SesaZleblobaTa SezRudvis istoria

Transcription

1 SesaZleblobaTa SezRudvis istoria

2

3 SesaZleblobaTa SezRudvis istoria Tbilisi 2007

4 ra ti io na Ta mis vi li av to ri da re daq to ri ko ba na di ra Ze kon slu tan ti irak li xa ra Ze ydis di zai ni ~Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vis is to ria~ war moad gens wigns, ro mel Sic asa xu lia inva li do bis tra di ciu li da Ta na med ro ve mid go me bi, aris sau ba ri da mou ki de be li cxov re bis fi lo so fiis mnis vne lo ba ze da gan xi lu lia Cvens rea lo ba Si ar se bu li ste reo ti pe bi sa da cru-war mod ge ne bis war mo So bis sa fuz vle bi. es aris pir ve li wig ni, ro me lic ibew de ba msgavs sa kit xeb ze da sain te re soa ro gorc dain te re sebu li, ase ve ub ra lo mkit xve li sat vis, vi nai dan ac nobs mat Ta na med ro ve xed vas da mid go mebs da xels uw yobs sa zo ga doe bis cno bie re bis amar le bas. es pub li ka cia ga moi ca ame ri kis Seer Te bu li Sta te bis gan vi Ta re bis saa gen tos (USAID) dax ma re bit. fe de ra cia ~ga da var Ci not bav Sve bis~ da koa li ciis da mouki de be li cxov re bi sat vis mier. ga mo xa tu li mo saz re be bi Se saz loa ar iq nas gazia re bu li USAID -is mier This publication was made possible through support provided by the US Agency for International Development (USAID). The opinion expressed those of Save the Children and Coalition for Independent Living do not necessarily reflect the views of USAID.

5 Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vis is to ria ri Card rei ze ri pe da go ge bi sat vis gan kut vni li dam xma re ma sa le bi dan «All Equal All Dif fe rent» sa zo ga doe bis da mo ki de bu le bas Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vi sadmi (in va li do bi sad mi) sak maod di di da xan grzli vi is to ria aqvs. is cru-war mod ge ne bi da ste reo ti pe bi, Cvens rea lo ba Sic ux vad rom arse bo ben, sau ku nee bis man Zil ze iq mne bod nen da ya lib de bod nen. am Te mis sa fuz vlia ni Ses wav la Za lian mnis vne lo va nia. is to riis zus ti cod ni sa da ana li zis Sem Txve va Si, Cven me ti San si gvez le va Sevcva lot da ava mar lot sa zo ga doe bis cno bie re ba, gav xa dot igi gaci le bit uf ro ci vi lu ri da obieq tu ri. Ti Toeul ma ada mian ma un da ico des, rom Cve ni sam ya ro da fuz ne bu lia mra val fe rov ne bis prin cipze da iyo gan sxva ve bu li ar nis navs - iyo uc xo da uc no bi. mo ce mul ma sa la Si Cven gveq ne ba sau ba ri im mid go meb ze, ro me lic ar se bob da Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vis gar Se mo an ti kur sam ya ro dan daw ye bu li Cve ni rea lo bit dam Tav re bu li. Cven ag ret ve vi saub rebt in va li do bis tra di ciul da Ta na med ro ve mid go meb ze, ro mel sac sxvanai rad sa me di ci no da so cia lur mo de lebs vu wo debt da da mou ki debe li cxov re bis fi lo so fia ze. ne bis mie ri kul tu ra Ta vis Tav Si asa xav da im msof lxed vas, ro melic mis Sem qmnel xalxs gaac nda ama Tu im sa kit xi sa da mov le nis mimart. ga mo nak li si arc Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vis Te maa. an ti ku ri sam ya ro qa da geb da «msve nie ri sxeu lis» kults... aq ga me fe bu li iyo mo saz re ba - «la maz sxeul Si la ma zi su lia», ami tom er Tgva ri «skul ptu ru li xed va» Cveu leb riv, yo vel driur cxov re ba Sic dam kvid re bu li iyo. Zvel sa ber ZneT Si da rom Si rai me sa xis fi zi 3

6 SesaZleblobaTa SezRudvis istoria ku ri gan sxva ve ba uk ve did cod vad da nak lad it vle bo da. ami tom Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne ada mia ne bi ga nic did nen um wva ves diskri mi na cias da yve la sa gan ga ri yul mdgo ma reo ba Si im yo fe bod nen. am mxriv sain te re soa is tra di cia, ro me lic ert-ert Zvel ber Znul po lis Si - spar ta Si ar se bob da. aq fi zi ku ri Sez Ru du lo bit daba de bu li bav Svi im Ta vit ve iwi re bo da sik vdi li sat vis, vi nai dan mas da ba de bis Ta na ve uf skrul «apo Tet Si» ak vdi neb dnen. am tra di ciit spar ta ne le bi sa ku Ta ri «ra sis» si jan sa Re ze zru nav dnen, Tum ca aman ver uz run vel yo mi si bed nie ri mo ma va li da spar ta sa ku Ta ri mo qa laqis Ra la tis Se de gad dae ca... Zve li ro mis ko li zeum Si ara er Ti Sem za ra vi sa na xao ba imar Tebo da... mat So ris iyo in va li do bis mqo ne ada mia ne bis SiS vel Su beb ze gde ba, usi nat lo gla dia to re bis Ser ki ne ba ni, qa leb sa da Cia ta nis ada mia nebs So ris or Tab rzo le bis ga mar Tva da sxva. un da it qvas rom msgav si mid go me bi, arc Sua sau ku nee bis ev ropa Si Sec vli la, rac gan sa kut re bit in kvi zi ciis aram vlo bis xa na Si igrzno bo da. am dros ga moi ca wig ni, ro mel sac er qva «di di na di ro ba al qa jeb ze» («Mal leus Ma le fi ca rum» sxva nai rad «al qa je bis Caqu Ci» w.w.), igi mi Ti Te bu li drois gan mav lo ba Si 70-jer 14 sxva das xva ena ze ga moi ca. es wig ni xsni da, Tu ro gor un da gaar Cios ada mian ma al qa ji fi zi ku ri da go neb ri vi aras rul fa sov ne bis nis ne bis xar jze da mi dio da sas ti ki an ga ris swo re ba. yve la ze sam wu xa ro ki is iyo, rom Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne pi reb Tan da im ada mia neb Tan er Tad, vinc Tavs wi nas war met yve lad ac xa deb da, is je bod nen ise Ti ada mia ne bi, rom le bic flob dnen mkur na lo bis sxva das xva sai dumlos da ja dos no bas Tan si nam dvi le Si ara nai ri kav Si ri ar gaac ndat. in kvi zi ciis epo qa Si ev ro pis mas Sta bit ja dos no bis bral de bit sik vdi lit 8 mi lio ni dan 20 mi lio nam de ada mia ni dai sa ja. ma Ti umete so ba qa li iyo. mat So ris Za lian bev ri Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne pi ri gax ldat. in va li do bis mqo ne ada mia ne bi «gan te ve bis va ce bad» ga moh yav dat 4

