Seo re se fihlelletseng dilemong tse leshome tse fetileng...

Transcription

1 PONELOPELE Ponelopele ya ARMSCOR e lokela ho ba ya nnete ya mokgatlo wa Afrika Borwa e bonwang e le molemo naheng le matjhabeng jwalo ka setsi sa bokgabane ba thekenoloji mabapi le ho fumaneha ha ditshebeletso tsa tshireletso le tsa tshehetso. THOMO Thomo ya ARMSCOR ke ho hlokomela ho fumaneha ha thepa, ho hlokomela le ho thusa ka ditlhoko tsa Lefapha la Afrika Borwa la Tshireletso le ditlelaente tse ding ho ya ka disebediswa tsohle, dihlahiswa tse tsamaelanang le tshireletso le ditshebeletso. ARMSCOR e hlokomela bokgoni ba moralo le dithekenoloji, mme e ntshetsa pele indaseteri ya lehae e tsamaelanang le tshireletso. Seo re se fihlelletseng dilemong tse leshome tse fetileng... Motheo wa nalane Ha setjhaba se keteka dilemo tse leshome tsa tokoloho, ARMSCOR, e bone ho lokela hore e bontshe seo e se entseng jwalo ka mokgatlo ho ya ka yona nako ena. Ho fihlela 1992 ARMSCOR e phethile ho fumanwa ha thepa e bileng ya Lefapha la Tshireletso (LT) ha mmoho le ho etswa ha dihlomo. Ka selemo sa 1992 mokgatlo o ile wa arohana mahlakore a mabedi, mme hona ho ile ha baka ho ba teng ha Denel e le khampane e etsang dintho, mme ARMSCOR e fokoditsweng haholo, e phethang mosebetsi wa ho fumanwa ha thepa e tla bang ya Lefapha la Tshireletso. Molao wa ARMSCOR Ka lebaka la diphetoho tseo ARMSCOR e fetileng ho tsona, ho ile ha hlokeha hore ho lekolwe hape molawana wa ka moo ARMSCOR e sebetsang ka teng. Ka lebaka lena, ho ile ha qalwa tshebetso ho rala Molao o motjha wa ARMSCOR o tla bontsha mosebetsi o motjha wa mokgatlo. Molao o motjha o ile wa amohelwa wa ba wa saenwa ke Moporesidente wa Naha ka 20 Mmesa 2004.

2 Ditumellano tsa Kgwebo tsa Merero ya Tshireletso E nngwe ya diphephetso tse kgolo tsa ARMSCOR e ntjha e ne e le qalo e ya phumano e kgolo e tsamaelanang le Ditumellano tsa Kgwebo tsa Merero ya Tshireletso tse ileng tsa amohelwa ke khabinete ka selemo sa Ho se ho qadilwe ka mesebetsi ena. Tshebedisano ya Indaseteri ya Tshireletso ARMSCOR e se e iphile boikarsaelo ba ho laola le ho hlokomela Lenane la Tshebedisano la Indaseteri la Tshireletso (LTIT) maemong a Lefapha la Tshireletso. (LTIT) ke mokgwa wa ho sebetsa o qadilweng ke mmuso moo e leng hore ditheko tsa tshireletso di sebediswa e le mokgwa o thusang ho bebofaletsa morekisi wa thepa/ ditshebeletso wa moditjhsaa hore a ka etsa kgwebo e tsamaelanang le tshireletso Afrika Borwa ka sebedisana le naha e le ho ntshetsa pele moralo wa sesole le ditabatabelo tsa indaseteri tse tamaelanang le tshireletso. Dilemo tse lekgolo tsa tokoloho Phetoho ARMSCOR le yona e se e tswetse pele ho iphetoleng ka ho ba le lemulwana la basebetsi le emetseng mefuta yohle ya merabe e teng naheng. Matlafatso ya Moruo ya batho ba Batsho ARMSCOR e ikemiseditse ho ba le batho ba neng ba qheletswe thoko mehleng e fetileng Indasetering ya Tshireletso mabapi le mesebetsing ya yona ya phumano ya

3 thepa eo e leng yona mosebetsi o ka sehloohong wa yona. Boitelo mabapi le taba ena bo fuperwe ditshwanelong tsa LTIT tsa ho fepela tsa baditjhaba. Ho fihlela ha jwale, ho se ho entswe diotoro tse ngata tseo ho seng ho abilwe dikgau tsa LITLT. Ntshetsopele ya ditaba tsa basebetsi ARMSCOR e boetse e qadile Lenane la Ntshetsopele la Ditalente la ho fana ka thupeleo e bang teng mosebetsing eo ba so kang ba ba le tsebo e felletseng ya mosebetsi ba hlokomelwang ka yona, haholoholo batho ba batsho ba dikerajueiti tsa thekenoloji. Qetellong ya konteraka ya ho ithuta, ho tswa ka menyetla ya mesebetsi e teng, ba rupellwang ba thola mosebetsi wa nako yohle. ARMSCOR e fana ka dibasari e le thuso Lenaneng la Ntshetsopele la Ditalenta. Corporate profile Re ikemiseditse ho ba le maemo a hodimo, mme re itelletse ho ba le menyetla e lekanang, ho hloka sephiri le ho ba le boikarsaelo. ARMSCOR e tswela pele ho ba teng ka lebaka la Molao wa ARMSCOR Act. Ho ba teng ha yona ho phehellwa ho fihleleng ditlhoko tsa thepa yohle ya sesole ya Afrika Borwa. Ka lebaka lena la phetoho e bileng teng, boikarabelo ba phumano ya thepa yohle ya sesole ya tshireletso e sebetswa haholoholo bakeng sa Lefapaha la Tshireletso (LT), empa hape le bakeng sa Ditshebeletso tsa Tshireletso tsa

