด วยแหล งก าเน ดส นค า ผ านกระบวนการพ ฒนาการจ ดท าพ ธ การในการออกหน งส อร บรองให เร ยบง ายส าหร บกฎว าด วยแหล งก าเน ดส นค าภายใต CEPT โดยให ม การพ ฒนาอย างต อเน อง รวมท งน าระบบอ านวยความสะดวกมาใช รวมถ งการปร บประสานและจ ดระบบพ ธ การภายในประเทศใน ขอบเขตท สามารถด าเน นการได โดยผ ประกอบการจะต องม หน งส อ ร บรองแหล งก าเน ดส นค าไปแสดงต อศ ลกากรของประเทศอาเซ ยนผ น าเข าเพ อขอร บส ทธ พ เศษทางภาษ หากผล ตภ ณฑ ยางท ม ส วนประกอบจากประเทศนอกอาเซ ยน จะต องแสดงว าม ว ตถ ด บมากกว าร อยละ 40 ผล ตในอาเซ ยน ท าให ผ ประกอบการว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) จ าเป นต อง พ ฒนาท กษะความร ความเข าใจในการขอร บส ทธ พ เศษทางภาษ ภายใต Form D 3-206

229 มาตรฐานและความสอดคล อง โดยการช ช ดและจ ดทามาตรฐาน และเกณฑ ทางเทคน คให เป นหน งเด ยวก นสาหร บสาขาต าง ๆ การจ ดท ามาตรฐานและเกณฑ ทางเทคน คให เป นหน งเด ยวก น รวมถ งข อตกลงร วมก นในการยอมร บ (Mutual Recognition Agreement MRAs) และสน บสน นการอ านวยความสะดวกในด าน ห องปฏ บ ต การทดสอบ ซ งประเทศไทยม ห องปฏ บ ต การว จ ยและ ทดสอบยางล อศ นย ว จ ยและพ ฒนาอ ตสาหกรรมยางไทย (RDCTRI) และห องทดสอบของกรมว ทยาศาสตร บร การ เพ อรองร บการร บรอง มาตรฐานผล ตภ ณฑ โดยสามารถสร ปผลกระทบของ AEC ต อ SMEs ไทยใน อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางได ด งน 3-207

230 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ตารางท 57 ผลกระทบของ AEC ต อ SMEs ไทยในอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางและห นส วนทางกลย ทธ แยกตามห วงโซ ม ลค า อ ตสาหกรรม ต นน า อ ตสาหกรรม กลางน า ผลกระทบด านบวก - ผ ประกอบการจะได ร บประโยชน จากสภาวะอ ปสงค ของตลาดท ใหญ ข น - ผ ประกอบการจะได ร บประโยชน จากสภาวะอ ปสงค ของตลาดท ใหญ ข นในอาเซ ยน อาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน ผ ประกอบการสามารถแสวงหาว ตถ ด บจากแหล งใหม ๆ จาก ปร ะเ ทศ ใ นก ล ม อา เ ซ ย น เพ อทดแท นก า รขาด แค ล น ภายในประเทศ - ผ ประกอบการสามารถขยายฐานการลงท น/ฐานการผล ตไปย ง ประเทศท ม ความพร อมด านว ตถ ด บ แรงงาน และการขนส ง ผลกระทบด านลบ - ผ ประกอบการจะต องเผช ญก บการแข งข นจากกล มประเทศเพ อนบ าน อาเซ ยนท สามารถผล ตได ในราคาต นท นท ต ากว า - ผ ประกอบการจะต องประกอบก นภาวการณ ขาดแคลนแรงงานในภาค การผล ตต นน า โดยเฉพาะภาคการเกษตร ประมง เน องจากการ รวมกล ม AEC จะท าให ประเทศสมาช กอาเซ ยนม โอกาสทางด าน การค าและการลงท นมากข น ส งผลให แรงงานกล บไปท างานในประเทศ ของตนเอง - การเคล อนย ายเง นท นอย างเสร จะท าให ผ ประกอบการท ขาดความ เข มแข งด านเง นท นจะถ กครอบง าจากน กลงท นต างชาต ท าให ต องเป น ผ ร บข างผล ตมากกว าเป นเจ าของก จการ - ผ ประกอบการจะประสบป ญหาการขาดแคลนแรงงาน 3-208

231 ผลกระทบด านบวก ผลกระทบด านลบ อ ตสาหกรรม ปลายน า - ผ ประกอบการจะได ร บประโยชน จากสภาวะอ ปสงค ท เพ มข น เน องจากความสะดวกในเด นทางต ดต อก นและก นในกล มประเทศ อาเซ ยน ท าให เก ดความต องการในการบร โภคมากข นท งการซ อ - การเคล อนย ายเง นท นอย างเสร จะท าให ผ ประกอบการท ขาดความ เข มแข งด านเง นท นจะถ กครอบง าจากน กลงท นต างชาต ท าให ต องเป น ผ ร บข างผล ตมากกว าเป นเจ าของก จการ โดยตรงและผ านบร การร านอาหาร โรงแรม ท พ กต าง ๆ - ผ ประกอบการจะม โอกาสขยายการลงท นไปย งประเทศต าง ๆ เน องจากการเป ดเสร การลงท นได มากข น ข อเสนอแนะกล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล - ผ ประกอบการควรพ ฒนาความหลากหลายของผลผล ตด วยการค นคว าว จ ยผล ตภ ณฑ อาหาร ด านว ทยาศาสตร และเทคโนโลย โดยม งเน นการผล ตส นค าท ม ม ลค าส งข นและม ความแตกต าง เพ อให ขายได ราคาส งข นในตลาดท ม ค แข งน อยราย เช น ส นค าเกษตรปลอดภ ยจากสารพ ษหร อเพาะเล ยงส ตว น าท ม ราคาส ง เป นต น - ผ ประกอบการควรพ ฒนาเทคโนโลย เคร องจ กรท ใช ในการผล ตอาหาร เพ อทดแทนแรงงานคนท ขาดแคลน - ผ ประกอบการในกล มอ ตสาหกรรมอาหารควรศ กษาล กษณะตลาดและความต องการของตลาด เพ อน าไปผล ตส นค าให ตอบสนองความต องการได มากข น - ผ ประกอบการควรให ความส าค ญก บการเพ มม ลค าของผล ตภ ณฑ อาหาร เพ อขายให ได ราคาส งข น ชดเชยก บภาวะต นท นภายในประเทศท ส งข น - ผ ประกอบการควรสร างตราส นค าของส นค าอ ตสาหกรรมอาหารของประเทศไทยให เป นท เช อถ อในด านส นค าม ค ณภาพและความปลอดภ ย 3-209

232 การว เคราะห จ ดแข ง จ ดอ อน โอกาส และอ ปสรรค (SWOT Analysis) การว เคราะห SWOT ในอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง โดยการรวบรวมข อม ล ท ต ยภ ม และการว เคราะห ข อม ลปฐมภ ม ท าให สามารถสร ปผลได ด งน ตารางท 58 การว เคราะห SWOT Analysis ของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง Strengths 1. ประเทศไทยเป นประเทศผ ผล ตและส งออก ยางพารารายใหญ ของโลกมานานจนม ช อเส ยง ยอมร บ ส งผลให สามารถหาตลาดส งออกได ง าย 2. ประเทศไทยม ศ กยภาพส งในการปล ก การผล ต และแปรร ปยางพารา โดยเฉพาะอย างย งยางแปร ร ปรมคว นท ประเทศไทยเป นผ ผล ต และส งออก รายใหญ ท ส ดของโลกมานานกว า 20 ป 3. ประเทศไทยม ศ กยภาพครอบคล มท กระด บใน ห วงโซ ม ลค าเน องจากม ศ กยภาพท งในระด บต น น า กลางน า และปลายน า 4. โครงสร างอ ตสาหกรรมยางพาราแปรร ปข นต น ของประเทศไทยม ความย ดหย นในการผล ตยาง แปรร ปข นต นท รองร บความต องการของ ตลาดโลกท ห นมาใช ยางแท งแทนท ยางแผ น รมคว น 5. บร ษ ทผ ผล ตยางรถยนต รายใหญ ของโลกหลาย รายต ดส นใจต งฐานการผล ตอย ในประเทศไทย โดยโรงงานยางรถยนต ม ม ลค าการลงท นใน โรงงานส งท าให ในระยะส นถ งระยะกลางยากท จะ ย ายฐานการผล ตไปย งประเทศอ น Weakness 1. ม การพ งพาตลาดต างประเทศส งเน องจาก ผลผล ตยางพารากว าร อยละ 90 ต องพ งพาการ ส งออก 2. ต นท นการขนส งของอ ตสาหกรรมยาง และ ผล ตภ ณฑ ยางย งม ต นท นส งเน องจากระบบ โลจ สต กส จากพ นท ปล กไปย งโรงงานแปรร ป และ เพ อการส งออกย งม ต นท นส ง โดยเฉพาะอย างย ง การส งออกย งต องใช ระบบรถไฟผ านด านปาด ง เบซาร เพ อส งออกไปย งท าเร อป น งของประเทศ มาเลเซ ย 3. เ ค ร อ ง จ ก ร ท ใ ช ใ น ก า ร ผ ล ต ข อ ง ไ ท ย ม ประส ทธ ภาพการผล ตต ากว าประเทศค แข ง โดยเฉพาะอย างย งประเทศมาเลเซ ย 4. ขาดการสร างมาตรฐานตราส นค าท เป นท ยอมร บ อาท มาตรฐานถ งม อยางท ผล ตจากประเทศ มาเลเซ ยท ม มาตรฐาน SMG (Standard Malaysian Gloves) ซ งเป นท ยอมร บในระด บ สากลโดยเฉพาะอย างย งในตลาดหล ก ค อ ประเทศสหร ฐอเมร กา 5. ความผ นผวนของราคายางแปรร ปข นต นใน อ ตสาหกรรมยางและผล ตภ ณฑ ยางในภาพรวม ท าให ภาคอ ตสาหกรรมม ความเส ยงในการบร หาร จ ดการต นท นว ตถ ด บ 3-210

233 Strengths Opportunities 1. ทว ปเอเช ยจะม บทบาทส าค ญในการเป นผ น า ทางด านการผล ตและการก าหนดราคาของยาง และผล ตภ ณฑ จากยางในอนาคต โดยความ ร วมม อของประเทศผ ผล ตยางท ส าค ญ ได แก ประเทศไทย มาเลเซ ย และอ นโดน เซ ย รวมถ ง ประเทศส งคโปร ในฐานะเป นตลาดกลางของ ยางพารา 2. ประเทศจ นจะเป นประเทศผ ใช ยาง และ ผล ตภ ณฑ ยางรายใหญ ท ม บทบาทส าค ญภายใน ระยะเวลา ป ข างหน าจากการเต บโตอย าง ต อ เ น อ ง ข อ ง อ ต ส า ห ก ร ร ม ย า น ย น ต ภายในประเทศ Weakness 6. ขาดอ ตสาหกรรมการแปรร ปผล ตภ ณฑ ยางใน ระด บปลายน าท าให ต องพ งพาการส งออกยาง แปรร ปข นต นในส ดส วนท ส ง (กว าร อยละ 80) ส งผลต อการขาดศ กยภาพในการเพ มม ลค า 7. ประเทศไทยย งขาดตราส นค าท เป นท ยอมร บของ ผ บร โภค โดยเฉพาะอย างย งในกล มยางล อ รถยนต ท ม การใช ยางแปรร ปข นต นส ง 8. ผ ประกอบการไทยท ผล ตยางรถยนต ย งขาด เทคโนโลย การผล ตยางรถยนต ประเภทเรเด ยล (Radial) เสร มใยเหล ก ซ งเป นท ต องการของ ตลาดเพ มมากข น 9. ผ ประกอบการท เป นว สาหก จขนาดกลางและ ขนาดย อม (SMEs) ในอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางย งขาดเง นท นและเทคโนโลย Threats 1. ประเทศอ นโดน เซ ยจะกลายมาเป นผ ส งออกหล ก ยางพารา โดยเฉพาะอย างย งยางแปรร ปต นน า ในอนาคต เน องจากม พ นท ปล กยางพารา มากกว าประเทศไทย 2. ราคายางพาราม ความผ นผวนส งเน องจากการ เปล ยนแปลงของระด บอ ปสงค -อ ปทาน รวมถ ง การเก งก าไร 3-211

234 Opportunities 3. แนวโน มการใช ยางพาราจากธรรมชาต จะเพ ม ส ดส วนส งข น เน องจากปร มาณการใช ยาง ส งเคราะห จะลดลงเน องจากป โตรเล ยมซ งเป น สารต งต นในการผล ตม แนวโน มราคาส งข นตาม การแปรผ นของราคาน าม น Threats แหล งท มา: การว เคราะห จากข อม ลปฐมภ ม และข อม ลท ต ยภ ม จากธนาคารเพ อการส งออกและน าเข าแห งประเทศไทย, 2553 และกระทรวงอ ตสาหกรรม, ห นส วนทางกลย ทธ หล กเกณฑ ในการก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ความสาค ญบทบาท และหน าท ของแต ละห นส วน การก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางของประเทศไทย โดยผลการว เคราะห SWOT Analysis พบประเด นส าค ญด งต อไปน ร ปภาพท 28 ห นส วนทางกลย ทธ ก บต างประเทศของกล มอ ตสาหกรรมยางพารา 3-212

235 ตารางท 59 หล กเกณฑ ในการก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ความส าค ญบทบาท และหน าท ของแต ละห นส วนของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง แนวทางการว เคราะห SWOT Analysis กลย ทธ จ ดแข งและโอกาส (Strengths-Opportunities Strategy) กลย ทธ จาก SWOT Analysis ขยายตลาดต างประเทศใหม ๆ พ ฒนาอ ตสาหกรรมสน บสน น อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง ย ก ร ะ ด บ พ ฒ น า บ ค ล า ก ร ใ น อ ตสาหกรรม หล กเกณฑ ในการกาหนดห นส วน ทางกลย ทธ ศ กยภาพในการส งเสร มการขยาย ตลาดการส งออกผล ตภ ณฑ ยางไปย ง ต างประเทศ ท งประเทศท ม การบร โภค ผล ตภ ณฑ ยางในปร มาณส ง และประเทศ ท ม ศ กยภาพในการบร โภคผล ตภ ณฑ ยาง ในอนาคต ศ กยภาพในการลดต นท นและ ยกระด บค ณภาพอ ตสาหกรรมสน บสน น ให ด ข นเพ อพ ฒนาประส ทธ ภาพและ ประส ทธ ผลของอ ตสาหกรรมสน บสน น ผล ตภ ณฑ ยาง ม ความพร อมในการจ ดการเร ยน การสอนฝ กอบรมถ ายทอดความร เพ อ พ ฒนาท กษะบ คลากรในอ ตสาหกรรม ผล ตภ ณฑ ยาง ความสาค ญ บทบาท และหน าท ของห นส วน 1. เป นต วแทนจ าหน ายหร อม เคร อข าย ในการจ ดจ าหน ายผล ตภ ณฑ ยางใน ปร มาณส ง 2. การส งเสร มประชาส มพ นธ ผล ตภ ณฑ ยางจากประเทศไทยให เป นท ร จ ก ยอมร บในประเทศน น ๆ 1. ร วมก บผ ประกอบการผล ตภ ณฑ ยาง ในการพ ฒนายกระด บประส ทธ ภาพ และประส ทธ ผลของอ ตสาหกรรม รวมถ งการบร การด านต าง ๆ ท รองร บ การเต บโตของอ ตสาหรรมผล ตภ ณฑ ยาง 1. ม การด าเน นการด านการว จ ยพ ฒนา ท ก ษ ะ แ ร ง ง า น ท เ ก ย ว ข อ ง ก บ อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง 2. จ ดการเร ยนการสอนการฝ กอบรม ถ ายทอดความร เพ อพ ฒนาท กษะ แรงงาน 3-213

236 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) แนวทางการว เคราะห SWOT Analysis กลย ทธ จ ดอ อนและโอกาส (Weaknesses- Opportunities Strategy) กลย ทธ จาก SWOT Analysis การบร หารจ ดการอ ตสาหกรรม ปร บลดภาษ อ านวยความสะดวก ด านการน าเข าว ตถ ด บ หล กเกณฑ ในการกาหนดห นส วน ทางกลย ทธ ม ศ กยภาพเช งนโยบายและบร หาร จ ดการอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง ม ศ กยภาพท งในเช งนโยบาย การ บร หารจ ดการเพ อปร บลดภาษ และ อ านวยความสะดวกในการน าเข าว ตถ ด บ ท จ าเป นในอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง ความสาค ญ บทบาท และหน าท ของห นส วน 1. ม บทบาทหน าท เช งนโยบายในการ บร หารอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง 2. ม ส วนร วมในการก าหนดท ศทาง นโยบายและการบร หารจ ดการ อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง 3. ม อ านาจในการผล กด นนโยบายการ บร หารจ ดการอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางให ม ท ศทางท ช ดเจนเป นหน ง เด ยวก น 1. ม บทบาทในเช งนโยบายเพ อพ จารณา และอน ม ต การปร บลดภาษ อ กท ง อ านวยความสะดวกในการน าเข า ว ตถ ด บท จ าเป นในอ ตสาหกรรม ผล ตภ ณฑ ยาง 2. ม หน าท ในการปร บลดภาษ และอ านวย ความสะดวกในการน าเข าว ตถ ด บท จ าเป นในอ ตสาหกรรมยาง 3-214

237 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) แนวทางการว เคราะห SWOT Analysis กลย ทธ จาก SWOT Analysis พ ฒ น าก า ร เข า ถ ง แ ห ล ง เ ง น ส งเสร มการเข าถ งตลาดเง นและตลาดท น อย างสะดวก พ ฒนาเทคโนโลย ผล ตภ ณฑ ยาง ตอบสนองความต องการของตลาด หล กเกณฑ ในการกาหนดห นส วน ทางกลย ทธ ม ศ กยภาพในการประสาน การ อ านวยความสะดวกในการส งเสร มการ เข าถ งแหล งเง น ตลาดเง น และตลาดท น แก ผ ปร ะก อบการใน อ ตสาหก รร ม ผล ตภ ณฑ ยาง ม ศ กยภาพใน การค ดค นว จ ย พ ฒนาผล ตภ ณฑ และเทคโนโลย การผล ต ของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางท ตอบสนองความต องการของตลาด ความสาค ญ บทบาท และหน าท ของห นส วน 1. ม บทบาทหน าท ในการประสานและ อ านวยความสะดวกในการส งเสร ม การเข าถ งแหล งเง น ตลาดเง น และ ตลาดท นให ก บผ ประกอบการว สาหก จ ขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ใน กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง 1. ม บทบาทหน าท ในการค ดค น ว จ ย พ ฒนาผล ตภ ณฑ และเทคโนโลย การ ผล ตของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง 2. ม บทบาทในการส งเสร มสน บสน นการ ค ดค น ว จ ย พ ฒนาผล ตภ ณฑ และ เทคโนโลย การผล ตของอ ตสาหกรรม ผล ตภ ณฑ ยาง 3. ม หน าท ในการเผยแพร กระจายความร ท เก ยวข องก บการค ดค น ว จ ย พ ฒนา ผล ตภ ณฑ และเทคโนโลย การผล ต ของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง 3-215

238 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) แนวทางการว เคราะห SWOT Analysis กลย ทธ จาก SWOT Analysis ส งเสร มมาตรฐานผล ตภ ณฑ ยาง ของประเทศไทย ยกระด บกฎระเบ ยบด านค ณภาพ ของผล ตภ ณฑ ยางไทยให เป นท ยอมร บ ในเวท โลก ยกระด บศ กยภาพในการแข งข น ของผ ประกอบการในระด บโลก หล กเกณฑ ในการกาหนดห นส วน ทางกลย ทธ ม ภารก จ บทบาท หน าท และม ส วนร วมในการก าหนดมาตรฐาน อ กท ง ส งเสร มการใช มาตรฐานผล ตภ ณฑ ยาง ของประเทศไทย ม ภารก จ บทบาท และหน าท ใน การก าหนดกฎระเบ ยบด านค ณภาพของ ผล ตภ ณฑ ยางในระด บโลก ม ศ กยภาพในการบร หารจ ดการ ธ รก จ เทคโนโลย ความพร อมทางด าน การตลาด และเง นท น หร อความ ได เปร ยบเช งธ รก จอ น ๆ ท สามารถน ามา ช วยในการส งเสร มผ ประกอบการไทยให สามารถยกระด บความสามารถในการ แข งข นในระด บโลกได ความสาค ญ บทบาท และหน าท ของห นส วน 1. ม บทบาทและหน าท ในการก าหนด มาตรฐานผล ตภ ณฑ ยาง 2. ม ศ กยภาพในการประชาส มพ นธ ส งเสร ม การใช และกา รยอมร บ มาตรฐานผล ตภ ณฑ ยางในประเทศ ไทย 1. เป นองค กรระหว างประเทศท ม หน าท ก า หน ดม าต รฐ าน ค ณ ภา พข อ ง ผล ตภ ณฑ ยางท เป นท ยอมร บในระด บ นานาชาต 1. ม ความได เปร ยบเช งธ รก จท เป นท ยอมร บระด บโลก 2. ม ความส มพ นธ ในห วงโซ ม ลค าก บ ผ ประกอบการในประเทศไทย 3-216

239 แนวทางการว เคราะห SWOT Analysis กลย ทธ จาก SWOT Analysis ร วมม อก บประเทศผ น าผล ตภ ณฑ ยางของอาเซ ยนในการก าหนด และ ส งเสร มมาตรฐานค ณภาพอาเซ ยนให เป นท ร จ กในระด บโลก หล กเกณฑ ในการกาหนดห นส วน ทางกลย ทธ ศ ก ย ภ า พ ใ น ก า ร ก า ห น ด ตรวจสอบ ส งเสร ม และสร างความ ร วมม อในการยกระด บมาตรฐานค ณภาพ ผล ตภ ณฑ ยางของอาเซ ยนในเวท ระด บ โลก ความสาค ญ บทบาท และหน าท ของห นส วน 1. ม บทบาทหน าท ตรวจสอบมาตรฐาน ผล ตภ ณฑ ยางในอาเซ ยน 2. ม หน าท ประสานมาตรฐานผล ตภ ณฑ ยางในระด บประเทศสมาช กอาเซ ยน ให ตรงก บมาตรฐานผล ตภ ณฑ ยางใน ระด บโลก 3. ม หน าท ส งเสร มการควบค มมาตรฐาน ผล ตภ ณฑ ยางและการปฏ บ ต ตาม มาตรฐานผล ตภ ณฑ ยางในประเทศ สมาช กอาเซ ยน 4. ส งเสร มการร วมม อและพ ฒนาการ ยอมร บมาตรฐานร วมก น (MRAs) ใน ประเทศสมาช กอาเซ ยน และในระด บ นานาชาต รวมถ งองค กรระหว าง ประเทศ เช น ISO IEC APEC และ ASEM 3-217

240 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) แนวทางการว เคราะห SWOT Analysis กลย ทธ จ ดแข งและอ ปสรรค (Strengths-Threats Strategy กลย ทธ จ ดอ อนและอ ปสรรค (Weaknesses-Threats Strategy) ท มา: การว เคราะห ของคณะท ปร กษา, พ.ศ กลย ทธ จาก SWOT Analysis ร กษาเสถ ยรภาพของราคาว ตถ ด บ และปร มาณของอ ปทาน พ ฒนาอ ปสงค ภายในประเทศ หล กเกณฑ ในการกาหนดห นส วนทาง กลย ทธ ม ศ กยภาพในการร กษาระด บราคา ว ตถ ด บให ม เสถ ยรภาพและร กษาให เก ด สมด ลระหว างอ ปทาน-อ ปสงค ในห วงโซ ม ลค าของว ตถ ด บยาง ม ศ กยภาพในการส งเสร มให ม การ บร โภคการใช ผล ตภ ณฑ ยางให เก ด แ ร ง จ ง ใ จ ใ น ก า ร ส ร าง ม ล ค า เ พ ม ผล ตภ ณฑ ยางภายในประเทศ ความสาค ญ บทบาท และหน าท ของ ห นส วน 1. ม บ ท บ า ท ห น า ท ใ น ก า ร ร ก ษ า เสถ ยรภาพราคาว ตถ ด บยางแปรร ป ข นต น 2. ม อ านาจในการบร หารจ ดการเพ อ ร กษาให เก ดสมด ลระหว างอ ปทาน- อ ปสงค ในห วงโซ ม ลค าว ตถ ด บยางใน ประเทศผ ส งออกส าค ญของโลก 1. ม ศ กยภาพในการรองร บปร มาณการ ผล ตของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางท ผล ตในประเทศไทยในระด บส ง 2. ม เทคโนโลย และความพร อมในการ สร างม ลค าเพ มผล ตภ ณฑ ยาง 3-218

241 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) กรอบและข อเสนอเช งย ทธศาสตร และมาตรการในการดาเน นธ รก จ จากการว เคราะห ข อม ลปฐมภ ม และท ต ยภ ม ท งหมดตามกรอบทฤษฎ Diamond และ SWOT Analysis ท าให สามารถก าหนดแนวทางและข อเสนอแนะเช งกลย ทธ ในการ ร วมม อของว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ในกล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง โดยม แนวทางด งต อไปน ว ส ยท ศน เพ อเสร มสร างให ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ใน อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางในประเทศไทยม การเต บโตอย างย งย นด วย มาตรฐานค ณภาพ นว ตกรรมและศ กยภาพในการแข งข นระด บโลก พ นธก จ การบรรล ว ส ยท ศน ท ก าหนดมาข างต น ม ความจ าเป นในการก าหนด พ นธก จของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง โดยสามารถก าหนดได 3 พ นธก จ ด งต อไปน พ นธก จด านมาตรฐานค ณภาพ เป นการยกระด บมาตรฐานค ณภาพของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง การประสานด านมาตรฐานค ณภาพผล ตภ ณฑ ยางและการส งเสร ม ให ม การยอมร บมาตรฐานค ณภาพผล ตภ ณฑ ยางท งในประเทศและใน เวท โลก พ นธก จด านนว ตกรรม เพ อการยกระด บนว ตกรรมของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง โดยเฉพาะอย างย งนว ตกรรมด านส นค าและเทคโนโลย การผล ตของ ผ ประกอบการว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ให สามารถ แข งข นได ท ดเท ยมผ ประกอบการในระด บโลกและสามารถสร าง นว ตกรรมท เป นท ยอมร บของตลาดเพ อส งเสร มการสร างม ลค าเพ มของ ผล ตภ ณฑ ยางและการใช ว ตถ ด บยางแปรร ปต นน าให ม ประส ทธ ภาพ เพ มมากข นในประเทศ พ นธก จด านการพ ฒนาศ กยภาพในการแข งข นท ย งย น เพ อเสร มสร างความแข งแกร งและประส ทธ ภาพในการแข งข นของ อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางอย างครบวงจรครอบคล มท งห วงโซ ม ลค า โดยการพ ฒนาอ ตสาหกรรมสน บสน น การบร หารจ ดการอ ตสาหกรรม ระบบเง นท นสน บสน น การพ ฒนาบ คลากรในอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง และการส งเสร มความร วมม อการรวมกล มเพ อให ผ ประกอบการใน 3-219

242 อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยางท เป นว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) ม ศ กยภาพในการแข งข นได ในระด บโลก ย ทธศาสตร ย ทธศาสตร จ านวน 14 ประการได ถ กก าหนดข นเพ อให สามารถบรรล ถ ง พ นธก จท ก าหนดไว 3 ประการข างต น อ นประกอบไปด วยพ นธก จด าน มาตรฐานค ณภาพ พ นธก จด านนว ตกรรมและพ นธก จด านการพ ฒนาศ กยภาพ ในการแข งข นท ย งย น โดยการก าหนดย ทธศาสตร ด งกล าวพ จารณาภายใต กรอบการว เคราะห ตามกรอบทฤษฎ Diamond และ SWOT Analysis โดยม รายละเอ ยดด งน 3-220

243 ตารางท 60 พ นธก จ ย ทธศาสตร และการก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ของอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง ท 1 2 ป จจ ยตามทฤษฎ Diamond สภาวะป จจ ยการ ผล ต พ นธก จด าน มาตรฐาน ค ณภาพ ย ทธศาสตร ตามพ นธก จ พ นธก จด าน นว ตกรรม พ นธก จด าน ศ กยภาพใน การแข งข นท ย งย น ร กษา เสถ ยรภาพ ของราคา ว ตถ ด บและ ปร มาณของ อ ปทาน ปร บลดภาษ อ านวยความ สะดวกด าน การน าเข า ว ตถ ด บ ห นส วนทางกลย ทธ ประเทศไทย ระหว างประเทศ ภาคร ฐ ภาคเอกชน ภาคร ฐ ภาคเอกชน x x x x x x ต วอย างรายช อห นส วนทางกลย ทธ บร ษ ทร วมท นยาง 3 ประเทศ (International Rubber Consortium Limited: IRCo) ตลาดส นค าเกษตร ล วงหน าแห งประเทศไทย (AFET) Singapore Commodity Exchange (SICOM) และ Tokyo Commodity Market (TOCOM) สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย สมาคมยางพาราไทยส าน กงาน เศรษฐก จอ ตสาหกรรม และกรมศ ลกากร 3-221

244 ท ป จจ ยตามทฤษฎ Diamond 3 สภาวะอ ปสงค พ นธก จด าน มาตรฐาน ค ณภาพ ย ทธศาสตร ตามพ นธก จ พ นธก จด าน นว ตกรรม พ นธก จด าน ศ กยภาพใน การแข งข นท ย งย น พ ฒนาอ ปสงค ภายในประเทศ ห นส วนทางกลย ทธ ประเทศไทย ระหว างประเทศ ภาคร ฐ ภาคเอกชน ภาคร ฐ ภาคเอกชน x x ต วอย างรายช อห นส วนทางกลย ทธ บร ษ ทประกอบรถยนต เช น บร ษ ท โตโยต า มอเตอร ประเทศไทยน สส น มอเตอร (ประเทศไทย) ฮ โน มอเตอร ส แมน แฟคเจอร ง (ประเทศไทย) ฮอนด า ออโตโมบ ล (ประเทศไทย) เจนเนอร ล มอเตอร ส (ประเทศไทย) บ เอ มด บเบ ล ย แมน แฟคเจอร ง (ประเทศไทย) ไทย-สว ด ช แอสเซมบล ย และผ ค าส ง/ ค าปล กผล ตภ ณฑ ยาง 3-222

245 ท 4 ป จจ ยตามทฤษฎ Diamond พ นธก จด าน มาตรฐาน ค ณภาพ ย ทธศาสตร ตามพ นธก จ พ นธก จด าน นว ตกรรม พ นธก จด าน ศ กยภาพใน การแข งข นท ย งย น ขยายตลาด ต างประเทศ ใหม ๆ ห นส วนทางกลย ทธ ประเทศไทย ระหว างประเทศ ภาคร ฐ ภาคเอกชน ภาคร ฐ ภาคเอกชน x x x x ต วอย างรายช อห นส วนทางกลย ทธ กรมส งเสร มการส งออกต วแทน จ าหน าย/น าเข าและจ ดจ าหน าย ผล ตภ ณฑ ยางรายใหญ เช น American Tire Distributors Holdings (USA) TBC Corp. หร อ Sam's Club (USA)Tire Kingdom (USA) Discount Tire Co. Inc (USA) Les Schwab Tire Centers (USA) Monro Muffler Brake Inc. หร อ Mr. Tire (USA) Mavis Discount Tire (USA) China First Automobile Group Corp. - FAW (China) Dongfeng Motor Corp. - DMC (China) Shanghai Automotive Industry (Group) Corp. - SAIC (China) 3-223

246 ท 5 6 ป จจ ยตามทฤษฎ Diamond อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและ สน บสน น พ นธก จด าน มาตรฐาน ค ณภาพ ย ทธศาสตร ตามพ นธก จ พ นธก จด าน นว ตกรรม พ นธก จด าน ศ กยภาพใน การแข งข นท ย งย น พ ฒนา อ ตสาหกรรม สน บสน น อ ตสาหกรรม ผล ตภ ณฑ ยาง พ ฒนาการ เข าถ งแหล ง เง นส งเสร ม การเข าถ ง ตลาดเง นและ ตลาดท นอย าง สะดวก ห นส วนทางกลย ทธ ประเทศไทย ระหว างประเทศ ภาคร ฐ ภาคเอกชน ภาคร ฐ ภาคเอกชน x x x x x x x ต วอย างรายช อห นส วนทางกลย ทธ สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย หอการค าแห งประเทศไทย สมาพ นธ โลจ สต กส ไทย สสว. สสว. ธนาคารพ ฒนาว สาหก จขนาดกลาง และขนาดย อมแห งประเทศไทย (SME BANK) ธนาคารพาณ ชย ท งในและต างประเทศ 3-224

247 ท ป จจ ยตามทฤษฎ Diamond กลย ทธ โครงสร าง และการแข งข น พ นธก จด าน มาตรฐาน ค ณภาพ ย ทธศาสตร ตามพ นธก จ พ นธก จด าน นว ตกรรม พ นธก จด าน ศ กยภาพใน การแข งข นท ย งย น ส งเสร มความ ร วมม อของ ว สาหก จขนาด กลางและ ขนาดย อม (SME Cluster) ยกระด บ พ ฒนา บ คลากรใน อ ตสาหกรรม การบร หาร จ ดการ อ ตสาหกรรม ห นส วนทางกลย ทธ ประเทศไทย ระหว างประเทศ ภาคร ฐ ภาคเอกชน ภาคร ฐ ภาคเอกชน x x x x x x x x ต วอย างรายช อห นส วนทางกลย ทธ สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย (กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง) สมาคมผ ผล ตถ งม อยางไทยสมาคม ยางพาราไทยและสมาคมผ ผล ตน ายาง ข นไทย และสสว. สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย (กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง) สมาคมผ ผล ตถ งม อยางไทย สมาคม ยางพาราไทย สมาคมผ ผล ตน ายางข น ไทย กระทรวงแรงงาน และกศน. สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย (กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง) สมาคมผ ผล ตถ งม อยางไทย สมาคมยางพาราไทย สมาคมผ ผล ตน ายางข นไทย และสสว

248 ท 10 ป จจ ยตามทฤษฎ Diamond 11 นโยบายจากภาคร ฐ พ นธก จด าน มาตรฐาน ค ณภาพ ส งเสร ม มาตรฐาน ผล ตภ ณฑ ยาง ของประเทศ ไทย ย ทธศาสตร ตามพ นธก จ พ นธก จด าน นว ตกรรม พ ฒนา เทคโนโลย ผล ตภ ณฑ ยาง ตอบสนอง ความต องการ ของตลาด พ นธก จด าน ศ กยภาพใน การแข งข นท ย งย น ห นส วนทางกลย ทธ ประเทศไทย ระหว างประเทศ ภาคร ฐ ภาคเอกชน ภาคร ฐ ภาคเอกชน x x x x x ต วอย างรายช อห นส วนทางกลย ทธ ศ นย ว จ ยและพ ฒนาอ ตสาหกรรมยาง ไทยสถาบ นว จ ยยาง กรมว ชาการ เกษตรหน วยว จ ยยางและเทคโนโลย คณะว ทยาศาสตร มหาว ทยาล ยมห ดล ศ นย เทคโนโลย โลหะและว สด แห งชาต (เอ มเทค) ส าน กงานพ ฒนา ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งชาต (สวทช.) หน วยงานว จ ยตลาด/ความ ต องการของผ บร โภค มอก. กระทรวงอ ตสาหกรรมศ นย ว จ ย และพ ฒนาอ ตสาหกรรมยางไทย หน วยว จ ยยางและเทคโนโลย คณะว ทยาศาสตร มหาว ทยาล ยมห ดล ศ นย เทคโนโลย โลหะและว สด แห งชาต (เอ มเทค) ส าน กงานพ ฒนา ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งชาต (สวทช.) และสถาบ นพ ฒนาผล ตภ ณฑ ยางและไม ยางพารา 3-226

249 ท 12 ป จจ ยตามทฤษฎ Diamond พ นธก จด าน มาตรฐาน ค ณภาพ ยกระด บ กฎระเบ ยบ ด านค ณภาพ ของผล ตภ ณฑ ยางไทยให เป นท ยอมร บ ในเวท โลก ย ทธศาสตร ตามพ นธก จ พ นธก จด าน นว ตกรรม พ นธก จด าน ศ กยภาพใน การแข งข นท ย งย น ห นส วนทางกลย ทธ ประเทศไทย ระหว างประเทศ ภาคร ฐ ภาคเอกชน ภาคร ฐ ภาคเอกชน x x ต วอย างรายช อห นส วนทางกลย ทธ World Trade Organization และ International Standard Organization (ISO) 3-227

250 ท 13 ป จจ ยตามทฤษฎ Diamond พ นธก จด าน มาตรฐาน ค ณภาพ ย ทธศาสตร ตามพ นธก จ พ นธก จด าน นว ตกรรม พ นธก จด าน ศ กยภาพใน การแข งข นท ย งย น ยกระด บ ศ กยภาพใน การแข งข น ของ ผ ประกอบการ ในระด บโลก ห นส วนทางกลย ทธ ประเทศไทย ระหว างประเทศ ภาคร ฐ ภาคเอกชน ภาคร ฐ ภาคเอกชน x x x ต วอย างรายช อห นส วนทางกลย ทธ บร ษ ทผล ตภ ณฑ ยางขนาดใหญ เช น ม ชล น บร ดจสโตน ก ดเย ยร ซ ม โตโมโยโกฮามา (ไทย) CONTINENTAL TIRES (USA Germany South Africa) UNIROYAL TIRES (USA) B.F.GOODRICH (USA) DUNLOP (USA Germany) SUMITOMO Rubber (Japan) PIRELLI (Italy USA UK) YOKOHAMA RUBBER (Japan) TOYO TIRE (Japan) GENERAL TIRE (USA) COOPER TIRE (USA) KUMHO TIRE (Korea) HANKOOK TIRE (Korea) OHTSU TIRE and RUBBER-FALKEN (Japan) P.T.GADJAH TUNGGAL (Indonesia) XUZHOU HAIPENG TYRES (China) และอ น ๆ 3-228

251 ท 14 ป จจ ยตามทฤษฎ Diamond พ นธก จด าน มาตรฐาน ค ณภาพ ร วมม อก บ ประเทศผ น า ผล ตภ ณฑ ยาง ของอาเซ ยน ในการก าหนด และส งเสร ม มาตรฐาน ค ณภาพ อาเซ ยนให เป นท ร จ กใน ระด บโลก ย ทธศาสตร ตามพ นธก จ พ นธก จด าน นว ตกรรม พ นธก จด าน ศ กยภาพใน การแข งข นท ย งย น ห นส วนทางกลย ทธ ประเทศไทย ระหว างประเทศ ภาคร ฐ ภาคเอกชน ภาคร ฐ ภาคเอกชน x x x x ต วอย างรายช อห นส วนทางกลย ทธ คณะกรรมการท ปร กษาของอาเซ ยน ด านมาตรฐานและค ณภาพ คณะท างานด านผล ตภ ณฑ ยาง (ACCSQ - RBPWG) 3-229

252 ตารางท 61 เหต ผลในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศค ค าของอ ตสาหกรรมยางพารา ประเทศ ส งคโปร ญ ป น ก มพ ชา ลาว พม า สหร ฐอเมร กา จ น ญ ป น มาเลเซ ย เกาหล ใต สหร ฐอเมร กา จ น ญ ป น เหต ผลในการค ดเล อก อ ตสาหกรรมต นน า ร กษาเสถ ยรภาพด านราคาว ตถ ด บ ม การน าเข าแรงงานจากประเทศด งกล าว อ ตสาหกรรมกลางน า ม การน าเข ายางแปรร ปข นต น โดยเฉพาะอย างย ง ยางแผ น รมคว น ยางแท งจากประเทศไทย ม การน าเข ายางแปรร ปข นต น โดยเฉพาะอย างย ง ยางแผ น รมคว น ยางแท ง ยางคอมปาวจากประเทศไทย ม การน าเข ายางแปรร ปข นต น โดยเฉพาะอย างย ง ยางแผ น รมคว น ยางแท งจากประเทศไทย ม การน าเข ายางแปรร ปข นต น โดยเฉพาะอย างย ง น ายางข น จากไทย ม การน าเข ายางแปรร ปข นต น เป นแหล งนว ตกรรม และ เทคโนโลย ด านผล ตภ ณฑ ยาง อ ตสาหกรรมปลายน า ม การน าเข าผล ตภ ณฑ ยางจากไทยและเป นแหล งนว ตกรรม และเทคโนโลย ด านผล ตภ ณฑ ยาง ม การน าเข าผล ตภ ณฑ ยางจากไทย ม การน าเข าผล ตภ ณฑ ยางจากไทยและเป นแหล งนว ตกรรม และเทคโนโลย ด านผล ตภ ณฑ ยาง 3-230

253 ประเทศ มาเลเซ ย เว ยดนาม ฮ องกง เยอรมน ออสเตรเล ย อ นโดน เซ ย เบลเย ยม เหต ผลในการค ดเล อก ม การน าเข าผล ตภ ณฑ ยางจากไทย Key Success Factor อ ตสาหกรรมยางพาราเป นหน งในอ ตสาหกรรมท ประเทศไทยม ศ กยภาพในการ แข งข นส ง โดยพ จารณาจากประส ทธ ภาพการผล ตน ายางด บ ปร มาณการส งออกใน ระด บส งในท กระด บของห วงโซ อ ตสาหกรรมยางพารา โดยเฉพาะอย างย งผล ตภ ณฑ ยาง แปรร ปข นต น (อ ตสาหกรรมกลางน า) และผล ตภ ณฑ ยาง (อ ตสาหกรรมปลายน า) นอกจากน นผล ตภ ณฑ ยางย งม ความได เปร ยบในการส งออกโดยพ จารณาได จากด ชน ความได เปร ยบโดยเปร ยบเท ยบส นค าส งออก (RCA) ในช วงส บป ท ผ านมาซ งส งถ ง 5.47 อย างไรก ตามหากพ จารณาเปร ยบเท ยบปร มาณการส งออกและปร มาณใช ในประเทศของ ยางแปรร ปข นต น ซ งเป นอ ตสาหกรรมกลางน าของอ ตสาหกรรมยาง พบว าประเทศไทย ย งม ส งออกยางแปรร ปข นต นส งกว าร อยละ 89 โดยเฉล ยในช วง 10 ป ท ผ านมา แสดงให เห นว าประเทศไทยย งขาดศ กยภาพในการแปรร ปผล ตภ ณฑ ยาง และการสร างม ลค าเพ ม ในอ ตสาหกรรมปลายน า ซ งเป นส งส าค ญท ภาคร ฐจ าเป นต องให การส งเสร ม การยกระด บมาตรฐาน ค ณภาพ การส งเสร มพ ฒนานว ตกรรม การยกระด บศ กยภาพในการ แข งข นท ย งย น ร ปภาพท 29 ป จจ ยแห งความส าเร จของอ ตสาหกรรมยางพาราส าหร บ SMEs 3-231

254 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) Best Practice บร ษ ท ศร ตร งแอโกรอ นด สทร จ าก ด (มหาชน) ก อต งข นในป 2530 ด วยท นจด ทะเบ ยน 31 ล านบาท ในฐานะผ ผล ตและส งออกผล ตภ ณฑ ยางพาราซ งเป นผล ตภ ณฑ เกษตรส าค ญอย างหน งในภาคใต ภายใต การน าของค ณสมหว ง ส นเจร ญก ล ผ ม ประสบการณ ในอ ตสาหกรรมยางพารากว า 40 ป และดร.ไวยว ฒ ส นเจร ญก ล เป น ผ บร หาร โดยบร ษ ท ฯ ได ม การขยายการประกอบธ รก จอย างต อเน อง เพ อรองร บก บความ เต บโตของอ ตสาหกรรมยางธรรมชาต ท งในประเทศและต างประเทศ บร ษ ทเร มต นจาก สายการผล ตยางแผ นรมคว น ซ งเป นว ตถ ด บหล กของอ ตสาหกรรมยางล อรถยนต ใน ปลายป 2536 ได เร มขยายสายการผล ตท าการผล ตน ายางข น เพ อรองร บความต องการ ของอ ตสาหกรรมถ งม อยางท ใช ในทางการแพทย อ ตสาหกรรมยางย ดและในป 2540 เร ม โครงการยางแท ง STR เพ อให สอดคล องก บแนวโน มของอ ตสาหกรรมยางล อรถยนต ท ผ ใช น ยมห นไปใช ยางแท งมากข นเร อย ๆ กล มบร ษ ทม ก าล งการผล ตรวมประมาณ 590,000 ต นต อป แบ งเป นยางแผ นรมคว น 198,000 ต น ยางแท ง STR 218,000 ต น และน ายางข น 174,000 ต น ในขณะเด ยวก นเพ อม งส ผ ผล ตช นน ารายหน งของ อ ตสาหกรรมยาง บร ษ ทได ขยายธ รก จเข าส อ ตสาหกรรมส าเร จร ป เพ อเพ มม ลค าของ ผล ตภ ณฑ ยาง โดยได เข าร วมก บผ ร วมท นท งในประเทศและต างประเทศจ ดต งบร ษ ทข น เพ อเสร มให การผล ตในแต ละบร ษ ทม ส วนสานประโยชน ส งเสร มซ งก นและก น ท งในด าน ของว ตถ ด บ การถ ายทอดเทคโนโลย ความร ในการผล ต (Know-How) และการบร การ เพ อม งส ผ ผล ตอ ตสาหกรรมยางครบวงจร และในท ายท ส ดในฐานะผ ผล ตและส งออกราย ใหญ รายหน งของประเทศ การเพ มประส ทธ ภาพความสามารถในการแข งข นระหว าง ประเทศ เป นย ทธศาสตร ท บร ษ ทให ความส าค ญ การจ ดต งบร ษ ทค าสากล (Trading/Distribution Unit) ในภ ม ภาคท ส าค ญเพ อเป นการเสร มงานในส วนการตลาด สามารถขยายช องทางการตลาดเข าส กล มล กค าเป าหมายใหม ๆ ได มากข น และ เสร มสร างภาพล กษณ ของบร ษ ทคนไทยให ตลาดโลกอ กด วย ผลจากการขยายก าล งการ ผล ตอย างต อเน อง รวมถ งการขยายช องทางการตลาด ท าให กล มบร ษ ทศร ตร ง ฯ ม ยอดขายยางธรรมชาต กว า 700,000 ต นต อป ส ล กค าช นน าของโลก รวมถ งผล ตภ ณฑ ยาง ซ งม ม ลค ารวมท งส นป ละกว า 1,000 ล านเหร ยญสหร ฐ ฯ ป จจ บ น บร ษ ท ศร ตร งแอโกรอ นด สทร จ าก ด (มหาชน) ม บร ษ ทในเคร อท งส น 18 บร ษ ท 20 โรงงาน และม ส นทร พย ม ลค ากว า 11,000 ล านบาทเป นกล มบร ษ ทขนาดใหญ ในอ ตสาหกรรมยางพาราซ งท กคนต างร จ ก อ กท งย งให การยอมร บในช อเส ยงของกล ม บร ษ ทศร ตร ง ฯ เป นอย างด ในฐานะผ น าในการผล ตส งออกและจ ดจ าหน ายยางพาราและ 3-232

255 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ผล ตภ ณฑ ยางพารารายใหญ ท ครบวงจรท ส ดในประเทศ (บร ษ ทศร ตร งแอโกรอ นด สทร จ าก ด (มหาชน), 2554) บทสร ปอ ตสาหกรรมยางพารา ต อ โอกาส หร อ ความจาเป นท จะต อง ร กษาความอย รอด(Opportunity / Necessity Driven) อ ตสาหกรรมยางพาราของประเทศไทยม ศ กยภาพส งในการแข งข นระด บโลก โดยการรวมกล มเป นประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ในป พ.ศ โดยเฉพาะการ ส งเสร มการเป นตลาดและฐานการผล ตร วมสามารถส งเสร มให ผ ประกอบการในประเทศ ไทยม ความได เปร ยบในการแข งข นในอ ตสาหกรรมยางพาราแทบท กระด บในห วงโซ ม ลค า แสดงให เห นว าประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) เป นโอกาสแก ผ ประกอบการใน อ ตสาหกรรมยางพาราในประเทศไทยในการขยายตลาดเช งร กเข าไปในประเทศสมาช กใน ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน และการส งเสร มการเคล อนย ายส นค าอย างเสร ภายใต ข อตกลงในประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน โดยเฉพาะอย างย งการยกเล กภาษ น าเข า และ การยกเล กอ ปสรรคทางการค าท ม ใช ภาษ (NTBs) สามารถส งผลให การส งออก ผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรมยางพาราจากประเทศไทยเพ มปร มาณข น ท งน เน องจากประเทศ ไทยม ความได เปร ยบในด านประส ทธ ภาพในการปล กยางพารา โดยม ผลผล ตต อไร ส งกว า ประเทศค แข งส าค ญเช น ประเทศอ นโดน เซ ย ประกอบก บระบบการแปรร ปยางแปรร ป เบ องต นของประเทศท ม ศ กยภาพท าให ประเทศไทยเป นประเทศท ส งออกผล ตภ ณฑ ยาง แปรร ปเบ องต นเป นอ นด บหน งของโลกมานานหลายป โดยม การส งออกไปย งประเทศค ค า ส าค ญ ค อ ประเทศจ น เกาหล ใต และญ ป น ส าหร บอ ตสาหกรรมยางปลายน าซ ง ค อ ผล ตภ ณฑ ยางพบว าม บร ษ ทข ามชาต หลายบร ษ ทซ งเป นย กษ ใหญ ในอ ตสาหกรรม ด งกล าวเข ามาด าเน นการใช ประเทศไทยเป นฐานการผล ตมาช านาน โดยม การส งออก ผล ตภ ณฑ ยางไปย งประเทศค ค าท ส าค ญ ได แก ประเทศสหร ฐอเมร กา จ น และญ ป น ท งน ความได เปร ยบของอ ตสาหกรรมยางของประเทศไทยเม อม การรวมกล มเป นประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) สามารถพบได จากการศ กษาของหน วยงาน และสถาบ นต าง ๆ ด งน 1. จากรายงานของสถาบ น International Rubber Study Group (IRSG) ในป ค.ศ พบว าประเทศไทยย งครองสถานะเป นประเทศผ ผล ตยาง ธรรมชาต ท ส าค ญท ส ดของโลก โดยสามารถผล ตยางธรรมชาต ได มากกว า 3 ล านต นซ งเป นปร มาณท ส งกว าประเทศผ ผล ตอ นด บ 2 ค อ ประเทศ อ นโดน เซ ยกว า 2.4 แสนต น ถ งแม ว าประเทศอ นโดน เซ ยจะม เน อท ปล ก ยางพารามากกว าประเทศไทย 3-233

256 2. สถาบ น International Rubber Study Group (IRSG) ย งระบ ต อไปว า ประเทศไทยย งครองอ นด บหน งในด านปร มาณการส งออกยางธรรมชาต ส ทธ ในป ค.ศ โดยสามารถส งออกได กว า 2.6 ล านต น ส งกว า ประเทศผ ส งออกยางธรรมชาต อ นด บ 2 ค อ ประเทศอ นโดน เซ ยกว า 3 แสนต น 3. ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร (พ.ศ. 2553) รายงานว าประเทศไทยม ส วน แบ งการตลาดของยางพาราแปรร ปข นต นกว าร อยละ 40 ซ งท าให ประเทศ ไทยเป นประเทศผ น าในด านการส งออกยางแปรร ปข นต นของโลก จากความได เปร ยบท งหลายด งท กล าวมาสามารถสร ปได ว าการรวมต วเป น ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนสามารถก อให เก ดโอกาสแก ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม ยางพาราในท กระด บของห วงโซ ม ลค า อ นสามารถส งผลให ม การขยายการส งออกไปย ง ประเทศในอาเซ ยนซ งเป นค ค าส าค ญของอ ตสาหกรรมยางพาราในประเทศไทย โดยอาจม โอกาสส งออกยางแปรร ปข นต น เช น น ายางข นไปย งประเทศมาเลเซ ย และม โอกาสส ง ส าหร บกล มผล ตภ ณฑ ยางท ม โอกาสในการขยายการส งออกไปย งประเทศมาเลเซ ย เว ยดนาม และอ นโดน เซ ย ซ งเป นประเทศท ม ความต องการผล ตภ ณฑ ยางค อนข างส ง และย งขาดศ กยภาพในการผล ตเม อเปร ยบเท ยบก บประเทศไทย 3-234

257 เอกสารอ างอ ง Central Intelligence Agency (CIA). (2554, September 12). The World Factbook. Retrieved September 12, 2554, from Central Intelligence Agency (CIA): กฎกระทรวงก าหนดจ านวนการจ างงานและม ลค าส นทร พย ถาวรของว สาหก จขนาดกลางและ ขนาดย อม. (2545). ราชก จจาน เบกษาเล มท 119 ตอนท 93 ก.กร งเทพมหานคร: ราชก จจาน เบกษา. กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ. (2552, ธ นวาคม 28). ข อเท จจร งเก ยวก บประชาคมเศรษฐก จ อาเซ ยนและ AFTA. Retrieved ส งหาคม 9, 2554, from กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ: กรมโรงงานอ ตสาหกรรม. (2554, ส งหาคม 15). ค นหาข อม ลโรงงาน. Retrieved ส งหาคม 15, 2554, from กรมโรงงานอ ตสาหกรรม: กรมโรงงานอ ตสาหกรรม. (2553, ธ นวาคม 31). สถ ต โรงงานอ ตสาหกรรมท จดทะเบ ยนไว ก บ กระทรวงอ ตสาหกรรมและได ร บอน ญาตให ประกอบก จการ(ตามพระราชบ ญญ ต โรงงานพ.ศ. 2535) จ าแนกตามหมวดอ ตสาหกรรมท ส าค ญณส นป กร งเทพมหานคร, กร งเทพมหานคร, ประเทศไทย. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. (2552, พฤศจ กายน 25). เกษตรฯเตร ยมมาตรการตรวจสอบเข ม ร บม อภาษ นม 0% อาฟต า. Retrieved ส งหาคม 10, 2554, from กระทรวงเกษตรและสหกรณ : กระทรวงพาณ ชย. (2550, มกราคม 25). กระทรวงพาณ ชย สก ดส นค าจ นจ องเล นพวกสวม แหล งก าเน ด. Retrieved ส งหาคม 10, 2554, from กระทรวงพาณ ชย : กระทรวงพาณ ชย. (2554, กรกฎาคม 4). การค าไทย. Retrieved ส งหาคม 12, 2554, from กระทรวงพาณ ชย : กระทรวงอ ตสาหกรรม. (2554). แผนแม บทการพ ฒนาอ ตสาหกรรมไทยพ.ศ กร งเทพมหานคร: กระทรวงอ ตสาหกรรม. ธนาคารเพ อการส งออกและน าเข าแห งประเทศไทย. (2553, ธ นวาคม 20). ไทยก บ AEC ในย ค สม ยแห งเอเช ย. Retrieved ธ นวาคม 27, 2553, from ธนาคารเพ อการส งออกและน าเข าแห ง ประเทศไทย: บร ษ ทศร ตร งแอโกรอ นด สทร จ าก ด (มหาชน). (2554, ม ถ ยาน 28). ประว ต. Retrieved ส งหาคม 10, 2554, from กล มบร ษ ทศร ตร ง:

258 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ผ จ ดการ 360 รายส ปดาห. (2553, พฤษภาคม 14). เต อนร ฐชะลอโครงการปล กยางล านไร ช ต างชาต โหมปล กเกษตรกรส อเจ งหม นคร วเร อน. Retrieved ส งหาคม 6, 2554, from ผ จ ดการ 360 รายส ปดาห : ศ นย เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารส าน กงานปล ดกระทรวงพาณ ชย. (2553). สถ ต ยาง ของประเทศไทย. Retrieved ส งหาคม 10, 2553, from ศ นย ว จ ยและพ ฒนาอ ตสาหกรรมยาง ไทย: ศ นย ว จ ยกส กรไทย. (2554, พฤษภาคม). AEC: ตลาดและฐานการผล ตเด ยว...โอกาสและ ผลกระทบของธ รก จ SMEs ไทย. Retrieved from ศ นย ว จ ยกส กรไทย: ตเด ยวโอกาสและ ผลกระทบของธ รก จ-SMEs-ไทย ศ นย ว จ ยกส กรไทย. (2554, ม ถ นายน 30). ประเด นส าค ญจากเคร องช เศรษฐก จ. Retrieved ส งหาคม 6, 2554, from ศ นย ว จ ยกส กรไทย: ประเด นส าค ญจากเคร องช เศรษฐก จล าส ดเด อนม ย ศ นย ว จ ยธ รก จและเศรษฐก จอ สาน. (2553). รายงานสถานการณ การส งออกยางพาราและ ผล ตภ ณฑ.ขอนแก น: ศ นย ว จ ยธ รก จและเศรษฐก จอ สาน คณะว ทยาการจ ดการ มหาว ทยาล ยขอนแก น. ศ นย ว จ ยและพ ฒนาอ ตสาหกรรมยางไทย. (2007). แนะน าศ นย. Retrieved September 10, 2554, from ศ นย ว จ ยและพ ฒนาอ ตสาหกรรมยางไทย (Research and Development Center for Thai Rubber Industry - RDCTRI): สถาบ นว จ ยยางกรมว ชาการเกษตร. (2553). เก ยวก บสถาบ นว จ ยยาง. Retrieved ส งหาคม 15, 2554, from สถาบ นว จ ยยางกรมว ชาการเกษตร : สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย. (2552). ประชาคมแห งโอกาสประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน. กร งเทพฯ: สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย. ส าน กงานคณะกรรมการพ ฒนาการเศรษฐก จและส งคมแห งชาต. (2549, ธ นวาคม). อ ตสาหกรรมยางและผล ตภ ณฑ. Retrieved ส งหาคม 8, 2554, from ส าน กงานคณะกรรมการ พ ฒนาการเศรษฐก จและส งคมแห งชาต : ตสาหกรรมยาง และผล ตภ ณฑ.pdf ส าน กงานพ ฒนาว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งชาต. (2554, มกราคม 29). คล สเตอร เกษตร และอาหาร. Retrieved ส งหาคม 18, 2553, from ส าน กงานพ ฒนาว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งชาต :

259 ส าน กงานพ ฒนาว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งชาต. ( ). สร ปผลส ารวจตลาด เทคโนโลย สารสนเทศและการส อสารของประเทศไทยป กร งเทพฯ: ส าน กงาน พ ฒนาว ทยาศาสตร และเทคโนโลย แห งชาต. ส าน กงานเลขาธ การนายกร ฐมนตร. (2554, ม นาคม 1). มต คณะร ฐมนตร. Retrieved ส งหาคม 12, 2554, from กรมการค าต างประเทศกระทรวงพาณ ชย : ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร. (2553). ข อม ลพ นฐานเศรษฐก จการเกษตร.กร งเทพมหานคร: ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร. ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร. (2552). ข อม ลพ นฐานเศรษฐก จการเกษตรป พ.ศ กร งเทพมหานคร: ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ. ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม. (2554). สร ปภาวะเศรษฐก จอ ตสาหกรรมป 2553 และ แนวโน มป 2554.กร งเทพมหานคร: ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรมกระทรวงอ ตสาหกรรม. ส าน กงานสถ ต แห งชาต. (2553, ธ นวาคม 31). ขนาดของสถานประกอบการ (จ านวนคนท างาน) Size of establishment (Number of persons engaged). กร งเทพมหานคร, กร งเทพมหานคร, ประเทศไทย. ส าน กงานสถ ต แห งชาต. (2553, 12 31). ตารางสถ ต จ าแนกตามสาขาสถ ต สาขาสถ ต อ ตสาหกรรม. กร งเทพมหานคร, กร งเทพมหานคร, ประเทศไทย. ส าน กงานสถ ต แห งชาต. (2553, 12 31). สถ ต โรงงานอ ตสาหกรรมท จดทะเบ ยนไว ก บกระทรวง อ ตสาหกรรมและได ร บอน ญาตให ประกอบก จการ. กร งเทพมหานคร, กร งเทพมหานคร, ประเทศไทย. ส าน กพ ฒนานโยบายและกฎกต กา. ( ). รายงานสภาพตลาดโทรคมนาคม.กร งเทพฯ: ส วนงานพ ฒนากฎกต กาการส งเสร มการแข งข นส าน กพ ฒนานโยบายและกฎกต กาส าน กงาน คณะกรรมการก จการโทรคมนาคมแห งชาต. ส าน กมาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรม (สมอ.). (2554). กรอบเจรจา Rubber-Based Product Working Group (RBPWG).กร งเทพมหานคร: ส าน กมาตรฐานผล ตภ ณฑ อ ตสาหกรรม (สมอ.). หน วยว จ ยยางและเทคโนโลย (CRRT) คณะว ทยาศาสตร มหาว ทยาล ยมห ดล. (2552, ม ถ นายน 15). หน วยว จ ยยางและเทคโนโลย (CRRT). Retrieved ส งหาคม 18, 2554, from คณะ ว ทยาศาสตร มหาว ทยาล ยมห ดล: คณะว ทยาศาสตร มหาว ทยาล ยมห ดล 3-237

260 3.1.4 กล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก อ ตสาหกรรมพลาสต กเป นอ ตสาหกรรมหน งท ม ความส าค ญต อเศรษฐก จไทย เน องจาก เป นอ ตสาหกรรมท สามารถสร างรายได ม ลค ากว า 2.2 แสนล านบาท ท งย งเก ยวข องก บ ผ ประกอบการจ านวนมาก ซ งส วนใหญ เป นธ รก จขนาดกลางและย อม ตลอดจนม จ านวนโรงงานใน อ ตสาหกรรม น กว า 3,000 โรงงานท วประเทศ และม การจ างแรงงาน 350,000 คน (สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย) นอกจากน อ ตสาหกรรมพลาสต กย งม บทบาทส าค ญในการน า รายได เง นตราต างประเทศเข าไทย ด งจะเห นได จากภาพรวมการส งออกของอ ตสาหกรรม พลาสต กของไทยท ม ม ลค าส งและเป นรายการส นค าส งออกอ นด บต น ๆ ของประเทศ ส าหร บอ ตสาหกรรมพลาสต กของไทยน น คาดว าไทยจะเป นฐานการผล ตพลาสต กใหญ ท ส ดในอาเซ ยน โดยม ก าล งการผล ตกว า 5 ล านต นต อป (สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย) โดย ในไตรมาสแรกของป 2554 การน าเข าและส งออกผล ตภ ณฑ พลาสต กย งม การขยายต วอย าง ต อเน องจากไตรมาสท ผ านมาม ลค าการส งออกย งคงปร บส งข นประมาณร อยละ 3 เม อเท ยบก บ ไตรมาส 4 ของป 2553 โดยม ลค าการส งออกส งท ส ดอย หมวดพ ก ด 3926 พลาสต กอ น ๆ ปร มาณ หมวดท ม การส งออกมากท ส ดได แก หมวดพ ก ด 3923 บรรจ ภ ณฑ ต าง ๆ โดยม การส งออกไปย ง ประเทศญ ป นส งท ส ด การน าเข าย งคงม อย างต อเน อง ส วนการน าเข าส งย งคงเป นหมวดพ ก ด 3926 พลาสต กอ น ๆ และม ม ลค าการน าเข าจากประเทศญ ป นมากท ส ด ด งแสดงในแผนภาพท 6 ส าหร บปร มาณการใช เม ดพลาสต กม การปร บเพ มข นเล กน อย เม อเท ยบก บไตรมาสท 4 ในป 2553 เป นผลมาจากความต องการในการผล ตของอ ตสาหกรรมพลาสต กเพ มข นและการ ขยายต วทางเศรษฐก จท ม ท ศทางด ข น ส วนด านการผล ตม ก าล งการผล ตเพ มข นจากการท ผ ผล ต เม ดพลาสต กรายใหญ ในประเทศ เช น บร ษ ท ปตท.เคม คอลจ าก ด (มหาชน) และบร ษ ท ป นซ เมนต ไทยจ าก ด (มหาชน) เพ มก าล งการผล ต จ งท าให ม เม ดพลาสต กออกมาส ตลาดและม การ ส งออกเม ดพลาสต กเพ มมากข น นอกจากน ในไตรมาสแรกของป 2554 การน าเข าม ม ลค าเพ มข นร อยละ 3 เม อเท ยบก บ ไตรมาสท 4 ในป 2553 โดยส นค าของไทยท ม ม ลค าการน าเข าส งส ดย งคงอย ท หมวดพ ก ด 3926 ค อผล ตภ ณฑ พลาสต กอ น ๆ ค ดเป นร อยละ 42 ของม ลค าการน าเข าผล ตภ ณฑ พลาสต กท งหมด โดยประเทศท ม การน าเข ามากท ส ด ได แก ญ ป นและจ น หมวดส นค าท รองลงมาเป นหมวดพ ก ด 3920 ผล ตภ ณฑ พลาสต กแผ น แผ นบาง ฟ ล ม ฟอยล และแถบอ น ๆ ท ไม เป นแบบเซลล ลาร ค ด เป นร อยละ 14 ของม ลค าการน าเข าผล ตภ ณฑ พลาสต กท งหมด โดยม การน าเข าจากประเทศญ ป น มาเลเซ ยและจ นมากท ส ด ปร มาณการน าเข าผล ตภ ณฑ พลาสต กท งหมดอย ท 109,273 ต นเพ มข นจากไตรมาสท 4 ประมาณร อยละ 3 โดยส นค าของไทยท ม ปร มาณการน าเข าส งส ดอย ท หมวดพ ก ด 3920 ผล ตภ ณฑ แผ น แผ นบาง ฟ ล ม ฟอยล และแถบอ น ๆ ท ไม เป นแบบเซลล ลาร ม ปร มาณส งถ ง 25,792 ต นค ดเป นร อยละ 24 ของปร มาณการน าเข าผล ตภ ณฑ พลาสต กท งหมด รองลงมาเป น 3-238

261 หมวด 3926 ค อผล ตภ ณฑ พลาสต กอ น ๆ ม ปร มาณส งถ ง 23,143 ต น ค ดเป นร อยละ 21 ของ ปร มาณการน าเข าผล ตภ ณฑ พลาสต กท งหมด และหมวด 3923 ค อของท ใช ล าเล ยงส นค าหร อ บรรจ ส นค าม ปร มาณ 22,302 ต น ค ดเป นร อยละ 20 ของปร มาณการน าเข าผล ตภ ณฑ พลาสต ก ท งหมด ท มา: Plastic Intelligence Unit (สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย) แผนภาพท 6 สถ ต การน าเข า รห ส 39 จากรายประเทศ ประจ าป 2553 ส วนม ลค าส งออกเพ มข นร อยละ 3 เม อเท ยบก บไตรมาสท 4 ของป 2553 โดยส นค าของ ไทยท ม ม ลค าการส งออกส งส ดอย ท หมวด 3923 ของท ใช ล าเล ยงส นค าหร อบรรจ ส นค าค ดเป นร อย ละ 27 ของม ลค าการส งออกผล ตภ ณฑ พลาสต กท งหมดโดยส งออกไปย งประเทศญ ป นและ สหร ฐอเมร กามากท ส ดด งแสดงในแผนภาพท 7 รองลงมาได แก หมวด 3926 ค อผล ตภ ณฑ พลาสต กอ น ๆ ค ดเป นร อยละ 25 ของม ลค าการส งออกผล ตภ ณฑ พลาสต กท งหมดท งน ได ส งออก ไปย งประเทศญ ป นและจ นมากท ส ดและปร มาณส งออกเท าก บ 233,418 ต น ลดลงร อยละ 2 เม อ 3-239

262 เท ยบก บไตรมาสท 4 โดยส นค าของไทยท ม ปร มาณการส งออกส งส ดอย ท หมวด 3923 ของท ใช ล าเล ยงส นค าหร อบรรจ ส นค าม ปร มาณ 79,828 ต น ค ดเป นร อยละ 34 ของปร มาณการส งออก ผล ตภ ณฑ พลาสต กท งหมด หมวดส นค าท รองลงมาได แก หมวด 3926 ค อ ผล ตภ ณฑ พลาสต ก อ น ๆ ค ดเป นร อยละ 10 ของม ลค าการส งออกผล ตภ ณฑ พลาสต กท งหมด (ส าน กงานเศรษฐก จ การเกษตร) ท มา: Plastic Intelligence Unit (สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย) แผนภาพท 7 สถ ต การส งออก รห ส 39 จากรายประเทศ ประจ าป 2553 แผนภาพท 8 และ 9 แสดงม ลค าการส งออกพลาสต กของไทยไปย งตลาดโลกและตลาด อาเซ ยนตามล าด บ 3-240

263 แผนภาพท 8 ม ลค าการส งออกพลาสต กส ตลาดโลกป แผนภาพท 9 ม ลค าการส งออกพลาสต กส ตลาดอาเซ ยนป