7 ma Si nac ki, ro ca xo le ri sa da Sa vi Wi ris epi de mia vrcel de bo da. isi ni cxad de bod nen «bo ro te bas Tan wil-na yar ar se be bad» da ma Ti das ja, xal xis az rit, epi de miis gan gan Ta vi suf le bas moas wa veb da. mar tin lu Ter ma (pro tes tan tiz mis mta va ri pat riar qi da damfuz ne be li) fi zi ku ri Sez Ru du lo bit da ba de bul bav Sveb ze saub risas Tqva: «waiy va net go ne ba sus ti bav Svi mdi na res Tan da Ca Zi ret igi...» 16-e sau ku nis ho lan dia Si ket rit daa va de bu li ada mia ne bi itvle bod nen cod vi le bad da mtel mat qo ne bas sa xel mwi fo kon fis kacias ux den da. Tu ki ada mia ni, ro mel sac «ase et yo bo da sa xe ze cod va», mor Cil da up re ten zio cxov re bas air Cev da, ma Sin it vle bo da, rom mas sik vdi lis Sem deg sa mot xe elo da. in va li do bis mqo ne pi re bi is to riu lad da cin vis obieq tad miacnda aris tok ra tia sac. me fis da war Ci ne bu li feo da le bis kar ze myo fi jam ba ze bi, ro gorc we si, sxva das xva for mis in va li do bas flob dnen. msgav si da mo ki de bu le ba Sem deg as wleu leb Sic ar Sec vli la. 18-e da 19-e sau ku neeb Si Za lian po pu la ru li iyo Teat ra lu ri sa na xo be bi, sa dac mta va ri dat vir Tva sxva das xva sa xis fi zi ku ri dar Rveu lo bis mqo ne ada mia neb ze mo dio da. ma ga li Tad, cno bi li iyo e.w. «su le le bis ge me bi», rom le bic mog zau rob dnen por ti dan por tsi da sa zo ga doebas iset Teat ra lur war mod ge nebs sta va zob dnen, sa dac Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne ada mia ne bi sa sa ci lo mdgo ma reo ba Si ga mo yavdat. msgav si sa na xaoe be bi di di po pu la ro bit sar geb lob da da pri mitiu li nom re bi gva ria nad ar Tob da im droin del pub li kas. mag ram es tur nee bi did xans ar grzel de bo da, da ro ca nel de bo da ma yu reb lis in te re si, ge mis pat ro ne bi «su le lebs» sa na pi ro ze sa ku Ta ri be dis ama ra to veb dnen. mat ze ki, cxa dia, ara vin zru nav da. Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne ada mia nebs ar wya lob da arc ev ro pu li mwer lo ba, xal xu ri ze pir sit yvie re ba da epo si. aq xsi rad uar yo fit per so na Je bad kow li, cal Tva la, an ku zia ni gmi re bi gvevli ne bian, ro go ric vtqvat ja do qa ri qa lis sa xea Zme bi gri me bis zrapre bi dan («gen ze li da gre te li», «fif qia da Svi di ju ja» da sxva), an 5

8 SesaZleblobaTa SezRudvis istoria r.l. sti ven so ni sa da j. m. ba ris cno bi li me kob re-per so na Je bi: calfe xa jon sil ve ri, usi nat lo piu («gan ZTa kun Zu li») da ka pi ta ni kau Wi («pi ter pe ni»). msgav si per so na Je bi ki dev Za lian ux vad gvxvde ba evro pul mwer lo ba sa da ze pir sit yvie re ba Si, am yo ve li ves uar yo fi Ti mxa re ki is gax lavt, rom ro de sac bav Svi wai kit xavs msgavs zrap rebs, ma ga li Tad «gen zels da gre tels» da ga va qu Ca Si, im mo xu ce bu lis xil vi sas, ro mel sac sia ru li uwirs, au ci leb lad gaax sen de ba bo roti al qa ji ze mot Tqmu li zrap ri dan, rac cru-war mod ge ne bis Seq mnis sa fuz vels mis cems. ami tom aris au ci le be li, rom msgav si zra pa re bi sa da is to rie bis gac no bis pa ra le lu rad bav Sve bis Tvis xde bo des sa Ta na do ax sna realo bi sa, rom mat kar gad icod nen - fi zi ku ri nak lo va ne ba sru liad ar asa xavs ada mia nis zneob riv si mar les, da si ke Te, pir vel rig Si, su lieri si la ma zea. wi naar mdeg Sem Txve va Si, Cven xels Se vuw yobt bav Sveb Si im ste reo ti pe bis dam kvid re bas, ro mel Ta Sec vlac au ci le be lia Tana med ro ve da Rir seu li sa mo qa la qo sa zo ga doe bis Seq mnis Tvis da ris wi naar mde gac ase aq tiu rad vib rzvit dre sac. XX sau ku ni dan gan sa kut re bit po pu la ru li iyo moz Rvre ba, ro melic ev ge ni kis (brzen, eu ge nes - «kar gi gva ri») sa xe lit aris cno bi li. es moz Rvre ba «jan sar gens» uwev da pro pa gan das da gmob da yo vel gvar fi zi kur, Tu men ta lur Sez Ru du lo bas. sam wu xa rod am mim di na reo bas bev ri ga mo Ce ni li mor va wec uwer da mxars. mat So ris iy vnen cno bi li mwer le bi: d. h. lou ren si, h. uel si, o. hek sli da cno bi li po li ti ko si uin ston Cer Ci li, ro mel mac 1913 wels, ro ca jer ki dev di di bri tane Tis Si na gan saq me Ta mi nis tri iyo da lor dta pa la ta Si ga ni xi le boda ka no ni go neb ri vi Ca mor Ce ni lo bis Se sa xeb, ofi cia lur mox se ne ba Si ga nac xa da: «go ne ba sus ti ada mia ne bi war moad ge nen sa SiS roe bas rasis Tvis. sa zo ga doe bam un da moi So ros isi ni da sa sur ve lia es mimdi na re wlis bo lom de mox des. go neb ri vi Ca mor Ce ni lo bis ka no nis amoq me de bis Sem deg, spe cialur da we se bu le beb Si, mo Tav se bul iq na sa me fo ka ris ori wev ric, er Ti mat ga ni de da-de dof lis bi Za iyo, rom lis is to ria zec mog via 6

