àí ÊÒûÃРͺ ÒÃͺÃÁàªÔ» ÔºÑµÔ Òà ÒüÅÔµÊ ÍÇÕ Ô Ñȹ ྠÍÊØ ÀÒ¾»ÃÐªÒ ÁÍÒà«Õ¹ ÃÐËÇ Ò Çѹ Õ ñ -òñ ÁÔ Ø¹Ò¹ ¾.È.òõõö ³ Ê ÒºÑ¹ ѹµ¹Ò ÍÓàÀÍ¾Ø Á³±Å Ñ ËÇÑ ¹

Transcription

1 àí ÊÒûÃРͺ ÒÃͺÃÁàªÔ» ÔºÑµÔ Òà ÒüÅÔµÊ ÍÇÕ Ô Ñȹ ྠÍÊØ ÀÒ¾»ÃÐªÒ ÁÍÒà«Õ¹ ÃÐËÇ Ò Çѹ Õ ñ -òñ ÁÔ Ø¹Ò¹ ¾.È.òõõö ³ Ê ÒºÑ¹ ѹµ¹Ò ÍÓàÀÍ¾Ø Á³±Å Ñ ËÇÑ ¹ û Á

2 0 สารบ ญ เร อง หน า เล าเร องด วยภาพและภาษาภาพ 1 1 ภาพพ ดได ภาษาของภาพ การสร างจ ดสนใจ การนาไปใช จร ง เส ยงก ม บทบาทไม น อย เล าเร องด วยภาพและภาษาภาพ 2 67 ขนาดและล กษณะของภาพ (Shot size) การเคล อนไหวของกล อง (Camera Movement) การเช อมโยงภาพ (Transition) ภาพสามารถบอกเล าเร องราวได (Visual Narrative) ว ตถ ประสงค ของว ด ท ศน / ร จ กผ ชมเป าหมาย 74 ว ตถ ประสงค ของว ด ท ศน : ความคาดหว งของผ ผล ต ร จ กผ ชมเป าหมาย ข อพ จารณา งานกราฟฟ ค 82 เส ยงก บการส อความหมาย 86

3 1 เล าเร องด วยภาพและภาษาภาพ 1 โดย ผ ช วยศาสตราจารย เกร กเก ยรต พ นธ พ พ ฒน

4 2 บทความต อจากน เข ยนจากความร ท ได เร ยนและศ กษาด งานมา บวกก บประสบการณ ท ได ทางานในหลายๆหน าท ในวงว ชาช พท งของไทยเราและของต างประเทศ รวมท งจากการสอนมาเก อบ 30 ป โดยม แรงบ นดาลใจมาจากการชมรายการโทรท ศน ต างๆ รวมท งภาพยนตร ไทยและร ปแบบการ นาเสนออ นๆท ม ภาพก บเส ยงเป นส วนประกอบสาค ญน น ผ เข ยนร ส กว าผ ผล ตในบ านเราย งให ความสาค ญก บภาพน อยมาก ไม ได ใช ประโยชน จากศ กยภาพของภาพท เล าเร องได เท าท ควร ส วนใหญ ใช คาพ ดเป นต วหล กในการถ ายทอดเน อหา คล ายก บเป นรายการว ทย ส งผลให การน าเสนอน นๆไม ด งด ดความสนใจ ไม น าต ดตาม และตลอดเวลาท ผ เข ยนสอนหน งส อมาก เห นช ดเจนว าส วนใหญ ม ความ อ อนแอในแง น คงเป นเพราะคนเราส อสารก บแม ก บพ อ ก บใครต อใครด วยเส ยงด วยคาพ ดต งแต เก ด และก เป นอย างน นตลอดมา เราจ งไม ช นก บการส อด วยภาพ ไม ค อยน กถ งว ธ การน แต เป นท ช ดเจนว า ในส อโทรท ศน ส อภาพยนตร หร อส ออ นๆท ม ภาพก บเส ยงน น องค ประกอบท สาค ญท ส ดและม ประส ทธ ภาพท ส ดค อภาพ ตาราต างๆท เก ยวข องท ม อย ท งท แต งโดยชาวต างชาต และโดยคนไทย ย ง ไม ได ว เคราะห ล กๆในรายละเอ ยดของผลกระทบด านความเข าใจเน อหาและด านอารมณ ความร ส กท เก ดข นก บผ ชม อ กท งเด ยวน ก ม แนวปฏ บ ต (convention) ใหม ๆเก ดข นและใช ก นอย างแพร หลาย ผ เข ยนจ งเก ดความค ดท จะเข ยนหน งส อเล มน เพ อประโยชน แก น ส ตน กศ กษา ผ ปฏ บ ต งานในวงว ชาช พ และผ สนใจท วไปจะได ใช เป นแหล งอ างอ ง ได ศ กษาและนาไปประย กต ใช เพ อให การส อความหมายท ใช ภาพและเส ยงเป นไปอย างม ประส ทธ ภาพและบ งเก ดประส ทธ ผลมากข น อ นจะเป นการช วยก นพ ฒนา ค ณภาพผลงานด านน ต อไป เน อหาในหน งส อน จะไม ครอบคล มถ ง 1. เร องพ นฐานด านท ศนศ ลป เช น เส น ร ปร าง มวล สมด ลย (balance) ทฤษฏ ส 2. ความร เบ องต นในว ชาการถ ายภาพ (photography)เช น แสงและเงา(highlight และ shadow) ความสว าง(brightness) การต ดก นของความเข ม(contrast) ความช ดล ก-ช ดต น เป นต น 3. ว ธ การจ ดแสงเบ องต น เช นหล กการจ ดแสง 3 จ ด (3-point lighting) 4. รายละเอ ยดเร องเส ยงเช น เร องดนตร ก บอารมณ รวมท งเร องทางเทคน คท งหลาย เช น acoustic, equalization, ล กษณะเฉพาะของไมโครโฟนชน ดต างๆ การ ผสมเส ยงเป นต น เน องจากม ตาราท ว าด วยเร องเหล าน นอย มากมาย และน าจะเคยผ านสายตาผ อ านมาแล ว หลายๆเร องผ อ านคงเร ยนมาต งแต ในโรงเร ยนด วยซ าไป หร อหากจาเป นต องทบทวนก คงหาอ านหา ศ กษาได ไม ยาก ในขณะท บางเร องเป นเร องเฉพาะทางซ งต องศ กษาล กๆแยกออกไปต างหาก อย างไรก

