Kesejahteraan Subjektif Dalam Kalangan Ibu Bapa Kanak-Kanak Kurang Upaya Pembelajaran: Peranan Komitmen Keagamaan Dan Sokongan Sosial

Transcription

1 ISBN : Kesejahteraan Subjektif Dalam Kalangan Ibu Bapa Kanak-Kanak Kurang Upaya Pembelajaran: Peranan Komitmen Keagamaan Dan Sokongan Sosial Calistina Ubeh, Ferlis bin Bahari & Peter Voo Su Kiong Fakulti Psikologi dan Pendidikan, Universiti Malaysia Sabah ABSTRAK Kertas kerja ini bertujuan untuk memahami dan menganggarkan pengaruh komitmen keagamaan dan sokongan sosial ke atas kesejahteraan subjektif dalam kalangan ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pembelajaran. Statistik terkini daripada Jabatan Perangkaan Malaysia menunjukkan majoriti individu kurang upaya di Malaysia adalah Orang Kurang Upaya (OKU) Pembelajaran yang mewakili seramai 134,659 atau 37 peratus daripada jumlah OKU secara keseluruhan. Statistik ini juga menunjukkan bahawa ramai dalam kalangan ibu bapa di Malaysia yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya pembelajaran. Membesarkan kanak-kanak kurang upaya pembelajaran mendatangkan risiko ke atas kesejahteraan fizikal dan emosi semua ahli keluarga, terutama ibu bapa sebagai individu yang bertanggungjawab sepenuhnya ke atas anak mereka. Komitmen keagamaan dan sokongan sosial adalah antara faktor protektif yang diketahui dapat meningkatkan kesejahteraan subjektif dalam kalangan ibu bapa yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya. Walau bagaimanapun, masih sedikit maklumat yang diketahui mengenai pengaruh faktor-faktor ini ke atas aspek positif seperti kesejahteraan subjektif terutama dalam konteks ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pembelajaran di Malaysia. Mengkaji peranan komitmen keagamaan dan sokongan sosial adalah satu keperluan untuk memberikan gambaran yang mendalam tentang peranan faktor-faktor ini ke atas kesejahteraan subjektif ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pembelajaran. Pembentang: Calistina Ubeh Sesi : Ptg BS 2 Kata Kunci: Kesejahteraan Subjektif, Sokongan Sosial, Komitmen Keagamaan, Kanak-kanak Kurang Upaya Pembelajaran 1

2 PENGENALAN Mengikut peruntukan dalam Deklarasi Hak Asasi Manusia Sejagat (1948), institusi keluarga adalah satu unit terpenting dalam masyarakat. Di Malaysia, Dasar Keluarga Negara (DKN) merupakan dasar utama yang memfokuskan kepada aspek kesejahteraan dan pembangunan keluarga. Dasar ini bermatlamat untuk membangunkan keluarga yang sejahtera, sihat dan resilien untuk memastikan kestabilan sosial. Disamping itu, dasar ini juga menjadi pemangkin kepada kesedaran dan komitmen semua pihak yang berkepentingan, termasuk setiap anggota masyarakat untuk mencapai matlamat yang dihasratkan (Lembaga Penduduk Dan Pembangunan Keluarga Negara). DKN turut dilengkapi dengan Pelan Tindakan Keluarga Negara (PTDKN) bagi memperincikan tindakan yang perlu diambil oleh kementerian, jabatan dan agensi kerajaan, NGO, ahli akademik, sektor swasta dan anggota masyarakat. Salah satu rasional penggubalan DKN dan PTKDN adalah untuk membolehkan langkahlangkah yang lebih menyeluruh dan sistematik dapat ditumpukan kepada arah tuju kesejahteraan keluarga yang total serta peningkatan pelaksanaan program kesejahteraan keluarga untuk keluarga yang berbeza struktur dan mudah terancam. Ini termasuklah, antaranya penyusunan pelbagai program yang diselaras dan diperluaskan dengan perkhidmatan, kemudahan dan infastruktur sokongan untuk keluarga yang berbeza struktur seperti keluarga yang mempunyai anak istimewa dan keluarga yang dianggotai oleh orang kurang upaya. Kajian-kajian lepas mengenai keluarga yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya telah banyak menekankan