แลกเปล ยนเร ยนร การจ ดก จกรรมศ กษาด งานและท ศนศ กษา

Transcription

1 แลกเปล ยนเร ยนร การจ ดก จกรรมศ กษาด งานและท ศนศ กษา 1. อาจารย ควรกาหนดว ตถ ประสงค สถานท ท จะไปให เหมาะก บเวลา สอดคล องก บการเร ยนและ ความร ของน กเร ยน 2. ออกจดหมายถ งผ ปกครองแจ งให ทราบว า ระหว างเวลาน นจะพาน กน กศ กษาไปท ใด เวลาเท าใด และกล บเม อใด 3. แจ งอาจารย ท จะร วมเด นทางและแจ งให น กเร ยนทราบเก ยวก บ ว น เวลา สถานท ส งท ควรศ กษา 4. อาจารย ควรไปสารวจ และศ กษาสถานท น นก อน หร อน ดว ทยากรให เร ยบร อย ก อนจะพา น กศ กษาไปศ กษา 5. ความปลอดภ ยในการเด นทาง พาหนะ เส นทางท จะไป ม ความปลอดภ ยและส งอ านวยความ สะดวก เช น ห องน า ท ร บประทานอาหาร การปฐมพยาบาล ค ม อการเด นทาง 6. จ ดทางบประมาณค าใช จ ายในการเด นทาง ค าอาหาร ค าใช จ ายส วนต วให เหมาะสมก บน กศ กษา แต ละแห ง 7. วางระเบ ยบข อบ งค บ ความปลอดภ ยในการเด นทาง และจ ดทาค ม อหร อสม ดบ นท กความร ขณะศ กษาด งาน อาจารย ควรดาเน นการด งน 1. ควบค มการเด นทางโดยย ดหล กความปลอดภ ยเป นเกณฑ โดยด แลผ ข บพาหนะให อย ในสภาพท ไม เร วเก นไป หากม รถหลายค น ถ าค นใดหย ดให หย ดเหม อนก นหมด 2. ร กษาเวลา การจอดหร อแวะระหว างทางและตรวจสอบน กศ กษาให เร ยบร อยก อนเด นทาง ไม หย ด นานหร อเร วเก นไป 3. ด แลน กเร ยนในการเด นทาง ไม ให ย นท บ นได ไม ย นแขน ขา ศ รษะออกนอกต วรถ ไม ส งเส ยงด ง รบกวนผ ข บรถ 4. แนะนาน กศ กษาด แลกระเป าและเคร องใช ของน กศ กษา เวลา ท จอดรถหร อลงจากรถไปท อ น การประเม นผล หล งจากท ศนศ กษาควรประเม นผล ด งน 1. ค มค าตรงตามว ตถ ประสงค หร อไม 2. เจตคต ต อการไปท ศนศ กษาเป นอย างไร 3. นามาใช ได หร อไม 4. หาข อบกพร อง และอ ปสรรคมาปร บปร งคร งต อไป 5. ประเม นผลหลายว ธ เช น ทดสอบ สอบถาม อภ ปราย รายงานหน าช น ส งสม ดบ นท กก จกรรม เป นต น

2 แลกเปล ยนเร ยนร ว ธ การศ กษาด งานอย างม ประส ทธ ภาพ การศ กษาด งานน น เป นก จกรรมหน งในกระบวนการพ ฒนาบ คลากร ในอ นท จะช วยเพ มพ นความร ท กษะ ประสบการณ ให ก บต วบ คลากร อ กท งเป ดม มมองท จะร บก บการเร ยนร ในส งใหม ๆ ประเด นคาถามเก ยวก บการศ กษาด งานไว 3 ข อ ด งน 1. การศ กษาด งานจะม ส วนในการแก ป ญหาการทางานให ก บตนเองอย างไร? 2. การศ กษาด งานจะก อให เก ดความค ดใหม ๆ ท นาใช ก บการท างานได อย างไร? 3. การศ กษาด งานม ประโยชน ต อท มงาน และหน วยงานอย างไร? ว ธ การศ กษาด งานให เก ดประส ทธ ภาพ ว ธ การศ กษาด งานให เก