การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ (Health Impact Assessment)

Transcription

1 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ (Health Impact Assessment) ผศ.นพ. ว โรจน วรรณภ ระ ความหมายของการประเม นผลกระทบทางส ขภาพ องค การอนาม ยโลกได ออกประกาศ Gothenburg Consensus Statement โดยกาหนดคาน ยาม ของ Health Impact Assessment (HIA) ไว ด งน HIA เป นกระบวนการท ผสมผสานเอาข นตอนปฏ บ ต ว ธ การ และเคร องม อเพ อประเม นเพ อ ต ดส นใจว านโยบาย โครงการ แผนงานท อาจส งผลกระทบต อส ขภาพของประชาชนและการกระจายของ ผลกระทบด งกล าวในหม ประชาชน HIA is a combination of procedures, methods and tools by which a policy, programme or project may be judged as to its potential effects on the health of a population, and the distribution of those effects within the population Gothenburg consensus statement, European WHO,1999 ในประเทศไทย กระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมได ให คาจ ดความไว ด งน กระบวนการเร ยนร ร วมก นของส งคมในการว เคราะห และคาดการณ ผลกระทบท งทางบวกและทาง ลบต อส ขภาพของประชาชนท อาจจะเก ดข นจากนโยบาย โครงการ หร อ ก จกรรม อย างใดอย างหน งหร อ หลายอย าง หากดาเน นการในช วงเวลาและพ นท เด ยวก น โดยม การประย กต ใช เคร องม อท หลากหลาย และม กระบวนการม ส วนร วมอย างเหมาะสม เพ อสน บสน นให เก ดการต ดส นใจท จะเป นผลด ต อส ขภาพ ของประชาชนท งระยะส นและระยะยาว

2 อย างไร องค การอนาม ยโลกภาคพ นย โรปได ขยายกรอบ HIA เพ อให เก ดความเหมาะสมและ สอดคล องก บสภาวการณ ของโลกและภ ม ภาค ด งพอสร ปใจความสาค ญ ด งน (๑) ม หล กฐานย นย นว าการขยายขอบเขตของ HIA ไปมากกว า Health services ไปจนถ ง Health determinants ซ งเป นด ชน บ งช ส ขภาพซ งเป นป จจ ยในระด บด านหน า (๒) เน องจากด ชน บ งช ทางส ขภาพ (ได แก ด านบ คคล ส งคม เศรษฐก จ และส งแวดล อม) ไม ได หล กการของ HIA อย ในความร บผ ดชอบของแพทย และท มงานโดยตรง ด งน นแพทย หร อท มงานต องทาหน าท ร วมก บ/ประสานงานก บหน วยงานอ น โดยเฉพาะอย างย งการวางนโยบายและแผนงาน HIA (หร อ EIA) ต องอาศ ยหลายๆ หล กการร วมก น ได แก ๑) หล กความเป นธรรมและเสมอภาค สน บสน นการปกครองในระบบประชาธ ปไตย ๒) หล กความเป นธรรมและเสมอภาค แสดงถ งความเป นธรรมในการเก ดผลกระทบท อาจเก ดก บ ประชากรกล มเส ยง ๓) เป นพ นฐานในการพ ฒนา (ช มชน ส งคมหร อประเทศ) อย างย งย นท งในระยะส นและระยะยาว ๔) หล กการใช ข อม ลหล กฐานอย างเหมาะสม การค ดเล อกหล กฐานต องม พ นฐานมาจากกระบวน ท น าเช อถ อ (เป นว ทยาศาสตร ) และจร ยศาสตร โดยใช ข อม ลและเหต ผลเช งประจ กษ จาก สาขาว ชาและว ธ การท หลากหลาย ท งเช งค ณภาพและเช งปร มาณ และควรใช ข อม ลหล กฐาน อย างม จร ยธรรมและไม ม อคต ๕) หล กเป ดเผยและโปร งใส โดยผ ทารายงานต องไม เป นผ ม ส วนได ส วนเส ย ๖) หล กความเหมาะสมในทางปฏ บ ต ต องออกแบบให เหมาะสมก บเวลาและทร พยากรท ม อย และ ข อเสนอแนะจากการประเม นควรอย ภายใต บร บทท เหมาะสมและเป นไปได ๗) หล กการส ขภาวะองค รวม โดยใช ป จจ ยกาหนดส ขภาพท ครอบคล มท งด านส งคมและ ส งแวดล อม ๘) หล กความย งย น เน นการป องก นผลกระทบในทางลบท งระยะส นและระยะยาว ผ ท จาเป นต องเข าใจหร อใช HIA ๑) ผ ม ส วนได ส วนเส ยหร อได ร บผลกระทบจากโครงการ แผน หร อนโยบาย ๒) ผ ออกนโยบายหร อต ดส นใจ ๓) ผ ทางานเก ยวข องก บการใช กาหนดหร อประเม น HIA ๔) องค กรท ควบค มหร อก าก บการจ ดทารายงาน HIA 2

3 ความสาค ญของการประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ทาไมต องทา HIA ๑) ทาให เก ดความร วมม อ ขอบเขตของการทา HIA น นต องเช อมโยงก บภาคส วนอ นๆ ท ไม เก ยวข องก บทางการแพทย เช น ส งแวดล อม เศรษฐก จ และส งคม จ งต องแสวงหาความ ร วมม อก บหน วยงานหร อช มชนท เก ยวข อง ๒) ให ความสาค ญก บการม ส วนร วมจากผ ม ส วนได ส วนเส ยในส งคม/ช มชน ๓) เสร มสร างส ขภาพและลดความไม เป นธรรม ๔) น าเสนอผลกระทบต อส ขภาพท งเช งบวกและเช งลบ ๕) แสดงถ งธรรมาภ บาลในการออกนโยบาย ทาโครงการ หร อแผนงาน ๖) คาน งเวลา ซ งต องเล อกใช ชน ดของการประเม นท เหมาะสมตามเง อนเวลา ๗) สอดคล องตามว ถ การพ ฒนาท ย งย นและการบร หารทร พยากรท ม จาก ด ประโยชน ของการทา HIA ๑) ขยายกรอบการป องก นส ขภาพและลดภาระโรคท เก ดจากความเจ บป วย ๒) ผน กกาล งเพ อทาให เก ดส ขภาวะท ด ข นระหว างหน วยงานต างๆ ๓) อานวยให เก ดความเป นธรรมทางส ขภาพ ๔) ลดค าใช จ ายในการร กษาโรค/ป ญหาส ขภาพท เป นผลพวงจากการมองข ามในการออก นโยบายท ไม เก ยวก บส ขภาพในช วงการวางแผนและพ ฒนา ๕) ช วยให การใช ทร พยากรอย างม อ สระโดยการบ รณาการเข าไปในนโยบาย ๖) ใช ข อม ลเช งประจ กษ หร อความร ในการต ดส นใจ ๗) ท ำให เก ดกำรลงท นในกำรดำเน นกำรเพ อให สำมำรถด แลส ขภำพประชำชนผ ได ร บผลกระทบ จำกโครงกำรหร อก จกำร ๘) ทาให กระบวนการต ดส นใจเช งนโยบายม ความโปร งใส ประเภทของการประเม นผลกระทบทางส ขภาพ โดยท วไป การประเม นผลกระทบทางส ขภาพแบ งออกเป น ๒ แบบ ได แก การประเม นผลกระทบ ทางส ขภาพตามแนวทางการแพทย (Biomedical approach) และ การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ตามป จจ ยกาหนดส ขภาพด านส งคม (Social determinants approach) ๑) การประเม นผลกระทบทางส ขภาพตามแนวทางการแพทย เป นการประเม นผลกระทบทาง ส ขภาพโดยตรง (Direct impact on health) เช น มลพ ษต อส ขภาพ โดยวางกรอบท ค อนข าง แคบ ค อ รวมเอาเฉพาะภ ยค กคาม (Hazard) หร อความเส ยง (Health risk) ก บผลล พธ ทาง ส ขภาพ กระบวนการประเม นส วนใหญ ใช ๓ แบบ ได แก ประเม นผลกระทบ (Impact assessment) 3

4 กระบวนการทางระบาดว ทยา (Epidemiology methods) แบบจาลองทางคณ ตศาสตร (Mathematical model) การดาเน นการเน นหาความส มพ นธ ระหว างการร บส มผ ส (Exposure) ก บการเก ดผลกระทบ ต อส ขภาพ (Health outcome) ท งน อาจว เคราะห โดยใช ข อม ลข อม ลเช งปร มาณ (Quantitative) หร อ เช งค ณภาพ Qualitative) หร อท ง 2 อย างร วมก น ๒) การประเม นผลกระทบทางส ขภาพตามด ชน บ งช ต อส ขภาพด านส งคมเป นการประเม นผล กระทบทางส ขภาพโดยอ อม (Indirect impact on health) โดยวางกรอบการประเม นท กว าง มากข น ค อ สภาพแวดล อมท เปล ยนแปลงก บส ขภาพ (Environment Impact) ป จจ ยทาง สภาพแวดล อมได แก ป จจ ยด านส งคม (Social) ด านเศรษฐก จ (Economic) และ ด าน ว ฒนธรรม (Cultural) การเปล ยนแปลงเหล าน ม กเก ดจากนโยบายหร อโครงการซ งจะกระทบ ต อส ขภาพของประชาชนในท องถ น ถ าผลกระทบด งกล าวไม ได ร บการแก ไขหร อป องก น จะ เก ดผลกระทบต อประชาชน ช มชน และส งคมในระยะและยากต อการจ ดการให ด เหม อนเด ม โครงกำร โปรแกรม นโยบำย แผน แหล งก ำเน ดของควำม เส ยง/ส ง ค กคำม ส งแวดล อม เศรษฐก จ ว ฒนธรรม ควำมเป นอย ผลกระทบต อคน ป ญหาและ การ เปล ยนแปลง ท ยากต อการ แก ไขเย ยวยา เข ำส ร ำงกำย กระทบจ ตใจ ผลต อ ครอบคร ว/ ช มชน โอกำสและจ ด ส มผ ส ม ผลต อ HIA ควำมเส ยง ควำมค มค ำ 4