kesukaran dan masalah yang dikaitkan dengan kekurangupayaan yang dialami oleh anak. Keadaan ini secara langsung memberikan tanggapan bahawa mempunyai kanak-kanak kurang upaya akan membawa kesukaran dan tekanan kepada keluarga. Malahan banyak kajian lepas yang menunjukkan bahawa membesarkan kanak-kanak kurang upaya menyebabkan penjaga, terutama ibu bapa berisiko mengalami tekanan yang tinggi yang akhirnya membawa kepada hasil kesihatan mental yang rendah dan seterusnya membawa kepada penjagaan kanak-kanak yang tidak sepatutnya. Cabaran yang dialami oleh ibu bapa kanak-kanak kurang upaya ini perlu diatasi agar dapat meningkatkan kesejahteraan dan seterusnya menggalakkan penjagaan yang lebih positif dalam membesarkan kanak-kanak kurang upaya. Setiap individu dan keluarga tanpa mengira status ketidakupayaan juga mempunyai hak untuk mendapatkan kesejahteraan dan kepuasan hidup yang lebih baik. Dalam beberapa dekad yang lalu, para penyelidik telah menekankan betapa pentingnya untuk mengkaji kesejahteraan ke atas individu yang mengalami ketidakupayaan dan juga keluarga individu tersebut. Beberapa kajian lepas juga telah memperlihatkan minat terhadap kesejahteraan dan penambahbaikan terhadap kualiti hidup. Sebagaimana yang dinyatakan oleh Fulgosi-Masanjak, Masnjak dan Lakovnik (2012), memahami keperluan keluarga yang mempunyai ahli yang kurang upaya ini adalah sangat penting kerana golongan ini merupakan sebahagian daripada peratus yang signifikan dalam populasi dunia. Mengikut statistik terkini, bilangan orang kurang upaya yang berdaftar mengikut jenis kecacatan pada tahun 2011 adalah seramai 359,203 orang (Jabatan Perangkaan Malaysia, 2012). Daripada jumlah ini, majoriti jenis kecacatan yang dilaporkan adalah masalah pembelajaran iaitu mewakili 134,659 atau 37 peratus daripada jumlah keseluruhan orang kurang upaya (Jabatan Perangkaan Malaysia, 2012). Peningkatan bilangan kanak-kanak kurang upaya pembelajaran di Malaysia ini turut memperlihatkan bahawa ramai dalam kalangan ibu bapa yang membesarkan kanakkanak kurang upaya pembelajaran. Walaupun kajian-kajian lepas telah menyifatkan pengalaman membesarkan kanak-kanak kurang upaya pembelajaran sebagai memberi tekanan dan kemurungan secara psikologi, namun terdapat beberapa kajian yang telah dijalankan dalam memahami bagaimana ibu bapa ini menghadapi tuntutan harian untuk membesarkan anak-anak mereka. Antaranya, kajian yang berfokus kepada kesejahteraan ibu bapa kanak-kanak kurang upaya seperti kajian oleh Resch, (2011) dan Fulgosi-Masnjak, Masnjak dan Lakovnik, (2012). Walau bagaimanapun, kajian-kajian yang telah dijalankan ini lebih menumpukan kepada kesejahteraan psikologi dalam kalangan ibu bapa yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya di luar negara. Sebagaimana yang dinyatakan oleh Kermanshahi et al. (2008) mempunyai kanak-kanak kurang upaya pembelajaran turut membawa kepada pelbagai reaksi dan perubahan dalam gaya hidup kesemua keluarga. Situasi sedemikian sudah 2

3 tentu akan turut mempengaruhi kesejahteraan subjektif ibu bapa yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya pembelajaran. Perkembangan bidang kesejahteraan subjektif mencerminkan tren masyarakat yang lebih besar mengenai nilai individu, kepentingan pandangan subjektif dalam menilai kehidupan, dan pengakuan bahawa kesejahteraan semestinya meliputi elemen-elemen positif yang lebih penting daripada kekayaan ekonomi (Diener et al., 1999). Perdana Menteri Datuk Seri Najib Tun Razak sendiri juga ada mengatakan bahawa ukuran kesejahteraan keluarga bukan hanya bergantung kepada pendapatan perkapita tetapi perlu dilihat dalam dimensi yang lain merangkumi aspek kehidupan dalam mengukur kesejahteraan