264 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) นอกจากความส าค ญในการส งออกและน าเข าแล วน นอ ตสาหกรรมพลาสต กย งเป น อ ตสาหกรรมท เช อมต อระหว างอ ตสาหกรรมป โตรเคม ท ป อนว ตถ ด บให ก บการผล ตเม ดพลาสต ก ซ งน ามาผล ตต อเป นผล ตภ ณฑ พลาสต กร ปแบบต าง ๆ ก บอ ตสาหกรรมต อเน องนานาประเภทท ต องใช ผล ตภ ณฑ พลาสต กเป นว ตถ ด บก งส าเร จร ปหร อเป นส วนประกอบในการผล ต อาท อ ตสาหกรรมยานยนต และช นส วนยานยนต อ ตสาหกรรมเคร องใช ไฟฟ าและอ เล กทรอน กส อ ตสาหกรรมว สด ก อสร าง อ ตสาหกรรมเฟอร น เจอร อ ตสาหกรรมอาหาร อ ตสาหกรรมเคร องใช ส าน กงาน อ ตสาหกรรมเคร องใช ในคร วเร อน อ ตสาหกรรมของเล น อ ตสาหกรรมเคร องก ฬา อ ตสาหกรรมเคร องแต งกาย และอ ตสาหกรรมรองเท า เป นต น ด งน น นอกจากการเป น อ ตสาหกรรมท ผล ตข นส ดท ายเพ อผ บร โภคโดยตรงแล ว อ ตสาหกรรมพลาสต กย งม บทบาทอย าง มากในการสน บสน นการผล ตให ก บอ ตสาหกรรมต าง ๆ เหล าน ด ชน ช ว ดความส าค ญของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กสามารถสร ปได ด งน ตารางท 62 สร ปค าด ชน หล กม ลค าเฉล ยป พ.ศ ของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ด ชน ม ลค าการส งออกในอาเซ ยน ส ดส วนม ลค าการส งออกในอาเซ ยนต อผล ตภ ณฑ มวลรวม ภายในประเทศ ด ลการค าในอาเซ ยน ม ลค าการค าในอาเซ ยน ด ชน ความได เปร ยบเช งเปร ยบเท ยบ (RCA Index) ค า CAPU ส ดส วนจ านวนว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมต อจ านวน ม ลค า 46, ล านบาท ร อยละ , ล านบาท 77, ล านบาท สถานประกอบการท งหมด ร อยละ 70 ส ดส วนจ านวนแรงงานในภาค SMEs ร อยละ

265 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) รายละเอ ยดของกล มอ ตสาหกรรม โครงสร างอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ส าหร บโครงสร างของอ ตสาหกรรมพลาสต ก ด งสร ปในแผนภาพท 10 สามารถแบ งได เป นอ ตสาหกรรมต นน า กลางน า และปลายน า ซ งอ ตสาหกรรมต น น าท ส าค ญ ค อ อ ตสาหกรรมป โตรเคม หร ออ ตสาหกรรมเม ดพลาสต กท ม ผลผล ต เป นเม ดพลาสต กและพลาสต กข นปฐมชน ดต าง ๆ เช น โพล เอท ล น โพล ไพรไพล น โพล ไวน ลคลอไรด เป นต น ซ งประเทศผ ผล ตท ส าค ญ ได แก ประเทศสหร ฐอเมร กา เบลเย ยม เยอรมน และเกาหล ใต เป นต น และผ บร โภคท ส าค ญ ได แก ประเทศจ น เยอรมน และสหร ฐอเมร กา เป นต น นอกจากน อ ตสาหกรรมต นน าอ น ๆ ท เก ยวข องก บการผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กค อ อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล อ ตสาหกรรมแม พ มพ และอ ตสาหกรรม สารประกอบ (Compound) ส วนอ ตสาหกรรมกลางน า ค อ อ ตสาหกรรมท น าเม ดพลาสต กมาผ าน กระบวนการแปรร ปต าง ๆ (Converter) เพ อท มาผล ตเป นบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต กประเภทต าง ๆ นอกจากผลผล ตบางประเภทในอ ตสาหกรรม น จะถ กจ าหน ายให ผ บร โภคแล วน น ผลผล ตบางส วนจะถ กน าไปใช ใน อ ตสาหกรรมปลายน าต าง ๆ ด งท ได อธ บายไว ในเบ องต นและย งสามารถน า กล บมาใช เป นว ตถ ด บในอ ตสาหกรรมร ไซเค ลได อ กด วย โดยผ ผล ตและผ บร โภคท ส าค ญ ได แก ประเทศสหร ฐอเมร กา ญ ป น และเยอรมน เป นต น อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กใช ว ตถ ด บหล ก ค อ เม ดพลาสต กชน ดต าง ๆ ซ งแต ละโรงงานอาจม การปร บปร งว ตถ ด บเอง เช น การ เต มส หร อใส สารเคม เต มแต งอ น ๆ จากน นจะท าการผสมก นแล วท าการหลอมเพ อ เตร ยมน าเข ากระบวนการข นร ปต าง ๆ ซ งกระบวนการข นร ปน นม หลากหลาย เพ อให ผล ตภ ณฑ พลาสต กท ได เหมาะสมแก การใช งานต อไป เช น การฉ ด (Injection) การร ด (Extrusion) และการเป า (Blow) เป นต น หล งจากผ าน กระบวนการข นร ปแล วข นตอนส ดท ายจะเป นข นตอนในการตกแต งช นงานให สมบ รณ เช น การต ดแต ง การพ นส การข ดเงา หร อเคล อบและการพ มพ ลาย เป นต น เพ อจ ดส งจ าหน ายให แก ล กค าต อไปจะเห นได ว ากระบวนการผล ต บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กน นม ความหลากหลายมาก บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท จ าหน ายภายในประเทศน นหาก พ จารณาเฉพาะผล ตภ ณฑ หล ก สามารถแบ งตามแผนแม บทอ ตสาหกรรมของ ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม (2547) ได ด งน บรรจ ภ ณฑ พลาสต กและ ถ งพลาสต ก เคร องใช เคร องเร อน และผล ตภ ณฑ เมลาม น (ส าน กงานว สาหก จ 3-243

266 ขนาดกลางและขนาดย อม และศ นย บร การว ชาการเศรษฐศาสตร คณะ เศรษฐศาสตร มหาว ทยาล ยธรรมศาสตร, 2552) บรรจ ภ ณฑ พลาสต กและถ งพลาสต ก เป นอ ตสาหกรรมท ม ผ ผล ตจ านวน มากม ล กษณะเป นอ ตสาหกรรมขนาดย อมท ม ม ลค าการลงท นต ากรรมว ธ และ เทคน คการผล ตไม ซ บซ อนและใช แรงงานในการผล ตมากผ ผล ตม ท งผล ตเพ อ ขายในประเทศและเพ อส งออก การผล ตถ งพลาสต กส วนใหญ ประมาณร อยละ เป นการผล ตเพ อขายในประเทศ เคร องใช เคร องเร อน ม ผ ผล ตส วนใหญ เป นว สาหก จขนาดกลางและขนาด ย อมโดยม ผ ผล ตรายใหญ ผล ตเพ อส งออกการผล ตผล ตภ ณฑ เคร องใช เคร อง เร อนโดยส วนใหญ ใช ว ธ ผล ตแบบหลอมฉ ด (Injection Moulding) ได แก จาน ช อน ถ วย แก วน า ตะกร า กะละม ง เก าอ ฯลฯ รวมถ งผล ตภ ณฑ ท ใช ใน อ ตสาหกรรม อาท ช นส วนรถยนต เป นต น ส นค าประเภทน ม ความ หลากหลายมากท งในด านค ณภาพ ราคา ร ปแบบล กษณะ และประโยชน ใช สอย ผล ตภ ณฑ เมลาม น หมายถ ง ผล ตภ ณฑ ท ใช บนโต ะอาหารและผล ตภ ณฑ เคร องคร วเป นหล ก ได แก จาน ชาม ถ วย โถใส อาหาร แก ว ช อน ถาด ท พพ เป นต น ผล ตภ ณฑ เมลาม นได ร บความน ยมเน องจากม ลวดลายส ส นและ ร ปแบบท สวยงาม ม ความทนทาน ตกไม แตก น าหน กเบา และสามารถใช ก บ เคร องคร วบางประเภทได เช น เตาไมโครเวฟ เป นต น ซ งร ปแบบและค ณภาพ ของผล ตภ ณฑ เป นป จจ ยส าค ญในการต ดส นใจซ อ อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ เมลาม นม โครงสร างอ ตสาหกรรมแบบผ ผล ตน อยรายโดยม ผ ผล ตประมาณ 7-8 รายและเป นผ ผล ตรายใหญ 4 รายโดย ม ศร ไทยซ ปเปอร แวร เป นผ ผล ตราย ใหญ ท ส ด โดยม ก าล งการผล ตประมาณสองในสามของก าล งการผล ตท งหมด การลงท นในอ ตสาหกรรมน ต องใช เง นลงท นส ง 3-244

267 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) แผนภาพท 10 โครงสร างอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กในกล มประเทศ อาเซ ยน ภาพรวมของอ ตสาหกรรมอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กในกล มประเทศอาเซ ยน สามารถแบ งเป น 2 ประเภทหล ก ค อ ประเทศท ย งคงอย ในข นเร มต นของการพ ฒนาอ ตสาหกรรมและประเทศท ม การพ ฒนา อ ตสาหกรรมต นน ามาเป นระยะเวลานาน โดยประเทศท ย งคงอย ในข นเร มต นของ การพ ฒนาอ ตสาหกรรมน ได แก ประเทศ CLMV: ก มพ ชา ลาว พม า และ เว ยดนาม ซ งม ระด บการพ ฒนาประเทศ ระด บการพ ฒนาอ ตสาหกรรม รวมถ ง ร ปแบบและปร มาณความต องการป โตรเคม ท ไม ซ บซ อน อ กท งม ปร มาณความ ต องการไม มากน กเม อเท ยบก บความต องการของตลาดโลก ส าหร บประเทศท ม การพ ฒนาอ ตสาหกรรมต นน ามาเป นระยะ เวลานาน ได แก อ นโดน เซ ย มาเลเซ ย ฟ ล ปป นส ส งคโปร และไทย โดย อ นโดน เซ ยม จ ดอ อนท การขาดความเช อมโยงระหว างอ ตสาหกรรมต นน าและ อ ตสาหกรรมปลายน า ท งน อ ตสาหกรรมพลาสต กในอาเซ ยนม 3 ประเทศหล กท ม ก าล งการผล ตเม ดพลาสต กเพ ยงพอต อการส งออก ได แก ส งคโปร มาเลเซ ย และไทย 3-245

268 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) แนวโน มในอนาคตอาจม ค แข งท ส าค ญเก ดข น เช น ประเทศเว ยดนาม เน องจากร ฐบาลเว ยดนามสน บสน นการพ ฒนาอ ตสาหกรรมน เป นอย างมาก นอกจากน ห นส วนทางกลกย ทธ ท ส าค ญนอกเหน อจากประเทศอาเซ ยนย งม ผ ประกอบการในประเทศอาเซ ยน + 3 ท ม การด าเน นการผล ตอย างครบวงจร เช น ญ ป นม ความสามารถในการผล ตผล ตภ ณฑ ป โตรเคม ท ม ค ณภาพและม ความ หลากหลาย และจ นซ งม การพ ฒนาในอ ตสาหกรรมน แบบก าวกระโดด อ กท งม ความต องการเม ดพลาสต ก บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กส ง ส าหร บการปร บต วเข าส ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนของอ ตสาหกรรม พลาสต กในประเทศอาเซ ยนน น ในป 2554 ได ม การจ ดการประช มของกล ม อ ตสาหกรรมพลาสต กในอาเซ ยน (ASEAN Federation of Plastic Industries: AFPI) ซ งม ประเทศสมาช ก 7 ประเทศค อ ไทย อ นโดน เซ ย มาเลเซ ย ส งคโปร ฟ ล ปป นส เว ยดนาม และพม าเข าร วมประช ม ซ งม ข อสร ปร วมก นของผ ผล ตเม ด พลาสต กและผ ผล ตผล ตภ ณฑ พลาสต กในอาเซ ยนท จะต องร วมม อก นเพ อแข งข น ในตลาดโลก โดยผ ผล ตเม ดพลาสต กจะร วมท นก บผ ประกอบการผล ตภ ณฑ พลาสต กในอาเซ ยนเพ อพ ฒนาผล ตภ ณฑ ท ม ค ณภาพด สนองความต องการของ ตลาด ซ งการพ จารณาว าผล ตส นค าชน ดใดท ประเทศในอาเซ ยนจ งจะม ต นท นท ต าและค มการลงท นท ส ด อ กท งร ปแบบความร วมม อน จะม การแลกเปล ยนความร น บต งแต อ ตสาหกรรมต นน าไปถ งอ ตสาหกรรมปลายน า โดยท ประช มเห นพ องต องก นว าผ ประกอบการอ ตสาหกรมพลาสต กใน อาเซ ยนควรร วมม อก นเพ อบ กตลาดจ นเน องจากแผนพ ฒนาเศรษฐก จและส งคม ฉบ บท 12 (ป ) ระบ ว าจ นจะเน นการพ งพาตนเองและอาศ ยการเต บโต ภายในประเทศเป นหล กซ งอาเซ ยนควรใช โอกาสน ในการท าตลาด เพราะจ นต อง พ งพาการน าเข าเม ดพลาสต กค ณภาพส งจากต างประเทศเพ อผล ตพลาสต กท ใช ทดแทนช นส วนโลหะท ม โอกาสเต บโตได มาก เช น ช นส วนยานยนต ซ งผ ผล ตเม ด พลาสต กในอาเซ ยนสามารถผล ตเม ดพลาสต กค ณภาพส งได และม เทคโนโลย ท เป นม ตรก บส งแวดล อม เช น บร ษ ท ปตท. เคม คอล จ าก ด (มหาชน) ท ม การผล ต เม ดพลาสต กเกรดพ เศษอย แล ว นอกเหน อจากตลาดจ น อาเซ ยนย งอาศ ยความร วมม อก บกล มประเทศ อ นภายใต ASEAN + 3 ประกอบด วยญ ป นและเกาหล ใต ส าหร บ ASEAN + 6 ประกอบด วย จ น เกาหล ใต ญ ป น อ นเด ย ออสเตรเล ย และน วซ แลนด ในการท า ตลาดต างประเทศด วย 3-246

269 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ป จจ บ นยอดขายของอ ตสาหกรรมพลาสต กไทยม ม ลค ากว า 3 แสน ล านบาทต อป ซ งมากกว ายอดขายของอ ตสาหกรรมพลาสต กส งคโปร ท ม ม ลค า กว า 2 แสนล านบาทต อป ส วนความต องการใช เม ดพลาสต กในอาเซ ยนม ไม ต า กว า 10 ล านต นต อป ม ลค าตลาดพลาสต กในอาเซ ยนม อ ตราการเต บโต ประมาณ ร อยละ 3 ต อป ซ งหากผ ประกอบการอ ตสาหกรรมป โตรเคม ในอาเซ ยนสามารถ ร วมม อก นเพ อบ กตลาดจ นคาดว าอ ตราการเต บโตจะเพ มข นเป นร อยละ 5 ต อป โดยท ผ านมาผ ผล ตเม ดพลาสต กรายใหญ ของไทยให ความส าค ญใน การส งออกเม ดพลาสต กไปย งตลาดอาเซ ยน เน องจากความต องการใช พลาสต ก ในภ ม ภาคน ม อ ตราเพ มส งข นอย างต อเน องโดยตลาดอ นโดน เซ ยเป นประเทศท ม ประชากรมากและย งต องน าเข าเม ดพลาสต กเก อบท กชน ด ด งน นผ ผล ตเม ด พลาสต กไทยม แผนจะเข าไปลงท นท งในร ปแบบการร วมม อก บผ ใช เม ดพลาสต ก ในประเทศน น ๆ เพ อพ ฒนาผล ตภ ณฑ สร างม ลค าเพ มและขยายก าล งการผล ต ของผ ใช เม ดพลาสต กมากข นส าหร บสนองความต องการของผ บร โภค (สภา อ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย) นอกจากน ย งม การจ ดประช มในระด บเอเช ย ภายใต Asia Plastics Forum หร อ APF ประกอบด วยสมาช ก 12 ประเทศ โดยม ประเทศจ น ญ ป น อ นเด ย ศร ล งกา และบ งกลาเทศ เข ามาร วมด วย ซ งเป นการหาร อในประเด นด าน ส งแวดล อมท จะร วมม อก นว าจะบร หารจ ดการในอ ตสาหกรรมน อย างม ประส ทธ ภาพได อย างไร ถ งแม ว าการใช พลาสต กในป จจ บ นจะเป นการผล ตท ใช พล งงานต าก ตาม แต พลาสต กย งม จ ดอ อนท ย งไม ได ใช ให ค มม ลค า การน า พลาสต กกล บมาใช ใหม ย งไม ได ด าเน นการเต มเม ดเต มหน วย หากประเทศในกล ม เอเช ยสามารถร วมก นท าในส วนน ได จะช วยให การใช พลาสต กค มค ามากย งข น ซ ง ในแต ละประเทศจะน าประสบการณ ของต วเองมาร วมหาร อก น เพ อจะผล กด นให เก ดการน าพลาสต กมาใช ให ค มค ามากย งข น ท งน การจ ดการประช มของอ ตสาหกรรมน ในระด บภ ม ภาคแสดงให เห นถ งแนวโน มความร วมม อภายในภ ม ภาคน ในด านต าง ๆ ท เก ยวข องก บ อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กในอนาคต การว เคราะห ห วงโซ ค ณค า (Value Chain Analysis) การศ กษาห วงโซ แห งค ณค าของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ในส วนน เป นการอธ บายถ งอ ตสาหกรรมท เก ยวข อง ต งแต อ ตสาหกรรมต นน าส อ ตสาหกรรมปลายน าและกระบวนการการผล ต ด งแผนภาพท 11 อ ตสาหกรรมต นน าใน ท น ค อ อ ตสาหกรรมป โตรเคม (ผ ผล ตเม ดพลาสต ก) อ ตสาหกรรมเคร องจ กรและแม พ มพ 3-247

270 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) และอ ตสาหกรรมผล ตสารประกอบ (Compound) ท เป นว ตถ ด บส าหร บอ ตสาหกรรม บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก (Converter) ในการผล ตผล ตภ ณฑ เพ อผ บร โภคและ ย งเป นอ ตสาหกรรมกลางน าท ส าค ญและเช อมต ออ ตสาหกรรมป โตรเคม ก บอ ตสาหกรรม ต าง ๆ เช น อ ตสาหกรรมอาหารและอ ตสาหกรรมว สด ก อสร าง เป นต น ส าหร บกระบวนการการผล ตประกอบด วยข นตอนหล ก ด งน การว จ ยและพ ฒนา ซ งสามารถพ ฒนาค ณภาพว ตถ ด บ เคร องจ กร แม พ มพ ผล ตภ ณฑ เทคโนโลย การผล ต กระบวนการในการผล ต และการออกแบบ เพ อเพ มม ลค าให ก บส นค าบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก การผล ตว ตถ ด บ ค อ เม ดพลาสต กและสารประกอบ การผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กต าง ๆ การตลาดและการจ ดจ าหน ายรวมท งการให บร การเสร มต าง ๆ แก ล กค า การร ไซเค ล เพ อน าพลาสต กกล บมาใช เป นว ตถ ด บในการผล ตให เก ด ประโยชน ส งส ด แผนภาพท 11 ห วงโซ แห งค ณค าของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก 3-248

271 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) การว เคราะห ความสามารถในการแข งข นอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต กของไทย (Diamond Model) จากแนวค ดทฤษฎ ความได เปร ยบเช งแข งข นระหว างชาต (Theory of the Competitive Advantage of Nations) ของ Michael E. Porter ในป 1990 อธ บายถ ง ล กษณะของความได เปร ยบในการแข งข นระหว างประเทศส าหร บธ รก จใดธ รก จหน งว าม ความสามารถในการแข งข นทางธ รก จระหว างประเทศในระด บใดเม อเปร ยบเท ยบก บ ประเทศค แข งข นในธ รก จเด ยวก น โดยป จจ ยท ก าหนดความได เปร ยบเช งแข งข นในการ ด าเน นธ รก จระหว างประเทศแบ งออกเป น 5 ป จจ ยหล กด งน สภาวะด านป จจ ยการผล ต (Factor Conditions) สภาวะด านอ ปสงค (Demand Conditions) อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน น (Related and Supporting Industries) กลย ทธ โครงสร างและการแข งข นของธ รก จ (Company Strategy and Rivalry) นโยบายและมาตรการจากภาคร ฐ (Government Policies) สภาวะป จจ ยการผล ต ป จจ ยด านการผล ต ได แก ป จจ ยด านทร พยากรมน ษย ทร พยากรการ ผล ต โครงสร างพ นฐานด านสาธารณ ปโภคโครงสร างพ นฐานด านว ทยาศาสตร และเทคโนโลย และแหล งเง นท น ป จจ ยด านแรงงาน ถ งแม ว าแรงงานฝ ม อในอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กจะม ท กษะ ฝ ม อ และความเช ยวชาญในการร บจ างผล ต (Original Equipment Manufacturer: OEM) แต ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมย งคงประสบ ป ญหาการขาดแคลนแรงงานท งในเช งปร มาณและค ณภาพ โดยเฉพาะอย างย ง ส าหร บผ ประกอบการว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมท ม การบร หารแบบธ รก จ ครอบคร วและม เง นท นต าไม สามารถให สว สด การได อย างครอบคล มท าให เส ยเปร ยบบร ษ ทใหญ ในการด งด ดแรงงาน ป ญหาการขาดแคลนแรงงานในเช งปร มาณเก ดจากค าน ยมของคน ร นใหม ท ต องการเร ยนจบปร ญญาตร ท ม ภาพล กษณ ท ด มากกว าท จะเล อกเร ยน สายว ชาช พ ซ งข ดก บความต องการของอ ตสาหกรรมซ งต องการแรงงานอาช วะ เป นอย างมาก อ กหน งป ญหาของการขาดแคลนแรงงานในเช งปร มาณเก ดจาก การเล อกงานเน องจากค าน ยมในการท างานท เปล ยนไป แรงงานส วนใหญ เล อกท 3-249

272 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) จะท างานในบร ษ ทใหญ และงานท ม ภาพล กษณ ท ด มากกว าการเล อกท างานใน สายงานการผล ต นอกจากน ป ญหาการขาดแคลนแรงงานในเช งค ณภาพย งคง เป นป ญหาส าค ญ เน องจากหล กส ตรการเร ยนการสอนป จจ บ นไม ม การฝ กอบรม เทคโนโลย ในการผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท เพ ยงพอ ท าให ผ จบ การศ กษาสายอาช วะไม ม ท กษะและความร ท ตรงก บความต องการของ อ ตสาหกรรมพลาสต ก อ กท งผ ประกอบการต องท าการฝ กอบรมแรงงานก อนท แรงงานจะสามารถเร มงานได นอกเหน อจากการขาดค ณภาพด านท กษะว ชาช พ แรงงานไทยส วนใหญ ย งม ป ญหาด านท กษ ะทางภาษ าอ งกฤษ และ ภาษาต างประเทศอ น ๆ อ กด วย ป ญหาการขาดแคลนแรงงานอย ในข นร นแรง ท า ให ม การแข งข นเพ อแย งแรงงานท งไทยและต างด าวอย างส ง ป จจ ยด านทร พยากรการผล ต ถ งแม ว าค ณภาพเม ดพลาสต กท ผล ตภายในประเทศจะม ค ณภาพด แต ผ ประกอบการย งคงประสบป ญหาด านว ตถ ด บในหลาย ๆ ด าน เน องจาก ว ตถ ด บท ใช ในการผล ตของอ ตสาหกรรมน ข นอย ก บความแตกต างของผล ตภ ณฑ ในกรณ ท การผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กบางประเภทไม ม ความ ต องการเม ดพลาสต กเกรดพ เศษ เช น กระสอบพลาสต กส าหร บใส ป ย ผ ผล ตจะใช ว ตถ ด บท ใช ในการผล ตซ งม ต นท นในการผล ตต า ซ งผ ผล ตรายย อยไม สามารถส ราคาเม ดพลาสต กท ม ค ณภาพภายในประเทศได ท าให ต องม การน าเข าเม ด พลาสต กจากต างประเทศการขาดแคลนว ตถ ด บเม ดพลาสต กในประเทศย งคงเป น ป ญหาท พบได บ อยซ งท าให ผ ผล ตไม สามารถผล ตได มากเท าท ควร ส าหร บ ผล ตภ ณฑ ท ต องการเม ดพลาสต กเกรดพ เศษ เช น พลาสต กส าหร บผล ตอ ปกรณ ทางการแพทย บางชน ด ม กต องน าเข าจากต างประเทศเพราะย งไม สามารถผล ต ได เองในประเทศและบางชน ดย งม ราคาท ส งเก นไป โครงสร างพ นฐานด านสาธารณ ปโภค ด านสาธารณ ปโภค ซ งรวมถ ง ไฟฟ า ประปา การคมนาคม และ การส อสาร ย งคงเป นข อจ าก ดส าหร บผ ประกอบการไทยในอ ตสาหกรรมการผล ต บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก เน องจากสาธารณ ปโภคส วนใหญ ของ ประเทศไทยย งไม พ ฒนาในระด บท ได มาตรฐานในการสน บสน นการผล ตและการ ด าเน นงานป ญหาเร องไฟฟ าด บและไฟฟ าตกเป นป ญหาส าค ญของผ ผล ตใน อ ตสาหกรรมน เน องจากการผล ตผล ตภ ณฑ พลาสต กต องการระด บไฟฟ าท ความ สม าเสมอ ซ งในประเทศไทยหลายจ ดย งคงม ป ญหาเร องระด บไฟฟ า อ กท งป ญหา ด านการคมนาคม อาท ถนน ซ งย งไม ได ร บการพ ฒนาให ม มาตรฐานท จะสามารถ รองร บการขนส งในประเทศได การส อสาร อาท ระบบ 3G ประเทศไทยย งคงไม 3-250

273 พ ฒนาให เท าเท ยมก บประเทศอ น ๆ ในอาเซ ยน จ งย งคงเป นอ ปสรรคให ผ ประกอบการไทยไม สามารถพ ฒนาศ กยภาพในการแข งข นได เต มท อย างไรก ตาม เม อเปร ยบเท ยบก บโครงสร างพ นฐานด านสาธารณ ปโภคก บประเทศเพ อน บ าน เช น ประเทศ CLMV พบว ามาตรฐานโครงสร างของไทยม ประส ทธ ภาพ มากกว า ยกต วอย างเช น ป ญหาไฟฟ าตกในประเทศเว ยดนามเก ดข นบ อยกว าใน ประเทศไทยและบางประเทศ เช น จ นและอ นโดน เซ ย ประสบป ญหาด านความ ครอบคล มของโครงสร างพ นฐานซ งเป นอ ปสรรคต อการพ ฒนาอ ตสาหกรรม ป โตรเคม ป จจ ยด านว ทยาศาสตร และเทคโนโลย การพ ฒนาเทคโนโลย ในประเทศของอ ตสาหกรรมน ย งอย ในระด บ ต า เน องจากการเร ยนร เทคโนโลย การผล ตส วนใหญ เพ อการผล ตตามค าส งซ อ และแรงจ งใจในการพ ฒนาเทคโนโลย อย างเป นระบบม จ าก ดเน องจากม ต นท นใน การว จ ยท ส งต องม การทดลองการผล ตท ใช เวลาและส นเปล องว ตถ ด บนอกจากน น ผ ประกอบการขนาดเล กของอ ตสาหกรรมบางรายประสบป ญหาด านเง นท นจ าก ด แต เน องจากต นท นในการท าว จ ยและพ ฒนาส งท าให การลงท นว จ ยและพ ฒนาด วย ตนเองเป นก จกรรมท ไม ค มค าแก การลงท นป ญหาท ส าค ญอ กประการค อ การขาด ความร วมม อก บภาคร ฐในการสน บสน นการพ ฒนาเทคโนโลย ป จจ ยด านเง นท น ผ ประกอบการส วนใหญ ในอ ตสาหกรรมน เป นบร ษ ทขนาดเล ก ซ ง ขาดแคลนเง นท นสน บสน นในการด าเน นธ รก จ การขอส นเช อจากสถาบ นการเง น เป นเร องยากและใช เวลา ซ งในป จจ บ นหน วยงานร ฐบาลได พยายามให ความร ด านการเง นและให ส นเช อส าหร บผ ประกอบการท อ ตราดอกเบ ยต า แต หาก ผ ประกอบการบางรายไม ใช บร การสน บสน นด านส นเช อจากภาคร ฐ เหต ผล ประการหน งเพราะขาดข อม ลขาวสาร อ กประการหน ง ค อ ผ ประกอบการส วน ใหญ เห นว าการขออน ม ต ส นเช อเต มไปด วยข นตอนย งยากและเส ยเวลา จากการว เคราะห ป จจ ยในการผล ตด งกล าวข างต น เห นว าป จจ ย โดยรวมของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กของไทยย งไม เอ ออ านวยในการสน บสน นอ ตสาหกรรมให ม ความได เปร ยบในการแข งข นก บ ประเทศอ น ป ญหาการขาดแคลนแรงงานท ม ค ณภาพ ป ญหาการพ งพ งการน าเข า ว ตถ ด บบางประเภท ป ญหาราคาส งของว ตถ ด บท ใช ในการผล ต ป ญหาด าน ประส ทธ ภาพของสาธารณ ปโภคท ใช ในการผล ต ป ญหาด านการพ ฒนาเทคโนโลย ในภาคอ ตสาหกรรมย งอย ในระด บต า และป ญหาเง นท นของผ ประกอบการและ 3-251

274 การสน บสน นเง นท นจากหน วยงานร ฐบาล ซ งป ญหาด งกล าวควรได ร บการด แล และพ ฒนาแนวทางการแก ไขเพ อสน บสน นอ ตสาหกรรมให ม ศ กยภาพท เพ มข น สภาวะอ ปสงค อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กเป นอ ตสาหกรรม พ นฐานส าค ญและสน บสน นการเจร ญเต บโตของอ ตสาหกรรมอ น ๆ อาท อ ตสาหกรรมยานยนต และช นส วนยานยนต อ ตสาหกรรมช นส วนอ เล กโทรน กส อ ตสาหกรรมอาหาร และอ ตสาหกรรมว สด ก อสร าง เป นต น หากอ ตสาหกรรม อ น ๆ ม การเต บโตท มากข นจะส งผลให ความต องการใช บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กม มากข นด วย ด งน นสภาวะอ ปสงค ของอ ตสาหกรรมน จ งม ความส มพ นธ ก บสภาวะอ ปสงค ของอ ตสาหกรรมอ น ๆ ต วอย างเช น อ ตสาหกรรมช นส วนยานยนต ซ งม แนวโน มท จะเต บโต มากข นตามสภาวะอ ปสงค ของยานยนต ในประเทศ จากรายงานของส าน กงาน คณะกรรมการส งเสร มการลงท น (บ โอไอ) รายงานถ งภาวะการลงท นในช วง 4 เด อนแรกของป 2553 ว าม โครงการย นขอร บการ ส งเสร มการลงท นจ านวน 413 โครงการเพ มข นร อยละ 53 เม อเท ยบก บ ช วงเวลาเด ยวก นของป ท แล ว โดยม ม ลค าการลงท นส งถ ง 1.35 แสนล านบาท โดยจากข อม ลด งกล าวสามารถแสดงให เห นถ งความต องการด านช นส วนพลาสต ก ซ งม ความเก ยวเน องก บอ ตสาหกรรม ยานยนต จะม แนวโน มเพ มส งข นด วย นอกจากน ความต องการบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต กท วโลกม แนวโน มส งข น เน องจากการพ ฒนาและเต บโตของ อ ตสาหกรรมในประเทศ อย างไรก ตาม ข อพ งระว งในด านน ค อ ความไม แน นอนและการแข งข น ท ร นแรงข นในตลาด การเปล ยนแปลงในความต องการผล ตภ ณฑ ท ต องการส นค า ท ม ม ลค าเพ มส งมากข น และความต องการของผ บร โภคต อผล ตภ ณฑ บางประเภท เปล ยนแปลงตามกระแสอน ร กษ ส งแวดล อม เช น การรณรงค ลดการใช ถ งพลาสต ก เป นต น นอกจากอ ปสงค ภายในประเทศจะเห นว าความต องการส นค าป โตร เคม ท เพ มข นและม แนวโน มเพ มข นอย างต อเน องของจ น ประกอบก บการผล ตใน ประเทศจ นเองไม เพ ยงพอท จะตอบสนองความต องการบร โภคของตนท าให จ น อาจเป นตลาดส งออกท ส าค ญของผ ประกอบการไทย ด งน นจากการว เคราะห ป จจ ยด านสภาวะอ ปสงค ด งกล าวข างต นเห น ว าป จจ ยด านน เอ ออ านวยต อการสร างความได เปร ยบในการแข งข นของ อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กเป นอย างมาก เน องจากม ความ ต องการท งในและนอกประเทศเป นจ านวนมากจากการเต บโตของอ ตสาหกรรม 3-252

275 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ต าง ๆ ซ งหากหน วยงานร ฐบาลและเอกชนท เก ยวข องสน บสน นด านการพ ฒนา เทคโนโลย และด านต นท นจะสามารถเพ มศ กยภาพของอ ตสาหกรรมน ของไทยได และสามารถสนองความต องการของอ ตสาหกรรมในประเทศได โดยไม ต องพ งพ ง การน าเข าว ตถ ด บส าหร บอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กจาก ต างประเทศเป นหล ก อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน น การสน บสน นอ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน นจะสามารถ สน บสน นให อ ตสาหกรรมหล กม การขยายต วและม ความสามารถในการแข งข นได อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน นส าหร บอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต กประกอบด วย กล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรและแม พ มพ ผ ผล ตเคร องจ กรและ แม พ มพ ส าหร บการผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ใน ส วนน เร มม การพ ฒนาความร วมม อระหว างอ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน นต าง ๆ มากข น โดยอ ตสาหกรรมการผล ต แม พ มพ ในประเทศให ความช วยเหล อในการซ อมช นส วน เคร องจ กรกลน าเข า ซ งม ค าช นส วนน าเข าท ถ กเก บภาษ แพง ท าให ไม ค มต อการซ อมในอด ต ในส วนของอ ตสาหกรรมแม พ มพ ใน ประเทศเร มม การพ ฒนาและผล ตแม พ มพ ในประเทศมากข น เคร องจ กรและแม พ มพ ค ณภาพส งย งต องม การน าเข าเน องจาก เทคโนโลย การผล ตในอ ตสาหกรรมน ของไทยย งไม พ ฒนา กล มอ ตสาหกรรมปลายน าต าง ๆ เช น อ ตสาหกรรมอาหาร อ ตสาหกรรมยานยนต และช นส วนยานยนต เป นต น ม แนวโน มการ เต บโตท ด ส งผลให ม ความต องการส นค าพลาสต กมากข นเช นก น กล มอ ตสาหกรรมร ไซเค ลเป นอ ตสาหกรรมท ช วยแก ป ญหาการขาด แคลนว ตถ ด บได ในระด บหน งซ งควรต องม การพ ฒนาต อไป เพ อ ช วยลดต นท นในการผล ต สร างตลาดใหม และย งเป นการร กษา ส งแวดล อมอ กด วย ซ งอ ตสาหกรรมน ในประเทศท พ ฒนาแล วเป น อ ตสาหกรรมท ม บทบาทส าค ญย งทางเศรษฐก จ จากการพ จารณาข างต น จะเห นได ว า อ ตสาหกรรมต นน าท ม ศ กยภาพ ของไทย ค อ อ ตสาหกรรมป โตรเคม ท เป นผ น าในการผล ตเม ดพลาสต กท ม ค ณภาพในภ ม ภาคน ซ งหากสามารถเพ มก าล งการผล ตเพ อให ผล ตได ในปร มาณ ท เพ ยงพอต อความต องการภายในประเทศในราคาท เหมาะสมจะท าให ว สาหก จ 3-253

276 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ขนาดกลางและขนาดย อมในอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก สามารถใช เป นแหล งว ตถ ด บหล กและลดการพ งพาการน าเข าว ตถ ด บจาก ต างประเทศได นอกจากน อ ตสาหกรรมเก ยวเน องก นและอ ตสาหกรรมสน บสน นของ อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท ย งคงม การพ งพาการน าเข า ส นค าและเทคโนโลย จากต างประเทศ ได แก อ ตสาหกรรมเคร องจ กรและแม พ มพ บางประเภท เม ดพลาสต กชน ดพ เศษ สารประกอบ (Compound) เป นต น เน องจากขาดการพ ฒนาด านเทคโนโลย อย างต อเน อง และการขาดเง นท นของ ผ ประกอบการไทย ซ งส งผลให อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ของไทยม ความเส ยเปร ยบเช งการแข งข นในด านเหล าน ด งน น หากหน วยงาน ร ฐบาลให การสน บสน นด านการว จ ยพ ฒนาเทคโนโลย ของอ ตสาหกรรมเก ยวเน อง และอ ตสาหกรรมสน บสน นจะสามารถเพ มข ดความสามารถของอ ตสาหกรรม บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กของไทยได ด วย กลย ทธ โครงสร างและการแข งข น อ ตสาหกรรมน ม การแข งข นส งโดยเฉพาะส าหร บว สาหก จขนาดกลาง และขนาดย อมท ผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กพ นฐานท ไม ม ความ แตกต างจากค แข ง ท าให ต องแข งข นด านราคาซ งท าให ก าไรน อยลง เน องจาก อ ตสาหกรรมน ย งต องพ งพาเทคโนโลย ข นส ง ท าให ค แข งต างชาต จากประเทศท พ ฒนาแล วหร อประเทศท ร ฐบาลให ความสน บสน นอ ตสาหกรรมน อย างเต มท ม ความได เปร ยบในเช งการแข งข น หากหน วยงานร ฐบาลไทยให การสน บสน นและ แก ป ญหาด านการพ ฒนาเทคโนโลย ให ก บผ ประกอบการไทยและส งเสร มให ม ความร วมม อระหว างผ ประกอบการและอ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน นท ม ประส ทธ ภาพ เพ อการพ ฒนาอย างครบวงจรจะสามารถเพ มศ กยภาพให ก บ อ ตสาหกรรมในการแข งข นในประเทศและในตลาดโลกได ด ย งข น นโยบายจากภาคร ฐ นโยบายของภาคร ฐสามารถสร างโอกาสและอ ปสรรคต อการ ประกอบการของธ รก จเอกชน เช น นโยบายความช วยเหล อทางการเง น การออก ข อก าหนดมาตรฐานผล ตภ ณฑ การก าก บด แลก จการบางประเภท เป นต น ถ งแม ว าจะม การสน บสน นอ ตสาหกรรมน จากหน วยงานภาคร ฐต าง ๆ แต ย งขาด ความเช อมโยงและการสน บสน นจากภาคร ฐย งไม ท วถ งอ ปสรรคหล กเก ดจาก กฎระเบ ยบและข อบ งค บท ไม ช ดเจน เช น การค ดพ ก ดและภาษ ว ตถ ด บน าเข าเพ อ การผล ต เป นต น 3-254

277 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ภาคร ฐของไทย มาเลเซ ย ส งคโปร และจ น ถ อได ว าม บทบาทอย างย ง ต อการพ ฒนาอ ตสาหกรรมป โตรเคม ของตน โดยภาคร ฐของไทย มาเลเซ ย และ จ น รวมถ งบร ษ ทท ถ อห นโดยภาคร ฐจะม บทบาทในการพ ฒนาท งอ ตสาหกรรม การกล นป โตรเล ยมและอ ตสาหกรรมป โตรเคม ขณะท ในส วนของส งคโปร ร ฐ แสดงบทบาทอย างส าค ญในฐานะผ อ านวยความสะดวกด านสาธารณ ปโภคและ โครงสร างพ นฐานท จ าเป นส าหร บการพ ฒนาอ ตสาหกรรมป โตรเล ยมและ อ ตสาหกรรมป โตรเคม เช น ไฟฟ าน าประปา ท อส งก าซและน าม นเป นต นขณะท ในกรณ ของประเทศอ น ๆ ภาคร ฐไม ค อยม บทบาทท ช ดเจนในการพ ฒนา อ ตสาหกรรมป โตรเคม ส วนหน งอาจเป นเพราะประเทศย งอย ในข นเร มต นของ การพ ฒนาอ ตสาหกรรมข นต นเท าน น เช น ประเทศในกล มอ นโดจ น อ กส วนหน ง ค อ แม ประเทศจะม อ ตสาหกรรมป โตรเคม อย แล ว แต ภาคร ฐไม ม นโยบายอย าง จร งจ งในการส งเสร มหร อพ ฒนาเช นกรณ ของอ นโดน เซ ย ซ งการเล อกบทบาท ของภาคร ฐในล กษณะด งกล าวสามารถส งผลต อความสามารถในการแข งข นของ อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กได ด านการพ ฒนาอ ตสาหกรรมน ของไทยในหลายป ท ผ านมาน น หน วยงานร ฐบาลไม ม แนวนโยบายส งเสร มและสน บสน นท ช ดเจนเม อเท ยบก บ อ ตสาหกรรมอ น ๆ เช น ส งทอ รถยนต และอ เล กทรอน กส อ กท งหน วยงานส วน ใหญ ขาดการประสานงานในด านการให บร การและส งอ านวยความสะดวกต าง ๆ ไปในท ศทางเด ยวก น นอกจากน ภาคร ฐไม ได ให ความช วยเหล อทางด านเทคน ค แก ผ ประกอบการไทยอย างเพ ยงพอ ซ งรวมถ งการว จ ยและพ ฒนาความร ความ ช านาญด านเทคโนโลย ท ผ านมาภาคร ฐไม ม การจ ดอบรมพ ฒนาความร ด าน เทคโนโลย ในการผล ตให ก บผ ประกอบการไทย ซ งท าให ผ ประกอบการไทยขาด ความร ในด านน เม อเท ยบก บผ ประกอบการต างชาต นโยบายด านการสน บสน นพ ฒนาบ คลากรให ก บอ ตสาหกรรมย งคง เป นป ญหาส าค ญ เน องจากท ผ านมาภาคร ฐไม ได ให ความส าค ญในการพ ฒนา แรงงานท ม ฝ ม อให ก บผ ประกอบการ ไม ม การให ความร ก บเยาวชนในการศ กษา ภาคอาช วะในการเล อกสายว ชาและโอกาสในการประกอบอาช พจ งท าให ขาด แคลนแรงงานฝ ม อท ม ความร ความช านาญในการท างาน แรงงานท ม อย ใน อ ตสาหกรรมจ งไม เพ ยงพอและไม ม ค ณภาพ 3-255

278 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) นโยบายด านการสน บสน นด านเง นท นแก ผ ประกอบการไทยของ ภาคร ฐย งถ อว าไม ช ดเจน เน องจากผ ประกอบการไทยส วนใหญ ย งคงประสบ ป ญหาด านการลงท นและย งคงไม ได ร บการช วยเหล อจากภาคร ฐในการขอส นเช อ การขอส นเช อส าหร บผ ประกอบการไทยส วนใหญ จะต ดต อก บสถาบ นการเง นด วย ตนเองและย งถ อว าเป นเร องยากและใช เวลา จากการส มภาษณ ผ ประกอบการ ผ ประกอบการไทยได กล าวถ งป ญหาในการขอส นเช อเพ อการขยายก จการในการ ผล ตในต างประเทศเป นเร องยากและไม ได ร บการสน บสน นจากภาคร ฐ อย างไรก ตาม ในระยะหล งหน วยงานภาคร ฐได ห นมาให ความส าค ญ และเร งออกนโยบายส งเสร มอ ตสาหกรรมการในประเทศมากข น อาท การจ ดการ อบรมด านการพ ฒนาบ คคลากรและด านเทคโนโลย เพ อเสร มความร และเพ ม ศ กยภาพของอ ตสาหกรรมในด านต าง ๆ และการร วมม อจ ดต งสถาบ นพลาสต ก และการจ ดต งศ นย ข อม ลส าหร บอ ตสาหกรรม (Plastic Intelligence Unit) เพ อ สน บสน นงานว จ ยท จะสามารถน ามาต อยอดในเช งธ รก จได ในอนาคต ซ งการ พ ฒนาศ กยภาพของอ ตสาหกรรมย งต องได ร บการสน บสน นจากภาคร ฐและ เอกชนท เก ยวข องอย างต อเน องและเป นร ปธรรม โดยเฉพาะการสน บสน นด าน การว จ ยและการพ ฒนาเทคโนโลย การผล ตให ท นสม ย การสน บสน นด านเง นท น การสน บสน นด านนโยบายด านภาษ และด านสาธารณ ปโภค ซ งเป นพ นฐานท ส าค ญในการพ ฒนาศ กยภาพของอ ตสาหกรรมในระยะยาว ผลกระทบของ AEC ต ออ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ไทย ผลกระทบด านส นค า o โอกาสของผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมพลาสต กของไทยในการ ขยายตลาดไปย งประเทศอาเซ ยน o โอกาสในการน าเข าว ตถ ด บจากต างประเทศในราคาท ต าลงท งจาก กล มประเทศอาเซ ยน อาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 o ความเส ยงของส นค าต างประเทศท ราคาถ กและ/หร อด อยค ณภาพจะ เข ามาแย งตลาดไทย ผลกระทบด านบร การ o โอกาสในการเข าถ งบร การต าง ๆ ม เพ มข น เช น บร การด าน ค าปร กษาส าหร บธ รก จ บร การด านการเง น เป นต น o โอกาสในการเต บโตอ นเน องมาจากอ ตสาหกรรมเก ยวเน องในภาคการ บร การขยายต ว เช น อ ตสาหกรรมท องเท ยวและธ รก จโรงแรมท หากม การขยายต ว ย อมต องการบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก อาท 3-256

279 ขวดน าพลาสต ก บรรจ ภ ณฑ พลาสต กอ น ๆ ท เก ยวข องก บการ ให บร การในอ ตสาหกรรมน เพ อมาสน บสน นการให บร การ ผลกระทบด านการลงท น o โอกาสของผ ประกอบการไทยในการไปลงท น ย าย หร อขยายฐานการ ผล ตประเทศในอาเซ ยนเพ มข น o โอกาสของธ รก จอาเซ ยนย ายหร อขยายฐานผล ตในไทยเพ มข น o โอกาสท บร ษ ทข ามชาต ท อย ในประเทศอาเซ ยนหร อสนใจท จะท า ธ รก จในภ ม ภาคน จะมาลงท นในประเทศไทยม เพ มข น o โอกาสในการลงท นในประเทศเพ อนบ าน เพ อร บส ทธ พ เศษ GSP จาก ประเทศทางย โรปม มากข น o การแข งข นท เพ มข นเน องจากม น กลงท นต างชาต เข ามาลงท นใน ประเทศไทยมากข น อาจส งผลให ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม บางรายในอ ตสาหกรรมน ไม สามารถแข งข นก บค แข งต างชาต ท ม ศ กยภาพส งกว าได ผลกระทบด านแรงงาน o แรงงานฝ ม อในอ ตสาหกรรมพลาสต กของไทยอาจถ กแย งต ว o แรงงานฝ ม อในอ ตสาหกรรมพลาสต กจากประเทศ CLMV อาจย ายมา ไทย ผลกระทบด านเง นท น o โอกาสของผ ประกอบการไทยในอ ตสาหกรรมพลาสต กในการเข าถ ง แหล งเง นท นต างประเทศได มากข นซ งนอกเหน อจากนโยบายการเง น ของประเทศไทยท ม การให เง นท น/ส นเช อ ในการขยายก จการ SMES ในธ รก จบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กอย แล ว เช น EXIM Bank SME Bank และ BOI เป นต น o การเคล อนย ายเง นท นอย างเสร ระหว างประเทศอาจท าให อ ตรา แลกเปล ยนเง นตราระหว างประเทศม ความผ นผวนมากข น และอาจ เก ดความเส ยงด านอ ตราแลกเปล ยนได ผลกระทบด านบวกและด านลบของ AEC ท ม ต อธ รก จขนาดกลางและย อมใน อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กของไทย สามารถสร ปผลและน าเสนอ ข อเสนอแนะตามห วงโซ ค ณค าของอ ตสาหกรรมน ได ด งตารางท

280 ตารางท 63 สร ปผลกระทบของ AEC ตามห วงโซ ค ณค าของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก อ ตสาหกรรม ต นน า อ ตสาหกรรม กลางน า ผลกระทบด านบวก - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแหล งว ตถ ด บราคาถ กจากประเทศ อาเซ ยนได มากข นหร อผ านอาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 หร อ อาเซ ยน-สหภาพย โรป เช น เม ดพลาสต ก เคร องจ กร และ สารประกอบ เป นต น - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งบร การด านการว จ ยและพ ฒนา ต าง ๆ ท จ าเป นได ง ายและมากข น ท งจากประเทศในกล มอาเซ ยน อาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 หร อ อาเซ ยน-สหภาพย โรป - ผ ประกอบการซ งน าโดยบร ษ ทขนาดกลางและใหญ ของไทย สามารถเข าไปลงท นในประเทศในกล มอาเซ ยนท ม ค าแรงต ามาก ข น เช น ประเทศในกล ม CLMV เพ อการลงท นต งโรงงานผล ตเม ด พลาสต ก - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแรงงานท ม ต นท นต ากว าจาก ประเทศเพ อนบ าน เช น พม า ลาว เว ยดนาม ก มพ ชา เป นต น - ผ ผ ประกอบการสามารถเข าถ งบร การทางด านการเง น บร การการ ให ค าปร กษา และบร การด านการว จ ยและพ ฒนาต าง ๆ ท จ า เป นได ง ายและมากข น - ผ ประกอบการสามารถเข าไปลงท นในประเทศกล มอาเซ ยนมาก ข น เช น ประเทศในกล ม CLMV เพ อใช เป นฐานขยายการผล ต บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ผลกระทบด านลบ - ไทยจะขาดแคลนแรงงานฝ ม อและบ คลากร เช น ว ศวกรเคม และ ผ เช ยวชาญในด านการว จ ยและพ ฒนา เน องจากแรงงานเหล าน อาจ ย ายไปท างานในประเทศอ นท ม ค าตอบแทนและสว สด การท ส งกว า - แรงงานฝ ม อและบ คลากรไทย เช น ช างค มเคร องจ กร ช างข นร ป พลาสต ก เป นต น จะย ายไปท างานในประเทศอ นท ให ค าตอบแทนท ส ง กว า 3-258

281 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อ ตสาหกรรม ปลายน า ผลกระทบด านบวก - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแรงงานท ม ต นท นต ากว าจาก ประเทศเพ อนบ าน - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแหล งเง นท นจากน กลงท นต างชาต ได มากข น - การส งออกผล ตภ ณฑ พลาสต กและผล ตภ ณฑ จากอ ตสาหกรรม เก ยวเน องของประเทศไทย เช น ผล ตภ ณฑ อาหาร และผล ตภ ณฑ ช นส วนยานยนต จะขยายต วมากข น ท งในกล มประเทศอาเซ ยน และประเทศนอกกล มอาเซ ยน ซ งเป นผลจากความร วมม อและ ข อตกลงต าง ๆ เช น อาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 หร อ อาเซ ยน- สหภาพย โรป - ผ ประกอบการจะสามารถเข าถ งบร การทางด านการตลาดต าง ๆ ท จ าเป นได ง ายและมากข น - ผ ประกอบการสามารถเข าไปลงท นในประเทศกล มอาเซ ยนได มาก ข น โดยเฉพาะประเทศในกล ม CLMV โดยการร วมลงท นก บ ผ ประกอบการในประเทศน น ๆ - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแรงงานท ม ต นท นต ากว าจาก ประเทศเพ อนบ าน - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแหล งเง นท นได ง ายข น ผลกระทบด านลบ - ผ ประกอบการจะเส ยส วนแบ งทางการตลาดให ก บส นค าราคาถ กและ ส นค าท ด อยค ณภาพจากประเทศอ น ๆ - ส นค าในอ ตสาหกรรมเก ยวเน องจากประเทศอาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 และอาเซ ยน-สหภาพย โรป จะเข ามาแย งส วนแบ งทางการตลาดใน อาเซ ยน - แรงงานฝ ม อและบ คลากรไทย เช น ว ศวกร เป นต น จะย ายไปท างานใน ประเทศอ นท ให ค าตอบแทนท ส งกว า 3-259

282 ข อเสนอแนะกล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล - ร ฐบาลควรสน บสน นให ม การหาแหล งว ตถ ด บท ม ค ณภาพและราคาถ กจากแหล งใหม ในกล มประเทศอาเซ ยน รวมท งการสร างความส มพ นธ ระหว างประเทศ เพ อการเข าถ งแหล งว ตถ ด บในการผล ตเม ดพลาสต ก - ร ฐบาลเร งแก ไขป ญหาในการน าเข าว ตถ ด บท ม ราคาส ง เช น เม ดพลาสต ก เคร องจ กร และสารประกอบ จากประเทศอาเซ ยน อาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 และ อาเซ ยน-สหภาพย โรป - ร ฐบาลควรสน บสน นให เก ดความร วมม อระหว างประเทศอาเซ ยนและประเทศอ น ๆ นอกอาเซ ยน เช น อาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 และอาเซ ยน-สหภาพย โรป ในการว จ ย พ ฒนา การปร บปร งค ณภาพ และการผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก การเคล อนย ายแรงงานท จ าเป น การแลกเปล ยนเทคโนโลย และองค ความร ต าง ๆ 3-260

283 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) การว เคราะห จ ดแข ง จ ดอ อน โอกาส และอ ปสรรค (SWOT Analysis) ท ปร กษาได ท าการรวบรวมถ งป ญหา อ ปสรรค รวมท งข อเสนอแนะจากการ ประช มกล มย อยผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก อ กท ง จากการศ กษาว เคราะห ข างต น เพ อประเม นข ดความสามารถของอ ตสาหกรรมแม พ มพ โดยใช ว ธ การว เคราะห SWOT ซ งผลการว เคราะห จ ดแข ง จ ดอ อน โอกาส และอ ปสรรค ของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กของประเทศไทย ม ด งน จ ดแข ง อ ตสาหกรรมต นน า ค อ อ ตสาหกรรมป โตรเคม เป นอ ตสาหกรรมท แข งแกร งภายในประเทศ แรงงานฝ ม อของไทยม ความช านาญในการร บจ างผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก (OEM) การท ประเทศไทยม ท ต งเป นศ นย กลางของกล มประเทศแถบ อาเซ ยนท าให ม ความได เปร ยบโดยเปร ยบเท ยบในเร องต นท น ค าใช จ ายด านการขนส งซ งถ อว าเป นป จจ ยส าค ญในการแข งข น ของอ ตสาหกรรม ความเช อมโยงของอ ตสาหกรรมก บอ ตสาหกรรมอ นอย ในระด บส ง อ ตสาหกรรมปลายทางน าประเทศม ศ กยภาพส ง เช น อ ตสาหกรรม อาหาร เป นต น โครงสร างพ นฐานท จ าเป นต อการผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กม ค ณภาพด อาท ความเสถ ยรของระบบสาธารณ ปโภคท ม ความส าค ญต อกระบวนการการผล ต จ ดอ อน ไม ม การว จ ยและพ ฒนาอย างเป นระบบและครบวงจร ขาดความเช อมโยงแบบเคร อข ายท งในกล มผ ประกอบการใน อ ตสาหกรรมและระหว างผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมต าง ๆ ต งแต อ ตสาหกรรมต นน าส อ ตสาหกรรมปลายน า ไม ม การสน บสน นงานออกแบบผล ตภ ณฑ พลาสต กอย างจร งจ ง รวมท งขาดแคลนน กออกแบบและพ ฒนาผล ตภ ณฑ ท ม ค ณภาพท า ให การพ ฒนาในอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ย งไม เต บโตเท าท ควร ระบบการร บรองมาตรฐานขาดการยอมร บจากสากล 3-261

284 ผล ตภ ณฑ ท ส งออกม ม ลค าเพ มน อย ขาดข อม ลเช งล กเพ อพ ฒนาอ ตสาหกรรมย งขาดการท าว จ ยและ พ ฒนาด านเทคโนโลย การผล ตเพ อลดต นท นและด านการพ ฒนา ออกแบบผล ตภ ณฑ ขาดแคลนแรงงานเช งปร มาณและเช งค ณภาพในท กระด บ ท ง แรงงานระด บล างและแรงงานฝ ม อ โดยเฉพาะในระด บเทคน คช าง ท าและออกแบบแม พ มพ ช างออกแบบเคร องจ กรในการผล ตช างผ ช านาญในการต งเคร องโดยเฉพาะเคร องท ใช ระบบคอมพ วเตอร และว ศวกร ล กษณะโรงงานส วนใหญ เป นโรงงานขนาดเล กและเป นการบร หาร แบบครอบคร วซ งส งผลต อความได เปร ยบในการแข งข นเม อเท ยบ ก บบร ษ ทข ามชาต ค าแรงของแรงงานระด บล าง (Unskilled Labor) ในประเทศไทยม อ ตราค าแรงของแรงงานระด บล างท ส งกว าเม อเท ยบก บประเทศ ค แข งอ นเช นจ นและอ นโดน เซ ย ท าให ม ความเส ยเปร ยบเช งการ แข งข นของส นค าท อาศ ยแรงงานระด บน เป นหล ก เน องจากความต องการของตลาดภายในประเทศในป จจ บ นอย ใน ระด บส ง ผ ประกอบการจ านวนมากจ งม งเน นท จะผล ตเพ อ ตอบสนองความต องการภายในประเทศเท าน นโดยไม ม แผนการ ขยายตลาดออกไปส ตลาดต างประเทศท าให ส ญเส ยโอกาสในการ พ ฒนาช องทางทางการตลาด โอกาส ตลาดในและนอกประเทศม ขนาดใหญ โดยเฉพาะปร มาณการใช ผล ตภ ณฑ พลาสต กภายในประเทศอย ในระด บส งเม อเท ยบก บ ประเทศในกล มอาเซ ยน โอกาสในการพ ฒนาไปส การผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท ม ม ลค าเพ มส ง รวมถ งผล ตภ ณฑ เพ อทดแทนการน าเข า อาท ผล ตภ ณฑ พลาสต กช วภาพและพลาสต กท ม ค ณสมบ ต พ เศษ ต าง ๆ เป นต น 3-262

285 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) กระแสอน ร กษ ส งแวดล อมและการเต บโตของอ ตสาหกรรมร ไซเค ล เป นโอกาสให เก ดการพ ฒนาทางด านเทคโนโลย การผล ต เพ อให สามารถน าว ตถ ด บพลาสต กกล บมาใช ใหม เพ อแก ป ญหาการขาด แคลนว ตถ ด บ อ กท งเป นการอน ร กษ ส งแวดล อมอ กด วย ข อตกลงทางการค าเสร ระหว างประเทศท น ามาซ งการลดอ ตรา ภาษ ศ ลกากรตามข อตกลงท าให ผล ตภ ณฑ พลาสต กของไทยม ความได เปร ยบในด านต นท นการผล ตเพ มข น อ ปสรรค ห นส วนทางกลกย ทธ ม แนวโน มน ามาตรการก ดก นทางการค าท ไม ใช ภาษ (Non-Tariff Barriers: NTBs) มาใช มากข น การแข งข นท ร นแรง โดยเฉพาะจากจ นและเว ยดนามซ งม การ พ ฒนาอ ตสาหกรรมน อย างรวดเร วและป ญหาการลอกเล ยนแบบ ส นค าจากจ น กระแสอน ร กษ ส งแวดล อมอาจส งผลต อกฎหมายข อบ งค บท เข มงวดข นในตลาดโลก เช น คณะกรรมาธ การสหภาพย โรป ควบค มการใช สารเคม ด วยระเบ ยบสารเคม ของสหภาพย โรป (Registration Evaluation and Authorization of Chemicals: REACH) เป นต น กระแสอน ร กษ ส งแวดล อมอาจให ความต องการใช บรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต กบางประเภท เช น ถ งพลาสต กลดลง เป นต น เสถ ยรภาพทางการเม องในประเทศท ม ความไม แน นอน ซ งส งผล ต อนโยบายของภาคร ฐในด านต าง ๆ ม การเปล ยนแปลงตาม กระแสการเม อง ท าให ผ ประกอบการไม ได ร บการสน บสน นอย าง ต อเน องเท าท ควร นโยบายค าจ างแรงงานม แนวโน มท ส งข น ซ งจะท าให ต นท นการ ผล ตส งข น การชะลอต วของเศรษฐก จของประเทศและของโลก กรณ การเส ยส ทธ จากระบบส ทธ พ เศษทางภาษ ศ ลกากรเป นการ ท วไป (Generalized System of Preferences: GSP) ใน สหร ฐอเมร กาและย โรปในช วงท ผ านมาท าให ประเทศไทยเส ย โอกาสในการส งออกอย างมาก 3-263

286 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ข นตอนภาษ ของกรมศ ลกากรท ล าช าส งผลต อผ ส งออกเป นจ านวน มาก การขาดการประสานงานแบบครบวงจร (One-Stop Service) ระหว างหน วยงานในภาคร ฐท เก ยวข องก บผ ประกอบการท าให ผ ผล ตขนาดย อมและขนาดกลางไม ได ร บข าวสารหร อความ ช วยเหล อจากภาคร ฐมากน กในด านต าง ๆ เช น ด านการต ดต อ ประสานงานในเช งข อม ลและการบร การเพ อการขยายตลาดใน ต างประเทศ เป นต น ห นส วนทางกลย ทธ แนวทางในการเตร ยมความพร อมส การแข งข นในตลาดอาเซ ยน เม อม การการ จ ดต งประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ค อ การสร างห นส วนทางกลย ทธ เพ อเพ มข ด ความสามารถในการแข งข นของผ ประกอบการ ห นส วนทางกลย ทธ ในท น ค อ การเป น พ นธม ตรก นทางธ รก จ เพ อประโยชน ร วมก นในด านต าง ๆ อาท เพ มจ านวนเง นลงท น ขยายขนาดก จการ ลดความเส ยงในการด าเน นธ รก จ พ ฒนาศ กยภาพ ความร และความ ช านาญซ งการเป นห นส วนทางกลย ทธ สามารถม ได หลายระด บ ต งแต การร วมม อก นเพ อ จ ดประสงค บางอย างในช วงระยะเวลาหน งไปถ งการรวมก จการก นเพ อจ ดประสงค ในระยะ ยาว จากข อม ลท ได รวบรวมในการท าการศ กษาน ท ปร กษาสามารถแยกประเภทของ ห นส วนทางกลย ทธ ในด านต าง ๆ ด งน ห นส วนทางกลย ทธ ในประเทศไทย (แผนภาพท 12) ห นส วนทางกลย ทธ ส งเสร มการว จ ย พ ฒนาและการ ฝ กอบรม ห นส วนทางกลย ทธ ท จะช วยส งเสร มการว จ ย การพ ฒนา ความร ความช านาญของแรงงานไทย และพ ฒนาเทคโนโลย ม ความ จ าเป นอย างย ง ส าหร บอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ในการท าการว จ ย พ ฒนา และการฝ กอบรม ซ งห นส วนทาง กลย ทธ น สามารถเก ดจากความร วมม อก นระหว างผ ประกอบการใน อ ตสาหกรรมและหน วยงานท เก ยวข อง โดยผ ประกอบการก บ หน วยงานท เก ยวข องหร อสถาบ นท จ ดหล กส ตรฝ กอบรมต าง ๆ ต อง ร วมม อก นออกแบบหล กส ตรท สามารถผล ตแรงงานท ม ท กษะตรงตาม ความต องการของผ ประกอบการ เพราะผ ประกอบการเป นผ ท ต องการ แรงงานและทราบล กษณะท กษะท ต องการเป นอย างด ซ งหน วยงานท เก ยวข องและสามารถเป นห นส วนทางกลย ทธ ได น นประกอบไปด วย 3-264

287 สถาบ นป โตรเคม แห งประเทศไทย สถาบ นพลาสต ก สมาคมอ ตสาหกรรมพลาสต กช วภาพไทย สถานศ กษาต าง ๆ ความส าค ญบทบาท ช วยสร างความได เปร ยบให ก บผ ประกอบการในการ แข งข น ช วยเพ มพ นความร และความช านาญท เก ยวก บเทคโนโลย การผล ตและกระบวนการการผล ตต าง ๆ ให ก บแรงงานท ม อย ในอ ตสาหกรรม เพ อเพ มประส ทธ ภาพในการท างานให ด ย งข น ช วยให ม แรงงานใหม ท ม ฝ ม อเข ามาในอ ตสาหกรรมมากข น ค ดค น พ ฒนา และว จ ยเทคโนโลย ใหม ๆ ส าหร บ อ ตสาหกรรม เพ มศ กยภาพของผ ผล ตไทยให ม เทคโนโลย ท ดเท ยมก บ ต างประเทศได หน าท หล กของห นส วนทางกลย ทธ จ ดการอบรมเพ มพ นความร ด านต าง ๆ เก ยวก บ อ ตสาหกรรม โดยเน นการอบรมท ม ระบบและม ค ณภาพ ให ก บแรงงานท ม อย ในอ ตสาหกรรมและผ ท สนใจท วไป ร บรองการอบรมให ก บผ ท ผ านการอบรมโดยการออกใบ ประกาศน ยบ ตรร บรองการอบรมเพ อเป นการประก น ค ณภาพให ก บผ ประกอบการ ค ดค น ว จ ย และพ ฒนาเทคโนโลย เก ยวก บบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต ก เพ อพ ฒนาศ กยภาพของอ ตสาหกรรม ไทย ประสานงานก บผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กไทยและหน วยงานท เก ยวข องใน การรวบรวมข อม ลเช งล กเก ยวก บอ ตสาหกรรมรวมถ ง กระจายข อม ลความร เก ยวก บเทคโนโลย ใหม ๆ ให แก ผ ประกอบการทราบ 3-265

288 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) หล กเกณฑ ในการกาหนดห นส วนทางกลย ทธ การขาดแคลนเง นท นส าหร บผ ประกอบการว สาหก จ ขนาดกลางและขนาดย อมในอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กเป นป ญหาท ส าค ญอ กประการหน งท ภาคร ฐและภาคเอกชน ควรเร งแก ไข เน องจากผ ประกอบการไทยส วนใหญ ในอ ตสาหกรรม เป นล กษณะก จการครอบคร วจ งไม ม เง นท นมากพอในการค ดค นและ พ ฒนาเทคโนโลย ใหม ๆ การผล ตบรรจ ภ ณฑ อ กท งผล ตภ ณฑ พลาสต กส วนใหญ จ งเป นการผล ตท ใช เทคโนโลย ไม ส งมากน ก ด งน นหากภาคร ฐและภาคเอกชนท เก ยวข องสามารถให ความช วยเหล อแก ผ ประกอบการในด านเง นท นโดยอ านวยความ สะดวกในการเข าหาแหล งเง นท นท หลากหลายและสามารถได เง นท น มาหม นเว ยนในก จการและลงท นเพ มเต มในอ ตราดอกเบ ยท ต าได ท ปร กษาเห นว าจะเป นการสร างความได เปร ยบให แก ผ ประกอบการไทย ในการผล ตและการส งออกส นค าไปย งตลาดต างประเทศ อ กท งเป น การส งเสร มให ม การลงท นในการพ ฒนาและว จ ยเทคโนโลย ใหม ๆ แก อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ซ งหน วยงานท เก ยวข องและสามารถเป นห นส วนทางกลย ทธ ได น นประกอบไปด วย ธนาคารพ ฒนาว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมแห ง ประเทศไทย (SME Bank) ธนาคารเพ อการส งออกและน าเข าแห งประเทศไทย (EXIM Bank) สถาบ นการเง นต าง ๆ ความส าค ญบทบาท ช วยสร างความได เปร ยบให ก บผ ประกอบการไทยในการ แข งข น ส งเสร มการผล ตและการส งออกบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต กของผ ประกอบการไทย ส งเสร มการว จ ยและการพ ฒนาเทคโนโลย ใหม ๆ ใน ประเทศ หน าท หล กของห นส วนทางกลย ทธ ให ความช วยเหล อด านเง นท นเพ อใช ในการหม นเว ยนใน ธ รก จ 3-266