5 ในทางปฏ บ ต การประเม นผลกระทบทางส ขภาพน ยมทาแบบผสมผสานระหว าง Biomedical approach และ Social determinants approach เพ อให เก ดการมองเห นภาพแบบองค รวมและเช อมโยง ก นอย างเป นระบบ Biomedical Approach Culture บ รณำกำร Social Biomedical Determinants Approach Social Economic HIA เก ยวข องก บ EIA อย างไร ด งท กล าวแล วในช วงแรก HIA ไม ได เป นกระบวนการเด ยวหร อโดดๆ หร อแยกออกมาต างหาก แต เป นกระบวนการท ต องผสมผสานและผนวกรวมเข าเป นเน อเด ยวก นก บการประเม นอ นๆ ได แก การ ประเม นผลกระทบทางเศรษฐก จ ทางส งคม และทางส งแวดล อม โดยท วไปแล ว HIA จะผนวกรวมเป นส วนหน งของ EIA หร อ Environmental Impact Assessment ซ งหมายถ ง การใช หล กว ชาการในการทานายหร อคาดการณ ผลกระทบส งแวดล อมท ง ทางบวกและทางลบของการดาเน นโครงการพ ฒนาท จะม ต อส งแวดล อมในท กๆ ด านท งทาง ทร พยากรธรรมชาต และทางเศรษฐก จและส งคมเพ อจะได หาทางป องก นผลกระทบในทางลบท อาจ เก ดข นให เก ดน อยท ส ด เราจะเห นว า EIA เป นกระบวนการท ม ขอบเขตกว างท ส ด ส วนประเม นผลกระทบทางเศรษฐก จ และทางส งคมอาจแยกออกมาเด ยวๆ ได แต ในทางปฏ บ ต ม กไม สามารถทาได อย างสมบ รณ เพราะเป น การประเม นผลกระทบในพ นท เด ยวก นท ม หลายม ต บางคร งทาให เส ยค าใช จ ายส งและไม ตอบคาถามใน ภาพรวม สาหร บบทบาทของแพทย และบ คลากรทางการแพทย น นจะเน นไปท HIA และม ส วนร วมก บ การประเม นในส วนท เหล อ เพราะแพทย และบ คลากรทางการแพทย ม กขาดความชานาญและม มมองใน ส วนท เหล อ 5

6 รายงาน EIA รายงาน HIA บทท 1 บทน า ว ตถ ประสงค ขอบเขตและพ นท ศ กษา กรอบของข นตอนของ HIA บทท 2 รายละเอ ยดโครงการ บทท 3 สภาพแวดล อมในป จจ บ น - ค ณค าต อค ณภาพช ว ต ด านสาธารณส ข อาช วอนาม ยและความปลอดภ ย บทท 4 การประเม นผลกระทบ - ทางส งแวดล อม - ทางส ขภาพ รวมอาช วอนาม ยและความ ปลอดภ ย - พ นท ศ กษาและประชากรกล มเส ยง -ผลของข นตอนค ดกรองเบ องต น (Screening) - ผลของข นตอน Scoping -รายละเอ ยดของป จจ ยกาหนดสถานะ ส ขภาพท ส มพ นธ ก บก จกรรมของโครงการ ซ งน าไปใช ในข นตอนการว เคราะห ระด บ ผลกระทบทางส ขภาพ - ข อสร ปผลกระทบท ม ศ กยภาพ - ว ธ การว เคราะห ระด บผลกระทบ - ข อสร ประด บผลกระทบท ม น ยสาค ญ ซ ง จาเป นต องกาหนดมาตรการเพ มเต ม บทท 5 มาตรการป องก นและลด ผลกระทบ และมาตรการต ดตาม ตรวจสอบ -มาตรการป องก นและลดผลกระทบทาง ส ขภาพ -มาตรการต ดตามตรวจสอบผลกระทบทาง ส ขภาพ ร ปแบบโครงสร างรายงาน HIA ในรายงาน EIA ป จจ ยกาหนดส ขภาพ (Health determinants, HD) ก บ HIA ให ศ กษาแผนภาพต อไปน ก อนท จะอธ บายหร ออภ ปรายความส มพ นธ ของ HD และ HIA โดยผลการศ กษาหร อการเปล ยนแปลงจะส งผลกระทบต อต วช ว ดด าน HD ถ าออกมาในเช งลบ จะต องหา มาตรการรองร บเพ อป องก นหร อแก ไขเม อเก ดป ญหาข นจร ง 6

7 ภาพแสดงป จจ ยกาหนดส ขภาพท จาเป นในการทา HIA ว ฒนธรร ม เคร อข ำย ทำงส งคม กำรศ กษ ำ พฤต กรร ม/ว ถ ช ว ต ส งแวดล อม ทำงกำยภำพ ป จจ ยด ำนส งคม เพศ ส งแวด ล อมทำง ช วภำพ ส งแวดล อม ทำงส งคม ป จจ ยด ำนส งแวดล อม ส ขภาพ ป จจ ยด ำนเศรษฐก จ ป จจ ยด ำนส ขภำพ บร กำรทำง กำรแพทย ป จจ ยทำง พ นธ กรรม/ ช วว ทยำ รำยได งำนและ ท ทำงำน พ ฒนำใน ว ยเด ก สถำนะ ทำงส งคม 7

8 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ HIA ควรใช ก จการใดบ าง โดยท วไป นโยบาย แผนงาน หร อโครงการท ม ความจาเป นต องใช กระบวนการ HIA ได แก การสร างถนนระหว างเม องหร อช องทางด วน (Highways) การวางผ งเม องหร อท อย อาศ ย (Public housing development) การแบ งเขตพ นท (Zoning) การแบ งเขตปกครอง (Subdivision regulation) การขนส งขนาดใหญ (Mass transit project) นโยบายด านอ ตสาหกรรมการเกษตรและด านอ นๆ การควบค มมลพ ษ เช น เส ยง ฝ น การสร างหร อขยายสนามบ น การพ ท กษ ส งแวดล อม การก าจ ดขยะหร อของเส ย เช น ฝ งกลบ (Landfill) ข อกาหนดในการทา HIA ของประเทศไทย จากข อก าหนดของกระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมม สาระสาค ญด งน ๑. ข อม ลส ขภาพท อย ในกรอบการประเม นผลกระทบทางส ขภาพในด านค ณค าต อ ค ณภาพช ว ต เร อง สาธารณส ขและอาช วอนาม ย ๒. ต องเช อมโยงความส มพ นธ ของข อม ลส ขภาพก บผลกระทบด านอ น ด านกายภาพ และด านค ณค าการใช ประโยชน ของมน ษย ในโครงการน ๓. ศ กษากล มเส ยงและวางมาตรการป องก น หล กเล ยงหร อลดผลกระทบหร อทาให เก ด ความปลอดภ ยในระหว างการก อสร างและเข ามาใช บร การในโรงพยาบาลภายหล ง การก อสร างเสร จแล ว ๔. การประเม นผลกระทบทางส ขภาพให ทาควบค ไปก บการประเม นด านอ น เช น ด าน ส งคม ด านส งแวดล อมเพ อให เก ดการบ รณาการและลดการใช ทร พยากร (ประหย ด ค าใช จ ายและเวลา) คณะกรรมการส ขภาพแห งชาต (คสช.) ได ออกประกาศเร องหล กเกณฑ และว ธ การประเม นผล กระทบด านส ขภาพ จากนโยบายสาธารณะ พ.ศ. ๒๕๕๒ โดยครอบคล มการทา HIA ใน ๔ แบบ ค อ (๑) กรณ โครงการหร อก จกรรมท อาจจะก อให เก ดผลกระทบอย างร นแรงท งทางด านค ณภาพ ส งแวดล อม ทร พยากรธรรมชาต และส ขภาพ ตาม มาตรา ๖๗ ร ฐธรรมน ญแห งราชอาณาจ กรไทย พ ทธศ กราช ๒๕๕๒ (๒) กรณ การกาหนดนโยบายและการดาเน นก จกรรมด านการวางแผนพ ฒนา 8

9 (๓) กรณ ท บ คคลหร อคณะบ คคลร องขอใช ส ทธ ตาม มาตรา ๑๑ พ.ร.บ.ส ขภาพแห งชาต ให ม การ ประเม นผลกระทบด านส ขภาพ (๔) กรณ การทา HIA เพ อเป นกระบวนการเร ยนร ร วมก นของส งคม เพ อให ส งคมน าอย กระบวนการเร ยนร การม ส วนร วมของท ก ภาคส วน ว ธ การและเคร องม อ หลายชน ด มาตรการ/ว ธ การ ป องก นและลด ผลกระทบ การสร างเสร มและ ค มครองส ขภาพของ ประชาชน ท มา : กรอบการประเม นใช แนวทางการประเม นผลกระทบทางส ขภาพ (Health Impact Assessment, HIA) ในรายงานการว เคราะห ประเม นผลกระทบส งแวดล อม (Environment Impact Assessment, EIA) ของสาน กนโยบายและแผนทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม กระทรวง ทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม พ.ศ

10 ชน ดของกระบวนการทา HIA HIA ประกอบด วยว ธ การศ กษาและเคร องม อท เป นท งเช งปร มาณและเช งค ณภาพท หลากหลาย โดยท วไปแบ งเป น ๓ ชน ด ได แก Desktop or Rapid (shorter) HIA อาจใช เวลาเป นว นหร อส ปดาห o ม กระบวนการส บค นอย างย นย อและม งไปท ป จจ ยท ม ผลต อส ขภาพท ช ดเจน o ใช ข อม ลข าวสารจากผ เช ยวชาญ ความร หร อข อม ลว จ ยท เก ยวก บ HIA ท ม อย เด ม o เน นความรวดเร วและกระบวนการท ส น จ งจาก ดแหล งข อม ลและทร พยากรน าเข าใน กระบวนการ Intermediate HIA ใช เวลา 3-6 เด อน o ขยายขอบเขตไปย งป จจ ยท อาจส งผลต อส ขภาพ (Potential factors) o ใช ข อม ลว จ ยท เก ยวก บ HIA ท ได จากช มชนอ นหร อท คล ายก น Comprehensive HIA ส วนใหญ ใช เวลา 6 เด อนหร อมากกว า o เป นการประเม นท เข มข น o ใช ข อม ลเด มร วมก บข อม ลท ศ กษาใหม ในการประเม นผลกระทบ o ใช ช มชนเป นฐานในการประเม นผล การศ กษาเพ อหาข อม ลอาจเป นแบบย อนหล ง (Retrospective) หร อไปข าหน า (Prospective) หร อท งสองแบบพร อมก น (Concurrent) ในป จจ บ น ร ปแบบของการศ กษาม หลากหลายและไม ม ว ธ การ ใดท ถ กน าไปใช เพ ยงอย างเด ยว จ งเป นการผสมผสานว ธ การและเร ยนร ไปพร อมๆ ก น 10