dan kebahagiaan (The Malaysian Insider, 2012). Kajian saintifik mengenai kesejahteraan subjektif ini turut berkembang sebagai sebahagian daripada reaksi kepada penekanan yang berlebihan ke arah psikologi negatif (Diener et al., 1999). Para pengkaji kesejahteraan subjektif mengakui bahawa seseorang individu menginginkan insentif-insentif positif dan tidak hanya mengelakkan kesusahan. Oleh itu para pengkaji cuba mengkaji kesejahteraan secara menyeluruh daripada kesusahan kepada kegembiraan. Kesejahteraan subjektif penting dalam kehidupan setiap individu kerana ianya membawa kepada banyak hasil yang baik dalam kehidupan (Eid & Larsen, 2008:11). Ibu bapa yang mempunyai kesejahteraan subjektif yang tinggi juga dipercayai dapat membesarkan dan menjaga kanak-kanak kurang upaya pembelajaran dengan lebih baik. Fuentes (2012) dalam kajiannya turut menyatakan kepuasan hidup yang tinggi dikaitkan dengan penjagaan yang lebih baik dalam membesarkan kanakkanak kurang upaya. Malahan, kejayaan program pendidikan bagi sesorang kanak-kanak dengan keperluan khas ataupun mereka yang kurang upaya adalah bergantung sebahagian besarnya di atas penglibatan dan kerjasama sebenar ibu bapa dan penjaga (Mohd. Sharani, 2004:88). Hal ini menunjukkan ibu bapa sememangnya memainkan peranan yang penting terutama dalam memastikan anak-anak dapat berkembang dengan baik. Oleh itu, mengenal pasti faktor yang mempengaruhi kesejahteraan subjektif ibu bapa yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya pembelajaran adalah penting terutama dalam memberi panduan dan maklumat yang berguna kepada pakar-pakar klinikal dan golongan profesional lain seperti guru dan pekerja sosial, serta pihak-pihak berkepentingan khususnya, untuk memenuhi keperluan ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pembelajaran yang berisiko mengalami masalah kesihatan mental. Oleh itu, fokus kajian kini perlu bergerak daripada hanya menggambarkan impak-impak negatif dan kesannya, kepada kajian yang mengkaji tentang faktor yang dapat membantu ibu bapa dalam menghadapi cabaran dari pelbagai aspek bagi meningkatkan kesejahteraan ibu bapa yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya. Kajian sedemikian dapat memberikan implikasi yang lebih besar dalam memahami golongan keluarga yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya agar mereka dapat dibantu dengan lebih baik. Justeru itu, kajian ini akan menumpukan secara spesifik kepada kesejahteraan subjektif ibu bapa yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya pembelajaran memandangkan bilangan OKU pembelajaran adalah golongan kanak-kanak berkeperluan khas yang paling ramai di Malaysia. Sebagaimana yang dinyatakan oleh Blacher dan Hatton (2002), memberi tumpuan kepada pelbagai sifat tindak balas keluarga terhadap ketidakupayaan adalah selari dengan fokus pengkaji untuk menumpukan perhatian kepada perspektif dan kepelbagaian pengalaman keluarga yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya. Hal ini demikian kerana tindak balas seseorang adalah berbeza ke atas keadaan yang sama, dan menilai keadaan berdasarkan harapan unik, nilai, dan pengalaman mereka tersendiri. Komitmen keagamaan dan sokongan sosial merupakan antara faktor protektif yang diketahui dapat meningkatkan kesejahteraan subjektif. Walau bagaimanapun, maklumat mengenai pengaruh faktor-faktor ini ke atas kesejahteraan subjektif ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pembelajaran di Malaysia masih kurang dan perlu dikaji selanjutnya untuk mengenal pasti sejauh mana faktor-faktor ini berperanan dalam meningkatkan kesejahteraan subjektif. Latar Belakang Kajian Keagamaan merupakan sebahagian aspek yang dapat membantu dalam memahami pengalaman secara umum contohnya dari pengalaman penderitaan (Weisner et al., 1991). Keagamaan juga mempengaruhi sesetengah keluarga untuk bertindak balas kepada kanak-kanak kurang upaya (Weisner et al., 1991). 3