ดประส ทธ ภาพ หร อให เก ดประโยชน จากการศ กษาด งานน น ควรม ว ธ การด งต อไปน 1. เตร ยมความพร อมก อนศ กษาด งาน ทางกาย 1.1 ความพร อมในเร องสภาพร างกาย ให สมบ รณ แข งแรงอย ในภาวะท พร อมท จะศ กษาด งาน ทางอารมณ และความค ด 1.2 สร างท ศนคต เช งบวก ให เก ดความร ส กท ด ในการศ กษาด งาน ด วยการมองเห นถ งข อด ในการศ กษาด งาน หน วยงานท จะศ กษาด งาน หร อก จกรรมท จ ดร วมในการศ กษาด งาน รวมท งผลท จะได ร บก บตนเอง ท มงาน และ หน วยงาน 1.3 ต งประเด นป ญหาท เก ดข นในการทางานป จจ บ น รวมท งทบทวนถ งว ธ การท างานในป จจ บ น ถ งแนวค ดท ม งหว งเพ อจะได นาความร มาใช ในพ ฒนาการทางานให เก ดประส ทธ ภาพ และจดเป นบ นท กเต อนความจาก อน การศ กษาด งาน 2. เตร ยมความพร อมขณะศ กษาด งาน 2.1 ร บฟ ง การบรรยายหร อการเล าถ งประสบการณ ในการทางาน ตลอดจนเทคน คว ธ การทางานใหม ๆ 2.2 ค ดตาม สร างแนวความค ดใหม โดยมองถ งข อด ของว ธ การทางานแบบใหม ท ได เร ยนร ท จะสามารถน ามา ประย กต ใช ก บว ธ การทางานแบบป จจ บ น เพ อลดป ญหาและเสร มประส ทธ ภาพในการทางาน 2.3 ถามด การต งคาถามเพ อแลกเปล ยนความร โดยถามจากส งท ได เห น การต งคาถามเป นการจ ดประกาย ความค ด กระต นให เก ดการถ ายทอดความร ในการทางาน ถ งเทคน ค ว ธ การทางานให เก ดประส ทธ ภาพ 2.4 ร เข ยน การนาความร ท ได จากการศ กษาด งานน น นามาเข ยนหร อจดบ นท กย อเต อนความจา การเข ยน เป นส งสาค ญเพราะตกผล กจากความร ความเข าใจของตนเองน นค อเข ยนตามท ร หร อเข าใจ 3. เตร ยมความพร อมหล งศ กษาด งานเสร จส น 3.1 ทบทวนความร ท ได จากการศ กษาด งานของตนเอง 3.2 นาความร ท ได จากการศ กษาด งา นมาประย กต ใช ในการทางาน 3.3 จดบ นท กเต อนความจาถ งว ธ การแก ป ญหาตามประเด นป ญหาท ต งไว ก อนการศ กษาด งาน 3.4 จ ดประช มแต ละท มงาน เพ อแลกเปล ยนความค ดเห นร วมก น ต ดตามและประเม นผลความร ท ได ร บจาก การศ กษาด งาน ก อนท จะรวบรวมความร ท ได ในแต ละบ คคล มาสร ปเพ อจ ดทาเป นองค ความร แต ละท มงาน 3.5 ถ ายทอดและเผยแพร องค ความร และนาองค ความร ท ได มาปร บใช ในการทางานอย างต อเน อง ด งน น ร ปแบบว ธ การการศ กษาให เก ดประส ทธ ภาพท กล าวมาข างต น สาค ญค อ ผ เร ยนร หร อต วบ คลากรเอง จาเป นท จะความเข าใจถ งจ ดประสงค หร อเป าหมายสาค ญในการศ กษาด งาน ม ความใส ใจกระต นท กคนเก ดความร ส ก ร วมในการม ส วนร วมในก จกรรมศ กษาด งาน