11 ตารางเปร ยบเท ยบความหมายและขอบเขตของระด บของการประเม นผลกระทบทางส ขภาพ Desk-based HIA Rapid HIA Intermediate HIA Comprehensive HIA - ใช เวลา 2-6 ส ปดาห - คาดว าจะเก ดผลกระทบ น อยกว า 3 ประเด นและ แสดงผลกระทบท อาจจะ เก ดข นได ในภาพกว าง - เหมาะสาหร บโครงการท ม เวลาและทร พยากรจาก ด - ใช เฉพาะข อม ลท ม อย ไม ม การเก บรวบรวมเพ ม - ไม ต องถ กประเม นจาก ภายนอก - ใช เวลา 6-12 ส ปดาห - คาดว าจะเก ดผลกระทบน อยกว า 3 ประเด นและแสดงผลกระทบท อาจจะ เก ดข นได ในภาพท ช ดเจนมากกว า Desk-based - เหมาะสาหร บระยะเร มต นของ โครงการ หร อกรณ ท ม ข อจาก ดใน เร องของเวลา ทร พยากรและ งบประมาณ - ใช เฉพาะข อม ลท ม อย และสามารถ เก บรวบรวมเพ มเต มได อาจม การ เพ มข อม ลจากความค ดเห นของ ผ เช ยวชาญ หร อผ ม ส วนเก ยวข อง หล ก -ต องม การประเม นจากภายนอก -ใช เวลา 3-6 เด อน - ต องอาศ ยผ เช ยวชาญและต องม การประเม นจาก ภายนอก - คาดว าจะเก ดผลกระทบมากกว า 3 แต ไม เก น 10 ประเด น ให รายละเอ ยดของผลกระทบท อาจเก ดข น ละเอ ยดข น อาจม การคาดการณ น ยสาค ญของ ประเด นท ม ความสาค ญ หร อข อก งวล หร อข อ ข ดแย ง -ม การว เคราะห ข อม ลท ละเอ ยดมากย งข น ท าให ผล ท ได ม ความถ กต องและน าเช อถ อ - ใช ข อม ลมากข นท งข อม ลท ม อย และข อม ลปฐมภ ม รวมท งจากการม ส วนร วม -ว ธ น เป นว ธ ท ใช ค อนข างมากสาหร บ HIA - ใช เวลามากกว า 6 เด อน -ต องอาศ ยผ เช ยวชาญและต องม การประเม นจากภายนอก -ม การประเม นผลกระทบท ม น ยสาค ญอย างเป นระบบและ ละเอ ยด - เป นว ธ ท น าเช อถ อมากท ส ดแต ม การใช ค อนข างน อย - ใช ข อม ลมากและต องใช ว ธ การ ว เคราะห มากกว าหน งว ธ ในการ ประมวลข อม ล เพ อประเม นระด บ ผลกระทบ 11

12 เคร องม อสาค ญท ใช ในการประเม นผลกระทบทางส ขภาพ เคร องม อท ใช บ อยในการประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ๒ ชน ด ได แก การประเม นความเส ยง (Risk assessment) และการว เคราะห ความค มค า (Cost-benefit analysis) การประเม นความเส ยง (Risk assessment) เป นกระบวนการท เป นระบบในการประเม น ภาระโรคหร อการบาดเจ บจากความเส ยง ความเส ยงในท น หมายถ งโอกาสเส ยงท จะเก ด ผลกระทบหร อป จจ ยท เพ มโอกาสผลกระทบ น ยมใช ในข นตอนการประเม น (Appraisal stage of HIA) ช วยให เข าใจถ งความเก ยวข องของข อเสนอในรายงานการแก ไข/จ ดการ ความเส ยง (Proposal) และป จจ ยบ งช ทางส ขภาพ Health determinants) หร อหา ความส มพ นธ ระหว างขนาดของส งค กคามต อส ขภาพและการเก ดผลกระทบต อส ขภาพ (Dose-response relationship และการร บส มผ ส (Exposure) หร อแม แต ใช ในการ จ ดลาด บความสาค ญของป จจ ยเส ยง ตารางความเส ยง (Risk Matrix) ๒๕ ช อง คะแนนทางด านซ ายถ อเป นความเส ยงส งถ งส งมาก ต องได ร บการจ ดลาด บความร นแรง โอกาส ผลกระทบ ร นแรงมาก (5) ร นแรง (4) ปานกลาง (3) น อย (2) น อยมาก (1) เก ดยาก เก ดน อย เก ดข นบางคร ง เก ดบ อยคร ง เก ดประจา (1) (2) (3) (4) (5) 5*

13 ตารางความเส ยง(Risk Matrix) ๙ ช อง โอกาสเก ด (Likelihood) น อย (1) บางคร ง (2) มาก (3) ผลกระทบ (Impact) ต า (1) (1) (2) (3) ปานกลาง (2) (2) (4) (6) มาก (3) (3) (6) (9) มาตรการในการจ ดการความเส ยง การประเม นความเส ยง ระด บความเส ยงและการจ ดการ ควำมเส ยง ก อนกำร ควบค ม มำตรกำร ควบค ม ควำมเส ยงท เหล อหล ง กำรควบค ม มำตรกำร ควบค ม มำตรกำร ควบค ม ควำมเส ยงท ยอมร บได ระด บท ยอมร บได 13

14 การว เคราะห ความค มค า (Cost-benefit analysis) เป นกระบวนการว เคราะห ภาระโรค และความค มค าของมาตรการจ ดการ (Intervention) ม กไม น ยมทาในระด บประชากร เพราะทาได ลาบาก จ งม กทาเป นรายป จเจกบ คคล น ยมใช ในข นตอนการประเม น (Appraisal stage of HIA) ช วยให เข าใจถ งความเก ยวข องของข อเสนอในรายงานการ แก ไข/จ ดการ (Proposal) และแนวทางเพ อปร บปร งข อเสนอในรายงานการแก ไข/จ ดการ ความเส ยง Risk assessment Priority setting of Risks Appraisal stage Proposal-DOH relationship Recommendation identification Cost-benefit analysis 14

15 กรอบแนวค ดของการทา HIA นโยบาย โครงการ แผนงาน ข อม ลในป จจ บ นและ อด ตเก ยวก บ Health determinants การคาดการณ ผลกระทบต อส ขภาพของ ประชาชนในอนาคต ผ ม ส วนได ส วนเส ย การศ กษาอย างเป น ระบบ การต ดส นใจทางนโยบายในป จจ บ น การดาเน นโครงการและต ดตามประเม นผล 15

16 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ กระบวนจ ดทาการประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ข นตอนของการทา HIA ข นตอนการทา HIA ขององค การอนาม ยโลกม ท งหมด ๕ ข นตอน ได แก ๑) การกล นกรอง (Screening) เพ อประเม นว านโยบายหร อโครงการใดม ความ จาเป นต องทา HIA ข อควรพ จารณา ได แก o ขนาดของผลกระทบ o ความร นแรงของผลกระทบ o ประชาชนท ได ร บผลกระทบ o ข อม ลเด มท ม อย เคร องม อ ได แก checklists, logic models, community surveys ๒) การก าหนดขอบเขตการศ กษา (Scoping) เพ อค นหาป จจ ยหร อด ชน บ งช ส ขภาพใดท อาจส งผลกระทบต อส ขภาพ ข อควรพ จารณา ได แก ประเด น เคร องม อ และระยะเวลา เคร องม อ/ว ธ การ ได แก o ปร กษาผ เช ยวชาญ o ทบทวนเอกสารหร อข อม ลจากงานว จ ยหร ออ นๆ o การประช มผ ม ส วนได ส วนเส ยเพ อระดมสมอง ๓) การประเม นผลกระทบต อส ขภาพ (Appraisal: Assessing risks and benefits) เพ อ ค นหาประชากรกล มเส ยงและผลกระทบท อาจเก ดก บคนเหล าน น เคร องม อ/ว ธ การ ได แก การเก บรวมรวมข อม ลและการว เคราะห ข อม ลอย าง เป นระบบและน าเช อถ อท งทางด านส ขภาพและป จจ ยก าหนดส ขภาพท สาค ญ ๔) จ ดทารายงานและข อเสนอแนะ (Developing recommendations) เพ อให ข อเสนอแนะเพ อให เก ดผลกระทบในเช งบวกหร อลดผลกระทบในทางลบให เหล อ น อยท ส ดเท าท ยอมร บได การประช มผ ม ส วนได ส วนเส ยเพ อค นข อม ลและข อเสนอแนะเพ มเต ม จ ดทาข อเสนอแนะและมาตรการ ๕) น าเสนอรายงานแก คณะกรรมการ (Reporting) จ ดทาและน าเสนอรายงานแก สาน กงานนโยบายและแผนทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม (สผ.) กระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อมเพ อขอ อน ม ต ๖) ต ดตามประเม นผล (Evaluating) เพ อด ผลกระทบภายหล งต ดส นใจดาเน นโครงการ หร อออกนโยบายไปแล ว 16

17 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ หล งจากได ร บอน มต จากสผ. ให ม การต ดตามในระด บพ นท และหน วยงานท เก ยวข อง ผ ร บผ ดชอบทารายงาน HIA (๑) หน วยงานภาคร ฐท งในส วนกลาง ภ ม ภาค และส วนท องถ น (๒) ภาคธ รก จเอกชน (๓) ภาคว ชาการ (๔) ภาคประชาชน 17

18 HIA Procedure Prospective assessment development phase: Policy/Program Screening Scoping Appraisal? จ ำเป นต องทำ HIA ก ำหนดกรอบและ ป จจ ยทำงส ขภำพหล ก ประเม นจำกหล กฐำน/ ข อม ล implementation phase Policy/Program Reporting Monitoring สร ปผลและข อเสนอแนะ มำตรกำรเพ อก ำจ ด ลด ผลกระทบในเช งลบหร อ มำตรกำรเช งบวก ลงม อปฏ บ ต และ ต ดตำมผลว ำเป นไป ตำมท วำงแผนไว หร อไม ต องทำอะไร เพ มเต ม จากเอกสารสร ปผลการประช ม Gothenburg consensus paper (December 1999) ได น าเสนอ กรอบแนวทางในการประเม นผลกระทบทางส ขภาพไว ด งน 18