9 ne bit BBC - m ga dai Ro fil mi «da kar gu li uf lis wu li» (rej. sti ven po lia ko vi). na cis tu ri re Ji mis dam ya re bas ger ma nia Si, ro gorc cno bi lia, gau go na ri si sas ti ke da rep re sie bi moh yva. yo ve li ve es Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne pi reb sac See xo, vi nai dan «ariu li ra sis» Seqmnis ken mi mar Tu li pro pa gan da sa ku Ta ri mod gmis upi ra te so ba ze qada geb da, fi zi kur Sez Ru du lo bas «ka non ga re Sed» ac xa deb da da devni da. me sa me rai xis ideo lo gii sat vis da ma xa sia Te be li iyo Sem de gi fra za: «mo ka li sib ra lu lis ga mo». ami tom na cis tur ger ma nia Si Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne ada mia ne bi ga nic did nen sas tik dev nas da dam ci re bas. amas ema te bo da is pro pa gan dis tu li fil me bi, sa dac in va li do bis mqo ne ada mia ne bi sa ku Ta ri fi zi ku ri nak lo va ne bis ga mo sa xel mwi fo dam na Sa vee bad yav dat ga moy va ni li. ert-ert aset films ~Ich Kla ge~, ro me lic 1941 wels dad ga re Ji sor ma vol fgang li be nainer ma, ve ne ciis ki no fes ti val ze umar le si jil doc mie ni Wa da uk ve 1945 wels igi 13,5 mi lion ada mians qon da na na xi (Tum ca isic ar sa nisna via, rom sak maod di di na wi li ar izia reb da am fil mis kon cef cias da Si Sis ga mo Se dio da ki no-sean sze) wleb Si fi zi ku ri da men ta lu ri Se fer xe bis mqone ada mia ni See wi ra ger ma ne li eqi me bis eq spe ri men tebs. msxver pli iqne bo da ga ci le bit uf ro di di, rom ara is am bo xe ba, ro mel sac miunxe nis ar qie pis ko po sis - ha le nis Taos no bit qon da ad gi li 1940 wels, Tum ca amis Sem dgom mtav ro ba msgavs eq spe ri men tebs, ro me lic Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne ada mia ne bis fi zi ku ri ga nad gu re bi sa da tan jvis xar jze xor ciel de bo da mainc ata reb da, orond ax la es ga sai dum loe bul vi Ta re ba Si xde bo da. in va li do bis mqo ne bav Sve bis fi zi ku ri ga nad gu re ba grzel de bo da 1945 wlam de da sam wu xa rod ze me ti bav Svi dai Ru pa na cis ti eqi me bis xe le bit. ase Ti ga manad gu re be li prog ra me bi igeg me bo da be ri lin Si, tier gar de nis # 4, sa dac mde ba reob da ma Ti cen tra lu ri Se no ba. ami tom es prog ra me bi dres cno bi lia «T4»-is sa xel wo de bit. 20-e sau ku ni dan Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne pi reb ma Ta 7

10 SesaZleblobaTa SezRudvis istoria vad daiw yes sa ku Ta ri uf le be bis Tvis brzo la da dro Ta gan mav lo ba Si sak maod did war ma te bebs miar wies. msgav si moz rao be bi Tav da pir velad pir ve li msof lio omis Sem deg moe do ev ro pa sa da ame ri kas, romlis dro sac omis ve te ra ne bi, rom leb mac Se saz leb lo ba Ta Sez Rud va sao ma ri ope ra cie bis dros Sei Zi nes, moit xov dnen sa mu Sao ad gi leb sa da sa ku Ta ri uf le be bis dac vas. mat Seq mnes pir ve li sa zo ga doeb ri vi gaer Tia ne be bi da or ga ni za cie bi. in va li do ba msof lios sru liad axa li Tva lit daa na xa ed ro bertsma da ass-si moq med ma ara sam Tav ro bo or ga ni za ciam «Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vis msof lio in sti tut ma», ris Sem de gac dai ner ga faq tiurad «dau mo ki de be li cxov re bis fi lo so fiis» ideo lo gia, rom lis Zi ri Ta di Ri re bu le ba ni da kon cef cia ne bi si mie ri in va li do bis mqo ne pi ris Tvis drem de ar kar gavs aq tua lo bas da um nis vne lo va ne sia. ma Sin am moz rao bis mta var ma aq ti vis teb ma - ed ro ber tsma da misma me gob reb ma sa ku Ta ri ma ga li TiT ac ve nes ame ri kis sa zo ga doe ba sa da mtel msof lios, rom ada mia ni, ro me lic flobs Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vis Tun dac yve la ze mzi me for mas, SeiZ le ba ar dai kar gos, miar wios Za lian bevrs da sa ku Ta ri cxov re bit daex ma ros ata so bit ada mians, ma Ti yo fa ga xa dos uke Te si da gaaum jo be sos Ta vi suf le bis xa ris xi. amis Tvis ki sa ku Ta ri daud grom lo bi sa da mi zan da sa xu lo bis gar da au ci le be lia rom mat Tvis iq mne bo des gan vit re bis Tvis sa surve li ga re mo-pi ro be bi. Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne pi re bi dre sac ga nag rzo ben brzo las sa ku Ta ri uf le be bi sa da in te re se bis da sa ca vad da cdi loben yve la au ci le be li pi ro bis Seq mnas imi sat vis, rom Se saz leb loba Ta Sez Rud vis ga mo ar ila xe bo des in va li do bis mqo ne pir Ta Rirse ba, ar iz Ru de bo des ma Ti ni Wie re ba, po ten cia li da sa zo ga doe bis Ti Toeul wevrs gan vi Ta re bi sat vis Ta na ba ri pi ro be bi da sas tar to po zi cie bi eq mne bo des. 8