289 ให ความช วยเหล อด านเง นท นเพ อส งเสร มการส งออก บรร จ ภ ณฑ แ ละ ผล ตภ ณ ฑ พ ลาส ต ก ไปย งตลาด ต างประเทศ ให ความช วยเหล อด านเง นท นเพ อส งเสร มการว จ ยและ พ ฒนาเทคโนโลย ใหม ๆ เก ยวก บบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต ก ห นส วนทางกลย ทธ จากภาคร ฐ การได ร บการสน บสน นจากหน วยงานภาคร ฐอย าง ต อเน องและช ดเจนจะเป นการสร างศ กยภาพและความได เปร ยบใน การแข งข นให แก ผ ประกอบการไทย หน วยงานภาคร ฐท เก ยวข องใน การพ ฒนาบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กของประเทศไทยและ สามารถเป นห นส วนทางกลย ทธ ให แก ผ ประ กอบการไทยใน อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กประกอบไปด วย สาน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (สสว.) ท าหน าท ส งเสร มการประกอบธ รก จของธ รก จขนาดกลางและขนาด ย อม โดยการเป นศ นย กลางด านข อม ลข าวสารด านต าง ๆ ในการ ประกอบธ รก จและส งเสร มการสร างเคร อข ายธ รก จระหว าง ผ ประกอบการและหน วยงานภาคร ฐและเอกชน กระทรวงพาณ ชย ท าหน าท เก ยวก บการค าธ รก จบร การ ทร พย ส นทางป ญญา และ ราชการอ นตามท ม กฎหมายก าหนดให เป นอ านาจหน าท ของกระทรวง พาณ ชย หร อส วนราชการท ส งก ดกระทรวงพาณ ชย โดยม บทบาท หน าท หล กในด านภารก จด านในประเทศ ค อ การด แลราคาส นค า เกษตรและรายได เกษตรกร การด แลผ บร โภคภายใต กรอบกฎหมาย ของกระทรวงพาณ ชย การส งเสร มและพ ฒนาธ รก จการค ารวมท ง การค าส นค าธ รก จบร การ ธ รก จประก นภ ย และการค มครองด าน ทร พย ส นทางป ญญา ส วนภารก จด านต างประเทศ ค อ การเจรจาการค าระหว างประเทศ ซ งประกอบด วยการเจรจาภายใต กรอบ WTO FTA อน ภ ม ภาค ภ ม ภาค ฯลฯ การจ ดระเบ ยบและบร หารการน าเข าส งออกรวมท งการ ขายข าวร ฐต อร ฐ การค าม นส าปะหล ง ส นค าข อตกลงต าง ๆ การแก ไข 3-267

290 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ป ญหาและร กษาผลประโยชน ทางการค า เช น การด แลเร อง GSP การ เก บภาษ ตอบโต การท มตลาด และการส งเสร มและเร งร ดการส งออก กระทรวงอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรมม ส วนราชการระด บกรมในส งก ดรวม 8 หน วยงาน โดยจ ดเป น 3 กล มภารก จ ได แก กล มภารก จด าน เศรษฐก จอ ตสาหกรรมกล มภารก จด านก าก บตรวจสอบกระบวนการ ผล ตและกล มภารก จด านส งเสร มอ ตสาหกรรมและผ ประกอบการม ส วนราชการภายใต กล มภารก จ 6 หน วยงานและส วนราชการท ไม อย ภายใต กล มภารก จอ ก 2 หน วยงาน กระทรวงศ กษาธ การ กระทรวงศ กษาธ การ ในป จจ บ นน ม หน าท หล กในด านการศ กษา การศาสนา และว ฒนธรรมม หน วยงานระด บส าน กงานในส งก ด 5 หน วยงานอ กท งม หน วยงานท เป นองค การมหาชน/หน วยงานใน ก าก บ โดยม หน วยงานภายใต ส งก ด ค อ ส าน กงานร ฐมนตร ส าน กงาน ปล ดกระทรวง ส าน กงานเลขาธ การสภาการศ กษา ส าน กงาน คณะกรรมการการศ กษาข นพ นฐาน ส าน กงานคณะกรรมการการ อ ดมศ กษา ส าน กงานคณะกรรมการการอาช วศ กษา และองค การ มหาชน/องค กรในก าก บ ความส าค ญบทบาท สร างความได เปร ยบในการแข งข นให แก ผ ประกอบการ ไทย เป นศ นย กลางด านข อม ลข าวสารเก ยวก บบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต กและการพ ฒนาเทคโนโลย ต าง ๆ ร บรองมาตรฐานบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กให ม ค ณภาพเป นท ยอมร บในประเทศและต างประเทศ ส งเสร มให ม การผล ตและส งออกบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กไปย งต างประเทศ สน บสน นการพ ฒนาเทคโนโลย เก ยวก บบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต ก 3-268

291 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) หน าท หล กของห นส วนทางกลย ทธ ให บร การด านข อม ลข าวสารเก ยวข องก บบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต กและเทคโนโลย จ ดอบรมเพ อพ ฒนาความร ความช านาญเก ยวก บ บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กให แก แรงงานใน อ ตสาหกรรมและผ สนใจท วไป จ ดท าแผนพ ฒนาอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก โดยประสานงานก บหน วยงานต า ง ๆ ท เก ยวข อง สน บสน นอ ตสาหกรรมต าง ๆ ให ใช บรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต กในประเทศมากกว าการน าเข า บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กจากต างประเทศ เช อมโยงผ ประกอบการธ รก จในอ ตสาหกรรมและ หน วยงานท เก ยวข องเพ อเสร มสร างความได เปร ยบในด าน การตลาด การผล ต และการเง น ห นส วนทางกลย ทธ จากภาคเอกชน ภาคเอกชนสามารถม ส วนร วมในการสร างศ กยภาพ ให แก ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก โดยภาคเอกชนท เก ยวข องในการพ ฒนาประกอบไปด วย สภาอ ตสาหกรรม หอการค าไทย สมาคมอ ตสาหกรรมพลาสต กไทย ผ ประกอบการต าง ๆ ในอ ตสาหกรรมท เก ยวเน อง หร อสน บสน น ความส าค ญบทบาท ส งเสร มการพ ฒนาเทคโนโลย การผล ตบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต กของประเทศ สร างความได เปร ยบในการแข งข นให แก ผ ประกอบการ ไทย สร างเคร อข ายการผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก และอ ตสาหกรรมอ นท เก ยวข อง 3-269

292 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ส งเสร มการใช ว ตถ ด บ บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กในประเทศเพ อทดแทนการน าเข าจาก ต างประเทศ แผนภาพท 12 ห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญ (Strategic Partners) ในประเทศไทย ห นส วนทางกลย ทธ ในต างประเทศ การพ จารณาห นส วนทางกลย ทธ ในต างประเทศ (แผนภาพท 13) เป นการพ จารณาจากห วงโซ ซ งม ท งอ ตสาหกรรมต นน าจนถ ง อ ตสาหกรรมปลายน า ซ งการม ห นส วนเหล าน จะเป นการเสร มสร าง ความได เปร ยบในการแข งข นได อย างด ต วอย างของหน วยงานต าง ๆ ในประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ท ส าค ญท ผ ประกอบการไทยใน อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กสามารถเป นห นส วน ทางกลย ทธ ได ม ด งน 3-270

293 สหภาพย โรป PlacticsEurope (The Association of Plastics Manufacturers) ซ งเป นสมาคมผ ผล ตพลาสต กของ สหภาพย โรปท ม การรวบรวมข อม ลทางการว จ ยและ พ ฒนาบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ประเทศญ ป น บร ษ ท Sumitomo Chemicals และ บร ษ ท Mitsubishi Chemicals ซ ง เ ป น บ ร ษ ทผ ผ ล ตว ตถ ด บส าหร บ อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก องค การส งเสร มการค าต างประเทศของญ ป น (Japan External Trade Organization: JETRO) สาขา กร งเทพ ฯ ก อต งข นในป 2502 ม บทบาทท โดดเด นใน การกระช บความส มพ นธ ทางการค าและการลงท น ระหว างประเทศไทยและญ ป น เจโทรกร งเทพฯม ส วน ผล กด นเพ มการน าเข าของส นค าไทยส ตลาดญ ป นและ เผยแพร บรรยากาศท ด ของการลงท นในประเทศไทย Japan Plastic Industry Association หร อสมาคม อ ตสาหกรรมพลาสต กญ ป นสามารถให การสน บสน น ส าหร บผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต กของไทยในการท าธ รก จก บประเทศ ญ ป น Hayashi Telempu ซ งเป นบร ษ ทผล ตช นส วนยานยนต รายใหญ ท นอกจากจะม ความต องการช นส วนพลาสต ก เป นอย างมากแล ว ย งม มาตรการการน าช นส วนพลาสต ก ในกระบวนการการผล ตและออกแบบกล บมาใช เป น ว ตถ ด บใหม อ กด วย ประเทศเยอรมน Windmoeller & Hoelscher Corporationเป นผ ผล ต เคร องจ กรค ณภาพส งรายใหญ ของโลกส าหร บการผล ต บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก 3-271

294 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ประเทศส งคโปร PaC Component Pte Ltd. เป นผ จ ดจ าหน ายช นส วน อ เล กทรอน กส รายใหญ ท เสนอบร การเสร มให ล กค าใน ด านต าง ๆ อย างครบวงจร เช น การบร การให ค าปร กษา ด านการออกแบบผล ตภ ณฑ เป นต น นอกจากบร ษ ทจะม ความต องการช นส วนพลาสต กแล ว ย งสามารถเป น แบบอย างให ห นส วนทางกลย ทธ ในการเพ มม ลค าส นค า ด วยการให บร การเสร มอ กด วย ประเทศจ น Sinochem เป นบร ษ ทขนาดใหญ ส ญชาต จ นท ได ร บ รางว ล Thailand s Best Friends 2011 ท ม ธ รก จท งด าน การเกษตร พล งงาน ป โตรเคม อส งหาร มทร พย และ การเง น ซ งม ความส มพ นธ เช งการค าระหว างประเทศท ด ต อธ รก จไทยและม แนวโน มท ด ในการขยายธ รก จในไทย นอกจากน หน วยงานร ฐท ม หน าท ส งเสร มการค าระหว าง ประเทศในประเทศอาเซ ยน อาเซ ยน + 3 และประเทศอาเซ ยน + 6 และประเทศอ น ๆ ก เป นอ กช องทางหน งส าหร บผ ประกอบการไทยใน อ ตสาหกรรมน ท สนใจจะขยายธ รก จไปต างประเทศ เน องจากอ ตสาหกรรมป โตรเคม ของไทยซ งเป นหน งใน อ ตสาหกรรมต นน าของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท แข งแกร งและเป นผ น าในภ ม ภาคน ในขณะท อ ตสาหกรรม เคร องจ กรและแม พ มพ และสารประกอบของอ ตสาหกรรมพลาสต กท ต องใช เทคโนโลย ข นส งในการผล ตมาจากประเทศอาเซ ยน + 3 ซ ง ได แก ญ ป น จ น เกาหล ใต และสหภาพย โรปเป นส วนใหญ ห นส วนทาง กลย ทธ ในอ ตสาหกรรมต นน าจ งอย นอกกล มประเทศอาเซ ยน จากการว เคราะห ห วงโซ แห งค ณค าของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ท ปร กษาเล งเห นความเป นไปได ในการ สร างห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศอาเซ ยนในอ ตสาหกรรมปลายน า เช น การขยายตลาดส าหร บส นค าพลาสต กไปย งประเทศ CLMV การ สร างเคร อข ายก บอ ตสาหกรรมปลายน าท เก ยวเน องในประเทศอาเซ ยน 3-272

295 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) โดยหล กเกณฑ ส าค ญในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ใน ต างประเทศ ประกอบด วย เป นองค กรท ม ฐานท ม นคงและได ร บความเช อถ อใน อ ตสาหกรรมน น ๆ ของแต ละประเทศ (Reputable organizations) o เพ อช วยให SMEs สามารถบรรล ว ตถ ประสงค เช งกลย ทธ (Porter & Fuller, 1986) o เพ อเสร มท กษะในด านท SMEs ขาดแคลน โดยอาศ ยความร ความเช ยวชาญ และเคร อข ายของ ห นส วนทางกลย ทธ ในประเทศน น ๆ (Complementary Skills) ข อจ าก ดเก ยวก บความเหมาะในการค ดเล อกห นส วนทาง กลย ทธ ในต างประเทศ ม ด งน o ข นอย ก บป จจ ยภายในและจ ดประสงค ของแต ละบร ษ ท (Company-specific Factors) o ความแตกต างทางว ฒนธรรม ภาษา และ ศ ลปะในการเสร มสร างความส มพ นธ เช งธ รก จ o ความเส ยงท ห นส วนทางกลย ทธ อาจกลายเป น ค แข งในอนาคต 3-273

296 . แผนภาพท 13 ต วอย างห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญ (Strategic Partners) ในต างประเทศ 3-274

297 แผนภาพท 14 ห นส วนทางกลย ทธ ก บต างประเทศของกล มอ ตสาหกรรม บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก หากเน นเฉพาะห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศอาเซ ยน อาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 จะ สามารถสร ปได ด งแผนภาพท

298 แผนภาพท 15 ห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศอาเซ ยน อาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 ของกล ม อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ห นส วนทางกลย ทธ ต าง ๆ ของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก แยกประเภทตามห วงโซ แห งค ณค าสามารถสร ปได ตามตารางท

299 ตารางท 64 ห นส วนทางกลย ทธ ของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ประเทศผ ผล ต ญ ป น ไทย สหภาพย โรป เยอรม น อ ตสาหกรรมต นน า การว จ ยและพ ฒนา อ ตสาหกรรมเม ดพลาสต ก เคร องจ กร แม พ มพ และ สารประกอบ บร ษ ท Sumitomo Chemicals บร ษ ท Mitsubishi Chemicals สถาบ นป โตรเคม สถาบ นพลาสต ก ช วภาพ สถานศ กษาต าง ๆ อ ตสาหกรรมป โตรเคม ไทย เช น บร ษ ท ป นซ เมนท ไทย จ าก ด (มหาชน) และบร ษ ท ปตท.เคม ค ล จ าก ด (มหาชน) PlacticsEurope (The Association of Plastics Manufacturers) -Windmoeller & Hoelscher Corporation อ ตสาหกรรมกลางน า อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก Japan Plastic Industry Association หร อสมาคม อ ตสาหกรรมพลาสต ก ญ ป น สถาบ นพลาสต ก สถาบ นการเง น เช น SME Bank ภาคร ฐ เช น สสว. ภาคเอกชน เช น สมาคมอ ตสาหกรรม พลาสต กไทย สภา อ ตสาหกรรม สภา หอการค าไทย อ ตสาหกรรมปลายน า ต าง ๆ เช นอ ตสาหกรรม อาหาร อ ตสาหกรรม ยานยนต และช นส วน ยานยนต และ อ ตสาหกรรมร ไซเค ล องค การส งเสร มการค า ต างประเทศของญ ป น (Japan External Trade Organization: JETRO) Hayashi Telempu ซ ง เป นบร ษ ทผล ตช นส วน ยานยนต รายใหญ ผ ประกอบการใน อ ตสาหกรรมปลายน า ท เก ยวเน อง เช น อ ตสาหกรรมว สด ก อสร างและ อ ตสาหกรรมอาหาร เป นต น 3-277

300 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ประเทศผ ผล ต อ ตสาหกรรมปลายน า อ ตสาหกรรมต นน า ต าง ๆ เช นอ ตสาหกรรม การว จ ยและพ ฒนา อ ตสาหกรรมกลางน า อาหาร อ ตสาหกรรม อ ตสาหกรรมเม ดพลาสต ก อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ ยานยนต และช นส วน เคร องจ กร แม พ มพ และ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ยานยนต และ สารประกอบ อ ตสาหกรรมร ไซเค ล ส งคโปร PaC Component Pte Ltd.เป นผ จ ดจ าหน าย ช นส วนอ เล กทรอน กส รายใหญ จ น Sinochem ประเทศอาเซ ยน อ น ๆ หน วยงานร ฐท ม หน าท ส งเสร มการค าระหว าง ประเทศในประเทศ อาเซ ยน ตารางท 65 เหต ผลในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ของ อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ประเทศ ญ ป น สหภาพย โรป เยอรม น เหต ผลในการค ดเล อก อ ตสาหกรรมต นน า - ม การน าเข าว ตถ ด บพลาสต กจากญ ป นมากท ส ด - ม เคร องจ กรและแม พ มพ ส าหร บการผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท ม ค ณภาพส ง - ม สารประกอบส าหร บกระบวนการการผล ตท ม ค ณภาพส ง - ม การว จ ยและพ ฒนาเทคโนโลย การผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท ม ค ณภาพส ง - ม การว จ ยและพ ฒนาเทคโนโลย ด านพลาสต กท ม ประส ทธ ภาพ - ม เคร องจ กรและแม พ มพ ส าหร บการผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท ม ค ณภาพส ง 3-278

301 ประเทศ จ น เกาหล ญ ป น จ น ประเทศอาเซ ยน ส งคโปร ประเทศอาเซ ยน ญ ป น จ น เหต ผลในการค ดเล อก - ม เคร องจ กรและแม พ มพ ส าหร บการผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท ม ราคาถ ก - ม สารประกอบส าหร บกระบวนการการผล ตท ม ราคาถ ก - ม การว จ ยและพ ฒนาเทคโนโลย การผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท ม ราคาถ กและง ายต อการเข าถ งโดยผ ประกอบการไทย - ม เคร องจ กรและแม พ มพ ส าหร บการผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท ม ราคาถ ก - ม สารประกอบส าหร บกระบวนการการผล ตท ม ราคาถ ก - ม การว จ ยและพ ฒนาเทคโนโลย การผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท ม ราคาถ กและง ายต อการเข าถ งโดยผ ประกอบการไทย อ ตสาหกรรมกลางน า - ม การน าเข าและส งออกผล ตภ ณฑ พลาสต กไทยไปย งประเทศญ ป น ส งท ส ด - เป นตลาดท ม ความต องการผล ตภ ณฑ บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กส าหร บผ บร โภคเป นอย างมาก - เป นตลาดท ม แนวโน มว าจะม ความต องการผล ตภ ณฑ บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กส าหร บผ บร โภคท เพ มข นตามการเต บโตของ เศรษฐก จ อ ตสาหกรรมปลายน า - เป นประเทศในอาเซ ยนท ม อ ตสาหกรรมเก ยวเน องท ม ความต องการ ส นค าประเภทน ส ง - เป นประเทศค ค าของไทยในส นค าประเภทน ท ม ม ลค าการค าภายใน อาเซ ยนส ง - ม เทคโนโลย อ ตสาหกรรมร ไชเค ลท ล าสม ย - ม แนวโน มการเต บโตของอ ตสาหกรรมท เก ยวเน องในอนาคต - ม การส งออกบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กไปย งญ ป นส งท ส ด - ม เทคโนโลย อ ตสาหกรรมร ไชเค ลท ล าสม ย - ม ความร วมม อ ASEAN ม ความต องการบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท ส งมาก - ตลาดม ขนาดท ใหญ - ม ความร วมม อ ASEAN

302 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) กรอบและข อเสนอเช งย ทธศาสตร และมาตรการในการดาเน นธ รก จ จากการว เคราะห ข อม ลเช งล กและกรอบย ทธศาสตร หล กส าหร บอ ตสาหกรรม บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กโดยส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม (สศอ.) พบว า ย ทธศาสตร เหล าน ได ระบ ประเด นส าค ญเก ยวก บป ญหาหล กของอ ตสาหกรรม ซ งม ความ สอดคล องก บผลการศ กษาน ท ปร กษาจ งได ท าการปร บปร งเพ มเต มในบางประเด นและ น าเสนอต วช ว ด เพ อให กรอบย ทธศาสตร ของสศอ.สามารถตอบสนองความต องการของ ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมน ได อย างครอบคล ม ด งน ว ส ยท ศน :เพ อเสร มความแข งแกร งให ก บอ ตสาหรรมพลาสต กของไทย พ นธก จ: เพ มม ลค าการส งออก ยกระด บมาตรฐานการผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กของ ไทยให เป นมาตรฐานระด บโลก พ ฒนาไปส การผล ตบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กท ม ม ลค าเพ ม ส ง กรอบย ทธศาสตร /มาตรการ สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทยข อเสนอแนะเช งนโยบายส าหร บ เป นแนวทางในการพ ฒนา เพ อเสร มความแข งแกร งให ก บอ ตสาหกรรมพลาสต ก ของไทย ซ งแบ งเป น 6 ย ทธศาสตร ด งน ย ทธศาสตร การพ ฒนาผล ตภ ณฑ เทคโนโลย และ การจ ดการ ย ทธศาสตร การพ ฒนาผล ตภ ณฑ เทคโนโลย และการ จ ดการ เพ อเต มเต มด านการว จ ยและพ ฒนาผล ตภ ณฑ เน องจาก ประเทศไทยย งขาดการว จ ยและพ ฒนาอย างม ระบบ อ กท งย งขาด ความเช อมโยงแบบเคร อข ายระหว างผ ว จ ยในการศ กษาก บ ภาคอ ตสาหกรรม ท าให การพ ฒนาเทคโนโลย ส าหร บอ ตสาหกรรม ค อนข างช า ด งน น หากสามารถจ ดระเบ ยบการบร หารจ ดการ เทคโนโลย อ กท งสน บสน นการร วมว จ ยระหว างภาคร ฐและเอกชนจะ สามารถตอบโจทย ความต องการของตลาดได อย างแท จร ง เป าประสงค เพ อพ ฒนาบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กของไทย 3-280

303 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ข อเสนอเช งกลย ทธ สน บสน นการร วมว จ ยระหว างภาคร ฐและเอกชน สน บสน นงานว จ ยและออกแบบผล ตภ ณฑ พลาสต กอย าง จร งจ ง โดยเฉพาะกระบวนการออกแบบและการผล ตท อาศ ยเทคโนโลย ข นส ง การพ ฒนาเทคโนโลย พลาสต กข นส ง การออกแบบเพ ม ม ลค าผล ตภ ณฑ และการพ ฒนาว ตถ ด บ ต วช ว ด จ านวนโครงการร วมว จ ยระหว างภาคร ฐและเอกชน จ านวนงานว จ ยและงานออกแบบท สามารถน ามาต อยอด ทางธ รก จ จ านวนงานงานว จ ยและงานออกแบบท สามารถน ามาใช ประโยชน ได จร ง ย ทธศาสตร การส งเสร มการตลาด ย ทธศาสตร การส งเสร มการตลาดเป นอ กหน งย ทธว ธ ส ความส าเร จของ ภาคอ ตสาหกรรมในเร องของการส งเสร มการตลาด ถ งแม ว าผล ตภ ณฑ จะม การ พ ฒนาได ด เพ ยงใด แต ถ าย งขาดป จจ ยด านการตลาดย อมเส ยโอกาสในการ แข งข น แม ว าม ลค าการส งออกจะเต บโตอย างต อเน อง แต ม ลค าการน าเข าก เต บโตในอ ตราท ส งเช นก น เน องจากประเทศไทยย งต องน าเข าว ตถ ด บข นต นเพ อ มาผล ตเป นผล ตภ ณฑ ต าง ๆ จ งท าให ขาดด ลการค าในการผล ตพลาสต กตลอดมา ประกอบก บม ลค าต อหน วยของผล ตภ ณฑ พลาสต กท ไทยน าเข าย งส งกว าม ลค า ต อหน วยของผล ตภ ณฑ พลาสต กส งออกอย มาก ส งน น บว าเป นป ญหาแต ก เป น โอกาสของผ ผล ตผล ตภ ณฑ พลาสต กในประเทศเช นก น แสดงให เห นว าย งม ผล ตภ ณฑ พลาสต กอย อ กมากท ประเทศไทยจะสามารถผล ตข นมาใช ทดแทนการ น าเข าได ในอนาคต เป าประสงค ส งเสร มการผล ตว ตถ ด บและผล ตภ ณฑ เพ อทดแทนการ น าเข า ส งเสร มการขยายตลาดต างประเทศของ SMEs ข อเสนอเช งกลย ทธ การส งเสร มการผล ตเพ อการทดแทนการน าเข า ผล ตภ ณฑ พลาสต ก 3-281

304 จ ดท างาน Road Show และ Business Matching ส าหร บ SMEs โครงการส งเสร มการลงท นในประเทศเพ อนบ าน เพ อใช ส ทธ GSP โครงการพ ฒนาผล ตภ ณฑ ท ม ม ลค าส งข น เช น การสร าง แบรนด การปร บปร งกระบวนการผล ต และการให บร การ เสร ม เป นต น โครงการส งเสร มการลงท น/การขยายการลงท นใน ประเทศ เพ อการส งออกบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ต วช ว ด ปร มาณการผล ตเพ อการทดแทนการน าเข าผล ตภ ณฑ พลาสต ก จ านวนงาน Road Show และ Business Matching ส าหร บ SMEs จ านวนผ ประกอบการท เข าร วมงาน Road Show และ Business Matching ย ทธศาสตร การประสานความร วมม อในคล สเตอร เน องจากอ ตสาหกรรมพลาสต กเป นอ ตสาหกรรมสน บสน นของ อ ตสาหกรรมอ น ๆ แต ขณะเด ยวก นต วอ ตสาหกรรมพลาสต กเองก ต องอาศ ย ว ตถ ด บจากอ ตสาหกรรมป โตรเคม และต องการการสน บสน นจากอ ตสาหกรรม เช อมโยงอ น ๆ ด งน นในการพ ฒนาอ ตสาหกรรมพลาสต กจ าเป นต องพ ฒนาพร อม ก นหมดท งห วงโซ อ ปทานเพ อเสร มสร างศ กยภาพให ก นและก น เป าประสงค เพ อพ ฒนาห วงโซ อ ปทานของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กเพ อเสร มสร างศ กยภาพอย าง ครบวงจร ข อเสนอเช งกลย ทธ การประสานความร วมม อระหว างผ ผล ตเม ดพลาสต กและ ผ ผ ล ต ผ ล ต ภ ณ ฑ พ ล า ส ต ก ร ว ม ท ง ผ ผ ล ต ใ น ภาคอ ตสาหกรรมปลายทางเพ อพ ฒนาผล ตภ ณฑ พลาสต ก 3-282

305 การพ ฒนาค ณสมบ ต ของเม ดพลาสต ก เพ อให สามารถ ผล ตผล ตภ ณฑ พลาสต กท สอดคล องก บความต องการ ของอ ตสาหกรรมผ ใช ปลายทาง การค ดค นและพ ฒนาอ ตสาหกรรมพลาสต กชน ดใหม ๆ ได ต วช ว ด จ านวนโครงการและ/หร อก จกรรมความร วมม อระหว าง อ ตสาหกรรมต นน า กลางน า และปลายน า ย ทธศาสตร การพ ฒนาสถานศ กษาและบ คลากร ย ทธศาสตร การพ ฒนาสถานศ กษาและบ คลากร การพ ฒนาบ คลากร เป นห วใจส าค ญของการเต บโตในระยะยาวอย างย งย น แรงงานในอ ตสาหกรรม พลาสต กย งม ไม เพ ยงพอ อ กท งค ณภาพแรงงาน โดยเฉพาะอย างย งท กษะและ ความสามารถของบ คลากรระด บช างเทคน คย งอย ในระด บปานกลาง ท าให เป น อ ปสรรคต อการพ ฒนาอ ตสาหกรรมพลาสต กในประเทศ รวมถ งท กษะด านภาษา ของแรงงานไทยอย ในระด บค อนข างต าซ งถ อเป นอ ปสรรคต อการย ายฐานการ ผล ตมาจากต างประเทศด วย จ งต องม การพ ฒนาท กษะช างเทคน คส าหร บ อ ตสาหกรรมพลาสต กในเร องเหล าน ให เพ มมากข น เป าประสงค เพ อพ ฒนาท กษะช างเทคน คส าหร บอ ตสาหกรรม พลาสต ก เพ อเพ มจ านวนและศ กยภาพบ คลากร ข อเสนอเช งกลย ทธ การพ ฒนาโรงเร ยน โรงงานและสถานศ กษา เพ อเป น ศ นย กลางความร วมม อระหว างภาคอ ตสาหกรรมและ การศ กษาในการเพ มศ กยภาพให บ คลากรระด บช าง ปฏ บ ต งานและระด บช างเทคน ค การพ ฒ นาหล กส ตร ส าหร บพ ฒน าบ คล ากรใ น อ ตสาหกรรมพลาสต ก เช น โครงการพ ฒนาแรงงานและ เทคโนโลย ด านการสร างสรรค บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กให ม ม ลค าส งข น 3-283

306 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) การอบรมช างเทคน คส าหร บอ ตสาหกรรมพลาสต กอย าง เป นระบบ โดยม การให ประกาศน ยบ ตรในแต ละระด บท เป นท ยอมร บโดยท วไปในอ ตสาหกรรม ต วช ว ด จ านวนหล กส ตรส าหร บพ ฒนาบ คลากรในอ ตสาหกรรม พลาสต ก จ านวนโครงการการอบรมช างเทคน คส าหร บ อ ตสาหกรรมพลาสต กอย างเป นระบบ จ านวนผ ได ร บประกาศน ยบ ตรจากหล กส ตรและการ อบรม ย ทธศาสตร การทดสอบเพ อร บรองมาตรฐานผล ตภ ณฑ ย ทธศาสตร การทดสอบเพ อร บรองมาตรฐานผล ตภ ณฑ เน องจาก หน วยงานทดสอบมาตรฐานของภาคร ฐท ม ในป จจ บ นย งไม สามารถตอบสนอง ความต องการของภาคเอกชนได อย างเพ ยงพอและรวดเร ว อ กท งค าใช จ ายส ง รวมถ งการใช มาตรการก ดก นทางการค าท ม ใช ภาษ เพ มมากข นเร อย ๆ ใน ป จจ บ น โดยเฉพาะมาตรฐานทางด านส งแวดล อมต าง ๆ ด งน นเพ อเป นการ รองร บกฎระเบ ยบท เพ มมากข นในป จจ บ นจ งจ าเป นต องสน บสน นให เก ดการ พ ฒนาการทดสอบและการร บรองมาตรฐานของไทยให เป นมาตรฐานสากล เป าประสงค เพ อสน บสน นให เก ดการพ ฒนาการทดสอบและการ ร บรองมาตรฐานของไทยให เป นมาตรฐานสากล ข อเสนอเช งกลย ทธ การพ ฒนาการทดสอบและร บรองมาตรฐานผล ตภ ณฑ โดยม หน วยงานตรวจสอบและร บรองมาตรฐานของไทย ให สอดคล องก บมาตรฐานผล ตภ ณฑ พลาสต กของ ตลาดโลก ต วช ว ด จ านวนการพ ฒนาการทดสอบและร บรองมาตรฐาน ผล ตภ ณฑ 3-284

307 ย ทธศาสตร การสร างฐานข อม ลอ ตสาหกรรมพลาสต กและ เสร มสร างความร วมม อระหว างผ ประกอบการและหน วยงานท เก ยวข อง ย ทธศาสตร การสร างฐานข อม ลอ ตสาหกรรมพลาสต ก การประกอบ ธ รก จแนวใหม ในโลกป จจ บ นน น ฐานข อม ลเป นส งส าค ญย ง โดยป จจ บ นไทยย งไม ม ฐานข อม ลท ให ภาพรวมอ ตสาหกรรมท ท นสถานการณ ซ งเป นอ ปสรรคต อการ ก าหนดท ศทางการประกอบธ รก จของภาคเอกชนและการวางนโยบายของภาคร ฐ อ กท งการสร างฐานข อม ลอ ตสาหกรรมพลาสต กจะม ส วนช วยเสร มย ทธศาสตร อ น ๆ ด วย เช น โครงการพ ฒนาศ นย ว เคราะห ข อม ลเช งล กอ ตสาหกรรมพลาสต ก (Business Intelligence Unit) ประกอบด วย ข อม ลสถานภาพอ ตสาหกรรม ข อม ล การค า และท ศทางตลาด ท ศทางการพ ฒนาและโอกาสของอ ตสาหกรรมพลาสต ก ไทยนอกจากน ร ปแบบของการให บร การด านข อม ลควงเป นในร ปแบบของการ ให บร การแบบครบวงจร (One-Stop Service) เพ ออ านวยความสะดวกให ก บ ผ ประกอบการ เป าประสงค เพ อจ ดท าฐานข อม ลท ให ภาพรวมอ ตสาหกรรมท ท น สถานการณ เพ อส งเสร มความร วมม อและแลกเปล ยนความร ระหว าง หน วยงานท เก ยวข องต าง ๆ ท งภาคร ฐ ภาคเอกชน และ ผ ประกอบการ ข อเสนอเช งกลย ทธ โครงการพ ฒนาศ นย ว เคราะห ข อม ลเช งล กอ ตสาหกรรม พลาสต ก (Business IntelligenceUnit) ประกอบด วย ข อม ลสถานภาพอ ตสาหกรรม ข อม ลการค า และท ศทาง ตลาด ท ศทางการพ ฒนา และโอกาสของอ ตสาหกรรม พลาสต กไทย การจ ดต งหน วยงานท เป นต วกลางและประสานความ ร วมม อระหว างภาคร ฐ เอกชน ผ ประกอบการ ในด าน ต าง ๆ ในร ปแบบ One-Stop Service ต วช ว ด องค ความร ท ส าค ญและจ าเป นในการด าเน นธ รก จของ อ ตสาหกรรม 3-285

308 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ประส ทธ ภาพของฐานข อม ลเช งล กด งกล าว หน วยงานกลาง (สถาบ นพลาสต ก) ในการประสานความ ร วมม อระหว างหน วยงานต าง ๆ ท เก ยวข อง ความพ งพอใจของผ ประกอบการต อหน วยงานกลาง ร ปแบบ One-Stop Service Key Success Factor ป จจ ยแห งความส าเร จของอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ค อ การเข าถ งแหล งว ตถ ด บและแรงงานในประเทศอาเซ ยน การจ ดหาแหล งเง นท นให ก บผ ประกอบการ การพ ฒนาทางด านเทคโนโลย การผล ต การเพ มจ านวนแรงงานท ขาดแคลนและการพ ฒนาท กษะแรงงาน การสร างม ลค าเพ มให ก บส นค า การพ ฒนาตลาดและสร างตราส นค าให เป นท ยอมร บของต างชาต การสร างเคร อข ายท เช อมโยงผ ผล ตในอ ตสาหกรรม Best Practice ประว ต บร ษ ท แพนเอเช ยอ ตสาหกรรม จาก ด บจก. แพนเอเช ย อ ตสาหกรรมม ท ต งอย ท /1 น คม อ ตสาหกรรมลาดกระบ ง ถ.ฉลองกร ง แขวงล าปลาท ว เขตลาดกระบ ง กร งเทพ บร ษ ทเร มต นด าเน นธ รก จเก ยวก บการผล ตแผ นอะคร ล คในป 2527 โดย เน นการท างานท การสร างคน สร างระบบ และย งเป นบร ษ ทรายแรกและรายเด ยว ท ได ร บ ISO ท ง 3 ระบบ ได แก ISO 9000 บร หารค ณภาพ ISO ด าน ส งแวดล อม และ ISO ส าหร บความปลอดภ ยของพน กงานรวมถ งได ร บ รางว ลจากการท างานและพ ฒนาผล ตภ ณฑ อ กมากมาย นายโสร ตน วณ ชวราก จ กรรมการผ จ ดการ บร ษ ท แพนเอเช ย อ ตสาหกรรม จ าก ด ได ให ส มภาษณ ถ งความเป นมาของบร ษ ทว า ในอด ตบร ษ ท เคยประสบป ญหาค าเง นบาท จ งเร มออกไปท าตลาดต างประเทศ เช น ส งคโปร ด ไบ ต รก อเมร กา และย โรป เป นต น แต การท าตลาดส งออกม ความย งยากกว า ตลาดในประเทศมากจ งท าให บร ษ ทต องปร บปร งกระบวนการต าง ๆ ควบค ไปก บ การเจรจาหน แบงก และการท าความเข าใจก บพน กงาน จากบทเร ยนท ได เร ยนร จากว กฤตป 2540 ท าให เราม ภ ม ค มก นท แข งแกร งข น ฉะน นพอเก ดว กฤตเศรษฐก จโลกในรอบใหม (2552) เราไม ได ร บ ผลกระทบอะไรเลยเพราะเราเตร ยมต วมาก อน 4-5 ป แล ว จนท าให ประส ทธ ภาพ 3-286

309 ขององค กรเราเข มแข ง เน องจากอ ตสาหกรรมอะคร ล คม การแข งข นร นแรงมาก โดยค แข งจะเป นบร ษ ทต างชาต เช น ญ ป นและย โรป ซ งม ความเข มแข งมากท าให บร ษ ทอะคร ล คท เป นของคนไทย ซ งเด มเคยม อย เป นจ านวนมากค อย ๆ ป ด ก จการไปเหล อเพ ยงแพนเอเช ย อ ตสาหกรรมซ งเป นบร ษ ทคนไทยบร ษ ทส ดท าย ท ย งสามารถแข งข นอย ในตลาดน ได โดยการก าหนด 7 กลย ทธ เพ อใช แข งข น กลย ทธ แรก ปลาน าต น จ ดกล มล กค าเป นกล ม ๆ เป นกล มเล ก ๆ แต ช ดเจนโดยพ ฒนาส นค าท ม อย เด มให ม ความเหมาะสมก บกล มเป าหมาย ผมไม เช อในทฤษฎ บล โอเช ยน ทะเลส คราม หร อการหาตลาดใหม ท ไม ม ค แข ง เพราะ พอท าไปส กพ กก จะม คนตามเข ามา ส ดท ายก กลายเป นทะเลส เล อด ผมค ดว าม น ไม น ร นดร เพราะถ าเราท าส นค าข นมาต วหน ง ค แข งท เป นญ ป นหร อฝร งเห นว าด เขาท าตาม เราก ตาย เพราะเขาม ความพร อมท งในเร องทร พยากร เทคโนโลย และ เง นท นมากกว า ด งน น ว ธ การต อส ท ด ท ส ดก ค อ การไม ต อส ฉะน นเราจะไม ต อส ก บเขา แต เราจะต อส ก บความต องการของล กค าเราจะหาส นค าท ท าก น น อย ๆ ค แข งเห นแล วค ดว าไม ค ม ไม อยากท า เราจะท าต วน นแต ก าไรด สมมต ส นค าปกต ก าไรร อยละ 5 แต ส นค าพวกน จะก าไรอย ท ร อยละ 50 ยอดขายไม เยอะ แต ก าไรด เร ยกว า การท าแบบ Less for More ค อ ท าน อยได มาก แต เม อก อน เราท าแบบ More for Less ค อ ท ามากแต ได น อย ส นค าพวกน ม นเป นส นค า เล ก ๆ น อย ๆ ซ งท าให ค แข งไม สนใจ พอเขาไม สนใจเขาไม เข ามาแข ง เราก สามารถท จะพ ฒนาส นค าร ปแบบต าง ๆ ให ตรงใจผ บร โภคได เต มท น ค อกลย ทธ ปลาน าต น ซ งกลย ทธ น จะประสบความส าเร จได ต อง อาศ ย 3 องค ประกอบหล ก ค อ การตลาดท เข าใจ เพราะน ค อจ ดเล ก ๆ น อย ๆ ท ม ประโยชน ด งน นต องท าความเข าใจก บพน กงานเส ยก อน ต องว จ ยและพ ฒนาส นค าให ตรงตามความต องการของล กค า โดย ป จจ บ นบร ษ ทม ท มน กว จ ย 5 คน โดยต งเป าการว จ ยส นค าใหม 3 ช นต อป ส วนผลงานท พ ฒนาออกมาน นม หลากหลาย อาท อะคร ล คก นกระส น อะคร ล คลายผ า อะคร ล คประหย ดพล งงาน อะคร ล คท ม ความหนา 60 ซม. ส าหร บใช ในพ พ ธภ ณฑ ปลา เป นต น การผล ต ต องเปล ยนความค ดจากเด มท เน นการผล ตเยอะ ๆ เพ อ ลดต นท นมาเป นการผล ตจ านวนน อย ๆ แต ผล ตให หลากหลาย แล วควบค มต นท นให ได 3-287

310 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) กลย ทธ ท สอง ค อ ค ณภาพตามใจปรารถนา เป นการพ ฒนาส นค าให ด ข นตรงตามความต องการของล กค าท กกล ม ส นค าของท กบร ษ ทม สแตนดาร ด เหม อนก นหมด สวย ค ณภาพด แต ร ไหมว าส นค าท ม ค ณภาพท ด ค ออะไร จะบอก ว าใสกว า หนากว า ไม ได งอ หร อไม น ม ฯลฯ ล กค าแต ละกล มจะต องการส นค าไม เหม อนก น เราก มองว าน แหละค อโอกาส เราเลยเร มออกไปท าว จ ยว าล กค า ต องการใช อะคร ล คแบบไหนบ าง ก พบว าหลากหลายมาก ซ งความหลากหลายน แต ก อนจะถ กกลบด วยค าว ามาตรฐานเพ อให ใช ได ก บท กกล มเราก เลยบอกว าท า ค ณภาพท หลากหลายด กว า เพราะบางคนเอาไปท ากรอบพระก แบบหน ง ท าป าย โฆษณาก แบบหน ง ไปท าต ปลาก อ กแบบหน ง ม นม ความหลากหลายมากน ค อ ค ณภาพตามใจปรารถนาตอนน สเปคส นค าเราม เยอะมาก ซ งแลด จะเป นความ ย งยากแต ผมค ดว าน แหละเป นเร องส าค ญท ตอบสนองความต องการของล กค าได จร ง ๆ กลย ทธ ท สามจ งเป นการสร างความส มพ นธ อ นด ระหว างบร ษ ทก บ ล กค า เร ยกว า ร กนะ 24 ช วโมง เราด แลล กค าเหม อนพ อแม เหม อนแฟน ฉะน นเวลาม เทศกาลส าค ญเราจะส งของส งค าอวยพรไปให ล กค า เช น ว นเก ดจะม บ ตรอวยพร ม ของขว ญว นเก ดหร อเค กท ล กค าชอบส งไปให เราด แลล กค าอย างด ซ งบร ษ ทญ ป น ฝร งเขาไม ท า พอล กค าซ งใจ ประท บใจค ยอะไรก ง ายข น ความส มพ นธ ก ด ข น กลย ทธ ร กนะ 24 ช วโมงเลยม พล ง ส าหร บกลย ทธ ท ส เร ยกว า ส งความค ด เป นก จกรรมการส งข าวสาร จากผ บร หารท กเด อน เพ อแจ งเก ยวก บผล ตภ ณฑ ใหม เทคโนโลย ใหม ท น ามาใช ผมจะเข ยนจดหมายส งไปถ งล กค าและซ พพลายเออร ท กราย เด อนหน งจะส งไป ประมาณ ฉบ บ เป นจดหมายบอกเล าเร องราวว าตลอดหน งเด อนท ผ าน มาผมปร บปร งก จการอย างไร ไปบรรยายท ไหน ช วยเหล อส งคมอย างไร ม แนวค ดอะไรค ดอะไรใหม ๆ ได บ าง แล วประย กต ใช ให เขาด ด วยผ อ านก จะร ว าเรา ก าล งท าอะไร ปร บปร งอะไร ได ส นค าใหม อะไรเขาก จะเข าใจในส งท เราบอกเล า เราจะถ อโอกาสแนะเร อง Know How และแนะเร อง Know Why ด วยค อค ณไม ได ร แค ว าท าอย างไร แต ค ณจะต องร ว าท าท าไมเขาก จะเร มเร ยนร ไปก บเรา ประสบ ความส าเร จไปพร อม ๆ ก บเรา กลย ทธ ท ห าจ งเป นการรวมพล งก บห นส วนทางกลกย ทธ เพ อสร าง ความแข งแกร งในการแข งข นเร ยกว า เพ อนพ อง เราค ดว าการท างานคงอย แบบหน งเด ยวไม ได ส นค าของเราจะท าโปรโมช นร วมก บห นส วนทางกลกย ทธ รวมพล งก นเป นแผงเพราะเราม นใจว าถ าซ พพลายเออร เราแข งแรง ส นค าท ไปถ ง 3-288

311 ล กค าเราจะแข งแรงเราจะไม ส ก นแบบหน งต อหน งเป นซ โม แต เราจะส ก นแบบท ม น กฟ ตบอล ส วนกลย ทธ ท หกค อ ไปท ไหนก เจอเรา เป นการโปรโมทส นค าผ าน ส อต าง ๆ เหม อนเป นคอนซ เมอร โปรด กส เป นกลย ทธ ท เราท าการโปรโมทผ าน ส อต าง ๆ ป ายโฆษณาต าง ๆ ตกแต งร านให สวยงามเวลาล กค าเด นไปท ไหนก จะ เจอเรา เราม การท าก จกรรมให ก บล กค า ซ งค แข งเขาไม ได ท าขนาดน เพราะส นค า เราเป นส นค าอ ตสาหกรรม แต เราท าเหม อนคอนซ เมอร โปรด กส กลย ทธ ส ดท าย ค อ ส ขจากการแบ งป น ซ งเป นก จกรรมเพ อส งคม เป น CSR ท เราเอาก าไรของการขายส นค ามาท าก จกรรมเพ อส งคม เช น โครงการทดแทนพระค ณแม ให บ วพ นน า โดยเรามองว าจะสร างเด กให เป นบ วพ น น า ซ งการเป นบ วพ นน าน นม 2 อย าง ค อจะต องม ความร ในทางโลกและทางธรรม เราก เลยสร างห องสม ด และห องจร ยธรรมให ก บโรงเร ยนต าง ๆ เป นต น นอกจากน บร ษ ทย งพยายามส งเสร มด านการท างานการว จ ยและ พ ฒนาเพ อให บ คลากรได ส มผ สการว จ ยและลงม อปฏ บ ต จร ง แต การท า R&D น น ม ความเส ยง อย างในข นตอนการท าว จ ยอาจท าได ด แต เม อต องผล ตจร งกล บไม เป นเช นน น เม อเป น SMEs จ งย งต องพยายามลดความเส ยงและค ดว าน าจะม หน วยงานท สามารถสร างสะพานเช อมการว จ ยก บการท างานจร งและได ร บ ค าแนะน าจากอาจารย ต าง ๆ ท ท างานว จ ยร วมก นว าม itap (โครงการสน บสน น การพ ฒนาเทคโนโลย ของอ ตสาหกรรมไทย )จ งเก ดความสนใจเข าร วมโครงการ การผล ตแผ นอะคร ล ค ทนแรงกระแทกส งด วยเทคน ค Interpenetrating Polymer Networks (INPs) ในระด บ Pilot Scale ผลจากการเข าร วมก บโครงการ itap ย งท าให บร ษ ทสามารถปร บส ตร และกระบวนการผล ตแผ นอะคร ล คทนแรงกระแทกส งด วยเทคน ค INPs ใน Pilot Scale ได โดยผล ตภ ณฑ ท ได ย งม สมบ ต เช งกลและกายภาพผ านมาตรฐาน จน สามารถน าไปผล ตขายได จร งและพน กงานของบร ษ ทย งได ร บการฝ กอบรมให ม ความร ท งด านว ชาการและกระบวนการผล ตท าให บร ษ ท ฯ สามารถร บค าส งการ ผล ตเพ มเต มจากล กค าต าง ๆ และขยายตลาดใหม ในส นค าท ม ความต องการแผ น อะคร ล คทนแรงกระแทกส ง เช น แผ นอะคร ล คท ทนกระส น เป นต น ความส าเร จของโครงการด งกล าว ย งท าให ได ร บรางว ลต าง ๆ อ ก มากมาย อาท รางว ลรองชนะเล ศอ นด บ 1 ในงานประกวดรางว ลนว ตกรรมแห ง ประเทศไทยคร งท 8 นอกจากน ย งได ร บค ดเล อกจากสมาคมว ทยาศาสตร แห ง ประเทศไทย ฯ เข าร วมประช มและน าเสนอผลงานว ชาการในการประช ม Youth 3-289

312 Climate Conference Asia ณ ประเทศค เวต อ กท งได ร วมเสนอผลงานใน ระด บชาต อ กด วย จากการน ามาโจทย จากล กค ามาต งว าจะท าอย างไรให อะคร ล คแข ง แรงข นโดยพ ฒนาส ตรร วมก บอาจารย ผ เช ยวชาญท าให ได อะคร ล คท ม ความสามารถในการทนแรงกระแทกได ส งและพ ฒนาเป นผล ตภ ณฑ ซ งขณะน ได ม การผล ตแผ นอะคร ล คเป นกระจกด านข างของรถต โดยท ามาจากใช อะคร ล ค หนา 15 ม ลล เมตร ซ งจะม ความเหน ยว ทนกระส น และม การน าไปใช งานจร งแล ว ในจ งหว ดยะลา ความส าเร จเหล าน เป นผลมาจากการเน นกลย ทธ โดยรวมด าน การตลาดและการพ ฒนาบ คลากรรวมถ งการพ ฒนางานว จ ยและการน างานว จ ย มาใช จร งนอกจากน การเข าร วมโครงการ itap เป นแบบอย างของโครงการท ม การสน บสน นด านงบประมาณท ช วยให ภาคเอกชนม ความกล าท น าไปใช ในภาค การผล ตจร งไม ใช การท างานว จ ยพ นฐานเพ ยงอย างเด ยว รวมท งการท างานท เน น การน าองค ความร มาเปล ยนให เป นเง น ซ งจะท าให SMEs เพ มศ กยภาพการ แข งข นในตลาดได อย างแท จร ง ท งน จากการใช กลย ทธ ท ง 7 ท าให บร ษ ท แพนเอเช ย อ ตสาหกรรม สามารถเต บโตได อย างม นคง โดยป จจ บ นม บร ษ ทในเคร อถ ง 6 บร ษ ทม พน กงาน ท งหมดประมาณ 500 คน และในป 2552 บร ษ ทสามารถป ดยอดขายได ราว 920 ล านบาท เราเต บโตด วยก าไร ยอดขายเราน งมาส ก 2-3 ป แล ว แต ก าไรของเรา เต บโตป ละร อยละ 25 ต อป มาเป นระยะเวลา 5 ป ซ อนแล ว ค อยอดขายอย ท 900 กว าล าน รวม 6 บร ษ ทในเคร อเพราะเราเน นขายส นค าท แตกต างแล วสร าง ความส มพ นธ ท ด ก บล กค า เราไม ได เน นท จะเพ มยอดขายให เยอะ เพ อให ก าไร เยอะข นแต เราเน นการหากล มล กค าท ตอบสนองได ด กว า ก าไรมากข น โดยการ ควบค มค าใช จ ายควบค มค าเส ยหาย ควบค มเง นท ตกตามโรงงานท ม อย เยอะแยะ ปร บปร งให ด ข น ท มา: กร งเทพธ รก จ 2553; น ตยสาร SMEs PLUS ฉบ บประจ าเด อนม ถ นายน บทสร ปอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กต อโอกาสหร อ ความจาเป นท จะต องร กษาความอย รอด(Opportunity / Necessity Driven) กล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก เป นอ ตสาหกรรมท ส าค ญ ต อเศรษฐก จไทย เน องจากเป นอ ตสาหกรรมท ม ม ลค าส ง และม อ ตสาหกรรมท เก ยวเน อง 3-290

313 หลายประเภทท ม ศ กยภาพในการผล ตส ง ท าให ผลผล ตของอ ตสาหกรรมน ม ความส าค ญ และเป นท ต องการในอ ตสาหกรรมอ นเป นอย างมาก จากการว เคราะห ท งหมดท ปร กษาสามารถสร ปได ว าการรวมกล มประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) น นจะก อให เก ดผลกระทบท งเช งบวกและเช งลบต อกล ม อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ซ งการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จ อาเซ ยน (AEC) จะก อให เก ดโอกาสท ส าค ญ (Opportunity-Driven) ของไทยในการขยาย ตลาดไปย งประเทศในอาเซ ยน การจ ดหาว ตถ ด บและเข าถ งแหล งว ตถ ด บ เคร องจ กร แม พ มพ และสารประกอบจากกล มประเทศอาเซ ยน อาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 เช น ท ผ านมาญ ป นเป นค ค าทางธ รก จท ส าค ญและเป นแหล งว ตถ ด บท ส าค ญ พร อมท งย งเป น กล มล กค าท ส าค ญของกล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กอ กด วย เป นต น นอกจากน ย งจะท าให สามารถขยายการลงท นไปย งประเทศอ น ๆ ในอาเซ ยน และการเข าถ งแหล งเง นท นม ความหลากหลายมากข น แต ในขณะเด ยวก น AEC จะส งผลให กล มอ ตสาหกรรมและผ ประกอบการใน กล มอ ตสาหกรรมน ม ความจ าเป น (Necessity) ท จะต องวางแผนและปร บกลย ทธ ในการใช การเปล ยนแปลงท เก ดข นเพ อความอย รอดของธ รก จ เช น การแสวงหาว ตถ ด บท จ าเป น การเข าถ งกล มล กค าอย างม ประส ทธ ภาพมากข น และการเพ มม ลค าส นค า เป นต น ซ ง คาดว าหากผ ประกอบการขนาดกลางและขนาดย อมนอ ตสาหกรรมน ไม ปร บต วจะไม สามารถอย รอดได ด งน นท ปร กษาสามารถสร ปได ว ากล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต ก ค อกล มอ ตสาหกรรมท เป น Necessity Driven Industry ท ม ศ กยภาพ และหากปร บต วในเช งร ก จะสามารถก าวข ามผลกระทบเช งลบเพ อใช โอกาสท เก ดข นท ง ในด านการขยายตลาด การเข าถ งแหล งว ตถ ด บและแรงงาน การเข าถ งแหล งเง นท น การ ขยายฐานการผล ตและการลงท น การเข าถ งบร การต าง ๆ ท จ าเป น และการขยายกล ม ล กค าใหม เม อม การจ ดต งประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) 3-291

314 เอกสารอ างอ ง กรมส งเสร มการส งออก. (2554). ม ลค าการส งออกของไทยไปย งตลาดต าง ๆ. ค นเม อ 15 ม ถ นายน 2554 จาก กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ. (2552). ข อม ลเก ยวก บประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนและ AFTA. ค นเม อ5 กรกฎาคม 2554 จาก กรมโรงงานอ ตสาหกรรม. (2554). ข อม ลโรงงาน. ค นเม อ5 กรกฎาคม 2554 จาก กระทรวงอ ตสาหกรรม. (2554). แผนแม บทการพ ฒนาอ ตสาหกรรมไทยพ.ศ กร งเทพมหานคร: กระทรวงอ ตสาหกรรม. ธนาคารเพ อการส งออกและน าเข าแห งประเทศไทย. (2553). ไทยก บ AEC ในย คสม ยแห ง เอเช ย. ค นเม อ 15 ม ถ นายน 2554 จาก กร งเทพธ รก จ.(2553). บทส มภาษณ ผ บร หารบร ษ ท แพนเอเช ยอ ตสาหกรรม จ าก ด. น ตยสาร SMEs PLUS.ฉบ บประจ าเด อนม ถ นายน (2553). บทส มภาษณ ผ บร หารบร ษ ท แพน เอเช ยอ ตสาหกรรม จ าก ด. ศ นย บร การว ชาการเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร มหาว ทยาล ยธรรมศาสตร.(2552). การ ว เคราะห อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต กไทย. ศ นย บร การว ชาการแห งจ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย. (2548). โครงการศ กษาผลกระทบและการ ก าหนดท าท ไทยต อการจ ดต งเขตการค าเสร เอเช ยตะว นออก. ศ นย ว จ ยกส กรไทย. (2554, พฤษภาคม). AEC: ตลาดและฐานการผล ตเด ยว...โอกาสและ ผลกระทบของธ รก จ SMEs ไทย. ค นเม อ 10 ส งหาคม 2554 จาก ศ นย ว จ ยกส กรไทย. (2554, ม ถ นายน 30). ประเด นส าค ญจากเคร องช เศรษฐก จ. ค นเม อ 10 ส งหาคม 2554 จากศ นย ว จ ยกส กรไทย: สถาบ นป โตรเคม แห งประเทศไทย (2554) ข อม ลการว เคราะห อ ตสาหกรรมป โตรเคม และ อ ตสาหกรรมพลาสต ก สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย (2554)ข อม ลเช งว เคราะห อ ตสาหกรรมพลาสต ก. ค นเม อ 20 ม ถ นายน 2554 จาก ส าน กงานว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม.(2554).ข อ ลเช งว เคราะห อ ตสาหกรรมพลาสต ก ไทย. ค นเม อ 4 กรกฎาคม 2554 จาก ส าน กงานเศรษฐก จการเกษตร. (2554). ข อม ลการส งออกและน าเข าของอ ตสาหกรรมพลาสต ก ไทย. ค นเม อ 2 กรกฎาคม 2554 จาก

315 ส าน กงานเศรษฐก จอ ตสาหกรรม. (2554). ข อม ลเช งว เคราะห อ ตสาหกรรมพลาสต ก. ค นเม อ 15 ม ถ นายน 2554 จาก ส าน กเศรษฐก จอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม. (2545). โครงการจ ดท าแผนแม บท อ ตสาหกรรมรายสาขา (สาขาบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก). Plastic Intelligence Unit สภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย. (2554). ข อม ลการส งออกและ น าเข าอ ตสาหกรรมพลาสต กและข อม ลการว เคราะห อ ตสาหกรรมพลาสต ก. ค นเม อ 20 ม ถ นายน 2554 จาก

316 3.1.5 กล มอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม เป นอ ตสาหกรรมท ม ความส าค ญต อระบบเศรษฐก จ ของประเทศไทยเป นอย างมาก พ จารณาจากข อม ลบ ญช รายได ประชาชาต ซ งแสดงถ งโครงสร าง เศรษฐก จของประเทศจากข อม ลล าส ด พบว าในป พ.ศ ผล ตภ ณฑ มวลรวมภายในประเทศ (Gross Domestic Product: GDP) ม ม ลค า 9,041,551 ล านบาท แบ งเป นการผล ตภาคเกษตร 1,036,586 ล านบาท (ร อยละ 11.46) การผล ตภาคอ ตสาหกรรม 3,087,741 ล านบาท (ร อยละ 34.15) และการผล ตภาคบร การ 4,917,224 ล านบาท (ร อยละ 54.39) ท งน เม อพ จารณาในการ ผล ตภาคอ ตสาหกรรม พบว าผล ตภ ณฑ มวลรวมส งทอและเคร องน งห มม ม ลค า 292,728 ล านบาท แบ งออกเป นม ลค าผล ตภ ณฑ มวลรวมส งทอ 115,207 ล านบาท (ร อยละ 38.9) และม ลค า ผล ตภ ณฑ มวลรวมเคร องน งห ม 177,251 ล านบาท (ร อยละ 60.6) โดยผล ตภ ณฑ มวลรวมส งทอ และเคร องน งห มค ดเป นร อยละ 9.48 ของม ลค ามวลรวมภาคอ ตสาหกรรม และร อยละ 3.24 ของ ผล ตภ ณฑ มวลรวมท งหมด (แผนภาพท 16) ท มา: ส าน กงานคณะกรรมการพ ฒนาการเศรษฐก จและส งคมแห งชาต แผนภาพท 16 ผล ตภ ณฑ มวลรวมส งทอและเคร องน งห มไทย นอกจากน ย งเป นอ ตสาหกรรมท ม บทบาทต อการจ างงานของประเทศ เน องจากเป น อ ตสาหกรรมท ใช แรงงานในการผล ตอย างเข มข น (Labor Intensive) จากข อม ลของส าน กงานสถ ต แห งชาต พบว าในป พ.ศ อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มม การจ างงาน1,040,570 คน ค ดเป นร อยละ 13.2 ของการจ างงานท งหมดในภาคอ ตสาหกรรม (7.9 ล านคน) แบ งอย ใน อ ตสาหกรรมส งทอ 231,880 คน (ร อยละ 22.3) และอย ในอ ตสาหกรรมเคร องน งห ม 808,690 คน (ร อยละ 77.7) โดยการจ างงานในอ ตสาหกรรมส งทอจ าแนกตามประเภทการผล ตพบว าม การจ าง งานในอ ตสาหกรรมเส นใย 14,300 คน อ ตสาหกรรมป นด าย 60,040 คน อ ตสาหกรรมทอผ า 51,890 คน อ ตสาหกรรมถ กผ า 61,790 คน อ ตสาหกรรมฟอกย อมพ มพ และแต งส าเร จ 43,860 คน (แผนภาพท 17) 3-294

317 ท มา: ศ นย ข อม ลส งทอ สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ แผนภาพท 17 การจ างงานในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม อ กประการหน ง อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มย งเป นอ ตสาหกรรมท ม บทบาทส าค ญ อย างย งในการท ารายได เข าประเทศอ นม ผลต อการเต บโตทางเศรษฐก จของประเทศ ซ งจากข อม ล ของส าน กงานคณะกรรมการพ ฒนาการเศรษฐก จและส งคมแห งชาต พบว าอ ตราการเจร ญเต บโต ทางเศรษฐก จของประเทศขยายต วเพ มข นถ งร อยละ 7.8 ในป พ.ศ สาเหต หน งมาจากการ ขยายต วของภาคการส งออก โดยเฉพาะการส งออกส งทอและเคร องน งห ม จากข อม ลการค าระหว างประเทศ Global Trade Atlas ในช วงระหว างป พ.ศ พบว าส งทอและเคร องน งห มของประเทศไทยม ม ลค าการส งออกเพ มส งข นจาก 222,478 ล านบาท ในป พ.ศ เป น 245,734 ล านบาท ในป พ.ศ หร อม อ ตราการเต บโตของม ลค าการ ส งออกเพ มส งข นร อยละ ท งน เม อพ จารณาจ าแนกตามม ลค าส นค า พบว า การส งออกส งทอ ม การขยายต วเพ มข นจาก 120,623 ล านบาท ในป พ.ศ เป น 143,347 ล านบาท ในป พ.ศ หร อม อ ตราการเต บโตของม ลค าการส งออกเพ มส งข นร อยละ การส งออกเส อผ า ส าเร จร ปม การขยายต วเพ มข นจาก 101,854 ล านบาท ในป พ.ศ เป น 102,386 ล านบาท ในป พ.ศ หร อม อ ตราการเต บโตของม ลค าการส งออกเพ มส งข นร อยละ 0.52 (ตารางท 66) 3-295

318 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ตารางท 66 ม ลค าการส งออกส งทอและเคร องน งห มไทย (ล านบาท) ส นค า พ.ศ พ.ศ อ ตราการเปล ยนแปลง(ร อยละ) ส งทอ 120, , เคร องน งห ม 101, , ส งทอและเคร องน งห ม 222, , หมายเหต : Harmonized Code(HS) อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม HS และ HS 63 = สาขาส งทอ HS = สาขาเคร องน งห ม ท มา: Global Trade Atlas รายละเอ ยดของกล มอ ตสาหกรรม การศ กษาโครงสร างอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มในท น แบ งการพ จารณา ออกเป น 3 ส วน ส วนแรกเป นการอธ บายถ งโครงสร างการผล ต ส วนท สองเป นการอธ บาย ถ งโครงสร างการส งออก-น าเข าของอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทยและส วน ส ดท ายเป นอธ บายถ งบทบาทของผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม ไทย ด งต อไปน โครงสร างการผล ต อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทยเป นอ ตสาหกรรมท ม บทบาท ส าค ญอย างย งต อการพ ฒนาเศรษฐก จของประเทศน บต งแต หล งสงครามโลกคร ง ท 2 เป นต นมา โดยในระยะแรกเป นการพ ฒนาอ ตสาหกรรมทอผ าเพ อผล ตผ าไว ใช ในราชการทหาร ต อมาจ งได เก ดการพ ฒนาอ ตสาหกรรมป นด าย อ ตสาหกรรม เส นใย และอ ตสาหกรรมเคร องน งห มตามล าด บ โดยอ ตสาหกรรมส งทอและ เคร องน งห มเป นการพ ฒนาจากการผล ตเพ อทดแทนการน าเข า (Import Substitution Industrialization) ส การพ ฒนาอ ตสาหกรรมโดยส งเสร มการส งออก (Export Promotion) และพ ฒนาเป นอ ตสาหกรรมท ผล ตเพ อการส งออก (Export- Oriented Industry) ตามล าด บ โครงสร างอ ตสาหกรรมแบ งตามกระบวนการผล ตออกเป น 3 ส วน ได แก อ ตสาหกรรมเส นใยและอ ตสาหกรรมป นด ายเป นอ ตสาหกรรมต นน า (Upstream) อ ตสาหกรรมทอผ าและถ กผ าและอ ตสาหกรรมฟอกย อม พ มพ และ ตกแต งส าเร จเป นอ ตสาหกรรมกลางน า (Midstream) และอ ตสาหกรรม เคร องน งห มเป นอ ตสาหกรรมปลายน า (Downstream) โดยท กอ ตสาหกรรมย อย 3-296

319 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) เหล าน ม ความส มพ นธ เก ยวเน องก นท งระบบ (แผนภาพท 18) ด งรายละเอ ยด ต อไปน แผนภาพท 18 โครงสร างอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทย อ ตสาหกรรมเส นใย สามารถแบ งประเภทของเส นใยออกเป น 2 ล กษณะ ค อ เส นใย ธรรมชาต และเส นใยส งเคราะห เส นใยธรรมชาต ได แก เส นใยฝ าย ล น น ป าน ปอ เป นต น โดยเส นใยฝ ายเป นท น ยมใช มากท ส ด ส าหร บเส นใยส งเคราะห ได แก เส นใยโพล เอสเตอร เส นใยไนลอน เส นใยอะคร ล ค และเส นใยเรยอน นอกจากน อ ตสาหกรรมเส นใยย งเป นอ ตสาหกรรมท ใช เง นลงท น และเทคโนโลย ส งการลงท นจ งเป นล กษณะบร ษ ทร วมลงท นก บต างชาต เช น ญ ป นและไต หว น การพ ฒนาการผล ตใหม ๆ ในอ ตสาหกรรมประเภทน เก ดข น จากการว จ ยค นคว าของบรรษ ทข ามชาต ขนาดใหญ ในป พ.ศ ประเทศไทย ม โรงงานเส นใยประด ษฐ รวมท งส น 16 โรงงาน (แผนภาพท 19) เป นโรงงาน ขนาดใหญ 3-297

320 ท มา: ศ นย ข อม ลส งทอ สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ แผนภาพท 19 จ านวนโรงงานในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม อ ตสาหกรรมป นด าย เป นอ ตสาหกรรมท ใช ว ตถ ด บเส นใยส งเคราะห ซ งผล ตภ ณฑ ท ได จากอ ตสาหกรรมป นด าย ได แก เส นด ายฝ ายและเส นด ายใยส งเคราะห โดย เส นด ายฝ ายแบ งเป นเส นด ายส าหร บทอผ าและเส นด ายส าหร บเย บผ าส าหร บ เส นด ายใยส งเคราะห ได แก เส นด ายโพล เอสเตอร เส นด ายไนลอน เส นด ายอะคร ล ค และเส นด ายเรยอน อ ตสาหกรรมป นด ายเป นอ ตสาหกรรมท ม การลงท นส ง ใช เทคโนโลย ระด บปานกลางส าหร บขนาดของโรงงานป นด ายม กจะใช จ านวนแกน ป นด ายเป นต วช ว ดถ งขนาดของโรงงาน เช น โรงงานขนาด 10,000 แกน เป นต น โดยในป พ.ศ ม จ านวนโรงงาน 150 โรงงาน ส าหร บเทคโนโลย สม ยใหม ของวงการป นด าย ค อ การป นด ายระบบปลายเป ด (Open End Spinning) ซ ง เป นระบบท สามารถป นด ายได เร วข นมากแต ม ต นท นท ส งข นและเหมาะก บ เส นด ายเบอร หยาบ ๆ เท าน น ค อ ต งแต เบอร 40 ลงมา นอกจากน นแล ว อ ตสาหกรรมป นด ายย งม อ กกล มหน งท เป นล กษณะของการท าการตกแต งผ ว เส นด ายใยยาวให ม ค ณสมบ ต เฉพาะท ด ข นเหมาะแก การใช งาน เช น การท าให ม ความน มนวลในการส มผ ส ด ดซ มน าได ด ข นกล มน จะเร ยกว าเป นการท าเส นด าย ด วยเทกซ เจอร (Textured Yarn) 3-298