5 3 ตาม ผ เข ยนจะยกข อเต อนใจหร อข อค ดบางประการท เห นว าสาค ญและควรจะเน นย ามากล าวไว เท าท เห นว าจาเป น อน ง ผ อ านจะพบว าคาอธ บายบางปะเด นจะเก ยวโยงก บภาพน งและภาพยนตร ด วยขณะเด ยว ก นก พ ดถ งโทรท ศน เป นส วนใหญ แต ไม ได หมายความว าหน งส อเล มน ใช ได ก บการผล ตรายการโทรท ศน หร อก บส อใดส อหน งเป นการเฉพาะ ผ อ านสามารถนาแนวปฏ บ ต และว ธ การต างๆไปประย กต ใช ในส อ ใดก ได ท ม การส อความหมายด วยภาพ ไม ว าจะเป นภาพยนตร หร อสไลด (slide presentation) ซ ง เด ยวน ถ กแทนท เก อบหมดแล วโดยโปรแกรมคอมพ วเตอร (PowerPoint Presentation) ไปจนถ ง การแสดงส อผสม (multi-media presentation) เพ ยงแต ต องปร บเปล ยนรายละเอ ยดบางอย างให เหมาะสมก บธรรมชาต ของส อแต ละประเภท ทานองเด ยวก น แม ในช วงท ายจะยกต วอย างการผล ต รายการสารคด แต ก สามารถนาหล กการไปปร บใช ก บร ปแบบรายอ นๆได เช นก น ไม ว าจะเป นรายการ ข าว รายการละคร เกมโชว ฯลฯ สาหร บคาศ พท เฉพาะทางต างๆ จะใช คาไทยตามท ผ เข ยนเคยทราบว าม ภาษาไทยเร ยกขาน ก นอย ในวงว ชาช พ โดยจะให ศ พท ด งเด มท เป นภาษาอ งกฤษกาก บไว ด วยในคร งแรกท ปรากฏใน หน งส อ เผ อจะเป นประโยชน แก ผ อ านบางท าน แต ถ าไม ม คาเร ยกในภาษาไทยก จะเร ยกท บศ พท (แต ไม ประวรรณย กต เพราะถ อว าในภาษาด งเด มเขาไม ม เคร องหมายวรรณย กต ) และขอทาความตกลง ก บผ อ านไว ด วยว า โดยปกต ค าว า Subject น น หมายถ งอะไรก ได ท เป นจ ดหล กท เราจะบ นท กภาพ ซ งอาจจะเป นคนก ได หร อส ตว ส งของก ได แล วแต เน อหาในช วงน นๆ ฉะน น ท ใดก ตามท ผ เข ยนใช คา ว า ส ง ขอให เป นท เข าใจว าผ เข ยนต งใจให ครอบคล มถ งคน ส ตว และส งของด วยเพ อจะได ไม เย นเย อ

6 4 บทท 1 ภาพพ ดได โดยปกต เวลาคนเราเห นภาพอะไรก ตาม สมองเราก จะ อ าน ภาพน น ท นท และเก ดการต ความข น โดยใช เวลาเพ ยงเส ยวว นาท มองในทาง กล บก นก น าจะพ ดได ว าภาพๆน น พ ด หร อบอกอะไรก บ คนด ส วนคน ด จะต ความเป นอย างไรน นข นอย ก บเง อนไขหลายอย างเช น ความช ดเจน ของ ความหมายท ปรากฏในภาพ ความค นเคยก บส งท เห น ภ ม หล ง ประสบการณ ส วนต ว น ส ย หร อท ศนคต ของผ ท ด ภาพน น ฯลฯ ในรายการโทรท ศน ใดๆก ตาม หากพ จารณาให ด จะเห นว าประกอบไปด วยภาพต างๆมากมายมาเร ยง ต อๆก นต งแต ต นจนจบรายการ ซ งอาจม ท งภาพน งและภาพเคล อนไหว แต ละภาพก จะ พ ด ก บคนด ในประเด นเล กๆต างๆก นไป สมองของคนด ก จะ อ าน ความหมายต อเน องไปเร อยๆ และ เข าใจ เน อหาหร อเน อเร องท งหมด ในท น หมายถ งการเข าใจเร องราวจากภาพล วนๆโดยย งไม ม เส ยงเข ามา เก ยวข อง ต วอย างท ช ดเจนท ส ดท ย นย นการท ภาพ เล าเร อง ได โดยไม ต องอาศ ยเส ยง ก เห นจะเป น หน งเง ยบเช นภาพยนตร หลายเร องของชาร ล แชปล น หลายๆภาพเร ยงต อก น ก เร มเป นเร องเป นราวข นมา ทาไมต องเน นภาพเป นหล ก ความจร งรายการโทรท ศน เก อบท งหมดก ม ท งภาพและเส ยง กระน นก ตาม ในการส อความหมาย ทาง โทรท ศน ผ ส งสารก ย งควรท จะให ความสาค ญก บการใช ภาพ เล าเร อง เป นหล ก ด วยเหต ผล ด งต อไปน o ในแง การศ กษาพบว าคนเราเร ยนร จากการมองเห นมากท ส ด รองลงมาเป นการเร ยนร จากการฟ ง การส มผ ส การดมกล น และการล มรส ตามลาด บ น ทานเร อง ตาบอดคลา ช าง คงจะเป นการอ ปมาอ ปม ยสาหร บประเด นน ได อย างด o ในช ว ตคนเรา แม ในขณะท ม ส งเร ามากระทบประสาทส มผ สมากกว าหน งทาง แต ประสาทตาจะด งความสนใจของคนๆน นได เร วกว าและแรงกว า

7 5 o ภาพใดๆก ตาม จะ พ ด ก บคนด ท นท ท ผ น นเห น คนด ก ได ความหมายเก อบจะท นท เช นก น ผ ดก บคาพ ดซ งต องพ ดให จบประโยคหร อวล ท ได ใจความเส ยก อนจ งจะเก ด ความ เข าใจ ซ งใช เวลามากกว า o แม ภาพจะไม ใช ต วเหต การณ จร ง แต โดยท วไปคนด ก ย งให ความเช อถ อส ง เพราะถ อว า บ นท กมาจากเร องจร ง เหต การณ จร ง เข าทานอง ส บปากว าไม เท าตาเห น o หลายคนคงจะเคยได ย นคาพ ด A picture paints a thousand words ซ งแปลว า ภาพๆเด ยวแทนคาพ ดได เป นพ นคา ทานองเด ยวก น เน อหาสาระบางอย าง ถ าจะ อธ บายให เข าใจด วยคาพ ด อาจจะต องใช คาพ ดเยอะ ก นเวลานาน แล วก ย งไม จ ใจอย ด แต หากใช ภาพท ส อความหมายได ด เพ ยงภาพเด ยวหร อสองสามภาพ ผ ชมอาจจะเข าใจ ความหมายได อย างล กซ งท เด ยว o เวลาท ผ ชมเข าใจเน อหาสาระจากการด ภาพ ซ งก เก ดข นจากการท สมองของผ น น ต ความ เอง พ ดง ายๆก ค อร เร องได เองน น ผ ชมจะร ส กพ งพอใจหร ออ มใจมากกว าท จะ ร เร องจาก การท ม คาพ ดบอกเล าหร ออธ บายอย างละเอ ยดไปหมดท กแง ท กม ม ล กษณะของภาพท ส อความหมายได ด แม ภาพจะม ความสาค ญและข อด มากมายในการส อความหมายทางโทรท ศน ก ไม ได หมายความว า ภาพท ว าน จะถ ายมาอย างไรก ได ขอให เป นภาพก แล วก น ซ งอาจจะกลายเป นต วสร างป ญหาหร อเป น สาเหต แห งความล มเหลวในการส อสารก บผ ชม ด งน น ภาพท เราจะเล อกมาทาหน าท เล าเร องแทนเรา จ งต องม ล กษณะพ เศษบางอย าง ล กษณะพ เศษท ว าน ก ค อ o น าสนใจ ก อนอ นใด ภาพน นต องน าสนใจ เพราะถ าไม ม อะไรท ชวนให ด ไม สะด ดตา ผ ชม ก อาจจะไม ด เส ยแต แรกหร อตามองแต ใจไปอย ท อ น ซ งถ าเป นเช นน นก เล กหว ง ได เลยว า เขาจะมาค นหาความหมายอะไรจากภาพน น อน ง ท ว าน าสนใจน ไม ได หมายถ งเน อหา ในภาพเป นเร องท น าสนใจ แต หมายถ งต วภาพเองสะด ดตา ชวนด ซ งข นอย ก บ ส วนประกอบต างๆทางด านภาพ (visual elements) เช นขนาดของภาพ ความคมช ด แสง ส ความพอด ของความสว างของภาพ ม มกล อง การจ ดองค ประกอบ การเคล อนไหว ฯลฯ ภาพแบบหน งท ม กจะสะด ดตาเสมอค อภาพท ด ไม ธรรมดา แม ส งท ถ ายภาพมาจะ เป นอะไรท แสนจะธรรมดา แต ถ าภาพน นด แล วแตกต างไปจากท เราเห นด วยตาเปล าอย เสมอๆในช ว ตประจาว น ไม ว าจะเป นด วยม มกล อง ขนาดของภาพ แสง เงา หร อการ เคล อนไหว เช นภาพใกล มากๆหร อภาพจากม มมองของส ตว ท อย ระด บพ นด น หร อภาพท ถ ายอย างงดงามสะด ดตาประท บใจ