19 Values, Goals & Objectives Policies, Programs & Projects ปร บนโยบำย แผนงำน และ โครงกำรให ม ข อม ลไม เพ ยงพอ 1. Screening ม ข อม ลสน บสน นหร อไม อย ำงไร ม ผล กระทบน อย 5. Monitoring 2. Scoping Rapid HI Appraisal (Additional Expertise) HI Analysis (In-depth assessment) HI Review (Overview) 4. Reporting/ Assessing report 3. Appraisal แผนผ งข นตอนการทา HIA (ปร บจาก Gothenburg consensus paper, WHO, 1999) กระบวนการทา HIA ใน EIA ในกระบวนการทา EIA ซ งแบ งออกเป น 4 ด าน ได แก ส งแวดล อมด านกายภาพ ส งแวดล อมด าน ช วภาพ ด านค ณค าการใช ประโยชน และด านค ณค าต อค ณภาพช ว ต ซ ง HIA จะอย ในม ต ด านค ณค าต อ ค ณภาพช ว ต ซ งประกอบด วยประเด นในด านการสาธารณส ขและอาช วอนาม ย ซ งอาจผนวกรวมเอา ป จจ ยด านกล มเส ยงเข าไปด วย 19

20 การประเม นผลกระทบทางส งแวดล อม ด านกายภาพ ด านช วภาพ ด านค ณค าการใช ประโยชน ด านค ณค าต อค ณภาพช ว ต - ภ ม ส ณฐาน - อากาศ - เส ยง - น าผ วด น - พ ช - ต นไม /ป าไม - ส ตว - ส ตว น า - ระบบน เวศ - น าด ม/น าใช - การขนส ง - การควบค มน าท วม - การระบายน า - การเกษตรกรรม - ท ทางานปลอดภ ย - ส นทนาการ/ส นทร ยภาพ - ไฟฟ า/พล งงาน - การอ ตสาหกรรม 1. การสาธารณส ข 2. อาช วอนาม ย 3. กล ม เส ยง ขอบเขตการประเม นผลกระทบทางส ขภาพ 20

21 แนวทางและข นตอนการทา HIA ของกระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม 1. การกล นกรองโครงการ (Screening) 2. การก าหนดขอบเขตการศ กษา (Scoping) 3. การประเม นผลกระทบ (Appraisal) ประกอบด วย 3.1 การรวบรวมข อม ลพ นฐาน 3.2 การประเม นผลกระทบและจ ดลาด บความสาค ญ 3.3 การเสนอแนะ มาตรการป องก น เฝ าระว ง แก ไข และต ดตามตรวจสอบผลกระทบ 3.4 การจ ดทารายงาน 4. การพ จารณารายงานและการต ดส นใจ (Reporting) 5. การต ดตามตรวจสอบและประเม นผล (Monitoring) การประเม นผลกระทบทางส ขภาพในแต ละข นตอนก ควรย ดหล กการเฉพาะด งต อไปน ค อ ข นตอน 1. การกล นกรอง โครงการ 2. การกาหนด ขอบเขตของ การศ กษา 3. การประเม นผล กระทบ 4. การพ จารณา รายงานและการ ต ดส นใจ 5. การต ดตาม ตรวจสอบและ ประเม นผล หล กการเฉพาะ การระบ ส งค กคามส ขภาพ พ นท และประชากรท อ อนไหว (เส ยง) การม ด ลยภาพระหว างหล กฐานทางว ชาการของผลกระทบท อาจเก ดข น ก บความ ก งวลของผ ม ส วนได เส ย เพ อให เห นประเด นช ดเจนข นว าควรประเม นอะไร รวมท ง กลไกการตรวจสอบ เพ อให เก ดด ลยภาพ - ต องครอบคล มส ขภาพท ง 4 ม ต โดยใช หล กฐานท งเช งปร มาณ และเช งค ณภาพ รวมท งควรม การคาดการณ ผลกระทบท จะเก ดข นในอนาคต ท งน การประเม นผล กระทบทางกายและจ ตใจ ควรให น าหน กก บหล กฐานเช งปร มาณ ขณะท การ ประเม นผลกระทบทางส งคมและป ญญา ควรให น าหน กก บหล กฐานเช งค ณภาพ - ในกรณ ท ไม ม ข อม ลและองค ความร จากการศ กษาว จ ยในประเทศ ควรใช ข อม ล และองค ความร จากการศ กษาว จ ยในต างประเทศ การพ จารณาให ครอบคล มประเด นต างๆ และการม ส วนร วมของภาคส วนให ครบ ท งน การเข ามาม ส วนร วมควรม การเตร ยมการมาก อน เช น การได ร บความร พ นฐาน และการเข าถ งข อม ลพ นฐาน -การต ดตามตรวจสอบว ามาตรการ เง อนไข เพ อการป องก น และลดผลกระทบได ถ กน าไปปฏ บ ต -การคาดการณ เก ยวก บผลกระทบและมาตรการเพ อการลดและป องก นท จ ดเตร ยม ไว น นม ความถ กต องและเหมาะสม -ผลกระทบต อส ขภาพ ท งเช งบวกและเช งลบ เป นไปตามการคาดหมาย 21

22 การม ส วนร วม (Stakeholder engagement) ทบทวนรายงาน การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ ข นตอนการจ ดทารายงาน HIA ในภาคปฏ บ ต กำรค ดกรอง/กล นกรองเบ องต น กำรก ำหนดขอบเขตกำรศ กษำ กำรว เครำะห ระด บผลกระทบ จ ดล ำด บควำมส ำค ญ เสนอมำตรกำรป องก นและแก ไข มำตรกำรต ดตำมกำรลดผลกระทบ ๑) การกล นกรอง/ค ดกรองโครงการ เพ อท จะบอกว าโครงการหร อก จการท จะดาเน นการน น จาเป นจะต องทาการประเม นผลกระทบทางส ขภาพหร อไม โดยจะพ จารณาว าโครงการหร อ ก จการอาจก อให เก ดผลกระทบทางส ขภาพมากน อยเพ ยงใด โดยย ดหล กการด งน o โครงการด งกล าวเข าข ายตามประกาศกระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม เร องประเภทและขนาดของโครงการหร อก จการซ งต องจ ดทารายงานการว เคราะห ผลกระทบส งแวดล อม และหล กเกณฑ ว ธ การ ระเบ ยบปฏ บ ต และแนวทางการจ ดทา รายงานการว เคราะห ผลกระทบส งแวดล อม เม อว นท 16 ม ถ นายน

23 o โครงการด งกล าวเข าข ายตามประกาศกระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม เร องกาหนดหล กเกณฑ ว ธ การ ระเบ ยบปฏ บ ต และแนวทางการจ ดทารายงานการ ว เคราะห ผลกระทบส งแวดล อมสาหร บโครงการหร อก จการท อาจก อให เก ดผลกระทบต อ ช มชนอย างร นแรงท งทางด านค ณภาพส งแวดล อม ทร พยากรธรรมชาต และส ขภาพ ประเภทโครงการ ข อม ลโครงการ ข อม ลการส มผ ส ของมน ษย รายละเอ ยด - ท ต ง สภาพส งแวดล อมโดยรอบ - ข นตอนการพ ฒนาโครงการ เช น ข น ก อสร าง ข นดาเน นการ ข นป ดโครงการ เป นต น - ก จกรรมโครงการ เช น การขนส งว ตถ ด บ / ส นค า การจ ดการของเส ย - อ นตรายท อาจเก ดข นจากโครงการหร อการประกอบก จกรรมโครงการ เช น เส ยง ฝ น ร งส เช อโรค เป นต น - กล มคนท อาจได ร บผลกระทบรวมท งคนงานและประชาชนโดยรอบ - กล มคนท อาจม ความเส ยงเป นพ เศษ เช น เด ก สตร ม ครรภ หร อคนท ไว ต อ การได ร บอ นตราย เป นต น - ผลกระทบหร อการเปล ยนแปลงท จะม ผลต อการส มผ สของมน ษย - โอกาสการเปล ยนแปลงป จจ ยการต ดต อของโรคการเพ มพาหะน าโรค เช น ย ง หน เป นต น ข นตอนสาค ญ ๑) ต งคณะทางาน ๒) จ ดหำและศ กษำข อม ล ๓) สร างเคร องม อในการค ดกรองเบ องต น (Screening tool) เคร องม อท ใช ในการค ดกรอง/กล นกรอง ได แก o ช ดคาถาม-คาตอบปลายเป ด o ช ดคาถามแบบให คะแนน o ช ดคาถามแบบเล อกตอบ o แบบทวนสอบรายการ (checklist) ๔) ผ ม ส วนร วมในการค ดกรองเบ องต น ได แก o เจ าของโครงการ o ว ศวกร สถาปน กหร อผ ท ทราบรายละเอ ยดโครงการ o ผ ม ความร ด านสาธารณส ขและส ขภาพ o ผ ม หน าท ในการจ ดทารายงาน 23

24 คณะกรรมการ/คณะทางาน เล อกประเภทของการประเม น HIA รายละเอ ยดโครงการ แนวค ดร วมก นของคณะทางาน เคร องม อในการค ดกรอง/ Checklist ประเด น/ส งค กคามส ขภาพท คาดว าม ผลกระทบต อส ขภาพ แผนผ งของข นตอนการค ดกรองเบ องต น ต วอย างตารางในการค ดกรองโครงการ (Screening Matrix) ประเด นผลกระทบ กล มเส ยง ป จจ ยเส ยง การร บส มผ ส ระด บความสาค ญ 24