321 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อ ตสาหกรรมทอผ าและถ กผ า เป นอ ตสาหกรรมท ใช ว ตถ ด บจากอ ตสาหกรรมป นด าย ซ ง ผล ตภ ณฑ ท ได จากอ ตสาหกรรมทอผ าและถ กผ า ได แก ผ าทอและผ าถ ก โดยผ า ทอ ประกอบด วยผ าทอจากใยฝ าย ใยส งเคราะห และใยผสมส าหร บผ าถ ก ประกอบด วยผ าถ กจากใยฝ าย ใยส งเคราะห และใยผสม เทคโนโลย การผล ตผ าทอได ม การพ ฒนาจากเคร องทอผ าระบบ กระสวย (Shuttle Loom) เป นระบบไร กระสวย (Shuttle Less Loom) ซ งใช หล กการในการทอเหม อนเด มเพ ยงแต เปล ยนร ปแบบการพาเส นด ายพ งจากการ ใช กระสวยเป นอย างอ นท ไม ใช กระสวยม ความเร วในการผล ตส ง และลดข อเส ย ต าง ๆ ของระบบการทอผ าแบบเก าได อย างมากมาย โดยในป พ.ศ ม จ านวนโรงงานทอผ าประมาณ 595 โรงงาน (แผนภาพท 19) ส าหร บผ าถ กม การพ ฒนาเทคโนโลย เป นเคร องถ กแบบ Single และ Double โดยในป พ.ศ ม โรงงานท ประกอบก จการถ กผ า 695 โรงงาน (แผนภาพท 19) ขนาดของโรงงานม ความแตกต างต งแต โรงงานห องแถวท ม เคร องจ กรเพ ยงเคร องเด ยวไปจนถ งโรงงานขนาดใหญ อ ตสาหกรรมฟอกย อม พ มพ และตกแต งสาเร จ จ ดเป นอ ตสาหกรรมข นตอนส ดท ายของการผล ตผ าก อนออกส ผ บร โภคหร อโรงงานผล ตเส อผ าส าเร จร ป โดยเพ มค ณค าให ผ าผ นในด านความ สวยงาม น าใช สวมใส สบาย และเพ อให เหมาะก บการใช งานในก จกรรมต าง ๆ นอกจากน น อ ตสาหกรรมน ย งสามารถเพ มม ลค าให ก บผ าผ นถ ง 2-3 เท าต ว โดย ผ านกระบวนการฟอก ค อ การท าให ผ าขาวและสะอาดก อนท จะท าการย อมส และ พ มพ ตามท ต องการแล วจ งท าการแต งส าเร จค อ ท าให ผ าม ค ณสมบ ต ต าง ๆ เช น อ อนน ม ม น เงา ก นน า ย บยาก เป นต น เทคโนโลย การผล ตม การพ ฒนาเป นระบบต อเน องอ ตโนม ต ท รวม เอากระบวนการต าง ๆ ต งแต การเตร ยม (Pretreatment) การย อมหร อพ มพ (Dyeing or Printing) ไปจนถ งการตกแต งส าเร จ (Finishing) เพ อให เก ดความ สวยงาม เช น การข ดม น การตะก ยขนหร อเพ อให ได สมบ ต เฉพาะตามความ ต องการ เช น การป องก นแบคท เร ยการด ดซ มความช น เป นต น โรงงานม ท ง ขนาดเล ก กลาง และใหญ รวมท งส น 389โรงงาน (แผนภาพท 19) 3-299

322 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อ ตสาหกรรมเคร องน งห ม เป นอ ตสาหกรรมปลายน าของระบบโครงสร างอ ตสาหกรรม ส งทอไทย โดยผล ตภ ณฑ ท ได จากอ ตสาหกรรมเคร องน งห ม ได แก เส อผ า ส าเร จร ปจากการทอ และเส อผ าส าเร จร ปจากการถ ก อ ตสาหกรรมเคร องน งห มเป นอ ตสาหกรรมท ใช เง นลงท น เทคโนโลย และเคร องจ กรในระด บไม ส งน ก ในขณะท ต องใช แรงงานเป นจ านวน มากในกระบวนการผล ตเม อเปร ยบเท ยบก บกระบวนการผล ตของอ ตสาหกรรมใน ส วนอ น ๆ ในป พ.ศ ประเทศไทยม โรงงานต ดเย บเส อผ าท ม ขนาดและ มาตรฐานท หลากหลายกระจายอย ท กพ นท จ านวนท งส น 2,388 โรงงาน (แผนภาพท 19) ประกอบด วยโรงงานขนาดเล กท ด าเน นการต ดเย บต งแต เส อโหล ราคาถ กไปจนถ งโรงงานขนาดใหญ ท ต ดเย บเส อผ าท ม ตราส นค าจากต างประเทศ โครงสร างการส งออก-น าเข า พ จารณาข อม ลการค าระหว างประเทศของประเทศไทยจาก Global Trade Atlas ในช วงระหว างป พ.ศ พบว า ประเทศไทยได ด ลการค า ในอ ตสาหกรรมน (ตารางท 67) ท งน เม อพ จารณาด านการส งออกจะเห นได ว า ตลาดส งออกส งทอท ส าค ญของประเทศไทย ได แก ตลาดอาเซ ยน (ร อยละ 26) รองลงมา ตลาดสหภาพย โรป (ร อยละ 10) และตลาดสหร ฐอเมร กา (ร อยละ 8) โดยตลาดอาเซ ยนเป นตลาดส งออกส งทอไทยท ม อ ตราการขยายต วส งถ งร อยละ 35 ในขณะท ตลาดสหภาพย โรปและตลาดสหร ฐอเมร กา ม อ ตราการขยายต ว ลดลงร อยละ 7.11 และ 21 ตามล าด บ ส าหร บตลาดส งออกเส อผ าส าเร จร ปท ส าค ญของประเทศไทย ได แก ตลาดสหร ฐอเมร กา (ร อยละ 44) ตลาดสหภาพ ย โรป (ร อยละ 31) และตลาดญ ป น (ร อยละ 7) โดยตลาดญ ป นเป นตลาดส งออก เส อผ าส าเร จร ปไทยท ม อ ตราการขยายต วส งถ งร อยละ 27 ในขณะท ตลาด สหร ฐอเมร กาและตลาดสหภาพย โรป ม อ ตราการขยายต วลดลงร อยละ 27 และ ร อยละ 5 ตามล าด บ (ตารางท 68) 3-300

323 ตารางท 67 ด ลการค าส งทอและเคร องน งห มของไทย (บาท) ป ม ลค าส งออก ม ลค าน าเข า ด ลการค า ,549,007, ,960,511, ,588,496, ,940,584, ,456,312, ,484,271, ,478,232,411 99,277,515, ,200,716, ,734,054, ,244,540, ,489,513,253 ท มา: Global Trade Atlas โครงสร างการน าเข าส งทอของประเทศไทย ในช วงระหว างป พ.ศ พบว าประเทศไทยน าเข าส งทอจากประเทศจ น (ร อยละ 28) มากเป น อ นด บท 1 รองลงมา ได แก ไต หว น (ร อยละ11) สหร ฐอเมร กา (ร อยละ 11) และ ญ ป น (ร อยละ 9) โดยประเทศไทยน าเข าส งทอจากประเทศจ นในอ ตราท เพ มข น ส งถ งร อยละ 35 ประเทศญ ป นและไต หว นม อ ตราการขยายต วเพ มข นร อยละ 13 ในขณะเด ยวก นประเทศไทยน าเข าส งทอจากสหร ฐอเมร กาในอ ตราท ลดลง ร อยละ 19 ตารางท 68 ตลาดส งออกส งทอและเคร องน งห มไทยจ าแนกตามตลาดต างประเทศท ส าค ญ หน วย : บาท ประเทศ สหร ฐอเมร กา 11,602,645,861 11,823,914,305 9,353,405,580 9,198,286,773 สหภาพย โรป 13,994,615,467 11,826,111,764 10,307,220,774 12,999,301,527 อาเซ ยน 29,143,430,260 30,932,508,340 31,569,879,967 39,355,386,981 ส งทอ ญ ป น 6,855,239,271 8,508,481,573 7,675,718,713 8,947,071,764 อ น ๆ 63,886,909,031 60,473,261,841 61,717,126,563 72,847,437,836 รวมท งหมด 125,482,839, ,564,277, ,623,351, ,347,484,881 สหร ฐอเมร กา 57,147,013,908 52,935,564,736 40,276,675,085 40,119,297,367 สหภาพย โรป 33,843,605,372 35,629,541,550 33,216,275,586 32,273,050,916 อาเซ ยน 2,905,503,291 3,055,067,232 3,240,141,289 4,070,833,594 เคร องน งห ม ญ ป น 6,347,235,523 7,128,047,654 7,810,214,538 8,043,416,837 อ น ๆ 16,822,809,657 17,628,085,938 17,311,574,316 17,879,970,637 รวมท งหมด 117,066,167, ,376,307, ,854,880, ,386,569,351 ท มา: Global Trade Atlas 3-301

324 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ส าหร บเคร องน งห ม ในช วงระยะเวลาด งกล าวประเทศไทยน าเข าจาก ประเทศจ นมากท ส ด ค ดเป นส ดส วนร อยละ 30 ของการน าเข าเส อผ าส าเร จร ป รองลงมา ได แก ไต หว น (ร อยละ10) สหร ฐอเมร กา (ร อยละ 9.6) ญ ป น (ร อยละ 8.8) และสหภาพย โรป (ร อยละ 8) โดยประเทศไทยน าเข าเคร องน งห มจาก ประเทศจ นในอ ตราท เพ มข นส งถ งร อยละ 37 ประเทศญ ป นและไต หว นในอ ตรา ร อยละ 15 และ 13 ตามล าด บ ในขณะเด ยวก นประเทศไทยน าเข าเคร องน งห ม จากประเทศสหร ฐอเมร กาและสหภาพย โรปในอ ตราท ลดลงร อยละ 4.45 และ 23.1 ตามล าด บ (ตารางท 69) บท บาทข อง ผ ประ ก อบ กา ร ใ นอ ตส า หก ร ร มส งท อแ ล ะ เคร องน งห มไทย ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมน ต งแต ต นน า กลางน า และปลายน า ได รวมต วก นเป นสมาคมต าง ๆ ท ส าค ญ เพ อสร างเคร อข ายว สาหก จในการพ ฒนา ข ดความสามารถในการแข งข นท เน นการเช อมโยงท งระบบการผล ต ด งต อไปน สมาคมอ ตสาหกรรมการผล ตเส นใยส งเคราะห (The Thai Synthetic Fiber Manufacturers' Association) ก อต งเม อว นท 16 ก มภาพ นธ พ.ศ โดยม ว ตถ ประสงค ใน การส งเสร มและสน บสน นการประกอบว สาหก จอ ตสาหกรรมใยส งเคราะห และ อ ตสาหกรรมเก ยวเน องก บอ ตสาหกรรมใยส งเคราะห โดยการพ ฒนาร วมม อก บ ภาคร ฐ สมาช กท เร มก อต งม 3 บร ษ ท ค อ บร ษ ท เอเซ ยไฟเบอร จ าก ด บร ษ ท เทย นโพล เอสเตอร จ าก ด และบร ษ ท โทเรไนล อนไทย จ าก ด ป จจ บ นม สมาช ก 15 บร ษ ท โดยแบ งเป นกล มผ ผล ตเส นใยโพล เอสเตอร กล มผ ผล ตเส นใยไนล อน ผ ผล ตใยอคร ล ค และผ ผล ตใยเรยอน (สมาคมอ ตสาหกรรมการผล ตเส นใย ส งเคราะห, 2554) สมาคมอ ตสาหกรรมส งทอไทย(The Thai Textile Manufacturing Association) จ ดต งข นเม อว นท 11 เมษายน พ.ศ โดยม ว ตถ ประสงค เพ อรวมกล มช วยเหล อสมาช กของสมาคมในการพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอต งแต การป นด าย การถ กและทอผ า การฟอกย อมและพ มพ และเป นช องทางในการ ต ดต อก บร ฐบาล โดยม ผ ร วมก อต ง 7 บร ษ ท ค อ The Thai Textile Co.,Ltd. The Bangkok Weaving Mills Ltd. The Thai Weaving & Knitting Factory Ltd

325 Tai Seng Weaving Co.,Ltd (Thai Yazaki - Mahaguna Co.,Ltd ) Thai Cotton Mills ( 1964 ) Co.,Ltd Thai Blanket Industry Co.,Ltd. The Thai Knitting Factory Co.,Ltd. The Phiphatanakit Textile Co.,Ltd Sin Hua Knitting Factory Ltd.,Part. Ther Thonburi Textile Mills Ltd. ป จจ บ นม สมาช ก 19 ราย (สมาคมอ ตสาหกรรมส งทอไทย, 2554) ตารางท 69 ตลาดน าเข าส งทอและเคร องน งห มของไทย โดยจ าแนกตามตลาดต างประเทศท ส าค ญ ส งทอ เคร องน งห ม ประเทศ หน วย: บาท สหภาพย โรป 8,477,285,779 8,791,388,445 6,013,934,043 6,839,190,269 สหร ฐอเมร กา 10,672,669,431 13,718,586,848 8,811,923,720 10,113,562,256 ญ ป น 9,336,941,383 10,817,187,012 7,955,236,307 10,577,862,784 จ น 25,840,592,755 29,751,435,748 25,131,385,284 34,995,688,460 ไตหว น 11,061,654,003 11,904,632,645 10,114,559,533 12,551,950,250 อ น ๆ 33,499,242,636 37,056,775,970 29,955,169,190 39,739,913,984 รวมท งหมด 98,888,385, ,040,006,668 87,982,208, ,818,168,003 สหภาพย โรป 1,724,168,529 1,470,759,044 1,175,289,681 1,005,919,156 สหร ฐอเมร กา 177,023, ,931, ,759, ,620,710 ญ ป น 280,989, ,420, ,809, ,038,131 จ น 4,887,251,960 5,775,983,659 5,795,204,893 7,076,612,659 ไตหว น 177,926, ,430, ,233, ,637,590 อ น ๆ 2,824,765,357 3,214,780,766 3,554,010,496 4,414,544,730 รวมท งหมด 10,072,125,481 11,416,306,276 11,295,307,794 13,426,372,976 ท มา: Global Trade Atlas 3-303

326 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) สมาคมอ ตสาหกรรมทอผ าไทย (The Thai Weaving Industry Association) เป นการรวมกล มของโรงงานทอผ า โดยรวมกล มก นคร งแรกเม อ ป พ.ศ และจดทะเบ ยนก อต งเป นสมาคมอ ตสาหกรรมทอผ าไทยเม อว นท 24 ส งหาคม พ.ศ 2520 โดยม ว ตถ ประสงค เพ อพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ ปร บปร งกรรมว ธ การผล ตและว ตถ ด บท ใช ตลอดจนการพ ฒนาทางด านแฟช น และเป นหน วยงานต ดต อก บภาคร ฐ ป จจ บ นม สมาช ก 88 ราย (สมาคม อ ตสาหกรรมทอผ าไทย, 2554) ส ม า ค ม พ อ ค า ผ า ไ ท ย (Thai Textile Merchants Association) เป นการรวมกล มของพ อค าชาวส าเพ งในเด อนพฤษภาคม พ.ศ ซ งประกอบด วยพ อค าไทย จ น อ นเด ย และญ ป นได พร อมใจก นและร วมก น ก อต งเป นสมาคมข นซ งอย ในความควบค มของกองสถาบ นการค า กรมการค า ภายใน กระทรวงพาณ ชย โดยม ว ตถ ประสงค ในระยะแรกเพ อช วยเหล อสมาช ก ทางด านศ ลกากร กรมสรรพากร และกรณ พ พาททางการค า เพ อแลกเปล ยน ข าวสารและช วยก นแก ป ญหาของสมาช ก ป จจ บ นม สมาช ก 352 ราย (สมาคม พ อค าผ าไทย, 2554) สมาคมไหมไทย (Thai Textile Merchants Association) เป นการรวมกล มจ ดต งสมาคมข นเม อเด อนม ถ นายน พ.ศ โดยม ว ตถ ประสงค เพ อส งเสร มการผล ตและการค าโดยร วมม อก บภาคร ฐ ตลอดจนประชาส มพ นธ ไหมไทย ส งเสร มการขายและเพ อพ ฒนาค ณภาพของ ไหมไทย ป จจ บ นม สมาช ก 30 ราย (สมาคมไหมไทย, 2554) สมาคมอ ตสาหกรรมฟอก ย อม พ มพ และตกแต งส งทอไทย (The Association of Thai Textile Bleaching, Dyeing, Printing and Finishing Industries) ได ก อต งข นเม อป พ.ศ โดยความร วมม อจากสถาบ น พ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ กระทรวงอ ตสาหกรรม ผ ประกอบการอ ตสาหกรรม ฟอก ย อม พ มพ ส งทอ และผ ทรงค ณว ฒ จ ดต งข นเพ อลดต นท นและเพ มค ณภาพ ของอ ตสาหกรรมชน ดน ให สามารถแข งข นก บตลาดโลกได ป จจ บ นม สมาช ก 134 ราย สมาคมม นโยบายส งเสร มการพ ฒนาเทคโนโลย การผล ตและพ ฒนาบ คคลากร โดยร วมม อก บภาคร ฐ เพ อสร างม ลค าเพ มให ธ รก จส งทอได ท งระบบ (สมาคม อ ตสาหกรรมฟอก ย อม พ มพ และตกแต งส งทอไทย, 2554) 3-304

327 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) สมาคมอ ตสาหกรรมเคร องน งห มไทย (Thai Garment Manufacturers Association) เป นสมาคมการค าก อต งข นเม อว นท 15 ส งหาคม พ.ศ จากการรวมกล มของผ ประกอบการผล ตส นค าเคร องน งห ม โดยม ว ตถ ประสงค เพ อส งเสร มและสน บสน นสมาช กและผ ประกอบการในด านการผล ต การค า และ การส งออกส นค าเคร องน งห ม ตลอดจนส งเสร มการค าและธ รก จแฟช น ป จจ บ นม สมาช ก 287 ราย ท งน สมาคมอ ตสาหกรรมเคร องน งห มไทยม ว ส ยท ศน (Vision) ค อ ประเทศไทย: ศ นย กลางเพ อเพ มม ลค าส นค าธ รก จแฟช นและเคร องน งห ม และม พ นธก จ (Mission) ค อ ข บเคล อนแฟช นและเคร องน งห มของอาเซ ยนส แฟช นโลก (สมาคมอ ตสาหกรรมเคร องน งห มไทย, 2554) สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ (Thailand Textile Institute) เป นองค กรอ สระท าหน าท เป นศ นย กลางในการด าเน นงาน ส งเสร มและพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มของประเทศท งระบบ ให เจร ญเต บโตต อไปอย างม ประส ทธ ภาพและสามารถแข งข นได ในระด บประเทศ สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอได จ ดต งข นตามมต คณะร ฐมนตร เม อว นท 15 ต ลาคม พ.ศ จากความค ดร เร มของสมาคมอ ตสาหกรรมส งทอท กสาขา โดยความเห นชอบของกระทรวงอ ตสาหกรรม ซ งม ว ส ยท ศน ท จะให ความ ช วยเหล อ สน บสน น และอ านวยความสะดวกต อผ ประกอบการขนาดกลางและ ขนาดย อมให ม ความสามารถในการแข งข นก บต างประเทศได และขยายขอบข าย การให บร การครอบคล มถ งผ ประกอบการแฟช นในอนาคต ท งน สถาบ นพ ฒนา อ ตสาหกรรมส งทอโดย ว ส ยท ศน ค อ ช น าและผล กด นอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มให พ ฒนาไปในท ศทางท ถ กต อง สน บสน นและส งเสร มการสร างข ดความสามารถในการ แข งข นของอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มให สามารถ แข งข นได ในตลาดโลก เป นศ นย กลางในการเช อมโยงเคร อข ายและการ แลกเปล ยนการให บร การก บหน วยงานต าง ๆ เพ อให บร การแก ผ ประกอบการ 3-305

328 ปร ะ ส า นแ ล ะ เ ช อม โ ย ง ผ ปร ะ ก อบกา ร ท ง ใ น อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มรวมท งอ ตสาหกรรมแฟช นให ม การพ ฒนาร วมก นอย างต อเน อง พ นธก จ ค อ บร การพ ฒนาบ คลากรในท กระด บ ท งด านเทคโนโลย การบร หารจ ดการและงานด านแฟช น บร การปร กษาแนะน าทางด านเทคโนโลย การจ ดการ องค กร การเพ มผลผล ต การพ ฒนาการเช อมโยง และห วงโซ อ ปทานของอ ตสาหกรรมส งทอ บร การศ นย ข อม ลเช งล ก (Intelligence Information) เพ อประโยชน ทางการค า และการลงท น เช ญชวนและผล กด นให ผ ประกอบการส งทอไทย ร วมงานแสดงส นค าระด บนานาชาต เพ อแนะน าส นค าพร อม พบปะผ ซ อผ ขายส นค าส งทอและเคร องน งห มจากท วโลก (สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ, 2554) การค าส งทอและเคร องน งห มของประเทศสมาช กอาเซ ยน การศ กษาน ได พ จารณาข อม ลม ลค าการส งออกและน าเข าของ อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม จ าแนกตามกระบวนการผล ตต นน า กลางน า และปลายน า โดยใช ข อม ล Global Trade Atlas ในช วงระหว างป พ.ศ ท งน ได ก าหนดตลาดต างประเทศท ส าค ญตามกรอบอาเซ ยน + 3 และ อาเซ ยน + 6 อ ตสาหกรรมต นน า ซ งประกอบด วยเส นใยและเส นด าย จากข อม ล การค าระหว างประเทศพบว า ประเทศไทยเป นผ น าเข า โดยส วนใหญ น าเข าจาก ประเทศจ น ออสเตรเล ย และ อ นเด ย ซ งส วนใหญ ประเทศไทยน าเข าใยฝ าย นอกจากน จากข อม ลจะเห นได ว า ตลาดต างประเทศท ไทยน าเข าเส นใยและ เส นด ายเป นม ลค าส งเก นหน งพ นล านบาท ได แก ประเทศญ ป น ประเทศ อ นโดน เซ ย ประเทศเว ยดนาม ประเทศเกาหล ใต และประเทศมาเลเซ ย ตามล าด บ (ตารางท 70) 3-306

329 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ตารางท 70 ม ลค าน าเข าเส นใยและเส นด ายของไทยจากประเทศในกรอบอาเซ ยน + 3 และ อาเซ ยน + 6 (หน วย: บาท) ประเทศ ออสเตรเล ย 2,672,849,962 2,605,813,005 3,125,262,737 5,365,231,612 บร ไน ก มพ ชา 5,434,660 1,849,039 2,699, ,286 จ น 14,995,447,857 17,751,274,436 14,712,163,314 20,606,377,537 อ นเด ย 2,623,852,477 3,153,928,444 1,706,293,019 3,189,715,933 อ นโดน เซ ย 3,008,240,272 3,364,066,675 2,301,276,917 3,263,087,253 ญ ป น 6,299,733,267 7,455,612,509 5,162,767,928 6,917,615,711 เกาหล ใต 2,075,788,169 1,809,105,115 1,454,483,901 2,051,971,051 ลาว 3,346,236 6,969,529 3,903,390 7,811,696 มาเลเซ ย 879,555,975 1,184,838,245 1,144,562,676 1,156,951,471 พม า 11,834,414 6,227,043 3,227, ,681,908 น วซ แลนด 6,078,535 11,969,090 10,559,213 3,569,890 ฟ ล ปป นส 16,629,315 17,773,190 10,288,367 49,618,149 ส งคโปร 419,048, ,778, ,898, ,075,673 เว ยดนาม 1,554,269,165 2,136,521,308 2,025,459,214 3,106,780,735 ท มา: Global Trade Atlas อ ตสาหกรรมกลางน า ซ งได แก ผ าผ น พ มพ และฟอกย อม จากข อม ล การค าระหว างประเทศ พบว า ประเทศไทยเป นผ ส งออก โดยตลาดส งออกท ส าค ญท ม ม ลค ามากกว าหน งพ นล านบาท ได แก ประเทศเว ยดนาม ประเทศ ก มพ ชา ประเทศอ นเด ย ประเทศอ นโดน เซ ย ประเทศลาว และประเทศจ น ตามล าด บ (ตารางท 71) 3-307

330 ตารางท 71 ม ลค าส งออกผ าผ นของไทยไปประเทศในกรอบอาเซ ยน + 3 และ อาเซ ยน + 6 (หน วย: บาท) ประเทศ ออสเตรเล ย 344,032, ,560, ,973, ,097,025 บร ไน 3,659,980 7,574,758 5,308,381 5,838,501 ก มพ ชา 640,261, ,014,184 1,209,462,795 1,874,231,857 จ น 972,605, ,637, ,942,666 1,017,531,948 อ นเด ย 1,646,202,047 1,802,951,121 1,543,017,992 1,642,704,339 อ นโดน เซ ย 827,116,647 1,133,282,261 1,038,296,737 1,324,725,053 ญ ป น 359,049, ,295, ,792, ,998,866 เกาหล ใต 240,996, ,658, ,858, ,403,391 ลาว 1,309,651,483 1,532,682,771 1,205,604,741 1,197,216,933 มาเลเซ ย 861,650, ,723, ,038, ,223,158 พม า 160,379, ,313, ,673, ,016,055 น วซ แลนด 27,375,333 19,975,270 14,146,269 22,002,439 ฟ ล ปป นส 235,949, ,934, ,829, ,766,965 ส งคโปร 184,840, ,412, ,643, ,178,701 เว ยดนาม 906,449,497 1,109,288,892 1,610,034,743 2,110,819,546 ท มา: Global Trade Atlas อ ตสาหกรรมปลายน า ได แก เส อผ าส าเร จร ปและเคร องน งห ม จาก ข อม ลการค าระหว างประเทศในช วงระหว างป พ.ศ พบว าประเทศ ไทยเป นผ ส งออก โดยม ตลาดส งออกท ม ม ลค ามากกว าหน งพ นล านบาท ได แก ประเทศญ ป น ประเทศก มพ ชา ประเทศเว ยดนาม ประเทศลาว และประเทศ อ นโดน เซ ย ตามล าด บ (ตารางท 72) 3-308

331 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ตารางท 72 ม ลค าส งออกเส อผ าส าเร จร ปและเคร องน งห มของไทยไปประเทศในกรอบอาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 (หน วย: บาท) ประเทศ ออสเตรเล ย 611,956, ,560, ,445, ,495,267 บร ไน 19,945,013 29,069,106 42,946,088 44,312,934 ก มพ ชา 581,465, ,384,133 1,132,574,876 1,780,482,495 จ น 361,387, ,665, ,539, ,496,911 อ นเด ย 233,572, ,617, ,724, ,277,698 อ นโดน เซ ย 663,695, ,843, ,264,540 1,009,206,387 ญ ป น 2,142,231,417 2,354,728,284 2,428,147,077 2,203,795,336 เกาหล ใต 210,408, ,115, ,866, ,323,334 ลาว 1,262,427,513 1,441,159,942 1,158,314,906 1,088,424,902 มาเลเซ ย 710,611, ,379, ,419, ,933,661 พม า 267,275, ,091, ,114, ,995,970 น วซ แลนด 88,026,358 61,618,387 54,598,814 65,360,473 ฟ ล ปป นส 304,388, ,638, ,495, ,936,600 ส งคโปร 762,299, ,456, ,711, ,327,086 เว ยดนาม 459,223, ,055, ,702,141 1,519,320,293 ท มา: Global Trade Atlas การค าส งทอและเคร องน งห มของประเทศสมาช กอาเซ ยนใน ตลาดโลก การศ กษาน ได พ จารณาข อม ลม ลค าการส งออกและน าเข า ของอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม จ าแนกตามกระบวนการผล ต ต นน า กลางน า และปลายน า โดยใช ข อม ล Global Trade Atlas ในช วงระหว างป พ.ศ ท งน ได ก าหนดตลาดต างประเทศท ส าค ญตามกรอบอาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน

332 ศ กยภาพการแข งข นทางการค า การว เคราะห ในท น เป นการประเม นระด บความสามารถ ในการแข งข นการส งออกท งท เก ดจากป จจ ยภายในและป จจ ย ภายนอก ป จจ ยภายใน หมายถ ง ความได เปร ยบในด านป จจ ยการ ผล ต อ ปสงค ภายในประเทศ อ ตสาหกรรมท เก ยวข องและเก อหน นก น และกลย ทธ โครงสร างและการแข งข นของธ รก จ ซ งความได เปร ยบท ง 4 ด านน แสดงออกมาในร ปของความสามารถในการแข งข น (Competitive Advantage) ฉะน นจ งใช ด ชน ความได เปร ยบโดย เปร ยบเท ยบท ปรากฏ (Revealed Comparative Advantage Index: RCA) เป นเคร องม อท ใช ว ดระด บความสามารถในการแข งข นท เก ด จากป จจ ยภายในส าหร บป จจ ยภายนอก หมายถ ง ป จจ ยด านเหต ส ดว ส ยในเร องต าง ๆ ท ธ รก จไม อาจคาดการณ และควบค มได แต จะม อ ทธ พลต อความสามารถในการแข งข นของธ รก จระหว างประเทศ ได แก สภาพเศรษฐก จของประเทศห นส วนทางกลกย ทธ /เศรษฐก จ โลก การเม อง เป นต น ฉะน นการศ กษาในท น จ งใช อ ตราการเต บโต ของม ลค าน าเข าของตลาดโลก เป นเคร องม อท ใช ว ดระด บ ความสามารถในการแข งข นท เก ดจากป จจ ยภายนอก แผนภาพท 20 แสดงระด บความสามารถเช งแข งข นทางการค าระหว างประเทศ 3-310

333 จากแผนภาพท 20 สเกลด านกว างของพ นท ส เหล ยมเป น ด ชน ความได เปร ยบโดยเปร ยบเท ยบ (RCA) ม เส นเกณฑ ค าเฉล ย ด ชน RCA (Average RCA) เป นเส นแบ ง โดยค าของ Average RCA ค อ ค าด ชน ความได เปร ยบโดยเปร ยบเท ยบเฉล ยส นค า K ของแต ละ ประเทศสมาช กอาเซ ยนในตลาดโลก ซ งถ าส นค าม ค าด ชน RCA เก น กว าค าเฉล ยถ อว าม ส วนแบ งตลาดท ส ง ส วนในด านยาวม สเกลเป น อ ตราการขยายต วของการน าเข าส นค า (Market Growth Rate) ม เส น เกณฑ ค าเฉล ยอ ตราการขยายต วของตลาดโลก (Average Growth Rate) เป นเส นแบ ง โดยค าของ Average Growth Rate ค อ อ ตราการ ขยายต วของการน าเข าเฉล ยส นค า K ของตลาดโลก ซ งถ าอ ตราการ ขยายต วการน าเข าเก นค าเฉล ยถ อว าส ง จากน นในแต ละรายการ ส นค าของแต ละประเทศสมาช กอาเซ ยนท ส งไปตลาดโลกจะม การ ค านวณค า RCA และค าอ ตราการขยายต วในระยะเวลาท ท าการศ กษา (ป พ.ศ ) แล วก าหนดจ ดบนส เหล ยม หากจ ดน นตกอย ในส วนท เร ยกว า ส งมาก แสดงว า รายการส นค าน นม ระด บความสามารถในการแข งข นส งและม อ ตรา การขยายต วส ง หากจ ดน นตกอย ในส วนท เร ยกว า ส ง แสดงว ารายการ ส นค าน ม ความสามารถในการแข งข นส ง แต ม อ ตราการขยายต วต า หากจ ดน นตกอย ในส วนท เร ยกว า ต า แสดงว ารายการ ส นค าน ม ความสามารถในการแข งข นต าและม อ ตราการขยายต วต า หากจ ดน นตกอย ในส วนท เร ยกว า ไม แน นอน แสดงว า รายการส นค าน ม ความสามารถในการแข งข นต า แต ม อ ตราการ ขยายต วส ง ผลการว เคราะห แบ งออกตามโครงสร างการผล ตของ อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม ต งแต อ ตสาหกรรมต นน า (ใย ฝ าย/ใยประด ษฐ และเส นด าย) อ ตสาหกรรมกลางน า (ผ าผ น) และ อ ตสาหกรรมปลายน า (เส อผ าส าเร จร ป) ด งห วข อต อไปน 3-311

334 o ใยฝ าย ผลการว เคราะห พบว าระด บความสามารถใน การแข งข นการส งออกใยฝ ายของประเทศสมาช กอาเซ ยน ม เพ ยงประเทศอ นโดน เซ ยเพ ยงประเทศเด ยวท ม ศ กยภาพการ แข งข นการส งออกในตลาดโลก โดยในช วงระหว างป พ.ศ ม ค าด ชน RCAโดยเฉล ยเท าก บ 9.91 และม อ ตรา การขยายต วม ลค าน าเข าของตลาดโลกโดยเฉล ยเท าก บ (แผนภาพท 21) โดยในป พ.ศ ตลาดโลก น าเข าใยฝ ายจากอ นโดน เซ ยเพ มส งข นโดยเฉล ยเก อบ 10 เท า ของป พ.ศ ท มา: จากการค านวณ แผนภาพท 21 ศ กยภาพการแข งข นการส งออกของประเทศในอาเซ ยน: ใยฝ าย 3-312

335 o ใยประด ษฐ ผลการว เคราะห จะเห นได ว าระด บ ความสามารถในการแข งข นการส งออกใยประด ษฐ ของ ประเทศสมาช กอาเซ ยน พบว า ท งประเทศอ นโดน เซ ยและ ประเทศไทยอย ในต าแหน งท ม ศ กยภาพการแข งข นส ง กล าว ค อ ม ค าด ชน ท ส งเก นกว าค าเฉล ยและม ค ามากกว าหน ง แต ม อ ตราการขยายต วน าเข าของตลาดโลกอย ในระด บต ากว า ค าเฉล ย อย างไรก ตามเม อเปร ยบค าด ชน RCA ของท งสอง ประเทศน พบว า ประเทศอ นโดน เซ ยม ศ กยภาพการแข งข นส ง กว าประเทศไทย ส าหร บประเทศสมาช กอ น ๆ พบว า ค าด ชน RCA ม ค าต าค าเฉล ยซ งม ค าน อยกว าหน ง จ งถ อได ว าไม ม ศ กยภาพในการแข งข น (แผนภาพท 22) ท มา: จากการค านวณ แผนภาพท 22 ศ กยภาพการแข งข นการส งออกของประเทศในอาเซ ยน: ใยประด ษฐ 3-313

336 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) o เส นด ายฝ าย ผลการว เคราะห พบว า ประเทศท ม ความสามารถในการแข งข นการส งออกเส นด ายฝ ายอย ใน ระด บท ส ง ได แก ประเทศอ นโดน เซ ยและประเทศไทย กล าว ค อ ม ค าด ชน ท ส งเก นกว าค าเฉล ยและม ค ามากกว าหน ง แต ม อ ตราการขยายต วน าเข าของตลาดโลกอย ในระด บต ากว า ค าเฉล ย อย างไรก ตามเม อเปร ยบค าด ชน RCA ของท งสอง ประเทศน พบว า ประเทศอ นโดน เซ ยม ศ กยภาพการแข งข นส ง กว าประเทศไทย ส าหร บประเทศเว ยดนาม อ กท งพบว าด ชน RCA ม ค าต าค าเฉล ย แต ม อ ตราการน าเข าส งเก นค าเฉล ยจ ง ถ อได ว าประเทศเว ยดนามย งไม อย ในต าแหน งการแข งข น เช นเด ยวก บประเทศอ นโดน เซ ยและประเทศไทย (แผนภาพท 23) ท มา: จากการค านวณ แผนภาพท 23 ศ กยภาพการแข งข นการส งออกของประเทศในอาเซ ยน: เส นด ายฝ าย 3-314

337 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) o เส นด ายประด ษฐ ผลการว เคราะห พบว า ประเทศท ม ความสามารถในการแข งข นการส งออกเส นด ายประด ษฐ อย ในระด บท ส ง ได แก ประเทศอ นโดน เซ ย กล าวค อ ม ค าด ชน RCA เท าก บ 7.41 ซ งมากกว าค าด ชน RCA เฉล ยแต ม อ ตรา การน าเข าของตลาดโลกต ากว าค าเฉล ย ส าหร บประเทศไทย พบว าแม ว าจะม ค าด ชน RCA มากกว าหน ง แต ม ค าน อยกว า ค าเฉล ยและม อ ตราการน าเข าของตลาดโลกต ากว าค าเฉล ย ด วย จ งถ อได ว าประเทศไทยอย ในต าแหน งท ม ศ กยภาพการ แข งข นท ต า ส าหร บประเทศสมาช กอ น ๆ พบว า ค าด ชน RCA ม ค าน อยกว าหน ง จ งไม ม ศ กยภาพในการแข งข น (แผนภาพ ท 24) ท มา: จากการค านวณ แผนภาพท 24 ศ กยภาพการแข งข นการส งออกของประเทศในอาเซ ยน: เส นด ายประด ษฐ 3-315

338 o ผ า ผ น ผ ล ก าร ว เ คร า ะ ห พ บ ว า ป ร ะเ ท ศ ท ม ความสามารถในการแข งข นการส งออกผ าผ นในระด บท ส ง ได แก ประเทศอ นโดน เซ ยและประเทศไทย กล าวค อ ม ค าด ชน RCA มากกว าค าเฉล ย (มากกว าหน ง) แต ม อ ตราการน าเข า ของตลาดโลกต ากว าค าเฉล ย ส าหร บประเทศสมาช กอ น ๆ พบว า ค าด ชน RCA ท ต ากว าค าเฉล ยและม ค าน อยกว าหน ง จ งถ อได ว าไม ม ศ กยภาพในการแข งข น (แผนภาพท 25) ท มา: จากการค านวณ แผนภาพท 25 ศ กยภาพการแข งข นการส งออกของประเทศในอาเซ ยน: ผ าผ น 3-316

339 o เส อผ าสาเร จร ป ผลการว เคราะห พบว าประเทศท ม ความสามารถในการแข งข นการส งออกเส อผ าส าเร จร ปอย ใน ระด บส งมาก ได แก ประเทศลาวและประเทศเว ยดนาม ประเทศท ม ต าแหน งการแข งข นอย ในระด บส ง ได แก ประเทศ ก มพ ชา กล าวค อ ม ค าด ชน RCA ท ส งเก นค าเฉล ย แต ม อ ตรา น าเข าของตลาดโลกขยายต วต ากว าค าเฉล ย ส าหร บประเทศ ไทยม ศ กยภาพการส งออกอย ในระด บต าเม อเปร ยบเท ยบก บ ประเทศสมาช กอ นในอาเซ ยน กล าวค อ ม ค าด ชน RCA แม ว า จะมากกว าหน งแต อย ต ากว าเกณฑ ค าเฉล ยและม อ ตราการ ขยายต วน าเข าของตลาดโลกอย ต ากว าค าเฉล ยด วย (แผนภาพท 26) ท มา: จากการค านวณ แผนภาพท 26 ศ กยภาพการแข งข นการส งออกของประเทศในอาเซ ยน: เส อผ าส าเร จร ป 3-317

340 บทบาทการพ ฒนาการค าอาเซ ยน สหพ นธ อ ตสาหกรรมส งทอแห งอาเซ ยน(ASEAN Federation of Textile Industry: AFTEX) เป นการรวมต วก นของ สมาคมด านส งทอและเคร องน งห มใน 10 ประเทศสมาช กของอาเซ ยน อ นได แก บร ไน ก มพ ชา อ นโดน เซ ย ลาว ฟ ล ปป นส มาเลเซ ย พม า ส งค โปร ไทย และเว ยดนาม โดยสมาช กของ AFTEX ได ม การน ด ประช มก นอย างสม าเสมอมาต งแต ป พ.ศ ท เร มก อต งและได ม การถกก นในประเด นด านนโยบายและการร วมก นด าเน นโครงการท ม ผลกระทบท วท งอาเซ ยน เพ อบรรล ว ตถ ประสงค ในการสน บสน น จ ดย นร วมก นในการก าหนดนโยบายด านการค าต างประเทศ การ ส งเสร มการค าขายระหว างประเทศสมาช กและการส งเสร มส นค าส งทอ และเคร องน งห มของอาเซ ยนไปส ตลาดโลก โครงการ ACE (ASEAN Competitiveness Enhancement) ได ร บการสน บสน นด านงบประมาณจากองค การเพ อ การพ ฒนาระหว างประเทศของสหร ฐอเมร กา (United States Agency for International Development: USAID) และเป นส วนหน งใน โครงการ ASEAN Development Vision to Advance National Cooperation and Economic Integration: ADVANCE) โครงการ ACE ช วยข บเคล อนการเสร มสร างความสามารถในการแข งข นและ การเช อมโยงห วงโซ อ ปทานในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มและ อ ตสาหกรรมการท องเท ยว โดยการร วมม อก บสหพ นธ อ ตสาหกรรมส ง ทอแห งอาเซ ยน (AFTEX) สมาคมการท องเท ยวแห งอาเซ ยน (ASEAN Tourism Association: ASEANTA) ส าน กงานเลขาธ การ อาเซ ยนและผ ม ส วนได เส ยอ น ๆ ในภ ม ภาค ในการเจาะจงและขจ ด ป ญหาอ ปสรรคต าง ๆ ท ม ผลโดยตรงต อความสามารถในการแข งข น และการเช อมโยงก นของอาเซ ยน ท งน ม ว ตถ ประสงค ของโครงการ ACE ส าหร บอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม ค อ เสร มสร างภาพล กษณ และช อเส ยงของอาเซ ยนให เป นแหล งผล ตส นค าส งทอและเคร องน งห มครบ วงจรท เป นท เช อถ อในตลาดโลก ข บเคล อนการเช อมโยงของห วงโซ อ ปทานส งทอ และเคร องน งห มในกล มประเทศอาเซ ยน 3-318

341 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) เสร มสร างความสามารถในการแข งข นให ก บห วงโซ อ ปทานในกล มส งทอและเคร องน งห มของอาเซ ยน ผ านการลดเวลาส งมอบส นค าและการปร บปร ง ความสามารถด านส นค า ท งด านค ณภาพและการ สร างนว ตกรรม โครงการ SAFSA (Source ASEAN Full Service Alliance) เป นโครงการความร วมม อของสหพ นธ อ ตสาหกรรมส งทอ แห งอาเซ ยน (AFTEX) รวม 10 ประเทศ ในอ นท จะสร างความ เข มแข งในการน าเสนอส นค าและบร การท ม ค ณภาพและราคาท เหมาะสมต อผ ซ อในตลาดโลก โดยได ร บการสน บสน นจาก USAID ภายใต โครงการ ACE โดยม หล กการและว ตถ ประสงค ของโครงการ SAFSA ค อ การน ากล มผ น าเข า/ผ ขายปล กเส อผ าเคร องน งห มราย หล ก ๆ ท ต งอย ณ ตลาดหล กท วโลกก บผ ผล ตส งทอและเส อผ า เคร องน งห มมารวมต วก นเพ อสร างกลย ทธ การด าเน นธ รก จ อ ตสาหกรรมส งทอและเส อผ าเคร องน งห มในร ปแบบใหม โดยน า ผ ผล ตส งทอและเส อผ าเคร องน งห มก บผ ซ อมาท าส ญญาร วมก นในการ พ ฒนาและผล ตส งทอและเส อผ าเคร องน งห มส ตลาดโลก เช น ตลาด สหร ฐอเมร กาและย โรป ฯลฯ โดยวางว ตถ ประสงค หล ก ๆ ค อ ลดระยะเวลาการส งมอบลงมาให น อยกว าป จจ บ น ท อย ประมาณ 45 ส ปดาห ข นไป ต งแต การเร มต น กระบวนการของผ ซ อจนถ งการส งมอบส นค า โอนเปล ยนงานบางอย างท อย ในม อของผ ซ อ ไป อย ในม อของผ ผล ต ร บประก นว าต วอย างจะเหม อนก บแบบท ต องการ และส นค าก จะเหม อนก บต วอย างท ผล ต สามารถท จะจ ดส งต วอย างจ านวนเล ก ๆ ได พร อมก บการส งมอบท รวดเร วโครงการ SAFSA ประกอบด วยผ ประกอบการอ ตสาหกรรมส งทอ และเคร องน งห มในประเทศสมาช กอาเซ ยนจ บค ร วมม อก นเป นค ๆ เร ยกว า Virtual Vertical Factory (VVF) และจะม ผ ประกอบการน าเข าท เป นเจ าของ Brand Name รายใหญ เข าเป น สมาช กด วย ซ งเม อครบวงจร ค อ ผ ผล ตส งทอ + ผ 3-319

342 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ต ดเย บเคร องน งห ม + ผ ซ อ (Brand Name) = Virtual Vertical Factory: VVF โดยแต ละ VVF สามารถจ บค ได มากกว า 1 ต อ การว เคราะห ห วงโซ ค ณค า (Value Chain Analysis) การศ กษาห วงโซ ค ณค าของอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มในท น เป นการ อธ บายถ งม ลค าการค า (การส งออกและการน าเข า) ในแต ละกระบวนการผล ตต งแต อ ตสาหกรรมต นน า กลางน า และปลายน า ด งแผนภาพท 27 พ จารณาม ลค าการค า จะเห นได ว าม ม ลค าการค าเพ มข นจากอ ตสาหกรรมเส นใย อ ตสาหกรรมป นด าย อ ตสาหกรรมผ าผ น และอ ตสาหกรรมเส อผ าส าเร จร ป อย างไรก ตาม เม อพ จารณาถ งม ลค าด ลการค าในแต ละอ ตสาหกรรม พบว า ท กอ ตสาหกรรมม ด ลการค า เก นด ล โดยเฉพาะอ ตสาหกรรมเส อผ าส าเร จร ปท ม ด ลการค าเก นด ลมากท ส ด ยกเว น อ ตสาหกรรมเส นใยฝ ายท ประเทศไทยม ด ลการค าขาดด ลส งมาก ท งน เน องจากภ ม ประเทศไม เอ อต อการปล กฝ ายจ งต องน าเข าฝ ายจากต างประเทศเก อบท งหมดเพ อใช ใน การผล ตใยฝ าย นอกจากน เพ อให เห นถ งศ กยภาพทางการค าของประเทศสมาช กอาเซ ยนในแต ละกระบวนการผล ตของอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มต งแต ต นน า กลางน า และ ปลายน า ผลจากการว เคราะห ศ กยภาพการแข งข นการส งออกของประเทศในอาเซ ยน ท า ให ทราบว าอ ตสาหกรรมเส นใยน นประเทศท ม ศ กยภาพการส งออกส ง ค อ ประเทศ อ นโดน เซ ย ส าหร บอ ตสาหกรรมเส นด ายและผ าผ นน นประเทศท ม ศ กยภาพส งออกส ง ค อ ประเทศอ นโดน เซ ยและประเทศไทย ส าหร บอ ตสาหกรรมเส อผ าส าเร จร ป ประเทศท ม ศ กยภาพการส งออกส งมากและส งค อ ประเทศลาว ประเทศเว ยดนาม และประเทศ ก มพ ชา ตามล าด บ อย างไรก ตาม เม อพ จารณาถ งบทบาทในการพ ฒนาการค าอาเซ ยน จะเห นว า สหพ นธ อ ตสาหกรรมส งทอแห งอาเซ ยน (AFTEX) ม ว ตถ ประสงค เพ อการส งเสร มส นค าส ง ทอและเคร องน งห มของอาเซ ยนไปส ตลาดโลก โครงการ ACE ม ว ตถ ประสงค ในการ พ ฒนาเช อมโยงของห วงโซ อ ปทานส งทอและเคร องน งห มในกล มประเทศอาเซ ยน โดย ผ านการลดเวลาส งมอบส นค าและการปร บปร งความสามารถด านส นค าท งด านค ณภาพ และการสร างนว ตกรรมและโครงการ SAFSA ท ม ว ตถ ประสงค โอนเปล ยนงานบางอย างท อย ในม อของผ ซ อไปอย ในม อของผ ผล ตซ งการด าเน นภายใต โครงการต าง ๆ เหล าน จะ เป นการเพ มค ณค าให แก ล กค าส งทอและเคร องน งห มในตลาดโลก ส งผลท าให ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมน ซ งส วนมากเป นก จการขนาดกลางและย อมม ความสามารถในการแข งข นการส งออกมากข น 3-320

343 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) แผนภาพท 27 ห วงโซ ค ณค าอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม ผลว เคราะห ความสามารถในการแข งข นด วยแบบจาลอง Diamond: ธ รก จ ขนาดกลางและย อมในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทย กรอบแนวค ด Diamond Model ประกอบด วยการว เคราะห (1) ป จจ ยการผล ต (FactorCondition) (2) เง อนไขด านอ ปสงค (Demand Condition) (3) อ ตสาหกรรมท เก ยวข องและสน บสน น (Related & Supporting Industries) (4) บร บทด านกลย ทธ และ การแข งข น (Firm Strategy, Structure and Rivalry) และ (5) บทบาทของภาคร ฐ (Role of Government) ซ งจากผลการศ กษาว เคราะห และประเม นของสถาบ นพ ฒนา อ ตสาหกรรมส งทอ (2553) ร วมก บผลจากส มภาษณ ผ ประกอบในอ ตสาหกรรมน สามารถอธ บายในแต ละด านได ด งต อไปน 3-321

344 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) สภาวะป จจ ยการผล ต อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทยม โครงสร างพ นฐานท ม การ พ ฒนาอย างต อเน องเม อเท ยบก บประเทศสมาช กอาเซ ยนอ น ๆ และแรงงานม ประส ทธ ภาพในการผล ตส ง ซ งถ อเป นความได เปร ยบของผ ประกอบการธ รก จน อย างไรก ตาม จากสถานการณ เศรษฐก จป จจ บ นอ ตราค าจ างแรงงานในประเทศ ไทยม แนวโน มท จะส งข นเม อเปร ยบเท ยบก บประเทศสมาช กอาเซ ยนอ น ๆ เช น ก มพ ชา ลาว พม า และเว ยดนาม นอกจากน จากการส มภาษณ ผ ประกอบการ ท า ให ทราบว า ผ ประกอบการประสบป ญหาการขาดแคลนแรงงานในประเทศไทย โดยเฉพาะในธ รก จผล ตเส อผ าส าเร จร ป ในขณะท ประเทศเพ อนบ านในอาเซ ยนม จ านวนแรงงานมากกว าและม อ ตราค าจ างท ต า ท าให ประเทศไทยเส ยเปร ยบใน ด านน สภาวะอ ปสงค พ จารณาทางด านอ ตราการเต บโตทางเศรษฐก จของอาเซ ยน พบว าม อ ตราการขยายต วในท ศทางท ส งข น ส งผลกระทบต ออ ปสงค มวลรวมของตลาด อาเซ ยนเต บโตข นตามไปด วย นอกจากน จากข อม ลการค าจะเห นได ว าม ลค า การค าส งทอและเคร องน งห มในตลาดอาเซ ยนม อ ตราการเต บโตท เพ มข นเร อย ๆ แสดงให เห นถ งตลาดอาเซ ยนม แนวโน มขยายต วด ท งน อาจเน องมาจาก ผลประโยชน จากเขตการค าเสร อาเซ ยนระหว างก น ป จจ บ นตลาดหล กของไทยได แม ว าจะย งเป นประเทศสหร ฐอเมร กาและสหภาพย โรปแต ก ม การขยายต วการ ส งออกในอาเซ ยนมากข น ส าหร บตลาดภายในประเทศซ งเป นตลาดขนาดใหญ ก ม อ ตราการเต บโตท ส งข นเร อย ๆ เช นก น ประกอบก บส นค าในอ ตสาหกรรมน เก ยวข องก บแฟช นซ งม การเปล ยนแปลงอย างรวดเร วส งผลท าให ม การบร โภค ส นค าน ในจ านวนท เพ มข น โดยผ บร โภคให ความส าค ญก บส นค าท ม การออกแบบ ท ท นสม ยและม ความต องการซ พพลายเออร ท ม ความรวดเร วและบร การแบบ เบ ดเสร จ ส าหร บตลาดโลกม ความต องการส นค าท เป นม ตรต อส งแวดล อมและ ส นค าท ใช เทคโนโลย ส ง เช น ส งทอค ณสมบ ต พ เศษและส งทอเทคน ค (Functional and Technical Textile) รวมถ งม ความต องการ Customization (Niche Product) มากข น อย างไรก ตามเม อพ จารณาถ งแนวโน มเศรษฐก จโลกคาดว าน าจะอย ใน ภาวะถดถอย 3-322

345 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อ ตสาหกรรมท เก ยวข องและสน บสน น เม อเปร ยบเท ยบก บประเทศสมาช กอ น ๆ ในอาเซ ยน ประเทศไทยม อ ตสาหกรรมส งทอท ครบวงจรตลอดห วงโซ การผล ตต งแต ต นน า กลางน า และ ปลายน า อ กท งม อ ตสาหกรรมต อเน องขนาดใหญ ท สามารถรองร บส งทอเทคน ค (Technical Textile) โดยเฉพาะการท องเท ยว (โรงแรม ภ ตตาคาร และสปา) จาก การด าเน นงานโครงการ ACE ท ช วยข บเคล อนการเสร มสร างความสามารถใน การแข งข นและการเช อมโยงห วงโซ อ ปทานในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม และอ ตสาหกรรมการท องเท ยว อ นจะก อให เก ดความสามารถในการแข งข นของ ผ ประกอบการธ รก จขนาดกลางและย อมในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม อ กประการหน งเม อพ จารณาด านห วงโซ อ ปทาน (Supply Chain) พบว าเร มม การ ส งเสร มความเช อมโยงและสน บสน นเพ อสร างม ลค าเพ มให ก บผล ตภ ณฑ ในระบบ อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มและเพ มความรวดเร วในการส งมอบส นค าท ตรงก บความต องการของตลาดตามโครงการ SAFSA บร บทด านกลย ทธ และการแข งข น เน องจากผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มส วน ใหญ เป นธ รก จขนาดกลางและย อม จ งท าให การปร บต วม ความรวดเร วและม การ พ ฒนาคล สเตอร รวมถ งผ ประกอบเหล าน ได ม การรวมกล มเป นสมาคม (Consortium) หลายกล ม รวมถ งโครงการ SAFSA เป นการสร างกลย ทธ ธ รก จ อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มในร ปแบบใหม อย างไรก ตามผ ผล ตซ งเป น ธ รก จขนาดกลางและเล กย งเป นผ ร บจ างผล ต (OEM) ขาดการออกแบบสร าง แบรนด อย างจร งจ ง ส วนใหญ ผล ตส นค าท ม ม ลค าเพ มค อนข างต าและส นค าขาด ความหลากหลาย บทบาทของภาคร ฐ ร ฐบาลม ความพยายามในการสร างกรอบความร วมม อต าง ๆ ใน ระด บประเทศ อน ภ ม ภาค และภ ม ภาค เพ อสร างโอกาสทางการค าและสน บสน น อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มรวมถ งการสน บสน นงบประมาณด าน ว ทยาศาสตร และเทคโนโลย (S&T) และการว จ ยและพ ฒนา (R&D) นอกจากน ย งให ความส าค ญก บอ ตสาหกรรมน ในระด บนโยบาย ตลอดจนให เง นสบทบ (Matching Fund) ระหว างภาคร ฐและภาคเอกชนในการพ ฒนาอ ตสาหกรรมน อย างไรก ตาม การส งเสร มสน บสน นผ ประกอบการธ รก จขนาดกลางและย อมจาก ภาคร ฐย งอย ในระด บต า 3-323

346 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ผลกระทบของ AEC ต ออ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทย การศ กษาในส วนน เป นการอธ บายตามหล กการการจ ดต งประชาคมเศรษฐก จ อาเซ ยน (ASEAN Economic Commodity: AEC) โดยการเป นตลาดและฐานการผล ต เด ยวก นจะต องประกอบด วย 5 องค ประกอบส าค ญ ค อ (1) การเคล อนย ายส นค าท เสร (2) การเคล อนย ายบร การอย างเสร (3) การเคล อนย ายการลงท นอย างเสร (4) การ เคล อนย ายแรงงานฝ ม ออย างเสร และ (5) การเคล อนย ายเง นท นอย างเสร ซ งผลกระทบ ของ AEC ท ม ต อธ รก จขนาดกลางและย อมในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทย สามารถอธ บายได ม ด งห วข อต อไปน การเคล อนย ายส นค าท เสร จากบทบ ญญ ต เก ยวก บการขจ ดอ ปสรรคทางการค าท ม ใช ภาษ โดยเพ ม กระบวนการแจ งและการจ ดต งกลไกการตรวจสอบท ม ประส ทธ ภาพ การส งเสร ม ความโปร งใสของมาตรการท ม ใช ภาษ และการด าเน นงานให ม กฎเกณฑ และ กฎระเบ ยบท สอดคล องก บหล กสากล ม หล กการท เก ยวข อง ค อ o กฎว าด วยแหล งกาเน ดส นค า (Rule of Origin: ROD) ด าเน นการใช กฎว าด วยแหล งก าเน ดส นค าท ตอบสนองต อพลว ตรและการเปล ยนแปลง ข นตอนการผล ตของโลก เพ อส งเสร มการค าและการลงท นระหว างประเทศ สมาช กอาเซ ยน การสน บสน นเคร อข ายการผล ตระด บภ ม ภาค การส งเสร มการ พ ฒนาว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม และลดช องว างการพ ฒนา o การอานวยความสะดวกทางการค า กฎระเบ ยบ ข นตอน ว ธ การ และข อม ลท เก ยวข องก บทางการค าและศ ลกากรท ไม ย งยาก เป นแนวเด ยวก น ม มาตรฐาน จะลดต นท นทางธ รกรรมในอาเซ ยน ซ งจะช วยส งเสร มข ด ความสามารถในการส งออกและอ านวยความสะดวกการรวมต วของอาเซ ยน ให เป นตลาดเด ยวส าหร บการค าส นค า การค าบร การการลงท น และการเป น ฐานการผล ตเด ยว o การรวมกล มทางศ ลกากร จากการเร งร ดให เร วข น การอ านวยความ สะดวกด านศ ลกากรด วยระบบอ เล กทรอน กส ณ จ ดเด ยวของอาเซ ยนท ม มาตรฐานเด ยวก น o มาตรฐานและอ ปสรรคทางเทคน ค ระบบมาตรฐาน ค ณภาพ การ ร บรอง และการว ดม ความส าค ญต อการส งเสร มการเพ มประส ทธ ภาพและเพ ม ประส ทธ ภาพในด านต นท นการผล ต การส งออก/น าเข าในภ ม ภาคให ประสาน เป นแนวเด ยวก นน น ตลอดจนการน ยามขอบเขตของก จกรรมทางเศรษฐก จ อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มท เก ยวข องไว ในเอกสารแนบความตกลง ให ช ดเจนมากข น 3-324

347 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) จากการว เคราะห ข อตกลงการเคล อนย ายเสร พบว าผลกระทบท ม ต อธ รก จ ขนาดกลางและย อมในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มของไทยในการก าว ไปส การผล ตและการค าระด บภ ม ภาคถ อเป นผลกระทบในทางบวก กล าวค อจะ เป นการเพ มโอกาสให ก จการขนาดกลางและขนาดย อมให ม โอกาสมากข นในการ เต บโตและสร างความม นคงทางธ รก จ ด งน o ผลกระทบจากการเป ดเสร การค าส นค าจะช วยขยายช องทางและโอกาส ของส นค าส งทอและเคร องน งห มไทยในการเข าถ งตลาดอาเซ ยน และใช อาเซ ยนเป นฐานในการส งออกไปย งตลาด ASEAN + 3 (จ น ญ ป น และ เกาหล ใต ) และ ASEAN + 6 (ASEAN + 3 และออสเตรเล ย น วซ แลนด และ อ นเด ย) o ลดต นท นการผล ตจากการน าเข าว ตถ ด บและส นค าข นกลางท ใช ในการ ผล ตได ในราคาท ต าลงและเพ มทางเล อกให ผ ประกอบการ SMEs สามารถ น าเข าได จากหลายแหล งมากข น ท าให ผ ประกอบการ SMEs ม ความ ได เปร ยบและความสามารถในการแข งข นด านราคา ในกรณ น ประเทศไทย สามารถใช ประโยชน จากอาเซ ยนโดยการใช แรงงานในอาเซ ยนและให อาเซ ยน เป นฐานการผล ต การเคล อนย ายบร การอย างเสร การเป ดเสร การค าบร การเป นองค ประกอบท ม ความส าค ญส วนหน งต อไปส การ เป นประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน ซ งจะเก ดจากการลดข อจ าก ดต อผ ให บร การของ อาเซ ยนในการให บร การและเข ามาจ ดต งก จการในประเทศสมาช กอ นตามเง อนไข กฎเกณฑ ภายในประเทศ การเป ดเสร การค าบร การด าเน นการโดยการเจรจาเป น รอบ ซ งส วนใหญ อย ภายใต การเจรจาของคณะกรรมการประสานงานด านการค า บร การของอาเซ ยนโดยสาขาบร การส าค ญ ได แก การขนส งทางอากาศ เทคโนโลย สารสนเทศ ส ขภาพ และการท องเท ยว และโลจ สต กส ภายในป พ.ศ และสาขาบร การท กสาขาท เหล ออ นภายในป พ.ศ จากการว เคราะห ข อตกลงการเป ดเสร การค าบร การ พบว าผลกระทบท ม ต อ ธ รก จขนาดกลางและย อมในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มของไทยเป น ผลกระทบในทางบวก กล าวค อ ด วยการค าส นค าย อมม การบร การมาเก ยวข อง ด วยเสมอ การท าให ภาคบร การม ความเสร มากข น ย อมเป นผลด ต ออ ตสาหกรรม ส งทอและเคร องน งห มของไทยในการท จะก าวข นมาอย ในระด บผ น าของภ ม ภาค เน องจากการเป ดเสร การค าบร การจะเป นแรงหน นท ส าค ญช วยก อให เก ดการ พ ฒนาความสามารถในการแข งข นและการเช อมโยงห วงโซ อ ปทานใน อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มและอ ตสากรรมภาคบร การ เช น การ 3-325

348 ท องเท ยวนอกจากน เม อภาคบร การเต บโตข นก จะท าให เก ดอ ปสงค ต อเน องใน อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทยด วย การเคล อนย ายการลงท นอย างเสร ข อก าหนดด านการลงท นตาม AEC จะช วยเพ มความม นใจต อผ ท จะเข ามา ลงท นในอาเซ ยนความตกลงเขตการลงท นอาเซ ยนเต มร ปแบบ (ASEAN Comprehensive Investment Agreement: ACIA) ท ท าข นโดยอ งความตกลงเขต การลงท นอาเซ ยน และความตกลงค มครองการลงท นของอาเซ ยนท ม อย เด ม ให ครอบคล มการด าเน นงานในด านต าง ๆ ค อ o การค มครองการลงท น โดยการค มครองการลงท นท อย ภายใต ความตก ลงเต มร ปแบบ o การอ านวยความสะดวกและความร วมม อ โดยกฎระเบ ยบ กฎเกณฑ นโยบาย และข นตอนด านการลงท นท ม ความโปร งใส ม ความสอดคล อง และสามารถท านายได o ส งเสร มให อาเซ ยนเป นแหล งรวมของการลงท นและเคร อข ายการผล ต o การเป ดเสร การลงท นแบบค อยยกระด บข นตามความพร อม เพ อให บรรล การเป ดเสร ด านการลงท นในป พ.ศ จากการว เคราะห ข อก าหนดด านการลงท น พบว าเป นการเอ อประโยชน ให ผ ประกอบการ SMEs ในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทย สามารถย าย ฐานการผล ตไปย งประเทศสมาช กอาเซ ยนอ นท ม จ านวนแรงงานมากกว า แต ม อ ตราค าจ างต ากว าและเป นการเอ อประโยชน ในการเช อมโยงเคร อข ายในการผล ต ส งทอและเคร องน งห ม การเคล อนย ายแรงงานฝ ม ออย างเสร ข อก าหนดให บร หารจ ดการการเคล อนย ายหร ออ านวยความสะดวกในการ เด นทางส าหร บบ คคลธรรมดาท เก ยวข องก บการค า ส นค า บร การ และการลงท น ต องสอดคล องก บกฎเกณฑ ของประเทศผ ร บ โดยม ว ตถ ประสงค เพ อ o อ านวยความสะดวกในการตรวจลงตราและใบอน ญาตท างานส าหร บผ ประกอบว ชาช พและแรงงานฝ ม ออาเซ ยน ท เก ยวข องก บการค าข ามพรมแดน และก จกรรมท เก ยวเน องก บการลงท น o เพ ออ านวยความสะดวกในการเป ดเสร การค าบร การภายในป พ.ศ โดยการส งเสร มความร วมม อระหว างประเทศสมาช กและการ พ ฒนามาตรฐานความสามารถและค ณสมบ ต ของงานหร ออาช พและท กษะ ความช านาญของผ ฝ กอบรมในสาขาบร การส าค ญ 3-326

349 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) จากการว เคราะห ข อก าหนดด านการเคล อนย ายแรงงาน พบว า การ เคล อนย ายแรงงานฝ ม ออย างเสร จะม ผลในทางบวกทางด านแรงงานเก ดการ พ ฒนาฝ ม อมากข น อย างไรก ตาม ในภาคแรงงานน น AEC ก าหนดให ประเทศ สมาช กค อย ๆ เป ดเสร โดยม มาตรฐานร วมเร อง ท กษะแรงงาน ฉะน นข อน จ ง ไม ได ก อให เก ดผลกระทบทางลบต อก จการขนาดกลางและข นาดย อมใน อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มทางด านการเข า-ออกแรงงาน เพราะไม ได เป น การเปล ยนแปลงแบบกะท นห นในการพ ฒนามาตรฐานฝ ม อ การเคล อนย ายเง นท นอย างเสร มาตรการเป ดเสร ส าหร บสาขาบร การด านการเง นจะต องอน ญาตให ประเทศ สมาช กสร างความม นใจเก ยวความเป นระเบ ยบของสาขาการเง นและร กษาไว ซ ง ความม นคงทางการเง น เศรษฐก จและส งคม ซ งประเทศท ม ความพร อมในการ เป ดเสร สามารถเร มด าเน นการได ก อนและประเทศสมาช กท เหล อเข าร วมใน ภายหล ง นอกจากน ข นตอนการเป ดเสร จะต องค าน งถ งว ตถ ประสงค นโยบายของ ชาต และระด บการพ ฒนาทางด านเศรษฐก จและการเง นของสมาช กแต ละประเทศ ส งเสร มให ประเทศสมาช กลดอ ปสรรคในเร องกฎระเบ ยบการเง นของแต ละ ประเทศให ม ความสอดคล องรองร บซ งก นและก นของภาคเศรษฐก จการค าและ การเง น ช วยให สามารถลดต นท นการด าเน นธ รก จในด านการเง นให แก ก จการ ท า ให ภาคการเง นสามารถสน บสน นการค าท เสร มากข น จากการว เคราะห การเป ดเสร ด านการเง น พบว าผลกระทบท ม ต อธ รก จขนาด กลางและย อมในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มของไทยเป นผลกระทบใน ทางบวก กล าวค อ ท าให เก ดประโยชน ต อก จการขนาดกลางและขนาดเล กท จะ สามารถเข าถ งบร การทางการเง นท ลดอ ปสรรคด านพรหมแดนอย างไรก ตาม เง นท นเคล อนย ายระหว างประเทศเข าออกได เสร มากข น ย อมส งผลต อความผ น ผวนของอ ตราแลกเปล ยนเง นตราระหว างประเทศ ฉะน นอาจจะม ผลกระทบใน การปร บต วการบร หารจ ดการด านต นท นและอาจเก ดความเส ยงด านอ ตรา แลกเปล ยน จากผลกระทบของ AEC ท ม ต อธ รก จขนาดกลางและย อมในอ ตสาหกรรมส ง ทอและเคร องน งห มไทยด งกล าวข างต น สามารถเข ยนเช งสร ปผลกระทบด านบวก และด านลบของ AEC รวมถ งข อเสนอแนะ ตามห วงโซ ค ณค าของอ ตสาหกรรมน ได ด งตารางท

350 ตารางท 73 สร ปผลกระทบของ AEC ตามห วงโซ ค ณค าของอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทย อ ตสาหกรรม ต นน า อ ตสาหกรรม กลางน า ผลกระทบด านบวก - เน องจากประเทศไทยม การน าเข าเส นใยจากประเทศอ นโดน เซ ย AEC จะส งผลให ต นท นการผล ตลดลง ก อให เก ดความได เปร ยบ โดยเปร ยบเท ยบเพ มข น - ผ ประกอบการไทยจะได ร บประโยชน จากอ ปสงค ต อเน องท เก ด จากการเป ดเสร ทางด านบร การ โดยเฉพาะด านการท องเท ยว และสปา - การแข งข นท ส งข นจะส งผลให ผ ประกอบการจ าเป นต องพ ฒนา แรงงานฝ ม อ อ นเป นผลด ต อประส ทธ ภาพการผล ตของประเทศ - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแหล งเง นท นง ายข น - ผ ประกอบการสามารถส งออกผ าผ นไปย งประเทศในกล มอาเซ ยน เพ มมากข น โดยเฉพาะประเทศลาว เว ยดนาม และก มพ ชา - ผ ประกอบการไทยจะได ร บประโยชน จากอ ปสงค ต อเน องท เก ด จากการเป ดเสร ทางด านบร การ โดยเฉพาะด านการท องเท ยว และสปา ผลกระทบด านลบ - ผ ประกอบต องเผช ญก บความเส ยงด านอ ตราแลกเปล ยนมากข น - ผ ประกอบต องเผช ญก บความเส ยงด านอ ตราแลกเปล ยนมากข น 3-328