8 6 ในทางปฏ บ ต ม คาแนะนาอย อย างหน งท ช วยได มากในการก าหนดว าจะถ ายภาพ อย างไร ค อเม อร ว าจะถ ายส งใด ควรเด นสารวจด รอบๆว าจะมองส งน นจากท ศทางไหน ใกล ไกล อย างไร ม มกดหร อม มเงย หร อธรรมดา จะให แสงหล กเข าจากทางไหน จะให เห นเป นเงา ด าหร อไม ฯลฯ ท แนะอย างน เพราะเคยเห นหลายๆคนร บร อนเก นไป ค อพอเห น subject ท จะถ ายก ลงม อบ นท กภาพท นท ภาพท ได ก ม กจะ ธรรมดาๆ อย างไรก ด ใน ความพยายามท จะทาให ภาพของเราด ไม ธรรมดา น ต องให ม ความเหมาะสมและ พอเหมาะพอด ไม ใช ส กแต ขอให ด แปลกก แล วก น เพราะถ าด แล วม นไม เข าก บเน อหาหร อ อารมณ บรรยากาศของเร อง หร อเน นจนเลยความพอด ความแปลกอะไรก ตามท ใส เข า ไปก จะด งความสนใจไปท ต วม นเอง มากกว าจะเป นต ว จ ง ให ผ ชมสนใจท ภาพโดยรวม o เข าใจได เร วและช ดเจน ในรายการโทรท ศน ก คล ายก บภาพยนตร ในแง ท ภาพแต ละภาพ จะปรากฏแล วเปล ยนเป นภาพอ นเร อยไปเพ อดาเน นเร อง ผ ชมจะเห นแต ละภาพไม นาน บ อยๆคร งไม ถ งว นาท ด วยซ า ผ ชมไม ม โอกาสพ น จพ จารณานานๆเหม อนก บภาพใน หน งส อ เพราะฉะน นควรใช ภาพท ผ ชมเห นแล วเข าใจง าย เข าใจได เร ว และได ความหมายช ดเจนไม ส บสน โปรดส งเกตว าผ เข ยนเน นท ความเข าใจของผ ชม เพราะได เคยเห นมาไม น อยท ผ สร างสรรค รายการล มค ดจากม มมองของผ ชม จ งเผลอต ดส นว าภาพ น นภาพน ด แล วเข าใจง าย เข าใจได เร วแล วละ แต สาหร บผ ชมแล วม นอาจจะเข าใจได ไม ง าย ไม รวดเร วก ได ท เก ดการเผลอแบบน ก เพราะว าผ สร างสรรค รายการร เร องท งหมดอย แล ว อาจจะเป นคนกาหนดภาพต างๆ น นเองหร ออาจจะถ ายทามาก บม อด วย จ งร อย แก ใจแล วว าภาพน นภาพน พ ด หร อ เล าเร อง อะไร ผ ดก บผ ชมซ งไม ได ร ท มาท ไปด วย ฉะน น เวลาค ดว าจะถ ายภาพ อย างไร หร อจะเล อกใช ภาพไหน ต องอย าล มเต อนต วเอง ว าต องด ด วยสายตาของผ ชม o ไม คล มเคร อหร อกากวม ภาพท เราเล อกมาส อความหมาย ควรจะต ความได เป นเร อง เด ยวก น ไม ว าผ ชมจะเป นใคร ไม ใช ว าส บคนก ต ความก นไปส บอย าง และควรจะเป นภาพ ท ผ ชมต ความได อย างเด ยว ไม ใช สองสามแง เว นแต ว าผ สร างสรรค รายการต งใจจะให ผ ชมเก ดความไม แน ใจหร อหลงทางไปก อน และด วยเหต น น เอง ในกรณ ปกต ท วๆไป ควร

9 7 หล กเล ยงการใช ภาพในล กษณะท เป นส ญล กษณ เพราะผ ชมท ต างชาต ต างภาษา ต าง ว ฒนธรรม หร อภ ม หล งแตกต างก น อาจจะเข าใจส ญล กษณ น นๆไม เหม อนก น ต วอย างเช นเราใช ส ดาเพ อส อความเด ดเด ยว หน กแน น เข มแข ง แต ผ ชมอาจจะน กถ ง ความตาย ความเศร าสร อย หดห ในขณะท อ กคนหน งต ความเป นเร องของร กแท เป นต น แต หากเราเอาความร ส กหร ออารมณ ท แฝงอย ในภาพน นๆ มาใช ในการส อความหมาย เราน าจะประสบความสาเร จในการท ทาให ผ ชมท ม ความแตกต างก น เข าใจไปในทาง เด ยวก น เช นภาพน าตกท สาดกระเซ นเป นละอองน าจะส อความช มฉ า ผ อนคลาย เย อก เย น ช นใจ ไม น าจะม ใครน กถ งความร บเร ง เร าร อน หร อภาพท สมด ลย แบบสมมาตร (symmetry)น าจะส อถ งความม นคง ความเท ยงตรง ความย ต ธรรม ความสงบ มากกว าท จะหมายถ ง ความง อนแง น ไม แน นอน ส นคลอน ความว นวาย อะไรทานองน น o ผ ชมเข าใจตรงก บท ผ ส งสารต องการ ข อน ก คล ายก บเป นการสะก ดเต อนต อจากห วข อท แล ว เพราะม บ างเหม อนก นท ภาพซ งผ สร างสรรค ค ดเล อกมาอย างด แล วน น ผ ชมเห นแล ว เก ดความเข าใจได รวดเร วท นท ท นคว น แถมผ ชมท หลากหลายก ต ความไปในทางเด ยวก น หมด แต ทว าความหมายหร อเร องราวท ผ ชมได จากภาพกล บเป นคนละเร องคนละ ประเด นก บท ผ สร างสรรค รายการต งใจจะส อความหมาย พ ดอ กน ยหน งก ค อภาพ พ ด ในส งท เราไม ได ต งใจจะเล าให ผ ชมร บร ต นเหต ของความผ ดพลาดแบบน อาจจะเป นการ แสดงท าทางของส งท เราถ าย อาจจะอย ท ม มกล อง อาจจะเป นเร องขององค ประกอบ ภาพ จ ดสนใจในภาพ หร อเหต อ นๆได อ ก o ไม ถ กแย งความสนใจ แม นว าผ ชมจะด ภาพท เราส อ ตส าห ค ดมาอย างด แต แล วภายใน เส ยวว นาท ผ ชมก กล บไปสนใจส งอ นๆท บ งเอ ญปรากฏอย ในภาพน นด วย ถ าเป นเช นน ความพยายามของเราในการท จะเล าเร องด วยภาพก ล มเหลวเหม อนก นเช น ในกรอบภาพ ท เราต องการเน นอารมณ โศกเศร าของต วละคร แต ถ ดไปข างหล งในกรอบภาพเด ยวก น น นเองม ภาพของใครส กคนหน งกาล งทาก ร ยาท าทางประหลาดๆ หร อม ส น ขกาล งน งลง เกาส ข างอย างเมาม น เป นต น ข อผ ดพลาดทานองน เก ดข นจร งก บตากล องหร อแม แต ผ กาก บรายการบางคน เพราะในขณะท ถ ายภาพน นม วแต ใจจดใจจ ออย ท ส งท เราถ ายเส ย จนกระท งไม ท นส งเกตส งอ นๆท อาจมาแย งความสนใจผ ชม ด วยเหต น เวลาผ เข ยนสอน หน งส อจ งม กจะย าก บน ส ตเสมอว าถ งแม เราจะเพ งความสนใจไปท ส งท เราถ ายก จร ง แต ต องกวาดสายตาไปให ท วท งกรอบภาพตลอดเวลาด วย