11 Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vis is to ria sa qar Tve lo Si sa qar Tve lo Si Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vas sak maod sain te re so is to ria aqvs. aq ada mia ne bis da mo ki de bu le ba in va li do bi sad mi ar yofi la er Taz ro va ni. Cven qar Tu li fol klo ri sa da ze pir sit yi ve re bis ana li zis sa fuz vel ze Seg viz lia da vas kvnat, Tu ras Tan aso cir de boda in va li do ba sa qar Tve lo Si da ro go ri da mo ki de bu le ba gaac ndat Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vi sad mi qar Tve lebs. uz ve le si droi dan om Si sxeu lis da zia ne ba sag mi ro saq med ariqme bo da. ami tom aset meom brebs xal xi gmi re bad Tvli da da mat gan sakut re bul pa tivs mia geb da. omi dan uv neb lad dab ru ne ba sa sir cxvi lo saq me dac ki it vle bo da. ama ve dros xal xsi friad gav rce le bu li iyo Tqma: «er Ti gi Ji yve la so fels un da yav des» da mar Tlac, TiT qmis yve la so fel Si ar se bob da ise Ti ada mia ni, ro me lic go neb riv Ca mor Ce nas flob da da mte li sof lis Tvis gar To bis sa gans war moad gen da. msgav si per so na Je bi Wa bua ami re ji bi sa da kon stan ti ne gam sa xur dias na war moe beb Sic gvxvde ba. qar Tul zrap reb Si in va li do bas ro gorc bo rot, ase ve ke Til arse bebs mia wer dnen. mag. uar yo fi Ti per so na Je bi dan Seg viz lia ga mo var CioT zrap ru li de ve bi, rom le bic xsi rad go neb ri vad Ca mor Ce ni le bi da Tval nak lu le bi iy vnen. gad mo ce mis mi xed vit, kow li iyo cxo vel Ta mfar ve li Zvel qar Tu li RvTae ba oco pin tre, xo lo tyis RvTae ba ocokocs ar SeeZ lo sau ba ri, ami tom mi si Se Za xi li ~voo~ yve la Sem xvedr pirs Tav zars scem da. qar Tu li zrap ris Za lian sain te re so per so na Jia ce ro de nac, ro me lic gan sa kut re bu li siy va ru lit bav Sveb Si sargeb lobs. ce ro de na tan mor Cil ze ki dev uf ro pa ta ra ar se baa, Tum ca mis gmi ro bas, mo xer xe bu le bas da si ma ma ces saz Rva ri ar gaac nia. meg rul mi To lo gia Si cno bi lia tyis ula ma ze si qal Rmer Ti tya Si-ma fa, ro mel sac bev ri mkvle va ri na di ro bis sva nur qal Rmer TTan da lis Tan ai gi vebs, Tum ca, ro gorc cno bi lia, tya Si-ma fa, da lis gan 9

12 SesaZleblobaTa SezRudvis istoria gan sxva ve bit, ada mia neb Tan sit yvier kon taq tsi ar Se dio da da mxolod xe le bit saub re bo da. qar Tu li mi To sis Za lian sain te re soa per so na Jia wvi ma-wet yi sa a We qa-qu xi lis RvTae ba elia, ro me lic xal xu ri war mod ge nit ca ze etlit dag ria le ba, brma aris da ami tom zog jer iq moav lens wvi ma sa da set yvas, sa dac ada mia ne bi mas ar elian. ami tom ca ze Rru be li rom gamoc nde bo da, sof lis mo sax leo ba ate xav da xol me za re bis rek va sa da bu kis rtymas, elia gai go nebs, mix vde ba so fe lia da gag vec le bao. ni San dob li via isic, rom elia ke Til RvTae bad yav da xalxs war mod geni li da mas usi nat lo ba ar us li da xels xal xis say va rel RvTae bad yo fi li yo. amis das tu ria isic, rom mog via ne bit, qris tia no bis Semo Re bis Sem deg, elias war mar Tu li kul ti cad amar le bul bib liur wi nas war met yvel elias, igi ve ilias kults Seer wya da qris tia no bis Sem de gac imar Te bo da sa qar Tve lo Si eliao ba. ro me lic swo re dac rom war mar Tul amin dis RvTae bas ez Rvne bo da da sa xal xo zei mis for ma gaac nda. in va li do bis Te ma Za lian sain te re sod is le ba qar Tul mwer loba Sic. am mxriv gan sa kut re bit ar sa nis ni no dar dum ba Zis Se moq me debaa, sa dac isi ni, ro gorc we si, da de bit da yve la sat vis mi sa baz gmi rebad gvev li ne bian. ili ko da ila rio ni yve la asa kis mkit xve li sat vis usay var le si per so na Je bi arian, ori ve mat gans er Ti Tva li «Su Sis» qon da. gan sa kut re bu lia xa tias sa xec mot xro bi dan «me vxe dav mzes». faq tiu rad am mot xro ba Si ga ta re bu lia is Ri re bu le be bi da idea lebi, rom lis da ner gvac dres in klu ziu ri ga nat le bis mi xed vit gvix deba, rac Za lian saa ma yoa. igi ve ro man Si gvxvde ba be Ja nis Za lian sain tere so sa xe, ro me lic mot xro ba Si er Tgu le bis, si ke Ti sa da me gob ro bis gan sa xie re baa. Za lian sain te re sod is le ba mot xro ba Si ag ret ve «mzis xed vis» mo ti vi. xa tia mxo lod mzes da so soias xe davs, rac sim bo lurad siy va ru li sa da si coc xlis ni Wis ga mom xat ve lia mot xro ba Si da mig va nis nebs ima ze, rom ar flob de mxed ve lo bas, su lac ar nis navs - ar xe dav de si nat le sa da WeS ma ri te bas. kon stan ti ne gam sa xur dias ro man Si «mtva ris mo ta ce ba» aris 10