3 แลกเปล ยนเร ยนร การเร ยนร โดยว ธ การศ กษานอกสถานท การเร ยนร แบบการศ กษานอกสถานท เป นการจ ดการเร ยนร ท ผ สอนพาผ เร ยนออกไปศ กษานอกสถานท เพ อแสวงหา คาตอบจากประสบการณ ตรงและสถานท จร ง โดยม ว ทยากรเป นผ ให ความร แนวทางการจ ดการเร ยนร โดยการศ กษานอกสถานท ม ว ธ การปฏ บ ต และข นตอน ด งน 1. ข นวางโครงการ 1.1 กาหนดสถานท พาผ เร ยนไปศ กษา ต องเป นสถานท ท ม ความเหมาะสมสอดคล องก บประเด นท จะเร ยนร 2. ข นต งจ ดประสงค ของโครงการ จ ดม งหมายของการไปศ กษานอกสถานท ต องก อให เก ดค ณค าทางว ชาการ ในการกาหนดจ ดม งหมาย ผ สอนต อง คาน งถ งความสาค ญและความจาเป น ต องการไปศ กษาเร องอะไร สภาพแวดล อมเหมาะสมหร อไม และเก ยวข องก บ เน อหาสาระท เร ยนจร งหร อไม พร อมท งกาหนดส งท จะศ กษาหาความร ให ช ดเจน 3. ข นเตร ยมการ 3.1 ผ สอนเสนอโครงการเป นข นตอน ตามระเบ ยบว าด วยการพาน กเร ยนไปท ศนศ กษา และขออน ญาต ผ ปกครองเพ อให ผ เร ยนเข าร วมก จกรรม 3.2 ผ สอนแจ งเจ าของสถานท ขอความร วมม อและเช ญว ทยากร เพ อให ความร แก ผ เร ยน 3.3 ผ สอนและผ เร ยนช วยก นร างกฎระเบ ยบการไปศ กษานอกสถานท 3.4 ผ สอนจ ดปฐมน เทศเก ยวก บการเตร ยมต ว แจ งกาหนดการแต งกาย ความประพฤต ความปลอดภ ยในการ เด นทางและการปฏ บ ต ตนเป นน กท ศนศ กษาท ด 3.5 แบ งผ เร ยนออกเป นกล มตามความเหมาะสม ท กกล มต องม ประธานกล มและเลขาน การกล ม 3.6 ให แต ละกล มร บค ม อศ กษาและบทปฏ บ ต ก จกรรมเพ อร วมก นวางแผนศ กษา หาความร จากว ทยากร 4. ข นเด นทางชมสถานท 4.1 ออกเด นทางตามกาหนดน ดหมาย เน นการตรงต อเวลา เม อถ ง แหล งท ศ กษาควรพาผ เร ยนไปร จ กเจ าของ สถานท เส ยก อน 4.2 ผ เร ยนศ กษาหาความร จากการบรรยายของว ทยากร พร อมท งการซ กถาม ส งเกต จดบ นท ก ถ ายภาพ หร อทาก จกรรมต างๆ เพ อให ได ร บความร และประสบการณ มากท ส ด 5. ข นประเม นผล ระยะท 1 อภ ปรายผล 1) หล งกล บจากศ กษานอกสถานท แล วให ผ เร ยนอภ ปรายกล มย อยจากเร องท กาหนดไว ในบทปฏ บ ต ก จกรรม นาเสนอผลการอภ ปรายในกล มใหญ 2) ผ สอนและผ เร ยนช วยก นสร ปผลท ได จากการศ กษานอกสถานท 3) ประเม นผลจากการอภ ปราย และแบบฝ กปฏ บ ต ก จกรรม 4) จ ดน ทรรศการภาพถ ายการปฏ บ ต ก จกรรมจากการท ศนศ กษา ระยะท 2 ประเม นผลโครงการเสนอต อผ บร หารสถานศ กษา 1) ผ สอนสร ปผลจากการศ กษานอกสถานท 2) ผ สอนเสนอป ญหาและอ ปสรรคท เก ดข น