10 8 ช างภาพคงไม ได ต งใจจะสวมชฎาให เธอ o พ ดประเด นเด ยว พยายามอย าให ภาพแต ละภาพม เร องราวท จะ พ ด ก บผ ชมมากน ก อย าย ดเย ยดข อม ล (message) เข าไปมากน ก เพราะแต ละข อม ลก จะแย งความสนใจ ก นเอง ต วอย างท เห นบ อยมากก ค อ การม ต วหน งส อว งอย ด านล างของจอ ย งถ าข อความ น นเป นคนละเร องก บภาพก ย งเลวร ายมากข น กรณ อย างน ถ าข อความด านล างเป นท สนใจของผ ชมๆก จะละสายตาจากภาพ แล วห นไปจดจ อก บข อความ และในเม อสายตา ไปมองข อความ สมาธ และการร บร ก จะย ายตามไปด วย สมองก จะไม เป ดร บเน อหาท อย ในภาพบนจอและเส ยงท มาด วยก น ซ งทาให ไม ร บร เน อหารายการท เป นหล กในตอนน น หร อหากภาพบนจอน าสนใจมาก สายตาผ ชม (ซ งส งผลต อไปถ งสมาธ และการร บร ) ก จะ คงอย ท ภาพ และก จะไม อ านข อความด านล าง ซ งก เท าก บส ญเปล า หร อม ส งสาค ญหลาย อย างในกรอบภาพเด ยวก น จะหว งให ผ ชมร บร และได เร องราวของท กอย างคงจะไม ไหว ในกรณ หล งน ส งท ควรจะทาก ค อใช ภาพหลายๆภาพต อๆก น โดยแต ละภาพม ประเด น เด ยวจะได ผลด กว า ผ ชมจะไม พลาดข อม ลใดๆ พวกภาพท ม รายละเอ ยดท ไม จาเป นก อย ในความหมายท กล าวน เช นแผนท หร อแผนผ ง ควรเข ยนข นใหม โดยต ดรายละเอ ยด ปล กย อยท ไม จาเป นออกไป ท งไว เพ ยงส วนท สาค ญเช นเส นทางการเด นทาง ท ส งเกต (landmark) เช นอน สาวร ย บ งน า ฯลฯ

11 9 บทท 2 ภาษาของภาพ แม ว าคน ส ตว ส งของ หร อเหต การณ ในภาพจะเป นต วดาเน นเร อง แต ในขณะเด ยวก น ล กษณะของภาพก ม ส วน ช วยพ ด ก บผ ชมด วย ตาราบางเล มเร ยกเร องน ว าภาษาของภาพ บ างก เร ยกว า ไวยากรณ ทางโทรท ศน ก อนท จะไปถ งรายละเอ ยดในเร องน เพ อเป นการช วยให ผ อ านต ดตามได ด ข น ขอบอกกล าว ก อนว าในแต ละห วข อในส วนน นอกจากผ อ านจะได ร ว าล กษณะต างๆเหล าน นม ช อเร ยกว าอะไรแล ว ผ เข ยนจะพยายามเน นให เข าใจว าล กษณะท ว าน นช วย พ ด อะไรก บผ ชม โดยพ จารณาท งในแง เร องราว เน อหา และในแง อารมณ ความร ส ก ซ งเม อเข าใจว าล กษณะแบบไหน บอก เน อหาอะไร ก บผ ชม และทาให ผ ชมได ความร ส กได อารมณ อะไร เม อถ งเวลาท จะไปสร างสรรค ผลงาน เราก ใช ว ธ ย อนรอย หร อค ดย อนกล บ ค อเม อเราต องการให ภาพน พ ด อะไร และให ได อารมณ ความร ส ก อะไรบ าง เราก ไปเล อกใช ค ณล กษณะท เหมาะสมได เวลาสอนน ส ต ผ เข ยนม กจะเปร ยบเท ยบก บการ ทาก บข าว ค อเราต องเร ยนร เส ยก อนว า ส วนประกอบและเคร องปร งอย างไหน ทาให อาหารม รสชาต อย างไร ให กล นแบบไหน รวมท งทาให หน าตาส ส นน าด และชวนช มอย างไร เม อเราร ถ งค ณสมบ ต ต างๆ เหล าน แล ว พอถ งเวลาท จะทาก บข าวเราก ย อนรอย ค อเร มจากต ดส นใจให แน เส ยก อนว าต องการให ก บข าวม รสชาต แบบไหน ม กล นหอมหวนอย างไร หน าตาส ส นด เป นอย างไร เม อต ดส นใจแล วเราก เล อกใช ส วนประกอบและเคร องปร งท ให ส ส น ให รสชาต ให กล นท ต องการ ต อไปน จะเป นการพ จารณาภาษาของภาพท ใช ก นอย เป นสากล จนบางตาราเร ยกว าเป น ธรรมเน ยมปฏ บ ต (convention) o ขนาดของภาพ (shot size) เราจะเร มจากภาพท กว างหร อไกล ไปหาภาพท แคบหร อใกล ภาพไกลมาก หร อ ภาพกว างมาก (Very Long Shot หร อ VLS) ค อภาพท ไม เพ ยงแต เห นคนท งต วเท าน น แต เห นสภาพแวดล อมหร อภ ม ประเทศในบร เวณรอบๆท งใกล ไกล ซ ายขวา และบนล างด วย