13 Za lian sain te re so per so na Ji - lu kaia la ba xua. lu kaia sa mas xa raod da da sa ci nad gae xa da mtel so fels, mxo lod Ta ras em xva ri da Ta mar Sar va Si Ze eq ce vian mas, ro gorc karg ada mians. TviT ta riel Sar va Si Zec ki, ro mel sac lu kaia ze er Tgu li ka ci ar yo lia, ar aris mis mimart ke Til gan wyo bi li. ara da, lu kaia la ba xua si nam dvi le Si uar resad ke Ti li, did su lo va ni da fi lo so fiu rad moaz rov ne per so na Jia, rac kar gad Cans im epi zo di dan, ro ca igi sam rek los bne li Ta Ris qves re kavs za rebs. Wa bua ami re ji bis «da Ta Tu TaS xia Si» uk ve pir vel gver dze gvxvde ba ise Ti fra za, ro mel sac dre sac xsi rad Sex vde bit in va lido bis mqo ne pir Ta uf le be bis dam cvel Ta mier ga mar Tul fo ru mebsa Tu Ro nis Zie beb ze: «or ada mians iq neb Ta na ba ri Se saz leb lo be bi, orond sxva das xvag va ri zneo ba hqon des». aq faq tiu rad uk ve ima zea sa su ba ri, rom yve la ada mians Se saz leb lo ba Ta na ba ri un da qon des, xo lo in te re se bi da zneob ri vi prin ci pe bi yo vel Tvis gan sxva ve bu li iq ne ba. ro man Si xsi rad gvxvde ba ise Ti per so na Je bi, rom le bic sxva das xva for mis in va li do bas flo ben da arian ro gorc da de bi Ti, ase ve odiozu ri pi re bi. ma ga li Tad, kowl ka ko Ta ba ga ri sa da qon dris kac ze bos sa xit av tors uar yo fi Ti gmi re bi yavs war mo Ce ni li, xo lo. usi nat lo mo xu cis mor de xis sa xit dau viw ya ro per so na Ji Seq mna. faq tiu rad, mtel ro man Si es aris er Ta der Ti ka ci, vi sac ro ma nis mta va ri gmi ri da Ta Tu Ta Sia bo lom de en do ba da mi si naam bo bi yo vel Tvis ain te resebs. mor de xi mtel ro man Si sib rznit ga mor Ceu li da did su lo va ni per so na Jia, ro me lic ga mo Ce nis Ta na ve igebs mkit xve lis guls. 11

14 SesaZleblobaTa SezRudvis istoria Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne pir Ta uf le ba Ta dam cve li moz rao ba sa qar Tve lo Si in va li do bis mqo ne pir Ta mdgo ma reo ba sab Wo Ta xe li suf le bis dros ki dev uf ro dam Zim da sa qar Tve lo Si. am dros po pu la ru li iyo lo zun di: ~Cven Tan in va li de bi ar cxov ro ben~, rac cxa dia, rea lobas ar asa xav da da Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne pi rebs ele men taru li in te re se bis dak ma yo fi le bis sa Sua le bac ar ez leo dat. am dros ara nai ri yu rad Re ba ar eq ceo da mat fi zi kur da in te leq tua lur poten cials da yve las er Ti da ima ve ti pis pri mi tiul sa mu Saos sta vazob dnen. yve la in va li do bis for mis mi xed vit na wil de bo da da sa zoga doe bis gan izo la cia Si am yo feb dnen. sa qar Tve lo Si in va li do bis mqo ne pir Ta uf le ba Ta dam cve li moz rao ba 80-ia ni wle bi dan daiw yo. mar Ta lia, jer ki dev sab Wo Ta period Si ar se bob da sme na do bi sa da mxed ve lo bis ar mqo ne Ta ara sam Tavro bo or ga ni za cie bi, mag ram ma Ti fun qcia mnis vne lov nad gan sxvav debo da Ta na med ro ve ara sam Tav ro bo or ga ni za cie bis miz ne bi sa da amoca ne bis gan. pir ve li Sez Ru du li Se saz leb lo ba Ta mqo ne pi re bis ara sam Tavro bo or ga ni za cia 1989 wels «RvTis Svil Ta kav Si ris» sa xit Seiq mna wels ki uk ve fun qcio ni reb da 20-mde msgav si ara sam Tav ro bo orga ni za cia wels uk ve ar se bob da ra mo de ni me ateu li Sez Ru du li Se sazleb lo bis mqo ne pir Ta ara sam Tav ro bo or ga ni za cia, rom le vic mimar Tu li iy vnen in te re se bi sa da uf lee bis dac vis ken. swo red aqe dan daiw yo sa mo qa la qo seq to ris aq tiu ro ba sa zo ga doeb riv as pa rez ze. mat wi na plan ze wamoswies yve la is sa Wir bo ro to sa kit xi, rom le bic Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne ada mia nebs awu xeb dat da See cad nen Ta vi si Za le bi Ta da re sur se bit am sa kit xe bis ga daw ras. in va li do bis mqo ne pir Ta ara sam Tav ro bo or ga ni za cie bis dam sa xu re baa isic, rom 12