351 ผลกระทบด านบวก ผลกระทบด านลบ อ ตสาหกรรม ปลายน า - ผ ประกอบการสามารถส งออกส งทอและเคร องน งห มไปย งประเทศ ในกล มอาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 เพ มมากข น - ความเส ยงด านอ ตราแลกเปล ยนส งผลต อการปร บต วด านต นท นการ ผล ต - ผ ประกอบการสามารถย ายฐานการผล ตไปย งลาว เว ยดนาม และ ก มพ ชา ซ งจะส งผลให เก ดความได เปร ยบโดยเปร ยบเท ยบและม ศ กยภาพการแข งข นการส งออกท เพ มข น เน องจากไทยขาดแคลน แรงงานและม ต นท นการผล ตท ส งกว า - การแข งข นท ส งข นจะส งผลให ผ ประกอบการจ าเป นต องพ ฒนา แรงงานฝ ม อ อ นเป นผลด ต อประส ทธ ภาพการผล ตของประเทศ - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแหล งเง นท นง ายข น ข อเสนอแนะกล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล - ร ฐบาลควรหาช องทางหร อเคร อข ายการต ดต อธ รก จด านเส นใยและเส นด ายในประเทศอ นโดน เซ ย เพ ออ านวยความสะดวกให แก ผ ประกอบการไทย - ร ฐบาลควรให การสน บสน นโครงการ ASEAN Competitiveness Enhancement (ACE) และโครงการ Source ASEAN Full Service Alliance (SAFSA) - ร ฐบาลควรส งเสร มให ประเทศไทยเป นศ นย กลางการค าส งทอ โดยเน นท การสร างม ลค าเพ มของส นค าและการบร หารจ ดการเศรษฐก จเช งสร างสรรค - ร ฐบาลควรให การส งเสร มให ผ ประกอบการอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องนขยายการลงท นไปย งประเทศลาว เว ยดนาม และก มพ ชา 3-329

352 จากตารางท 73 สามารถอธ บายผลกระทบของ AEC ตามห วงโซ ค ณค าใน อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทยได ว า ผลกระทบการเคล อนย ายส นค าท เสร o อ ตสาหกรรมต นน า ซ งได แก อ ตสาหกรรมเส นใยและอ ตสาหกรรมป น ด าย ประเทศไทยม การน าเข าจากประเทศอ นโดน เซ ยจะท าให เก ดผล กระทบทางบวกต ออ ตสาหกรรมส งทอในประเทศไทย กล าวค อ ท าให ต นท นการผล ตลดลง อ นจะก อให ความได เปร ยบโดยเปร ยบเท ยบเพ มข น ฉะน นภาคร ฐควรหาช องทางเคร อข ายการต ดต อธ รก จในประเทศ อ นโดน เซ ยเพ ออ านวยความสะดวกให แก ผ ประกอบการไทย o อ ตสาหกรรมกลางน า ซ งได แก อ ตสาหกรรมผ าผ น ฟอกย อม และพ มพ ประเทศไทยเป นผ ผล ตและส งออกไปย งตลาดในอาเซ ยน โดยเฉพาะใน ประเทศลาว เว ยดนาม และก มพ ชา ด วยเหต น ภาคร ฐควรใช ผลประโยชน จาก AFTA เพ อขยายตลาดในอาเซ ยนกล าวค อ สหภาพย โรปให ส ทธ พ เศษ ก บประเทศลาว ประเทศก มพ ชา และประเทศเว ยดนาม หากใช ว ตถ ด บใน อาเซ ยนไปผล ตไม น อยกว าร อยละ 40 ส งไปย โรปไม ต องเส ยภาษ จ งเป น การกระต นให ประเทศสมาช กอาเซ ยนซ อส นค าส งทอจากประเทศไทยมาก ข น นอกจากน ภาคร ฐควรส งเสร มให ประเทศไทยเป นศ นย กลางการค าส ง ทอ เน องจากท าเลท ต งท ใกล ก บประเทศลาว เว ยดนาม และก มพ ชา มากกว าประเทศสมาช กอาเซ ยนอ น ๆ ตลอดจนม ความพร อมของ สาธารณ ปโภคท สมบ รณ อ กประการหน ง ภาคร ฐควรส งเสร มการสร าง ม ลค าเพ มของส นค าและการบร หารจ ดการเศรษฐก จเช งสร างสรรในส นค า ส งทอด วย o อ ตสาหกรรมปลายน า ซ งได แก อ ตสาหกรรมเส อผ า/เคร องน งห ม ประเทศไทยจะได ประโยชน ในการขยายช องทางการส งออกโดยใช ฐานจาก ASEAN + 3 และ ASEAN + 6 ฉะน นเพ อให ประเทศม ศ กยภาพในการ ส งออกมากข น ภาคร ฐควรส งเสร มโอกาสการค าเสร ASEAN + 3 และ ASEAN + 6 รวมถ งควรสน บสน นโครงการ ACE และโครงการ SAFSA เพ อพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม ด งได กล าวมาแล วข างต น ผลกระทบการเคล อนย ายบร การอย างเสร ผลจากการเป ดเสร ด านบร การจะเป นผลกระทบด านบวกต อ อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มในท กข นตอนของกระบวนการผล ตต งแต อ ตสาหกรรมต นน า กลางน า และปลายน า กล าวค อ การเป ดเสร ทางด าน บร การ โดยเฉพาะด านการท องเท ยวจะก อให เก ดอ ปสงค ต อเน องใน 3-330

353 อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม ฉะน นภาคร ฐควรให การสน บสน น โครงการ ACE อย างเต มร ปแบบ ผลกระทบการเคล อนย ายการลงท นอย างเสร o อ ตสาหกรรมต นน า ประเทศไทยจะได ประโยชน ในการเช อมโยงเคร อข าย ในการผล ตระหว างไทยก บอ นโดน เซ ยเน องจากประเทศอ นโดน เซ ยม ความ ได เปร ยบในด านว ตถ ด บ ฉะน นการเช อมโยงเคร อข ายระหว าง ผ ประกอบการในการผล ตเส นใยและเส นด ายด วยการลงท นร วมก บ ผ ประกอบการในอ นโดน เซ ย ฉะน นเพ อเอ อประโยชน ต อผ ประกอบการไทย ภาคร ฐควรสน บสน นการลงท นร วมก บผ ประกอบการในประเทศอ นโดน เซ ย o อ ตสาหกรรมกลางน า ประเทศไทยจะได ประโยชน ในการเช อมโยง เคร อข ายในการผล ตระหว างไทยก บประเทศสมาช กอาเซ ยน กล าวค อ ประเทศไทยเป นผ ผล ตผ าผ นและส งออกไปย งประเทศสมาช กอาเซ ยนซ ง เป นตลาดหล กและม แนวโน มเพ มส งข นเร อย ๆ ฉะน นเพ อให ผ ประกอบการ ไทยม ศ กยภาพการผล ตเพ อการส งออกมากข น ภาคร ฐควรสน บสน นการ ลงท นอ ตสาหกรรมน ในประเทศไทย o อ ตสาหกรรมปลายน า ประเทศไทยจะได ร บผลกระทบด านบวก เน องจากป จจ บ นน อ ตสาหกรรมเส อผ า/เคร องน งห มของประเทศไทย ประสบป ญหาการขาดแคลนแรงงาน ตลอดจนต นท นการผล ตท เพ มส งข น เม อเปร ยบเท ยบก บประเทศสมาช กอาเซ ยนอ น โดยเฉพาะประเทศลาว เว ยดนาม และก มพ ชา ฉะน นการย ายฐานการผล ตโดยผ ประกอบการไทย ไปลงท นในกล มประเทศเหล าน จะท าให เก ดความได เปร ยบโดย เปร ยบเท ยบและม ศ กยภาพการแข งข นการส งออกท เพ มข น ฉะน นภาคร ฐ ควรให การส งเสร มการลงท นในต างประเทศ (ลาว เว ยดนาม และก มพ ชา) ผลกระทบการเคล อนย ายแรงงานฝ ม ออย างเสร ผลจากการเป ดเสร ด านการเคล อนย ายแรงงานฝ ม อเสร จะเป น ผลกระทบด านบวกต ออ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มในท กข นตอนของ กระบวนการผล ตต งแต อ ตสาหกรรมต นน า กลางน า และปลายน า กล าวค อ การเคล อนย ายแรงงานเสร จะเป นการกระต นให แรงงานม การพ ฒนาฝ ม อ แรงงาน อ นจะส งผลด ต อการประส ทธ ภาพการผล ตในอ ตสาหกรรมน ฉะน น ภาคร ฐควรให การสน บสน นโครงการ ACE และโครงการ SAFSA ด งได กล าว มาแล วข างต น 3-331

354 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ผลกระทบการเคล อนย ายเง นท นอย างเสร ผลกระทบการเคล อนย ายเง นท นเสร จะม ผลท งด านบวกและด านลบต อ ผ ประกอบการไทยโดยผลกระทบด านบวกต อผ ประกอบการไทยท ง อ ตสาหกรรมต นน า กลางน า และปลายน า จะได ร บประโยชน ในการเข าถ ง แหล งเง นท น ส าหร บผลกระทบด านลบน นผ ประกอบการไทยอาจได ร บความ เส ยงจากอ ตราแลกเปล ยน รวมถ งการปร บต วของต นท นการผล ตอ น เน องมาจากความผ นผวนของอ ตราแลกเปล ยน ฉะน นภาคร ฐโดยเฉพาะ ธนาคารแห งประเทศไทยควรม นโยบายเพ อสร างเสถ ยรภาพให ก บอ ตรา แลกเปล ยน การว เคราะห จ ดแข ง จ ดอ อน โอกาส และอ ปสรรค (SWOT Analysis) จ ดแข ง อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มในประเทศไทยเป นอ ตสาหรรมท เป นท ร จ กในระด บสากลในเร องของความสามารถในการผล ตและย งเป นประเทศ ท ม อ ตสาหกรรมส งทอท ครบวงจรต งแต อ ตสาหกรรมต นน า กลางน า และปลายน า มากกว าประเทศอ น ๆ ในอาเซ ยนด วยก นเม อเท ยบก บประเทศก มพ ชา ฟ ล ปป นส และเว ยดนาม นอกจากน อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มได ม ความเช อมโยงก บ ผ ผล ตและผ ค าปล กในตลาดต างประเทศท เป นประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ได แก อเมร กาเหน อ ย โรป และญ ป น ตามโครงการ SAFSA รวมถ งการรวมกล ม ของผ ประกอบการในแต ละกระบวนการผล ตจ ดต งเป นองค กรต าง ๆ โดยม ว ตถ ประสงค หล กเพ อพ ฒนาศ กยภาพการแข งข นโดยเฉพาะธ รก จขนาดกลางและ ย อม ท งน เม อพ จารณาด านท าเลท ต งของประเทศไทย พบว า ม ต าแหน ง ท ต งท เป นศ นย กลางในภ ม ภาคเอเซ ยเป นประต ทางเข าส เอเซ ยตะว นออกเฉ ยงใต ม ส งอ านวยความสะดวกท ด เย ยมระด บโลก โดยเฉพาะสาธารณ ปโภคท อ านวย ความสะดวกในด านการลงท น เช น ระบบไฟฟ า การคมนาคมขนส ง และการ โทรคมนาคมจ งเป นทางผ านท สะดวกสบายส าหร บการพ ฒนาการค าในระด บ ภ ม ภาคก บประเทศต าง ๆ ได อย างรวดเร ว เช น จ น อ นเด ย และประเทศอ น ๆ ใน เอเซ ย เป นต น จ ดอ อน อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มของไทยต องน าเข าว ตถ ด บจาก ต างประเทศโดยเฉพาะ การน าเข าฝ ายเก อบท งหมดในกระบวนการผล ตต นน า 3-332

355 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ส าหร บต นท นการผล ต พบว าเม อเปร ยบเท ยบก บประเทศอ น ๆ ในอาเซ ยน โดยเฉพาะ ก มพ ชา ลาว พม า และเว ยดนาม ประเทศไทยจะม ต นท นการผล ตท ส ง กว า รวมถ งอ ตราค าจ างแรงงานม แนวโน มส งข นตลอดจนขาดแคลนแรงงาน โดยเฉพาะในอ ตสาหกรรมผล ตเส อผ าส าเร จร ปและม การพ งพาตลาดในการ ส งออกก บประเทศหล กมากเก นไป เช น ประเทศสหร ฐอเมร กาและสหภาพย โรป เป นต น โอกาส จากการเข าส ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนในป พ.ศ คาดว าจะ ท าให อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทยจะขยายต วเพ มข นและสามารถ พ ฒนาเป นศ นย กลางการค าส งทอและเคร องน งห มของอาเซ ยนได เน องจาก ประเทศไทยม ท ต งท เหมาะสมในการจ ดต งฐานการค าเพ อส งออกส นค าและ กระจายส นค าไปย งประเทศต าง ๆ ในภ ม ภาคเอเซ ย รวมถ งการเช อมโยงทาง การค าส งทอและเคร องน งห มในภ ม ภาคอาเซ ยนภายใต โครงการ SAFSA จะท า ให เก ดห วงโซ ค ณค าท ครบวงจร ม กระบวนการผล ตท ม ศ กยภาพและตอบสนอง ความต องการส นค าส งทอและเคร องน งห มของตลาดโลกได อย างม ประส ทธ ภาพ นอกจากน ผลประโยชน จากข อตกลง AFTA ประเทศไทยได เปร ยบ กว าประเทศอ นในอาเซ ยน ประเทศไทยส งออกผ าผ นไปอาเซ ยน โดยม ป จจ ยท เอ อประโยชน ค อ การท สหภาพย โรปให ส ทธ พ เศษก บประเทศลาว ประเทศ ก มพ ชา และประเทศเว ยดนาม หากใช ว ตถ ด บในอาเซ ยนไปผล ตไม น อยกว า ร อยละ 40 ส งไปย โรปไม ต องเส ยภาษ เป นการกระต นให ประเทศสมาช กอาเซ ยน ซ อส นค าส งทอจากประเทศไทยมากข นและเม อพ จารณานโยบายของประเทศ เพ อนบ านเหล าน พบว าม นโยบายส งเสร มการลงท นจากต างประเทศและให ความส าค ญก บการพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มเป นอ นด บต น ๆ ส งผลประโยชน ให ม การย ายฐานการผล ต อ นจะท าให ผ ประกอบการไทยม โอกาส ในการแข งข นในตลาดโลก อ ปสรรค เน องจากอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทยเป นอ ตสาหกรรมท ผล ตเพ อการส งออก โดยตลาดหล กส วนใหญ ก ย งคงเป นตลาดสหร ฐอเมร กา สหภาพย โรป ซ งจากการคาดการณ สถานการณ เศรษฐก จของประเทศเหล าน และ พบว าเศรษฐก จอย ในช วงถดถอยอย างต อเน อง อ นเน องมาจากป ญหาว กฤต เศรษฐก จเม อป พ.ศ ส งผลต อรายได ประชาชาต ต อห วของประชากร ในประเทศเหล าน ลดลงและส งผลต อเน อง ท าให อ ปสงค ส นค าลดลงตามไปด วย ส าหร บสถานการณ การเม อง ความส มพ นธ ระหว างประเทศไทยก บประเทศเพ อน 3-333

356 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) บ านย งไม ม เสถ ยรภาพอย างย งย น นอกจากน นโยบายร ฐบาลช ดป จจ บ นได ม การ ปร บอ ตราค าจ างข นต าส งข น ห นส วนทางกลย ทธ : อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทย อาเซ ยน อาเซ ยน + 3 และ อาเซ ยน + 6 จากการศ กษาห วข อต างข างต น จะเห นได ว าเพ อให ผ ประกอบการขนาดกลางและ ขนาดย อมในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทยม ศ กยภาพการแข งข นในตลาดโลก จ งควรบร หารจ ดการห วงโซ อ ปทาน โดยม ห นส วนกลย ทธ ในอ ตสาหกรรมส งทอและ เคร องน งห ม โดยม หล กเกณฑ ในการก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ความส าค ญบทบาท และหน าท ของแต ละห นส วน ด งห วข อต อไปน หล กเกณฑ ในการกาหนดห นส วนทางกลย ทธ การศ กษาในท น ได ใช ผลการศ กษาการค าส งทอและเคร องน งห มไทย ก บตลาดต างประเทศท ส าค ญตามกรอบอาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 ร วมก บผล การว เคราะห ศ กยภาพการแข งข นทางการค ามาเป นหล กเกณฑ ในการก าหนด ห นส วนทางกลย ทธ ซ งจากการศ กษาสามารถสร ปได เป น 2 ประเด น ประเด นแรก เป นห นส วนกลย ทธ ทางการผล ตในอาเซ ยนเพ อสร างความได เปร ยบในการ แข งข นในตลาดโลกร วมก น ซ งเป นการพ จารณาจากผลการว เคราะห ศ กยภาพ การแข งข นทางการค า ประเด นท สอง เป นห นส วนกลย ทธ ทางด านการค า เพ อ เป นแหล งน าเข าว ตถ ด บในการผล ต และตลาดส งออกเพ อเป นโอกาสและช องทาง ทางการค า โดยเป นการพ จารณาจากผลการส กษาการค าส งทอและเคร องน งห ม ไทยก บตลาดต างประเทศท ส าค ญตามกรอบอาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 ประเด นห นส วนกลย ทธ ทางการผล ตในอาเซ ยน พบว า ประเทศ อ นโดน เซ ยม ความได เปร ยบโดยเปร ยบเท ยบในการผล ตเส นใยและเส นด าย เหน อกว าประเทศสมาช กอาเซ ยนอ น อ กท งในอ ตสาหกรรมผ าผ น ประเทศ อ นโดน เซ ยและประเทศไทยม ความได เปร ยบโดยเปร ยบเท ยบเหน อกว าประเทศ อ น ส าหร บอ ตสาหกรรมเส อผ าส าเร จร ป/เคร องน งห ม พบว า ประเทศลาว ประเทศเว ยดนาม และประเทศก มพ ชาม ความได เปร ยบโดยเปร ยบเหน อกว า ประเทศสมาช กอ นในอาเซ ยน ฉะน นห นส วนทางกลย ทธ ทางการผล ตในท น สามารถระบ ได ว า ใน อ ตสาหกรรมต นน า (อ ตสาหกรรมเส นใยและเส นด าย) ได แก ประเทศอ นโดน เซ ย อ ตสาหกรรมกลางน า (อ ตสาหกรรมผ าผ น) ได แก ประเทศไทย ส าหร บ อ ตสาหกรรมปลายน า (เส อผ า/เคร องน งห ม) ได แก ประเทศลาว ประเทศ เว ยดนาม และประเทศก มพ ชา 3-334

357 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ประเด นห นส วนกลย ทธ ทางการค าตามกรอบอาเซ ยน + 3 และ อาเซ ยน + 6 พบว า ในอ ตสาหกรรมต นน า ประเทศไทยเป นผ น าเข า ได ระบ ห นส วนทางการค าท เป นแหล งว ตถ ด บเส นใยและเส นด าย ได แก ประเทศญ ป น ประเทศอ นโดน เซ ย ประเทศเว ยดนาม ประเทศเกาหล ใต และประเทศมาเลเซ ย ส าหร บอ ตสาหกรรมกลางน า ประเทศไทยเป นผ ส งออก ได ระบ ห นส วนทางการค า ท เป นช องทางการส งออกผ าผ น ได แก ประเทศเว ยดนาม ประเทศก มพ ชา ประเทศอ นเด ย ประเทศอ นโดน เซ ย ประเทศลาว และประเทศจ น อ ตสาหกรรม ปลายน า (เส อผ า/เคร องน งห ม) ประเทศไทยเป นผ ส งออก ในท น ได ระบ ห นส วน ทางการค าท เป นช องทางการส งออก ได แก ประเทศญ ป น ประเทศก มพ ชา ประเทศเว ยดนาม ประเทศลาว และประเทศอ นโดน เซ ย ความสาค ญบทบาท พ จารณาจากสภาพภ ม ประเทศ พบว าประเทศไทยม เส นทางการ คมนาคมท เช อมโยงก บประเทศห นส วนทางกลย ทธด งกล าว ฉะน นเพ อให ผ ผล ต ส งทอและเส อผ าเคร องน งห มของประเทศไทยและประเทศสมาช กอาเซ ยนม ศ กยภาพการแข งข นในตลาดโลก การศ กษาในท น จ งได ก าหนดบทบาท ความส าค ญของแต ประเทศสมาช ก กล าวค อ ประเทศอ นโดน เซ ยเป นผ ผล ตเส นใย และเส นด าย เน องจากม ความได เปร ยบในด านว ตถ ด บ (ป โตรเล ยม) ในขณะท ประเทศไทยเป นผ ผล ตผ าผ น อ กท งม ความได เปร ยบโดยเปร ยบเท ยบและม อาณา เขตท ใกล เค ยงก บประเทศลาว ประเทศเว ยดนาม และประเทศก มพ ชา มากกว า ประเทศอ นโดน เซ ย ท งน ประเทศลาว ประเทศเว ยดนาม และประเทศก มพ ชา เป นผ ผล ตเส อผ า/เคร องน งห ม เน องจากม ความได เปร ยบด านต นท นการผล ตและ ม แรงงานเป นจ านวนมาก ตลอดจนภาคร ฐให การสน บสน นและส งเสร ม อ ตสาหกรรมน ให เป นอ ตสาหกรรมท สร างรายได ให ก บประเทศ หน าท ของแต ละห นส วน ในท น ได แบ งหน าท ของแต ละห นส วนออกเป น 2 กรณ ค อ ห นส วน ด านการผล ตในอาเซ ยนและห นส วนทางการค าของประเทศตามกรอบ อาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 ด งน หน าท ห นส วนด านการผล ตในอาเซ ยน ในแต ละประเทศสมาช ก อาเซ ยนท เป นห นส วนการผล ตส งทอและเคร องน งห ม จะม สหพ นธ อ ตสาหกรรม ส งทอแห งอาเซ ยน (ASEAN Federation of Textile Industry: AFTEX) ในแต ละประเทศน น ๆ ท าหน าท ประสานงานเพ อบรรล ว ตถ ประสงค ในการสน บสน น จ ดย นร วมก นในการก าหนดนโยบายด านการค าต างประเทศ การส งเสร มการ ค าขายระหว างประเทศสมาช ก และการส งเสร มส นค าส งทอและเคร องน งห มของ 3-335

358 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) อาเซ ยนไปส ตลาดโลกตลอดจนสมาคมส งทอต าง ๆ ท เก ดจากการรวมต วของ ผ ประกอบการในแต ละประเทศน น ๆ ท าหน าท ประสานงานระหว างภาคร ฐบาล และภาคเอกชน เพ อส งเสร ม/พ ฒนาการผล ตให ม ประส ทธ ภาพ ท งน เพ อให ผ ผล ตส งทอและเส อผ า/เคร องน งห มในประเทศสมาช ก อาเซ ยนมารวมต วก นเพ อสร างพ นธม ตรทางธ รก จในการพ ฒนาการค าและผล ตส ง ทอและเคร องน งห มอาเซ ยนส ตลาดโลกจ งอาจด าเน นตามโครงการ SAFSA กล าวค อ ผ ประกอบการอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มในประเทศสมาช ก อาเซ ยนจ บค ร วมม อก นเป นค ๆ เร ยกว า Virtual Vertical Factory (VVF) และม ผ ประกอบการน าเข าท เป นเจ าของ Brand Name รายใหญ เข าเป นสมาช กด วย ซ งเป นการครบวงจร ค อ ผ ผล ตส งทอ + ผ ต ดเย บเคร องน งห ม + ผ ซ อ (Brand Name) = Virtual Vertical Factory: VVF โดยแต ละ VVF สามารถจ บค ได มากกว า 1 ต อ 1 อย างไรก ตาม เพ อให เห นเป นแนวทางในการด าเน นกลย ทธ พ นธม ตร ทางธ รก จของผ ประกอบการไทยในอ ตสาหกรรมน จ งได ยกกรณ ต วอย าง ด งต อไปน ประเทศอ นโดน เซ ยเป นผ ผล ตเส นใยและเส นด าย (อ ตสาหกรรมต น น า) ประเทศไทยเป นผ ผล ตผ าผ น (อ ตสาหกรรมกลางน า) ประเทศลาว ประเทศ เว ยดนาม และประเทศก มพ ชาเป นผ ผล ตเคร องน งห ม (อ ตสาหกรรมปลายน า) โดยม ช องทางการเช อมโยงในแต ละข นตอนการผล ตเป นด งน การใช ผล ตภ ณฑ เส นด ายในประเทศอ นโดน เซ ย โดยผ ประกอบการ ไทยอาจต ดต อผ านสมาคมส งทอต าง ๆ ของประเทศไทยเพ อเช อมโยงไปย ง สหพ นธ อ ตสาหกรรมส งทอแห งอาเซ ยน (AFTEX) เช น สถาบ นส งทอ สมาคม อ ตสาหกรรมส งทอไทย สมาคมอ ตสาหกรรมทอผ าไทย และ/หร อ สมาคม อ ตสาหกรรมฟอก ย อม พ มพ และตกแต งส งทอไทย หร อผ ประกอบการไทยอาจ ต ดต อผ านองค กรภาคร ฐหร อภาคเอกชนท เก ยวข องก บอ ตสาหกรรมเส นด ายหร อ อ ตสาหกรรมส งทอ ในประเทศอ นโดน เซ ย ได แก Association of Spinning Companies Federation of Indonesian Textile Industries Indonesian Chamber of Commerce Industry และ Indonesian Textile Association (API) เป นต น และ/หร ออาจ ต ดต อก บบร ษ ทท ผล ตเส นด ายในอ นโดน เซ ย เช น Shinta Group ( จากน นน ามา ผล ตเป นผ าผ นในประเทศไทยและน าไปต ดเย บเป นเส อผ า 3-336

359 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ส าเร จร ป/เคร องน งห ม ในประเทศลาว ประเทศเว ยดนาม และ/หร อประเทศก มพ ชา ในประเทศลาวอาจต ดต อผ านองค กรหร อหน วยงานท เก ยวข องค อ Laos Garment Manufacturers Association และ/หร ออาจต ดต อก บบร ษ ทท ได ร บการส งเสร มการส งออก จากร ฐบาล เช น Three K Brothers Garment Lao Co.,Ltd (Tel: (856-21) ) หร อ MKM Garment Factory(Tel: (856-21) ) ส าหร บในประเทศเว ยดนามอาจต ดต อผ านองค กรหร อ หน วยงานท เก ยวข องค อ Vietnam National Textile & Garment Corporation(VINATEX) และ Hanoi Vietnam Textile and Apparel Association และ/หร ออาจต ดต อก บ บร ษ ทท ได ร บการส งเสร มจากร ฐบาล เช น Wonderful Saigon Garment Co; Ltd (Wonderful_sg@hcm.vnn.vn) และ Far East Garment Services Co Ltd (fegs@fpt.vn) เป นต น ในประเทศก มพ ชาอาจต ดต อผ านองค กรหร อหน วยงานท เก ยวข องค อ Garment Manufacturers Association of Cambodia และ/หร ออาจต ดต อก บบร ษ ทท ได ร บการส งเสร ม การส งออกจากร ฐบาล เช น Cambodia Garment, Ltd (Canbodiahk@camnet.com.kh) และCity New Garment Co;Ltd (Citynew@camnet.com.kh ) การใช ผล ตภ ณฑ เส นด ายในประเทศอ นโดน เซ ย โดยผ ประกอบการ ไทยอาจต ดต อผ านสมาคมส งทอต าง ๆ ของประเทศไทยเพ อเช อมโยงไปย ง สหพ นธ อ ตสาหกรรมส งทอแห งอาเซ ยน (AFTEX) เช น สถาบ นส งทอ สมาคม อ ตสาหกรรมส งทอไทย สมาคมอ ตสาหกรรมทอผ าไทย และ/หร อ สมาคม อ ตสาหกรรมฟอก ย อม พ มพ และตกแต งส งทอไทย หร อผ ประกอบการไทยอาจ ต ดต อผ านองค กรภาคร ฐหร อภาคเอกชนท เก ยวข องก บอ ตสาหกรรมเส นด ายหร อ อ ตสาหกรรมส งทอ ส าหร บหน าท ห นส วนทางการค าในแต ละประเทศตามกรอบ อาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 พ จารณาการค าในแต ละกระบวนการผล ต จะเห น ได ว า อ ตสาหกรรมต นน า ซ งได แก เส นใยและเส นด าย ประเทศไทยเป นผ น าเข า โดยส วนใหญ น าเข าใยฝ ายจากประเทศจ น ประเทศออสเตรเล ย และประเทศ 3-337

360 อ นเด ย โดยในท น ได ยกต วอย างบร ษ ทผ ส งออกรายใหญ ของประเทศอ นเด ย และ ประเทศจ น ประเทศอ นเด ย ได แก JAYDEEP COTTON FIBERS PVT. LTD , Ajanta Commercial Complex, 3rd Floor, Gondal Road, Rajkot (Gujarat) INDIA ประเทศจ น ได แก Suzhou Julun Textile Co., Ltd. Address: (Hongzhou Village) South Nanhuan, Shengze, Wujiang, Suzhou, Jiangsu, China ส าหร บประเทศท เป นสมาช กอาเซ ยน ท เป นตลาดน าเข าว ตถ ด บของ ประเทศไทย สามารถต ดต อผ านสหพ นธ อ ตสาหกรรมส งทอแห งอาเซ ยน (AFTEX) ในแต ละประเทศสมาช ก ในท น ได ยกต วอย าง AFTEX ของประเทศ อ นโดน เซ ย และประเทศมาเลเซ ย เพ อเป นช องทางทางการค าในการน าเข า ว ตถ ด บ ประเทศอ นโดน เซ ย ค อ BPN Asosiasi Pertekstilan Indonesia (API)Addresss: Adhi Graha Bldg 16th Fl. Jl. Jenderal Gatot Subroto kav. 56, Jakarta 12950, Indonesia ประเทศมาเลเซ ย ค อ Malaysian Textile Manufacturers Association (MTMA)Address: C-9-4, Megan Avenue 1189 Jalan Tun Razak, 50400, Kuala Lumpur, Malaysia ส าหร บอ ตสาหกรรมกลางน า ได แก ผ าผ น ประเทศไทยเป นผ ส งออก โดยตลาดส งออกท ส าค ญ ได แก ประเทศอ นเด ยและประเทศจ น ในท น ได ยกต วอย างบร ษ ทผ น าเข าผ าผ นประเทศจ น ได แก Shaoxing County Yancheng Textile Co., Ltd. ประเทศอ นเด ย ได แก RG Group of Companies ส าหร บ ประเทศสมาช กอาเซ ยน สามารถต ดต อผ านสหพ นธ อ ตสาหกรรมส งทอแห ง อาเซ ยน (AFTEX) ในแต ละประเทศสมาช ก ในท น ได ยกต วอย าง AFTEX ของ ประเทศเว ยดนาม ลาว และก มพ ชา โดยประเทศเว ยดนาม ได แก Vietnam Textile and Apparel Association (Vitas) 8th floor, Vinatex Bldg 25 ba Trieu Street, Hanoi, Vietnam 3-338

361 ประเทศลาว ได แก Association of the Lao Garment Industry (ALGI) T: , F: E: ประเทศก มพ ชา ได แก Garment Manufacturers Association in Cambodia (GMAC) No 175, Street 215, Phsar Dem Kor Quarter Toul Kork District, Phnom Penh, Cambodia ส วนอ ตสาหกรรมปลายน า ได แก เส อผ า/เคร องน งห ม ประเทศไทย เป นผ ส งออก ในท น ได ยกต วอย างบร ษ ทผ น าเข าเส อผ ารายใหญ ของประเทศญ ป น ได แก Mitsui Bussan Marketing Co., Ltd. Address: Bungei Shunju Building. 7th Floor, 3-23 Kioicho, Tokyo, Japan ส าหร บประเทศสมาช กอาเซ ยนท เป นตลาดส งออกเส อผ าส าเร จร ปของ ไทย ในท น ได ยกต วอย างบร ษ ทของประเทศอ นโดน เซ ย ได แก Retota Sakti, Pt Menara Kuningan, 11Th Floor, Jl. Hr. Rasuna Said Block X-7 Kav.5, Kuningan Jakarta Selatan Indonesia

362 ร ปภาพท 30 ห นส วนทางกลย ทธ ด านการผล ตในอาเซ ยนของอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม อตสาหกรรมเส นใย และเส นด าย อ ตสาหกรรมผ าผ น อ ตสาหกรรมเส อผ า/ เคร องน งห ม อ นโดน เซ ย เว ยดนาม มาเลเซ ย ญ ป น เกาหล ใต ออสเตรเล ย อ นเด ย จ น เว ยดนาม ก มพ ชา ลาว อ นโดน เซ ย อ นเด ย จ น ก มพ ชา ลาว เว ยดนาม อ นโดน เซ ย ญ ป น ร ปภาพท 31 ห นส วนทางกลย ทธ ด านการค าในอาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 ของ อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม 3-340

363 ตารางท 74 เหต ผลในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ด านการผล ตและด านการค าก บประเทศค ค าตาม กรอบอาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 ของอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทย ประเทศ อ นโดน เซ ย ญ ป น เว ยดนาม เกาหล ใต มาเลเซ ย อ นเด ย ออสเตรเล ย จ น ลาว เว ยดนาม ก มพ ชา อ นเด ย อ นโดน เซ ย จ น ลาว เว ยดนาม ก มพ ชา เหต ผลในการค ดเล อก อ ตสาหกรรมต นน า (เส นใยและเส นด าย) - ม แหล งว ตถ ด บท ส าค ญ ได แก ป โตรเล ยมซ งเป นว ตถ ด บในการผล ต เส นใยส งเคราะห - ม ความได เปร ยบในการผล ตเหน อประเทศสมาช กอาเซ ยนอ น ๆ - ม อ ตสาหกรรมท ครบตามห วงโซ ค ณค า ค อ ต นน า กลางน า และ ปลายน า - แหล งน าเข าเส นใยและเส นด ายซ งเป นว ตถ ด บในการผล ตผ าผ น - แหล งน าเข าใยฝ ายซ งเป นว ตถ ด บในการผล ตผ าผ น อ ตสาหกรรมกลางน า (ผ าผ น) - ม เฉพาะอ ตสาหกรรมปลายน าเท าน น ไม ม ต นน าและกลางน า ต อง น าเข าผ าผ น โดยเฉพาะจากประเทศไทย จ งเป นตลาดส งออกผ าผ น ของไทย - ไม ม ศ กยภาพในการผล ตเพ อการส งออก - เป นช องทางการค าและตลาดส งออกท ส าค ญของผ าผ นไทย อ ตสาหกรรมปลายน า (เส อผ า/เคร องน งห ม) - ม ศ กยภาพการส งออกในต าแหน งท ส งมากเหน อประเทศสมาช ก อ น ๆ - ม ค าจ างแรงงานท ถ ก - ม แรงงานเป นจ านวนมาก - ได ร บส ทธ พ เศษทางภาษ จากประเทศผ น าเข าส งทอและเคร องน งห ม เช น สหร ฐอเมร กาและสหภาพย โรป 3-341

364 ญ ป น อ นโดน เซ ย อ ตสาหกรรมปลายน า (เส อผ า/เคร องน งห ม) - ร ฐบาลส งเสร มอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มให เป น อ ตสาหกรรมหล กของประเทศ โดยการส งเสร มการลงท นจาก ต างประเทศ - ม อาณาเขตต ดก บประเทศไทยจ งสะดวกต อการย ายฐานการผล ต - เป นช องทางทางการค าและตลาดส งออกท ส าค ญของเส อผ า/ เคร องน งห มของไทย ตารางท 75 ห นส วนทางกลย ทธ ทางด านการผล ตในอาเซ ยนของอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม ประเทศผ ผล ต อ นโดน เซ ย มาเลเซ ย อ ตสาหกรรมต นน า ผล ตเส นใยและเส นด าย Association of Spinning Companies Federation of Indonesian Textile Industries Indonesian Chamber of Commerce and Industry Indonesian Textile Association (API) Shinta Group id/index.html BPN Asosiasi Pertekstilan Indonesia (API) Malaysian Textile Manufacturers Association (MTMA) อ ตสาหกรรมกลางน า ผล ตผ าผ น พ มพ ฟอกย อม อ ตสาหกรรมปลายน า เส อผ า/เคร องน งห ม Retota Sakti, Pt Menara Kuningan 3-342

365 ประเทศผ ผล ต อ นเด ย ญ ป น จ น อ ตสาหกรรมต นน า ผล ตเส นใยและเส นด าย JAYDEEP COTTON FIBERS PVT. LTD. Suzhou Julun Textile Co., Ltd อ ตสาหกรรมกลางน า ผล ตผ าผ น พ มพ ฟอกย อม RG Group of Companies Shaoxing County Yancheng Textile Co., Ltd ไทย สถาบ นส งทอไทย สมาคมอ ตสาหกรรม ส งทอไทย สมาคมอ ตสาหกรรม ทอผ าไทย สมาคมอ ตสาหกรรม ฟอก ย อม พ มพ และ ตกแต งส งทอไทย ลาว Association of the Lao Garment Industry (ALGI) อ ตสาหกรรมปลายน า เส อผ า/เคร องน งห ม Mitsui Bussan Marketing Co., Ltd. Laos Garment Manufacturers Association Three K Brothers Garment Lao Co.,Ltd Tel: (856-21) MKM Garment Factory Tel: (856-21)

366 ประเทศผ ผล ต เว ยดนาม ก มพ ชา อ ตสาหกรรมต นน า ผล ตเส นใยและเส นด าย อ ตสาหกรรมกลางน า ผล ตผ าผ น พ มพ ฟอกย อม Vietnam Textile and Apparel Association (Vitas) Garment Manufacturers Association in Cambodia (GMAC) อ ตสาหกรรมปลายน า เส อผ า/เคร องน งห ม Vietnam National Textile & Garment Corporation (VINATEX) Hanoi Vietnam Textile and Apparel Association Wonderful Saigon Garment Co; Ltd Far East Garment Services Co Ltd Garment Manufacturers Association of Cambodia Cambodia Garment, Ltd et.com.kh City New Garment Co;Ltd m.kh 3-344

367 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) กรอบและข อเสนอเช งย ทธศาสตร และมาตรการในการดาเน นธ รก จ จากผลการว เคราะห ด วย Diamond Model และ SWOT ของธ รก จขนาดกลาง และย อมในอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทย รวมถ งโอกาสการข บเคล อน (Opportunity-Driven) และความจ าเป นในการข บเคล อน (Necessity-Driven) ของกล ม อ ตสาหกรรมน สามารถเสนอแนะได ว า ผ ประกอบการควรต องม การปร บเปล ยนว ส ยท ศน ให เป นเช งร กมากข น โดยการใช ส ทธ ประโยชน ด านภาษ จากกล มประเทศก มพ ชา ลาว และ เว ยดนาม ซ งม จ านวนแรงงานเป นจ านวนมาก เพ อแก ไขการขาดแคลน แรงงาน นอกจากน ผ ประกอบการย งสามารถใช ประโยชน จากกล ม ประเทศเหล าน ในการเป นฐานการส งออกไปนอกอาเซ ยนเพ อใช ประโยชน จากสถานะประเทศด อยพ ฒนา ผ ประกอบการควรเพ มศ กยภาพการแข งข นโดยการใช ความค ด สร างสรรค (Creative Thinking) รวมถ งพ ฒนาส นค าเพ อสร างม ลค าเพ ม และเน นการสร างตราส นค า ตลอดจนขยายช องทางทางการส งออกไปย ง ตลาดต างประเทศให มากข น โดยม กระบวนการผล ตและการส งมอบ ส นค าอย างรวดเร วอย างม ประส ทธ ภาพเพ อสร างค ณค าให แก ล กค า ผ ประกอบการควรร วมม อในการผล กด นการสร างเคร อข ายการผล ตท เช อมโยงก นต งแต อ ตสาหกรรมต นน าจนถ งการส งออกเพ อให ส นค าม ต นท นการผล ตท ต าและสร างเคร อข ายท ผล ตส นค าชน ดเด ยว เพ อลดการ แข งข น เพ มเง นท น และเพ มก าล งการผล ต ผ ประกอบการควรลงท นเพ อสร างนว ตกรรมใหม ๆ และบร หารจ ดการ ห วงโซ อ ปทานอย างเป นระบบด วยข อเสนอแนะต าง ๆ เหล าน จ งเป น หล กการส าค ญในการก าหนดกรอบย ทธศาสตร การพ ฒนาอ ตสาหกรรม ส งทอและเคร องน งห มไทย เพ อให ธ รก จขนาดกลางและย อมม ความสามารถในการแข งข นในประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน จากข อเสนอแนะเหล าน จ งเป นหล กการส าค ญในการก าหนดกรอบย ทธศาสตร การ พ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มไทย เพ อให ธ รก จขนาดกลางและย อมม ความสามารถในการแข งข นในประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน ด งน ว ส ยท ศน :ประเทศไทยเป นศ นย กลางการค าส งทอและเคร องน งห มในประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน 3-345

368 พ นธก จ: พ ฒนาเช อมโยงกระบวนการผล ตแบบครบวงจรในประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน พ ฒนาการบร หารการจ ดการการผล ตส นค าแบบห วงโซ ค ณค าเช ง สร างสรรค เป นศ นย กลางการจ าหน ายส นค าส งทอและเคร องน งห มในประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน กรอบย ทธศาสตร /มาตรการ สร างเคร อข ายความร วมม อของผ ประกอบการ SMEs ใน ประชาคมเศรษฐก จภ ม ภาคอาเซ ยนตามท ได ระบ ข างต น สร างนว ตกรรมใหม และสร างตราส นค าส งทอและ เคร องน งห ม ส งเสร มการตลาดและพ ฒนาความร วมม อทางการค าของ ผ ประกอบการ SMEs ในประชาคมเศรษฐก จภ ม ภาค อาเซ ยน เป าประสงค ม ลค าการค าส งทอและเคร องน งห มระหว างไทยก บ ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนเพ มข น ม ลค าการค าส งทอและเคร องน งห มระหว างไทยก บ ภายนอกประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยนเพ มข น ข อเสนอเช งกลย ทธ หร อก จกรรมท จาเป น ย ายฐานการผล ตไปประเทศในประชาคมเศรษฐก จ อาเซ ยนท ม ต นท นต า ปร บเปล ยนกระบวนการผล ต การบร หารการผล ต และ ประกอบธ รก จให เป นเศรษฐก จสร างสรรค เช อมโยงตลาดการค าส งทอและเคร องน งห มในประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน และอาเซ ยน + 3 อาเซ ยน ต วช ว ด ส วนแบ งตลาดส งทอและเคร องน งห มของไทยและของประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยนเพ มข นในตลาดโลก 3-346

369 Key Success Factor - การรวมกล มของผ ประกอบการในแต ละห วงโซ ค ณค าของอ ตสาหกรรม ส งทอและเคร องน งห มท งในระด บประเทศและในระด บอาเซ ยน - ความเช ยวชาญในการสร างม ลค าเพ มของส นค าส งทอในเช งเศรษฐก จ สร างสรรค - ความเช ยวชาญของแรงงานไทย - การปร บต วของผ ประกอบการส งทอและเคร องน งห มท งด านการการ ผล ตและด านการค าท งในและต างประเทศ Best Practice ประว ต ความเป นมากรณ ศ กษาห างห นส วนสาม ญน ต บ คคล ธนไพศาล ห างห นส วนสาม ญน ต บ คคล ธนไพศาลได ก อต งมาเป นระยะเวลาเก อบ ศตวรรษ โดยเร มจากการก อต งร าน ท ง ไท เช ยง โดยนาย ต ง ฮ ง บ ก เม อป พ.ศ ซ งต งอย ย านส าเพ ง เ ป นร าน ค าจ าหน ายผ า ผ าแพร ส ต าง ๆ เคร องบวช เคร องแต งกายจ กรเย บ ผ าน าเข าจากต างประเทศ ต อมา เม อก จการ เจร ญร งเร อง นายน พ ฐ ธรรมมงคล บ ตรชาย ได เล งเห นว า อ ตสาหกรรมฟอก ย อมและส งทอ ได เต บโตอย างต อเน อง จ งได ต งโรงงานฟอกย อมท กร งเทพ ฯ ใน ป พ.ศ ต อมาในป พ.ศ ได ย ายโรงงานไปต งท ต าบลบางป จ งหว ด สม ทรปราการ ซ งถ อเป นการก าเน ดของห างห นส วนสาม ญน ต บ คคล ธนไพศาล ในระยะแรก ห างห นส วนสาม ญน ต บ คคล ธนไพศาล ประกอบการ ฟอกย อมเส นด าย ผ าถ กเพ อใช เป นช ดก ฬา และว ตถ ด บผ าใบ เพ อป อน อ ตสาหกรรมรองเท า ต อมาส บเน องจากอ ตสาหกรรมรองเท าได ขยายต วจนเป น อ ตสาหกรรมขนาดใหญ ห างห นส วนสาม ญน ต บ คคล ธนไพศาล จ งได ขยายการ ผล ตของโรงงาน โดยลงท นต ดต งเคร องจ กรฟอกย อมสม ยใหม ส าหร บผ าใบ เพ อ ร บรองความต องการของอ ตสาหกรรมท งภายในและต างประเทศ จ งกล าวได ว า ห างห นส วนสาม ญน ต บ คคล ธนไพศาล ได ส งสม ประสบการณ เก ยวก บการฟอกย อมท ผล ตจากฝ ายให ม ค ณภาพส ง ทนทานต อการ ใช งาน โดยกล มล กค าประกอบด วยอ ตสาหกรรมรองเท าก ฬา เฟอร น เจอร อ ปกรณ เคร องสนาม และแคมป รวมถ งอ ตสาหกรรมเส อผ าส าเร จร ปและกระเป า 3-347

370 ท ต ง ส าน กงาน: โรงงาน: บ คลากร จ านวน 148 คน เง นท นจดทะเบ ยน 36 ล านบาท กาล งการผล ต 8,000,000 ล านบาทต อป คณะผ บร หาร 29 ซอยยมราช ถนนศาลแดง แขวงส ลม เขตบางร ก กร งเทพ ฯ หม 1 ถนนส ข มว ท กม.33.5 ต าบลบางป ใหม อ าเภอเม อง จ งหว ดสม ทรปราการ กรรมการผ จ ดการ : นายป ล นธน ธรรมมงคล ผ จ ดการโรงงาน : นายว นช ย ช ยยาน ร กษ ว ส ยท ศน เราเป นผ น าทางธ รก จท ม ส ส น สร างสรรค ส งใหม ๆ อย างต อเน องด วย ความร บผ ดชอบต อส งแวดล อมและส งคมท กภาคส วน พ นธส ญญาต อส งคมและส งแวดล อม ห างห นส วนสาม ญน ต บ คคล ธนไพศาล น บเป นโรงงานกล มแรกของ ประเทศไทยท ร เร มน าระบบการจ ดการส งแวดล อมด วยการม งแก ป ญหาท ต นเหต โดยได น าเทคโนโลย สะอาด (Clean Technology) หร อ C.T. มาใช ต งแต ป พ.ศ ส งผลให โรงงานสามารถลดผลกระทบต อส งแวดล อมลงได อย างมากและย ง สามารถลดต นท นการผล ตจนสามารถพล กม มมองของผ คนได ว า ส งแวดล อมค อ ก าไร ม ใช ต นท น นอกจากน ย งได ลงท นระบบบ าบ ดน าเส ยท ม ความท นสม ยมาก เพ อร กษาส งแวดล อม ซ งแตกต างจากว ธ ด าเน นการในอด ตท ผ ประกอบการ อ ตสาหกรรมม กให ความส าค ญต อการบ าบ ดน าเส ยจากกระบวนการผล ตเพ ยง เพ อปฏ บ ต ตามมาตราการและข อก าหนดตามกฎหมายเท าน น การจ ดการ ส งแวดล อมตามหล กการเทคโนโลย สะอาดเป นการลดของเส ยต งแต เร ม กระบวนการผล ต เช น การลดการใช น า สารเคม และอ ปกรณ การย อมให เหล อ ปร มาณเท าท จ าเป น ซ งจะช วยลดน าเส ย ส วนผสมของอ ปกรณ ย อม สารเคม และน าได ร บการบ าบ ด โดยม ว ธ การบร หารเทคโนโลย สะอาด ค อ 3-348

371 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ปร บปร งด านเทคน ค ปร บปร งด านการจ ดการ ปร บปร งคน นอกจากการน าเทคโนโลย สะอาดไปในโรงงานฟอกย อมแล ว ซ งช วย ร กษาสภาพแวดล อมแล ว ย งช วยลดต นท นการผล ตของโรงงานด วย นอกจากน ทางบร ษ ทได พ ฒนา Software รวมท งการปร บองค กรและสายงานการผล ต โดย จะน าร ปแบบของโรงงานฟอกย อมในประเทศอ ตาล มาเป น Benchmark ซ งจะท า ให สามารถลดจ านวนแรงงานลงได ซ งโรงงานฟอกย อมในประเทศอ ตาล ท ม ขนาด เด ยวก นก บบร ษ ทใช แรงงานในกระบวนการผล ตเพ ยง 40 คน ในขณะท บร ษ ทใช แรงงานถ ง 132 คน โดยทางบร ษ ทต งเป าหมายไว ว าหากน าร ปแบบด งกล าวมาใช จะสามารถลดการใช แรงงานลงร อยละ 50 นอกจากน บร ษ ทย งได ท าการปร บต วเพ อรองร บสถานการณ กระแส โลกาภ ว ตน ซ งม สภาพการแข งข นท ร นแรง เพ อร กษายอดรายได ไว ด วยการต ง แผนกค าขายและการว จ ยเพ อผล ตผ าพ นคอ แม ว าทางบร ษ ทได ท าการปร บต วมาอย างต อเน อง เพ อน าไปส การลด ต นท นการผล ต อย างไรก ตามเน องจากต นท นหลาย ๆ รายการได ปร บต วส งข น ตามสภาวะทางเศรษฐก จ เช น ค าจ างแรงงานค าน า ค าไฟฟ า ฯลฯ จ งท าให ต นท น รวมไม ได ลดลงแต อย างใด แม กระน นก ตามการปร บต วขององค กรธ รก จน น บเป น การวางแผนเพ อร บรองสถานการณ ต าง ๆ ท จะเปล ยนแปลงได อย างเหมาะสม และม ว ส ยท ศน อ นยาวไกลท ได ถ กต อง บทสร ปอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มต อโอกาสหร อความจาเป นท จะต องร กษาความอย รอด (Opportunity/Necessity Driven) กล มอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห มเป นหน งอ ตสาหกรรมส าค ญต อระบบ เศรษฐก จไทยท งด านการส งออก การจ างงาน และการกระจายรายได โดยตลาดหล กใน ผล ตภ ณฑ ส งทอเป นตลาดอาเซ ยน และผล ตภ ณฑ เส อผ าและเคร องน งห มเป นตลาด สหร ฐอเมร กา และตลาดย โรป นอกจากน ผลจากการว เคราะห ห วงโซ ค ณค า จ ดแข ง จ ดอ อน โอกาส อ ปสรรค และความสามารถทางการแข งข นของกล มอ ตสาหกรรมน ของ ไทย สามารถสร ปได ว าการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) น นจะก อให เก ด ผลกระทบในเช งบวกต อกล มอ ตสาหกรรมน มากกว าในเช งลบ รวมท งการรวมกล ม ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) จะก อให เก ดโอกาสท ส าค ญ (Opportunity-Driven) ของไทยในการย ายฐานการผล ตเส อผ า/เคร องน งห มไปย งประเทศเพ อนบ านในอาเซ ยน 3-349

372 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ได แก ลาว ก มพ ชา และเว ยดนาม ซ งจะท าให ผ ประกอบการม ความได เปร ยบในการผล ต และม ความสามารถแข งข นการส งออกในตลาดโลกได อย างม ประส ทธ ภาพ รวมถ งได ร บ ผลประโยชน โอกาสทางการค า ท งการน าเข าว ตถ ด บในอ ตสาหกรรมต นน า (เส นใยและ เส นด าย) และช องทางการส งออกผ าผ นและเส อผ า/เคร องน งห ม นอกจากน จากความ ได เปร ยบทางด านท าเลท ต งของประเทศเป นศ นย กลางของประเทศสมาช กในอาเซ ยน ประกอบก บการได ร บการส งเสร มจากภาคร ฐในการพ ฒนาฝ ม อแรงงานไทยในการผล ต ส นค าเช งสร างสรรค และเพ มม ลค าส นค า ตลอดจนการรวมต วของผ ประกอบการท งใน ประเทศและต างประเทศเป นสหพ นธ อ ตสาหกรรมส งทอแห งอาเซ ยน (ASEAN Federation of Textile Industry: AFTEX) จ งก อให เก ดโอกาสผล กด นให ไทยเป น ศ นย กลางการค าส งทอและเคร องน งห มในประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน ท งน เม อพ จารณาถ งระด บของโอกาส จ าแนกออกเป น 3 ระด บ กล าวค อ ระด บ 1 หมายถ ง ม โอกาสในระด บต า ระด บ 2 หมายถ ง ม โอกาสในระด บปานกลาง ระด บ 3 หมายถ ง ม โอกาสในระด บส ง คณะท ปร กษาได พ จารณาในแต ละห วงโซ ค ณค าของอ ตสาหกรรมส งทอและ เคร องน งห มไทย ต งแต ต นน า กลางน า และ ปลายน า พบว า อ ตสาหกรรมเส นใยและเส นด าย (ต นน า) ม โอกาสในระด บต า (ระด บ1) เน องจาก ว ตถ ด บท ส าค ญ ซ งได แก ฝ าย ส วนใหญ จะน าเข าจากประเทศอ น ๆ ท ไม ใช สมาช กประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน อ ตสาหกรรมผ าผ น (กลางน า) ม โอกาสในการส งออกผ าผ นไปตลาดอาเซ ยนอย ในระด บกลาง เน องจากสหภาพย โรปให ส ทธ พ เศษก บประเทศลาว ประเทศก มพ ชา และ ประเทศเว ยดนาม หากใช ว ตถ ด บในอาเซ ยนไปผล ตไม น อยกว าร อยละ 40 ส งไปย โรปไม ต องเส ยภาษ เป นการกระต นให ประเทศสมาช กอาเซ ยนซ อส นค าส งทอจากประเทศไทย มาก อ ตสาหกรรมเส อผ าส าเร จร ป/เคร องน งห ม (อ ตสาหกรรมปลายน า) ม โอกาสใน ระด บส ง (ระด บ 3) เน องจากป ญหาท ผ ประกอบการ SMEs ไทย ประสบป ญหาการขาด แคลนแรงงานและค าจ างแรงงานท ม แนวโน มส งข น การย ายฐานการผล ตไปย งประเทศ สมาช กประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน โดยเฉพาะ ลาว ก มพ ชา และเว ยดนาม ซ งม อาณา เขตต ดต อ/ใกล เค ยงก บประเทศไทยจะส งผลให ผ ประกอบการไทยม โอกาสใน ความสามารถในการแข งข นในตลาดโลกได อย างม ศ กยภาพ 3-350

373 เอกสารอ างอ ง สมาคมอ ตสาหกรรมการผล ตเส นใยส งเคราะห ประว ต สมาคม. ส บค นจาก เม อว นท 27 ส งหาคม พ.ศ สมาคมอ ตสาหกรรมเคร องน งห มไทย TGMA Vision. ส บค นจาก เม อว นท 27 ส งหาคม พ.ศ สมาคมอ ตสาหกรรมฟอกย อมพ มพ และตกแต งส งทอไทย ประว ต สมาคม. ส บค นจาก เม อว นท 27 ส งหาคม พ.ศ สมาคมพ อค าผ าไทย ประว ต ของสมาคมพ อค าผ าไทย.ส บค นจาก เม อว นท 27 ส งหาคม พ.ศ สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ ย ทธศาสตร และแผนแม บทเพ อเพ มข ด ความสามารถในการแข งข นสาหร บอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม ( )ส บค นจาก เม อว นท 27 ส งหาคม พ.ศ สมาคมอ ตสาหกรรมส งทอไทย ประว ต สมาคม. ส บค นจาก เม อว นท 27 ส งหาคม พ.ศ สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ ว ส ยท ศน และพ นธก จ. ส บค นจาก เม อว นท 27 ส งหาคม พ.ศ สถาบ นพ ฒนาอ ตสาหกรรมส งทอ SWOT Analysis อ ตสาหกรรมส งทอ. ส บค นจาก ตลาดไทย_โลก/3.1/SWOT%20THAI%20TEXTILE.pdfเม อว นท 27 ส งหาคม พ.ศ สมาคมไหมไทย ประว ต ของสมาคมไหมไทย. ส บค นจาก เม อว นท 27 ส งหาคม พ.ศ

374 3.1.6 กล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บเป นอ ตสาหกรรมท ม ความส าค ญก บระบบเศรษฐก จ ไทยเป นอย างย ง ไม เพ ยงแต เป นอ ตสาหกรรมท สร างรายได จากการส งออกให ก บประเทศในล าด บ ต น ๆ ตลอดมา หากแต ย งสร างอาช พและม ผลกระทบก บแรงงานตลอดห วงโซ การผล ตให แก ประชากรในประเทศจ านวนไม น อยท งทางตรงและทางอ อม ด งจะเห นได จากข อม ลของ World Trade Atlas ในป 2553 ท ผ านมา ประเทศไทยไต อ นด บจากอ นด บท 14 มาอย ท อ นด บ 10 ของ ประเทศผ ส งออกอ ญมณ และเคร องประด บรายใหญ ของโลก ซ ง 9 อ นด บแรก ได แก สหร ฐอเมร กา ฮ องกง อ นเด ย แอฟร กาใต เบลเย ยม สหราชอาณาจ กร แคนาดา ออสเตรเล ย และสว สเซอร แลนด ( กกอ. ภารก จ, 2554) โดยในป 2553 ประเทศไทยม ม ลค าการส งออกไปย งตลาดโลกเท าก บ 363, ล านบาท เพ มข นจากป ก อนหน าร อยละ 9.63 ในขณะท ม ลค าการส งออกไปย ง ตลาดโลกโดยเฉล ยต งแต ป ม ม ลค า 178, ล านบาทและม อ ตราการเต บโตโดย เฉล ยต งแต ป อย ท ร อยละ ซ งจะเห นได ว าอ ตราการเต บโตของม ลค าส งออกไป ย งตลาดโลกเป นบวกมาตลอดถ งแม ว าจะเป นในอ ตราท ลดลงในช วง 2 ป ท ผ านมาโดยในป 2553 ประเทศไทยส งออกไปย งสว สเซอร แลนด ฮ องกง และออสเตรเล ยมากท ส ดตามล าด บ ซ งแสดงว า อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บของไทยม ศ กยภาพในการแข งข นในตลาดโลกค อนข างส ง ถ งแม ว าม ลค าการส งออกในอาเซ ยนโดยเฉล ยต งแต ป จะค อนข างน อย ค อ 2, ล านบาทแต ม อ ตราการเต บโตส งท ส ดค อร อยละ โดยในป 2553 ม อ ตราการเต บโตของม ลค า ส งออกในอาเซ ยนส งถ งร อยละ เพ มข นจากป 2552 ท อ ตราการเต บโตเป นลบท ร อยละ โดยตลอด 10 ป ท ผ านมาประเทศไทยส งออกอ ญมณ และเคร องประด บไปย งกล มประเทศ สมาช กอาเซ ยนเด ม ค อ บร ไน อ นโดน เซ ย มาเลเซ ย ฟ ล ปป นส และส งคโปร ในส ดส วนต ากว าร อย ละ 1 ของม ลค าส งออกไปตลาดโลก โดยเคร องประด บทองเป นส นค าท ม ศ กยภาพในตลาดอาเซ ยน ด งกล าว ยกเว นฟ ล ปป นส และอ นโดน เซ ยท เป นเคร องประด บเง นท ประเทศไทยม ศ กยภาพในการ ส งออก ในป 2553 ประเทศในกล มอาเซ ยนท ไทยส งออกมากท ส ด ค อ เว ยดนาม ส งคโปร และ อ นโดน เซ ยตามล าด บ (ด งแสดงในแผนภาพท 28) 3-352

375 ม ลค าการส งออก (ล านบาท) ม ลค าการน าเข า (ล านบาท) รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) 400, , , , , , , , % 363, % 20.57% 24.12% 14.33% 12.39% 8.77% 9.63% 0.00% 0.40% ป พ.ศ. ท มา: กรมส งเสร มการส งออก (2554) แผนภาพท 28 กราฟม ลค าการส งออกของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บในตลาดโลก ต งแต ป , , , , , , , , ท มา: กรมส งเสร มการส งออก (2554) อ ญมณ และเคร องประด บ (World) อ ญมณ และเคร องประด บ (ASEAN) 50.00% 45.00% 40.00% 35.00% 30.00% 25.00% 20.00% 15.00% 10.00% 5.00% 0.00% % % % % 39.90% 62.70% 48.56% 50.00% 3, % 14.55% 0.00% -6.62% % % % % ป พ.ศ. แผนภาพท 29 กราฟม ลค าการส งออกของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บในตลาดอาเซ ยน ต งแต ป อ ตราการเต บโต อ ตราการเต บโต Export Growth Export Growth 3-353

376 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ส วนด านการสร างม ลค าเพ มน นอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บม การสร าง ม ลค าเพ มให แก ส นค าส งต งแต อ ตสาหกรรมต นน าไปจนถ งปลายน า กล าวค อ อ ตสาหกรรม กลางน าม การสร างม ลค าเพ มให แก ว ตถ ด บอ ญมณ ยกต วอย าง เช น พลอยก อนด วยการห งหร อเผา พลอยเพ อปร บปร งค ณภาพพลอยให ม ความใสย งข นซ งเป นการเปล ยนส เพ ม/ลดส และลดมลท นใน เน อพลอยท าให พลอยด งกล าวม ม ลค าเพ มส งข น รวมไปถ งการเจ ยระไนสร างเหล ยมม มเพ อ สะท อนแสงท ตกกระทบ ท าให อ ญมณ ม ประกายสวยงามอ ญมณ ท ผ านการปร บปร งค ณภาพด วย การเผาและการเจ ยระไนจะม ม ลค าเพ มโดยเฉล ยร อยละ 5-40 ข นอย ก บประเภทและขนาดของ อ ญมณ หากผ เผาม ท กษะส งอาจสร างม ลค าเพ มให ทว ย งข นอ ก ส วนอ ตสาหกรรมปลายน าหร อ อ ตสาหกรรมเคร องประด บได สร างม ลค าเพ มให ส งย งข นอ กหลายเท าต วด วยการน า อ ญมณ เจ ยระไนแล วตกแต งบนต วเร อนเคร องประด บ ซ งในข นตอนน หากม การออกแบบส นค าให เป นท ต องการของผ บร โภคและม การท าตลาดอย างเพ ยงพอก จะย งช วยสร างม ลค าเพ มให ส งข นอ ก ตลอดจนส งผลให อ ตสาหกรรมเก ยวเน อง อาท ธ รก จบรรจ ภ ณฑ ธ รก จขนส งและประก นภ ย เป นต น ขยายต วตามไปด วย อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บม จ านวนว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (SMEs) มากเป นอ นด บท 5 ใน 15 กล มอ ตสาหกรรมท ท ปร กษาได ท าการศ กษาค อ 3,311 แห ง หร อเท าก บร อยละ ของจ านวนสถานประกอบการท งหมดในกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บและส ดส วนจ านวนแรงงานในภาค SMEs ก มากท ส ดเป นอ นด บ 5 ค อ ร อยละ 53 ของจ านวนแรงงานท งหมดในกล มอ ตสาหกรรมน (19,979 คน) หร อเท าก บ 10,670 คนตามท ได ม การส ารวจอย างเป นระบบ แต ในความเป นจร งอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บก อให เก ดการ จ างงานจ านวนมาก โดยเฉพาะอย างย งอ ตสาหกรรมอ ญมณ หากรวมแรงงานท งระบบใน อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ กล าวได ว าอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ อาจม การจ างงานส งกว าล านคน ซ งหมายรวมถ งการจ างงานบางส วนจากแรงงานเกษตรกรรมนอก ฤด กาลด วย นอกจากน การจ างงานในแต ละห วงโซ การผล ตย งม ความหลากหลายต งแต ระด บฝ ม อ แรงงานระด บการศ กษาเพศ อาย อ กท งว สาหก จอ ญมณ และเคร องประด บเก อบท งหมด ด าเน นการ โดยผ ประกอบการไทยรายย อยและไม จ าเป นต องพ งพาเทคโนโลย และเง นท นจากต างชาต มากน ก กล าวได ว าอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บเป นอ ตสาหกรรมส งออกส าค ญท ผ ประกอบการ ไทยม บทบาทผล กด นส งเสร มอย างเต มท การส งเสร มสน บสน นใด ๆ แก อ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บจ งก อให เก ดประโยชน แก ประเทศและคนชาต อย างแท จร งขณะท อ ตสาหกรรมส งออก ส าค ญอ น ๆ อาท อ ตสาหกรรมคอมพ วเตอร และอ ตสาหกรรมยานยนต เป นการลงท นของก จการ ข ามชาต ท เข ามาใช ประโยชน จากทร พยากรแรงงานต นท นต าในประเทศ และส ทธ ประโยชน ด าน การลงท นจากภาคร ฐก จการเหล าน จ งอาจพ จารณาย ายฐานการผล ตออกจากไทยไปย งประเทศอ น 3-354

377 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ท สามารถสร างความได เปร ยบในการด าเน นธ รก จได ท กเม อ (สถาบ นว จ ยและพ ฒนาอ ญมณ และ เคร องประด บแห งชาต, 2552) จากว กฤต เศรษฐก จโลกในสหร ฐอเมร กาและสหภาพย โรปในป จจ บ นท าให ความต องการ ของผ บร โภคในตลาดหล กชะลอต วลง ด งน นผ ประกอบการไทยจ งควรมองหาโอกาสและตลาดใหม ท ม ศ กยภาพมาทดแทน ซ งการรวมต วก นของประเทศอาเซ ยน 10 ประเทศหร อท เร ยกว า ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) เป นโอกาสท ส าค ญของผ ประกอบการไทยท จะขยายตลาดไป ย งภ ม ภาคน ให มากข น รวมท งย งได ร บประโยชน จากการท าข อตกลงทางการค าต าง ๆ ท อาเซ ยน ท าร วมก บประเทศนอกกล ม อาท จ น อ นเด ย และเกาหล ใต เป นต น ซ งตลาดเหล าน ก าล งเป น ตลาดท น าจ บตามองและเป นการเพ มโอกาสทางการค าให ผ ประกอบการไทยในอ ตสาหกรรม อ ญมณ และเคร องประด บในการขยายตลาดและกลายเป นผ น าทางการผล ตและการค าอ ญมณ และ เคร องประด บของโลกในอนาคต รายละเอ ยดของกล มอ ตสาหกรรม อ ญมณ และเคร องประด บเป นอ ตสาหกรรมท ม ความส าค ญซ งก นและก น เพราะอ ญมณ เป นว ตถ ด บท ส าค ญของอ ตสาหกรรมเคร องประด บ อ ญมณ หร อร ตนชาต น น หมายถ งว ตถ 3 ประการค อ แร เช น เพชร คอร นด ม เบร ล โกเมน ควอรตซ เป นต น ห น เช น ลาป ส ลาซ ล เป นต น สารอ นทร ย เช น อ าพ น ไข ม ก เป นต น ถ งแม ว าในโลกจะม สายแร ห น และสารอ นทร ย หลายพ นชน ด อ กท งจากท ได กล าวมาว าอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บม ความส มพ นธ ก น อ ญมณ น นต องม ค ณสมบ ต ท ส าค ญ3 ประการ ค อ (1) สวยงาม (Beauty) ซ งพ จารณาจากส การกระจายแสง การห กเหแสง ประกาย ความสามารถให แสงผ าน และร ปแบบของการเจ ยระไน (2) ความทนทาน (Durability) หมายถ ง ความทนทานจากการสวมใส ซ ง สามารถว ดได โดยระด บของความแข งและความเหน ยว ถ าม ความแข ง มากจะทนทานต อการข ดข วนท ท าให เก ดต าหน เช น เพชร ถ าม ความ เหน ยวมากก จะทนทานต อการแตกห ก เช น หยก ซ งม ค ณสมบ ต ท เหมาะสมก บการแกะสล ก (3) ความหายาก (Rarity) หมายถ ง การใช เวลาและการม ต นท นในการ แสวงหา ซ งอาจจะมาจากระด บล กของโลกตามสายแร หร อความหายาก ของอ าพ น (อ นทร ย ว ตถ ) ท ม ความงดงาม 3-355