25 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ ๒) การกาหนดขอบเขตการศ กษา (Scoping) ม ๔ ข นตอนหล ก ได แก o แต งต งกรรมการดาเน นการ/คณะท ำงำน o จะเล อกใช ว ธ การทา HIA แบบใด (Rapid, Intermediate, Comprehensive HIA) o ประเภทของผลกระทบท ต องประเม น เช น เส ยง ความเป นธรรม ด านการทางาน o ออกแบบแผนการดาเน นงาน ว ธ ดาเน นการ ๑) กาหนดท มศ กษาและกาหนดท ศทางการดาเน นงาน ๒) ข อข ดแย งท อาจเก ดข นได ก บช มชน ๓) ระด บของการม ส วนร วม ข นตอนดาเน นการ ประกอบด วย น าผลสร ปจากข นตอนการค ดกรองเบ องต นในประเด นส งค กคามท คาดว าจะเก ด ทบทวนข อม ลด านพ นท เช งกายภาพ ทบทวนข อม ลของสภาพแวดล อมป จจ บ นในด านส งแวดล อม ส งคมและส ขภาพ ทบทวนข อม ลท เก ยวข องอ นๆ อาท ระบาดว ทยา พ ษว ทยา งานศ กษาว จ ยต างๆ ใช เคร องม อ (Scoping tool) ช วยในการพ จารณา ทบทวนข อก งวลห วงใยและข อเสนอแนะของหน วยงานส ขภาพและช มชนในพ นท (ถ าม ) กาหนดขอบเขตการศ กษาในห วข อต อไปน o ระบ ประเด นผลกระทบท คาดว าม ศ กยภาพ o ระบ ข อม ลท ม อย และกาหนดข อม ลท ต องการเพ มเต ม ข อม ลรายละเอ ยดโครงการ ข อม ลสภาพแวดล อมในป จจ บ น ข อม ลสถานะส ขภาพช มชน ข อม ลระบบบร การส ขภาพ กรอบการทางาน แผนงานของการศ กษา การเก บข อม ล ปฐมภ ม (เช น แบบสอบถาม ส มภาษณ ประช มกล มย อย ตรวจว ด) ท ต ยภ ม (เช น ฐานข อม ลของหน วยงานภาคร ฐ งานว จ ย รายงาน) ระยะเวลาการดาเน นงาน งบประมาณ 25

26 กล มทางาน พ นท ศ กษารวมถ งพ นท อ อนไหว ประชากรในพ นท และกล มเส ยง ว ธ การประเม นความเส ยงรวมถ งชน ดของเคร องม อท ต องใช ในการคาดการณ ระด บความ เส ยง เคร องม อสาค ญสาหร บข นตอนน ได แก การสร างแบบจาลอง (Exposure pathway model) ตารางคาดการณ ผลกระทบ การม ส วนร วมและผ ท ม ส วนเก ยวข อง เจ าของโครงการ ว ศวกร ผ จ ดทารายงาน ผ เช ยวชาญด านส งแวดล อม ส ขภาพ และส งคม หน วยงานท อน ญาต กล มท ได ร บผลกระทบ เจ าหน าท ด านสาธารณส ข เป นต น ต วอย างการสร างกรอบการศ กษา 26

27 ข อม ลเช งของส งแวดล อม/ ส ขภำพในป จจ บ นของโครงกำร หร อจำกรำยงำนใกล เค ยง - ข อม ลท ต ยภ ม /รำยงำนสถำนะ ส ขภำพ กำรเข ำถ งบร กำรส ขภำพ สำธำรณ ปโภค - ข อม ลระบำดว ทยำ/พ ษว ทยำ ผลกระทบท คำดว ำ อำจจะเก ดข นได จำก ข นตอนกำรค ดกรอง ผลกระทบท คาดว า จะม ศ กยภาพและ ขอบเขตการศ กษา การว เคราะห ระด บ ผลกระทบ - ข อม ลท ต ยภ ม ท เก ยวข อง - ข อม ลปฐมภ ม - พบปะผ ม ส วนได ส วนเส ย กำรร บฟ งควำมค ดเห นคร งท ๑ - กำรสำรวจภำคสนำม - กำรประช มกล มก บพ นท เช น จนท. อนำม ย อสม. อบต. NGOs แผนภาพการกาหนดขอบเขตการศ กษา (Scoping) ตามประกาศคณะกรรมการส ขภาพแห งชาต เร องหล กเกณฑ และว ธ การประเม นผลกระทบด าน ส ขภาพท เก ดจากนโยบายสาธารณะ พ.ศ. ๒๕๕๒ ได เสนอให ม การประเม นป จจ ยท อาจส งผลกระทบต อ ส ขภาพ ได แก (๑) การเปล ยนแปลงสภาพและการใช ทร พยากรธรรมชาต (๒) การผล ต ขนส ง และการจ ดเก บว ตถ อ นตราย (๓) การกาเน ดและการปล อยของเส ยและส งค กคามส ขภาพ จากการก อสร าง จากกระบวนการผล ต และกระบวนการอ นใด (๔) การร บส มผ สต อมลพ ษและส งค กคามส ขภาพ (๕) การเปล ยนแปลงและผลกระทบต ออาช พ การจ างงาน และสภาพการทางานในท องถ นท ง ทางบวกและทางลบ (๖) การเปล ยนแปลงและผลกระทบต อความส มพ นธ ของประชาชนและช มชน (๗) การเปล ยนแปลงในพ นท ท ม ความสาค ญและมรดกทางศ ลปว ฒนธรรม (๘) ผลกระทบท เฉพาะเจาะจงหร อม ความร นแรงเป นพ เศษต อประชากรกล มใดกล มหน ง (๙) ทร พยากรและความพร อมของภาคสาธารณส ข 27

28 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ ในการก าหนดขอบเขตการศ กษา ควรพ จารณาโอกาสท จะเก ดผลกระทบต อส ขภาพ โดยพ จารณา จากป จจ ย ด งน ๑) ส งค กคามส ขภาพ ได แก ส งค กคามทางกายภาพ ช วภาพ เคม การยศาสตร จ ตใจ และส ง ค กคามทางส งคม ๒) ทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม ๓) ป จจ ยต อการร บส มผ ส เส นทางการร บส มผ สเข าส ร างกาย เช น โดยการหายใจ การร บประทาน การส มผ สทาง ผ วหน ง เป นต น การร บส มผ สของคนงานหร อผ ปฏ บ ต งานในโครงการ การร บส มผ สของประชาชนโดยรอบโครงการ การระบ กล มเส ยง กล มท ม ความเส ยงส ง ปร มาณและระยะเวลา ท ได ร บเข าส ร างกาย ๔) ล กษณะผลกระทบต อส ขภาพ อ ตราการตาย อ ตราการเจ บป วย ท งจากโรคต ดต อ และไม ต ดต อ ผลกระทบท เก ดข นแบบเฉ ยบพล น หร อเร อร ง อ ตราการเก ดผลกระทบทางจ ตใจ ความเคร ยด การบาดเจ บและอ บ ต เหต การเปล ยนแปลงทางพ นธ กรรม ผลกระทบต อคนร นหล ง ผลกระทบต อกล มท ความเส ยงส ง การกระต นหร อส งเสร มส ขภาพ ความร นแรงของโรค ผลกระทบสะสม ๕) ผลกระทบต อระบบส ขภาพ ความต องการด แลส ขภาพเร องใดเร องหน ง หร อประชากรกล มใดกล มหน ง โดยเฉพาะ การพ ฒนาระบบบร การส ขภาพ ๖) ผลกระทบต อส งคมและช ว ตความเป นอย เช น การเปล ยนแปลงและผลกระทบต ออาช พ การจ างงาน และสภาพการทางาน ผลกระทบต ออนาม ยส งแวดล อม ผลกระทบต อส งคม ว ฒนธรรมและว ถ ช ว ต ผลกระทบต อการศ กษา ผลกระทบต อเคร อข ายสน บสน นทางส งคม 28

29 ประโยชน ทางส ขภาพท จะได ร บจากโครงการ การเปล ยนแปลงและผลกระทบต อความส มพ นธ ของประชาชนและช มชน ๓) การประเม นผลกระทบ (Impact Assessment/Appraisal) ว ตถ ประสงค สาค ญ ได แก เพ อระบ ระด บผลกระทบและอธ บายล กษณะความเส ยง (โอกาสของการเก ด ความร นแรง และกล มเส ยง) เพ อจ ดลาด บผลกระทบ เพ อเป นข อม ลในการพ จารณาทางเล อกของมาตรการลดผลกระทบและมาตรการต ดตาม ตรวจสอบ ข นตอนการดาเน นการ การเก บข อม ลท ต องการเพ มเต ม o ปฐมภ ม o ท ต ยภ ม o ข อม ลและล กษณะของช มชน (Community profile) ว ธ การเก บข อม ล o สารวจภาคสนาม o ทบทวนวรรณกรรมท เก ยวข อง/รายงานของหน วยท เก ยวข อง o ส มภาษณ รายบ คคล/สนทนากล ม/สนทนาเช งล ก การว เคราะห ข อม ล o การประเม นความเส ยงเช งค ณภาพ o การประเม นความเส ยงเช งปร มาณ การประเม นและจ ดระด บความสาค ญของผลกระทบ การเสนอมาตรการป องก นและแก ไขผลกระทบและการจ ดทารายงาน การประเม นความเส ยงท สาค ญ ได แก ๑) การระบ ส งค กคามส ขภาพ (Hazard identification) ๒) ความส มพ นธ ระหว างปร มาณก บการตอบสนอง (Dose-response relationship) ๓) การประเม นการส มผ ส (Exposure assessment) ๔) การจาแนกล กษณะความเส ยง (Risk characterization) ๔) การรายงานและจ ดทารายงาน การพ จารณารายงาน และการต ดส นใจ (Review and Decision Making) 29

30 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ ๕) มาตรการป องก นและลดผลกระทบและมาตรการต ดตามตรวจสอบ (Mitigation and Monitoring) มาตรการป องก นและลดผลกระทบโดยส วนใหญ ม กม งเน นในประเด นป ญหาก จกรรมโครงการ ท ก อให เก ดผลกระทบต อช มชนหร อคนงานก อสร าง ป ญหาสถานท ต งโครงการภายในเขต อ ตสาหกรรม หร อ กรณ การออกแบบการระบายอากาศภายในอาคารไม เหมาะสม อาจก อให เก ด ป ญหาด านค ณภาพอากาศภายในอาคารและอาจเป นสาเหต ของการเจ บป วยหร อเก ดโรคระบาด ภายในอาคารได ป ญหาด านอนาม ยส งแวดล อมและสาธารณส ขท สาค ญ เช น o การส งเสร มให พ นท โครงการม พ นท ส เข ยวให มาก o การลดปร มาณของเส ยหร อการใช เท าท จาเป น ตลอดจนสน บสน นมาตรการการน า กล บมาใช ใหม หร อ การหม นเว ยนกล บมาใช (Reuse and Recycle) o การสร างเสร มให ช มชนเข มแข ง ด วยการให ความร การให ข อม ลเก ยวก บความเส ยง การร บทราบถ งผลการตรวจว ดหร อการเฝ าระว ง o การจ ดท จอดรถยนต ให เพ ยงพอ o การระบายน า/น าฝน พ จารณามาตรการท จะช วยเร งระบายน าให ก บช มชน เพ อลด การเก ดน าท วม เป นต น องค การอนาม ยโลกได แนะน าให ประเม นผลกระทบของการดาเน นมาตรการในการสร างเสร ม ส ขภาพ ป องก นโรคหร อผลกระทบด านอ นๆ เช น โปรแกรมการสร างเสร มส ขภาพ อาจดาเน นการ ด งน ๑) ประเม นกระบวนการ ประเม นว าดาเน นไปตามแผนหร อไม ใครเก ยวข องบ าง และได ผล หร อไม ๒) ประเม นผลกระทบ ประเม นผลเบ องต นหล งส นส ดโครงการตามว ตถ ประสงค ว าเก ดผลด ด านใดบ าง ๓) ประเม นผลล พธ ประเม นผลในระยะยาวว าบรรล เป าหมายหร อไม 30