4 Puso, Ditshebeletso tsa Sepolesa tsa Afrika Borwa le Lefapha la Ditshebeletso tsa Ditjhankana. Letona la Thireletso ke Molaodi wa Phethahatso ya ikarsaellang ho ARMSCOR. Tsamaiso le taolo ya ARMSCOR e itshetlehile mahetleng a Lekgotla la Balaodi, ha ditsamaiso tsa ka mehla di le matsohong a Lekgotla la Taolo. Ha e phetha mosebetsi wa yona, ARMSCOR e thehile le ho hlokomela bokgoni le dithekenoloji tse hlokehang ho phetha thomo ya yona e jwalo ka ditshebeletso tse fapaneng tsa taolo ya manane tse nepahetseng, Lenane la Tshebedisano la Indaseteri la Tshireletso(LTIT), taolo ya diporojeke tsa thekenoloji le merero ya mekgwa ya ho sebetsa ya merero. Hodima mesebetsi yohle e ka sehloohong ya yona, ARMSCOR e phetha mesebetsi e latelang: Tlhokomelo ya Boemo bo Hodimo ya Mmuso, tshehetso ya ho etsa qeto ya hlophollo phumanong ya thepa ya sesole ya tshireletso, ha mmoho le ntshetsopele ya thekenoloji le tlhahiso. ARMSCOR e thusa indaseteri e tsamaelang le tshireletso ho fihlelleng mebaraka ya matjhaba ka ho thusa ka dipontsho tsa tshireletso le bofofisi ba matjhaba. ARMSCOR e dumela hore melemo ya yona e fupere ho metheo ya ka moo e ka sebetsang ka teng ka kgwebo. Re dumela maemong a hodimodimo, mme re itelletse ho ba le menyetla e lekaneng, ho hloka sephiri le ho ba le boikarabelo. Re boele re itelle melemong e latelang: Ho bontsha mohlala Re phela ka ho bontsha mohlala ebile re mehlala e metle ya bokgsaane. Re sebetsa ho fihlella maikemisetso a rona Re sebetsa ho feta ka moo re ipehetseng ka teng, mme re kgola ditholwana ka nako. Tsepamiso ya mohopolo ho dikhasetomara

5 Re teng ka lebaka la dikhasetomara tsa rona, mme, ka lebaka lena, re leka ka matla ho ba thusa ka ho sebetsa haholo ho feta ka moo ba lebeletseng ka teng.

6 Ho hlokomela le ho hlompha batho ba bang Re kgothaletsa ho fapana, ho amohela batho e le ba bohlokwa le diphehiso tsa bona, le ho sebetsa le bona ka ho lekana, hantle le ka ho ba fa seriti, tlhokomelo le tlhompho. Bokgabane Re labalabela bokgabane ho tsohle tseo re di etsang. Tshebedisano Re amohela boikarsaelo ka tshebedisano. Ho tshepahala Re latela maemo a hodimodimo a boitshwaro le boitshwaro bo botle, mme re boloke boitshwaro bo hodimodimo ho tsohle tseo re di etsang. Re labalabela bokgabane motjhaotjhele Pehelo ya Modulasetulo ARMSCOR e lekotswe ka hloko ke ditho tsohle tsa bohlokwa tse nang le kabelo, mme ARMSCOR e hlahelletse ka mokgwa o kgotsofatsang e le mokgatlo wa bohlokwa naheng.

7 Selemo sa ditjhelete sa 2003/2004 se hlahisitse diqholotso tse babatsehang, ebile re bile le diphihlelo tse ntle ka maikemisetso ao re ipehetseng ona selemong se tlang. Pehelo ena e tla hlalosa diphihlelo tse ileng tsa phethwa mafapheng a: Ho phethelwa ha Molao wa ARMSCOR; Ho matlafatswa ha puso e khampane; Tswelopele ya phetoho; Tswelopele e entsweng mabapi le ho shebana le ditshitiso tsa ho fana ka tjhelete; Tshehetso ya mesebetsi ya Lefapha la Tshireletso kontinenteng ya Afrika; Tswelopele msaapi ka the Merero ya Ditumellano tsa Tshireletso; and Boikarsaelo ba phedisano le manane a HIV/Aids. Molao wa ARMSCOR Selemo sa ditjhelete sa 2003/2004 e ne e le selemo sa bohlwa haholo ho ARMSCOR. E ne e le nako eo molao wa ARMSCOR o ileng wa hlahlobisiswa ke tsamaiso ya palament. Ka tsamaiso ena ho ba teng le thomo ya ARMSCOR di ile tsa lekolwa ka botebo ke bohle ba nag le ksaeleo, mme ARMSCOR e ile ya hlahella e le maemong a matle e le mokgatlo o ikemetseng wa bohlokwa naheng. Thomo ya ARMSCOR e hlalositswe hape ka sepheo sa ho se kenyeletse ho tewa ha dibetsa, hoo e leng thomo e matleng a Denel ha jwale. Thomo ya ARMSCOR e fuperwe Molaong wa ARMSCOR Act (Molao wa 51 wa 2003) o ileng wa amohelwa le ho saenwa ke Moporesidente wa Naha ka 20 Mmesa Mesebetsi yohle ya Lekgotla e tsamaelana le Molao wa Taolo wa Ditjhelete wa Setjhaba, Pehelo ya King