378 แม ว าในโลกม สายแร ห น และสารอ นทร ย หลายพ นชน ด (กรมเจรจาการค า ระหว างประเทศ, 2545) แต การปร บปร งค ณภาพให เป นอ ญมณ ท สวยงาม ทนทาน และหา ยาก ท ได ร บความน ยมน น ม เพ ยงไม ก ประเภท กล าวค อ ตารางท 76 อ ญมณ ท ได ร บความน ยม อ ญมณ ส ท พบตามธรรมชาต 1. เพชร (Diamond) ท กส 2. คอร นด ม (Corundum) เช น ท บท ม ท กส (Ruby) และแซปไฟร (Sapphire) 3. เบร ล (Beryle) เช น มรกต ใสไม ม ส เข ยวอ อน เข ยวมรกต ฟ าอมเข ยว ชมพ อ อน เหล อง แดง 4. โกเมน (Garnet) ม วง แดง ส ม เหล อง เข ยว น าตาล 5. ควอรตซ (Quartz) ม วง เหล อง เทา ชมพ ใส 6. สป เนล (Spinel) ใสไม ม ส ม วง เข ยวอ อน แดง ส ม เหล อง ด า 7. หยก (Jadeite) ท กส ยกเว นใสไม ม ส 8. ท วร มาล น (Tourmaline) ท กส ยกเว นขาวข นก บเทา 9. เทอร คอยส (Turquoise) ฟ าอ อนถ งปานกลาง ฟ าแกมเข ยวถ งเข ยว ม กจะพบจ ดหร อรอยแต มเป นดวงส ด าหร อเส น ส ด าเช อมต อก น 10. โพแทซ (Topaz) เหล อง ฟ า น าตาล ชมพ เข ยว ใสไม ม ส 11. ไพทาย (Zircon) ท กส 12. โอปอล (Opal) ท กส 13. อ าพ น (Amber) เหล องอ อนถ งน าตาลเข ม ส มแดง ขาวแกม เข ยวหร อแกมฟ า ท มา: กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ (2545) ไทยเป นแหล งผล ตพลอยท ส าค ญของโลกในอด ต พลอยท ได ร บการยอมร บจาก ท วโลกจากแหล งพลอยในประเทศไทย ค อ ท บท ม ไพล น และบ ษราค ม ซ งม ความ อ ดมสมบ รณ ตามแหล งแร ของไทย แต ในป จจ บ นพลอยด บจากแหล งแร ในประเทศหายาก มากข น เพราะม การข ดพบไปจนเก อบหมดแล ว ท าให ต องพ งแหล งแร จากต างประเทศ ผ ค าพลอยจะแบ งพลอยออกเป นสองกล มใหญ ๆ ค อ พลอยเน อแข งและพลอยเน ออ อน 3-356

379 พลอยเน อแข ง หมายถ ง ท บท มและไพล น ในขณะท พลอยเน ออ อน หมายถ ง พลอยอ น ๆ ท เหล อท งหมด ด งน น จ งกล าวได ว าผ ประกอบก จการอ ญมณ ของไทยในอด ตเป นหน ง ทางด านการผล ตพลอยเน อแข งแต ในป จจ บ นพลอยเน ออ อนก าล งได ร บความน ยม เน องจากม ราคาถ กและสวยงาม แม ประเทศไทยม ช อเส ยงเป นศ นย กลางการผล ตและการค าพลอยส ท ส าค ญแห ง หน งของโลกอ นม รากฐานมาจากความสามารถหร อภ ม ป ญญาไทยในการเพ มค ณค าให แก ส นแร ใต ผ นด นไทย หากแต ป จจ บ นว ตถ ด บพลอยก อนซ งเป นฟ นเฟ องส าค ญในการ ข บเคล อนอ ตสาหกรรมพลอยส ไทยน นต องน าเข าจากต างประเทศเก อบท งหมด โดยม ช องทางหล กผ านการน าเข าของชาวต างชาต โดยเฉพาะบ คคลธรรมดาท น าเข าว ตถ ด บ พลอยก อนต ดต วเข าประเทศมาด วยช องทางน ย งเป นช องทางส าค ญในการจ ดหาว ตถ ด บ ของผ ประกอบการไทยในอ ตสาหกรรมต นน า โดยเฉพาะรายย อยซ งม ข อจ าก ดในการ จ ดหาว ตถ ด บโดยตรงจากประเทศแหล งว ตถ ด บ นอกจากน ป จจ บ นประเทศเจ าของแหล งว ตถ ด บบางประเทศได น านโยบายม งเน น การสร างม ลค าเพ มว ตถ ด บพลอยก อนในประเทศโดยม ให ม การน าว ตถ ด บพลอยก อนออก นอกประเทศ เว นแต พลอยน นได ผ านกระบวนการการผล ต/การสร างม ลค าเพ มในประเทศ แล วท าให ภาคอ ตสาหกรรมไทยต องเผช ญก บภาวะการขาดแคลนว ตถ ด บอย เน อง ๆ อ ก ท งมาตรการทางการค าของประเทศค แข งอย างฮ องกงท เอ ออ านวยต อธ รกรรมการค าย งม ส วนให พ อค าพลอยต างชาต เล อกน าว ตถ ด บไปจ าหน ายในประเทศค แข งแทน ขณะท การ น าพลอยเข ามาย งประเทศไทยน นแม ไม ต องเส ยภาษ ศ ลกากรแต ต องด าเน นพ ธ การ ศ ลกากรตามท ก าหนด กล าวค อแสดงใบก าก บส นค า (หากม ) หร อจ ดท าใบขนขาเข า พ เศษนอกจากน ย งต องช าระภาษ ท เก ยวข องอ น ๆ อย างภาษ ม ลค าเพ ม ณ ด านผ านแดน ท นท และไม สามารถขอค นได แม พลอยด งกล าวไม ได จ าหน าย และชาวต างชาต ได น าต ด ต วกล บออกนอกประเทศไปด วย ซ งประเด นน ถ อเป นภาระส าหร บพ อค าพลอยต างชาต จน ท าให พ อค าเหล าน นน าพลอยไปจ าหน ายในประเทศอ นเป นเหต ให ประเทศไทยเส ยโอกาส ในการเล อกซ อว ตถ ด บภายในประเทศตนเองและผ ประกอบการไทยบางส วนต องแบกร บ ต นท นท ส งข นจากการเด นทางไปจ ดซ อว ตถ ด บในต างประเทศ การม ภาระภาษ ม ลค าเพ มด งกล าวข างต นเป นแรงผล กด นส วนหน งท ท าให บรรดา ชาวต างชาต ท น าพลอยก อนเข ามาจ าหน ายในประเทศไทยเล อกท จะหล กเล ยงการส าแดง ส นค าต อเจ าหน าท ณ ด านผ านแดนจนก อให เก ดผลกระทบท ตามมาอ กหลายประการ อาท ป ญหาพ อค าต างชาต ถ กจ บก มอย เน อง ๆ เน องด วยเม อม การตรวจค นแล วปรากฎ พบพลอยก อนต ดต ว ท าให ชาวต างชาต ม กถ กร องขอให แสดงเอกสารก าก บส นค าด งน น หากผ น าเข าไม ได น าเอกสารต ดต วหร อไม ได ส าแดงและจ ดท าใบขนขาเข าพ เศษขณะน า ส นค าผ านแดนเข ามา ผ น าเข าต างชาต น นจะถ กย ดพลอยรวมท งอาจถ กปร บ/จ บก มได อ ก 3-357

380 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ท งย งสร างความก งวลใจให แก ผ น าเข าต างชาต ท ต ดต อขอค นพลอยก อนท ถ กย ดเป นของ กลางน นว าอาจถ กส บเปล ยนได เป นต น ผลส บเน องท กล าวมาน ย งม ส วนกระต นให พ อค า พลอยต างชาต เล อกท จะน าว ตถ ด บไปจ าหน ายในประเทศค แข งแทนท จะน าเข ามาย ง ประเทศไทย ส งผลทางตรงต อการขาดแคลนว ตถ ด บอ ญมณ ในภาคอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ซ งย อมจะส งผลกระทบต อเน องไปย งเป าหมายการก าวส สถานภาพการ เป นศ นย กลางการผล ตและการค าอ ญมณ และเคร องประด บท ส าค ญของโลกอ กด วย (สถาบ นว จ ยและพ ฒนาอ ญมณ และเคร องประด บแห งชาต, 2552) ในการแยกแยะประเภทของรายการส นค าในอ ตสาหกรรมน สามารถจ ดกล ม รายการส นค าอย างส งเขปได ด งน เพชร พลอย ไข ม ก เคร องประด บแท และเคร องประด บเท ยม อ ญมณ ส งเคราะห อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บประกอบด วยอ ตสาหกรรมหล ก 2 ประเภท ค อ อ ตสาหกรรมเจ ยระไนอ ญมณ และอ ตสาหกรรมผล ตเคร องประด บซ งโดยพ นฐานของ อ ตสาหกรรมแล วม ความจ าเป นท ต องใช แรงงานจ านวนมากรวมถ งต องอาศ ยท กษะฝ ม อ และความช านาญส ง o อ ตสาหกรรมเจ ยระไนอ ญมณ อ ตสาหกรรมเจ ยระไนพลอย เป นอ ตสาหกรรมท ไม ต องใช เง นลงท น มากน กเน องจากเคร องม อท ใช ไม ม ความซ บซ อนและราคาถ ก ด งน นอ ตสาหกรรม เจ ยระไนพลอยจ งม ผ ผล ตขนาดเล กจ านวนมาก โดยม ศ นย กลางการผล ตอย ท กร งเทพ ฯ และจ งหว ดท เป นแหล งก าเน ดพลอย ได แก จ นทบ ร กาญจนบ ร และ ตราด เป นต น นอกจากน ย งเป นอ ตสาหกรรมท ต องอาศ ยฝ ม อในการเจ ยระไนท ประณ ตและม เทคโนโลย การห งหร อเผาพลอย เพ อท าให พลอยม ส สวยและราคา ส งข น อ ตสาหกรรมการเจ ยระไนพลอยเก ดข นในประเทศไทยมานานแล ว โดย เก ดจากการท ประเทศไทยเป นศ นย กลางการค าพลอยม แหล งว ตถ ด บพลอยท ม ม ลค าส งซ งเป นแหล งพลอยท ส าค ญ 1 ใน 5 แห งของโลกและม ช างเจ ยระไน พลอยท ม ฝ ม อในการเจ ยระไนเป นท ยอมร บท วโลก ประกอบก บการท ประเทศไทย ม เทคน คการห งพลอยท ท าให พลอยท ได หล งจากการห งม ส ส นท สวยงามมากข น จ งท าให พลอยส ต าง ๆ ท ผ านการเจ ยระไนแล วของประเทศไทยเป นท ยอมร บของ ท วโลกโดยเฉพาะท บท มและไพล นเป นพลอยท ม ช อเส ยงและม การส งออกเป น 3-358

381 จ านวนมาก จากการขยายต วอย างรวดเร วของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บ ได ส งผลให ว ตถ ด บพลอยท ม อย ภายในประเทศเร มลดลงและผ ผล ต ไทยได ห นไปน าเข าพลอยจากต างประเทศ โดยในระยะแรกผ ผล ตไทยน าเข า พลอยส วนใหญ จากประเทศพม าต อมาเร มม ป ญหาและม ความย งยากในการ น าเข าจากพม าด งน น ผ ผล ตของไทยจ งไปหาแหล งว ตถ ด บใหม เช น อ นเด ย ศร ล งกา แอฟร กา เป นต น โดยเฉพาะท สาธารณร ฐมาดาก สการ และประเทศใน กล มอ นโดจ น อ กท งม ผ ประกอบการบางรายเข าไปลงท นท าเหม องพลอยและค า พลอยเพ อป อนว ตถ ด บแก ผ ประกอบการเจ ยระไนพลอยในประเทศ อ ตสาหกรรมเจ ยระไนเพชร เก ดจากการย ายฐานการผล ตจากประเทศ ท ม ช อเส ยงในการเจ ยระไนเพชร เช น เบลเย ยม อ สราเอล และอ งกฤษ โดยรวม แล วอ ตสาหกรรมน ต องอาศ ยเง นลงท นส งด งน นผ ประกอบการส วนใหญ จ งเป น บร ษ ทต างชาต หร อร วมท นก บต างชาต และจะได ร บหร อเคยได ร บการส งเสร มการ ลงท นจากส าน กงานคณะกรรมการส งเสร มการลงท น (BOI) o อ ตสาหกรรมเคร องประด บ อ ตสาหกรรมเคร องประด บแท การผล ตเคร องประด บแท หลายข นตอน ต องอาศ ยแรงงานเป นจ านวนมาก โดยเฉพาะแรงงานฝ ม อหร ออาจกล าวได ว าการ ผล ตเคร องประด บแท เป นการผล ตท ใช เคร องม อและอ ปกรณ มากกว าการใช เคร องจ กร ป จจ บ นม ผ ผล ตเคร องประด บแท จ านวนมาก ท งผล ตเพ อขายใน ประเทศและเพ อการส งออก แต การผล ตเพ อการส งออกต องใช เทคโนโลย การผล ต มากกว า เน องจากต องแข งข นด านค ณภาพ ร ปแบบ และราคาก บประเทศค แข ง อ กจ านวนมาก อ ตสาหกรรมเคร องประด บอ ญมณ เท ยมหร อเคร องประด บแฟช น เร ม เข ามาม บทบาทในอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ เน องจากรสน ยมของ ผ บร โภคและสภาพทางเศรษฐก จและส งคมได เปล ยนแปลง จากการใช เคร องประด บแท ท ม ราคาแพงมาเป นเคร องประด บเท ยมท เล ยนแบบของแท ส งผล ให อ ตสาหกรรมน ม การขยายต วอย างรวดเร ว (ศ นย บร การว ชาการแห ง จ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย, 2548) 3-359

382 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) โครงสร างต นท นการผล ตของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บไทย ต นท นการผล ตส าหร บอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บสามารถ แบ งได ตามล กษณะการผล ต ค อ การเจ ยระไนเพชร การเจ ยระไนพลอย และการ ผล ตเคร องประด บม ค าส าเร จร ป การผล ตอ ญมณ และเคร องประด บ ม ต นท นการ ผล ตท แตกต างก นตามประเภทของส นค าท ผล ตและขนาดของโรงงาน แต โดย ปกต แล วต นท นว ตถ ด บจะเป นต นท นท ม ส ดส วนมากท ส ด เม อเท ยบก บต นท น อ น ๆ ท งน เพราะว ตถ ด บของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ซ งได แก อ ญมณ และแร โลหะม ค า (ทองค าเง นและทองค าขาว) เป นว ตถ ด บท ม ม ลค าส งเม อ เปร ยบเท ยบก บว ตถ ด บรายการอ น ต นท นการเจ ยระไนเพชร การเจ ยระไนเพชรม ต นท นการผล ตท ส าค ญ ค อ ค าเพชรท ย งไม ได เจ ยระไน (หร อเร ยกก นว าเพชรด บ) ส าหร บต นท น ทางด านค าแรงงานม ส ดส วนประมาณร อยละ ของต นท นการเจ ยระไนเพชร ท งหมดส วนท เหล อจะเป นต นท นในเร องของค าใช จ ายอ น ๆ ท ใช ในการเจ ยระไน เพชร ตารางท 77 โครงสร างต นท นการเจ ยระไนเพชร รายการ ประมาณการต นท น (ร อยละ) ว ตถ ด บหล ก (เพชรท ย งไม ได เจ ยระไน) 80 ค าแรงงาน 11 ค าใช จ ายในโรงงาน 4 ค าว ตถ ด บอ น ๆ 2 ค าเส อมราคา 1 ดอกเบ ย 1 ต นท นอ น ๆ 1 รวม 100 ท มา: อ างอ งจากส าน กเศรษฐก จอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม (2545) ต นท นการเจ ยระไนพลอย การเจ ยระไนพลอยม ต นท นมากท ส ดใน เร องค าว ตถ ด บพลอยท ย งไม ได เจ ยระไน (หร อเร ยกว าพลอยด บ) โดยม ส ดส วน ประมาณร อยละ ของต นท นการเจ ยระไนพลอยท งหมดรองลงมา ได แก 3-360

383 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ต นท นค าแรงงานท ม ส ดส วนประมาณร อยละ ของต นท นการเจ ยระไน พลอยท งหมด แต เป นท น าส งเกตว าต นท นค าว ตถ ด บพลอยท ย งไม ได เจ ยระไนม ส ดส วนท น อยลง (ซ งตรงข ามก บการเจ ยระไนเพชร) ส าหร บค าแรงงานม ส ดส วนท เพ มข นการเพ มข นด งกล าว อาจเป นเพราะค าแรงงานในการเจ ยระไนพลอย เพ มข นเพราะในป จจ บ นแรงงานในการเจ ยระไนพลอยท ม ฝ ม อและม ความช านาญ ม น อยลงกว าในอด ตและม แรงงานบางส วนได ย ายไปเจ ยระไนเพชรแทนเน องจาก ม ค าตอบแทนท ส งกว าการเจ ยระไนพลอย ตารางท 78 โครงสร างต นท นการเจ ยระไนพลอย รายการ ประมาณการต นท น (ร อยละ) ว ตถ ด บหล ก (พลอยท ย งไม ได เจ ยระไน) 60 ค าแรงงาน 21 ค าใช จ ายในโรงงาน 6 ค าว ตถ ด บอ น ๆ 6 ค าเส อมราคา 2 ดอกเบ ย 3 ต นท นอ น ๆ 2 รวม 100 ท มา: อ างอ งจากส าน กเศรษฐก จอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม (2545) ต นท นการผล ตเคร องประด บม ค าสาเร จร ป การผล ตเคร องประด บ ส าเร จร ปย งคงม ต นท นส งในส วนของค าอ ญมณ ท เจ ยระไนแล วและค าโลหะม ค าท ใช ในการผล ตเน องจากว ตถ ด บท งสองเป นว ตถ ด บท ม ม ลค าส งส าหร บค าแรงงานท ใช ในการผล ตเคร องประด บม ส ดส วนเพ ยงร อยละ 12 ของต นท นการผล ตท งหมด 3-361

384 ตารางท 79 โครงสร างต นท นการผล ตเคร องประด บม ค าส าเร จร ป รายการ ประมาณการต นท น (ร อยละ) ว ตถ ด บท เป นอ ญมณ ท เจ ยระไนแล ว 30 โลหะม ค าท ใช ในการท าเคร องประด บ 35 ค าแรงงาน 12 ค าใช จ ายในโรงงาน 8 ค าว ตถ ด บอ น ๆ 5 ค าเส อมราคา 4 ดอกเบ ย 3 ต นท นอ น ๆ 3 รวม 100 ท มา: อ างอ งจากส าน กเศรษฐก จอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม (2545) โครงสร างอ ตสาหกรรม โครงสร างของกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บของประเทศ ไทยสามารถจ าแนกได ตามแผนภาพท

385 ท มา: ส าน กเศรษฐก จอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม (2545) และธนาคารเพ อการน าเข าและส งออกแห ง ประเทศไทย (2547) แผนภาพท 30 โครงสร างอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บของประเทศไทย โครงสร างอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บของประเทศไทยน น เร มจากการน าอ ญมณ ด บจากแหล งว ตถ ด บท งในประเทศและต างประเทศ ซ ง ป จจ บ นส วนใหญ น าเข าจากต างประเทศ น ามาผ านกระบวนการการปร บปร ง ค ณภาพเพ อเพ มม ลค าให ก บอ ญมณ ซ งก ค อ การเผา/ห งพลอยและการเจ ยระไน ต าง ๆ หล งจากน นอ ญมณ เหล าน จะน าไปผล ตเป นเคร องประด บประเภทต าง ๆ แล วผ านช องทางการจ ดจ าหน ายท งในประเทศและต างประเทศ ซ งส วนใหญ จะ เป นตลาดต างประเทศประมาณร อยละ 80 และตลาดในประเทศประมาณ ร อยละ

386 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) สถานการณ การส งออกในป จจ บ น ในป 2553 ไทยส งออกส นค าอ ญมณ และเคร องประด บในตลาดโลกไป ย งสว สเซอร แลนด ฮ องกง และออสเตรเล ยมากท ส ดตามล าด บ ในขณะท ตลาด อาเซ ยนส งออกไปย งเว ยดนาม ส งคโปร และอ นโดน เซ ยมากท ส ดตามล าด บ โดย ส นค าท ม ม ลค าส งออกส งส ดในป 2553 ค อ ทองคาท ย งม ได ข นร ปหร อทองคา ก งสาเร จร ป โดยม ลค าการส งออกเพ มข นร อยละ 5.00 เป นผลส บเน องมาจาก ม ลค าการส งออกทองค าในช วงไตรมาสท 2 และ 4 ของป น ท ม ม ลค าเต บโตส งถ ง 5.75 และ 1.29 เท าตามล าด บเม อเท ยบก บช วงเด ยวก นของป ก อนหน า แม ว า ม ลค าส งออกในช วงไตรมาสท 1 และ 3 ของป จะม ม ลค าลดลงถ งร อยละ และ ตามล าด บก ตาม ส งผลให ม ลค าการส งออกทองค าในป 2553 ย งคง ปร บต วอย ในแดนบวก ส วนการส งออกส นค ารายการส าค ญอ น ๆ ซ ง ได แก เคร องประด บแท เพชร พลอยส เคร องประด บเท ยม และอ ญมณ ส งเคราะห ม รายละเอ ยดด งน เคร องประด บแท เป นส นค าท ม ม ลค าการส งออกส งเป นอ นด บ 2 รองลงมาจากทองค าท ย งไม ได ข นร ปหร อทองค าก งส าเร จร ปด วยส ดส วนร อยละ ของม ลค าการส งออกอ ญมณ และเคร องประด บโดยรวมและม อ ตราการ ขยายต วร อยละ (ร อยละ ในหน วยเง นเหร ยญสหร ฐ ฯ) ซ งหากแยก พ จารณาในส นค ารายการส าค ญพบว า o เคร องประด บทอง ปร บต วเพ มข นร อยละ 8.13 เม อเท ยบก บป ก อนหน า อย างไรก ตาม แม ว าม ลค าการส งออกไปย งตลาดหล กอย าง สหร ฐอเมร กาและฮ องกงจะเต บโตถ งร อยละ และ ตามล าด บ รวมถ งตลาดใหม ท ม ศ กยภาพส งอย างอ นเด ยท ม อ ตราการเต บโตถ ง 1.65 เท า แต ม ลค าการส งออกในบางตลาด อาท สหร ฐอาหร บเอม เรตส สหราช อาณาจ กร และสว ตเซอร แลนด ปร บต วลดลงร อยละ และ ตามล าด บ ท าให ม ลค าการส งออกเคร องประด บทองในภาพรวมย ง ขยายต วไม ส งน ก o เคร องประด บเง น ถ อเป นส นค าส งออกท เต บโตได อย าง ต อเน องถ งร อยละ โดยม ลค าการส งออกไปย งตลาดหล กไม ว าจะ เป นสหร ฐอเมร กา เดนมาร ก เยอรมน และออสเตรเล ย ย งคงขยายต วได ด ต อเน องถ งร อยละ และ 7.38 ตามล าด บ ยกเว นเพ ยง การส งออกไปย งสหราชอาณาจ กรท เป นตลาดส าค ญ 1 ใน 5 อ นด บแรกท ม ลค าการส งออกลดลงร อยละ

387 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) o เคร องประด บแพลท น ม เต บโตส งข นถ งร อยละ ถ อเป น เคร องประด บแท ท ม อ ตราการเต บโตส งส ด แม ว าป จจ บ นจะม ม ลค าการ ส งออกไม ส งน กก ตาม โดยเป นผลมาจากการส งออกไปย งตลาดหล ก อย างญ ป น สหร ฐอเมร กา และฮ องกงท ม ลค าการส งออกย งเต บโตได อย าง ต อเน องกว าร อยละ และ ตามล าด บ เพชร เป นส นค าส งออกท ส าค ญเป นอ นด บท 3 ในส ดส วนร อยละ 9.47 และม อ ตราการเต บโตส งถ งร อยละ โดยม เพชรท เจ ยระไนแล วเป นส นค า ส งออกหล กในหมวดน ด วยอ ตราการขยายต วถ งร อยละ เม อเท ยบก บป ท ผ านมา โดยตลาดหล กย งคงเป นฮ องกง เบลเย ยม อ สราเอล อ นเด ย และสหร ฐ อาหร บเอม เรตส ตามล าด บ พลอยส ม ม ลค าการส งออกค ดเป นส ดส วนร อยละ 4.09 ของม ลค าการ ส งออกอ ญมณ และเคร องประด บโดยรวมของไทยม อ ตราการเต บโตร อยละ ท งน หากแยกพ จารณาเป นรายผล ตภ ณฑ พบว า o พลอยเน อแข งท เจ ยระไนแล ว (ท บท ม แซปไฟร และมรกต) ขยายต วเพ มข นร อยละ เม อเท ยบก บป ก อนหน า โดยม ลค าการ ส งออกไปย งตลาดส าค ญอย างฮ องกง สหร ฐอเมร กา อ นเด ย และ สว ตเซอร แลนด เต บโตได ค อนข างด ต อเน อง แม ว าจะส งออกไปย งตลาด ญ ป นได ลดลงก ตาม ท งน เป นท น าส งเกตว าพลอยเน อแข งท เจ ยระไนแล ว กล บมาม บทบาทในการส งออกมากข นหล งจากท เคยลดความส าค ญลงไป ในป 2552 o พลอยเน ออ อนท เจ ยระไนแล ว ปร บต วเพ มข นร อยละ 3.05 อ น เน องมาจากการส งออกไปย งตลาดหล กอย างฮ องกงและสหร ฐอเมร กาเร ม ขยายต วเพ มข น ขณะท ม ลค าการส งออกไปย งอ นเด ยและสว ตเซอร แลนด ย งคงลดลงต อเน อง (สถาบ นว จ ยและพ ฒนาอ ญมณ และเคร องประด บ แห งชาต, 2554) สถานการณ การน าเข าในป จจ บ น ในป 2553 ไทยน าเข าส นค าอ ญมณ และเคร องประด บในตลาดโลกจาก สว สเซอร แลนด ออสเตรเล ย และญ ป นมากท ส ดตามล าด บ ในขณะท ตลาด อาเซ ยนไทยน าเข าจากมาเลเซ ยมากท ส ด ม ลค าการน าเข าส นค าอ ญมณ และ เคร องประด บในป 2553 เพ มข นถ งร อยละ โดยส นค าท ม การน าเข าส งส ด เป นทองคาท ย งม ได ข นร ปหร อทองคาก งสาเร จร ปด วยอ ตราการเต บโตส งถ ง ร อยละ เน องจากม การน าเข าทองค าเพ มข นในช วงท ราคาทองค าปร บต ว 3-365

388 ลดลง เพ อท าก าไรจากส วนต างของราคาเม อทองค าปร บต วส งข น ท าให ในช วง ไตรมาสท 1 และ 3 ของป 2553 ม ม ลค าการน าเข าทองค าขยายต วส งข นกว า 8.53 และ 1.73 เท า ตามล าด บ ส นค าน าเข าในล าด บถ ดมาค อ เพชร ม ม ลค าน าเข าลดร อยละ 6.89 โดยส วนใหญ เป นการน าเข าเพชรท เจ ยระไนแล วซ งปร บต วลดลงร อยละ 6.16 ส วนส นค าน าเข ารายการส าค ญอ น ๆ ได แก เง น เคร องประด บแท และพลอยส ซ งม ม ลค าการน าข าเต บโตร อยละ และ 8.79 ตามล าด บ ท งน ส นค าใน การน าเข าส วนใหญ กว าร อยละ 93 ย งคงเป นส นค าประเภทว ตถ ด บ (สถาบ นว จ ย และพ ฒนาอ ญมณ และเคร องประด บแห งชาต, 2554) จานวนว สาหก จ แรงงาน และประเภทของผล ตภ ณฑ จ านวนสถานประกอบการอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บไทย ส วนใหญ กระจายต วอย ในกร งเทพมหานครมากท ส ด รองลงมา ได แก ภาคกลาง ภาคใต ภาคตะว นออกเฉ ยงเหน อ ภาคตะว นออก และภาคตะว นตกตามล าด บ ขนาดว สาหก จส วนใหญ เป นว สาหก จขนาดย อมค ดเป นร อยละ รองลงมาค อ ว สาหก จขนาดกลางค ดเป นร อยละ และว สาหก จขนาดใหญ ค ดเป นร อยละ 2.41 และไม ระบ ขนาดค ดเป นร อยละ ประเภทผล ตภ ณฑ ของ อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บไทยท ม มากท ส ด ได แก เคร องประด บแท โดยม เคร องประด บทองร ปพรรณจ านวนมากท ส ด ค ดเป นร อยละ และ คร วเร อนท ประกอบอาช พอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บม การกระจายต ว อย ในกร งเทพมหานครมากท ส ด รองลงมาได แก ภาคตะว นออก ประเภท ผล ตภ ณฑ ท พบมากท ส ด ได แก เพชร-พลอย ค ดเป นร อยละ แรงงานของ กล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บไทยจากสถานประกอบการและ คร วเร อนม จ านวนท งส น 865,656 คน (ส ก ลยา ธรรมร กษา, ว ไลพร เสน หา, และ ส ดาร ตน อภ ราชกมล,2553, น ) การว เคราะห ห วงโซ ค ณค า (Value Chain Analysis) ห วงโซ ค ณค า (Value Chain) ค อห วงโซ ท แสดงการเช อมโยงข นตอนในการสร าง ม ลค าเพ มของส นค าและบร การ เร มต งแต การว จ ยและออกแบบ การผล ต และการจ ด จ าหน ายจนถ งม อผ บร โภคในท ส ด ซ งจะประกอบไปด วยอ ตสาหกรรมต นน า กลางน า ปลายน า รวมท งอ ตสาหกรรมท เก ยวข อง/สน บสน น รวมท งหน วยงานท เก ยวข อง/ สน บสน นต าง ๆ ห วงโซ ค ณค าของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บไทยสามารถ จ าแนกได ตามแผนภาพท 31 ส าหร บประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ท ส าค ญในแต ละช วง ของห วงโซ ค ณค าจะแสดงตามแผนภาพท

389 ท มา: จากการว เคราะห ของท ปร กษา แผนภาพท 31 ห วงโซ ค ณค าอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บไทย 3-367

390 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ท มา: สถาบ นว จ ยและพ ฒนาอ ญมณ และเคร องประด บแห งชาต, 2553 และ 2554; และจากการว เคราะห ของท ปร กษา แผนภาพท 32 ห นส วนกลย ทธ ท ส าค ญ (ระด บประเทศ) ในแต ละช วงของห วงโซ ค ณค า จากห วงโซ ค ณค าของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บข างต นสามารถ อธ บายได ด งน อ ตสาหกรรมต นน า ค อ อ ตสาหกรรมข นต นของอ ญมณ และเคร องประด บ โดยเร มต นจาก การว จ ยและพ ฒนาออกแบบ เพ อเพ มม ลค าและสร างความแตกต างให ก บส นค า โดยประเทศท ม ความโดดเด นในด านการว จ ย พ ฒนา และออกแบบ ค อ สหร ฐอเมร กา เน องจากม ศ นย ว จ ยและพ ฒนาท ได ร บการยอมร บและม ช อเส ยง ฝร งเศส ม ช อเส ยงด านการพ ฒนาและออกแบบส นค าแฟช น รวมท งอ ญมณ และ เคร องประด บต าง ๆ และอ ตาล ม การพ ฒนาเคร องจ กรท ใช ในการผล ตอ ญมณ 3-368

391 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) และเคร องประด บอย างต อเน อง รวมท งบ คลากรในด านน ม ความพร อมและ ความสามารถ นอกจากน นอ ตสาหกรรมต นน าย งหมายถ งการท าเหม องอ ญมณ ต าง ๆ เช น เพชร พลอย ทองค า เพ อให ได มาซ งว ตถ ด บในการผล ตอ ญมณ และ เคร องประด บต อไป อ ตสาหกรรมท เก ยวข องก บอ ตสาหกรรมต นน าของอ ญมณ และเคร องประด บ ได แก อ ตสาหกรรมเหม องแร ซ งในป จจ บ นประเทศไทยประสบ ป ญหาก บภาวะขาดแคลนว ตถ ด บต าง ๆ เหล าน รวมท งพลอย ซ งในอด ตประเทศ ไทยเคยเป นแหล งพลอยท ส าค ญของโลก แต เน องจากได ม การข ดน ามาใช จ านวน มาก ท าให จ านวนว ตถ ด บพลอยเร มลดลงจ งท าให ต องม การหาแหล งว ตถ ด บ ใหม ๆ มาทดแทนอย เสมอ โดยประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ท ส าค ญในการท า เหม องอ ญมณ และเป นแหล งว ตถ ด บท ส าค ญ ค อ พม าม แหล งพลอยท ส าค ญ อ นโดน เซ ย ม ว ตถ ด บท หลากหลาย เช น พลอยส ไข ม ก และโลหะม ค า ประเทศ ในทว ปแอฟร กา เช น มาดาก สการ คองโก และแทนซาเน ยม เหม องอ ญมณ ท ส าค ญ เช น พลอยหร อทองค าและเพชรในแอฟร กาใต ออสเตรเล ย เป นแหล ง ว ตถ ด บทองค า เพชร และไข ม ก ร สเซ ย เป นแหล งว ตถ ด บแพลท น มและเพชร จ นเป นแหล งว ตถ ด บแร เง นและม กน าจ ดท ส าค ญ อ ตสาหกรรมกลางน า ค อ อ ตสาหกรรมในการปร บปร งค ณภาพและเจ ยระไนอ ญมณ ท ได จาก อ ตสาหกรรมต นน า เพ อให ได อ ญมณ ท น าไปประกอบเป นต วเร อนต อไป อ ตสาหกรรมท เก ยวข อง ค อ อ ตสาหกรรมเจ ยระไนและอ ตสาหกรรมการเผา พลอยห งพลอยและการข ดเงา ประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ท ส าค ญของไทยใน อ ตสาหกรรมกลางน าค อ อ นโดน เซ ย ม ช อเส ยงในด านทองค าและเง น ลาว ม ศ กยภาพการแข งข นในการเจ ยระไนเพชร เพราะบร ษ ทท ม ช อเส ยงในย โรป เช น เบลเย ยม มาลงท นเป ดโรงงานและสอนแรงงานลาวในการเจ ยระไนเพชร สหร ฐอเมร กา เบลเย ยม และอ นเด ย ม ช อเส ยงในด านการเจ ยระไนเพชร และ จ น ได ร บการค ดเล อกให เป นผ เจ ยระไนเพชรให ก บกล มบร ษ ท De Beers ซ งเป น บร ษ ทท ส าค ญในการควบค มอ ปสงค และอ ปทานเพชรในตลาด อ ตสาหกรรมปลายน า ค ออ ตสาหกรร มการผล ตแล ะประกอบต วเ ร อนอ ญมณ แล ะ เคร องประด บ รวมท งการตลาดและการจ ดจ าหน ายอ ญมณ และเคร องประด บ โดย ประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ท ส าค ญในอ ตสาหกรรมการผล ตต วเร อนและ เคร องประด บค อ อ นโดน เซ ยและมาเลเซ ย เป นแหล งผล ตเคร องประด บทองค า และเคร องประด บเง น เว ยดนาม เป นฐานการผล ตเคร องประด บท ส าค ญ เช น 3-369

392 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) เคร องประด บทองค าและเง นจากการลงท นของบร ษ ทต างชาต สว สเซอร แลนด ม ความสามารถในการผล ตเคร องประด บเพชรและนาฬ กา จ น ม ความสามารถใน การผล ตอ ญมณ และเคร องประด บท หลากหลาย เช น หยก เพชร อ ญมณ ส งเคราะห อ นเด ย ผล ตเคร องประด บทองค าและเพชร ฮ องกง ม ความสามารถ ในการผล ตเคร องประด บทองค า ออสเตรเล ย ม ช อเส ยงในการออกแบบ เคร องประด บท หลากหลาย เช น ไข ม ก และญ ป น ม ช อเส ยงในการผล ต เคร องประด บม กและอ ญมณ ส งเคราะห ส าหร บประเทศห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญในด านการตลาดและการจ ดจ าหน าย ค อ ส งคโปร และอ นโดน เซ ย เป น ตลาดท ส าค ญส าหร บเคร องประด บทองและเคร องประด บเง น สหร ฐอเมร กา เป น ตลาดท ส าค ญส าหร บเคร องประด บแท และเคร องประด บเง น จ น เป นตลาดท ส าค ญของเคร องประด บทอง เคร องประด บเง น และเคร องประด บเท ยม อ นเด ย เป นตลาดส งออกอ ญมณ และเคร องประด บ เช น เคร องประด บทอง เพชรท เจ ยระไนแล ว และพลอยเน อแข งท เจ ยระไนแล วท ส าค ญของไทย ฮ องกง เป น ตลาดท ส าค ญส าหร บเคร องประด บทองและหยก สว สเซอร แลนด เป นตลาด ส งออกท ส าค ญของไทยส าหร บเคร องประด บท ท าด วยทองและเพชร ประเทศ สหภาพย โรปอ น ๆ เช น เดนมาร กและเยอรมน เป นตลาดส งออกท ส าค ญส าหร บ เคร องประด บเง น เบลเย ยมเป นตลาดส งออกท ส าค ญส าหร บเพชรท เจ ยระไนแล ว และญ ป น เป นตลาดส งออกท ส าค ญของเคร องประด บทองและเคร องประด บ แพลท น ม อ ตสาหกรรมท เก ยวข องก บการผล ตและประกอบต วเร อนอ ญมณ และ เคร องประด บ ได แก อ ตสาหกรรมผล ตต วเร อนอ ญมณ และเคร องประด บ อ ตสาหกรรมการผล ตและสก ดโลหะม ค า และอ ตสาหกรรมการผล ตแม พ มพ และ เคร องจ กร ในส วนของอ ตสาหกรรมสน บสน นส าหร บอ ตสาหกรรมปลายน าท สามารถช วยเพ มม ลค าและโอกาสทางการค าในการขยายตลาดและกล มล กค า อาท อ ตสาหกรรมการท องเท ยว อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม อ ตสาหกรรมเคร องหน งและรองเท า อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก อ ตสาหกรรมว สด ก อสร าง อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง อ ตสาหกรรม เซราม ก และอ ตสาหกรรมช นส วนและอะไหล ยานยนต เป นต น เน องจากอ ญมณ และเคร องประด บสามารถน าไปเพ มม ลค าและสร างเอกล กษณ ให ก บผล ตภ ณฑ ต าง ๆ เหล าน รวมท งย งสามารถกระต นให ผ บร โภคซ อส นค าและใช บร การมาก ข น รวมท งย งสามารถช วยสน บสน นเก ยวก บกระบวนการผล ตอ ญมณ และ เคร องประด บโดยตรง เช น การผล ตและสก ดโละหะม ค า เพ อน ากล บมาใช ใหม การว เคราะห และสก ดโลหะม ค า การช บต วเร อนและช นส วนเคร องประด บ การ 3-370

393 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ผล ตช นส วนเคร องประด บ การผล ตต วเร อนเคร องประด บก งส าเร จร ป การผล ต แม พ มพ ต นแบบจากโลหะ เป นต น ด งน นหากอ ตสาหกรรมท เก ยวข องและ สน บสน นด งกล าวเหล าน ม การพ ฒนาแล ะเต บโตมากข น ก จะม ผลให อ ตสากรรมอ ญมณ และเคร องประด บม การพ ฒนาและเต บโตมากข นตามไป เช นเด ยวก น ซ งไม เพ ยงแต อ ตสาหกรรมปลายน าเท าน น แต ย งรวมถ งการพ ฒนา และเต บโตอ ตสาหกรรมท เก ยวข องและสน บสน นในอตสาหกรรมต นน าและกลาง น าด วย ส าหร บหน วยงานท เก ยวข อง/สน บสน นต าง ๆ ท ปร กษาจะขออธ บาย ในส วนของห นส วนทางกลย ทธ (Strategic Partners) ในล าด บต อไป การว เคราะห ความสามารถในการแข งข นอ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บของไทย (Diamond Model) Diamond Model ค อ กรอบแนวค ดหร อต วแบบส าหร บการว เคราะห ความสามารถในการแข งข นของเคร อข ายว สาหก จหร อคล สเตอร อ ตสาหกรรมต าง ๆ ซ ง ประกอบด วย 5 ด านต าง ๆ ท ส าค ญค อ 1) สภาวะป จจ ยการผล ต 2) สภาวะอ ปสงค 3) อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน น 4) กลย ทธ โครงสร างและการแข งข น 5) นโยบายจากภาคร ฐส าหร บผลการว เคราะห ความสามารถในการแข งข นของกล ม อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บโดยใช Diamond Model ม ด งน สภาวะป จจ ยการผล ต ประเทศไทยขาดแคลนว ตถ ด บในการผล ตอ ญมณ และเคร องประด บ ถ งแม ในป จจ บ นประเทศไทยย งม แหล งว ตถ ด บ เช น พลอย ซ งในจ งหว ดจ นทบ ร และจ งหว ดตราดอย บ าง แต ก ไม เพ ยงพอต อความต องการในตลาด ด งน นจ งต องม การน าเข าจากต างประเทศ ประเทศไทยม เทคโนโลย การเผาหร อห งพลอยท ด กว าประเทศอ น ๆ หร ออาจจะถ อว าด ท ส ดในโลก แต ย งขาดแคลนเทคโนโลย ข นส งในการเจ ยระไน เช น เคร องเจ ยระไนด วยเลเซอร ซ งประเทศไทยย งไม สามารถผล ตเคร องจ กร เหล าน ได อย างม ประส ทธ ภาพ จ งต องม การน าเข าจากต างประเทศ โดย เทคโนโลย ในการผล ตท เก ยวข องน เป นป จจ ยส าค ญในการช วยพ ฒนาค ณภาพ ของส นค าและช วยลดต นท นการผล ตของประเทศไทย แรงงานไทยม ท กษะ ฝ ม อ และความเช ยวชาญในการเผาหร อห งพลอย และเจ ยระไนพลอยท เป นท ยอมร บในตลาดโลก ในการพ ฒนาด านแรงงาน ประเทศไทยม การพ ฒนาแรงงานอย าง ต อเน อง แต จ านวนแรงงานย งม ไม เพ ยงพอ ท าให ผ ประกอบการต องหาแรงงาน 3-371

394 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) จากแหล งอ น ๆ มาฝ กท กษะในด านการเจ ยระไนอ ญมณ และผล ตเคร องประด บ เช น ผ ประกอบการในจ งหว ดจ นทบ ร ต องหาแรงงานจากในเร อนจ า เพ อน ามา พ ฒนาและฝ กฝนให ม ความช านาญ นอกจากน นประเทศไทยย งขาดแคลน ช างฝ ม อระด บส ง เช น น กออกแบบอ ญมณ และเคร องประด บซ งย งม จ านวนท น อย มาก เม อเท ยบก บห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญ เช น สหร ฐอเมร กา สหภาพย โรป ญ ป น หร อแม กระท งอ นเด ย สภาวะอ ปสงค ความต องการส นค าอ ญมณ และเคร องประด บของไทยข นอย ก บสภาวะ อ ปสงค ของต างประเทศเป นหล ก ซ งจะเห นได จากม ลค าการส งออกส นค าอ ญมณ และเคร องประด บของไทยม ความผ นผวนมากในช วง 10 ป ท ผ านมา และ ส นค าอ ญมณ และเคร องประด บของไทยม ส ดส วนในการส งออกมากถ งร อยละ 80 และบร โภคภายในประเทศเพ ยงประมาณร อยละ 20 ความไม แน นอนและการแข งข นท ร นแรงข นในตลาดต างประเทศข นอย ก บสภาพเศรษฐก จ เช น ป ญหาเศรษฐก จตกต าในสหร ฐอเมร กาและสหภาพย โรป ท าให ปร มาณการส งออกไปย งประเทศเหล าน ลดลง เน องจากผ บร โภคม การซ อ ส นค าอ ญมณ และเคร องประด บน อยลง เพราะจ ดเป นส นค าฟ มเฟ อย ความต องการของผ บร โภคท เปล ยนแปลงตามย คสม ย โดยเฉพาะใน ด านด ไซน และการออกแบบ เช น ในป จจ บ นด ไซน และการออกแบบสไตล อ นเด ย เร มม ความน ยมมากข น ซ งความต องการของผ บร โภคม การเปล ยนแปลงอย ตลอดเวลาและข นอย ก บรสน ยมของผ บร โภคแต ละคนด วย อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน น อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน นต าง ๆ อาท อ ตสาหกรรมการ ผล ตต วเร อนและเคร องประด บ อ ตสาหกรรมการผล ตและสก ดโลหะม ค า อ ตสาหกรรมการผล ตแม พ มพ และอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลย งขาด ประส ทธ ภาพและไม สามารถควบค มค ณภาพการผล ตและต วส นค าได ยกต วอย าง เช น อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกลท ย งขาดความสามารถในการผล ตเคร องเจ ยระไน ด วยเลเซอร ท ม ประส ทธ ภาพ ด งน นหากอ ตสาหกรรมท เก ยวข องและสน บสน น เหล าน ม การพ ฒนาและเต บโตข น อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บก จะ ได ร บอาน สงค ในการพ ฒนาและเต บโตตามไปด วย อย างไรก ตาม อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บของประเทศไทย ถ อว าม อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน นท ครบวงจรต งแต อ ตสาหกรรม ต นน า อ ตสาหกรรมกลางน า และอ ตสาหกรรมปลายน า 3-372

395 กลย ทธ โครงสร างและการแข งข น กล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บของไทยม การแข งข นส ง โดยเฉพาะผ ประกอบการว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม เน องจากส นค าไม ม ความแตกต างเน องจากเป นการร บจ างผล ตเป นส วนใหญ และขาดการสร างตรา ส นค า (Brand) เป นของตนเอง เน องจากจ านวนผ ประกอบการม จ านวนมาก ส วนใหญ เป นว สาหก จ ขนาดกลางและขนาดย อม อ กท งส วนใหญ เป นการร บจ างผล ตท าให ส นค าไม ม ความแตกต างก นมากน ก ส งผลให ผ ประกอบการต องใช กลย ทธ ทางด านราคาใน การด งด ดผ บร โภค โดยเป นการท าให เก ดการแข งข นทางด านราคาท มากข น ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บต งแต ว สาหก จ ขนาดเล ก กลาง ไปจนถ งใหญ ย งขาดความร วมม อก น รวมท งความร วมม อก บ อ ตสาหกรรมท เก ยวเน องและสน บสน นย งไม ม ประส ทธ ภาพเท าท ควร นโยบายจากภาคร ฐ ในกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บม การยกเว นภาษ น าเข า และส งออกจากข อตกลงทางการค าเสร ต าง ๆ แต ย งคงม ภาษ ทางอ อมอ น ๆ แตกต างก นไปตามแต ละประเทศ เช น ภาษ ม ลค าเพ มและภาษ ส นค าฟ มเฟ อย ล าส ดร ฐบาลได ออกมาตรการทางภาษ ส าหร บว ตถ ด บพลอยก อนซ งให ส ทธ ประโยชน แก ผ ประกอบการรายย อยท เป นบ คคลธรรมดาให ได ร บยกเว น ภาษ ม ลค าเพ มจากการน าเข ามาเพ อขายหร อการขายว ตถ ด บพลอยก อนและเส ย ภาษ เง นได ณ ท จ ายไว ตามอ ตราท ก าหนด โดยต งแต ว นท 18 ก มภาพ นธ 2553 จนถ งว นท 31 ธ นวาคม 2554 ผ น าเข าหร อผ ขายพลอยก อนท เป นบ คคลธรรมดา ได ร บยกเว นภาษ ม ลค าเพ มจากการน าเข ามาเพ อขายหร อการขายพลอยก อนแต ไม รวมถ งอ ญมณ เล ยนแบบเพชรไข ม กและส งท าเท ยมเพชรหร อไข ม กหร อท ท า ข นใหม โดยผ น าเข าต องแจ งต อเจ าหน าท ศ ลกากรเพ อจ ดท าแบบแสดงรายการ น าเข า-ส งออกอ ญมณ ท ย งม ได เจ ยระไนพร อมแสดงเอกสารประกอบต าง ๆ ได แก หน งส อเด นทางบ ญช ราคาส นค า (Invoice) (ถ าม ) หร อหล กฐานอ นท แสดงน าหน ก หร อราคาของพลอยก อนท น าต ดต วเข ามาเม อพลอยก อนน าเข าถ กน าออกขายผ ม เง นได จากการขายพลอยด งกล าวจะต องเส ยภาษ เง นได บ คคลธรรมดาในล กษณะ ของภาษ ห กณท จ ายในอ ตราร อยละ 1 โดยผ ซ อเป นผ ห กภาษ ไว กล าวค อ ผ น าเข า หร อผ ขายพลอยก อนท เป นบ คคลธรรมดาได ร บยกเว นภาษ ม ลค าเพ มในอ ตราร อย ละ 7 แต จะต องเส ยภาษ เง นได บ คคลธรรมดาเป นภาษ ห ก ณ ท จ ายร อยละ 1 แทน และได ร บยกเว นไม ต องน าเง นได พ งประเม นจากการขายพลอยก อนด งกล าวมา รวมค านวณเพ อเส ยภาษ เง นได บ คคลธรรมดาอ ก ซ งถ อว าเป นการอ านวยความ 3-373

396 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) สะดวกให แก ผ น าเข าหร อผ ขายอ ญมณ ในการเส ยภาษ อ กทางหน งด วย ท งน ผ ม เง นได ต องไม เป นผ ประกอบการจดทะเบ ยนภาษ ม ลค าเพ มท ใช ส ทธ ยกเว น ภาษ ม ลค าเพ มตามมาตรา 3 แห งพระราชกฤษฎ กาออกตามความในประมวล ร ษฎากรว าด วยการยกเว นภาษ ม ลค าเพ ม (ฉบ บท 311) พ.ศ และต องเก บ หน งส อร บรองการห กภาษ ณ ท จ ายและใบเสร จร บเง นเพ อเป นหล กฐานการเส ย ภาษ และน าส งไว แล วแสดงต อเจ าพน กงานประเม น ส วนพลอยก อนท เหล อจาก การน าเข ามาเพ อขายและจะน ากล บออกนอกประเทศน นบ คคลผ ส งของออก จะต องแจ งต อเจ าหน าท ศ ลกากรพร อมย นเอกสารประกอบ ได แก หน งส อเด นทาง แบบแสดงรายการน าเข า-ส งออกอ ญมณ ท ย งม ได เจ ยระไน ฉบ บท 1 และฉบ บท 2 ซ งได ร บเม อน าของเข าและหน งส อร บรองการห กภาษ ณ ท จ ายพร อมใบแนบ หน งส อร บรองการห กภาษ ณท จ าย/ใบเสร จร บเง นส าหร บการซ อขายพลอยก อนท น าเข ามาเพ อขายน น เม อตรวจสอบและบ นท กข อม ลพร อมลงลายม อช อและว น เด อนป ในแบบแสดงรายการน าเข า-ส งออกแล วผ ส งของออกจะได ร บพลอยก อน ค นพร อมแบบแสดงรายการน าเข า-ส งออกฉบ บท 1 และเอกสารประกอบท ย นไว ส วนฉบ บท 2 จะจ ดเก บไว ณ สนามบ นศ ลกากรหร อด านศ ลกากรท ส งของออก หากเจ าหน าท ศ ลกากรตรวจสอบพบว าน าหน กพลอยก อนท ต องการน ากล บแต ละ รายการน อยกว าน าหน กรวมแต ละรายการของพลอยก อนท น าเข าตามข อม ลท ปรากฏในแบบแสดงรายการน าเข า-ส งออกห กด วยน าหน กพลอยก อนตามหน งส อ ร บรองการห กภาษ ณ ท จ ายและใบแนบหน งส อร บรองการห กภาษ ณ ท จ าย/ ใบเสร จร บเง นผ ส งของออกน นจะต องช าระภาษ (เง นได บ คคลธรรมดา) เพ มเต ม ซ ง ค า น ว ณ จ า ก ม ล ค า ข อ ง พ ล อ ย ก อ น ท ข า ด ไ ป น น (น าหน กXราคา) โดยสามารถห กค าใช จ ายเป นการเหมาร อยละ 75 ได (มาตรา 40 (8) แห ง ประมวลร ษฎากรส าหร บการค าอ ญมณ ตามพระราชกฤษฎ กา ออก ตามความในประมวลร ษฎากรว าด วยการก าหนดค าใช จ ายท ยอมให ห กจากเง นได พ งประเม น (ฉบ บท 11) พ.ศ มาตรา 8 (11)) และค าลดหย อนส วนต วได จ านวน 30,000 บาท (สามหม นบาทถ วน) (ตามมาตรา 47 แห งประมวลร ษฎากร นอกจากน กรมสรรพากรย งได ปร บปร งเง อนไขการเป นผ ประกอบการจดทะเบ ยน เพ อให ผ ประกอบการสามารถใช ส ทธ ประโยชน ได กว างขวางข น ค อ 1) เป น สมาช กสมาคมใดสมาคมหน ง หร อเป นสมาช กหอการค าไทย หร อเป นสมาช ก หอการค าแห งประเทศไทย หร อเป นสมาช กสภาอ ตสาหกรรมแห งประเทศไทย 2) ม ความม นคงและน าเช อถ อ 3) ได แจ งการประกอบก จการต ออธ บด กรมสรรพากรตามแบบแจ งการประกอบก จการน าเข าหร อขายอ ญมณ ทองค าขาว ทองขาว เง น และพาลาเด ยม โดยต องม ข อความอย างน อยตามแบบ ภ.พ

397 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ซ งต องย น ณ ส าน กงานสรรพากรพ นท ท สถานประกอบการต งอย หร อท สถาน ประกอบการท ส าน กงานใหญ ต งอย ส าหร บผ ประกอบการท ม สถานประกอบการ หลายแห ง (สถาบ นว จ ยและพ ฒนาอ ญมณ และเคร องประด บแห งชาต, 2552) ร ฐบาลไทยสน บสน นให น กท องเท ยวสามารถน าอ ญมณ ออกจาก ประเทศได โดยไม จ าก ดม ลค า แต ต องปฏ บ ต ตามพ ธ การศ ลกากร ก อนเด น ทางออกนอกราชอาณาจ กร ณ ท ท าการศ ลกากร อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บได ร บการสน บสน นเป นอย างด จากภาคร ฐ แต ย งขาดแนวทางท ช ดเจนและย งไม ครอบคล มผ ประกอบการท งหมด อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บม อ ปสรรคจากกฎระเบ ยบการ น าเข าส นค าจากพม า ค อ การห ามน าเข าท บท มและหยกจากพม าหร อผ าน ประเทศท ผลกระทบของ AEC ต ออ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ การรวมกล มของประเทศสมาช กอาเซ ยน 10 ประเทศในการก าวส ประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) น นก อให เก ดผลกระทบแก ประเทศสมาช กต าง ๆ ท ส าค ญ 5 ด าน ค อ การเคล อนย ายส นค าเสร การเคล อนย ายบร การอย างเสร การเคล อนย ายการ ลงท นอย างเสร การเคล อนย ายแรงงานฝ ม ออย างเสร และการเคล อนย ายเง นท นอย างเสร ท ปร กษาได ท าการว เคราะห ผลกระทบของประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ต อ อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บของประเทศไทย ด งน ผลกระทบจากการเคล อนย ายส นค าอย างเสร ผลจากการเคล อนย ายส นค าอย างเสร จะก อให เก ดผลกระทบในด าน บวก ค อ ส าหร บอ ตสาหกรรมต นน าในห วงโซ ค ณค า ประเทศไทยสามารถเข าถ ง แหล งว ตถ ด บราคาถ กจากประเทศอาเซ ยนได มากข นหร อผ านการท าข อตกลง ระหว างอาเซ ยนประเทศนอกอาเซ ยนต าง ๆ เช น อาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 หร อ อาเซ ยน-สหภาพย โรป เป นต นส าหร บอ ตสาหกรรมปลายน า ค อ ม ลค าการส งออก ของประเทศไทยม โอกาสขยายต วมากข นในประเทศอาเซ ยนและประเทศนอก อาเซ ยนจากการท าข อตกลงต าง ๆ เช น อาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 หร อ อาเซ ยน-สหภาพย โรป เป นต น ในส วนของผลกระทบในด านลบ ค อ ส นค าราคาถ กจากประเทศ อาเซ ยนอ น ๆ เช น ลาวอาจเข ามาแย งช งตลาดได รวมท งส นค าท ด อยค ณภาพ จากประเทศอาเซ ยน เช น ประเทศในกล ม CLMV (ก มพ ชา ลาว พม า และ เว ยดนาม) อาจไหลเข ามาในประเทศ นอกจากน นส นค าจากประเทศอ นท อย นอก กล มประเทศอาเซ ยน โดยเฉพาะจากจ นและอ นเด ยท ม ต นท นและราคาท ถ กกว า 3-375

398 หร อส นค าค ณภาพส งจากประเทศอ น เช น สหภาพย โรปและออสเตรเล ยท ท า ข อตกลงทางการค าก บอาเซ ยนอาจเข ามาแย งช งตลาดในอาเซ ยน ซ งเป น ผลกระทบเช งลบต ออ ตสาหกรรมปลายน าในห วงโซ ค ณค า ผลกระทบจากการเคล อนย ายบร การอย างเสร ผลกระทบจากการเคล อนย ายบร การอย างเสร ก อให เก ดผลกระทบเช ง บวกให ก บผ ประกอบการในกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ค อ ผ ประกอบการม โอกาสในการเข าถ งบร การต าง ๆ ท จ าเป นได ง ายและมากข น เช น บร การทางด านการเง น บร การทางด านการตลาด บร การการให ค าปร กษา และบร การด านการว จ ยและพ ฒนาจากประเทศในกล มอาเซ ยน เป นต น รวมท ง จากประเทศนอกกล มอาเซ ยน เช น อาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 หร อ อาเซ ยน- สหภาพย โรปซ งเป นผลกระทบเช งบวกตลอดห วงโซ ค ณค าต งแต อ ตสาหกรรมต น น า (การว จ ยและพ ฒนา) อ ตสาหกรรมกลางน า (การปร บปร งค ณภาพและ เจ ยระไนอ ญมณ ) และอ ตสาหกรรมปลายน า (การขยายตลาด) ผลกระทบจากการเคล อนย ายการลงท นอย างเสร ผลกระทบจากการเคล อนย ายการลงท นอย างเสร ก อให เก ดผลกระทบ ในเช งบวกให ก บผ ประกอบการในกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ต งแต อ ตสาหกรรมต นน า (เช น การลงท นท าเหม องอ ญมณ ) อ ตสาหกรรมกลางน า (การปร บปร งค ณภาพและเจ ยระไนอ ญมณ ) และอ ตสาหกรรมปลายน า (การ แสวงหาช องทางการจ ดจ าหน ายผ านการลงท นก บผ ประกอบการในประเทศ น น ๆ) เช นเด ยวก น กล าวค อ ผ ประกอบการไทยม โอกาสในการเข าไปลงท นใน ประเทศกล มอาเซ ยนมากข น รวมท งอาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 เช น ประเทศใน กล ม CLMV (ก มพ ชา ลาว พม า และเว ยดนาม) และ/หร อใช ประโยชน นโยบาย สน บสน นการลงท นของประเทศน น ๆ ในอ กด านหน ง การย ายฐานการผล ตของ ผ ประกอบการในประเทศอาเซ ยนอ น ๆ มาย งไทยเน องจากท กษะและฝ ม อของ แรงงานไทยท เป นท ยอมร บ ประกอบก บค าจ างแรงงานท ถ กกว าบางประเทศ เช น ส งคโปร จะท าให เก ดการจ างงานในประเทศไทยท มากข น ผลกระทบจากการเคล อนย ายแรงงานฝ ม ออย างเสร ในป จจ บ นการเคล อนย ายแรงงานฝ ม ออย างเสร ของประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ม ผลต อว ชาช พเพ ยง 7 สาขาเท าน น ค อ แพทย ท นตแพทย พยาบาล สถาปน ก ว ศวกร น กบ ญช และน กส ารวจ แต ในอนาคตเม อ ม การเป ดการเคล อนย ายแรงงานฝ ม ออย างเต มร ปแบบหร อขยายไปย งว ชาช พ อ น ๆ จะก อให เก ดผลกระทบท งในด านบวกและด านลบต ออ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บไทย ค อ ในด านบวก แรงงานท ม ต นท นต ากว าจากประเทศ 3-376

399 เพ อนบ าน เช น พม า ลาว เว ยดนาม และก มพ ชา ซ งจะช วยลดต นท นในการผล ต ให ก บผ ประกอบการไทย อ กท งแรงงานต างชาต เหล าน ย งม ความสามารถด าน ภาษาต างประเทศมากกว าแรงงานไทยด วย ซ งเป นผลกระทบต งแต อ ตสาหกรรม ต นน า อ ตสาหกรรมกลางน า และอ ตสาหกรรมปลายน า ในด านลบ อาจก อให เก ดความเส ยงของแรงงานฝ ม อและบ คลากรไทย เช น แรงงานในการท าเหม อง ช างเจ ยระไนอ ญมณ น กออกแบบอ ญมณ และ เคร องประด บ เป นต น ในการย ายไปท างานในประเทศอ นท ให ค าตอบแทนท ส ง กว าซ งเป นผลกระทบต งแต อ ตสาหกรรมต นน า อ ตสาหกรรมกลางน า และ อ ตสาหกรรมปลายน าเช นเด ยวก น ส าหร บค าแรงข นต ารายว นและรายเด อนของกล มประเทศอาเซ ยน แสดงเปร ยบเท ยบในตารางท 80 ซ งจะเห นได ว าค าแรงข นต าของประเทศไทยน น ส งกว าก มพ ชา เว ยดนาม และอ นโดน เซ ย แต ต ากว าฟ ล ปป นส มาเลเซ ย และ ส งคโปร ตารางท 80 ค าแรงข นต ารายว นและรายเด อนในกล มประเทศอาเซ ยน ประเทศ ค าแรงข นต าต อว น ค าแรงข นต าต อเด อน (เหร ยญสหร ฐ ฯ) (เหร ยญสหร ฐ ฯ) ก มพ ชา 2.03 ไม เก น เว ยดนาม อ นโดน เซ ย ไทย ฟ ล ปป นส (เขตนครหลวง: NCR) ฟ ล ปป นส (คาลาบาร ซอน: Region IV-A) ฟ ล ปป นส (เซนทร ลล ซอน: Region III) ฟ ล ปป นส (เซนทร ลว ซายา: Region VII) มาเลเซ ย ส งคโปร , ท มา: National Wages and Productivity Commission, Department of Labor and Employment, Philippines (2011) 3-377

400 ผลกระทบจากการเคล อนย ายเง นท นอย างเสร เง นท นท ใช ในอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ประกอบด วย เง นท นเพ อการลงท นในโรงงานเคร องจ กรและอ ปกรณ เง นท นจะ ข นอย ก บประเภทการผล ตและก าล งการผล ตของแต ละโรงงานซ ง จะเป นเคร องก าหนดขนาดของโรงงานและล กษณะของเคร องจ กร และอ ปกรณ ท ใช ในการผล ต เง นท นหม นเว ยนเพ อใช ในการด าเน นงานเป นเง นท นเพ อใช ในการ ด าเน นงานซ ง ได แก ค าว ตถ ด บค าจ างแรงงานและค าใช จ าย ภายในโรงงาน เป นต น โดยปกต แล วอ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บต องใช เง นท นหม นเว ยนเป นจ านวนมากเพราะเป น อ ตสาหกรรมท ว ตถ ด บม ม ลค าส งเง นท นหม นเว ยนจ งม ความจ าเป น ต ออ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บเป นอย างมากซ งใน ป จจ บ นผ ประกอบการ ในอ ตสาหกรรมน ม การใช เง นท นหม นเว ยน ท งท เป นของตนเองและก ย มจากแหล งต าง ๆ ไม ว าจะเป นการก ย ม นอกระบบหร อภายในระบบ (ส วนใหญ จะก ย มจากธนาคาร พาณ ชย ) การเป ดเสร ในการเคล อนย ายเง นท นของประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) จะช วยเสร มสร างความแข งแกร งในการพ ฒนาและการรวมต วของตลาด ท นในอาเซ ยน โดยการสร างความสอดคล องในด านมาตรฐานตลาดท นในอาเซ ยน และส งเสร มให ใช ตลาดเป นต วข บเคล อนในการสร างความเช อมโยงระหว างก นเอง ในตลาดท นอาเซ ยน รวมท งการเป ดให ม การเคล อนย ายเง นท นเสร อย างค อยเป น ค อยไปจะก อให เก ดผลกระทบเช งบวกต อผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บต งแต อ ตสาหกรรมต นน า อ ตสาหกรรมกลางน า และ อ ตสาหกรรมปลายน า ค อ ผ ประกอบการไทยม โอกาสในการเข าถ งแหล งเง นท น ได มากข นจากการร วมม อก นของประเทศสมาช กในอาเซ ยนในด านตลาดท นท าให ม เง นท นท จะมาใช ลงท นในโรงงานและม เง นท นหม นเว ยนเพ อใช ในการ ด าเน นการ ผลกระ ทบของ ประชาคมเศ รศฐก จ อาเซ ยน (AEC) ต อ อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บของประเทศไทย รวมท งข อเสนอแนะ ต าง ๆ ท จ าเป นสามารถสร ปได ด งแสดงในตารางท

401 ไทย(High Impact Sectors) ตารางท 81 ผลกระทบของประชาคมเศรศฐก จอาเซ ยน (AEC) ต ออ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บของประเทศไทย อ ตสาหกรรม ต นน า อ ตสาหกรรม กลางน า ผลกระทบด านบวก - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแหล งว ตถ ด บราคาถ กจากประเทศ อาเซ ยนได มากข นหร อผ านอาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 หร อ อาเซ ยน-สหภาพย โรป เช น พลอยจากพม า เป นต น - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งบร การด านการว จ ยและพ ฒนา ต าง ๆ ท จ าเป นจากประเทศในกล มอาเซ ยน รวมท งจาก อาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 หร อ อาเซ ยน-สหภาพย โรปได ง ายข น และมากข น - ผ ประกอบการสามารถเข าไปลงท นท าเหม องอ ญมณ ในกล ม ประเทศอาเซ ยน เช น ประเทศในกล ม CLMV ได มากข น - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแรงงานท ม ต นท นต ากว าจาก ประเทศเพ อนบ าน เช น พม า ลาว เว ยดนาม ก มพ ชา เป นต น - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งบร การทางด านการเง น บร การการ ให ค าปร กษา และบร การด านการว จ ยและพ ฒนาต าง ๆ ท จ า เป นได ง ายและมากข นจากประเทศในกล มอาเซ ยน รวมท งจาก อาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 หร ออาเซ ยน-สหภาพย โรป - ผ ประกอบการสามารถเข าไปลงท นในประเทศกล มอาเซ ยนมาก ข น เช น ประเทศในกล ม CLMV เพ อใช ฐานการปร บปร งค ณภาพ และเจ ยระไนอ ญมณ ผลกระทบด านลบ - ไทยจะขาดแคลนแรงงานฝ ม อและบ คลากร เช น แรงงานในการท า เหม อง ผ เช ยวชาญในด านการว จ ยและพ ฒนา เป นต น เน องจาก แรงงานเหล าน จะย ายไปท างานในประเทศอ นท ให ค าตอบแทนท ส งกว า - ไทยจะขาดแคลนแรงงานฝ ม อและบ คลากร เช น ช างเจ ยระไนอ ญมณ ช างเผา/ห งพลอย เป นต น เน องจากแรงงานเหล าน จะย ายไปท างานใน ประเทศอ นท ให ค าตอบแทนท ส งกว า 3-379

402 ไทย(High Impact Sectors) อ ตสาหกรรม ปลายน า ผลกระทบด านบวก - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแรงงานท ม ต นท นต ากว าจาก ประเทศเพ อนบ าน เช น พม า ลาว เว ยดนาม ก มพ ชา และแรงงาน ต างชาต เหล าน อาจม ความสามารถด านภาษาต างประเทศ มากกว าแรงงานไทย - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแรงงานท ม ต นท นต ากว าจาก ประเทศเพ อนบ าน เช น พม า ลาว เว ยดนาม ก มพ ชา เป นต น - ผ ประกอบการจะม ช องทางในการส งออกไปย งประเทศในกล ม อาซ ยนและประเทศนอกกล มอาเซ ยน จากการความร วมม อและ ข อตกลงต าง ๆ เช น อาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 หร ออาเซ ยน- สหภาพย โรป โดยเฉพาะเคร องประด บทองค าและเคร องประด บ เง น - ผ ประกอบการสามารถการเข าถ งบร การทางด านการตลาดต าง ๆ ท จ าเป นได ง ายและมากข น - ผ ประกอบการสามารถเข าไปลงท นในประเทศกล มอาเซ ยนได มาก ข น โดยเฉพาะประเทศในกล ม CLMV โดยการร วมลงท นก บ ผ ประกอบการในประเทศน น ๆ - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแรงงานท ม ต นท นต ากว าจาก ประเทศเพ อนบ าน - ผ ประกอบการสามารถเข าถ งแหล งเง นท นได ง ายข น ผลกระทบด านลบ - ผ ประกอบการอาจเส ยส วนแบ งทางการตลาดให แก ส นค าราคาถ กและ ส นค าท ด อยค ณภาพจากประเทศอาเซ ยนอ น ๆ เช น ประเทศในกล ม CLMV - ส นค าในอ ตสาหกรรมเก ยวเน องจากประเทศอาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 และอาเซ ยน-สหภาพย โรป จะเข ามาแย งส วนแบ งทางการตลาดใน อาเซ ยน - ไทยจะขาดแคลนแรงงานฝ ม อและบ คลากร เช น น กออกแบบอ ญมณ และเคร องประด บ เป นต น เน องจากแรงงานเหล าน จะย ายไปท างานใน ประเทศอ นท ให ค าตอบแทนท ส งกว า 3-380