4 แลกเปล ยนเร ยนร ข อควรพ จารณาเก ยวก บการศ กษานอกสถานท 1. ต องเตร ยมการล วงหน าในด านค าใช จ าย ผ สอนควรให ผ เร ยนเก บออมล วงหน า อาจใช ว ธ ให ผ สอนเป นผ ร บ ฝากตามศ กยภาพของผ เร ยน ว ธ การเช นน เม อถ งเวลาท ศนศ กษา ผ เร ยนสามารถลดค าใช จ ายของผ ปกครองได อ กท ง ย งช วยฝ กค ณล กษณะน ส ยในการประหย ดเก บออมได อ กด วย 2. ควรเน นในเร องความม ว น ยในหม คณะและการเช อฟ งผ ควบค ม ท งน เพ อ ความปลอดภ ยของผ เร ยน ข อด ของการศ กษานอกสถานท 1. ผ เร ยนได ร บประสบการณ ตรง โดยผ านประสาทส มผ สหลายด าน และเช อมโยงประสบการณ ตรงก บ ความร ส กท ได เร ยนในห องเร ยน 2. สอดคล องก บความสนใจและเหมาะสมก บว ยของผ เร ยนในระด บประถมศ กษาและม ธยมศ กษาเป นว ยท อยากร อยากเห น แลกเปล ยนเร ยนร ว ธ สอนโดยใช การไปท ศนศ กษา (Field Trip) 1. ความหมาย ว ธ สอนโดยใช การไปท ศนศ กษาค อ กระบวนการท ผ สอนใช ในการช วยให ผ เร ยนเก ดการเร ยนร ตาม ว ตถ ประสงค ท กาหนด โดยผ สอนและผ เร ยนร วมก นวางแผนและเด นทางไปศ กษาเร ยนร ณ สถานท อ นเป นแหล ง ความร ในเร องน น ( ซ งอย นอกสถานท ท เร ยนก นอย เป นปกต ) โดยม การศ กษาส งต าง ๆ ในสถานท น นตาม กระบวนการหร อว ธ การท ได วางแผน และม การอภ ปรายสร ปการเร ยนร จากข อม ลท ได ศ กษามา 2. ว ตถ ประสงค ว ธ สอนโดยใช การไปท ศนศ กษาเป นว ธ ท ช วยให ผ เร ยนได ร บประสบการณ ตรงในเร องท เร ยน ได เร ยนร สภาพความเป นจร ง ได ใช แหล งช มชนให เป นประโยชน ต อการเร ยนร ทาให เก ดความเข าใจ และเก ดเจตคต ท ด ต อท ง สถานท น นและต อการเร ยนร 3. องค ประกอบสาค ญ (ท ขาดไม ได ) ของว ธ สอน 3.1 ม การวางแผนร วมก นระหว างผ สอนและผ เร ยนในเร องว ตถ ประสงค สถานท การเด นทาง เร องท จะศ กษา ว ธ ศ กษา ค าใช จ าย กาหนดการเด นทางและหน าท ความร บผ ดชอบ 3.2 ม การเด นทางออกไปย งสถานท เป าหมายซ งอย นอกโรงเร ยน หร อนอกสถานท ท เร ยนก นอย เป นปกต 3.3 ม กระบวนการในการศ กษาส งท ต องการเร ยนร ในสถานท น น 3.4 ม สร ปผลการเร ยนร ท ผ เร ยนได ร บจากการไปท ศนศ กษา 4. ข นตอนสาค ญ ( ท ขาดไม ได ) ของการสอน 4.1 ผ สอนและผ เร ยนวางแผนร วมก นในเร องว ตถ ประสงค สถานท ท จะไป การเด นทาง ส งท จะไปศ กษา ว ธ ศ กษา ค าใช จ าย กาหนดการเด นทาง และหน าท ความร บผ ดชอบ 4.2 ผ สอนและผ เร ยนเด นทางไปย งสถานท เป าหมาย 4.3 ผ เร ยนศ กษาส งต าง ๆ ในสถานท น นตามกระบวนการหร อว ธ การศ กษาท ได วางแผนไว 4.4 ผ สอนและผ เร ยนเด นทางกล บ และสร ปผลการเร ยนร หร อผ สอนและผ เร ยนสร ปผลการเร ยนร และ เด นทางกล บ 5. เทคน คและข อเสนอแนะต าง ๆ ในการใช ว ธ สอนโดยใช การไปท ศนศ กษาให ม ประส ทธ ภาพ 5.1 การวางแผน ผ สอนและผ เร ยนจาเป นต องม