31 ผลกระทบท ม น ยส ำค ญ โอกำสเก ดเหต กำรณ ระด บควำมร นแรงของผลท เก ดตำมมำ ป จจ ยย อย (ระยะเวลำ ช วงเวลำ ควำมถ ) ป จจ ยย อย (ระยะเวลำ ช วงเวลำ ควำมถ ) มำตรกำรควบค มและป องก น มำตรกำรลดผลกระทบ กำรต ดตำมตรวจสอบ ต วอย างการก อสร างโรงพยาบาล โรงพยาบาลขนาดใดจาเป นท จะต องทารายงาน HIA ตามประกาศโรงพยาบาลหร อสถานพยาบาลต อไปน ไม ว าจะเป นของภาคราชการหร อเอกชน ถ า ม ค ณสมบ ต เข าเกณฑ ด งน (ลาด บท ๒๙) ๒๙.๑) กรณ ท ต งอย ใกล แม น า ทะเลสาบ หร อชายหาดในระยะ ๕๐ เมตร ขนาด: โรงพยาบาลท ม เต ยงสาหร บผ ป วยค างค นต งแต ๓๐ เต ยงข นไป การดาเน นการ: ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างหร อ หากใช ว ธ การแจ งต อ เจ าพน กงานท องถ นตามกฎหมายว าด วยการควบค มอาคารโดยไม ย นขอร บ ใบอน ญาตให เสนอรายงานในข นการแจ งต อเจ าพน กงานท องถ น 31

32 ๒๙.๒) โครงการท ไม อย ใน ๒๙.๑ ขนาด: ท ม เต ยงสาหร บผ ป วยไว ค างค นต งแต ๖๐ เต ยงข นไป การดาเน นการ: ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร าง หร อห หากใช ว ธ การแจ ง ต อเจ าพน กงานท องถ นตามกฎหมายว าด วยการควบค มอาคารโดยไม ย นขอร บ ใบอน ญาตให เสนอรายงานในข นการแจ งต อเจ าพน กงานท องถ น โครงการหร อก จกรรมท อาจก อให เก ดผลกระทบต อช มชนอย างร นแรงท งทางด านค ณภาพ ส งแวดล อม ทร พยากรธรรมชาต และส ขภาพเป นอย างไร ร ฐธรรมน ญแห งราชอาณาจ กรไทย พ ทธศ กราช 2550 มาตรา 67 (วรรคสอง) บ ญญ ต ไว ด งน การด าเน นโครงการหร อก จกรรมท อาจก อให เก ดผลกระทบต อช มชนอย างร นแรง ท งทางด าน ค ณภาพส งแวดล อม ทร พยากรธรรมชาต และส ขภาพ จะกระท าม ได เว นแต จะได ศ กษาและ ประเม นผลกระทบต อค ณภาพส งแวดล อมและส ขภาพของประชาชนในช ม ชน และจ ดให ม กระบวนการร บฟ งความค ดเห นของประชาชนและผ ม ส วนได เส ยก อน รวมท งได ให องค การอ สระ ซ งประกอบด วยผ แทนองค การเอกชนด านส งแวดล อมและส ขภาพ และผ แทนสถาบ นอ ดมศ กษาท จ ดการศ กษาด านส งแวดล อม หร อทร พยากรธรรมชาต หร อด านส ขภาพ ให ความเห นประกอบก อน ม การดาเน นการด งกล าว จาแนกผลกระทบได ในหลายล กษณะ ด งน ๑) ร นแรงต อช ว ต ค อ การพ จารณาจานวนของผ เส ยช ว ต ผ บาดเจ บ หร อผ ท พพลภาพ ๒) ร นแรงต อทร พย ส น ค อ การพ จารณาปร มาณและขนาดความเส ยหายของทร พย ส นท ก ประเภท ๓) ร นแรงต อส งแวดล อม ค อ การพ จารณาส งแวดล อมถ กทาลายจนไม สามารถฟ นฟ กล บมา ได หร อไม หร อสามารถฟ นฟ กล บได ต องใช เวลามากน อยเท าใด ๔) ร นแรงต อสาธารณะค อ การพ จารณาว าช มชนไม สามารถดาเน นก จกรรมหร ออย อย าง ปกต ส ขได เหม อนเด ม หร อเปล ยนแปลงว ถ ช ว ตเป นอย างมาก ประเภทและขนาดโครงการท อาจก อให เก ดผลกระทบต อค ณภาพส งแวดล อมร นแรง ๑) ม ต ในด านพ นท ต งโครงการท ต งอย ในพ นท อ อนไหวเปราะบางต อระบบน เวศ ช มชน หร อ ส งผลกระทบต อพ นท อ อนไหวด านส งแวดล อม ทร พยากรธรรมชาต โบราณคด หร อ ส ขภาพ 32

33 ๒) ม ต ในด านความร นแรงของโครงการต อค ณภาพส งแวดล อม ทร พยากรธรรมชาต โบราณคด หร อส ขภาพ ประกาศกระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม เร อง กาหนดหล กเกณฑ ว ธ การ ระเบ ยบ ปฏ บ ต และแนวทางในการจ ดทารายงานการว เคราะห ผลกระทบส งแวดล อมสาหร บโครงการ หร อก จการท อาจก อให เก ดผลกระทบต อช มชนอย างร นแรงท งทางด านค ณภาพส งแวดล อม ทร พยากรธรรมชาต และส ขภาพ ๑) โครงการหร อก จการใดซ งม การประกาศหร อกาหนดตามกฎหมายน หร อกฎหมายอ นให เป น โครงการหร อก จการท อาจก อให เก ดผลกระทบต อช มชนอย างร นแรงท งทางด านค ณภาพ ส งแวดล อม ทร พยากรธรรมชาต และส ขภาพ ประกาศกระทรวงอ ตสาหกรรม เร อง โครงการหร อก จกรรมเก ยวก บการ อ ตสาหกรรมท อาจก อให เก ดผลกระทบต อช มชนอย างร นแรง ท งทางด านค ณภาพ ส งแวดล อม ทร พยากรธรรมชาต และส ขภาพ ลงว นท 14 ก นยายน 2552 ๒) โครงการหร อก จการใดซ งคณะอน กรรมการว น จฉ ยข อร องเร ยนสาหร บโครงการหร อก จการ ท อาจก อให เก ดผลกระทบต อช มชนอย างร นแรงท งทางด านค ณภาพส งแวดล อม ทร พยากรธรรมชาต และส ขภาพ ว น จฉ ยว าโครงการหร อก จการด งกล าวอาจส งผลกระทบ ต อช มชนอย างร นแรงฯ โครงการหร อก จกรรมท อาจก อให เก ดผลกระทบต อช มชนอย างร นแรงท งทางด านค ณภาพ ส งแวดล อม ทร พยากรธรรมชาต และส ขภาพหมายถ ง โครงการหร อก จกรรมท ม ความเส ยงส งท จะ ก อให เก ดผลกระทบต อค ณภาพส งแวดล อม ทร พยากรธรรมชาต หร อส ขภาพ จนไม สามารถฟ นฟ สภาพ หร อทดแทน หร อชดเชยได อย างเหมาะสมหร อต องใช เวลานานในการฟ นฟ สภาพ การพ ฒนาและการกาหนดเกณฑ สาหร บโครงการหร อก จกรรมท อาจก อให เก ดผลกระทบต อช มชน อย างร นแรงก าล งอย ในระหว างดาเน นการของร ฐเพ อให ร ฐธรรมน ญแห งราชอาณาจ กรไทย พ ทธศ กราช 2550 มาตรา 67 (วรรคสอง) ม กฎหมายและระเบ ยบรองร บอย างสมบ รณ เพ อให เก ดความสะดวกใน การปฏ บ ต 33

34 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ บรรณาน กรม ๑. European Centre for Health Policy, WHO Regional Office for Europe. Gothenburg Consensus Paper. (1999) ๒. NACCHO. Health Impact Assessment: Quick Guide. Available from ๓. เดช ว ฒนช ยย งเจร ญ. การประเม นผลกระทบทางส งคม. พ มพ คร งท ๒. พ ษณ โลก: กล มป ญญา ว ธ.(๒๕๕๑). ๔. ประกาศคณะกรรมการส ขภาพแห งชาต. เร อง หล กเกณฑ และว ธ การประเม นผลกระทบด าน ส ขภาพท เก ดจากนโยบายสาธารณะ พ.ศ. ๒๕๕๒. ๕. แนบท ายประกาศคณะกรรมการส ขภาพแห งชาต. เร อง หล กเกณฑ และว ธ การประเม นผล กระทบด านส ขภาพท เก ดจากนโยบายสาธารณะ พ.ศ. ๒๕๕๒. ๖. เพ ญศร ว จฉละญาณ, น นท กา ส นทรไชยก ล. ค ม อการประเม นผลกระทบทางส ขภาพในรายงาน การว เคราะห ผลกระทบส งแวดล อมสาหร บโครงการท พ กอาศ ยและบร การช มชน. ๒๕๕๒. ๗. สาน กงานนโยบายและแผนทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม กระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม. แนวทางการประเม นผลกระทบทางส ขภาพในรายงานการว เคราะห ผลกระทบ ส งแวดล อม. ๒๕๕๒. ๘. Jindawatthana A, Pengkam S, Sukkumnoed D. HIA in Law: The First Step of HIA in Thailand. วารสารว ชาการสาธารณส ข ๒๕๕๐, ๑๖(๕): ๖๖๑-๗๓. ๙. ประกาศกระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม เร อง กาหนดหล กเกณฑ ว ธ การ ระเบ ยบ ปฏ บ ต และแนวทางในการจ ดทารายงานการว เคราะห ผลกระทบส งแวดล อมสาหร บโครงการหร อ ก จการท อาจก อให เก ดผลกระทบต อช มชนอย างร นแรงท งทางด านค ณภาพส งแวดล อม ทร พยากรธรรมชาต และส ขภาพ. ราชก จจาน เบกษา เล ม ๑๒๖ ตอนพ เศษ ๑๘๘ ง ลงว นท ๒๙ ธ นวาคม ๒๕๕๒ หน าท ๑๐. ประกาศกระทรวงทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม เร อง กาหนดประเภทและขนาดของ โครงการหร อก จการซ งต องจ ดทารายงานการว เคราะห ผลกระทบส งแวดล อม และหล กเกณฑ ว ธ การ ระเบ ยบปฏ บ ต และแนวทางการจ ดทารายงานการว เคราะห ผลกระทบส งแวดล อม. ราชก จจาน เบกษา เล ม ๑๒๖ ตอนพ เศษ ๑๒๕ ง ๓๑ ส งหาคม ๒๕๕๒ หน าท ๑๓-๑๕. และ เอกสารแนบท ายประกาศ ๑. Websites ๑๑. สาน กว เคราะห ผลกระทบส งแวดล อมของประเทศไทย. Available from ๑๒. WHO. Health Impact Assessment. Available from: ๑๓. WHO. The HIA procedure. Available from: 34