12 10 ในแง เน อหา ผ ชมได เร องราว เน อหา หร อข อม ล (information) เป นจานวนมาก เพราะอย างท กล าวแล วค อเห นท งต วคน แล วย งเห นโฟร กราวน (foreground) ม ดเด ล กราวน (middle ground) และแบ คกราวน (background) แต ในแง ความร ส กน น ผ ชม จะไม ร ส กใกล ช ดก บส งน นหร อเหต การณ น น คล ายก บว าผ ชมเป นเพ ยงผ ท มองด อย ไกลๆ ย งไม ได สนใจอะไรเป นพ เศษ ภาพไกลมากน ม กถ กใช เป นภาพเร มต นหร อเป ดรายการ โดยม ช อเร ยกอ กอย างหน ง ตามหน าท ของม นค อภาพเอสแทบล ชช ง (Establishing Shot) เน องจากม นทาหน าท บอก ก บผ ชมว าคนๆค อใคร (หร อส งน นค ออะไร) อย ท ไหน สภาพรอบๆข างเป น อย างไร ม ใครหร ออะไรอ นอ กบ าง ตาแหน งท อย ของคนน นส มพ นธ ก บส งต างๆเหล าน น อย างไรบ าง ไกลออกท งด านข าง ด านหล งม อะไร อย างไร หร อถ าเป นเพ ยงภาพสถานท ก อาจจะเป นการบอกให ร ว าสถานท ตรงน นม สภาพอย างไรหร อม เหต การณ อะไรเก ดข นท ไหน แต จะเอารายละเอ ยดเล กๆน อยๆเช น หน าตาของคนช ดๆ ร วรอยบนใบหน า หร อ นาฬ กาข อม อท สวมใส คงจะไม ได บางคร งบอกไม ได ด วยซ าไปว าเป นหญ งหร อชาย อาย ประมาณเท าไร พ ดโดยสร ปก ค อเป นภาพท ให ข อม ลท วๆไป เห นบรรยากาศท วๆไป และ เน องจากส งน นอย ไกล ผ ชมจ งย งไม ร ส กใกล ช ด ภาพเต มต ว (Full Shot หร อ Long Shot หร อ LS) ถ าถ อภาพคนเป นเกณฑ ก 8nv ภาพเต มต วซ งให ข อม ลท วๆไปน อยลง เม อเท ยบก บภาพแรกจะเห นว าเน อท หร อบร เวณ ท เราเห นแคบลงกว าภาพไกลมาก ทาให เราเห นอะไรๆท อย รอบต วคนน อยลง แต ก ย งเห นมากพอท จะร ว าเขาอย ท ไหน อย างไร และส มพ นธ ก บส งรอบๆต วอย างไร แต เราได ข อม ลเช งล กมากข น เราเห นหน าคนช ดเจนข น อย างน อยก บอกได ว าเป นหญ งหร อ ชาย บอกล กษณะหน าตาได คร าวๆ แต อาจจะย งไม ร ว าเขาอย ในอารมณ ไหน ม แววตา อย างไร ในแง ความร ส ก เราก ร ส กเสม อนว าได เข าไปใกล คนๆน มากข นอ ก อย ในระยะท พอจะท กทายก นได แต ย งไม ใกล ช ดสน ทสนมหร อค ยก นเป นเร องเป นราวน ก อย างเช น ภาพพ ธ กรพ ดก บผ ชมน น โดยมากก จะใช ภาพขนาดน ในช วงต นๆ แต จะไม ค างอย นานน ก เพราะผ ชมจะร ส กค อนข างห างเห น เหม อนก บว าพ ธ กรไม ได ต งใจจร งจ งท จะค ยก บเขา

13 11 จากน ไปจะเห นว า ย งภาพแคบลงหร อส งท เป นหล กในภาพน นย งด ใกล เข ามาเท าไร ข อม ลหร อเน อหาเก ยวก บส งน นก จะล กซ งมากข น ในขณะท ข อม ล ท วๆไป จะน อยลง ท กท ๆ ภาพไกลปานกลาง (Medium Long Shot หร อ MLS) เราเห นข อม ลประเภท ท วๆไป หร อข อม ลประกอบน อยลงอ ก เราเร มจะไม ร แล วว าคนน นย นอย พ นอะไร แต ได ข อม ลในเช งล กเก ยวก บเขามากข น เราร ส กว าได ร จ กเขามากข น ร ส กว าระยะห าง ระหว างเขาก บเราไม มากเก นกว าจะพ ดค ยก นได โดยไม ร ส กห างเห นเก นไป แต ก ย งไม ถ งก บสน ทสนมหร อต งใจค ยก นอย างจร งจ งหร อพ ดก นในเร องหน กๆ ภาพปานกลาง (Medium Shot หร อ Mid-Shot หร อ MS) ภาพขนาดน ให ความร ส กค อนข างธรรมชาต ท ส ด ไม ว าจะเป นกรณ ท คนน นพ ดก บเรา หร อเราด คนอ นพ ดก นโดยท เราเป นส วนหน งของวงสนทนา เราได เห นส หน าเห นแววตา ช ดข น ขณะท ข อม ลประกอบอ นๆน อยลงไปอ ก แต ก ย งพอได ข อม ลเก ยวก บสถานท บ าง แต ให รายละเอ ยดไม ได แล ว

14 12 ภาพใกล ปานกลาง (Medium Close-Up หร อ MCU) คราวน เราเร มไม แน ใจว าคน น นอย ไหน และท น นม สภาพอย างไร ม ใครอ นอ กไหม ฯลฯ เราม กจะใช ภาพขนาดน ใน กรณ ท ต องการเน นอารมณ ของคนน น เน นความร ส กใกล ช ด มากกว าข อม ลท วไปอ นๆ อน ง ภาพขนาดน น ยมใช เป นภาพ มาตรฐาน เวลาเราถ ายภาพคนให ส มภาษณ หร อ ถ ายคนพ ดค ยโต ตอบในวงสนทนา เน องจากเห นหน า เห นแววตา อารมณ ความร ส ก ได ช ดเจนจร งๆ อ กท งให ความร ส กว าเร องท เรากาล งฟ งผ ให ส มภาษณ พ ดน นเป นเร องท สาค ญ จร งจ ง และร ส กคล ายเราน งอย ในวงสนทนาหร อร ส กม ส วนร วมในเหต การณ น นๆ จร งๆ แต ก ไม ใกล มากจนกระท งไม ส ภาพหร ออ ดอ ด ภาพใกล (Close-Up หร อ CU) ผ อ านคงน กออกท นท ว าสาหร บภาพขนาดน น น ความสาค ญไม ได อย ท ว าส งน นอย ท ไหนหร อม อะไรอย รอบๆ บ าง แต เน อหาท สาค ญค อ ข อม ลเช งล กเก ยวก บส งน น ในกรณ ภาพคนก ใช ภาพขนาดน เพ อเน นอารมณ ความร ส ก หร อปฏ ก ร ยาบางอย างท แสดงออกมาทางส หน าและแววตา หร อเพ อเน นว าประเด นท เขา กาล งพ ดน นสาค ญมาก ภาพขนาดน ใช บ อยในรายการละคร แต อย าใช จนถ งข นพร าเพร อ ลองน กถ งช ว ตจร ง ก ได ค อเราคงไม จ องหน าจ องตาใครใกล ๆนานๆ ส วนใหญ เวลาท เรามองด อะไรอย ภาพท เราเห นจะประกอบไปด วยภาพหลายๆภาพเร ยงต อก น และจะสล บปร บเปล ยนขนาด และล กษณะไปมาตลอดเวลา ส วนในรายการประเภทสนทนาก ใช ภาพขนาดน ได บ าง แต ต องใช ในจ งหวะท เหมาะสมเพราะอาจจะด ละลาบละล วงหร อจาบจ วงเก นไป

15 13 อน ง ถ าเป นภาพใกล ของคน ปกต ก จะเป นภาพใบหน า แต จะระบ ให เป นภาพใกล เฉพาะ บางส วนของร างกายก ม เช นภาพม อท ถ อส งของแอบไว ข างหล ง หร อภาพเท ากาล งค อยๆ ก าวย องอย างระแวดระว ง เป นต น ภาพใกล มาก (Big Close-Up หร อ BCU) หร อ ซ งภาพคนจะเต มเน อท บนจอ ส วน สถานท ส งแวดล อม หร อบรรยากาศน นไม ต องพ ดถ ง โอกาสท จะใช ภาพขนาดน ก ค อเม อ เราต องการเน นส งน นอย างมากจร งๆ หร อเม อต องการส อความร ส กบ บค น อ ดอ ด และก เช นเด ยวก บภาพใกล ค ออย าใช พร าเพร อ หร อใช ต ดๆก นเป นช วงยาวๆ เพราะ นอกจากจะทาให ผ ชมอ ดอ ดแล ว เราย งควรสล บด วยภาพท เต อนผ ชมถ งสภาพท วๆไป ของฉากหร อเหต การณ น นๆด วย Extreme Close-Up (ECU) สาหร บภาพขนาดน ผ เข ยนยอมร บว าไม เคยร หร อได ย น ว าเร ยกเป นในภาษาไทยอะไร เพ อนร วมงานบางคนก บอก ภาพใกล จร งๆ บ างก แนะว า ภาพใกล เหล อเก น หร อภาพใกล จ งเลย หล งจากไตร ตรองแล วผ เข ยนขอ เร ยกว า ภาพใกล มากๆ ด กว า ค อเป นภาพท ผ ชมเห นแต เฉพาะบางส วนของส งน น เท าน น ภาพใกล มากและภาพใกล มากๆน น นอกจากใช เพ อเน นอะไรมากๆหร อเป นพ เศษจร งๆ แล ว บางคร งก ใช ในกรณ ท ย งไม ต องการเป ดเผยต วตนของผ ท เป นเจ าของอว ยวะน นๆ หร อกาล งม การกระทาน นๆ เพ อให ผ ชมคาดคะเนเอาเองเส ยก อน