การวางแผนร วมก นก อนจะเด นทางไปท ศนศ กษา ส งท ผ สอน ควรทาความเข าใจก บผ เร ยนให ช ดเจนค อ ว ตถ ประสงค ของการไปศ กษา ซ งหากว ตถ ประสงค ช ดเจนแล ว ผ เร ยนอาจม ส วนในการเล อกสถานท ท จะไปด วย (ในกรณ ท ผ สอนไม เจาะจงสถานท ) เม อม การกาหนดแน ช ดแล ว จะเป นการด มาก หากผ สอนและ/หร อผ เร ยนบางคนม โอกาสไปสารวจสถานท น นก อน จะช วยให ได ข อม ลท ด ในการวางแผนข นต อไป และช วยลดป ญหาเม อม การเด นทางจร งหล งจากไปสารวจสถานท และได ข อม ลกล บมาแล ว ผ สอนและผ เร ยนจ ง วางแผนในรายละเอ ยดต อไปเร องสาค ญท จาเป นต องตกลงก นให ช ดเจนม หลายประการ ได แก

5 1) การเด นทาง จะใช พาหนะ ไปอย างไร 2) เร องท จะศ กษาม อะไรบ าง 3)ว ธ การท จะศ กษา จะใช ว ธ อะไร เช น ใช การส งเกต จดบ นท ก ถ ายภาพ ฯลฯ ซ งถ าว ธ การท จะใช ด งกล าว จาเป นต องใช เคร องม อหร อว สด อ ปกรณ อะไร 4) กาหนดการ ได แก โปรแกรมการเด นทางท ม กาหนดเวลาท แน นอน 5) ค าใช จ าย จานวนค าใช จ ายในแต ละเร องรวมแล วเป นเท าใด ถ าผ เร ยนจาเป นต องช วยออก ค าใช จ าย จะเฉล ยก นออกมากน อยเพ ยงใด 6) หน าท ความร บผ ดชอบ ใครจะต องช วยส วนไหนอย างไร ควรกาหนดให ช ดเจนเร องต าง ๆ ท ตกลง ก นน ควรจ ดทาเป นเอกสารแจกให สมาช กท กคนได ร บร ตรงก น ในเร องการวางแผนน ถ าผ สอนแบ งกล มผ เร ยนให ช วยก นค ดในแต ละเร องให ได ข อตกลงร วมก น จะเป นการด เพราะจะช วยให ผ เร ยนม ส วนร วมส ง และเก ดความร ส ก ร บผ ดชอบร วมก นสาหร บผ สอนไม ควรล มท จะต ดต อย นย นต อเจ าของสถานท อย างเป นทางการและขออน ญาต ผ บ งค บบ ญชาและผ ปกครองน กเร ยน ( ในกรณ ท ปฏ บ ต ตามระเบ ยบกระทรวงศ กษาธ การว าด วยการพาน กศ กษานอก สถานท ) 5.2 การเด นทางไปท ศนศ กษา ผ สอนควรด แล เอาใจใส ในเร องความปลอดภ ย ส งเกตพฤต กรรมของผ เร ยน และให คาปร กษาแนะนาตามความเหมาะสม 5.3 ศ กษาในสถานท เป าหมาย เม อไปถ งย งสถานท เป าหมายแล ว ผ สอนควรประช มผ เร ยนท งหมดก อนปล อย ผ เร ยนให ไปศ กษาตามความสนใจของตน โดยย าถ ง 1) ว ตถ ประสงค ของการมาศ กษา 2) การเคารพต อสถานท ไม ท าส งใดอ นเป นการทาลายหร อทาความเส ยหายต อสถานท 3) ความปลอดภ ย 4) การศ กษาด วยว ธ การท เตร ยมมา 5) การน ดหมายและการตรงต อเวลา เม อท าความเข าใจแล ว จ งปล อยให ผ เร ยนไปศ กษาด วยตนเอง โดยผ สอนส งเกตการณ ท ว ๆ ไป 5.4 การเด นทางกล บ และสร ปบทเร ยน โดยท วไป หล งจากท ชมและศ กษาสถานท แล ว ผ สอนและผ เร ยนม ก ไม ม เวลาท จะสร ปการเร ยนร ในท นท เพราะต องร