403 ไทย(High Impact Sectors) ข อเสนอแนะกล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล - ร ฐบาลควรสน บสน นให ม การหาแหล งว ตถ ด บท ม ค ณภาพและราคาถ กจากแหล งใหม ในกล มประเทศอาเซ ยน รวมท งการสร างความส มพ นธ ระหว างประเทศ เพ อการเข าถ งแหล งว ตถ ด บและการท าเหม องอ ญมณ - ร ฐบาลควรสน บสน นให เก ดความร วมม อระหว างประเทศอาเซ ยนและประเทศอ น ๆ นอกอาเซ ยน เช น อาเซ ยน +3 อาเซ ยน +6 และอาเซ ยน-สหภาพย โรป ใน การว จ ย พ ฒนา การปร บปร งค ณภาพ และการเจ ยระไนอ ญมณ การเคล อนย ายแรงงานท จ าเป น การแลกเปล ยนเทคโนโลย และองค ความร ต าง ๆ 3-381

404 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) จากตารางด านบนสามารถสร ปได ว าการก าวส ประชาคมเศรษฐก จ อาเซ ยน (AEC) ของประเทศไทยน น จะส งผลกระทบในด านบวกต อ อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บของประเทศไทยมากกว าในด านลบตลอด ห วงโซ ค ณค าต งแต อ ตสาหกรรมต นน า อ ตสาหกรรมกลางน า และอ ตสาหกรรม ปลายน า ท งในด านการเคล อนย ายส นค าอย างเสร การเคล อนย ายบร การอย างเสร การเคล อนย ายการลงท นอย างเสร การเคล อนย ายแรงงานฝ ม ออย างเสร และการ เคล อนย ายเง นท นอย างเสร ซ งทางภาคร ฐควรให การสน บสน นและใช ประโยชน ท ได จากการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) และหาแนวทางในการ ร บม อก บผลกระทบในเช งลบท เก ดข น ด งท ได น าเสนอในตารางด านบนและใน กรอบย ทธศาสตร และกลย ทธ ท จะน าเสนอในล าด บต อไป การว เคราะห จ ดแข ง จ ดอ อน โอกาส และอ ปสรรค (SWOT Analysis) SWOT Analysis เป นเคร องม อในการประเม นสถานการณ ซ งช วยในการก าหนด จ ดแข งและจ ดอ อนจากสภาพแวดล อมภายใน โอกาสและอ ปสรรคจากสภาพแวดล อม ภายนอก ตลอดจนผลกระทบท ม ศ กยภาพจากป จจ ยเหล าน ต อการท างานขององค กรหร อ กล มอ ตสาหกรรม ผลจากการว เคราะห SWOT ของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บม ด งต อไปน จ ดแข ง ประเทศไทยเป นแหล งผล ตและเจ ยระไนพลอยท ส าค ญแห งหน ง ของโลก โดยป จจ บ นประเทศไทยส งออกพลอยเน ออ อนมากท ส ด เน องจากม ราคาไม แพงและก าล งได ร บความน ยม ค ณภาพของส นค าอ ญมณ และเคร องประด บไทย โดยเฉพาะพลอย ส และเคร องประด บเง นเป นท ยอมร บท วโลก แรงงานไทยม ท กษะและฝ ม อส งในการข นร ปเคร องประด บด วยม อ และเป นท ยอมร บจากท วโลก ประเทศไทยม เทคโนโลย การเผาหร อห งพลอยท โดดเด นกว า ประเทศอ น ๆ ประเทศไทยม เทคโนโลย การออกแบบและเจ ยระไนอ ญมณ ต งแต ระด บล างไปจนถ งข นส ง โดยเฉพาะอย างย งอ ญมณ ประเภทพลอย ประเทศไทยม หน วยงานว เคราะห และตรวจสอบอ ญมณ หลายแห ง ท ม เคร องม อและอ ปกรณ ท ท นสม ยและเป นท ยอมร บในนานาชาต 3-382

405 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) อาท สถาบ นว จ ยและพ ฒนาอ ญมณ และเคร องประด บแห งชาต (องค การมหาชน) เป นต น จ ดอ อน ประเทศไทยขาดแคลนว ตถ ด บในการผล ตอ ญมณ และ เคร องประด บ โดยต องพ งพาการน าเข าจากต างประเทศเป นหล ก ผ ประกอบการว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมของไทยส วน ใหญ ขาดการพ ฒนาออกแบบส นค าเป นของตนเอง ซ งส วนใหญ ย ง เป นการร บจ างผล ตตามค าส งซ อจากต างประเทศ อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บขาดการพ ฒนาเทคโนโลย เคร องจ กรเป นของตนเอง ส งผลให ต องน าเข าจากต างประเทศ จ านวนช างฝ ม อระด บส ง โดยเฉพาะน กออกแบบอ ญมณ และ เคร องประด บย งม ไม เพ ยงพอต อความต องการของตลาด ผ ประกอบการว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมของไทยส วน ใหญ ขาดการท าตลาดท ม ประส ทธ ภาพ โดยเฉพาะอย างย งใน ตลาดอาเซ ยน โอกาส ผ ประกอบการไทยม โอกาสในการจ ดหาว ตถ ด บท หลากหลาย ค ณภาพด และราคาถ กจากการสน บสน นของร ฐบาล อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บได ร บการสน บสน นจาก ภาคร ฐพอสมควรและต อเน อง ผ ประกอบการไทยม โอกาสขยายการส งออกท มากข น เน องจากผ ส งออกและผ ค าท ส าค ญในตลาดโลกม แนวโน มการส งออกท ชะลอ ต วลง เช น อ ตาล และสว สเซอร แลนด เป นต น ประเทศไทยม โอกาสได ร บประโยชน จากการท าข อตกลงทางการ ค าเสร ต าง ๆ เช น อาเซ ยน + 3 อาเซ ยน + 6 และ อาเซ ยน-สหภาพย โรป ซ งเป นตลาดท ส าค ญและม ศ กยภาพของ ไทย แนวโน มการเต บโตของเศรษฐก จในภ ม ภาคอาเซ ยน ท าให ผ บร โภคในกล มประเทศอาเซ ยนม ก าล งซ อมากข น เป นโอกาสท ประเทศไทยจะขยายการส งออกในภ ม ภาคอาเซ ยน โดยเฉพาะ ประเทศอาเซ ยนท ม รายได ระด บปานกลาง-ส ง เช น บร ไน และ ส งคโปร 3-383

406 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) อ ปสรรค การแข งข นท ร นแรงข นจากตลาดเก ดใหม ท ม ศ กยภาพ โดยเฉพาะ อย างย งจ นและอ นเด ย ประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ส าค ญ เช น สหร ฐอเมร กา สหภาพ ย โรป เร มน ามาตรการทางการค าท ม ใช ภาษ (NTBs) มาใช แทน มาตรการทางภาษ ศ ลกากรท ค อย ๆ ปร บลดลงจากการเป ดเสร ทางการค า ความม นคงและเสถ ยรภาพทางการเม องในประเทศไทยและ ประเทศต าง ๆ ซ งม ผลกระทบทางตรงก บนโยบาย มาตรการ ระเบ ยบ และข อกฎหมายต าง ๆ ท จะถ กน ามาใช ในการกระต น เศรษฐก จและอ ตสาหกรรมในสาขาต าง ๆ การร วมม อก นระหว างผ ประกอบการท งในอ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บ รวมท งผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมท เก ยวเน อง และสน บสน นย งไม ม ประส ทธ ภาพเท าท ควร ถ งแม อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บจะได ร บการสน บสน น จากภาคร ฐอย างต อเน อง แต ย งขาดความเป นเอกภาพและขาด การบ รณาการระหว างหน วยงานภาคร ฐด วยก นเองและระหว าง หน วยงานภาคเอกชนท เก ยวข องต าง ๆ ประเทศไทยย งม ข อจ าก ดทางด านการพ ฒนาเทคโนโลย และ ความสามารถในการออกแบบผล ตภ ณฑ อ ตราค าจ างแรงงานข นต าม แนวโน มท ส งข น ส งผลให ต นท นการ ผล ตส งข นในป จจ บ นประเทศไทยโดยกระทรวงแรงงานได ประกาศใช อ ตราค าจ างตามมาตรฐานฝ ม อแรงงาน 11 สาขาอาช พ ม ผลแล วต งแต ว นท 28 กรกฎาคม 2554 และในเร ว ๆ น จะม ประกาศเพ มอ ก 11 สาขา ม ผลบ งค บใช 6 ต ลาคม 2554 น โดย ล กจ างสามารถไปทดสอบฝ ม อแล วย นขอร บอ ตราค าจ างตามท ก าหนดได ล กจ างท ไปทดสอบมาตรฐานฝ ม อแรงงานจะได ร บ ใบร บรองว าความสามารถของตนอย ในระด บไหนพร อมก บม การ ก าหนดอ ตราค าจ างตามระด บฝ ม อว าจะอย ข นใด โดยม 3 ระด บ หล งจากน นน าผลการทดสอบไปย นต อนายจ างเพ อด าเน นการปร บ อ ตราค าจ างให ตามระด บฝ ม อและตามท ก าหนดไว ว าอย ระด บไหน 3-384

407 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) โดยอ ตราค าจ างตามมาตรฐานฝ ม อแรงงานแห งชาต หร อ มรช. ใน 11 สาขาอาช พท เร มบ งค บใช ไปแล วน น ม ด งน o สาขาช างไฟฟ าภายในอาคารสาขาช างไฟฟ าอ ตสาหกรรม สาขาช างเคร องปร บอากาศในบ านและการพาณ ชย ขนาดเล ก สาขาช างซ อมไมโครคอมพ วเตอร ได ก าหนดอ ตราค าจ างตาม มาตรฐานฝ ม อในระด บท หน ง 300 บาท ระด บท สอง 400 บาท และระด บท สาม 500 บาท o สาขาช างอ เล กทรอน กส (โทรท ศน ) ก าหนดให ระด บท หน ง ได ร บอ ตราค าจ าง 300 บาท และระด บสอง 400 บาท โดยไม ม ระด บท สาม o สาขาช างซ อมรถยนต ระด บท หน งได ร บอ ตรา 275 บาท ระด บ สอง 360 บาท และระด บสาม 445 บาท o สาขาช างเคาะต วถ งรถยนต ระด บท หน งม อ ตราค าจ าง 335 บาท ระด บสอง 420 บาท และระด บสาม 505 บาท o สาขาช างส รถยนต ระด บท หน งได ค าจ าง 315 บาท ระด บสอง 380 บาท และระด บสาม 445 บาท o สาขาผ ประกอบการอาหารไทยระด บท หน งได ค าจ าง 280 บาท ระด บสอง 360 บาท ไม ม ระด บท สาม o สาขาพน กงานนวดไทยระด บท หน งได ค าจ าง 310 บาท ระด บ สอง 410 บาท และระด บสาม 510 บาท สาขาน กส งเสร ม ส ขภาพแบบองค รวมสปาตะว นตก (ห ตถบ าบ ด) ระด บท หน ง ได ค าจ าง 350 บาท ระด บสอง 460 บาท ไม ม ระด บท สาม โดยกระทรวงแรงงานม แนวค ดในการผล กด นค าจ างตาม มาตรฐานฝ ม อมาต งแต ป 2548 และเร มน าร องให สถานประกอบ ก จการได ใช โดยความสม ครใจใน 30 สาขาอาช พ 11 กล ม อ ตสาหกรรมมาต งแต ป 2549 ส าหร บสาขาอาช พท จะได ร บค าจ าง ตามระด บฝ ม ออ ก 11 สาขาตามประกาศฉบ บท 2 ซ งจะม ผลบ งค บ ใช ในว นท 6 ต ลาคม 2554 น น นประกอบไปด วย o ช างเข ยนแบบเคร องกลด วยคอมพ วเตอร ระด บหน งได ร บ ค าจ างว นละ 330 บาท ระด บสองได ค าจ าง 430 บาท ระด บ สามได ร บค าจ าง 550 บาท 3-385

408 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) o สาขาช างเช อมแม กระด บหน งได ร บค าจ างว นละ 300 บาท ระด บสองได 380 บาท ระด บสามได 500 บาท o ช างเช อมท กระด บหน งได ค าจ างว นละ 370 บาท ระด บสองได 500 บาท ระด บสามได 690 บาท o ช างไม ก อสร างระด บหน งได ค าจ างว นละ 300 บาท ระด บสอง ได 410 บาท ระด บสามได 520 บาท o ช างก ออ ฐระด บหน งได ร บค าจ างว นละ 260 บาท ระด บสองได 380 บาท ระด บสามได 500 บาท o ช างฉาบป นระด บหน งได ร บค าจ างว นละ 300 บาท ระด บสอง ได 410 บาท ระด บสามได 520 บาท o ช างอะล ม เน ยมก อสร างระด บหน งได ร บค าจ างว นละ 280 บาท ระด บสองได 390 บาท ระด บสามได 500 บาท o ช างเย บระด บหน งได ร บค าจ างว นละ 250 บาท ระด บสองได 340 บาท ระด บสามได 430 บาท o ช างเคร องประด บอ ญมณ ระด บหน งได ร บค าจ างว นละ 300 บาท ระด บสองได ร บค าจ าง 400 บาท ระด บสามได 550 บาท o ช างเคร องเร อนไม ระด บหน งได ร บค าจ างว นละ 300 บาท ระด บสองได 350 บาท ระด บสามได 400 บาท o ช างบ คร ภ ณฑ ระด บหน งได ร บค าจ างว นละ 250 บาท ระด บ สองได ร บค าจ าง 315 บาท ระด บสามได ร บค าจ าง 380 บาท (กระทรวงแรงงาน, 2554) การชะลอต วของเศรษฐก จโลกอาจส งผลกระทบในด านการส งออก เน องจากอ ญมณ และเคร องประด บจ ดเป นส นค าฟ มเฟ อย ซ ง ผ บร โภคม แนวโน มท จะซ อส นค าประเภทน น อยลงในช วงท เศรษฐก จตกต าหร อชะลอต วลง 3-386

409 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) ห นส วนทางกลย ทธ ห นส วนทางกลย ทธ น นเป นส วนประกอบส าค ญในการช วยให การด าเน น งานตามแผนย ทธศาสตร หร อกลย ทธ ท หน วยงานหร อองค กรต าง ๆ ได วางแผนไว น น ประสบความส าเร จในการก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญของผ ประกอบการในแต ละ อ ตสาหกรรมน น ม ข นตอนส าค ญท ต องพ จารณาค อ ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมน นต องม การก าหนดย ทธศาสตร กลย ทธ และ เป าประสงค ท ต องการบรรล ก อน พ จารณาถ งประเภทของหน วยงาน/องค กร/บร ษ ทท ช วยให บรรล ถ งย ทธศาสตร กลย ทธ และเป าประสงค ท ได วางแผนไว ระบ ผลประโยชน ท หน วยงาน/องค กร/บร ษ ทเหล าน จะได ร บจากการเป น ห นส วนทางกลย ทธ ประเม นจ ดแข ง-จ ดอ อนของห นส วนทางกลย ทธ ท เป นไปได เหล าน แล วเล อก ห นส วนทางกลย ทธ ท เหมาะสมท ส ด ส าหร บหล กเกณฑ ส าค ญในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ม ด งต อไปน ห นส วนทางกลย ทธ เหล าน นจะต องม ย ทธศาสตร กลย ทธ และเป าประสงค ท สอดคล องและสน บสน นแผนย ทธศาสตร หร อกลย ทธ ของผ ประกอบการ ห นส วนทางกลย ทธ เหล าน นจะต องม ค ณสมบ ต และศ กยภาพท จะช วย สน บสน นให ผ ประกอบการประสบความส าเร จตามย ทธศาสตร และกลย ทธ ท ได วางไว ห นส วนทางกลย ทธ เหล าน นจะต องพร อมร บความเส ยงท อาจจะเก ดข นและ เป ดใจกว างในการเร ยนร ส งใหม ๆ อ กท งพร อมให ความร วมม อและสน บสน น ก บห นส วนทางกลย ทธ อ น ๆ เช น การช วยส งเสร มท กษะในด านท ขาดแคลน เป นต น อย างไรก ตามในการก าหนดห นส วนทางกลย ทธ ทางธ รก จท เหมาะสมน นม ข อจ าก ดท ต องพ งระว งอย เสมอค อ การก าหนดห นส วนทางกลย ทธ น นข นอย ก บป จจ ยภายในและว ตถ ประสงค ของ แต หน วยงาน/องค กร/บร ษ ท (Company-Specific Factors) ความแตกต างทางด านว ฒนธรรม ภาษา และศ ลปะในการสร างความส มพ นธ เช งธ รก จ ความเส ยงท ห นส วนทางกลย ทธ เหล าน อาจกลายเป นค แข งในอนาคต 3-387

410 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) ห นส วนทางกลย ทธ ท สาค ญในประเทศไทย จากการว เคราะห ห วงโซ ค ณค า (Value Chain) ห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญส าหร บอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บในประเทศไทยสามารถ จ าแนกเป นเคร อข ายว สาหก จหร อคล สเตอร ท เก ยวข อง ซ งห นส วนทางกลย ทธ เหล าน ม ความส าค ญและเช อมโยงตลอดห วงโซ ค ณค า ค อ ต งแต อ ตสาหกรรมต น น า อ ตสาหกรรมกลางน า และอ ตสาหกรรมปลายน า ท มา: จากการว เคราะห ของท ปร กษา แผนภาพท 33 ห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญส าหร บอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บในประเทศไทย ห นส วนทางกลย ทธ ในด านการว จ ย พ ฒนาออกแบบ และการฝ กอบรม ความส าค ญบทบาทและหน าท ท ส าค ญ เป นหน วยงานท ช วยเสร มสร างและสน บสน นศ กยภาพในการ แข งข นให ก บอ ตสาหกรรมในด านการว จ ยและพ ฒนาผล ตภ ณฑ รวมท งการพ ฒนาความร ท กษะ และฝ ม อให ก บแรงงานและบ คลากร ต าง ๆ ตลอดห วงโซ ของอ ตสาหกรรม เช น สถาบ นว จ ยและพ ฒนา อ ญมณ และเคร องประด บแห งชาต (องค การมหาชน) สถาบ น กร งเทพอ ญมณ ศาสตร สถาบ นอ ญมณ ศาสตร สถานศ กษาต าง ๆ เป นต น 3-388

411 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) ห นส วนทางกลย ทธ ในด านเง นท น ความส าค ญบทบาทและหน าท ท ส าค ญ เป นหน วยงานท ช วยสน บสน นเง นท นในการประกอบธ รก จ ให ก บผ ประกอบการต าง ๆ ตลอดห วงโซ ค ณค าของอ ตสาหกรรม โดยเฉพาะอย างย งผ ประกอบการว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมท ส วนใหญ ประสบป ญหาทางด านการเข าถ งแหล งเง นท น เช น ธนาคาร พ ฒนาว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมแห งประเทศไทย (SME Bank) ธนาคารเพ อการส งออกและน าเข าแห งประเทศไทย (EXIM Bank) บรรษ ทประก นส นเช ออ ตสาหกรรมขนาดย อม (บสย.) สถาบ นการเง นอ น ๆ (ธนาคารพาณ ชย ต าง ๆ) เป นต น ห นส วนทางกลย ทธ ของภาคร ฐ ความส าค ญบทบาทและหน าท ท ส าค ญ หน วย งานภาคร ฐท ให การส น บส น นแล ะช วย เหล อ ผ ประกอบการในด านต าง ๆ ได แก o สาน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (สสว.) ม หน าท ในการก าหนดนโยบายและแผนการส งเสร มว สาหก จ ขนาดกลางและขนาดย อม พร อมท งก าก บการด าเน นงานของ คณะกรรมการบร หารส าน กงานส งเสร มว สาหก จขนาดกลางและ ขนาดย อม o กระทรวงพาณ ชย เช น กรมส งเสร มการส งออก กรม เจรจาการค าระหว างประเทศ กรมพ ฒนาธ รก จการค า เป นต น ม หน าท ในการให ข อม ลข าวสารเก ยวก บการค าและเช งพาณ ชย ท เก ยวข องในด านต าง ๆ เช น ข อม ลส งออกและน าเข า ข อตกลง ทางการค าต าง ๆ เป นต น o กระทรวงอ ตสาหกรรม เช น กรมส งเสร มอ ตสาหกรรม กรมโรงงานอ ตสาหกรรม เป นต น ม หน าท ในการสน บสน นส งเสร ม อ ตสาหกรรมต าง ๆ รวมท งการพ ฒนาอ ตสาหกรรมและโรงงานใน อ ตสาหกรรมน น ๆ o กระทรวงศ กษาธ การ ม หน าท ในการเสร มสร างและ สน บสน นการศ กษา การเร ยนร ผ านสถาบ นการศ กษา และหล กส ตร ต าง ๆ เพ อเสร มสร างความร และท กษะท จ าเป นในการประกอบอาช พ ต าง ๆ 3-389

412 ไทย(High Impact Sectors) o กระทรวงแรงงานและสว สด การส งคม เช น กรมพ ฒนา ฝ ม อแรงงาน ม หน าท ในการพ ฒนาท กษะและฝ ม อของแรงงานไทยให ม มาตรฐานสากล o กระทรวงการคล ง เช น กรมศ ลกากร กรมสรรพาสาม ต กรมสรรพากร ม หน าท ในการปร บโครงสร างและจ ดเก บภาษ ต าง ๆ เช น ภาษ น าเข า ภาษ สรรพสาม ต ภาษ ม ลค าเพ ม และภาษ เง นได น ต บ คคล เป นต น หน าท ของห นส วนทางกลย ทธ ความส าค ญบทบาทและหน าท ท ส าค ญ เป นหน วยงานภาคเอกชนท ช วยสน บสน นและส งเสร มการ ด าเน นธ รก จของผ ประกอบก ารในแต ละอ ตสาหกรรมให ม ความสามารถทางการแข งข นท งในประเทศและต างประเทศ รวมท ง เป นหน วยงานในการประสานความร วมม อระหว างผ ประกอบการ ต าง ๆ และระหว างภาคเอกชนก บภาคร ฐ เช น สภาอ ตสาหกรรมแห ง ประเทศไทย หอการค าไทย สมาคมอ ญมณ และเคร องประด บต าง ๆ และผ ประกอบการจากอ ตสาหกรรมท เก ยวข องและสน บสน น เป นต น ห นส วนทางกลย ทธ ท ได กล าวมาข างต น จะต องม การร วมม อและสร าง ความส มพ นธ ซ งก นและก นในระยะยาว เพ อเป นการสร างเคร อข ายว สาหก จ หร อคล สเตอร ท เข มแข งในอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บตามท องถ น ต าง ๆ และเพ อป นการพ ฒนาศ กยภาพการแข งข นและการเพ มผลผล ตในแต ละ ข นของห วงโซ ค ณค า (Value Chain) ด วย ยกต วอย างเช น การรวมกล มในระด บ ท องถ นของผ ประกอบการอ ญมณ และเคร องประด บในจ งหว ดจ นทบ ร ก บ ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรมท เก ยวข องและสน บสน นต าง ๆ ในจ งหว ดจ นทบ ร และความร วมม อระหว างสถาบ นการเง น สถาบ นการศ กษาในพ นท หอการค า จ งหว ด ในการสร างความเข มแข งให ก บผ ประกอบการอ ญมณ และเคร องประด บใน จ งหว ดจ นทบ ร แล วน าไปส การรวมกล มก บเคร อข ายว สาหก จหร อคล สเตอร ใน ท องถ นอ น ๆ เพ อพ ฒนาเป นเคร อข ายว สาหก จหร อคล สเตอร ระด บประเทศต อไป 3-390

413 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) ห นส วนทางกลย ทธ ท สาค ญในต างประเทศ จากการว เคราะห ประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ท ส าค ญในแต ละห วงโซ ค ณค า ห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญในต างประเทศ สามารถ ยกต วอย างได ตามห วงโซ ค ณค า (อ ตสาหกรรมต นน า อ ตสาหกรรม กลางน า และอ ตสาหกรรมปลายน า) ด งน อ ตสาหกรรมต นน า (การว จ ยและพ ฒนาออกแบบ) o สหร ฐอเมร กา สถาบ น Gemological Institute of America (GIA) เป น องค กรไม แสวงหาก าไรและเป นผ น าในด านการว จ ยและ พ ฒนา รวมท งให การอบรมเก ยวก บอ ญมณ และ เคร องประด บต าง ๆ จ ดต งเม อป ค.ศ ม ว ตถ ประสงค ในการป องก นผ ซ อและผ ขายอ ญมณ และ เคร องประด บโดยก าหนดมาตรฐานและค ณภาพส นค าให เป นมาตรฐานสากลและม สาขาครอบคล มมากกว า 14 ประเทศ ท อย : The Robert Mouaward Campus, 5345 Amada Drive, Carlsbad California United States โทรศ พท : eduinfo@gia.edu Website: สถาบ น American Gem Society Gemological Laboratories เป นสถาบ นท จ ดต งข นเพ อท าการว จ ย อ ญมณ โดยเฉพาะเพชร รวมท งสน บสน นและปกป อง การค าอ ญมณ ในสหร ฐอเมร กา ท อย : 8917 W.Sahara Avenue, Las Vegas NV United States โทรศ พท : support@agslab.com Website:

414 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) o ฝร งเศส EGL France เป นสถาบ นว จ ย พ ฒนา และตรวจสอบ ค ณภาพอ ญมณ โดยเฉพาะเพชรท ม ช อเส ยง ท อย : 9 rue Buffault Paris France โทรศ พท : egl@iway.be Website: o อ ตาล IGI Italian Gemmologico Institute เป นสถาบ นว จ ย พ ฒนาและตรวจสอบค ณภาพอ ญมณ ท อย : 9 Saint public square Sepolcro, 1 Milan Italy โทรศ พท : laboratotio@igi.it Website: อ ตสาหกรรมต นน า (การท าเหม องอ ญมณ ) o อ นโดน เซ ย เหม องทองท ส าค ญในอ นโดน เซ ย ได แก Freeport McMoran s, Grasberg, Newmont Mining s Batu Haijau และ Newcreat s Gosowong อ ตสาหกรรมกลางน า (การปร บปร งค ณภาพและ เจ ยระไนอ ญมณ ) o สหร ฐอเมร กา A G Color INC. เป นบร ษ ทผ ผล ตและเจ ยระไนอ ญมณ ท เก าแก และม ช อเส ยง โดยเฉพาะอย างอ งแทนซาไนท (Tanzanite) ท อย : 62 W., 47th St., Ste NY New York United States โทรศ พท : agcolor@hotmail.com Website:

415 ไทย(High Impact Sectors) o เบลเย ยม STIEGLITX & GROSSMANN DIAMOND MANUFACTURING COMPANY เป นบร ษ ทผ ผล ตและ เจ ยระไนเพชร ท อย : Pelikaanstraat 78, 2018 Antwerp- Belgium Belgium โทรศ พท : noemi2diamond.be o จ น Jing Hua เป นบร ษ ทผ ผล ตและเจ ยระไนเพชรท ใหญ ท ส ดในมณฑลชานต ง โดยม การร บจ างเจ ยระไนเพชร จากบร ษ ทในเบลเย ยม ฮ องกง และอ สราเอล อ ตสาหกรรมปลายน า (การผล ตเคร องประด บ) o อ นโดน เซ ย BRAINSTONES เป นบร ษ ทเคร องประด บทอง ท อย : Rangu 4/34 Perumahan Jati Indah Jakarta Selatan Indonesia โทรศ พท : eri.rekso@attglobal.net DENMORE PTY LTD.เป นบร ษ ทผล ตเคร องประด บเง น ท อย : Jl.Raya Sayan 52 Sayan, Ybyd Bali Indonesia โทรศ พท : sales@asiastyle.org o เว ยดนาม ALPHANA JEWELRY เป นบร ษ ทเคร องประด บทอง ท อย : 159 Dong Khoi Street, 1st District Vietnam โทรศ พท : , , alphana@hcm.vnn.vn 3-393

416 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) o สว สเซอร แลนด AUDEMARS PIGUET & CIE SA MANUFACTURE D' HORLOGERIE ท อย : 16 Route de France Le Brassus 1348 Switzerland โทรศ พท : อ ตสาหกรรมปลายน า (การตลาดและการจ ดจ าหน าย) o ส งคโปร CHEUNG SHUN HONG JEWELLERY PTE LTD. ท อย : Block 79A, Indus Rd., # Singapore โทรศ พท : AFGHAN MALAYA TRADING CO PTE LTD. ท อย : 230 Orchard Rd., #12-234, Faber House Singapore โทรศ พท : o อ นเด ย องค กรท เก ยวข องทางด านอ ญมณ และเคร องประด บใน อ นเด ยม จ านวนมาก เช น Mumbai Diamond Merchant Association, Diamond Exporters Association, Gems & Jewelry Exporters Association โดยม สมาพ นธ ส งเสร มการส งออกอ ญมณ และเคร องประด บ (The Gem and Jewelry Export Promotion Council) ท าหน าท เป นแกนกลางในการประสานความร วมม อระหว าง องค กรต าง ๆ อย างเหน ยวแน นรวมท งเป นต วแทน อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บอ นเด ยในเวท การค าโลกอ กด วย(สถาบ นว จ ยและพ ฒนาอ ญมณ และ เคร องประด บแห งชาต, 2545) 3-394

417 ไทย(High Impact Sectors) o ฮ องกง ม หลายสมาคมท ก อต งข นเพ อให บร การแก สมาช กในการ สน บสน นการค าและปกป องผ ประกอบการในฮ องกงให สามารถแข งข นได ท งภายในและภายนอกประเทศ เช น Hong Kong Jewellery & Jade Manufacturers Association, Hong Kong Pearl Association, The Diamond Importers Association Ltd., The Chinese Gold & Silver Exchange Society เป นต น o ญ ป น Kuwayama Corporation เป นผ น าเข า Jewelry ราย ใหญ ท อย : Higashi Ueno, Tiato-ku, Tokyo โทรศ พท : Website: (Japanese Only) Nagahori Corporation เป นผ น าเข า Jewelry รายใหญ ท อย : Ueno, Taito-ku, Tokyo Japan โทรศ พท : FAX: Website:

418 ไทย(High Impact Sectors) ร ปภาพท 32 ห นส วนทางกลย ทธ ก บต างประเทศของกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ตารางท 82 ต วอย างห นส วนทางกลย ทธ ของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ประเทศผ ผล ต สหร ฐอเมร กา อ ตสาหกรรมต นน า การว จ ยและพ ฒนา ออกแบบและการท า เหม องอ ญมณ สถาบ น Gemological Institute of America (GIA) สถาบ น American Gem Society Gemological Laboratories อ ตสาหกรรมกลางน า การปร บปร งค ณภาพและ เจ ยระไนอ ญมณ A G Color INC. อ ตสาหกรรมปลายน า การผล ตเคร องประด บ และการตลาดและการจ ด จ าหน าย ฝร งเศส อ ตาล EGL France IGI Italian Gemmologico Institute 3-396

419 ไทย(High Impact Sectors) ประเทศผ ผล ต อ นโดน เซ ย เบลเย ยม จ น เว ยดนาม อ ตสาหกรรมต นน า การว จ ยและพ ฒนา ออกแบบและการท า เหม องอ ญมณ Freeport McMoran s Grasberg Newmont Mining s Batu Haijau Newcreat s Gosowong อ ตสาหกรรมกลางน า การปร บปร งค ณภาพและ เจ ยระไนอ ญมณ STIEGLITX & GROSSMANN DIAMOND MANUFACTURING COMPANY Jing Hua อ ตสาหกรรมปลายน า การผล ตเคร องประด บ และการตลาดและการจ ด จ าหน าย BRAINSTONES DENMORE PTY LTD. ALPHANA JEWELRY สว สเซอร แลนด AUDEMARS PIGUET & CIE SA MANUFACTURE D' HORLOGERIE ส งคโปร CHEUNG SHUN HONG JEWELLERY PTE LTD. AFGHAN MALAYA TRADING CO PTE LTD

420 ไทย(High Impact Sectors) อ ตสาหกรรมต นน า อ ตสาหกรรมกลางน า อ ตสาหกรรมปลายน า ประเทศผ ผล ต การว จ ยและพ ฒนา การปร บปร งค ณภาพและ การผล ตเคร องประด บ ออกแบบและการท า เจ ยระไนอ ญมณ และการตลาดและการจ ด เหม องอ ญมณ จ าหน าย อ นเด ย Mumbai Diamond Merchant Association Diamond Exporters Association Gems & Jewelry Exporters Association The Gem and Jewelry Export Promotion Council ญ ป น Kuwayama Corporation Nagahori Corporation ฮ องกง Hong Kong Jewellery & Jade Manufacturers Association Hong Kong Pearl Association The Diamond Importers Association Ltd. The Chinese Gold & Silver Exchange Society 3-398

421 ไทย(High Impact Sectors) ตารางท 83 เหต ผลในการค ดเล อกห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศห นส วนทางกลกย ทธ ของ อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ประเทศ เหต ผลในการค ดเล อก อ ตสาหกรรมต นน า (การว จ ย พ ฒนา และออกแบบ พร อมท งการท าเหม องอ ญมณ ) สหร ฐอเมร กา - ม ศ นย ว จ ยและพ ฒนาท ได ร บการยอมร บและม ช อเส ยง ฝร งเศส - ม ช อเส ยงด านการพ ฒนาและออกแบบส นค าแฟช น รวมท งอ ญมณ และเคร องประด บต าง ๆ - ม การพ ฒนาเคร องจ กรท ใช ในการผล ตอ ญมณ และเคร องประด บ อ ตาล อย างต อเน อง รวมท งบ คลากรในด านน ม ความพร อมและ ความสามารถ พม า - ม แหล งพลอยท ส าค ญ อ นโดน เซ ย - ม ว ตถ ด บท หลากหลาย เช น พลอยส ไข ม ก และโลหะม ค า แอฟร กา - ม เหม องอ ญมณ ท ส าค ญ ออสเตรเล ย - เป นแหล งว ตถ ด บทองค า เพชร และไข ม ก ร สเซ ย - เป นแหล งว ตถ ด บแพลท น มและเพชร จ น - เป นแหล งว ตถ ด บแร เง นและม กน าจ ดท ส าค ญ อ ตสาหกรรมกลางน า (การปร บปร งค ณภาพและเจ ยระไนอ ญมณ ) อ นโดน เซ ย - ม ช อเส ยงในด านทองค าและเง น - ม ศ กยภาพการแข งข นในการเจ ยระไนเพชร เน องจากม บร ษ ทท ม ลาว ช อเส ยงจากย โรปมาลงท นเป ดโรงงานและสอนแรงงานลาวในการ เจ ยรไนเพชร สหร ฐอเมร กา - ม ช อเส ยงในด านการเจ ยระไนเพชร เบลเย ยม - ม ช อเส ยงในด านการเจ ยระไนเพชร - ได ร บการค ดเล อกให เป นผ เจ ยระไนเพชรให ก บกล มบร ษ ท De จ น Beers ซ งเป นบร ษ ทท ส าค ญในการควบค มอ ปสงค และอ ปทานเพชร ในตลาด อ นเด ย - ม ช อเส ยงในด านการเจ ยระไนเพชร 3-399

422 ไทย(High Impact Sectors) ประเทศ เหต ผลในการค ดเล อก อ ตสาหกรรมปลายน า (การผล ตต วเร อนอ ญมณ และเคร องประด บ พร อมท งการตลาดและการจ ดจ าหน าย) - ไทยส งออกอ ญมณ และเคร องประด บมากเป นอ นด บ 3 ในตลาด อาเซ ยน อ นโดน เซ ย - เป นแหล งผล ตเคร องประด บทองค าและเคร องประด บเง น - เป นตลาดท ส าค ญส าหร บเคร องประด บทองค าและเคร องประด บเง น มาเลเซ ย - เป นแหล งผล ตเคร องประด บทองค าและเคร องประด บเง น - ม การส งออกอ ญมณ และเคร องประด บมากเป นอ นด บ 1 ในตลาด อาเซ ยน เว ยดนาม - เป นฐานการผล ตเคร องประด บท ส าค ญเช น เคร องประด บทองค าและ เง นจากการลงท นของบร ษ ทต างชาต - ไทยส งออกอ ญมณ และเคร องประด บมากเป นอ นด บ 1 ในตลาดโลก - ม ความสามารถในการผล ตเคร องประด บเพชรและนาฬ กา สว ตเซอร แลนด - เป นตลาดส งออกท ส าค ญของไทยส าหร บเคร องประด บท ท าด วย ทองค าและเพชร - ม ความสามารถในการผล ตอ ญมณ และเคร องประด บท หลากหลาย จ น - เป นตลาดท ส าค ญส าหร บเคร องประด บทองค า เคร องประด บเง น และเคร องประด บเท ยม - ผล ตเคร องประด บทองค าและเพชร - เป นตลาดส งออกอ ญมณ และเคร องประด บ เช น เคร องประด บทอง อ นเด ย เพชรท เจ ยระไนแล ว และพลอยเน อแข งท เจ ยระไนแล วท ส าค ญของ ไทย - ไทยส งออกอ ญมณ และเคร องประด บมากเป นอ นด บ 2 ในตลาดโลก ฮ องกง - ม ความสามารถในการผล ตเคร องประด บทองค า - เป นตลาดท ส าค ญส าหร บเคร องประด บทองค าและหยก - ไทยส งออกอ ญมณ และเคร องประด บมากเป นอ นด บ 3 ในตลาดโลก ออสเตรเล ย - ม ช อเส ยงในการออกแบบเคร องประด บท หลากหลาย - ม ช อเส ยงในการผล ตเคร องประด บม กและอ ญมณ ส งเคราะห ญ ป น - เป นตลาดส งออกท ส าค ญของเคร องประด บทองและเคร องประด บ แพลท น ม 3-400

423 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) ประเทศ ส งคโปร สหร ฐอเมร กา ประเทศสหภาพย โรป อ น ๆ เหต ผลในการค ดเล อก - ไทยส งออกอ ญมณ และเคร องประด บมากเป นอ นด บ 2 ในตลาด อาเซ ยน - เป นตลาดท ส าค ญส าหร บเคร องประด บทองค าและเคร องประด บเง น - เป นตลาดท ส าค ญส าหร บเคร องประด บแท และเคร องประด บเง น - ยกต วอย างเช น เดนมาร กและเยอรมน เป นตลาดส งออกท ส าค ญ ส าหร บเคร องประด บเง น เบลเย ยมเป นตลาดส งออกท ส าค ญส าหร บ เพชรท เจ ยระไนแล ว กรอบและข อเสนอเช งย ทธศาสตร และมาตรการในการดาเน นธ รก จ จากการรวบรวม ศ กษาข อม ลท เก ยวข องต าง ๆ อาท แผนแม บทอ ตสาหกรรม อ ญมณ และเคร องประด บของส าน กเศรษฐก จอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม (2545) ย ทธศาสตร การพ ฒนาธ รก จอ ญมณ และเคร องประด บ โดยหอการค าไทย (2552) รวมท ง ผลจากการจ ดประช มกล มย อยก บผ ประกอบการ ท ปร กษาได ท าการว เคราะห กรอบและ ข อเสนอเช งย ทธศาสตร และกลย ทธ ท ส าค ญด งน ว ส ยท ศน : ศ นย กลางการผล ตและการค าอ ญมณ และเคร องประด บของโลก พ นธก จ: เป นผ ส งออกต ดอ นด บ 1 ใน 10 ของโลกภายในป 2558 ม ลค าการส งออกในอาเซ ยนต อ GDP เพ มข นเป นร อยละ 3 ภายในป 2558 ยกระด บมาตรฐานการผล ตอ ญมณ และเคร องประด บของไทยให ได มาตรฐานระด บโลก ประเทศไทยจะเป น World Gems & Jewelry Hub ท งด านการผล ต และการค า ย ทธศาสตร เป าประสงค กลย ทธ ท จาเป น และต วช ว ด จากว ส ยท ศน และพ นธก จท กล าวมาข างต น ย ทธศาสตร ส าหร บ อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บม ด งต อไปน ย ทธศาสตร ท 1 จ ดหาแหล งว ตถ ด บอย างย งย นในอนาคต เป าประสงค o เพ อจ ดหาว ตถ ด บในการผล ตอ ญมณ และเคร องประด บของไทย ให เพ ยงพอต อความต องการในระยะยาว 3-401

424 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) กลย ทธ ท จ าเป น o จ ดหาแหล งว ตถ ด บท ม ค ณภาพและราคาถ กจากแหล งใหม เพ อเตร ยมความพร อมให ก บผ ประกอบการไทยจากการแข งข นท เพ มข น o สร างความส มพ นธ ระหว างประเทศ เพ อการเข าถ งแหล งใน ว ตถ ด บของอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บในระยะยาว ต วช ว ด o จ าน วน แห ล งว ตถ ด บ ของอ ตสาหกรรม อ ญ มณ แล ะ เคร องประด บท ได มาตรฐานและม ค ณภาพ o จ านวนประเทศท ไทยท าข อตกลงเพ อร บส ทธ ประโยชน ทาง การค าหร อทางด านภาษ ศ ลกากรในการน าเข าว ตถ ด บ ย ทธศาสตร ท 2 ปร บปร งและพ ฒนาโครงสร างภาษ กฎระเบ ยบ และกลไกของร ฐ เป าประสงค o เพ อผ อนคลายกฎระเบ ยบและโครงสร างภาษ เพ อเป นการเพ ม ศ กยภาพในการแข งข นให กล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ o เพ อผล กด นและอ านวยความสะดวกกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บให สามารถแข งข นได กลย ทธ ท จ าเป น o ปร บปร งโครงสร างภาษ ท ส าค ญ เช น ภาษ ม ลค าเพ ม ภาษ สรรพสาม ต ภาษ เง นได น ต บ คคล เพ อเพ มศ กยภาพการแข งข นให ก บ ผ ประกอบการ ยกต วอย างเช น การยกเล กเก บภาษ ม ลค าเพ ม ร อยละ 7 ให บ คคลธรรมดาส าหร บการน าเข าว ตถ ด บอ ญมณ และ ก าหนดให ม การจ ดเก บภาษ ห ก ณ ท จ ายในอ ตราร อยละ 1 จาก ผ ประกอบการแทนอย างถาวร o จ ดต งหน วยงาน One Stop Service เพ อให ข อม ลข าวสารท จ าเป น เช น ข อม ลส งออก-น าเข า ข อม ลข อตกลงทางการค าต าง ๆ และอ านวยความสะดวกในเร องพ ธ การศ ลกากรในการส งออก-น าเข า ต าง ๆ ต วช ว ด o การยกเล กการจ ดเก บหร อลดจ านวนภาษ ท เก ยวข องให ก บ ผ ประกอบการ 3-402

425 ไทย(High Impact Sectors) o การจ ดต งและจ านวน One Stop Service ท สามารถให บร การ แก ผ ประกอบการอย างท วถ งและครอบคล มท วประเทศ ย ทธศาสตร ท 3 พ ฒนาและขยายตลาดอ ญมณ และเคร องประด บ เป าประสงค o เพ อขยายตลาดส งออกอ ญมณ และเคร องประด บของไทยไปย ง ตลาดใหม ท ม ศ กยภาพท งในอาเซ ยน เช น ประเทศในกล ม CLMV (ก มพ ชา ลาว พม า และเว ยดนาม) และในตลาดโลก เช น ตลาดเก ด ใหม อย างจ นและอ นเด ย o เพ อเพ มม ลค าการส งออกอ ญมณ และเคร องประด บของไทยท ง ในตลาดอาเซ ยนและในตลาดโลก กลย ทธ ท จ าเป น o จ ดงาน Road Show เพ อเพ มโอกาสให ผ ประกอบการพบ ผ บร โภค o สน บสน นให ผ ประกอบการเข าร วมงาน Road Show และการ จ บค ทางธ รก จ (Business Matching) โดยเฉพาะผ ประกอบการ ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม ซ งรวมถ งผ ประกอบการใน อ ตสาหกรรมท เก ยวข องและสน บสน น ในราคาประหย ดหร อไม ม ค าใช จ าย o ขยายช องทางการจ ดจ าหน ายในร ปแบบ E-Commerce ท ง Business-to-Business (B2B) และ Business-to-Consumer (B2C) เพ อเป นช องทางใหม ให ผ ซ อพบผ ขายและเพ อช วยลดต นท นในการ ขายส นค า ต วช ว ด o จ านวน Road Show และการจ บค ทางธ รก จ (Business Matching) ส าหร บอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ o จ านวนผ ประกอบการและผ บร โภคท เข าร วมงาน Road Show และการจ บค ทางธ รก จ (Business Matching) o เว บไซต E-Commerce ของภาคร ฐส าหร บผ ประกอบการ อ ญมณ และเคร องประด บ o จ านวนผ ประกอบการท ม เว บไซต E-Commerce ประส ทธ ภาพเป นของตนเอง ท ม 3-403

426 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) ย ทธศาสตร ท 4 จ ดหาแหล งเง นท นให ก บผ ประกอบการ เป าประสงค o เ พ อเ พ ม โ อ ก า ส ใ น ก า ร เ ข า ถ ง แ ห ล ง เ ง น ท น ใ ห ก บ ผ ประกอบการอ ญมณ และเคร องประด บ โดยเฉพาะผ ประกอบการ ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม o เพ อเพ มสภาพคล องในการด าเน นธ รก จให แก ผ ประกอบการ กลย ทธ ท จ าเป น o การเพ มสภาพคล องให แก ผ ประกอบการ เช น ส นเช อ ผ ประกอบการอ ญมณ และเคร องประด บท ควรจะม การสน บสน น เพ มเต ม o การสน บสน นการท าประก นการส งออก (Export Insurance) ให แก ผ ประกอบการอ ญมณ และเคร องประด บ เพ อลดความเส ยงท อาจจะเก ดข นจากการส งออก โดยให ธนาคารเพ อการส งออกและ น าเข าแห งประเทศไทย (EXIM Bank) เป นผ สน บสน น o จ ดต งสถาบ นการเง นอ ญมณ และเคร องประด บโดยเฉพาะ เพ อ สน บสน นสน บสน นเง นท นให แก ผ ประกอบการอ ญมณ และ เคร องประด บในป จจ บ น SME Bank ได ม โครงการส นเช อระยะส น ส าหร บผ ประกอบการอ ญมณ และเคร องประด บ (Gems Bank) แต ย ง ไม ค อยประสบความส าเร จเท าท ควร เน องจากม เง อนไขค อนข างมาก ด งน นหากม การผ อนปรนเง อนไขบางอย าง เพ อให ผ ประกอบการ เข าถ งแหล งเง นท นในง ายข น เช น อน ญาตให น าพลอยมาเป น หล กทร พย ค าประก นเง นก ได จะเป นอ กแนวทางหน งท ท าให ผ ประกอบการเข าถ งแหล งเง นท นได มากข น ต วช ว ด o จ านวนผ ประกอบการท ได ร บวงเง นส นเช อหร อเง นท นในการ ด าเน นธ รก จ o จ านวนผ ประกอบการท สามารถขยายการส งออกได มากข น o ความเส ยงหร อป ญหาท เก ดข นจากการส งออกลดลง เช น ผ ประกอบการได ร บเง นค าส นค าครบถ วนและตรงเวลา 3-404

427 ไทย(High Impact Sectors) ย ทธศาสตร ท 5 พ ฒนาแรงงานฝ ม อ การออกแบบ และพ ฒนา มาตรฐานผล ตภ ณฑ เป าประสงค o เพ อพ ฒนาและสร างแรงงานฝ ม อในอ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บอย างย งย น o เพ อสร างความภาคภ ม ใจในอาช พให ก บช างฝ ม อหร อ น กออกแบบไทย o เพ อพ ฒนาผล ตภ ณฑ โดยเฉพาะในด านด ไซน และมาตรฐาน ส นค าในก บอ ญมณ และเคร องประด บไทย กลย ทธ ท จ าเป น o การเพ มพ นท กษะให แก แรงงานฝ ม อไทยผ านหล กส ตรการ อบรมต าง ๆ o พ ฒนาและเพ มจ านวนน กออกแบบไทยให ได มาตรฐานสากล o สน บสน นน กออกแบบไทยในการเข าร วมประกวดการ ออกแบบอ ญมณ และเคร องประด บต าง ๆ ท วโลก o จ ดต งสถาบ นการศ กษาทางด านอ ญมณ และเคร องประด บ โดยเฉพาะ เช น สถาบ นการศ กษาสายว ชาช พหร ออาช วะทางด าน อ ญมณ และเคร องประด บท ได ร บการร บรองจากกระทรวงศ กษาธ การ และหน วยงานระด บสากล o พ ฒนาเทคโนโลย การผล ตอ ญมณ และเคร องประด บ เช น เคร องจ กรกลข นส งท ใช ในการเจ ยระไนอ ญมณ ต วช ว ด o จ านวนแรงงานฝ ม อท ผ านการอบรมและถ ายทอดความร จาก หล กส ตรต าง ๆ o จ านวนน กออกแบบอ ญมณ และเคร องประด บท ม ความช านาญ และได มาตรฐานสากล o จ านวนโครงการท น กออกแบบไทยเข าร วมประกวดและรางว ล ท ได ร บ o สถาบ นการศ กษาเฉพะด านอ ญมณ และเคร องประด บของไทย ท ได มาตรฐานสากล o การน าเทคโนโลย ข นส งมาให ในการผล ตอ ญมณ และ เคร องประด บ 3-405

428 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) o จ านวนผล ตภ ณฑ ท ได ร บการร บรองค ณภาพจากหน วยงานท เก ยวข องหร อได ร บการจดส ทธ บ ตรทร พย ส นทางป ญญา ย ทธศาสตร ท 6 เสร มสร างความร วมม อระหว างผ ประกอบการ และอ ตสาหกรรม/หน วยงานท เก ยวข องและสน บสน น เป าประสงค o เพ อส งเสร มความร วมม อและแลกเปล ยนความร ระหว าง ผ ประกอบการว สาหก จขนาดเล ก กลาง และใหญ ในการสร างความ แข งแกร งให แก อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ o เพ อส งเสร มความร วมม อและแลกเปล ยนความร ระหว าง อ ตสาหกรรม/หน วยงานท เก ยวข องและสน บสน นต าง ๆ ท งภาคร ฐ ภาคเอกชน และผ ประกอบการ กลย ทธ ท จ าเป น o การถ ายทอดความร และประสบการณ ท จ าเป นระหว าง ผ ประกอบการ o การจ ดต งหน วยงานท เป นต วกลางท เป นร ปธรรมในการ ประสานความร วมม อระหว างภาคร ฐ ภาคเอกชน และผ ประกอบการ ท งในอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ รวมท งอ ตสาหกรรมท เก ยวข องและสน บสน นอ น ๆ ท ส าค ญ o การจ ดท าแผนย ทธศาสตร ระด บชาต แบบบ รณาการส าหร บ อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ต วช ว ด o องค ความร ท ส าค ญและจ าเป นในการด าเน นธ รก จของ อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ o หน วยงานกลาง (หร อคณะกรรมการแห งชาต ) เฉพาะด าน อ ญมณ และเคร องประด บเพ อประสานความร วมม อระหว าง ผ ประกอบการ อ ตสาหกรรม/หน วยงานท เก ยวและสน บสน นต าง ๆ o แผ น ย ท ธ ศาสตร ร ะด บ ช า ต แ บบ บ ร ณ า กา ร ส าหร บ อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บและการน าไปปฏ บ ต ให เก ด ประโยชน ส งส ด ท ปร กษาได สร ปความเช อมโยงจากการว เคราะห ห นส วน ทางกลย ทธ และการจ ดท ากรอบย ทธศาสตร ท ได กล าวมาข างต น ด ง แสดงในตารางท

429 ไทย(High Impact Sectors) ตารางท 84 ความเช อมโยงระหว างห นส วนทางกลย ทธ และกรอบย ทธศาสตร ในอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บของไทย ห นส วนทาง กลย ทธ ใน ด านการว จ ย พ ฒนา ออกแบบ และการ ฝ กอบรม ห นส วนทาง กลย ทธ ทางด าน เง นท น ย ทธศาสตร ท 1 จ ดหาแหล ง ว ตถ ด บ ย ทธศาสตร ท 2 ปร บปร ง โครงสร างภาษ และกลไกของ ร ฐ ย ทธศาสตร ท 3 พ ฒนาและ ขยายตลาด อ ญมณ และ เคร องประด บ ย ทธศาสตร ท 4 จ ดหาแหล ง เง นท น ย ทธศาสตร ท 5 พ ฒนาแรงงาน ฝ ม อ การ ออกแบบ และ มาตรฐาน ผล ตภ ณฑ ย ทธศาสตร ท 6 เสร มสร างความ ร วมม อระหว าง ผ ประกอบการและ อ ตสาหกรรม/ หน วยงานท เก ยวข องและ สน บสน น X X X X X ต วอย างหน วยงานท เก ยวข อง/ร บผ ดชอบ สถาบ นว จ ยและพ ฒนาอ ญมณ และเคร องประด บแห งชาต (องค การมหาชน) สถานศ กษา ต าง ๆ Gemological Institute of America (GIA) SME Bank EXIM Bank บ ส ย. ธ น า ค า ร พ า ณ ช ย อ น ๆ 3-407

430 ไทย(High Impact Sectors) ห นส วนกล ย ทธ ของ ภาคร ฐ ห นส วนกล ย ทธ ของ ภาคเอกชน ย ทธศาสตร ท 1 จ ดหาแหล ง ว ตถ ด บ ย ทธศาสตร ท 2 ปร บปร ง โครงสร างภาษ และกลไกของ ร ฐ ย ทธศาสตร ท 3 พ ฒนาและ ขยายตลาด อ ญมณ และ เคร องประด บ ย ทธศาสตร ท 4 จ ดหาแหล ง เง นท น ย ทธศาสตร ท 5 พ ฒนาแรงงาน ฝ ม อ การ ออกแบบ และ มาตรฐาน ผล ตภ ณฑ ย ทธศาสตร ท 6 เสร มสร างความ ร วมม อระหว าง ผ ประกอบการและ อ ตสาหกรรม/ หน วยงานท เก ยวข องและ สน บสน น X X X X X X X X X ต วอย างหน วยงานท เก ยวข อง/ร บผ ดชอบ สสว. กระทรวงพาณ ชย กระทรวงอ ตสาหกรรม กระทรวงศ กษาธ การ กระทรวงการคล ง สมาคมผ ค าอ ญมณ และ เคร องประด บไทย Mumbai Diamond Merchant Association, Diamond Exporters Association ใน อ นเด ย Hong Kong Jewellery & Jade Manufacturers Association Hong Kong Pearl Association ในฮ องกง 3-408

431 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) Key Success Factor - การหาแหล งว ตถ ด บและแรงงานจากประเทศเพ อนบ าน - การจ ดหาแหล งเง นท นให ก บผ ประกอบการ - การพ ฒนาทางด านเทคโนโลย เคร องจ กรท ใช ในอ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บ - การพ ฒนาทางด านการออกแบบท เป นเอกล กษณ และท กษะแรงงานใน อ ตสาหกรรม - การพ ฒนาตลาดและสร างตราส นค า Best Practice จากการจ ดท าประช มกล มย อย (Focus Group) ทางผ ประกอบการและ ผ เช ยวชาญท ได เข าร วมได แนะน าผ ประกอบการว สาหก จขนาดและขนาดย อมท ประสบความส าเร จในการด าเน นธ รก จโดยเฉพาะธ รก จระหว างประเทศ ค อ บร ษ ท เอ กซ เป ร ตเจมส แมน แฟคเจอร ง จ าก ด (Expert Gems) ซ งทางท ปร กษาได ม การส มภาษณ ก บ ทางผ บร หารของบร ษ ท เพ อขอข อม ลท เป นประโยชน ให แก ผ ประกอบการว สาหก จขนาด กลางและขนาดย อมรายอ น ๆ ใช เป นแนวทางในการด าเน นธ รก จด งน ประว ต เร มต นข นจากบ คคล 2 ท าน ค อ ค ณธงศ กด จ นตการฤกษ และค ณ กรรณ การ จ นตการฤกษ ธ รก จต วหล ก ค อ ผล ตพลอยน าเง น เร มต นจาก กระบวนการจ ดซ อว ตถ ด บส กระบวนการผล ตอย างครบวงจรในป พ.ศ ได พ ฒนาจากอ สาหกรรมภายในคร วเร อนบร หารงานอย างค อยเป นค อยไปอย าง ต อเน องเป นระบบ บร ษ ทม งส อ ตสาหกรรมการผล ตในระยะต อมาในป พ.ศ โดยได พ ฒนาโครงสร างและจ ดต งโรงเร ยนเพ อผ ใช แรงงานร วมก บกระทรวง แรงงานและสว สด การส งคม การศ กษานอกโรงเร ยน เพ อส งเสร มการศ กษาและ พ ฒนาบ คลากรในท องถ น ในปลายป พ.ศ ได จ ดต งบร ษ ท เอ กซเป ร ตเจมส แมน แฟคเจอร ง จ าก ด เพ อสร างภาพล กษณ และสร างความเช อม นให ก บล กค า เพ อเตร ยมความ พร อมส อ ตสาหกรรมการส งออก ข นในว นท 10 ต ลาคม พ.ศ น บแต น นมา บร ษ ท ฯ ได น าระบบ ISO 9001:2000 เข ามาประย กต ใช ในระบบด วยความม งม น พ ฒนาค ณภาพและมาตรฐานให ตรงก บความต องการของล กค าและเพ มข ด ความสามารถในการแข งข น เพ อผล กด นอ ญมณ ของจ งหว ดจ นทบ ร ให ม ค ณภาพ ท ด ส อ ญมณ โลกต อไปอย างย งย น โดยในป จจ บ นบร ษ ท ฯ ได ปร บเป นระบบ ISO 9001:2008 เร ยบร อยแล ว 3-409

432 ไทย(High Impact Sectors) บร ษ ท ฯ ได เล งเห นถ งความส าค ญของพน กงานงานในองค กรในด าน ความปลอดภ ยจ งได จ ดต งคณะกรรมการความปลอดภ ยอาช วะและอนาม ยเพ อ ก าก บด แลความปลอดภ ยในการท างานของพน กงานในป เด ยวก นบร ษ ท ฯ ได น า โครงการส งเสร มความส ขในสถานประกอบการเข ามาประย กต ใช ในบร ษ ท ฯ เพ อ ส งเสร มและสน บสน นยกระด บค ณภาพช ว ตการท างานของพน กงานท กระด บ เพ อให บ คลากรในองค กรม ส ขภาวะท ง 4 ด านอย างม ค ณภาพและม จร ยธรรมทาง ธ รก จอย างย งย น ป จจ บ นบร ษ ท ฯ ได ร บการร บรองมาตรฐานแรงงานไทย มรท เพ อเป นบรรท ดฐานการปฏ บ ต ต อแรงงานและยกระด บค ณภาพช ว ต แรงงาน ว ตถ ประสงค และเป าหมายของบร ษ ทฯ พ ฒนาบ คลากร พ ฒนาระบบ และพ ฒนาองค กรส ความเป นเล ศ พ ฒนาค ณภาพและมาตรฐานส นค า เพ อเพ มข ดความสามารถใน การแข งข น เพ มความเช อม นและสนองความต องการของล กค า เพ มค ณค าในการสร างตราส นค าและช องทางในการจ ดจ าหน าย ส งเสร มและสน บสน นยกระด บค ณภาพช ว ตพน กงานท กระด บ สถานท ต งบร ษ ทฯ ส าน กงานใหญ : 17/9 ถนนศร จ นทร ต าบลว ดใหม อ าเภอเม อง จ งหว ดจ นทบ ร ฝ ายผล ต: Tel Fax สาขาท 2: 919/1 ห อง 112 ช น G อาคารจ วเวลร เทรดเซ นเตอร ถ. ส ลม เขตบางร ก กทม Tel , Fax สาขาท 3: 919/1 ห อง 241 AB ช น 2 อาคารจ วเวลร เทรดเซ นเตอร ถ.ส ลม เขตบางร กกทม ฝ ายผล ต: Tel Fax

433 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) จานวนบ คลากร บร ษ ทม จ านวนบ คลากรท งส น 32 คน ซ งบร ษ ทม กระบวนการสรรหา บ คลากรท เป นระบบ รวมท งม การอบรมและพ ฒนาความร และท กษะของพน กงาน อย อย างสม าเสมอ ระบบการพ จารณาประเม นผลการปฏ บ ต งาน รวมถ งการ พ จารณาผลตอบแทนและสว สด การ พน กงานสร ปผลการปฏ บ ต งาน 6 เด อนต ดต อก น ตาม ว ตถ ประสงค ค ณภาพท วางไว เพ อพ จารณาผลตอบแทน น าส งฝ ายบ คคล เพ อน าเสนอผลงานต อผ บร หารพ จารณา นอกจากน นบร ษ ทย งเป ดโอกาสให พน กงานม ส วนร วมในการแสดง ความค ดเห นและตรวจสอบการด าเน นงานบร ษ ท ฯ ได น าระบบบร หารค ณภาพ ISO9001:2008 เข ามาประย กต ใช ม การก าหนด Key performance Index (KPI) ในการปฏ บ ต งานแต ละหน าท และก าหนดให ม การตรวจต ดตามค ณภาพภายในป ละ 1 คร ง โดยพน กงานในองค กรท ได ร บการอบรม ISO9001:2008 แล ว เพ อ ตรวจสอบการท างาน หากพบข อผ ดพลาด บกพร อง หร อการส ญเส ยเก นจากท ก าหนดก จะออก Non-Compliance (NC) ซ งก ค อข อบกพร องในการท างาน ข นอย ก บความร นแรงของป ญหาท พบบร ษ ทย งส งเสร มการจ างงานส าหร บคนใน ช มชนให โอกาสส าหร บคนท พพลภาพในการท างานบร ษ ท ฯ ได จ ดท าโครงการ เพ อให โอกาสส าหร บแรงงานฝ ม อในช มชนและท องถ นท ขาดโอกาสในจ งหว ด ต าง ๆ เช น หนองบ วล าภ พะเยา และมหาสารคาม โดยได ร บงบประมาณจาก ท านผ ว าราชการจ งหว ดม ย ทธศาสตร จ งหว ดเป นต วก าหนดร างหล กส ตรและม ผ ฝ กสอนแรงงานฝ ม อจากกรมแรงงานของจ งหว ด โดยม พน กงานของบร ษ ท ฯ เป นผ ช วยสอนและให ค าแนะน าและเป นท ปร กษา อ กท งบร ษ ท ฯ ได ร บการร บรอง มาตรฐานแรงงานไทย (มรท ) ระด บสมบ รณ ข นส งส ด ซ งม ข อก าหนด ในเร องของการไม เล อกปฏ บ ต ท เก ยวก บพน กงานการร บสม ครงานหร อการ ปฏ บ ต งานซ งจะต องเป นไปตามมาตรฐานความร บผ ดชอบทางส งคมของธ รก จ ไทยในเร องการใช แรงงานบ งค บ การท างานล วงเวลา การเล อกปฏ บ ต ในการ จ างงานไม ข ดขวางแทรกแซง การใช แรงงานเด ก หญ งม ครรภ สถานท ท างานท ปลอดภ ยและถ กส ขล กษณะ เป นต น แนวทางการดาเน นธ รก จท งในและต างประเทศ รายละเอ ยดของแผนธ รก จระยะส นขององค กร 3-411

434 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) เป ดสาขาในต างประเทศ (ประเทศจ น) เพ มก าล งการผล ตอ ญมณ และเคร องประด บ เพ อรองร บ การขยายต วด านการเป ดสาขาใหม ขยายฐานล กค าต างประเทศ (ประเทศจ น) รายละเอ ยดของแผนธ รก จระยะยาวขององค กร เป ดสาขาในต างประเทศและขยายสาขาเพ มใน ต างประเทศ (ประเทศจ น) สร างฐานล กค าในต างประเทศเพ มข น (ประเทศจ น) ขยายก าล งการผล ตไปย งต างประเทศ (ประเทศจ น) เพ อ ลดข นตอนการน าเข าส งออกและลดความเส ยงต าง ๆ ท จะเก ดข น ผลการดาเน นงานท ผ านมา การปร บปร งค ณภาพของผล ตภ ณฑ /บร การ ม การพ ฒนาค ณภาพของผล ตภ ณฑ ในด านเทคน คการ ผล ต เช น การข นต วเร อนให ม ความอ อนช อย ท นสม ย และม ส วนประสมท ตรงตามมาตรฐานสากล ม การพ ฒนาค ณภาพของผล ตภ ณฑ ในด านการออกแบบ เช น ออกแบบส นค าโดยการค าน งถ งการลดปร มาณทอง ท ใช ในการข นร ปเคร องประด บและม การน าแนวความค ด หร อความเป นมาของแรงบ นดาลใจ (Inspiration) ในการ ออกแบบผล ตภ ณฑ ท เป นช ดคอลเล คช น (Collection) มาประย กต ใช ได เป นอย างด เช น คอลเล คช นเก ยวก บ ธรรมชาต หร อคอลเล คช นท ได ร บแรงบ นดาลใจจาก ดอกไม หร อคอลเล คช นท เก ดจากการน าเอาส ส นของ ธรรมชาต มาใส ในเคร องประด บ เป นต น ม การพ ฒนาค ณภาพของผล ตภ ณฑ ในด านการผล ต เช น ม การควบค มค ณภาพท กข นตอนจนครบกระบวนการ ผล ต โดยผ ช านาญการแต ละแผนก ม การพ ฒนาการบร การโดยให บร การและต อนร บล กค า เท าเท ยมก นหมด แต จะแตกต างก นในเร องของการ บร การหล งการขายและการด แลเอาใจใส ล กค าแต ละกล ม ตามข อม ลจากฐานข อม ลของล กค า นอกจากน ย งม การ 3-412

435 ไทย(High Impact Sectors) ท า CRM (Customer Relation Management) ก บล กค า โดยแบ งเกรดล กค าตามยอดซ อ ตลอดจนม การน าเสนอ ส นค าให ด ถ งท บ านด วยการน ดหมายโดยใช สายส มพ นธ (Relationship) ท อ างอ งก บบ คคลในระด บส งของส งคม ม การบอกต อถ งค ณภาพส นค าท เสนอ จ งเก ดการแนะน า อย างต อเน อง ท าให ได ล กค าในจ ดน มาก การปร บปร งประส ทธ ภาพ/ลดต นท นในการผล ตและ บร การ เทคโนโลย : เตาไฟฟ า Robot Cutting และ Machine Cut ท ท นสม ยและม ประส ทธ ภาพ สามารถลดต นท นใน เร องระยะเวลาและปร มาณแรงงานท ใช ในการผล ต เทคน คการผล ต: ใช อ ปกรณ ทดแทนท ม ประส ทธ ภาพการ ใช งานเท ยบเท าก บอ ปกรณ น าเข าจากต างประเทศท ม ต นท นต ากว า เทคน คการบร การ: การผสมน ายาล างเคร องประด บด วย น ายาท าความสะอาดในส ดส วนท ม ประส ทธ ภาพการใช งานเท ยบเท าน ายาท ส งซ อเข ามา สามารถลดต นท นได คร งหน ง การประหย ดพล งงานท ใช ในการผล ตและบร การ และร กษาส งแวดล อม การประหย ดพล งงานในเร องการรณรงค ลดโลกร อนป ด ไฟและแอร ในเวลาพ กร บประทานอาหาร 1 ช วโมง และ ป ดแอร ก อนเล กงาน 1 ช วโมง การพ ฒนาเทคโนโลย และการพ ฒนาผล ตภ ณฑ / บร การใหม การพ ฒนาเทคโนโลย เพ อให สอดร บก บผล ตภ ณฑ / บร การใหม น น ต องอาศ ยการเร ยนร รอบด าน เช น การ ข นร ปต วเร อนเคร องประด บแบบ Electroforming ซ ง ป จจ บ นก เป นท น ยมก นอย างมาก เน องการใช ระยะเวลา น อยและได ผลผล ตท ม ค ณภาพตรงตามต องการ นอกจากน ย งม ร ปแบบการฝ งท หลากหลาย เช น การฝ ง จากกล องไมโคร เป นต น 3-413