16 14 ภาพ 2 คน และ ภาพ 3 คน (Two-Shot และ Three-Shot (2-Shot และ 3- Shot) เป นภาพท เห นคน 2 คน หร อ 3 คน บางคร งก จะต อท ายด วยขนาด เช น LS หร อ MS เป นต น ภาพหม หร อ ภาพกล ม (Group Shot) เป นภาพท เห นต งแต ส คนข นไป แต คงไม หมายความเลยไปถ งฝ งชน ซ งในกรณ น นคงจะเข ยนเป นล กษณะอธ บายมากกว าเช น ภาพไกลมาก เห นฝ งชนเบ ยดเส ยดย ดเย ยดก น o ม มกล อง (Camera angle) ม มกล องธรรมดา บ างก เร ยกว าม มระด บสายตา เหต ท เร ยกว าเป นม มกล องปกต หร อ ธรรมดา ก เพราะเป นภาพท ใกล เค ยงก บท เห นอะไรๆเป นส วนใหญ ในช ว ตประจาว น ค อ ในแนวท ขนานก บพ น ในระด บความส งจากพ นเท าก บความส งโดยเฉล ยของคนท วไป และด วยความกว างของลานสายตาปกต เท ยบได ก บม มร บภาพปกต หร อม มร บภาพของ เลนส ธรรมดา(normal lens)ในเร องของการถ ายภาพ ซ งส งผลให เห นส งต างๆในภาพน น ในม มมอง(perspective)ปกต ม มต า หร อ ม มเงย (Low Angle) ภาพท ได จะด คล ายก บเรากาล งเงยหน าด อะไรอย ตาราหลายๆเล มกล าวถ งภาพในม มน ว า ทาให ส งน นด ม อานาจหร อเหน อกว าในแง ใด แง หน งซ งก ถ กต องอย หรอก แต ม นไม ได แปลความอย างน นเป นอ ตโนม ต เสมอท กคร งไป เช นถ าเราใช เพ อแสดงแนวสายตาหร อแทนสายตาของผ ท น งค ยก บคนท ย น ในกรณ น ก ไม เก ยวก บการม อานาจ เพ ยงแต แสดงแนวสายตา ม มส ง หร อ ม มกด (High Angle) ซ งรวมถ งภาพท เร ยกก นว าเบ ร ดส อายว วด วย ภาพ ม มน ก เช นก น ค อไม ได ส อถ งความต าต อยด อยอานาจด อยฐานะของส งๆน นเสมอไป

17 15 ภาพน ก เช นก น บางคร งเราใช เพ อส อความหมายในแง ม มอ นเช นภาพไกลมากในม มกดเห นต วแสดงนอน เอาม อก ายหน าผากอย คนเด ยวบนเต ยงในห องท ค อนข างกว างใหญ เพ อส อความร ส ก อ างว างโดดเด ยว หร อใช เพราะต องการแสดงถ งสภาพทางภ ม ศาสตร ของบร เวณน น หร อเพ อแสดงปร มาณหร อตาแหน งของคนหร อส งต างๆบนพ นในบร เวณน น ซ งจะไม เห นหร อเห นไม ช ดเจนในภาพท ถ ายในม มธรรมดา ข อม ลเน อหาท ได จากแต ละภาพแตกต างก นมาก ม มพ เศษ ซ งผ เข ยนหมายความรวมม มกล องท ไม ปกต ธรรมดาหลายๆแบบ เช นม ม ระด บ สายตาส น ขหร อส ตว เล อยคลานท มองส ตว อ นหร อมน ษย หร อกรอบภาพเอ ยงๆ ภาพท ม มแปลกๆน ขอให ใช อย างระม ดระว ง ใช อย างร ต วว าต องการส ออะไรและแน ใจว า ผ ชม จะเข าใจตามน น อย าใช เพ ยงเพ อให ด แปลกเท าน นเอง เว นแต ใช ในกรณ ท ต องการ เน น การกระต นเร าผ ชมทางประสาทตา (visual stimulation) เช น music video ภาพ แฟช นโชว หร อภาพก ฬาในบางโอกาส ภาพเทเล หร อภาพม มแคบ (Telephoto Shot) ซ งค อภาพท ถ ายส งท อย ไกลๆโดยใช เลนส ท ม ความยาวโฟก สยาวๆ (telephoto lens) ในกรณ ท ใช เลนส ท ซ มได ก หมายถ ง ปร บเลนส โดยซ มเข ามากๆหร อจนส ด ซ งม มร บภาพจะแคบและส งท มองเห นเล กๆอย ไกลๆจะด เหม อนใหญ ข นและใกล เข ามามากข น นอกจากน ย งด เสม อนว าระยะทางตาม แกนในแนวล ก(แนวท ผ ชมมองจากตาแน งกล องผ านไปย งแบ คกราวน )ถ กอ ดให ย นหร อ ส นกว าท เป นจร ง

18 16 ท เป นเช นน ก เพราะว าเลนซ ท ความยาวโฟก สมากๆจะ ขยาย ส งท อย ไกลในอ ตราส วนท มากกว าการ ขยาย ส งท อย ใกล ในทางปฏ บ ต ม กใช ในกรณ ท ต องการให ได ภาพคนหร อ ส งใดๆท ใหญ ๆใกล ๆแต ไม สามารถเข าไปต งกล องใกล ๆด วยเหต ผลบางอย าง หร อ ต องการให ผ ชมเก ดภาพลวงตาว าส งท กาล งว งเข าหากล องน น ว งอย นานได ระยะทางน ด เด ยว อ กข อหน งค อความช ดล กจะน อย ซ งความบ ดเบ อนของภาพท เราเห นน น ย งเป น เทเล มากเท าไร ก ย งบ ดเบ อนมากเท าน น ภาพวายด หร อ ม มกว าง (Wide-Angle Shot) ค อภาพท ถ ายด วยเลนส ท ม ความยาว โฟก สส นๆ ในกรณ ท ใช เลนส ท ซ มได ก หมายถ งปร บเลนส โดยซ มออกมากๆหร อจนส ด ภาพท ได ม ล กษณะตรงข ามก บท เพ งอธ บายไป ค อม ม มร บภาพในแนวระนาบกว างข น เห นส งต างๆในด านซ ายด านขวามากข น และทาให ด เหม อนว าระยะทางตามแกนในแนว ล กด ยาวหร อย ดออกกว าท เป นจร ง คนท อย ใกล กล องก จะด ไกลออกไป คนท อย ไกลก ย ง ด เหม อนไกลมากข นไปอ ก ส วนส งอะไรท เคล อนท เข าหากล องหร อเคล อนไปจากกล องแม เพ ยงน ดเด ยวก จะด เหม อนก บว าเคล อนท เป นระยะทางมาก ในทางปฏ บ ต ม กใช เพ อให เก ดเหก ดภาพลวงตา ว าส งน นอย ห างออกไป บ อยคร งท ใช แก ป ญหาสถานท ถ ายทาค บแคบแต ต องการให ด กว างขวางโอ โถง หร ออาจใช เพ อให ด เหม อนว าส งน นเคล อนท ในแนวล กด วยความเร ว ล กษณะการบ ดเบ อนอ กอย างหน งของภาพท ถ ายด วยเลนส ม มกว างซ งบางท ทาให ภาพด ประหลาดก ค อ ถ าเงยหร อกดกล อง เส นตรงในแนวด งท ต งฉากก บพ นและอย ช ดไปทาง ขอบด านข างของกรอบภาพจะด สอบเข าหาก น