35 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ ภาคผนวก ก. โครงการหร อก จกรรมท ต องการจ ดทารายงานการว เคราะห ผลกระทบส งแวดล อม จานวน ๓๔ ประเภทโครงการหร อก จการ ลาด บ ประเภทโครงการหร อก จการ ขนาด หล กเกณฑ ว ธ การ ระเบ ยบปฏ บ ต ๑. การทาเหม องแร ตามกฎหมายว าด วยแร ๑.๑ โครงการเหม องแร ด งต อไปน ๑.๑.๑ เหม องแร ถ านห น ท กขนาด ให เสนอในข นขอประทานบ ตร ๑.๑.๒ เหม องแร โพแทช ท กขนาด ให เสนอในข นขอประทานบ ตร ๑.๑.๓ เหม องแร เกล อห น ท กขนาด ให เสนอในข นขอประทานบ ตร ๑.๑.๔ เหม องแร ห นป นเพ อ ท กขนาด ให เสนอในข นขอประทานบ ตร อ ตสาหกรรมป นซ เมนต ๑.๑.๕ เหม องแร โลหะท กชน ด ท กขนาด ให เสนอในข นขอประทานบ ตร ๑.๒ โครงการเหม องแร ใต ด น ท กขนาด ให เสนอในข นขอประทานบ ตร ๑.๓ โครงการเหม องแร ท กชน ดท ต งอย ในพ นท ด งต อไปน ๑.๓.๑ พ นท ช นค ณภาพล มน าช น ๑ ท กขนาด ให เสนอในข นขอประทานบ ตร ตามมต คณะร ฐมนตร ๑.๓.๒ ทะเล ๑.๓.๓ ป าอน ร กษ เพ มเต มตามมต คณะร ฐมนตร ๑.๓.๔ พ นท ช มน าท ม ความสาค ญ ระหว างประเทศ ๑.๓.๕ พ นท ท อย ใกล โบราณสถาน แหล งโบราณคด แหล งประว ต ศาสตร หร อ อ ทยานประว ต ศาสตร ตามกฎหมายว าด วย โบราณสถาน โบราณว ตถ ศ ลปว ตถ และ พ พ ธภ ณฑ สถานแห งชาต แหล งมรดกโลกท ข นบ ญช แหล งมรดกโลกตามอน ส ญญาระหว าง ประเทศ ในระยะทาง ๒ ก โลเมตร ท กขนาด ท กขนาด ท กขนาด ท กขนาด ให เสนอในข นขอประทานบ ตร ให เสนอในข นขอประทานบ ตร ให เสนอในข นขอประทานบ ตร ให เสนอในข นขอประทานบ ตร ๑.๔ โครงการเหม องแร ท ม การใช ว ตถ ระเบ ด ๑.๕ โครงการเหม องแร ชน ดอ นๆ ตาม กฎหมายว าด วยแร ยกเว นตามข อ ๑.๑ ข อ ๑.๒ ข อ ๑.๓ และข อ ๑.๔ ท กขนาด ท กขนาด ให เสนอในข นขอประทานบ ตร ให เสนอในข นขอประทานบ ตร 35

36 ๒. การพ ฒนาป โตรเล ยม ๒.๑ การสารวจป โตรเล ยม โดยว ธ การ เจาะสารวจ 36 ท กขนาด ให เสนอในข นตอนการขอร บ ความเห นชอบจากหน วยงาน ผ ร บผ ดชอบหร อหน วยงานผ อน ญาต ตามกฎหมายว าด วยป โตรเล ยม ๒.๒ การผล ตป โตรเล ยม ท กขนาด ให เสนอในข นตอนการขอร บ ความเห นชอบจากหน วยงาน ผ ร บผ ดชอบหร อหน วยงานผ อน ญาต ตามกฎหมายว าด วยป โตรเล ยม ๓. โครงการระบบขนส งป โตรเล ยมและน าม น เช อเพล งทางท อ ๔. น คมอ ตสาหกรรมตามกฎหมายว าด วยการ น คมอ ตสาหกรรม หร อโครงการท ม ล กษณะเช นเด ยวก บน คมอ ตสาหกรรม หร อโครงการจ ดสรรท ด นเพ อการ อ ตสาหกรรม ๕. อ ตสาหกรรมป โตรเคม ท ม กระบวนการผล ต ทางเคม ท กขนาด ท กขนาด ท ม กาล งผล ตต งแต ๑๐๐ ต นต อว น ข นไป ให เสนอในข นขอใบอน ญาตหร อข น ขอร บความเห นชอบจากหน วยงาน ผ ร บผ ดชอบ ให เสนอในข นขออน ม ต หร อขออน ญาต โครงการ ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ๖. อ ตสาหกรรมกล นน าม นป โตรเล ยม ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ๗. อ ตสาหกรรมแยกหร อแปรสภาพ ก าซธรรมชาต ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ๘. อ ตสาหกรรมคลอ - แอลคาไลน (Chloralkaline industry) ท ใช โซเด ยมคลอไรด (NaCl) เป นว ตถ ด บในการผล ตโซเด ยม คาร บอเนต (Na 2 CO 3 ) โซเด ยมไฮดรอก ไซด (NaOH) กรดไฮโดรคลอร ก (HCl) คลอร น (Cl 2 ) โซเด ยมไฮโพคลอไรต (NaOCl) และป นคลอร น (Bleaching Powder) ท ม กาล งผล ตสาร ด งกล าว แต ละชน ด หร อรวมก น ต งแต ๑๐๐ ต นต อว น ข นไป ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ๙. อ ตสาหกรรมผล ตป นซ เมนต ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต

37 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ ๑๐. อ ตสาหกรรมผล ตเย อกระดาษ ๑๑. อ ตสาหกรรมท ผล ตสารออกฤทธ หร อสารท ใช ป องก นหร อกาจ ดศ ตร พ ชหร อส ตว โดยใช กระบวนการทางเคม ๑๒. อ ตสาหกรรมผล ตป ยเคม โดยกระบวนการ ทางเคม ๑๓. อ ตสาหกรรมประกอบก จการเก ยวก บ น าตาลด งต อไปน ๑๓.๑ การทาน าตาลทรายด บ น าตาล ทรายขาว น าตาลทรายขาวบร ส ทธ ๑๓.๒ การทากล โคส เดกซ โทรส ฟร กโทส หร อผล ตภ ณฑ อ นท คล ายคล งก น ท ม กาล งผล ตต งแต ๕๐ ต นต อว นข นไป ท กขนาด ท กขนาด ท กขนาด ท ม กาล งผล ตต งแต ๒๐ ต นต อว น ข นไป ประกอบก จการ แล วแต กรณ ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ๑๔. อ ตสาหกรรมเหล ก หร อเหล กกล า ท ม กาล งผล ตต งแต ๑๐๐ ต นต อว น ข นไป ๑๕. อ ตสาหกรรมถล งหร อแต งแร หร อหลอม โลหะซ งม ใช อ ตสาหกรรมเหล กหร อ เหล กกล า ท ม กาล งผล ตต งแต ๕๐ ต นต อว น ข นไป ๑๖. อ ตสาหกรรมผล ตส รา แอลกอฮอล รวมท ง ผล ตเบ ยร และไวน ๑๖.๑ อ ตสาหกรรมผล ตส รา แอลกอฮอล ท ม กาล งผล ตต งแต ๔๐,๐๐๐ ล ตรต อเด อน (ค ดเท ยบท ๒๘ ด กร ) ๑๖.๒ อ ตสาหกรรมผล ตไวน ท ม กาล งผล ตต งแต ๖๐๐,๐๐๐ ล ตรต อ เด อน ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ๑๖.๓ อ ตสาหกรรมผล ตเบ ยร ท ม กาล งผล ตต งแต ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ 37

38 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ ๖๐๐,๐๐๐ ล ตรต อ เด อน ๑๗. โรงงานปร บค ณภาพของเส ยรวมเฉพาะส ง ท กขนาด ปฏ ก ลหร อว สด ท ไม ใช แล วตามกฎหมาย ว าด วยโรงงาน ๑๘. โรงไฟฟ าพล งความร อน ท ม กาล งผล ต กระแสไฟฟ า ต งแต ๑๐ เมกกะว ตต ข นไป ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร างเพ อ ประกอบก จการ หร อข นขออน ญาต ประกอบก จการ แล วแต กรณ ๑๙. ระบบทางพ เศษตามกฎหมายว าด วยการ ทางพ เศษ หร อโครงการท ม ล กษณะ เช นเด ยวก บทางพ เศษ ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ม ต หร อขออน ญาตโครงการ ๒๐. ทางหลวงหร อถนน ซ งม ความหมายตาม กฎหมายว าด วยทางหลวง ท ต ดผ านพ นท ด งต อไปน ๒๐.๑ พ นท เขตร กษาพ นธ ส ตว ป าและเขต ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ม ต ห ามล าส ตว ป าตามกฎหมายว าด วยการสงวน หร อขออน ญาตโครงการ และค มครองส ตว ป า ๒๐.๒ พ นท เขตอ ทยานแห งชาต ตาม ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ม ต กฎหมายว าด วยอ ทยานแห งชาต หร อขออน ญาตโครงการ ๒๐.๓ พ นท เขตล มน าช น ๒ ตามท ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ม ต คณะร ฐมนตร ม มต เห นชอบแล ว หร อขออน ญาตโครงการ ๒๐.๔ พ นท เขตป าชายเลนท เป นป าสงวน ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ม ต แห งชาต หร อขออน ญาตโครงการ ๒๐.๕ พ นท ชายฝ งทะเลในระยะ ๕๐ เมตร ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ม ต ห างจากระด บน าทะเลข นส งส ดตามปกต หร อขออน ญาตโครงการ ทางธรรมชาต ๒๐.๖ พ นท ท อย ในหร อใกล พ นท ช มน าท ม ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ม ต ความสาค ญระหว างประเทศ หร อแหล งมรดก หร อขออน ญาตโครงการ โลกท ข นบ ญช แหล งมรดกโลกตามอน ส ญญา ระหว างประเทศ ในระยะทาง ๒ ก โลเมตร ๒๐.๗ พ นท ท ต งอย ใกล โบราณสถาน ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ม ต 38