บเด นทางกล บ แต หากไม ร บเด นทางกล บและสามารถจ ดสรรเวลาได การสร ปประเม นผลการเร ยนร ในท นท จะให ผลด มากเน องจากผ เร ยนย งจาความค ด ประสบการณ และความร ส กต าง ๆ ได ด แต ถ าย งสร ปไม ได ท นท จาเป นต องรอไปอ กระยะหน ง ความร ส ก ความค ด และประสบการณ บางส วนอาจเล อน ไปบ าง การสร ปผลการเร ยนร ทาได หลายว ธ เช น การให ผ เร ยนแต ละคนนาเสนอประสบการณ และข อม ลท ตนได จาก การศ กษาและอภ ปรายร วมก น สร ปเป นประเด นการเร ยนร ท ได ร บและอาจจะประเม นด ว า การเร ยนร ท ได ร บเป นไป ตามว ตถ ประสงค ท กาหนดไว มากน อยเพ ยงใด หร อผ สอนอาจให ผ เร ยนเข ยนเป นรายงานจ ดน ทรรศการ หร อถ ายทอด ความร และประสบการณ ท ได ร บแก ผ อ น (เช น ผ เร ยนกล มอ น ๆ หร อในการประช มต าง ๆ ) อย างไรก ตาม ไม ว าผ สอน จะใช ว ธ ได ในการสร ปผลการเร ยนร ผ สอนควรด แลให ม การสร ปให คลอบคล มประเด นการเร ยนร ท ง 3 ด าน ค อ 1) การเร ยนร ในด านความร (ส งท ศ กษา) 2) การเร ยนร ในด านเจตคต 3) การเร ยนร ในด านกระบวนการต าง ๆ (เช น กระบวนการแสวงหาความร กระบวนการค ด กระบวนการทางาน ร วมก บผ อ น ฯลฯ) 6. ข อด และข อจาก ดของว ธ การสอนโดยใช การไปท ศนศ กษา 6.1 ข อด

6 1) เป นว ธ สอนท ช วยให ผ เร ยนได ร บประสบการณ ตรง ได เร ยนร สภาพความเป นจร ง ม การเช อมโยง ระหว างการเร ยนร ในห องเร ยนและความเป นจร ง 2) เป นว ธ สอนท ส งเสร มการใช ทร พยากรท องถ นและช มชนให เป นประโยชน ของการเร ยนร ของ ผ เร ยน และช วยสร างความส มพ นธ ระหว างโรงเร ยนก บช มชน 3) เป นว ธ การสอนท เอ อให ผ เร ยนม โอกาสฝ กท กษะต าง ๆ จานวนมาก เช น ท กษะการวางแผน ท กษะการประสานงาน ท กษะการท างานกล ม ท กษะการแสวงหาความร นอกจากน นย งส งเสร มการพ ฒนาค ณธรรม ต าง ๆ เช น ความร บผ ดชอบ ความสาม คค ความเส ยสละ เป นต น 4) เป นว ธ การสอนท ช วยให ผ เร ยนได เปล ยนบรรยากาศในการเร ยนร ทาให ผ เร ยนม ความกระต อร อร น และความสนใจในการเร ยนเพ มข น 6.2 ข อจาก ด 1) เป นว ธ สอนท ย งยากสาหร บผ สอน เน องจากต องม การเตร ยมการต ดต อประสานงาน จ ดการ และ ร บผ ดชอบงานหลายด าน 2) เป นว ธ สอนท ม ค าใช จ ายส ง ใช เวลามาก และม ความเส ยง อาจเก ดอ นตรายระหว างการเด นทางได 3) เป นว ธ สอนท อาจเก ดผลไม ค มค า หากการจ ดการ และกระบวนการศ กษาไม ด เท าท ควร ท มา : ท ศ นา แขมมณ (2553: ). ศาสตร การสอน องค ความร เพ อการจ ดกระบวนเร ยนร ท ม ประส ทธ ภาพ. กร งเทพฯ : สาน กพ มพ แห งจ ฬาลงกรณ มหาว ทยาล ย.