8 ya II le Porotokholo ka Puso ya Khampane Kgwebong ya Setjhaba. Dipheo tsa ARMSCOR di hlalositswe ka tsela ena e latelang Molaong: ho hlokomela ditlhoko tsa thepa yohle ya sesole le thekenoloji ya tshireletso, phuputso, ntshetsopele, hlophollo, teko le ditlhoko tsa tekolo tsa Lefapaha la Tshireletso ka bokgoni le ka ho boloka tshebediso ya tjhelete. Puso ya khamapane Ho latela molawana o hlalositsweng hape wa thomo ya ARMSCOR, Lekgotla le fetohile la eba bolaodi ba porofeshenale, bo tsitsitseng le bo matla le ho feta pele. Mesebetsi yohle ya Lekgotla e tsamaelana le Molao wa Taolo ya Tjhelete ya Setjhsaa, Pehelo ya King ya II le Porotokholo ka Puso ya Khamapane Kgwebong ya Setjhsaa. Institjute ya Balaodi e ile ya ba le dithuto ka metheo ya puso ya khampane ho matlafatsa bokgoni ba balaodi lefapheng lena. Lekgotla le hlokomela maemo a boitshwaro a hodimo ka Peheleo ya King ya II le tataiso ya Porotokholo, mme ba atleha ho ntshetsa pele tshebedisano le ba tla fumana diksaelo. Hona ho fihletswe ka Shareholder s Compact le ho behela ditsaa ka ho ba tswela molemo ka mehla ho ba tla fumana diksaelo. Lekgotla le tswetse pele ho hlalosa mosebetsi le boikarsaelo ba Lekgotla, Modulasetulo le balaodi Tjhateng ya Lekgotla. Tjhata e e molemo ho hlokomela ho tsepamisa mohopolo wa Lekgotla. Lekgotla, ka boiteko ba lona ho fihlella tshebetso e ntle ya khampane, le ile la hlahisa tsamaiso ya tekolo ya mosebetsi ya molao. Mosebetsi wa lekgotla, Modulasetulo le balaodi ka bomong, ba tla lekolwa selemong se seng le se seng. Phetoho

9 Phetoho e ne e le tsaa ya bohlokwa maikemisetsong a ARMSCOR nakong ena ya pehelo. Phetoho e ile ya atamelwa ka mahlakoreng a msaedi: (a) Ditsaa tsa basebetsi ka ho kgothaletsa mokgwa wa ho lekana ha mersae ka mesebetsi, Lenane la Ntshetsopele ya Ditalenta le phumantsho ya dibasari; le (b) Ho fana ka dikonteraka ka ho kenyeletsa metheo ya matlafatso ya moruo wa batho ba batsho(mmb)ditsamaisong tsa phumano ya thepa. Mokgwa wa ho lekana ha mersae ka mesebetsi e bile tsaa e boima ARMSCOR ka lebaka la ditshitiso tsa ho fana ka tjhelete. Le ha ho le jwalo, maikemisetso a ho fihlela 80% ya ba fumaneng mesebetsi e le batho ba batsho e ile ya tlolwa e le ha mokgwa wa ho lekana ha mersae ka mesebetsi o ile wa eketseha ho tloha ho 82,8% ka selemeo sa 2003 ho fihlela ho 87,8% ka selemo sa Tswelopele ena e bile le matla hodima ho lekantsheng palo ya basebetsi. Dikhampane tsa matlafatso ya moruo ya batho ba batsho di ya di ntse di kenyeletswa Indasetering ya Tshireletso, mme di tswela pele ka lebelo le kgotsofatsang. Ho sebetsa ka molao le ho akofisa tsamaiso ARMSCOR e hlahisitse leano la MMB la lehae hore le sebediswe. Leano lena le akaretsa Metheo e Batsi ya molao wa MMB wa Ho tswela pele ho matlafatsa bokgoni ba ARMSCOR ho ka sebetsa ho ya ka thomo ya yona ya phetoho, ho kgethilwe molaodi ya ikarsaellang ho MMB ya ka sehloohong. Ho thusa ka tjhelete ARMSCOR ke leruo la setjhsaa, mme e bolokile bokgoni bo morerong wa Lebotho la Tshireletso la Afrika Borwa (LTsa) ka ho ikgetha, le ho indaseteri ya tshireletso ka kakaretso. ARMSCOR ha esale dilemong tse fetileng e na le kgatello ka tekanyetso ya tjhelete ya Koporasi. ARMSCOR e amohetse hona e le seo e tlamehileng ho tobana le sona, mme ya hlahisa merero e tswalwang ke maemo ana e le mokgatlo o matla o sebetsang. ARMSCOR e ile ya amohela qholotso ena ka mokgwa o motle, ke lebaka lena ARMSCOR le Lefapha la Tshireletso di