19 17 ในความเป นจร ง หอนาฬ กาด านหล งจะเป นทรงส เหล ยมข นไปตรงๆ ล กษณะต างๆเหล าน เก ดจากการท เลนส ทาให เก ดการบ ดเบ อนทางการมองเห น ทาให ด เก นจร ง ซ งเป นล กษณะเฉพาะของเลนส น นๆเอง และย งความยาวโฟก สส นหร อยาวมาก เท าไร ก ย งบ ดเบ อนมากเป นเงาตามต ว ผ ท ม พ นฐานด านการถ ายภาพมาอย างด น าจะ เข าใจและจ าเร องน ได ด ภาพแทนสายตา (POV ซ งย อมาจาก Point-Of-View) เป นภาพท ส อให เข าใจว า เจ าของสายตากาล งมองเห นอะไร (ไม ว าเจ าของสายตาจะเป นคนหร อส ตว หร อแม แต ส งใดๆท เก ดจากจ นตนาการ) ในการท จะให ผ ชมเข าใจว าภาพท เขากาล งเห น เป นภาพแทนสายตาของส งใดส กอย างน น เราจาเป นต องให ผ ชมร บร ด วยว าม เจ าของสายตาอย ซ งก ม ว ธ ท ปฏ บ ต ก นอย สองว ธ หล กๆ ง ายท ส ดก โดยม ภาพเจ าของสายตาก อน โดยเน นก ร ยาท าทางท มองอะไรอย างหน ง ภาพท ตามมาตรงน แหละท ผ ชมจะเข าใจว า ค อส งท เจ าของสายตาเห น ซ งเราเร ยกว าเป นภาพแทนสายตา

20 18 ว ธ ท สองก คล ายก บว ธ แรกแต กล บห วเป นหาง โดยให เห นภาพแทนสายตาเส ยก อน แล ว จ งค อยเป ดเผยว าใครเป นเจ าของสายตาท กาล งมองด เด กสองคนน น ว ธ น ม กใช บ อยใน เวลาท ย งไม ต องการเป ดเผยต วตนของเจ าของสายตา เพ อความต นเต นเร าใจหร อ ประหลาดใจ และจากแนวทางแบบน ก สามารถเพ มเต มความหมายของเน อหาได อ กเช น ม การเคล อนไหวของกล องในล กษณะเล ยนแบบการเคล อนไหวของเจ าของสายตา หร อ อาจให เห นเงาของเจ าของสายตา รวมท งใส เส ยงประกอบเข าไปด วย ภาพข ามไหล (Over-The-Shoulder Shot) ส วนใหญ หมายถ งภาพท ถ ายข ามไหล คน จ งเห นไหล ของคนน นเป นโฟร กราวน อย ภาพแบบน ทาให ด คล ายผ ชมไปอย ข างหล งคนๆ น น พร อมก บมองเลยไปเห นอะไรๆท อย เบ องหน าเขา บางคร งก ใช เพ อบอกผ ชมว า นอกจากคนท เห นเป นโฟร กราวน แล ว ย งม คนอ กคนหน งอย ณ ท น นด วย ในรายการประเภทพ ดค ย ถ าเราต ดสล บระหว างภาพแขกร บเช ญ ก บภาพข ามไหล แขก ร บเช ญเห นพ ธ กร ก จะด เป นการให เก ยรต แขกร บเช ญอ กด วย o การเคล อนไหวในภาพ (movement) การเคล อนไหวในภาพเก ดข นได 3 แบบค อ การเคล อนไหวของคน(จะข ามเร องน ไปก อน โดยจะไปอธ บายเม อถ งตอนท พ ดถ ง ท ศทาง ) การเคล อนไหวของกล อง และการ เคล อนไหวท เก ดจากการควบค มทางอ เล กทรอน กส การเคล อนไหวของกล อง (camera movements) ผ เข ยนจะอธ บายการเคล อนไหว ของกล องท ละ 2 แบบท ด อย างผ วเผ นแล วจะคล ายก น แต หากพ จารณาอย างล กซ งแล ว จะเห นว าเก ดผลแตกต างก น และในการอธ บายน น จะท งเปร ยบเท ยบก นท ละค เพ อให เห นความแตกต างใน 2 แง ค อ ในแง ของการส อเน อหาหร อเล าเร อง ก บในแง ของ ความร ส กท เก ดข นในใจผ ชม

21 19 อน ง แบบของการเคล อนไหวแต ละค น น จะไม บอกว าอย างไหนด กว าหร อด อยกว าเพราะ ไม ม อ นไหนด หร อไม ด แต จะม งอภ ปรายให เห นว าการเคล อนไหวแต ละอย างให ผลต างก น อย างไร ซ งน าจะทาให ผ อ านน กออกว าจะน าอย างไหนไปใช ให ตรงก บว ตถ ประสงค ในการ ส อสารท ต างๆก น แพน ก บ แทร ค แพนซ าย หร อ แพนขวา (Pan Left/Right) ค อการห นกล องไปทางซ าย หร อขวา โดยท กล องย งอย ตรงจ ดเด ม ส วน แทร คซ าย หร อ แทร คขวา (Track Left/Right) กล องจะไม ห น แต ต วกล องท งต วจะเคล อนไปทางซ ายหร อขวา ข อม ลหร อเน อหาท ได จากการแพนจะเป นข อม ลกว างๆท วๆไป และในขณะ ท แพนไปเห น ส งหน งส งใดน นก จะเห นด านเด ยว จะไม ได เห นด านอ นของ ส งน นๆ แต ภาพท ได จากแทร คจะบอกเร องราวท ค อนข างเจาะจงหร อเน นมากกว า บางคร งใช เพ อเผยให จะเห นอะไรบางอย างซ งถ ามองอย างผ วเผ นแบบแพนแล วจะมองไม เห นเน องจากถ กบดบ ง แพนขวา แทร คขวา ในแง ความร ส กน น ในภาพท จากได แพน ผ ชมจะร ส กคล ายก บต วเองอย ก บท เพ ยงแต ห น หน าหร อกวาดสายตาไปทางซ ายหร อขวา เสม อนหน งเป นเพ ยงบ คคลภายนอกหร อเพ ยง ส งเกตการณ อย ห างๆ โดยไม ม ส วนเก ยวข องก บเหต การณ ท มองด อย ในขณะท แทร คจะ ให ความร ส กคล ายก บเราเป นส วนหน งของเหต การณ หร อม ส วนร วม หร ออย างน อยก ต ดตามอย างใกล ช ด