39 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ แหล งโบราณคด แหล งประว ต ศาสตร หร อ หร อขออน ญาตโครงการ อ ทยานประว ต ศาสตร ตามกฎหมายว าด วย โบราณสถาน โบราณว ตถ ศ ลปว ตถ และพ พ ธภ ณฑ สถานแห งชาต ในระยะทาง ๒ ก โลเมตร ๒๑. ระบบขนส งมวลชนท ใช ราง ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ม ต ๒๒. ท าเท ยบเร อ ร บเร อขนาด ต งแต ๕๐๐ ต นกรอส หร อ ความยาวหน าท า ต งแต ๑๐๐ เมตร หร อม พ นท ท าเท ยบเร อรวม ต งแต ๑,๐๐๐ ตารางเมตร ข นไป ๒๓. ท าเท ยบเร อสาราญก ฬา ท รองร บเร อได ต งแต ๕๐ ลา หร อ ๑,๐๐๐ ตารางเมตร ข นไป หร อขออน ญาตโครงการ ให เสนอในข นขออน ม ต หร อขออน ญาตโครงการ ให เสนอในข นขออน ม ต หร อขออน ญาตโครงการ ๒๔. การถมท ด นในทะเล ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ม ต หร อขออน ญาตโครงการ ๒๕. การก อสร างหร อขยายส งก อสร างบร เวณ หร อในทะเล ๒๕.๑ กาแพงร มชายฝ ง ต ดแนวชายฝ ง ๒๕.๒ รอด กทราย เข อนก นทรายและคล น รอบ งค บกระแสน า ความยาวต งแต ๒๐๐ เมตร ข นไป ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ม ต หร อขออน ญาตโครงการ ให เสนอในข นขออน ม ต หร อขออน ญาตโครงการ ๒๕.๓ แนวเข อนก นคล นนอกฝ งทะเล ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ม ต หร อขออน ญาตโครงการ ๒๖. โครงการระบบขนส งทางอากาศ ๒๖.๑ การก อสร างหร อขยายสนามบ นหร อ ท ข นลงช วคราว เพ อการพาณ ชย ความยาวทางว งต งแต ๑,๑๐๐ เมตร ข นไป ให เสนอในข นขออน ม ต หร อขออน ญาตโครงการ ๒๖.๒ สนามบ นน า ท กขนาด ให เสนอในข นขออน ญาตจ ดต งหร อ ขออน ญาตข น ลง อากาศยาน ๒๗. อาคาร ตามกฎหมายว าด วยการควบค ม อาคาร ซ งม ล กษณะท ต งหร อการใช ประโยชน ในอาคารอย างหน งอย างใด ด งน ๒๗.๑ อาคารท ต งอย ร มแม น า ฝ งทะเล ความส งต งแต ๒๓.๐๐ ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร าง หร อหาก 39

40 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ ทะเลสาบหร อชายหาด หร อท อย ใกล หร อใน อ ทยานแห งชาต หร ออ ทยานประว ต ศาสตร ซ งเป นบร เวณท อาจจะก อให เก ดผลกระทบ ต อค ณภาพส งแวดล อม ๒๗.๒ อาคารท ใช ในการประกอบธ รก จ ค าปล กหร อค าส ง ๒๗.๓ อาคารท ใช เป นสาน กงานหร อ ท ทาการของเอกชน ๒๘. การจ ดสรรท ด นเพ อเป นท อย อาศ ยหร อเพ อ ประกอบการพาณ ชย ตามกฎหมายว าด วย การจ ดสรรท ด น ๒๙ โรงพยาบาลหร อสถานพยาบาล ตามกฎหมายว าด วยสถานพยาบาล ๒๙.๑ กรณ ต งอย ใกล แม น า ฝ งทะเล ทะเลสาบ หร อชายหาด ในระยะ ๕๐ เมตร ๒๙.๒ กรณ โครงการท ไม อย ในข อ ๒๙.๑ ๓๐. โรงแรมหร อสถานท พ กตากอากาศ ตามกฎหมายว าด วยโรงแรม เมตร ข นไป หร อม พ นท รวมก นท กช น หร อ ช นหน งช นใดในหล ง เด ยวก น ต งแต ๑๐,๐๐๐ ตารางเมตร ข นไป ความส งต งแต ๒๓.๐๐ เมตร ข นไป หร อม พ นท รวมก นท กช น หร อ ช นหน งช นใดในหล ง เด ยวก น ต งแต ๑๐,๐๐๐ ตารางเมตร ข นไป ความส งต งแต ๒๓.๐๐ เมตร ข นไป หร อม พ นท รวมก นท กช น หร อ ช นหน งช นใดในหล ง เด ยวก น ต งแต ๑๐,๐๐๐ ตารางเมตร ข นไป จานวนท ด นแปลงย อย ต งแต ๕๐๐ แปลง หร อ เน อท เก นกว า ๑๐๐ ไร ท ม เต ยงสาหร บผ ป วย ไว ค างค นต งแต ๓๐ เต ยง ข นไป ท ม เต ยงสาหร บผ ป วย ไว ค างค นต งแต ๖๐ เต ยง ข นไป ท ม จานวนห องพ ก ต งแต ๘๐ ห อง ข นไป ใช ว ธ การแจ งต อ เจ าพน กงาน ท องถ นตามกฎหมายว าด วยการควบค ม อาคารโดย ไม ย นขอร บใบอน ญาต ให เสนอรายงานในข นการแจ งต อ เจ าพน กงานท องถ น ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร าง หร อหาก ใช ว ธ การแจ งต อ เจ าพน กงาน ท องถ นตามกฎหมายว าด วยการควบค ม อาคารโดย ไม ย นขอร บใบอน ญาต ให เสนอรายงานในข นการแจ งต อ เจ าพน กงานท องถ น ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร าง หร อหาก ใช ว ธ การแจ งต อ เจ าพน กงาน ท องถ นตามกฎหมายว าด วยการควบค ม อาคารโดย ไม ย นขอร บใบอน ญาต ให เสนอรายงานในข นการแจ งต อ เจ าพน กงานท องถ น ให เสนอในข นขออน ญาตจ ดสรรท ด น ตามกฎหมาย ว าด วยการจ ดสรรท ด น ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร าง หร อหาก ใช ว ธ การแจ งต อ เจ าพน กงาน ท องถ นตามกฎหมายว าด วยการควบค ม อาคารโดย ไม ย นขอร บใบอน ญาต ให เสนอรายงานในข นการแจ งต อ เจ าพน กงานท องถ น ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร าง หร อหาก ใช ว ธ การแจ งต อ เจ าพน กงาน ท องถ นตามกฎหมายว าด วยการควบค ม อาคารโดย ไม ย นขอร บใบอน ญาต ให เสนอรายงานในข นการแจ งต อ เจ าพน กงานท องถ น ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร าง หร อหาก ใช ว ธ การแจ งต อ เจ าพน กงานท องถ น 40

41 การประเม นผลกระทบทางส ขภาพ ผศ. ว โรจน วรรณภ ระ ๓๑. อาคารอย อาศ ยรวมตามกฎหมายว าด วย การควบค มอาคาร ๓๒. เข อนเก บก กน าหร ออ างเก บน า ๓๒.๑ ปร มาตรเก บก กน า ๓๒.๒ พ นท เก บก กน า หร อม พ นท ใช สอยต งแต ๔,๐๐๐ ตารางเมตร ข นไป ท ม จานวนห องพ ก ต งแต ๘๐ ห องข นไป หร อม พ นท ใช สอยต งแต ๔,๐๐๐ ตารางเมตร ข นไป ต งแต ๑๐๐ ล าน ล กบาศก เมตร ข นไป ต งแต ๑๕ ตารางก โลเมตร ข นไป ตามกฎหมายว าด วยการควบค มอาคารโดย ไม ย นขอร บใบอน ญาตให เสนอรายงานใน ข นการแจ งต อ เจ าพน กงานท องถ น ให เสนอในข นขออน ญาตก อสร าง หร อหาก ใช ว ธ การแจ งต อ เจ าพน กงาน ท องถ นตามกฎหมายว าด วยการควบค ม อาคารโดย ไม ย นขอร บใบอน ญาตให เสนอรายงานในข นการแจ งต อ เจ าพน กงานท องถ น ให เสนอในข นขออน ม ต หร อขออน ญาตโครงการ ให เสนอในข นขออน ม ต หร อขออน ญาตโครงการ ๓๓. การชลประทาน ท ม พ นท การชลประทาน ต งแต ๘๐,๐๐๐ ไร ข นไป ๓๔. โครงการท กประเภทท อย ในพ นท ท กขนาด ท คณะร ฐมนตร ได ม มต เห นชอบกาหนด ให เป นพ นท ช นค ณภาพล มน าช น ๑ ให เสนอในข นขออน ม ต หร อขออน ญาตโครงการ ให เสนอในข นขออน ม ต หร อขออน ญาตโครงการ ข. ข นตอนการพ จารณารายงาน EIA และ HIV 41

42 ๑) โครงการท ต องเสนอต อคณะร ฐมนตร (โครงการท อาจก อผลกระทบอย างร นแรงหร อตามประกาศ ของกระทรวงทร พยากรและส งแวดล อม) หมายเหต ๒) โครงการท ไม ต องเสนอต อคณะร ฐมนตร 42

43 หมายเหต สผ. หมายถ ง สาน กงานนโยบายและแผนทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม กระทรวง ทร พยากรธรรมชาต และส งแวดล อม 43