4 Simbol dan kepercayaan agama berperanan dalam mengatur pemikiran ibu bapa dan memberi makna kepada usaha atau perjuangan mereka. Weisner et al., (1991) juga menyatakan agama mempengaruhi keluarga dengan mencorakkan makna dan tafsiran yang diberikan kepada kanak-kanak kurang upaya. Walaupun belum terdapat bukti yang kukuh menyatakan agama sebagai pembolehubah yang kuat sebagai tindak balas keluarga terhadap kanak-kanak kurang upaya, namun terdapat beberapa kajian awal mendapati bahawa kombinasi kepercayaan agama dan sokongan formal mempengaruhi keluarga kanak-kanak kurang upaya (Weisner et al., 1991). Contohnya, Crnic et al., (1983) mencadangkan agama mungkin memberikan pengaruh yang kuat ke atas penerimaan ibu bapa untuk beradaptasi dengan anak mereka, tahap tekanan yang dirasakan, dan keputusan sama ada menjaga anak mereka di rumah. Kajian-kajian awal ke atas hubungan diantara keagamaan dan ketidakupayaan telah menumpukan kepada penerimaan ibu bapa terhadap anak mereka (Zuk, Miller, Bartram & Kling, 1961), dan pengamalan agama sebagai mekanisme coping terhadap tekanan (Friedrich, & Friedrich, 1981; Friedrich, Cohen, & Wilturner, 1988; Friedrich, Wilturne, & Cohen, 1985). Kajian-kajian awal seperti (Zuk et al., 1961) mendapati ibu adalah lebih menerima anak kurang upaya mereka kerana doktrin agama yang membebaskan mereka daripada perasaan bersalah dan tanggungjawab mereka daripada nasib malang mereka, terutama perasaan bersalah yang dikaitkan dengan penjagaan kanak-kanak kurang upaya. Friedrich dan rakan-rakannya pula mendapati keagamaan bukan faktor coping yang penting kepada keluarga kanak-kanak kurang upaya jika dibandingkan dengan ciri-ciri seperti status dan tingkah laku anak, kemurungan ibu bapa, status perkahwinan dan perhubungan keluarga. Dalam kajian yang seterusnya, mereka mendapati ibu yang melaporkan skor keagamaan yang tinggi lebih banyak mengalami kesejahteraan yang positif dan kurangnya kemurungan berbanding ibu yang melaporkan skor yang rendah. Dalam satu lagi kajian awal, Ellison, Gay, dan Glass (1989) mengkaji pelbagai aspek hubungan diantara penglibatan keagamaan dan kesejahteraan subjektif. Kajian mereka mendapati antaranya, individu yang mempunyai iman keagamaan yang kuat melaporkan tahap kepuasan hidup yang tinggi dan kebahagiaan personal yang lebih baik. Ridha (2009) pula mengkaji hubungan antara keagamaan dan kesejahteraan subjektif orang yang mengalami trauma kemalangan. Kajian mendapati terdapat hubungan yang positif antara keagamanaan dan kesejahteraan. Keagamaan secara umumnya juga telah dikaitkan dengan kefungsian anak dan ibu bapa. Terdapat kajian lepas yang telah mengkaji tentang dimensi keagamaan yang lebih mempengaruhi keibubapaan. Contohnya Chelsea et al., (2013) telah mengkaji pengaruh keagamaan ke atas hubungan diantara masalah tingkah laku anak, tekanan dan juga kecekapan dalam kalangan ibu bapa. Ibu bapa yang mempunyai kekudusan (sanctification) yang tinggi menunjukkan perubahan yang sedikit kepada tekanan ibu bapa sebagaimana keseriusan masalah tingkah laku anak meningkat. Coping keagamaan yang positif juga didapati memainkan peranan sebagai protektif dalam hubungan diantara masalah tingkah laku dan kecekapan ibu bapa. Dapatan ini membuktikan bahawa keagamaan mempunyai pengaruh yang positif ke atas kefungsian ibu bapa, bergantung kepada keadaan pengasuhan dan persepsi personal terhadap Tuhan dan agama. Dalam kajian kualitatif Kermanshahi et al., ( 