10 ile tsa dumellana ho sebedisana hantle. Nakong eo ho behelwang ditsaa tsena, lefapha le ile la sebetsa ka katleho ho bebofatsa ditshitiso tsa ditekanyetso tsa tjhelete ya ARMSCOR. Ka lebaka lena, tjhelete ya ARMSCOR e fetiswang e ile ya eketswa ka 19%. Keketso ena e ile ya fetolelwa dipalong tse latelang tsa selemo sena le se tlang sa ditjhelete: Dimilione tse R30 tsa selemo sa 2003/2004 sa ditjhelete Dimilione tse R55 tsa selemo sa 2004/2005 sa ditjhelete Keketso ena e thsaetswe haholo ka ha e tla hodisa bokgoni ba ARMSCOR ho ka phetha phehiso ya yona ya bohlokwa Lefapheng la Tshireletso. Karolo ya ksaelo e ekeditsweng e tla tsetelwa mananeong a phetoho. Dilemong tse hlano tse fetileng ARMSCOR e sebeleditse LTsaB ka matla ho phetheng dipheo tsa mmuso. Ho tshehetsa mesebetsi ya Lefapha la Tshireletso kontinenteng ya Afrika Ho ba thehwa ha Yunione ya Afrika le Nepad ho file Afrika Borwa boikarsaelo bo boholo. Mmuso wa Afrika Borwa o rometse batho le disebediswa dibakeng tsa diteishene tse thehang kgotso hohle kontinenteng. Dilemong tse hlano tse fetileng ARMSCOR e sebeleditse LTsaB ka matla phumanong ya morero e le ho phetha dipheo tsa mmuso. Ditumellano tsa Kgwebo tsa Merero ya Tshireletso Ditumellano tsa Kgwebo tsa Merero ya Tshireletso e tswetse pele hantle tsamaisong ya taolo ya phumano ya porofeshenale ya ARMSCOR. Nakong ya ho behela ditsaa corvette ya pele ya tse nne tse fumanweng ke ARMSCOR e le karolo Merero ya

11 Ditumellano tsa Tshireletso, e ile ya reellwa sas Amatola ke mofumahadi wa pele,mfhd Mbeki. Corvette ena e ile ya tliswa Afrika Borwa ka Pudungwana Sefofane sa pele sa Hawk se amohetswe ka Hlakola Lenane la Tshebedisano la Indaseteri la Tshireletso (LTIT) le sebediswang Ditumellano tsa Kgwebo tsa Merero ya Tshireletso ke 73% ya ditlameho tsohle tsa LTIT tse laolwang ke ARMSCOR. Ke thsaela ho beha ditsaa ka hore dikonteraka di tsamaya ho ya ka nako e behilweng msaapi le tsaa ena. Boikarsaelo ba Phedisano ARMSCOR e tswela pele ho ikarsaella ka mokgwa o tiileng phedisanong ya khampane. Ho se ho sebdiswa bongata ba manane, mme ho se ho entswe tswelopele e ntle nakong ya ho behela ditsaa. Barupedi ba a amohelwa Lenaneng la Ntshetsopele ya Ditalenta ka sepheo sa ho ba tsebisa thekenoloji ya boenjere,thekenoloji le ditjhelete. ARMSCOR e boela e kgothaletsa ntshetsopele ya mmetse le saense ka dibasari setjhsaeng neng se kotelwa mehleng ya kgale. ARMSCOR e ile ya boela ya etsa diteko tsa ho bona hore HIV/Aids e tletsatletse ho le hokae ho basebeletsi ba yona ba teng. Tsaa ena e reretswe ho thusa Khampane ka ho rala le ho ntshetsa pele leano le fellentseng le lenane la HIV/Aids. Diteboho Ke batla ho lebisa diteboho tsa ka ho batho ba latelang: Letona Lekota le Motlatsi wa Letona Madlala-Routledge ka boetapele ba bona le boitelo ho ARMSCOR; Komiti ya Potefolio ka Tshireletso, haholoholo Modulasetulo Thandi Modise, ka tshehetso ya bona le boikitlaetso ho ntshetseng pele Molao wa ARMSCOR Act; Mongodi wa Tshireletso, Mong Masilela, le Hlooho ya Lebotho la Thsireletso la Setjhsaa la Afrika Borwa, Mokgenerale Nyanda, ka tshehetso ya bona le boikitlaetso boo ba bo bontshitseng ka bebofatsa ditshitiso

12 tsa ARMSCOR tsa ho fana ka tjhelete; ba nang le ksaelo ho ARMSCOR, haholoholo diindaseteri tse tsamaelanang le tshireletso le ba dikonteraka ba ARMSCOR ka tshehetso ya bona nakong ya ho behela ditsaa, mme qetellong dikomitjana tsa Lekgotla le bolaodi ba ARMSCOR ka ho ntshetsa pele mosebetsi wa bona ka boitelo. Jwalo ka Modulasetulo ya tswang, ke lakaletsa molatedi wa ka mahlohonolo maemong ana a batlang boitelo. Fani Titi Modulasetulo Pehelo ya Mohlanka wa Phethahatso ya ka Sehloohong Re ikemiseditse ho sebetsa selemo sa ditjhelete ka mafolofolo le boitokisetso bo botjha ho sehebana le ditshitiso tsa tekanyetso ya ditjhelete le tshebediso ya rona ya Matlafatso ya Moruo ya Batho