15 sa xel mwi fo struq tu re bi dain te res dnen Sez Ru du li Se saz leb lobis mqo ne pir Ta mdgo ma reo bit da prob le me bit. swo red es aq tiu roba gax da imis mi ze zi, rom 1995 wels sa qar Tve los par la men tma mii Ro, Cve ni az rit, Se sa nis na vi ka no ni «Sez Ru du li Se saz lel bo bis mqo ne pir Ta so cia lu ri dac vis Se sa xeb» wlis da saw yis Si «in va lid Ta li gis» Taos no bit Seiq mna Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne pir Ta ara sam Tav ro bo or ga ni za cie bis sa koor di na cio sab Wo, ro mel Sic gaer Tian da Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vis sfe ro Si mo mu Sa ve 21 or ga ni za cia da ro mel sac ara sam Tavro bo or ga ni za cie bis koa li cia ~da mou ki de be li cxov re bi sat vis~ ewo da. es iyo mnis vne lo va ni mov le na, rad gan koa li ciam Ta vis Tav Si gaaer Tia na in va li do bis Te ma ze mo mu Sa ve ara sam Tav ro bo or ga ni zacie bi da um Tav res miz nad Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne pir Ta uf le be bi sa da in te re se bis dac va, ma Ti in teg ra cia, sa me di ci no da so cia lu ri rea bi li ta ciis xel Sew yo ba dai sa xa. Tu ki aqam de Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne pi re bi da ma Ti oja xis wev re bi kon kre tu li in va li do bis for mis mi xed vit er Tiande bod nen da sa xel mwi fos gan Zi ri Ta dad, sa me di ci no mom sa xu re bis gaum jo be se bas it xov dnen, amie ri dan uk ve sa mo qa la qo uf le be bi da in te re se bi gax da um Tav re si dac vis sa ga ni, rac uf le ba Ta dam cvel samo qa la qo moz rao bas sru liad axal sa fe xur ze wev da. aq ve un da ari nis nos, rom saer Ta So ri so or ga ni za cie bi sa da insti tu te bis ro li, Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vis mqo ne pir Ta uf le bebis dac vis saq me Si, Zal zed di dia. amis das tu ri aris is par tnio ru li proeq ti, ro mel sac am Ja mad fe de ra cia ga da var Ci not bav Sve bi (Sa ve the Chil dren) da sa zo ga doeb ri vi or ga ni za cie bis koa li cia ~da mouki de be li cxov re bi sat vis~ ame ri kis gan vi Ta re bis saa gen tos (USAID) xel Sew yo bit axor cie le ben da ro mel sac - «Ta na ba ri Se saz leb lo bebis gan vi Ta re bis xel Sew yo ba Sez Ru du li Se saz leb lo be bis mqo ne pire bi sat vis» hqvia. 13

16 SesaZleblobaTa SezRudvis istoria Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vis so cia lu ri da sa me di ci no mo de le bi dres Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vis ori mid go ma ar se bobs msoflio Si - tra di ciu li (sa me di ci no) da Ta na med ro ve (so cia lu ri) midgo me bi. pir ve li mo de li Zi ri Ta dad efuz ne ba im tra di ciebs, ro me lic in va li do bi sa da in va li do bis mqo ne pi re bis mi mart gaac nda sa zo gadoe bas uz ve le si droi dan, xo lo Ta na med ro ve xed va mnis vne lov nad mij navs diag nozs in va li do bis gan da aq cents ga re mo sa da sa zo gadoeb ri vi az ris Sec vla ze ake Tebs. in va li do bis tra di ciu li mid go mis dros aq cen ti ada mia nis fizi kur Sez Ru du lo ba sa da nak lo va ne ba ze ket de ba, in va li do ba, rogorc prob le ma, ga ni xi le ba sa me di ci no Wril Si da ami tom, Se saz leblo ba Ta Sez Rud vis mqo ne pi ris po ten cial sa da Se saz leb lo bebs sa Ta na do yu rad Re ba ar eq ce va, rac sa bo loo jam Si mi si uf le be bi sa da in te re se bis dac vas ver uz run vel yos da am yo febs dis kri mi na ciul ga re mo Si. ra xdis ada mians in va li dad? - am kit xva ze sa me di ci no da so cialu ri mid go mit moaz rov ne ada mia ne bi sru liad gan sxva ve bul pa suxs gag vce men: tra di ciu li mid go mis Ta nax mad: in va li do bis mqo ne aris ada miani, ro me lic - ver da dis, ver saub robs, ver xe davs; ro mel sac swirde ba mud mi vi da gan sa kut re bu li dax ma re ba; ro mel sac ar SeuZ lia saku Ta ri Za lis xme vit sur vi le bi sa da in te re se bis dak ma yo fi le ba... da Se sa ba mi sad, ase Ti xed vis Sem Txve va Si, xaz gas xma xde ba mxo lod ima ze, Tu ra «ar SeuZ lia» ada mians, xo lo yu rad Rba imas, Tu «ra SeuZ lia» mas, saer Tod ar eq ce va. am gva ri mid go me bi da xed ve bi ki dev uf ro Rrmad ner ga ven im cru- 14

17 war mod ge neb sa da ste reo ti pebs, rom le bic qmnian dis kri mi na ciul ga re mos da Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne pi rebs ga ri yul mdgoma reo ba Si am yo fe ben. Ta na med ro ve mo de lis mi xed vit moaz rov ne ada mia nis Tvis ki inva li do ba nis navs: sa xel mwi fo struq tu re bi sa da in sti tu te bis, gare mo sa da sa zo ga doeb ri vi az ris iset er Tob lio bas, rom lis dro sac Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne ada mia nis Ta vi suf le bis koe ficien ti Za lian da ba lia. ro de sac mas ar SeuZ lia da mou ki deb lad moaxdi nos ga re mo Si ga daad gi le ba; ro de sac Se saz leb lo ba Ta Sez Rud vis mqo ne ada mians ar SeuZ lia mii Ros sa sur ve li ga nat le ba da da saq mdes ara sa ku Ta ri in te leq tua lu ri Se saz leb lo ba Ta, ara med ga re mos ke Til mouw yeb lo bis ga mo. ro ca sa zo ga doeb ri vi az ri ki ar icavs Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne ada mians xe lov nu rad da arao bieq turad Seq mni li dab rko le be bis gan, ara med pi ri qit, am yo febs mas gausaz lis pi ro beb Si da izo la cia Si. aqe dan ga mom di na re, in va li do ba, ro gorc prob le ma Za lian mwvaved ar se bobs, mag ram imi sat vis, rom ga daiw ras es sa kit xe bi, ada mia ni ki ar un da Sev cva lot da mo var got ga re mos (yve la ze sai te re so da ku rio zu li is aris, rom sa me di ci no mo de li Ta vad Sez Ru du li SesaZ leb lo bis mqo ne ada mians ga ni xi lavs prob le mad), ara med pi ri qit, un da Sev cva lot, anu ke Til mo vaw yot ga re mo da mo vax di not sa zo gadoeb ri vi az ris amar le ba (anu ada mia ni SeuZ le be lia prob le ma iyos, prob le ma mxo lod is ga re moa, ro mel Sic is cxov robs). Tu or ada mians ar SeuZ lia er Tnai ri siio lit ga da la xos ki be, ma Sin sa Wi roa da Sen des bi li ki, sa dac ne bis mie ri ada mia ni Ta vi suflad SeZ lebs ga daad gi le bas. Tu ada mians daq vei Te bu li aqvs mxed velo ba, an sme na do ba, sa Wi roa ar se bob des ise Ti dam xma re sa Sua le be bi, rac uz run vel yos mis Car Tu lo bas, daex ma re ba mas adap ta cia Si da Sesa ba mi sad igi arar ig rznobs Tavs Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne pi rad, vi nai dan, ro gorc ari nis na, ada mians in va li do bas si nam dvi le Si fi zi ku ri dar Rveu lo bis nac vlad - da mab rko le be li faq to re bi Ze nen. 15