2008) mengenai ibu yang membesarkan kanakkanak kurang upaya pembelajaran pula, salah satu sumber sokongan adalah kepercayaan spiritual. Ibu bergantung kepada kepercayaan agama untuk menghadapi situasi yang mereka alami. Dalam kajian tersebut, sesetengah ibu percaya bahawa anak merupakan berkat dan pemberian Tuhan dan mereka harus menerima kehendak Tuhan. Ibu juga melaporkan bahawa mereka menerima anak mereka dan harus bersabar agar mereka diberi ganjaran dunia akhirat. kepercayaan ini merupakan salah satu sumber yang sangat penting kepada keselesaan dan membantu ibu membina persepsi yang lebih positif. Walau bagaimanapun, ibu yang melaporkan iman keagamaan yang tinggi tetap mengalami kesukaran dalam menyelesaikan masalah yang timbul jika tidak disertai dengan sokongan yang lain seperti sokongan daripada pasangan. Brown et al., (2003) dalam kajian mereka ke atas ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pula mendapati bahawa kepercayaan keagamaan dan penglibatan ibu bapa dalam organisasi keagamaan 4

5 menyumbang kepada kebolehan mereka untuk mencapai dan mengekalkan kualiti hidup. ibu bapa juga dilaporkan mempunyai peluang untuk menyertai praktis keagamaan, seperti sokongan emosi dan kekuatan yang timbul daripada kepercayaan spiritual. Kajian-kajian lepas ini menunjukkan bahawa keagamaan juga merupakan salah satu aspek yang memberikan sokongan sosial dan emosi kepada keluarga. Oleh kerana keagamaan memberikan kesedaran tentang tujuan dan makna kehidupan, keagamaan boleh berfungsi sebagai faktor protektif ke atas keluarga yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya (Weisner et al., 1991). Kesedaran ini secara langsung boleh mengurangkan kesan negatif mempunyai kanak-kanak kurang upaya dan seterusnya meningkatkan aspek-aspek yang lebih positif. Oleh itu, komitmen keagamaan dan sokongan sosial dapat dilihat sebagai antara aspek yang memberi impak lebih besar dalam pengalaman subjektif ibu bapa kanak-kanak kurang upaya. Permasalahan kajian Mempunyai kanak-kanak kurang upaya tidak semestinya terhad kepada penderitaan dan nasib malang atau musibah (Weisner et al., 1991). Walau bagaimanapun, kehidupan harian keluarga yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya boleh menjadi sukar terutamanya dalam sesebuah budaya dimana ibu bapa, profesional dan umumnya orang lain menganggap kanak-kanak kurang upaya itu menyusahkan. Jangkaan untuk mendapatkan anak normal yang tidak kesampaian dan pergelutan untuk membina harapan baru untuk kanak-kanak kurang upaya dikatakan sebagai sesuatu yang menyakitkan. Weisner et al., (1991) menyatakan keagamaan merupakan sebahagian aspek yang dapat membantu dalam memahami pengalaman secara umum contohnya dari pengalaman penderitaan. Dalam beberapa kajian lepas, keagamaan yang tinggi turut dikaitkan dengan tahap kepuasan dan kebahagiaan personal yang lebih baik (Ellison, Gay, & Glass, 1980), sumber coping protektif (Chelsea et al., 2013), mengekalkan kualiti hidup yang lebih baik (Brown et al., 2003), dan persepsi yang lebih positif (Kermanshahi et al., 2008). Walau bagaimanapun, kajian kualitatif oleh Kermanshahi et al., (2008) mendapati, walaupun aspek keagamaan memainkan peranan yang penting dalam kalangan ibu, namun jika kerohanian tidak disertai dengan sumber sokongan yang lain, mereka tidak akan dapat menyelesaikan atau menguruskan semua masalah yang timbul. Situasi ini menunjukkan keperluan selanjutnya untuk mengenal pasti peranan sokongan sosial dalam mempengaruhi hubungan komitmen keagamaan dan kesejahteraan subjektif. Berdasarkan kajian-kajian lepas, masih terdapat keperluan untuk mengkaji secara spesifik mengenai pengaruh komitmen keagamaan dan sokongan sosial ke atas