13 ba Batsho (MMB)le maano a ho lekanya phumano ya mesebetsi ka mersae. Selelekela Ho a lokela hore sebedise monyetla ona ho ka hlalosa tswelopele e bsaatsehang e phethilweng ke ARMSCOR ho sebetseng ka mathata ao e tobaneng le yona seleomng sa ditjhelete sa 2003/2004. Re ile ra ikemisetsa ho sebetsa selemo sa ditjhelete ka mafolofolo le boitokisetso bo botjha ka ho shebana le ditshitiso tsa tekanyetso ya ditjhelete le tshebediso ya rona ya MMB le maano a ho leknaya phumano ya mesebetsi ka mersae. Ke thsaela ho le tsebisa hore qetellong re ile ra atleha. Tekolo ya selemo sa ditjhelete sa 2003/2004 ARMSCOR e ile ya ipehela dipheo qalong ya selemo sena sa ditjhelete. Dipheo tsena di tsepamisitswe haholo hodima: ho fumana tshehetso ya ditjhelete e lekaneng ho thusa ARMSCOR; ho phethela Molao wa ARMSCOR; ho tsepamisa morero wa mokgatlo; ho beha sekala se tla sebediswa tshebedisong ya phumano ya thepa ya ARMSCOR; le hore mokgatlo o tle o ntshetse pele tshebediso ya tjhelete matlafatsong ya moruo ya batho ba batsho. Tshehetso ya ARMSCOR ka tjhelete Dipuisano tsa ARMSCOR le Lefapha la Tshireletso (LT) msaapi le ho se ananele ha tefello ya tjhelete e fetisetswang ho ARMSCOR di qetelletse di atlehile. LT e ekeditse tefello ya tjhelete ya selemo sena ka 19% ho tloha ho dimilione tsa R209,10 ho fihlea ho dimilione tse R249, 64. Palohare ya keketso ya selemo se seng le se seng ya tefello ya tjhelete e fetisetswang dilemong tse latelang tsa

14 ditjhelete le yona e tla ba 12, 4% ha e bapiswa le keketso ya palohare ya selemo se seng le se seng se fetileng ka 5,3% dilemong tse hlano tse fetileng. Bokgoni ba ho hira batho ba batjha mokgatlong bo se bo qala ho rarolla qaka ya lahlehelwa ke bokgoni ba LTsaB ARMSCOR. Keketso ya ho fetisa tjhelete ya tefello e dumelletse ARMSCOR ho qala ka ho sebetsa ka Morero wa Phetolo le Ntjhafatso.Morero ona o kenyeleditse moralo ho tlosa meputso ya palohare ho tloha ho phesente ya maraka ya 25 ho ya ho ya 50 ka nnqengnngwe le ho sebedisa tekanyetso ya ho fumana mesebetsi ya mersae ka nnqenngwe, e tshehetswa ke tataiso e hlokehang le mananeo a sebediswang mosebetsing. Ho ya ka tshebetso ena ARMSCOR e file basebeletsi a yona keketso ya meputso selemong sena se hodimo eo e leng ka hodimo ha e bapiswa le palohare ya maraka, mme e tlka etsa jwalo dilemong tse tlang tse pedi. Hona ho tiisitse hore 88% ya ba kgethilweng bohle ba batjha selemong sena se hodimo sa ditjhelete e ne e le basebeletsi ba nang le bokgoni. Ditumellano tsa Kgwebo tsa Merero ya Tshireletso, tse neng di batla hore basebeletsi ba ARMSCOR ba yo sebetsa mose ho mawatle, di se di qalelletse ho bontsha katleho, mme jwale di dumella basebeletsi ba bang ba ARMSCOR hore ba kgutlele Afrika Borwa. Tswelopele ena e ya e kgothaletsa ho ba teng ha ditsebi tsa thekeniki tse tla tataisa basebeletsi ba batjha. Tswelopele ena, e tsamaelanang le bokgoni ba ho hira batho ba batjha mokgatlong, e qalella ho rarolla qaka ya ho lahlehelwa ke bokgoni ba LTsaB le ARMSCOR.