436 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) การพ ฒนาบ คลากร เพ อให สามารถสน บสน น แผนการดาเน นธ รก จได อย างม ประส ทธ ผล การจ ดสรรทร พยากรบ คคลและการจ ดบทบาทหน าท ความสามารถของบ คลากรน นแบ งได ตามต าแหน งและ ความร บผ ดชอบท ระบ อย ในใบพรรณนางานอย แล วน น แต ส าหร บองค กรน จะเน นในเร องความต งใจเอาใจใส ต อ องค กรเป นป จจ ยส าค ญในองค รวมมากท ส ด บ คลากร หน งคนท าหลายหน าท ในส วนท สอดคล องก น เช น ใน เร องของการบร หารจ ดการภายในองค กรและเจ าหน าท ฝ ายขาย (Sales) โดยท กส วนงานจะใส ใจในรายละเอ ยด ของล กค า และให ความร ให ความเข าใจเก ยวก บ ผล ตภ ณฑ ได ด วย เน องจากส งเหล าน เป นป จจ ยท ส งผล ให ก จการบรรล ผลตามเป าหมายท แท จร ง ท งน ต องสร าง ให บ คลากรม จ ตส าน กของความเป นเจ าของในก จการ เพ อให เก ดความต งใจและม งม นสร างสรรค ส งท ด ท ส ด ให ก บองค กร การจ ดต งโรงเร ยนช างฝ ม อผ ใช แรงงาน ภายใต กรม พ ฒนาฝ ม อแรงงาน กระทรวงแรงงาน เป ดสอนการ เจ ยระไนพลอย และข นตอนต าง ๆ ท เก ยวก บ อ ตสาหกรรมการผล ตพลอยให บ คคลท สนใจสามารถ ศ กษาและเข าชมได อ กท งซ งภ ม ป ญญาเหล าน ถ อเป น ภ ม ป ญญาท ส าค ญของจ งหว ดจ นทบ ร ซ งโดยมากผ ท ม ความร ในสาขาน ม กจะหวงแหนปกป ดภ ม ป ญญาน ไว แต แนวค ดของค ณธงศ กด จ นตการฤกษ (ผ บร หารของ บร ษ ทฯ) น เป นแนวค ดท ด เน องจากเป นการขยาย จ านวนช างฝ ม อแรงงานในอ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บให มากข น และย งส งผลต อภาพรวม เศรษฐก จของประเทศ เน องจากอ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บเป นอ ตสาหกรรมท ท ารายได อย ในอ นด บ ต น ๆ ของประเทศ ป จจ ยแห งความสาเร จ (Key Success Factors) การม ระบบการบร หารจ ดการภายในท ด ท งในส วนองค กร พน กงาน และผ บร หาร 3-414

437 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) การม มาตรฐานของส นค าและบร การท ได ร บการร บรอง จากสากล การสร างความส มพ นธ ท ด ก บล กค า o การส งความส ขเป นการส งการ ดอวยพรในก บล กค า เน องในว นส งท ายป เก าต อนร บป ใหม o การส งข อความทางโทรศ พท ม อถ อตามโอกาสต าง ๆ เพ อเป นการท กทายและสร างการจดจ าท ต อเน อง o การเข าพบล กค าส าค ญและมอบของขว ญร วมแสดง ไมตร จ ตและน าใจในโอกาสต าง ๆ การประเม นและตอบสนองความพ งพอใจและไม พอใจ ของล กค า o การท าแบบสอบถาม เพ อว ดความพ งพอใจของล กค า ในด านต าง ๆ เช น ผล ตภ ณฑ การบร การ การอ านวย ความสะดวก ความต องการด านอ น ๆ o การส มภาษณ ถ งความพ งพอใจของล กค าในด าน ต าง ๆ การสร างภาพล กษณ และตราส นค าขององค กร ในป จจ บ น ส นค าท กชน ดในโลกได เผช ญก บสภาวะ ของการแข งข นเป นอย างส งและน บว นจะเพ มทว ค ณมากข น เร อย ๆ ซ งโดยเฉ พาะ ส นค า ประ เภท อ ญมณ แล ะ เคร องประด บ เป นเหต ให ผ ประกอบการในอ ตสาหกรรม ด านอ ญมณ และเคร องประด บท โดยพ นฐานค าน งถ ง มาตรฐานค ณภาพและราคาของส นค าท ย ต ธรรมเป นหล กอย แล วน น ต องห นมาให ความส าค ญอย างมากก บเร องการ สร างตราส นค าให เป นท ร จ ก เน องจากการสร างตราส นค า เป นจ ดม งหมายเด ยวท สามารถท าให ผ ประกอบการว สาหก จ ขนาดกลางและขนาดย อมสร างความเช อม น เช อถ อ และ สร างม ลค าเพ มได จากส นค าของตน ท าให สามารถเพ มข ด ความสามารถในการแข งข นและเต บโตได อย างย งย น การสร างตราส นค าในระยะเร มต นของ Expert Gems น น บร ษ ทโชคด ท ได ร บการสน บสน นจากสถาบ นพ ฒนา ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมให เข าร วมโครงการ บร การเง นสมทบจ างท ปร กษาเพ อปร บปร งการผล ต การ 3-415

438 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) จ ดการ การตลาด (CF) ด านการสร างตราส นค า สาขา อ ตสาหกรรมอ ญมณ ในเร องของการม ท ปร กษาเข ามา แนะน าและจ ดระบบของการสร างตราส นค าอย างถ กต องและ ม ระบบ ท าให บร ษ ทได ร จ กตนเองมากข นกว าในอด ต เพราะ ในอด ต Expert Gems ได เคยพยายามสร างตราส นค าอย าง ต อเน องมาโดยตลอด แต บร ษ ทท าอย างไม ม ระบบและไม เป นข นเป นตอน บร ษ ทจ งท าไม ประสบผลส าเร จ ด งน น บร ษ ทจ งม การหาร อเพ อปร บเปล ยนกระบวนการให เด นไป ในท ศทางเด ยวก นท งหมด ซ งหมายรวมถ งการส อสารความ เป นอ ตสาหกรรมต นน าไปย งอ ตสาหกรรมปลายน าไปส พน กงาน องค กร และล กค าให ม ความเช อม น เช อถ อ ม ความร และเข าใจในต วส นค าและร ปแบบของผล ตภ ณฑ ท Expert Gems สรรค สร างอย างถ องแท และตรงก นได รวมท งพร อมท จะมอบส งท ด ท ส ดให ก บล กค าคนส าค ญของ บร ษ ท จะเห นได ว าม นไม ง ายเลย เพราะส งเหล าน เป นเร อง ท ละเอ ยดอ อนมาก เป นเร องของอารมณ และเหต ผลท ม ผล ต อการต ดส นใจของล กค า ท งน บร ษ ทจ าเป นต องม ความ เข าใจอย างถ องแท ถ งผ บร โภคกล มเป าหมาย ในเร องของ พฤต กรรมการบร โภค แนวโน มความต องการ ส งท ม ผลต อ การต ดส นใจซ อ ตลอดรวมไปถ งส งท กระต นความต องการ ของผ บร โภคเหล าน น นอกจากน แล วการค นหาจ ดท แบรนด ม ความโดดเด นและเป นจ ดท ผ ประกอบการต องการน ามา เป นจ ดขาย ควรต องเป นจ ดเด ยวก นก บส งท ผ บร โภคค นหา อย ตลอดจนถ งการส อสารเก ยวก บแบรนด อย างสม าเสมอ และต อเน อง ในแต ละจ ดท ผ บร โภคกล มเป าหมายม การ ต ดต อก บแบรนด (Brand Touch Points) จะช วยท าให ผ บร โภคได ร บประสบการณ ร วมท ด เก ยวก บแบรนด เก ดการ จดจ าได และกลายเป นล กค าผ ม ความจงร กภ กด ไปในท ส ด Expert Gems ได ม งเน นในเร องการพ ฒนาทางด าน เทคโนโลย นว ตกรรมการผล ต การถ ายทอดองค ความร ต าง ๆ ให ก บพน กงานอย างท ดเท ยมก น การออกแบบส อ ทางการตลาดให สอดคล องก บอ ตล กษณ ของแบรนด และ เอกล กษณ ของส นค าเพ อส อให เห นถ งต วตนอย างช ดเจน 3-416

439 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) ย งข น การร กษามาตรฐานการให บร การท สามารถสร างการ จดจ าได การท าให องค กรม ด ไซน ท โดดเด น ม ภาพล กษณ ท ช ดเจน ม พน กงานท ม เสน ห ด งด ดล กค าได เป นอย างมาก รวมถ งการพ ฒนาการออกแบบผล ตภ ณฑ ให เป นท ดลใจและ สามารถตอบสนองต อความต องการของตลาดการค า ตลอดจนท าให ผล ตภ ณฑ ได เป นท ร จ กอย างแพร หลาย ซ ง บร ษ ททราบด ว าการสร างแบรนด จ าเป นต องใช ระยะเวลา เพราะความน าเช อถ อจะต องม การส งสม ด งน น Expert Gems จ งม การวางแผนในเร องของการค นหาความโดดเด น ของแ บร นด (BrandDNA) การพ ฒน าผ ล ตภ ณ ฑ กล มเป าหมาย การวางต าแหน งผล ตภ ณฑ (Positioning) การวางฐานรากของแบรนด (Brand Platform) ตลอดจน ว ธ ด าเน นการในทางปฏ บ ต (Implementation) ตามแนวทาง ท ได วางไว ในแผนงาน เพ อน าไปส การม ฐานรากท แข งแกร ง ท จะสร างแบรนด อย างต อเน อง ให สามารถแข งข นได และ เก ดการเต บโตอย างย งย นต อไป นอกจากน การใช ส ญล กษณ ของแบรนด (Logo) ท ได ร บการออกแบบมาเป นอย างด ให ปรากฏอย ในท ต าง ๆ เพ อให เก ดการจดจ าได อาท ม ท าในนามบ ตร บรรจ ภ ณฑ (กล อง) ถ ง โบร ช วร ลงหน าโฆษณา (ในน ตยสารท อ าน เฉพาะกล มผ ค าอ ญมณ ค อน ตยสาร Bangkok Gems & Jewelry December 2008) 5,000 เล ม/เด อน จ าหน ายท ว โลก ส วนน ตยสารเล มอ นก ม ลงโฆษณาบ าง อาท World of Gold และ Gemstone จ ดได ว าม การลงโฆษณาในน ตยสาร เฉพาะกล ม (อ ญมณ ) 2-3 ฉบ บ ท ม การลงโฆษณาอย เป น ประจ า รวมท งการลงโฆษณาหร อสน บสน นการถ ายแบบ แฟช นในน ตยสารส าหร บผ หญ งเป นคร งคราว เพ อเข าถ ง กล มผ บร โภคท เป นผ ซ อรายส ดท ายโดยตรงอ กด วย และได เข าร วมอย ในชมรม Jewel Fest Club ซ งเป นชมรมผ ค า อ ญมณ และเคร องประด บมาตรฐาน (เป นชมรมท สมาคมและ การท องเท ยวแห งประเทศไทยเป นผ ร บรอง) การด าเน นธ รก จด วยความย ต ธรรม ไม เอาร ดเอาเปร ยบ ผ บร โภค/ผ ใช บร การ 3-417

440 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) การด าเน นธ รก จด วยความย ต ธรรม ไม เอาร ดเอา เปร ยบผ บร โภค/ผ ใช บร การ โดยการมอบผล ตภ ณฑ และ บร การท ม ค ณภาพในราคาท ย ต ธรรมให ก บล กค าและม การ ร บประก นค ณภาพส นค าตลอดอาย การใช งานด วย นอกจากน ทางบร ษ ทฯ ได ร บเคร องหมายส ญล กษณ Buy with Confidence จากทางกระทรวงพาณ ชย เพ อเป นการ สร างความม นใจให ก บล กค าในการซ อส นค าและบร การและ สน บสน นล กค าในด านการต ดส นใจอ กด วย ข อเสนอแนะสาหร บผ ประกอบการโดยเฉพาะ SMEs ในกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บใน การเตร ยมความพร อมก าวส ประชาคมเศรษฐก จ อาเซ ยน (AEC) ช วยเหล อผ ประกอบการเร องการพ ฒนาด านฝ ม อแรงงาน ในอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ส งเสร มสน บสน นทางด านการเง นในม เง นลงท นและเง น หม นเว ยนในธ รก จ ส งเสร มการจ ดงานแสดงส นค าและประชาส มพ นธ ให ท วถ งท งในและต างประเทศ ซ งสามารถวางย ทธศาสตร ร วมก บทางอ ตสาหกรรมการท องเท ยวได เน องจาก อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บจ ดได ว าเป นส นค า ของขว ญและของท ระล กของอ ตสาหกรรมการท องเท ยว บทสร ปอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บต อโอกาสหร อ ความจาเป นท จะต องร กษาความอย รอด(Opportunity / Necessity Driven) จากการรวมกล มของประเทศสมาช กอาเซ ยน 10 ประเทศเพ อการก าวส ประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน หร อ AEC ท ก าล งจะเก ดข นอย างเต มร ปแบบในป 2558 น นได ก อให เก ด ผลกระทบท งในด านเศรษฐก จ ส งคม ว ฒนธรรม และการเม อง โดยเฉพาะอย างย งในภาค เศรษฐก จ ซ งได ส งผลกระทบท งในเช งบวกและเช งลบต อท กกล มอ ตสาหกรรม รวมท ง ผ ประกอบการและแรงงานต าง ๆ ในแต กล มอ ตสาหกรรม ด งน นแต ละประเทศจ งม ความจ าเป น อย างย งท จะต องม การศ กษาถ งผลกระทบและเตร ยมความพร อมให ก บผ ประกอบการและผ ท เก ยวข องต าง ๆ ในการก าวส ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) 3-418

441 ไทย(High Impact Sectors) กล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บเป นหน งอ ตสาหกรรมส าค ญต อระบบ เศรษฐก จไทย เน องจากเป นกล มอ ตสาหกรรมท สร างรายได ให ก บยประเทศในล าด บต น ๆ โดย ในป 2553 ไทยเป นผ ส งออกอ ญมณ และเคร องประด บเป นอ นด บท 9 ของโลก ซ งม ตลาดส งออก ท ส าค ญ อาท สหร ฐอเมร กา สหภาพย โรป ฮ องกง ญ ป น จ น และอ นเด ย เป นต น ถ งแม ว าตลาด ส งออกท ส าค ญของกล มอ ตสาหกรรมน จะไม ใช ตลาดอาเซ ยน แต จากการว เคราะห ห วงโซ ค ณค า จ ดแข ง จ ดอ อน โอกาส อ ปสรรค และความสามารถทางการแข งข นของกล มอ ตสาหกรรมน ของ ไทย ท ปร กษาสามารถสร ปได ว าการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) น นจะ ก อให เก ดผลกระทบในเช งบวกต อกล มอ ตสาหกรรมน มากกว าในเช งลบ รวมท งการรวมกล ม ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) จะก อให เก ดโอกาสท ส าค ญ (Opportunity-Driven) ของไทย ในการขยายตลาดไปย งประเทศในอาเซ ยน การจ ดหาว ตถ ด บและเข าถ งแหล งแรงงานราคาถ ก การขยายการลงท นไปย งประเทศอ น ๆ ในอาเซ ยน และการเข าถ งแหล งเง นท นท หลากหลาย และง ายดายมากข น เพ อผล กด นให ไทยเป นศ นย กลางการผล ตและการค าอ ญมณ และ เคร องประด บของโลกตามท ต งไว 3-419

442 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) เอกสารอ างอ ง กกอ. ภารก จท าทายสมชาย พรจ นดาร กษ ด นไทยผงาดฮ บอ ญมณ อาเซ ยน/ผ น าค าโลก. (2554, 4 ก นยายน). ฐานเศรษฐก จ. กรมเจรจาการค าระหว างประเทศ (2545). อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ. ค นเม อ 15 ม ถ นายน 2554 จาก กรมส งเสร มการส งออก. (2554). ม ลค าการส งออกของไทยไปย งตลาดต าง ๆ. ค นเม อ 15 ม ถ นายน 2554 จาก tabid/512/default.aspx. กระทรวงแรงงาน (2554). อ ตราค าจ างมาตรฐานฝ ม อแรงงาน. ค นเม อ 1 ก นยายน 2554 จาก ธนาคารเพ อการน าเข าและส งออกแห งประเทศไทย. (2547). อ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เ ค ร อ ง ป ร ะ ด บ. ค น เ ม อ 15 ม ถ น า ย น 2554 จาก ศ นย บร การว ชาการแห งจ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย. (2548). โครงการศ กษาผลกระทบและการ ก าหนดท าท ไทยต อการจ ดต งเขตการค าเสร เอเช ยตะว นออก. สถาบ นว จ ยและพ ฒนาอ ญมณ และเคร องประด บแห งชาต (องค การมหาชน). (2545). อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บอ นเด ย. วารสาร Jewelry People ฉบ บท 2 ประจ าเด อน ก นยายน-ต ลาคม สถาบ นว จ ยและพ ฒนาอ ญมณ และเคร องประด บแห งชาต (องค การมหาชน). (2552). มาตรการ และหล กเกณฑ ใหม ในการยกเว นภาษ ม ลค าเพ มอ ญมณ. กร งเทพฯ สถาบ นว จ ยและพ ฒนาอ ญมณ และเคร องประด บแห งชาต (องค การมหาชน). (2553). ตลาดอ ญ มณ และเคร องประด บอาเซ ยน. กร งเทพฯ สถาบ นว จ ยและพ ฒนาอ ญมณ และเคร องประด บแห งชาต (องค การมหาชน). (2554). GIT Trade Review: สถานการณ น าเข าส งออกส นค าอ ญมณ และเคร องประด บไทยป กร งเทพฯ. ส าน กเศรษฐก จอ ตสาหกรรม กระทรวงอ ตสาหกรรม. (2545). โครงการจ ดท าแผนแม บท อ ตสาหกรรมรายสาขา (สาขาอ ญมณ และเคร องประด บ). ส ก ลยา ธรรมร กษา, ว ไลพร เสน หา, และ ส ดาร ตน อภ ราชกมล. (2553). โครงการจ ดท าส ามะ โนอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บไทย. วารสารว ชาการมหาว ทยาล ยหอการค าไทย ป ท 30ฉบ บท 1 เด อนมกราคม-ม นาคม หอการค าไทย. (2552). ย ทธศาสตร เพ อการพ ฒนาธ รก จอ ญมณ และเคร องประด บ เม อ 29 พฤศจ กายน

443 ไทย(High Impact Sectors) National Wages and Productivity Commission, Department of Labor and Employmen, Philippines (2011). Comparative Wages in Selected Countries. Retrieved from 31 August

444 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) 3.2 ความหมายของ Necessity-Driven และ Opportunity-Driven การรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) เพ อบรรล ว ตถ ประสงค ของการเป น ตลาดเด ยวและฐานการผล ตเด ยวของประเทศสมาช กอาเซ ยน 10 ประเทศน น ก อให เก ดการ เปล ยนแปลงและผลกระทบในด านต าง ๆ เช น การเม อง ส งคม ว ฒนธรรม ระบบขนส งและโล จ สต กส ระบบสาธารณ ปโภค และเศรษฐก จ เป นต น โดยเฉพาะทางด านเศรษฐก จท เก ดผล กระทบและน าไปส การเปล ยนแปลงต อกล มอ ตสาหกรรมต าง ๆ ท งในภาพรวมและต อ ผ ประกอบการในแต ละกล มอ ตสาหกรรมน น ๆ ด วย การเปล ยนแปลงท เก ดข นเหล าน จะส งผล กระทบให ก บผ ประกอบการในแต ละกล มอ ตสาหกรรมในเร องการวางแนวทางและกลย ทธ ต าง ๆ ท ส าค ญส าหร บการด าเน นธ รก จ ซ งการเปล ยนแปลงท เก ดข นสามารถจ าแนกได เป น 2 ประเภทด งน Necessity-Driven Necessity-Driven ค อ การเปล ยนแปลงท เก ดข นจากการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จ อาเซ ยน (AEC) ส งผลให กล มอ ตสาหกรรมและผ ประกอบการในกล มอ ตสาหกรรมน นม ความ จ าเป น (Necessity) ท จะต องวางแผนและปร บกลย ทธ ในการใช การเปล ยนแปลงท เก ดข นเพ อ ความอย รอดของธ รก จ เช น การแสวงหาป จจ ยการผล ต การเข าถ งกล มล กค าเด มได ง ายและม ประส ทธ ภาพมากข น เป นต น ซ งท ผ านมาตลาดอาเซ ยนเป นห นส วนทางกลกย ทธ หร อห นส วน ทางธ รก จท ส าค ญ หร อเป นแหล งว ตถ ด บและแรงงานท ส าค ญ หร อเป นกล มล กค าท ส าค ญของ กล มอ ตสาหกรรมน น ๆ Opportunity-Driven Opportunity-Driven ค อ การเปล ยนแปลงท เก ดข นจากการรวมกล มประชาคม เศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ก อให เก ดโอกาส (Opportunity) ให ก บกล มอ ตสาหกรรมและ ผ ประกอบการในกล มอ ตสาหกรรมน นในการวางแผนและปร บกลย ทธ เพ อใช โอกาสท เก ดข น ท งในด านการขยายตลาด การเข าถ งแหล งว ตถ ด บและแรงงาน การเข าถ งแหล งเง นท น การ ขยายฐานการผล ตและการลงท น การเข าถ งบร การต าง ๆ ท จ าเป น และการขยายกล มล กค า ใหม ซ งท ผ านมาตลาดอาเซ ยนไม ได เป นตลาดหล กหร อไม ได ม ความส าค ญต อการอย รอดของ ธ รก จ ท ปร กษาได ว เคราะห กล มอ ตสาหกรรมแต ละกล มตามหล ก Necessity-Driven และ Opportunity-Driven โดยแบ งออกเป น 5 ระด บด งน 3-422

445 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) Necessity Opportunity กล มอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล กล มอ ตสาหกรรม ส งทอและเคร องน งห ม กล มอ ตสาหกรรม อาหาร กล มอ ตสาหกรรม ยางพารา กล มอ ตสาหกรรม บรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต ก กล มอ ตสาหกรรม อ ญมณ และ เคร องประด บ ร ปภาพท 33 ความส าค ญของแต ละอ ตสาหกรรมตาม Opportunity-Driven และ Necessity-Driven ตารางท 85 ความส าค ญของแต ละอ ตสาหกรรมตาม Opportunity-Driven และ Necessity-Driven ระด บ 1 2 คาอธ บาย การเปล ยนแปลงท เก ดข นจากการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ส งผลให กล มอ ตสาหกรรมและผ ประกอบการในกล มอ ตสาหกรรมน นม ความ จ าเป น (Necessity) ท จะต องวางแผนและปร บกลย ทธ ในการใช การเปล ยนแปลงท เก ดข นเพ อความอย รอดของธ รก จ เน องจากตลาดอาเซ ยนเป นค ค าหร อห นส วนทาง ธ รก จท ส าค ญ หร อเป นแหล งว ตถ ด บและแรงงานท ส าค ญ หร อเป นกล มล กค าท ส าค ญ ในระด บส งส ดของกล มอ ตสาหกรรมน น ๆ การเปล ยนแปลงท เก ดข นจากการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ส งผลให กล มอ ตสาหกรรมและผ ประกอบการในกล มอ ตสาหกรรมน นม ความ จ าเป น (Necessity) ท จะต องวางแผนและปร บกลย ทธ ในการใช การเปล ยนแปลงท เก ดข นเพ อความอย รอดของธ รก จ เน องจากตลาดอาเซ ยนเป นค ค าหร อห นส วนทาง ธ รก จท ส าค ญ หร อเป นแหล งว ตถ ด บและแรงงานท ส าค ญ หร อเป นกล มล กค าท ส าค ญ ในระด บปานกลางของกล มอ ตสาหกรรมน น ๆ 3-423

446 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ไทย(High Impact Sectors) ระด บ คาอธ บาย การเปล ยนแปลงท เก ดข นจากการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ส งผลให กล มอ ตสาหกรรมและผ ประกอบการในกล มอ ตสาหกรรมน นม ความ จ าเป น (Necessity) ท จะต องวางแผนและปร บกลย ทธ ในการใช การเปล ยนแปลงท เก ดข นเพ อความอย รอดของธ รก จรวมท งก อให เก ดโอกาสในการเพ มม ลค าทางธ รก จ การเปล ยนแปลงท เก ดข นจากการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ก อให เก ดโอกาส (Opportunity)ในระด บปานกลางให ก บกล มอ ตสาหกรรม และผ ประกอบการในกล มอ ตสาหกรรมน นในการวางแผนและปร บกลย ทธ เพ อใช โอกาสท เก ดข นท งในด านการขยายตลาด การเข าถ งแหล งว ตถ ด บและแรงงาน การ เข าถ งแหล งเง นท น การขยายฐานการผล ตและการลงท น การเข าถ งบร การต าง ๆ ท จ าเป น และการขยายกล มล กค าใหม การเปล ยนแปลงท เก ดข นจากการรวมกล มประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) ก อให เก ดโอกาส (Opportunity)ในระด บส งส ดให ก บกล มอ ตสาหกรรมและ ผ ประกอบการในกล มอ ตสาหกรรมน นในการวางแผนและปร บกลย ทธ เพ อใช โอกาสท เก ดข นท งในด านการขยายตลาด การเข าถ งแหล งว ตถ ด บและแรงงาน การเข าถ ง แหล งเง นท น การขยายฐานการผล ตและการลงท น การเข าถ งบร การต าง ๆ ท จ าเป น และการขยายกล มล กค าใหม 3-424

447 ไทย(High Impact Sectors) บทท 4 การเป นห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศต างๆ และข อเสนอแนะต อภาคร ฐ 4.1 การเป นห นส วนทางกลย ทธ ก บประเทศต าง ๆ จากข อม ลท ได ท าการศ กษาในแต ละรายกล มอ ตสาหกรรม ท ปร กษาได น าข อม ลท งหมด ในข างต นมาใช ในการว เคราะห ถ งด านต าง ๆ ในแต ละประเทศสมาช กในกล มอาเซ ยน อาเซ ยน + 3 และอาเซ ยน + 6 ท ไทยควรร วมเป นห นส วนทางกลย ทธ ส าหร บท ง 6 กล ม อ ตสาหกรรมน าร อง ซ งประกอบด วยประเทศบร ไน อ นโดน เซ ย ก มพ ชา ลาว มาเลเซ ย พม า ฟ ล ปป นส ส งคโปร เว ยดนาม จ น เกาหล ญ ป น ออสเตรเล ย น วซ แลนด และอ นเด ย เพ อการ พ ฒนาประส ทธ ภาพท งด านการผล ต การลงท น แรงงาน และอ น ๆ โดยการว เคราะห ด งกล าว สามารถสร ปเป นตารางและภาพรวมในแต ละประเทศได ด งต อไปน 4-1

448 ตารางท 86 ประเทศและด านต าง ๆ ท ไทยควรร วมเป นห นส วนทางกลย ทธ ประเทศ การเข ามา ลงท นใน ประเทศไทย การย ายฐาน การผล ตไป ย งประเทศ ด งกล าว แรงงาน ว ตถ ด บ เทคโน โลย และ นว ตกรรม การขนส ง และ โลจ สต กส ตลาดและ ความ ต องการ ภายใน ประเทศ การบร การ การว จ ย และพ ฒนา บร ไน อ นโดน เซ ย ก มพ ชา ลาว มาเลเซ ย พม า ฟ ล ปป นส ส งคโปร เว ยดนาม จ น เกาหล ญ ป น ออสเตรเล ย น วซ แลนด อ นเด ย หมายเหต ** หมายถ ง มากกว า 4 กล มจาก 6 กล มอ ตสาหกรรมท ไทยควรร วมเป นห นส วนทางย ทธ ในด านด งกล าวก บแต ละประเทศสมาช ก 4-2

449 ประเทศบ รไน ม ความโดดเด นในด านของการเป นแหล งว ตถ ด บส าหร บกล ม อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม นอกจากน ย งเป นตลาดส นค าท ส าค ญของกล ม อ ตสาหกรรมอาหาร กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง และกล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก ประเทศอ นโดน เซ ย ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านของการเป นตลาดส นค า ส าหร บ 5 กล มอ ตสาหรรม ซ งได แก กล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล กล ม อ ตสาหกรรมอาหาร กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง อ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และ ผล ตภ ณฑ พลาสต ก และกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ นอกจากน ย งม ความโดดเด นในด านอ น ๆ อาท การย ายฐานการผล ตไปประเทศอ นโดน เซ ยเพ อ ประโยชน ทางด านว ตถ ด บและแรงงาน เป นต น ประเทศก มพ ชา ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านของแรงงานส าหร บกล ม อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง กล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก กล มอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม และกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และ เคร องประด บ และในด านตลาดและความต องการภายในประเทศส าหร บกล ม อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล กล มอ ตสาหกรรมอาหาร กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง และกล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก นอกจากน ย งม ความโดด เ ด น ใ น ด า น อ น ๆ อ า ท ก า ร ย า ย ฐ า น ก า ร ผ ล ต ไ ป ป ร ะ เ ท ศ ก ม พ ช า เป นต น ประเทศลาว ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านของการย ายฐานการผล ตไป ประเทศลาวส าหร บท กกล มอ ตสาหกรรมยกเว นแต เพ ยงกล มอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล และม ความโดดเด นรองลงมาในด านแรงงานส าหร บกล มอ ตสาหกรรม ผล ตภ ณฑ ยาง กล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก กล ม อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม และกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ นอกจากน ย งม ความโดดเด นในด านตลาดและความต องการภายในประเทศและด าน ว ตถ ด บอ กด วย 4-3

450 ประเทศมาเลเซ ย ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านตลาดและความต องการ ภายในประเทศส าหร บกล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล กล มอ ตสาหกรรมอาหาร กล ม อ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง และกล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก นอกจากน ย งม ความโดดเด นในด านอ น ๆ อาท การย ายฐานการผล ตไป ประเทศมาเลเซ ยและว ตถ ด บ เป นต น ประเทศพม า ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านแรงงานส าหร บกล มอ ตสาหกรรม ผล ตภ ณฑ ยาง กล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก กล ม อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม และกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ นอกจากน ย งม ความโดดเด นในด านอ น ๆ อาท การย ายฐานการผล ตไปประเทศพม า ตลาดและความต องการภายในประเทศ และแรงงาน เป นต น ประเทศฟ ล ปป นส ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านตลาดและความต องการ ภายในประเทศส าหร บท กกล มอ ตสาหกรรม ยกเว นแต เพ ยงกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บท ไม ม ความโดดเด นมากน ก นอกจากน ย งม ความโดดเด นในด าน อ น ๆ ได แก การย ายฐานการผล ตไปประเทศฟ ล ปป นส แรงงาน และว ตถ ด บ ประเทศส งคโปร ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านตลาดและความต องการ ภายในประเทศส าหร บท กกล มอ ตสาหกรรม ยกเว นแต เพ ยงกล มอ ตสาหกรรมอาหาร และม ความโดดเด นรองลงมาในด านการขนส งและโลจ สต กส ส าหร บกล มอ ตสาหกรรม ผล ตภ ณฑ ยาง กล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผ ล ตภ ณฑ พลาสต ก กล ม อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม และกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ และด านการบร การส าหร บกล มอ ตสาหกรรมอาหาร กล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก กล มอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม และกล ม อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ประเทศเว ยดนาม ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านการย ายฐานการผล ตไป ประเทศเว ยดนามส าหร บกล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง กล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก กล มอ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม และกล ม อ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ด านแรงงานส าหร บกล มอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล กล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก กล ม อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม และกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ ด านตลาดและความต องการภายในประเทศส าหร บกล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล กล มอ ตสาหกรรมอาหาร กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง และกล มอ ตสาหกรรม บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก นอกจากน ย งม ความโดดเด นในด านอ น ๆ ได แก ว ตถ ด บและการขนส งและโลจ สต กส และการบร การ 4-4

451 ประเทศจ น ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านตลาดและความต องการ ภายในประเทศส าหร บท กกล มอ ตสาหกรรม ยกเว นแต เพ ยงกล มอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล และม ความโดดเด นรองลงมาในด านว ตถ ด บส าหร บกล มอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล กล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก กล ม อ ตสาหกรรมส งทอและเคร องน งห ม และกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ นอกจากน ย งม ความโดดเด นในด านอ น ๆ อาท เทคโนโลย และนว ตกรรมและการ ว จ ยและพ ฒนา เป นต น ประเทศเกาหล ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านตลาดและความต องการ ภายในประเทศส าหร บท กกล มอ ตสาหกรรม ยกเว นแต เพ ยงกล มอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล และม ความโดดเด นรองลงมาในด านเทคโนโลย และนว ตกรรมส าหร บ กล มอ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง กล มอ ตสาหกรรม บรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก และกล มอ ตสาหกรรมอ ญมณ และเคร องประด บ นอกจากน ย งม ความโดดเด นในด านอ น ๆ อาท ว ตถ ด บและการขนส งและโลจ สต กส เป นต น ประเทศญ ป น ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านเทคโนโลย และนว ตกรรมส าหร บ ท กกล มอ ตสาหกรรม ยกเว นแต เพ ยงกล มอ ตสาหกรรมอาหาร และด านตลาดและ ความต องการภายในประเทศส าหร บท กกล มอ ตสาหกรรม ยกเว นแต เพ ยงกล ม อ ตสาหกรรมเคร องจ กรกล นอกจากน ย งม ความโดดเด นในด านอ น ๆ อาท การว จ ย และพ ฒนา การเข ามาลงท นในประเทศไทย และว ตถ ด บ เป นต น ประเทศออสเตรเล ย ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านตลาดและความต องการ ภายในประเทศส าหร บท กกล มอ ตสาหกรรม ยกเว นแต เพ ยงกล มอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล นอกจากน ย งม ความโดดเด นในด านอ น ๆ อาท การเข ามาลงท นใน ประเทศไทย เทคโนโลย และนว ตกรรม และว ตถ ด บ เป นต น ประเทศน วซ แลนด ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านตลาดและความต องการ ภายในประเทศส าหร บกล มอ ตสาหกรรมอาหาร กล มอ ตสาหกรรมผล ตภ ณฑ ยาง กล มอ ตสาหกรรมบรรจ ภ ณฑ และผล ตภ ณฑ พลาสต ก และกล มอ ตสาหกรรมส งทอ และเคร องน งห ม นอกจากน ย งม ความโดดเด นในด านอ น ๆ ได แก ว ตถ ด บและการ บร การ 4-5

452 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ประเทศอ นเด ย ม ความโดดเด นอย างช ดเจนในด านตลาดและความต องการ ภายในประเทศส าหร บท กกล มอ ตสาหกรรม ยกเว นแต เพ ยงกล มอ ตสาหกรรม เคร องจ กรกล นอกจากน ย งม ความโดดเด นในด านอ น อาท เทคโนโลย และนว ตกรรม การเข ามาลงท นในประเทศไทย และการย ายฐานการผล ตไปย งประเทศอ นเด ย เป นต น 4.2 ข อเสนอแนะต อร ฐบาล ร ฐบาลควรสน บสน นการพ ฒนาระบบสารธารณ ปโภค ท งด านไฟฟ า ประปา อ นเตอร เน ต และการคมนาคมขนส งท ด ให ได มาตรฐานเท ยบเท าประเทศค แข ง ร ฐบาลควรส งเสร มการรวมกล มผ ผล ตให ม ความเข มแข งและม อ านาจต อรอง เพ อการ แลกเปล ยนข อม ลความร และพ ฒนาประส ทธ ภาพ ร ฐบาลควรเร งส งเสร มการค าและการสร างส วนแบ งทางการตลาดในกล มประเทศ อาเซ ยนให มากข น ร ฐบาลควรปร บปร งหร อแก ไขกฎระเบ ยบท เป นอ ปสรรคต อการค าและการลงท นของ ผ ประกอบการ เช นกฎระเบ ยบท ท าให เก ดต นท นแฝงโดยไม จ าเป นเป นต น ร ฐบาลควรสน บสน นการสร างนว ตกรรมและการพ ฒนาผล ตภ ณฑ ใหม ๆ ท ม ค ณภาพ และเพ มม ลค าให ก บส นค าไทย ร ฐบาลควรสน บสน นให ผ ประกอบการไทยแสวงหาแหล งเง นท นในประเทศอาเซ ยน เช น การเข าจดทะเบ ยนและลงท นในตลาดหล กทร พย ของประเทศอาเซ ยนอ น ๆ ท ม ศ กยภาพ ร ฐบาลควรสน บสน นมาตรการการเพ มค าแรงข นต าตามท กษะฝ ม อของแรงงาน รวมท งการสน บสน นท จ าเป นอ น ๆ เช น การฝ กอบรมเพ มเต ม เป นต น ร ฐบาลควรม นโยบายเพ อสร างเสถ ยรภาพให ก บอ ตราแลกเปล ยน ร ฐบาลควรสร างมาตรการในการป องก นส นค าท ไม ม ค ณภาพเข ามาในประเทศ โดย พ ฒนาหล กเกณฑ มาตรฐานค ณภาพของส นค าและน ามาตรการก ดก นทางการค าท ม ใช ภาษ (NTBs) มาใช เพ อปกป องส นค าไทย ร ฐบาลควรแก ป ญหาการขาดแคลนแรงงานด านเทคน ค โดยให ความส าค ญก บ แรงงานท ม ความสามารถและสมรรถนะทางว ชาช พ อาท แรงงานจากสถาบ น อาช วศ กษาเป นต น ร ฐบาลควรให ความช วยเหล อผ ประกอบการในการย ายฐานการผล ตไปย งประเทศท ม ศ กยภาพ เพ อเพ มโอกาสทางธ รก จให ก บผ ประกอบการ 4-6

453 ร ฐบาลควรส งเสร มให ผ ผล ตม ความร และท กษะในการว เคราะห ด านเศรษฐศาสตร การ ผล ต เพ อให สามารถร จ กการวางแผนการผล ตให สอดคล องก บความต องการด าน ปร มาณและค ณภาพ 4.3 Best Practice กรณ ศ กษาหน วยงานสน นสน นผ ประกอบการ SMEs ในประเทศเกาหล ใต หากจะว เคราะห การเปล ยนแปลงทางนโยบายในการสน บสน น SMEs ของประเทศเกาหล ใต คงต องมองย อนกล บไปถ งในช วงทศวรรษ 1960 ท ร ฐบาลเกาหล ใต ใช นโยบายการส งออก น าพาเศรษฐก จ โดยในป ค.ศ.1962 ร ฐบาลได ส งเสร มการรวมกล มทางธ รก จท ม งเน นเพ อการ ส งออก ท เร ยกว า แจโบล (Chaebols) ซ งได ร บการยอมร บว านโยบายส าค ญท ก อให เก ดการ เปล ยนแปลงทางเศรษฐก จของเกาหล ใต กล มธ รก จขนาดใหญ เหล าน กลายเป นห วใจหล กของการ ผล ต การจ างงาน และการส งออกของประเทศ ต อมา ในช วงทศวรรษ 1970 นโยบายของประเทศ เกาหล ได เปล ยนไปม งเน นท อ ตสาหกรรมหน ก และอ ตสาหกรรมท เก ยวข องก บผล ตภ ณฑ เคม ต าง ๆ ในช วงทศวรรษ 1980 นโยบายสน บสน นบร ษ ทขนาดใหญ ได ถ กว พากย อย างกว างขวาง ว าก อให เก ดความไม ย ต ธรรมในการสน บสน นทางผ ประกอบการเม อพ จารณาจากแง ม มต าง ๆ อาท ขนาดขององค กร กล มอ ตสาหกรรม และภ ม ศาสตร การว พากษ ว จารณ ด าเน นไปจวบ จนกระท งทศวรรษ 1990 ท ประเทศเกาหล ใต ได ให ความส าค ญก บ SMEs มากข นและได ปร บเปล ยนนโยบายมาให การสน บสน น SMEs อย างกว างขวางในป ค.ศ โดยร ฐบาลเกาหล ใต ได จ ดต งหน วยงาน Small and Medium Business Administration (SMBA) ข นเพ อร บผ ดชอบ ในการจ ดท านโยบายและด าเน นการสน บสน น SMEs ในแง ม มต าง ๆ สาเหต ท ร ฐบาลเกาหล ใต ให ความส าค ญก บ SMEs เพ มข นเน องจากได ม การว เคราะห ว า SMEs สามารถสร างค ณค าต อระบบเศรษฐก จได มากกว าบร ษ ทขนาดใหญ ไม ว าจะเป นในแง ของ การสร างงาน ประส ทธ ภาพ การเต บโต การพ ฒนาเทคโนโลย การกระจายรายได การกระจาย ความก าวหน าส ภ ม ภาค ซ งจะส งผลโดยตรงส การพ ฒนาประเทศในภาพรวม โดยในตารางท 87 ได แสดงให เห นว าในป ค.ศ จ านวนผ ประกอบการ SMEs ของประเทศเกาหล ใต ม จ านวนถ ง 3,044,169 รายค ดเป นร อยละ 99.9 ของผ ประกอบการท งหมด และม การจ างงานโดย ผ ประกอบการ SMEs ถ ง 11,467,713 คนหร อค ดเป นร อยละ 87.7 ของการจ างงานท งประเทศ 4-7

454 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) เหต การณ ว กฤต เศรษฐก จในป ค.ศ ท าให เก ดการล มสลายของบร ษ ทขนาดใหญ ใน ประเทศเกาหล ใต หลายบร ษ ท ซ งส งผลกระทบโดยตรงต อผ ประกอบการ SMEs จ านวนมาก โดย ในป ค.ศ ม ผ ประกอบการ SMEs ถ กฟ องล มละลาย 17,200 ราย และเพ มข นเป น 17,200 รายและ 22,800 รายในป ค.ศ และป ค.ศ ตามล าด บ หล งจากท ประธานาธ บด ค ม แด จ ง เข าร บต าแหน งในป ค.ศ ได แถลงว าความอ อนแอของ SMEs ค อสาเหต หล กท ท าให ว กฤต เศรษฐก จของประเทศเกาหล ใต ขยายวงกว างออกไป เน องจากป จจ ยการผล ตหลายอย างถ ก ควบค มโดยบร ษ ทย กษ ใหญ ท าให ผ ประกอบการ SMEs ไม สามารถด ารงอย ได เม อบร ษ ทขนาด ใหญ เก ดป ญหา ด งน นนโยบายของประเทศเกาหล ใต หล งเหต การณ ว กฤต เศรษฐก จจ งม งเน นไปท การพ ฒนา สร างความเข มแข งและเพ มศ กยภาพให แก SMEs มาตรการหล กท ภาคร ฐของเกาหล ใต ได ด าเน นการเพ อส งเสร ม SMEs ค อ การเพ มวงเง น ก ย มให แก SMEs และลดวงเง นก ย มท ให แก ธ รก จขนาดใหญ เพ อลดความเส ยงด านการเง นของ ระบบ มาตรการน ม ส วนช วยลดภาระด านการเง นของ SMEs และท าให บร ษ ทขนาดใหญ ให ความส าค ญและให ความร วมม อก บ SMEs มากข น จากการได ร บความช วยเหล อทางด านการเง น น ท าให SMEs พยายามปร บต วเพ อลดภาระหน และปร บปร งสถานะทางการเง นโดยเข าร วม โครงการปร บปร งโครงสร างองค กร และท าการว จ ยและพ ฒนาเพ อเพ มข ดความสามารถในการ แข งข นมากย งข น ในป จจ บ น ประเทศเกาหล ใต ถ อเป นประเทศหน งท ประสบความส าเร จเป นอย างย งในการ พ ฒนาผ ประกอบการ SMEs ท งน สามารถส งเกตได จากอ ตราการเจร ญเต บโตของ SMEs ของ ประเทศเกาหล ใต ต วเลขทางเศรษฐก จต าง ๆ รวมถ งการเพ มข น และการเต บโตของหน วยงานให ท การสน บสน น SMEs ของเกาหล ใต ท ปร กษาได ท าการศ กษาหน วยงานท ม ส วนส าค ญในการก าหนดนโยบายและมาตรการ ต าง ๆ ในการสน บสน น SMEs ของประเทศเกาหล ใต นอกจากน ย งได ท าการศ กษาเก ยวก บ หน วยงานท จ ดต งโดยความร วมม อระหว างเกาหล ใต และประชาคมอาเซ ยน โดยคณะท ปร กษาหว ง เป นอย างย งว าข อม ลด งกล าวจะเป นประโยชน ต อภาคร ฐ หน วยงานว จ ย และผ ท สนใจ 4-8

455 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) ตารางท 87 จ านวนผ ประกอบการ SMEs ของประเทศเกาหล ใต (Unit: No. of Firms & Persons and Ratio %) ป ค.ศ. จ านวนท วประเทศ (A) จ านวน SMEs (B) ส ดส วน (B/A) จ านวนบร ษ ท จ านวนล กจ าง จ านวนบร ษ ท จ านวนล กจ าง จ านวนบร ษ ท จ านวนล กจ าง ,382,571 10,217,910 2,365,318 7,677, ,622,259 11,098,018 2,601,753 8,263, ,648,261 11,270,466 2,629,049 8,412, ,689,557 10,796,804 2,670,625 8,272, ,622,356 9,878,045 2,605,224 7,672, ,758,627 10,425,398 2,739,783 8,283, ,729,957 10,768,597 2,707,805 8,680, ,658,860 10,876,418 2,649,691 9,176, ,861,830 11,737,640 2,856,913 10,154, ,939,661 11,870,358 2,934,897 10,308, ,927,436 11,824,074 2,922,533 10,210, ,867,749 11,902,400 2,863,583 10,449, ,940,345 12,234,160 2,936,114 10,677, ,049,345 12,818,280 3,046,839 11,343, ,046,958 13,070,424 3,044,169 11,467, ท มา: สภาธ รก จขนาดกลางและขนาดย อมแห งเกาหล (Korean Federal of Small and Medium Business-KBIZ) (ท มา: สภาธ รก จขนาดกลางและขนาดย อมแห งเกาหล หร อ Kbiz ก อต งข นต งแต ป ค.ศ โดยม สมาช กค อสมาคมผ ประกอบการต าง ๆ ท วเกาหล 1,627 สมาคม Kbiz ม โครงการช วยเหล อผ ประกอบการ 8 ด าน ด งต อไปน ว จ ยและพ ฒนานโยบายสน บสน น SME ว เคราะห ป ญหาท SMEs ประสบ และจ ดท าข อเสนอเช งนโยบายต อ ภาคร ฐ ท าการว จ ยในห วข อท เก ยวข องก บ SMEs 4-9

456 จ ดต งและบร หารศ นย นว ตกรรมกฎระเบ ยบเพ อ SMEs (Innovative SMEs Regulation Center) เพ อปร บปร งและพ ฒนากฎระเบ ยบ ต าง ๆ ให เอ อการจ ดต งและการด าเน นงานของ SMEs สน บสน นการพ ฒนาองค กรและการรวมกล มของ SMEs สน บสน นการรวมกล มของ SMEs เพ อเพ มความเข มแข ง ความก าวหน า และความม นคงทางด านการเง น สน บสน นก จกรรมของกล มผ ประกอบการ อาท การพ ฒนาเทคโนโลย การสร างมาตรฐานของกล มผล ตภ ณฑ การพ ฒนาตราส นค าของกล ม และก จกรรมอ น ๆ ท ผ ประกอบการไม สามารถด าเน นการได โดยล าพ ง จ ดต งและบร หารศ นย บร การหล งการขาย (After-Sales Service Center: A/S Center) ส าหร บส นค าของกล มท ขายให แก หน วยงาน ภาคร ฐ สน บสน นความม นคงในการบร หารองค กรของ SMEs จ ดต งและบร หารกองท นร วมส าหร บ SMEs เพ อป องก นการล มละลาย อย างต อเน องเป นล กโซ ของ SMEs โดยกองท นน ได ร บการสน บสน น เง นท นจากท ง SMEs และภาคร ฐเพ อสน บสน นเง นก ฉ กเฉ นประเภท ต าง ๆ แก SMEs จ ดต งกองท นฟ นฟ ผ ประกอบการขนาดย อมเพ อช วยเหล อ ผ ประกอบการท ม ความอ อนแอทางด านการเง นให สามารถฟ นฟ ธ รก จ หร อออกจากการประกอบธ รก จได โดยม สถานะทางการเง นท ม นคง จ ดต งระบบประก นกล มเพ อร บผ ดชอบค ณภาพผล ตภ ณฑ ด วยอ ตรา เบ ยประก นท ถ กกว าร อยละ จ ดต งและบร หารบร ษ ท Kihyup Technology Banking Corporation เพ อสน บสน นบร การทางการเง นแก SMEs สน บสน นช องทางการขายของ SMEs สน บสน นการซ อและขายของกล มผ ประกอบการ SMEs โดยสน บสน น การซ อว ตถ ด บของกล ม แล ะสน บส น นหาช องทาง ให กล ม ผ ประกอบการ SMEs สามารถขายส นค าแก หน วยงานภาคร ฐ สน บสน นด านข อม ลให กล มผ ประกอบการ SMEs อาท ข อม ลด านการ ผล ต ข อม ลด านการเง น ข อม ลเก ยวก บต วผล ตภ ณฑ นว ตกรรม ข อม ลการจ ดซ อจ ดจ างของหน วยงานภาคร ฐ ข อม ลเร องมาตรฐานและ การประเม นต าง ๆ 4-10

457 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) จ ดต งและบร หารจ ดส งเสร มการขายให SMEs ท แดจ (Daegu) เพ อ เป นการขยายช องทางการขายส ภ ม ภาค สน บสน นด านบ คลากรของ SMEs สน บสน นการว าจ างแรงงานต างชาต โดยช วยเหล อด านเอกสาร ท า การฝ กอบรมให แรงงานต างด าว และความช วยเหล อต าง ๆ สน บสน นการว าจ างแรงงานฝ ม อท ต ดภาระการเกณฑ ทหารโดยม ระบบช วยเหล อเพ อป องก น SMEs ขาดแรงงานฝ ม อ โครงการน าร องการจ างงานคนร นใหม โดยการฝ กอบรมแบบเฉพาะ ด านท ออกแบบมาเพ ออ ตสาหกรรมต าง ๆ โดยเฉพาะเพ อลดป ญหา การขาดแคลนแรงงาน ช วยพ ฒนาโครงสร างบ คลากร โดยจ ดท าระบบพ ฒนาบ คลากรเพ อลด ป ญหาการเปล ยนงานของบ คลากร สน บสน นการก าวส ตลาดระด บโลกของ SMEs เป นเจ าภาพจ ดและเข าร วมการประช มนานาชาต ต าง ๆ อาท ISBC ICSB และ APEC เป นต น เพ อศ กษาแนวโน มจากเวท นานาชาต และ ให ข อม ลท จ าเป นต อสมาช ก SMEs การจ ดหาท ปร กษาด านการลงท นในต างประเทศ โดย Kbiz จะแนะน า ท ปร กษาด านการลงท น ณ ประเทศท SMEs จะไปลงท นโดยท ปร กษาจะเป นผ ให ข อม ลเช งล กแก ผ ประกอบการ นอกจากน Kbiz จะ แนะน าผ ประกอบการท เคยไปลงท นและประสบความส าเร จในประเทศ ด งกล าวให ผ ประกอบการด วย การให ข อม ลการค า อาท ข อม ลสถ ต การส งออกต าง ๆ ข อม ล สถานการณ ป จจ บ น และค าปร กษาต าง ๆ สน บสน นความร วมม อระหว างผ ประกอบการขนาดใหญ และ SMEs เพ อความเจร ญก าวหน าของผ ประกอบการท ก ระด บ สน บสน นความร วมม อระหว างผ ประกอบการขนาดใหญ และ SMEs เพ อสร างความเข มแข งให SMEs ผ านทางมาตรการต าง ๆ อาท การ สน บสน นการพ ฒนาเทคโนโลย ร วมก น การร กตลาดต างประเทศ ร วมก น การแบ งป นประสบการณ ต าง ๆ เป นต น 4-11

458 เป นต วกลางประสานความข ดแย งท เก ยวข องก บส ญญาระหว างบร ษ ท ขนาดใหญ และ SMEs การปกป องธ รก จของ SMEs โดย Kbiz พยายามสน บสน นความ ร วมม อระหว างผ ประกอบการขนาดใหญ และ SMEs ในการประสาน ให ม การปร บร ปแบบการด าเน นงานของบร ษ ทขนาดใหญ เม อพบว า การด าเน นงานด งกล าวอาจส งผลกระทบอย างร นแรงต อธ รก จของ SMEs สน บสน นด านข อม ลและจ ดฝ กอบรมให แก SMEs จ ดต งศ นย ฝ กอบรมทางธ รก จแก ผ ประกอบการ SMEs จ ดท าหน งส อพ มพ เพ อเผยแพร ข าวสารส าหร บผ ประกอบการ SMEs บร การให ค าปร กษาเพ อแก ป ญหาด านการบร หารงานของ SMEs และ ให ข อม ลเก ยวก บกฎหมาย บ ญช ภาษ และอ น ๆ บร ษ ทว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อม (Small and Medium Business Corporation - SBC) (ท มา: บร ษ ทว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมหร อ SBC เป นองค การไม แสวงหาก าไร ของร ฐบาลเกาหล ท ก อต งข นในเด อนมกราคม ค.ศ เพ อให ความช วยเหล อสน บสน น ว สาหก จขนาดกลางและขนาดย อมของเกาหล ในด านนโยบายเง นท น การให ค าปร กษา การฝ กอบรม การตลาด และการส งออก ในป ค.ศ น SBC ได ร บงบประมาณสน บสน นจากภาคร ฐประมาณ 7,250 ล านเหร ยญสหร ฐ เพ อบร หารองค กรและก จกรรมต าง ๆ โดยในป จจ บ น SBC ม พน กงาน ท งส น 761 คน ประจ าอย ใน 18 ส าน ก 24 ส าน กงานสาขา 4 ศ นย ฝ กอบรม และ 8 หน วยงานในต างประเทศ นอกจากน SBC ย งม หน วยงานในก าก บอ ก 3 หน วยงาน ได แก Small Business Distribution Center o ให ข อม ลข าวสารเก ยวก บการกระจายส นค า และสน บสน นด านการ ขาย Korea Venture Investment Corp o บร หารกองท นสน บสน นผ ประกอบการขนาดย อมโดยการร วมท น Small Business Cooperation Registrar 4-12

459 o สน บสน นระบบร บรองมาตรฐานผล ตภ ณฑ เพ อลดค าใช จ ายและ ข นตอน โครงการต าง ๆ ท SBC ได ด าเน นการเพ อสน บสน น SMEs อาท ด านนโยบายการเง น (รวมงบประมาณ 3.2 ล านเหร ยญสหร ฐส าหร บป พ.ศ. 2554) o กองท นร วมท นผ ประกอบการใหม o สน บสน นทางการเง นในการน า R&D ส ตลาด o กองท นพ ฒนาศ กยภาพในการแข งข น o กองท นพ ฒนาศ กยภาพส าหร บผ ประกอบการท ใช เทคโนโลย ข นส ง และผ ประกอบการท ม ส วนช วยประหย ดพล งงาน o กองท นตร งราคาว ตถ ด บและอ ตราแลกเปล ยน o กองท นสน บสน นผ ประกอบการขนาดย อม ด านการให ค าปร กษา o ให ค าปร กษาเพ อพ ฒนาศ กยภาพของผ ประกอบการ o จ ดหาบ คลากรท ม ความสามารถจากท วโลกเพ อช วยผ ประกอบการ พ ฒนาเทคโนโลย o ก อสร างสาธารณ ปโภคท เป นม ตรก บส งแวดล อมและสน บสน น โครงการท เป นม ตรก บส งแวดล อม o สน บสน นทางเทคโนโลย ในการผล ตส นค าเพ อการบ นเท ง ด านการฝ กอบรม o จ ดฝ กอบรมแก ผ บร หารและล กจ างของผ ประกอบการ SMEs o โครงการฝ กอบรมผ ประกอบการร นใหม ด านความร วมม อก บต างประเทศและการตลาด o โครงการความร วมม อก บนานาชาต o ศ นย นว ตกรรม APEC SMEs o เคร อข ายท ปร กษานานาชาต o ศ นย พ ฒนาธ รก จแห งประเทศเกาหล (Korea Business Development Center KBDC) o การสน บสน นการตลาดโดยใช ระบบอ นเตอร เน ต o โครงการโครงการพ ฒนาความร วมม อทางอ ตสาหกรรมระหว างเกาหล เหน อและเกาหล ใต o การสน บสน นการตลาดเพ อการส งออก 4-13

460 การจ บค ทางธ รก จ งานแสดงส นค า ศ นย อาเซ ยน-เกาหล ใต (ASEAN-Korea Centre) (ท มา: ศ นย อาเซ ยน-เกาหล ใต ได ร บการก อต งข นให เป นองค กรระหว างประเทศในเด อน ม นาคม ค.ศ เน องในโอกาสครบรอบ 20 ป ความส มพ นธ ทางการเจรจาระหว าง เกาหล และกล มประเทศอาเซ ยน นอกจากน การก อต งศ นย ฯ แห งน ย งเป นผลส บ เน องมาจากการลงนามในข อตกลงความเข าใจร วมก นในการประช มส ดยอดระหว างผ น า ชาต อาเซ ยนและสาธารณะร ฐเกาหล คร งท 11 ในเด อนพฤศจ กายน ค.ศ ภารก จหล กของศ นย อาเซ ยน-เกาหล ใต ค อ การเพ มปร มาณการค าการลงท น สน บสน นการท องเท ยว และการแลกเปล ยนทางว ฒนธรรมระหว างประเทศเกาหล ใต และ กล มประเทศอาเซ ยนท ง 10 ประเทศ โดยม งเน นท ความส มพ นธ ระด บประชาชนเป นหล ก โดยการท างานของศ นย แบ งเป น 4 ด านหล ก ได แก ด านวางแผนและพ ฒนาความส มพ นธ ด านการค าและการลงท น ด านว ฒนธรรมและการท องเท ยว ด านประชาส มพ นธ และสน บสน นข อม ล ก จกรรมท ผ านมาในป ค.ศ ของศ นย อาเซ ยน-เกาหล ใต อาท การจ ดงานแสดงส นค าร วมก บประเทศในกล มอาเซ ยน o งานแสดงส นค าประเภทอาหารและเคร องด ม o งานจ บค ทางธ รก จด านร านกาแฟ o งานฝ กอบรมการออกแบบผล ตภ ณฑ ของขว ญ ของช าร วย การฝ กอบรมผ ประกอบการ การสน บสน นด านเทคน ค o การฝ กอบรมผ ประกอบการด านการค าระหว างอาเซ ยน-เกาหล ใต o การฝ กอบรมด านการบร หารค ณภาพ o การฝ กอบรมว สาหก จขนาดกลาง และขนาดย อม การสน บสน นด านการลงท นในอาเซ ยน o การส มมนาด ายการลงท นในอาเซ ยน o การพาน กลงท นชาวเกาหล ไปเย อนประเทศต าง ๆ ในอาเซ ยน การให ข อม ลข าวสาร o การอบรมให ความร เก ยวก บความส มพ นธ อาเซ ยน-เกาหล ใต o การเผยแพร ข อม ลข าวสารผ านทางเว บไซต 4-14

461 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) o ศ นย บร การข อม ลข าวสารอาเซ ยน-เกาหล ใต ให ข อม ลเก ยวก บ บร ษ ทน าเข าของเกาหล ใต อ ตราภาษ ต าง ๆ Rules of Origin สถ ต การค า และอ น ๆ การส งเสร มด านการท องเท ยว o งานแสดงว ฒนธรรมและการท องเท ยวอาเซ ยน o การพ มพ เอกสารแนะน าการท องเท ยวอาเซ ยนจ านวน 6,500 ฉบ บ และเผยแพร ทางอ นเตอร เน ต o การแข งข นพ ฒนาโปรแกรมท องเท ยวอาเซ ยน การพ ฒนาบ คลากรทางด านการท องเท ยว การแลกเปล ยนทางว ฒนธรรม o งานแสดงว ฒนธรรมอาเซ ยน-เกาหล ใต o งานประกวดความสามารถของประชาชนชาวอาเซ ยนท อาศ ยอย ใน ประเทศเกาหล ใต o งานประกวดม ลต ม เด ยอาเซ ยน-เกาหล ใต o งานท ศนศ กษาให เยาวชนเกาหล ใต เข าใจถ งว ฒนธรรมอาเซ ยน ข อเสนอแนะต อร ฐบาล หากจะว เคราะห การเปล ยนแปลงทางนโยบายในการสน บสน น SMEs ของ ประเทศเกาหล ใต คงต องมองย อนกล บไปถ งในช วงทศวรรษ 1960 ท ร ฐบาลเกาหล ใต ใช นโยบายการส งออกน าพาเศรษฐก จ โดยในป ค.ศ ร ฐบาลได ส งเสร มการรวมกล ม ทางธ รก จท ม งเน นเพ อการส งออก ท เร ยกว า แจโบล (Chaebols) ซ งได ร บการยอมร บว า นโยบายส าค ญท ก อให เก ดการเปล ยนแปลงทางเศรษฐก จของเกาหล ใต กล มธ รก จขนาด ใหญ เหล าน กลายเป นห วใจหล กของการผล ต การจ างงาน และการส งออกของประเทศ ต อมา ในช วงทศวรรษ 1970 นโยบายของประเทศเกาหล ได เปล ยนไปม งเน นท อ ต ส า ห ก ร ร ม ห น ก แ ล ะ อ ต ส า ห ก ร ร ม ท เ ก ย ว ข อ ง ก บ ผ ล ต ภ ณ ฑ เ ค ม ต าง ๆ ร ฐบาลควรให ความส าค ญต อ SMEs โดยพ จารณาหามาตรการช วยเหล อ ผ ประกอบการ SMEs ท เหมาะสมจากกรณ ศ กษา 4-15

462 ร ฐบาลควรจ ดต งองค กรท ท าหน าท เป นผ แทนของผ ประกอบการ SMEs ท ม อ านาจหน าท ในการต อรองก บผ ประกอบการรายใหญ หน วยงานภาคร ฐ และค ค า อย างม ประส ทธ ภาพ ร ฐบาลควรสน บสน นการพ ฒนาระบบสาธารณ ปโภค ท งด านไฟฟ า ประปา อ นเตอร เน ต และการคมนาคมขนส งท ด ให ได มาตรฐานเท ยบเท าประเทศค แข ง ร ฐบาลควรส งเสร มการรวมกล ม และผ ล ตให ม ความเข มแข งและม อ านาจต อรอง เพ อการแลกเปล ยนข อม ลความร และพ ฒนาประส ทธ ภาพ ร ฐบาลควรเร งส งเสร มการค าและการสร างส วนแบ งทางการตลาดในกล มประเทศ อาเซ ยนให มากข น ร ฐบาลควรปร บปร งหร อแก ไขกฎระเบ ยบท เป นอ ปสรรคต อการค าและการลงท น ของผ ประกอบการ เช น กฎระเบ ยบท ท าให เก ดต นท นแฝงโดยไม จ าเป น เป นต น ร ฐบาลควรสน บสน นการสร างนว ตกรรมและการพ ฒนาผล ตภ ณฑ ใหม ๆ ท ม ค ณภาพและเพ มม ลค าให ก บส นค าไทย ร ฐบาลควรสน บสน นให ผ ประกอบการไทยแสวงหาแหล งเง นท นในประเทศ อาเซ ยน เช น การเข าจดทะเบ ยนและลงท นในตลาดหล กทร พย ของประเทศ อาเซ ยนอ น ๆ ท ม ศ กยภาพ ร ฐบาลควรสน บสน นมาตรการการเพ มค าแรงข นต าตามท กษะฝ ม อของแรงงาน รวมท งการสน บสน นท จ าเป นอ น ๆ เช น การฝ กอบรมเพ มเต ม เป นต น ร ฐบาลควรม นโยบายเพ อสร างเสถ ยรภาพให ก บอ ตราแลกเปล ยน ร ฐบาลควรสร างมาตรการในการป องก นส นค าท ไม ม ค ณภาพเข ามาในประเทศ โดยพ ฒนาหล กเกณฑ มาตรฐานค ณภาพของส นค าและน ามาตรการก ดก นทาง การค าท ม ใช ภาษ (NTBs) มาใช เพ อปกป องส นค าไทย ร ฐบาลควรแก ป ญหาการขาดแคลนแรงงานด านเทคน ค โดยให ความส าค ญก บ แรงงานท ม ความสามารถและสมรรถนะทางว ชาช พ อาท แรงงานจากสถาบ น อาช วศ กษา เป นต น นอกจากน ร ฐบาลควรจ ดให ม การฝ กอบรมอย างต อเน อง เพ อให แรงงานท ไม ม ประสบการณ สามารถปฏ บ ต งานได อย างม ประส ทธ ภาพ ร ฐบาลควรให ความช วยเหล อผ ประกอบการในการย ายฐานการผล ตไปย งประเทศ ท ม ศ กยภาพ เพ อเพ มโอกาสทางธ รก จให ก บผ ประกอบการ ร ฐบาลควรส งเสร มให ผ ผล ตม ความร และท กษะในการว เคราะห ด านเศรษฐศาสตร การผล ต เพ อให สามารถร จ กการวางแผนการผล ตให สอดคล องก บความต องการ ด านปร มาณและค ณภาพ 4-16

463 ร ฐบาลควรจ ดท าแผนสน บสน นการใช แรงงานต างชาต โดยเฉพาะแรงงานจาก ประเทศในกล มอาเซ ยนเพ อทดแทนแรงงานท ขาดแคลนอย างเป นร ปธรรม 4-17

464 รายงานการศ กษาข นส ดท าย (Final Report) บทท 5 การจ ดส มมนาเพ อการเผยแพร ผลการดาเน นงาน ท ปร กษาได จ ดการประช มส มมนาเพ อน าเสนอผลการด าเน นงานท ส าค ญของโครงการท ผ านมา ซ งประกอบด วยข อม ลต าง ๆ อาท รายละเอ ยดและผลกระทบต าง ๆ ท เก ยวข องก บ ประชาคมเศรษฐก จอาเซ ยน (AEC) กล มอ ตสาหกรรมน าร อง SMEs ท ได ร บการค ดเล อกท ง 6 กล ม ข อเสนอแนะเช งกลย ทธ และห นส วนทางกลย ทธ ท ส าค ญในแต ละกล มอ ตสาหกรรมน าร อง SMEs ด งกล าว เป นต น ในว นศ กร ท 2 ก นยายน 2554 เวลา น. ณ ห องซาลอน บ ช น 2 โรงแรมสว สโซเทล เลอ คองคอร ด กร งเทพ ฯ ซ งการส มมนาด งกล าวประกอบด วยผ เข าร วม ส มมนาท งหมด 139 คน ในจ านวนน ประกอบด วย ผ ประกอบการ SMEs จ านวน 76 คน ต วแทน จากหน วยงานภาคร ฐและเอกชน จ านวน 31 คน ต วแทนจากสถาบ นการศ กษา สถาบ นว จ ย และ บ คคลท วไป จ านวน 32 คน โดยการประช มส มมนาด งกล าวม ก าหนดการ ด งตารางท 88 ต อไปน ตารางท 88 ก าหนดการการจ ดการประช มประช มส มมนาเพ อน าเสนอผลการด าเน นงานของโครงการ เวลา รายการ น. ลงทะเบ ยน 9:00-9:30 น. พ ธ เป ด และ กล าวรายงานความเป นมาและผลการด าเน นงานโครงการ ฯ Keynote Speaker: ค ณว ระศ กด โควส ร ตน 9:30-10:00 น. ผ อ านวยการบร หาร สถาบ นระหว างประเทศเพ อการค าและการพ ฒนา ห วข อ: New Global Trend น. ความส าค ญ และผลกระทบของ AEC ต อผ ประกอบการ SMEs ของไทย หล กเกณฑ และการค ดเล อก 6 กล มอ ตสาหกรรมน าร อง 10:30-10:45 น. พ กร บประทานอาหารว าง ผลการว เคราะห ข อม ลกล มอ ตสาหกรรม SMEs ท ม ความส าค ญต อ 10:45-11:45 น. เศรษฐก จไทย ห นส วนทางกลย ทธ และกรอบย ทธศาสตร และมาตรการ (กล มอ ตสาหกรรมท 1-2) 11:45-12:00 น. ถาม - ตอบ 12:00-13:30 น. ร บประทานอาหารกลางว น 5-1

465 เวลา รายการ ผลการว เคราะห ข อม ลกล มอ ตสาหกรรม SMEs ท ม ความส าค ญต อ 13:30-14:30 น. เศรษฐก จไทย ห นส วนทางกลย ทธ และกรอบย ทธศาสตร และมาตรการ (กล มอ ตสาหกรรมท 3-4) 14:30-14:45 น. พ กร บประทานอาหารว าง ผลการว เคราะห ข อม ลกล มอ ตสาหกรรม SMEs ท ม ความส าค ญต อ 14:45-15:45 น. เศรษฐก จไทย ห นส วนทางกลย ทธ และกรอบย ทธศาสตร และมาตรการ (กล มอ ตสาหกรรมท 5-6) 15:45-16:00 น. ถาม - ตอบ ร ปภาพท 34 ดร.ว ระศ กด โควส ร ตน ผ อ านวยการสถาบ นระหว างประเทศเพ อการค าและการพ ฒนาให เก ยรต มาเป นว ทยากรร บเช ญในงานส มมนา ฯ 5-2

466 ร ปภาพท 35 ผ เข าร วมในงานส มมนา ฯ ร ปภาพท 36 ท มท ปร กษาท าการน าเสนอผลการด าเน นงานของโครงการ ฯ 5-3

467 ร ปภาพท 37 ท มท ปร กษาท าการน าเสนอผลการด าเน นงานของโครงการ ฯ 5-4