kesejahteraan subjektif ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pembelajaran khususnya dalam konteks ibu bapa yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya pembelajaran di Malaysia. Dengan merujuk kepada limitasi ini, dan bagi memastikan keperluan ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pembelajaran dapat dikenal pasti, maka kajian ini menetapkan komitmen keagamaan dan sokongan sosial sebagai faktor yang ingin dikaji sebagai faktor yang berpotensi mempengaruhi kesejahteraan subjektif ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pembelajaran. Persoalan Kajian Berdasarkan kepada permasalahan kajian, terdapat beberapa persoalan yang ingin dikenalpasti dalam kajian ini. Persoalan-persoalan yang ingin dikenal pasti dalam kajian ini ialah, 1. Apakah tahap kesejahteraan subjektif dalam kalangan ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pembelajaran? 2. Adakah komitmen keagamaan mempengaruhi kesejahteraan subjektif ibu bapa? 3. Adakah Sokongan sosial berperanan sebagai mediator dalam hubungan antara komitmen keagamaan dan kesejahteraan subjektif ibu bapa? Objektif Kajian Secara umum, kajian ini dijalankan bertujuan untuk mengkaji kesejahteraan subjektif dalam kalangan ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pembelajaran dan faktor-faktor yang berpotensi untuk mempengaruhi kesejahteraan subjektif ibu bapa iaitu faktor sokongan sosial dan komitmen 5

6 keagamaan. Dapat dikatakan bahawa kajian mengenai kesejahteraan subjektif ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pembelajaran di negara kita masih kurang. Dengan merujuk kepada keterbatasan kajian mengenai kesejahteraan subjektif ibu bapa kanakkanak kurang upaya pembelajaran, maka beberapa objektif khusus yang akan dikaji ialah: 1. Mengenal pasti kesejahteraan subjektif dalam kalangan ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pembelajaran. 2. Mengenal pasti pengaruh komitmen keagamaan ke atas kesejahteraan subjektif ibu bapa. 3. Mengenal pasti pengaruh sokongan sosial sebagai mediator terhadap hubungan diantara komitmen keagamaan dan kesejahteraan subjektif ibu bapa. METODOLOGI Reka Bentuk Kajian Dalam kajian ini, proses pengumpulan data akan dijalankan dengan menggunakan kaedah kuantitatif iaitu tinjauan dengan menggunakan soal selidik. Persampelan bertujuan juga akan digunakan sebagai kaedah utama dalam pemilihan responden. Sampel dan Lokasi Kajian Kriteria pemilihan responden dalam kajian ini mestilah sama ada ibu atau bapa kandung, ibu atau bapa tiri, atau penjaga utama selain ibu bapa yang tinggal bersama anak. Selain itu, responden mestilah terdiri daripada ibu atau bapa yang mempunyai kanak-kanak kurang upaya pembelajaran yang mengikuti pendidikan di sekolah pendidikan khas. Seramai 200 orang ibu atau bapa akan dijadikan sebagai responden yang tinggal di sekitar Bandaraya Kota Kinabalu Sabah dengan menggunakan persampelan bertujuan. Pemilihan lokasi adalah berdasarkan kepada bilangan murid dan taburan sekolah pendidikan khas yang mana kebanyakan sekolah lebih tertumpu di kawasan bandar iaitu sekolah pendidikan khas SMK. Bahang, SMK. Kolombong, dan SMK. Putatan. Alat Kajian Terdapat lima bahagian utama alat kajian yang akan digunakan dalam kajian ini, iaitu bahagian A, B, C, D dan E. Bahagian A merupakan soal selidik yang berkaitan dengan maklumat sosiodemografi ibu bapa yang mempunyai kanak-kanak kurang upaya pembelajaran. Bahagian B, C, D dan E mewakili 4 set soal selidik yang mengukur tentang komitmen keagamaan dan sokongan sosial, kepuasan hidup serta soal selidik untuk mengukur mood positif dan negatif. Prosedur Kajian Pemilihan responden akan dilakukan melalui beberapa