15 Dintlafatso tsena tse ka hodimo di ne di ke ke tsa etsahala ka lebaka la keketso tefellong ya ho fetisa ditjhelete feela. Mesebetsi ya kgwebo ya ARMSCOR e ile ya phehisa ka dimilione tse R15 qalong. Ho lebeletswe hore mesebetsi ena e tla tswela pele ho bebofatsa boima ba ditjhelete tsa ARMSCOR Mmusong. Molao o motjha wa ARMSCOR Bili ya ARMSCOR e se e amohetswe ke Komiti ya Potefolio ho sa etswa diphetoho dife kapa dife tsa bohlokwa. Seboka sa Setjhsaa le Lekgotla la Setjhsaa la Diporovense le ile la fetisa Bili ka Pudungwana selemong sa 2003, mme e ile ya saenwa ke Moporesidente ka 20 Mmesa Ho shebana le moralo ARMSCOR e dula e ntse e lekola ho shebana le morero wa yona e le ka sepheo sa ho ntlafatsa puso ya tshebedisano. Ho amohelwa ha Molao wa ARMSCOR ho phehisitse haholo ka ho thusa ka tsepamiso ya maikutlo sepheong sa mokgatlo. Ho hlwaya tsamaiso ya tsamaiso ya phumano ya thepa Mokgatlo o maikemisetsong a ho hlwaya mesebetsi ya phumano ya thepa. Matlafatso ya moruo wa Batho ba batsho ARMSCOR e itelletse haholo matlafatsong ya moruo wa batho ba batsho (MMB), mme e tswetse pele ka molawana o tsamaelanang le yona. ARMSCOR jwale e ntshetsa pele le ho amohela leano la MBB le thehilweng ho ya ka Molao wa Matlafatso ya batho ba Batsho o Akaretsang. Basebeletsi bohle ba tshwanelehang ba se ba rupelletswe ka moo ba ka sebedisang leano ka teng, mme tshebediso ya lona e se e phethahala ebile e lekolwa kgafetsa. Tsaeng ena, ARMSCOR e batla ho behela tsaa ya hore selemong sena se hodimo sa tekolo, mokgatlo o ipehetse ho fihlella tshebediso ya tjhelete ya 5% tsa dibilione tsa R8,23 ho tswa Akhaonteng ya Tshireletso e Ikgethileng (ATI) ha mmoho le Akhaonte ya Tshireletso e Akaretsang (ATA), ho sa kenyeletswe Merero ya Ditumellano tsa Kgwebo, le 35% ya tekanyetso ya yona ya ditjhelete tse tla

16 sebediswa tsa dimilione tsa R40 million phumanong ya thepa ta MMB. Khampane e se e fetile dibeo tsa yona tse pedi. Tshebediso ya tjhelete ka ATI ha mmoho le AKA ho MMB e ne e le 7,77%, mme ho tekanyetsi ya tjhelete ya tshebetso e ne e le 40,34%. Ditumellano tsa Kgwebo tsa Merero ya Tshireletso Mananeo a Ditumellano tsa Kgwebo tsa Merero ya Tshireletso e ile ya saenwa ka kgwedi ya Tshitwe ka selemo sa Boholo ba dikonteraka di sebeditse feela ho tloha ka kgwedi ya Mmesa ka selemo sa 2000, ka ntle ho konteraka ya sapomarine e ileng ya sebetsa feela ho tloha jgweding ya Phupjane selemong sa ARMSCOR ya ba e se e theha dihlopha tsa porojeke tse kopanetsweng diofising tsa baditjhsaa tse fapaneng, tse neng di thusa ho theha tshebedisano e molemo mahareng a ARMSCOR le Lefapha la Tshireletso. Hona ho bontsha hapehape hore mahlakore ohle a ntlafatsa tsamaiso ya phumano ya thepa ho fihlela qetellong mananeo le Mmuso di una ho molemo. Ka kakaretso, tswelopele ka mananeo a ditumellano tsa kgwebo tse ding le tse ding e bile e ntle haholo. Helikopotara e sebediswang e bobebe Ho etswa ha dihelikopotara tse bobebe tse sebediswang tsa Augusta A109 tsa pele tse nne ho tse supileng Ithali ho qetuwe, mme dihelikopotara tsena di se di lekolwa ha jwale ho ya ka diteko tsa ho amohelwa tse matla ka sepheo sa hore qetellong di fumanwe di loketse ho ka fumana setifikeiti sa ho fofa. Boholo ba dihelikopotara tse otarilweng, tse mashome a msaedi a metso e meraro tsa tsona, di se di ntse di etswa ke Denel Afrika Borwa. Helikopotara e patorolang ya lewatle Konteraka ya ho tlisa dihelikopotara tsa paterole tsa lewatle tsa Westland Super Lynx tse nne, tse reretsweng ho sebediswa ho tswa ho dicorvette, e ile ya saenwa le Dihelikopotara tsa Augusta Westland, Mmuso o Kopaneng, ka 14 Phato 2003, mme e thusitse ka ho theha mananeo a Ditumellano tsa Kgwebo tsa Merero ya Tshireletso tsa ho qetela tse rerilweng tse tsheletseng.

17 Sefofane sa ntwa sa selelekela (Lead-in fighter trainer) Sefofane sa pele sa thupelo sa selelekela sa Afrika Borwa sa Hawk 100 se fihlile Afrika Borwa kgweding ya Pudungwana 2003, mme se ile sa pepeswa lekgetlo la pele kopanong ya diphatlalatso tsa ditsaa saaf Test Flight le Setsing sa Ntshetsopele sa Overberg ka 4 Hlakola Nakong ena, sefofane sena se sa lekolwa ka matla mane Test Flight le Setsing sa Ntshetsopele sa Overberg. Eksaa 41% ya LTIT e tlamehang yohle e lokollotsweng mafelong kgweding ya Hlakubele Tlameho ena e ne e le dimilione tsa Dinaha tse Kopaneng tsa Amerika tsa $983 msaapi le dikonteraka tse fapaneng. Sefofane sa ntwa se bobebe sa Maemo a hodimo (Advanced light fighter aircraft) Ho fumanwa ha sefofane sa ntwa se bobebe sa maemo a hodimo sa Gripen se tswang BAE Systems/sasa ke porojeke ya Ditumellano tsa Kgwebo tsa Merero ya Tshireletso e etelletseng pele ka nako e telele. Ho se ho tswetswe pele ka mokgwa o motle ka lenane lena la phumano ya thepa, mme ho se ho qadilwe ka ho haha ho qalang ha motheo. Ho etsa sefofane sa pele ho reretswe ho qetwa ho ya mafelong a selemo sa 2005, ka mora moo teko ya ho fofisa ya pele e tla qalwa Swidene. Dicorvette tse Paterolang