18 SesaZleblobaTa SezRudvis istoria Cven un da mo vax di not mkac ri ga mij vna fi zi kur dar Rveu lo ba sa da im so cia lur sta tuss So ris, ro mel sac «in va li do ba» hqvia... rode sac Cven vsaub robt fi zi kur dar Rveu lo ba ze, vgu lis xmobt konkre tu li ada mia nis ama Tu im or ga nos, an sxeu lis na wils, ro me lic Sez Ru du lia da ara Ta vad pi rov ne bas, an mis una reb sa da Se saz leb lobas, ro me lic SeiZ le ba amou wu ra vi da usaz Rvroc iyos. sa Wi roa mxolod is, rom yve la ada mians gan vi Ta re bis Tvis Ta na ba ri pi ro be bi da Se saz leb lo be bi Seeq mnes, rom Ti Toeu li ada mia ni sa ku Ta ri or ganos, an sxeu lis ro me li me na wi lis da zia ne bi sa da Se fer xe bu li gan vi Ta re bis ga mo ar Camoscildes sa zo ga doe ba Si mim di na re po li ti kur, eko no mi kur, so cia lur da kul tu rul pro ce sebs da mu dam grznob des Tavs sa zo ga doe bis srul fa so van wev rad. so cia lu ri mo de li as kvnis, rom in va li do bis mqo ne ada mia ne bi ise ve, ro gorc sxva yve la da nar Ce ni, mud mi vad yo vel Tvis ro di sa Wiroe ben sa me di ci no dax ma re bas, ris ga moc ar SeiZ le ba isi ni gan xi lul iq nen, ro gorc sa me di ci no mox ma re bis mud mi vi obieq tni. so cia lu ri mo de li Se mu Sa ve bul iq na, ro gorc pa ra dig ma, romel sac un da war moed gi na ar se bu li prob le mis ax le bu ri ar qma da ara Tu kon ku ren cia gae wia sa me di ci no mo de li sat vis, ara med mtlianad Seec va la igi. ami tom is im Ta vit ve mi mar Tul iq na iset dab rko leba Ta wi naar mdeg, ris ga moc in va li de bi im yo fe bian izo la cia Si da ara aqvt sa Sua le ba, gax dnen sa zo ga doe bis sru luf le bia ni da srul faso va ni wev re bi. un da ari nis nos, rom so cia lu ri mo de lis sru li mi Re bis ga re Se, SeuZ le be li iq ne bo da in va li do bis mqo ne ada mia ne bis Tvis msof lio prog ra mis amoq me de ba, ro me lic 1981 wels mii Ro gaer Tia ne bu li erebis or ga ni za ciam ge ne ra lur as sam blea ze. am prog ra mam «...daa mow ma, rom in va li do bis mqo ne ada mia nebs un da hqondet ise Ti ve sa Sua le ba da ber ke te bi cxov re bis do nis amar le bis Tvis, rac yve la sxva mo qa la qes gaac nia. un da mox des ma Ti sa fuz vlia ni mot xov ne bis dac va po li tikur, so cia lur da kul tu rul seq to reb Si. amas Ta na ve, am prog ra ma Si pir ve lad ga ni saz Rvra in va li do bis ga ge ba, ro gorc saur Tier To bo 16

19 fun qcia in va li do bis mqo ne ada mia neb sa da mat ir gvliv ar se bul samya ros So ris.» Cven ki dev di di mu Sao ba mog vi wevs, sa nam ab so lu tu rad gan vtavi suf lde bit sa me di ci no mo de lis mar wu xe bi dan. miu xe da vad imi sa, rom so cia lu ri mo de lis ar se bo ba uk ve 20 wel ze mets it vlis da misi Zi ri Ta di de bu le ba ni ara er Ti qvey nis xe li suf le bam mois mi na da mii Ro, mainc ara vis moux de nia Zlie ri da efeq tu ri an ti dis kri mi naciu li ka non mdeb lo bis mi Re ba, ro me lic daex ma re bo da in va li do bis mqo ne pi rebs TviT dam kvid re ba Si. sa zo ga doe bis az ri am sfe ro Si sakmaod ne la ic vle ba, Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne ada mia ne bi isev ga nic dian dis kri mi na cias da aw yde bian uam rav da mam ci re bel faq torebs. mat drem de ise uyu re ben, ro goc «qvel moq me de bis obieqts» da sa zo ga doe bis did na wils uwirs imis war mod ge na, rom in va li do bis mqo ne pi re bi si nam dvi le Si su lac ar gan sxvav de bian e.w.«cveu leb riv ada mia ne bis gan» da isi ni nam dvi lad ar arian sa zo ga doe bis meo re da me sa me xa ris xo va ni wev re bi. Tu am si tua ciis Sec vla Se saz le be lia, ma Sin mta va ri sit yva aq isev in va li do bis mqo ne pi reb ma un da Tqvan, vinai dan mat mi zan mi mar Tul qme de beb sa da aq ti vo bebs udi de si mnis vnelo ba eni We ba. 17