22 20 การใช แพนอ กล กษณะหน งท ใช ก นอย เป นการแพนเพ อเป ดเผยจ ดสนใจ เข ยนอย างน ผ อ านอาจจะงง ขอยกต วอย าง สมม ต เป นภาพขนาดปานกลางของเด กก าล ง ก มหน าก มตาเล นของเล นอย างเพล ดเพล น ต อมาเด กคนน นเงยหน าแล วห นไปทางซ าย กล องก แพนไปทางท เด กมองจนเห นภาพของส งท เด กห นไปมองโดยภาพต วเด กเองหล ด จากกรอบภาพไปแล ว แต การใช แพนแบบน ควรม เหต ผลหร อจ ดจ งใจให แพน ซ งในกรณ น ก ค ออาการท เด กเงยข นแล วห นไปมองอะไรส กอยางท อย นอกกรอบภาพ การแทร คท ม ว ธ การแตกต างไปจากธรรมดาเล กน อยค อการแทร คเป นแนว โค ง ซ งศ พท เฉพาะในภาษาอ งกฤษเร ยกว าอาร ค (arc) ถ าไปทางซ ายก เร ยกอาร คซ าย ไปทางขวาก เร ยกอาร คขวา หร อบางคร งก อาร คเป นวงกลมรอบส งใดส งหน ง ส วนใหญ ก เป นการสารวจรอบๆส งน น หร อเพ อค อยๆเป ดเผยต วตนเช นภาพไกลปานกลางเห น ด านหล งของคนๆหน ง แล วอาร คมาจนเห นหน าตรง ซ งให ความร ส กต งเคร ยดหร อระท ก ใจได ด วย ซ ม ก บ แทร ค ซ มเข า หร อ ซ มออก (Zoom In/Out) ค อการปร บความยาวโฟก สของ เล นส ให ยาวข นหร อส นลง พ ดอ กอย างหน งก ค อปร บเลนส ให เป นเทเล หร อให เป นวายด ส วนแทร คเข า หร อ แทร คออก ซ งในบ านเราน ยมเร ยกว า ดอลล เข า หร อ ดอลล ออก น น ความยาวโฟก สของเลนส คงเด มไม เปล ยนแปลง แต ต วกล องเคล อนเข าหา หร อ ออก ห างจากส งท เราบ นท กภาพ ในแง เน อหาของภาพท ได จากการเคล อนไหว ๒ แบบน ไม ค อยแตกต างใน สาระสาค ญเท าใดน ก แต เป นเร องรายละเอ ยดของภาพมากกว า ภาพจากซ มเข า/ออกน น อย างแรกเลยท เด ยว ด วยเหต ท เป นการเปล ยนม ม ร บภาพหร อเปล ยนความยาวโฟก สของเลนส เพราะฉะน น ผลด านการมองเห น (optical effects) ก ย อมเป นไปเช นเด ยวก บท เพ งกล าวไปในตอนท อธ บายถ งภาพม มแคบก บ ภาพม มกว าง ไม ว าจะเป นเร องม มท เราเห นภาพแคบลงหร อกว างข น เร องของขนาด ของส งท เราถ ายภาพท ด ใหญ ข นหร อเล กลง เร องของความช ดล กท น อยลงหร อมากข น หร อเร องการบ ดเบ อนของระยะทางในแนวล ก ส วนภาพท ได จากแทร คน น เน องจาก ความยาวโฟก สของเล นส ไม เปล ยน เพราะฉะน น จะไม ม ความบ ดเบ อนด านต างๆของ ภาพ

23 21 ซ มเข า แทร คเข า หร อ ดอลล เข า อน ง ในกรณ ซ มน น ล กษณะความส มพ นธ ของขนาด ตาแหน ง และม มมอง (perspective) ท เห นในภาพจะไม เปล ยนแปลง แต ภาพท ได จากแทร คน น เน องจาก ตาแหน งท ต งกล องเปล ยนไป ฉะน น perspectiveในภาพก เปล ยนไปด วย ในแง ความร ส กท ผ ชมได ร บจะคล ายๆค ของแพน ก บ แทร ค ค อในกรณ ซ ม ผ ชมจะร ส กเหม อนด งเอาส งท กาล งด อย (ซ มเข า) หร อผล กส งน น (ซ มออก) เพ อให เห น ส งน นใหญ ข นหร อเล กลง หร อเพ อให เห นภาพแคบเข าหร อกว างออก แล วแต กรณ คล าย ก บเอาร ปถ ายมาขยายหร อย อ ให ความร ส กท ค อนข างจะ ห าง จากเหต การณ โดยเป น ผ ส งเกต การณ เท าน น ในขณะท แทร คจะให ความร ส กเหม อนเราเด นเข าไปในหร อถอย ออกมาจากเหต การณ ร ส กเป นส วนหน งของเหต การณ น นๆ ก มหร อเงยกล อง ก บ เครนกล อง ก มกล อง(Tilt Down) ค อการกระดกกล องให เลนส ช ลงข างล าง ส วนเงย กล อง(Tilt Up) ค อเงยต วกล องให เลนส แหงนข น ท งสองอย างน ทาโดยท ความส งของ กล องจากพ นไม เปล ยนแปลง เครนข น (Crane Up) ค อการทาให กล องส งจากพ นมากข น ส วนเครนลง (CRANE DOWN) ก ค อการทาให กล องต าลง ท งสองอย างน โดยปกต ม มท กล องทาก บ พ นด นจะไม เปล ยนแปลง ถ าเป นแนวระนาบก จะย งคงเป นแนวระนาบตลอดการเครน ถ าเป นม มกดก จะเป นม มกดน นตลอดฯลฯ ยกเว นกรณ ท ใช การเคล อนไหวสองสามอย าง ไปพร อมๆก น

24 22 เงยข น เครนข น ในแง เน อหาหร อข อม ลท ผ ชมได ร บน น สาหร บภาพท ได จากก มหร อเงยกล อง จะเป นภาพของส งใดส งหน งในม มมองท เปล ยนไปคล ายๆเปล ยนจากก มหน าด ไปเป นเงย หน าด หร อกล บก นแล วแต กรณ ส วนใหญ ใช ในกรณ ท ต องการเปล ยนจ ดสนใจจากจ ด หน งหร อส งหน ง ไปย งจ ดอ นหร อส งอ นท อย ต ากว า(หร อส งข นไป) หร อต องการเน นส วน ต างๆของส งน นท ละส วน หร อค อยเป ดเผยท ละส วน เช น เร มจากภาพใกล ท เท าแล วท ลท ข น ไล ตามขาข นไปจนถ งใบหน า เพ อเพ มความร ส กล กล บหร อต นเต น หร ออาจใช แทน สายตาคนท ย นอย ท โคนต นไม ส งแล วเงยหน าข นมองยอดไม น นเพ อเน นความส ง อน ง เน องจากจะม ช วงท ภาพเป นม มกดหร อม มเงย ฉะน น ล กษณะเฉพาะบางอย างของภาพ ม มกดม มเงยท อธ บายไปก อนหน าน ก ย อมใช ได ก บภาพก มหร อเงยกล องด วย ส วนภาพท ได จากเครนน น ม มท มองส งใดส งหน งจะไม เปล ยนแปลง ส วน ใหญ จะใช เครนข นในกรณ ท ต องการค อยๆเป ดเผยให เห นผ งของพ นท บร เวณน นเสม อน หน งเป นการยกต วผ ชมให ส งข น โดยเฉพาะอย างย งเพ อเผยให เห นส งต างๆท มองไม เห น หร อเห นไม ช ดเจนในตอนต น เช นเร มต นด วยม มปกต ในระด บสายตาแล วค อยๆเครนข น เป ดเผยให เห นผ อพยพเป นหม นเป นแสน ซ งด วยภาพระด บสายตาในตอนต นเราจะย ง เห นไม มากเท าไรเพราะคนด านหน าย อมบ งคนท อย ถ ดไปด านหล ง หร อบางคร งอาจ ต องการเพ ยงเปล ยนม มมองจากระด บสายตาไปเป นม มกดพร อมท งซ มออกเป นภาพ กว างมากเพ อเน นภ ม ประเทศหร อเพ ยงเพ อเป นภาพจบฉากหร อจบเร อง ส วนเครนลง อาจใช เพ อเป ดฉากด วยภาพกว างมากในม มส งแล วเครนลงมาจนเป นระด บสายตาปกต เพ อมาพบส งใดส งหน ง