18 Dicorvette tsa paterole tse nne tse qalang, sas Amatola, di fihlile Simon s Town ka 4 Pudungwana 2003 hore di kenngwe fenitjhara ya ntwa Afrika Borwa. Ho kenngwa ha fenitjhara ya ntwa ho qadile, mme ho tswela pele hantle. Covette ya bobedi, sas Isandlwana, e fihlile ka 25 Hlakola 2004, mme ya boraro, sas Spioenkop, e fihlile ka 31 Motsheanong Disapomarine Mokete wa ho rehella le ho kgakola sapomarine ya pele o reretswe 15 Phupu 2004, mme e reretswe ho fuwa Lebotho la Sesole sa Lewatle sa Afrika Borwa kgweding ya Phupjane 2005 e le sekepe se felletseng. Tshebedisano ya Indaseteri ya Tshireletso (TIT) Tshebedisano ya Indaseteri (TI) ka mananeo a Merero ya Ditumellano tsa Kgwebo tsa Tshireletso e qadile ho sebetsa ka Mmesa 2000, mme ya fihlella dibilioneng tsa Mebuso e Kopaneng ya Amerika tse ka bang tse $16,1 tse kenyeletsang boitelo ba thekiso ya dihelikopotara tsa lewatle. Tshebedisano ya Indaseteri ya Setjhsaa (TIS) e fihlella ho 85% ya tjhelete ya TI, ha Tshebedisano ya Indaseteri ya Tshireletso (TIT) e eba 15% ya karolo e salang e ka ba dibilione tse $2,4 tsa Mebuso e Kopaneng ya Amerika. Nako ya ho e lokolla ke dilemo tse supileng, ho sa kenyeletswe BAE Systems/sasa, e nang le dilemo tse leshome le motso o le mong ho lokolla tjhelete ya bona. Tjhelete e ka bang 41% ya Tshebdisano ya Indaseteri ya Tshireletso kaofela e ile ya lokollwa mafelong a kgwedi ya Hlakubele Tjhelete ena e fihlile ho milione ya $983 tsa Mebuso e Kopaneng ya Amerika e le mekitlane ya Tshebedisano ya Indaseteri ya Thsireletso e sailweng ho ya ka dikonteraka tse fapaneng. Bafepedi ba Matjahsa ha mmoho ba ile ba sebetsa ho feta tekano ka 12% ha ho bapiswa le boitelo ba bona ka 31 Hlakubele 2004 ka dimilione tse $875 tsa Mebuso e Kopaneng ya Amerika. Jarete ya Dikepe Simon s Town Ho fetolwa ha Jarete ya Dikepe Simon s Town e hatetse pele haholo nakong ya selemo sa 2003/2004. Memorandamo wa tumellano o saennwe ke Lefapha la

19 Tshireletso, Lebotho la Lewatle la Afrika Borwa le ARMSCOR ka 25 Mmesa 2003 hore ho fetisetswe taolo e be ya ARMSCOR. Ho thehwa ha motlolo wa kgwebo ho ya ka makala le ditumellano tsa kgwebisano e ile ya qetellwa ka mora tshebetso e telele ya dipuisano le ba nang le ksaelo. Ditokomane tsa ho qetela, tse seng di tla amohelwa Letoneng la Tshireletso, ke Tumellano ya Kgwebisano le Taolo ya Setjhsaa le Setjhsaa le Tumellano ya ho Sebetsa, e laolang kgwebisano le msaaka a ho Sebetsa, e tsheheditswe ke Moralo wa Kgwebo. Ditumellano e radilwe ha mmoho le Lefapha la Matlotlo, ho dumellanwa le boiqapelo ba Kgwebisano ya Poraevete le ya Taolo ya Setjhsaa, ha mmoho le taelo ya Letona la Tshireletso msaapi le tsaa ena. Ho radilwe hore phetolo, jwalo ka ha e fuperwe ditumellanong tse boletsweng pejana, e tla qala nakong ya selemo sa ditjhelete sa 2004/2005, ha ARMSCOR e theha thomo ya tshebedisano le puso nakong ena. Ho etswa ha Jarete ya Dikepe hore ebe kgwebo ho tla qala ka mora hore ho saenwe ditumellano tse nang le matshwao a ho ka hola le ka moso. Dipheo tsa 2004/2005 Dipheo tsa motheo tsa ARMSCOR tsa selemo sa ditjhelete sa 2004/2005 ke tsena tse latelang: Ho Hlwauwa ha Tshebetso ya Phumano ya Thepa ya ARMSCOR Jwalo ka ha ho hlalositswe pejana, ha ho ne ho hlaloswa ka tekolo ya ditjhelete tsa selemo, ho hlwauwa ha tshebetso ho qadile kgale selemong sa ditjhelete, mme jwale e ne e ke ke ya qetellwa hobane e ne e tshohlwa selemong sa ditjhelete se lekolwang, mme ya sitwa ho qetellwa ka lebaka la ho mathata a ho fana ka tjhelete ao a seng a rarolotswe. Jwale ho nahanwa hore tshebetso ena e tla phethwa, mme e phethelwe ka mohlomong selemong sena se tlang sa ditjhelete.