20 SesaZleblobaTa SezRudvis istoria da mou ki de be li cxov re bis fi lo so fia ga su li sau ku nis 60-ian wleb Si ame ri kis Seer Te bul Sta teb Si in va li do bis sru liad gan sxva ve bul xed vas Cae ya ra sa fuz ve li. am xed vas Sem dgom Si «da mou ki de be li cxov re bis fi lo so fia» ewoda, ra mac mnis vne lov nad Seuw yo xe li in va li do bi sad mi axa li ideolo gii sa da mid go me bis dam kvid re bas. Ta ma mad SeiZ le ba it qvas, rom «da mou ki de be li cxov re bis fi lo so fia» msof lio sa zo ga doe bas daex ma ra Se saz leb lo ba Ta Sez Rud va sru liad axa li kut xit dae na xa da gaec no. ma Sin ame ri ka Si sa fuz vels iki deb da in va li do bis mqo ne pir Ta uf le be bi sa da in te re se bis dac va ze mi mar Tu li moz rao ba, ro mel sac sa Ta ve Si Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne axal gaz rde bi: ed ro bertsi, ju di qiu ma ni, vaid blen ki da jas tin dar ti ed gnen. swo re dac rom ed ro ber tsma da mis ma me gob reb ma Sec va les ma Sin de li sam ya ro da msof lio sa zo ga doe bas daum tki ces, Tu ram de nad amou wu ra via ada mia nis Se saz leb lo ba. mat mi zan mi mar Tu li moq me de be bi sa da pira di aq ti vo bis xar jze dis kri mi na ciul ga re mo Sic SeZ les sa ku Ta ri sat qme lis da fiq si re ba da TviT dam kvid re ba, ri Tac daex mar nen Zalian bevr in va li do bis mqo ne ada mians, ra Ta nak le bad dis kri mi naciul ga re mo Si ec xov rat. msof lxed va, ro me lic gaac ndat mat, iyo Za lian mar ti vi da origi na lu ri: ~da mou ki de be li cxov re bis fi lo so fia uf ro fsi qo logiu ri faq to ria, vid re ma te ri lu ri sa ga ni~ am bob da ed ro ber tsi. sam ya ro Si ar se bobs da mo ki de bu le ba Ta jaw vi, ro me lic si namdvi le Si ada mia ni sat vis Ta vi suf le bis usaf rtxoe bas qmnis. Cven yve la ni gar kveul wi lad vart er Tma net ze da mo ki de bul ni, mag ram es ar nis navs, rom amit Cve ni Ta vi suf le ba iz Ru de ba! pi ri qit, Cveni pro fe siu li cod nit xels vuw yobt er Tma ne Tis da mou ki deb lo bis koe fi cien tis zrdas da iyo da mou ki de be li nis navs - sxvis da mou 18

21 ki deb lo ba sac uw yob de xels! «da mou ki de be li cxov re bis fi loso fia» ax dens Sez Ru du li Se saz leb lo bis mqo ne pir Ta amou wu ra vi po ten cia lis pro pa gan das da icavs mat uf le bebs. sam ya ro Si, sa dac Ti Toeu li ada mia ni da mo ki de bu lia ro gorc sa ku Tar, ase ve sxvis ni Wie re ba sa da cod na ze, cxov re ba uf ro ad vili da kom for tu li xde ba. ma ga li Tad: ne bis mie ri Cven Ta ga ni da moki de bu lia ener ge ti ko seb ze da ener go sis te mis mwyob ri dan ga mosvlam, Se saz loa Cve ni qme di Tu na ria no bis pa ra li ze bac ga moiw vios; Ti Toeu li ada mia ni da mo ki de bu lia kbi lis pas tis, Sam po ni sa da sxva hi gie nu ri sa Sua le be bis mwar moeb leb ze, ri si mok le bis Sem Txve va Sic Cve ni Se mar Te ba Se saz loa sak maod dae ces da sxva ada mia neb Tan ur Tier To bi sas gar kveu li dis kom for ti vig rznot. ase SeiZ le ba usas ru lob dam de gag rzel des. rea lo ba ki er Tia: «ar ar se bobs adamia ni, ro mel sac ar gaac ndes rai mes ni Wi da mi si swo rad gan vi Ta re ba Cve ni cxov re bis ke Til dreo ba ze pir da pir ai sa xe ba. ami tom Cven ar gvaqvs uf le ba cru-war mod ge ne bi sa da ste reo ti pe bis sa fuz vel ze vin mes vri yav det da ver va fa seb det». kbi lis jag ri si, fex sac me li, sa mo si da sxva msgav si niv Te bi arian Cve ni dam xma re sa Sua le ba ni, romle bic gvi vi Ta re ben Ta vi suf le bis Seg rzne bas, gvma te ben TviT daje re bu lo bas da gviq mnian im kom forts, rom lis ga re Sec cxov re ba ver war mog vid ge nia. asea in va li do bis mqo ne ada mia nis Sem Txve va Sic, gan sxva ve ba ki mxo lod is SeiZ le ba iyos, rom Sez Ru du li Se saz leblo bis mqo ne ada mians sxva ze me ti dam xma re sa Sua le be bis sa Wi roe ba gaac ndes. ma ga li Tad ada mians, ro me lic ver da dis, swir de ba et li, rac mis Tvis daax loe bit igi ve dat vir Tvas ata rebs, ra sac fex sac meli in va li do bis ar-mqo ne ada mia nis Tvis. sme na daq vei Te bul ada mians swi re ba spe cia lu ri sas me ni apa ra te bi da a.s. rac mta va ria, Ta na med ro ve teq no lo gie bi da mir we ve bi iz le vian imis sa Sua le bas, rom ma Ti gat va lis wi ne bi sa da da ner gvis Sem Txve va Si, in va li do bis mqo ne pir Ta Ta vi suf le bis koe fi cien tma mkvet rad ai wios da gau Ta nab rdes sa zo ga doe bis da nar Ce ni wev re bis Ta vi sufle bis koe fi cients. ga re mos ke Til mow yo ba, sa mo qa la qo tran spor 19

22 SesaZleblobaTa SezRudvis istoria ti sa da sa ko mu ni ka cio sa Sua le be bis at vi se ba, Sez Ru du li Se sazleb lo bis mqo ne ada mia ne bis dam xma re sa Sua le be bit (et li, xel jo xi, brai lis Srif ti, sas me ni apa ra te bi da sxva) mo ma ra ge ba - maq si ma lurad xsnian in va li do bis prob le mu ro bas da in va li do bis mqo ne pirs sa zo ga doe bis sru luf le bian da srul fa so van wev rad qce vis sa Suale bas az le ven. 20

23

24 koalicia damoukidebeli cxovrebisatvis