20 Matlafatso ya moruo wa batho ba Batsho Leano la matlafatso ya moruo wa batho ba batsho la ARMSCOR le se le sebetsa jwale, mme basebeletsi bohle ba tshwanelehang ba se ba ba rupeletswe ka ho sebediswa ha lona. Khamapane jwale e tla shebana le ho eketsa tshebediso ya yona ya tjhelete ya MMB ho SDA ha mmoho le GDA le tekanyetso ya yona ya tjhelete e sebediswang. Jarate ya Kaho ya Dikepe ya Simon s Town O mong wa mehopolo ya motheo wa ARMSCOR selemong se tlang sa ditjhelete e tla ba ho qetella ho fetisetsa Jarete ya Kaho ya Dikepe ya Simon s Town ho ARMSCOR, ebe e tobana le ho laola sebaka sena ka katleho hore se tswele Sesole sa Lewatle sa Afrika Borwa molemo. Tshebetso ena e tlameha ho qetwa ka mafelo a Hlakubele Ho etsa dibaka tsa ARMSCOR hore e be tsa kgwebo ARMSCOR e na le dibaka tse ngata tseo e di sebedisetsang phuputso, teko le tekolo ya thepa ya tshireletso hore e phethe thomo ya yona ya phumano ya dibetsa. Maemong ana a matjha a dipolotiki, dibaka tsena ha di fumane tjhelete ka mokgwa o lekanetseng ka lebaka la ho theolwa ha theko ya mmuso ya dibetsa ha ho bapiswa le mehleng e fetileng. ARMSCOR jwale e se e sebedisa qeto ya morero ya ho dumella mafatshe a mang hore a sebedise dibaka tseba ka sepheo sa ho eketsa tshebediso ya tsona, mme ebe jwale ho bolokwa tshebediso ya yona, ebe ho bolokwa mesebetsi ya bontate le bomme e hirilweng ke dibaka le ho ntshetsa pele moputso o eketsang e le hore ho qhelellwe thoko tse ka etsahalang tse ka bang teng tsa tefello ya phettiso ya tjhelete. Ha ho latellwa morero ona, ARMSCOR le yona e leka ho thusa mafatshe a mang dibakeng tsa phumano ya dibetsa. Ho fanwa ka dintlha tse ding hape ka tsaa ena ka tlase mona. ARMSCOR jwalo ka seetsetsi sa phumano ya dibetsa Africa

21 Mosebetsi o ka sehloohong wa ARMSCOR ke ho fumana thepa ya tshireletso, haholoholo ho etsetswa Lebotho la Tshireletso la Afrika Borwa, empa hape le ditshebeltso tse ding tsa tshireletso, tse jwalo ka Ditshebeletso tsa Sepolesa tsa Afrika Borwa le Lefapha la Ditjhankana. Mosebetsi ona wa ho fumana thepa wa ARMSCOR o kenyeletsa mesebetsi yohle e tlamehang ho etswa ho kgotsofatsa ditlhoko tsa thepa ya sesole, dibaka kapa ditshebeletso tse reretsweng ho sebediswa ho ya ka kapa ho tshehetsa ditlhoko tsa tlelaente. Mosebetsi ona o kenyeletsa phuputso e ka sebetsang ya nako e telele, moralo o hlokehan, ho thehwa le ntshetsopele ya thekenoloji, ho ralwa ha dihlahiswa tsa ntshetsopele le ditshebetso le ho ba teng ha diindaseteri le ho etswa ha dihlahiswa tsa matla le ditshebetso tse kgotsofatsang ka botlalo ditlhoko tsa mosebedisi tse hlalositsweng. Lekala la Setjhsaa sa Ntshetsopele sa Afrika e ka Borwa le Tshireletso le Polokeho di fana ka Tumellano ya Tshireletso (Temaneng ya 4)ho fana ka tshebedisano e tswelang pele le thuso mahareng a mebuso le dinaheng tsa lebatowa la Setjhsaa sa Ntshetsopele sa Afrika e ka Borwa. Kgotso le Lekgotla la Polokeho la Kopano ya Afrika le lona le fana ka Lebotho la Malalaalaotswe la Afrika (LM). Makala a msaedi a hlalositsweng ka hodimo ka mona a tla itshetleha haholo hodima ho sebetsa mmoho ha thepa ya sesole msaapi le tswelopele efe kapa efe e ka etswang. Tshebedisano e hloka phumano ya thepa ha mmoho le phumano ya thepa e ka fuwang ke ARMSCOR ka bokgoni le tsebo ya yona. Ho fumanwa ha thepa ha mmoho ho na le molemo wa ho hodisa ikonomi ka mahalakoreng a mangata (le matla a ho buisana) le maemo a amohelehang. Diteboho Ke batla ho leboha Letona la Tshireletso, Mong MGP Lekota, le Motlatsi wa hae, Mofh NC Madlala-Routledge, ka tshehetso ya bona e bsaatsehang le tataiso selemong sena se hodimo sa tekolo. Lentswe la teboho le lebiswa ho bahlanka ba mmuso ba Lefapha la Tshireletso ba neng ba le teng ho thusa ka dinako tsohle le ho rata ho thusa ditsaeng tsa tsamaiso lefapheng.