tatacara. Pertama, pengkaji akan memohon kebenaran dan surat kelulusan daripada Kementerian Pelajaran Malaysia (KPM). Setelah mendapat kelulusan daripada KPM, pengkaji akan berhubung dengan sekolah pendidikan khas untuk mendapatkan alamat ibu bapa pelajar. Kemudian, pengkaji akan memilih dua ratus orang ibu atau bapa kanak-kanak kurang upaya sebagai responden kajian. Ibu atau bapa yang bersetuju mengikuti kajian akan diberikan surat yang menerangkan tentang tujuan kajian, surat akuan mengikuti kajian secara bertulis, dan soal selidik yang terdiri daripada maklumat sosiodemografi, RCI-10, MPSS, SWLS dan PANAS untuk mengukur pembolehubah yang ingin dikaji. Analisis Data Data-data yang telah diperolehi akan dianalisis dengan menggunakan kaedah pengukuran statistik yang sesuai. Dalam kajian ini, kaedah statistik deskriptif dan statistik inferensi akan digunakan oleh pengkaji sebagai asas untuk menganalisis data yang telah diperolehi. Pengkaji akan menggunakan kaedah statistik deskriptif untuk mendapatkan maklumat mengenai ciri-ciri latar belakang responden seperti umur, tahap pendidikan, pekerjaan, pendapatan bulanan isi rumah, bilangan anak, agama, bangsa, status perkahwinan, diagnos anak, dan umur anak kurang upaya. 6

7 Pengkaji juga akan menggunakan kaedah statistik inferensi seperti korelasi Pearson dan regresi untuk mengkaji hubungan dan pengaruh antara pembolehubah yang terlibat. Kaedah-kaedah statistik ini sesuai digunakan memandangkan kajian ini adalah bertujuan untuk mengkaji hubungan dan pengaruh antara pembolehubah. Bagi memudahkan proses pengekodan dan penganalisisan data, pengkaji akan menggunakan pakej perisian statistik yang bersesuaian iaitu perisian IBM Statistical Package for Social Sciences (SPSS) versi KESIMPULAN Kajian-kajian lepas mengenai keluarga yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya lebih banyak berfokus kepada tekanan dan bebanan berbanding dengan aspek-aspek positif kehidupan keluarga. Bertentangan dengan kajian ini, pengkaji dalam kajian ini memberi tumpuan khususnya kepada kesejahteraan subjektif ibu bapa yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya pembelajaran. Oleh itu fokus kajian ini adalah mengenai faktor-faktor yang mempengaruhi kesejahteraan subjektif, iaitu komitmen keagamaan dan sokongan sosial dalam kalangan ibu bapa kanak-kanak kurang upaya pembelajaran. Kajian ini akan turut mengkaji peranan sokongan sosial sebagai mediator. Kajian ini adalah satu kajian berbentuk kuantitatif iaitu tinjauan dengan menggunakan lima bahagian utama soal selidik. Tatacara dalam proses pengumpulan data juga telah diterangkan bagi meminimumkan ralat yang mungkin boleh menjejaskan hasil kajian. Kaedah analisis utama yang akan digunakan adalah analisis deskriptif dan inferensi dengan menggunakan perisisan IBM SPSS Dengan peningkatan bilangan kanak-kanak kurang upaya pembelajaran di negara kita, mengenal pasti faktor yang menyumbang kepada kesejahteraan subjektif ibu bapa merupakan antara usaha yang mungkin berkesan untuk membantu ibu bapa agar dapat mewujudkan aspek penjagaan yang lebih efektif kepada kanak-kanak kurang upaya pembelajaran. Selain memberi sumbangan dari segi ilmu, dapatan kajian ini juga akan memberi manfaat kepada pihak-pihak yang berkepentingan seperti golongan profesional klinikal, pendidikan, pekerja sosial dan guru-guru dalam memahami, membantu dan mengenal pasti keperluan keluarga dan seterusnya meningkatkan kesejahteraan subjektif dalam kalangan ibu bapa yang membesarkan kanak-kanak kurang upaya pembelajaran. RUJUKAN Bank Data Negeri/Daerah Malaysia Jabatan Perangkaan Malaysia. Blacher, J., & Hatton, C Current perspectives on family research in mental retardation. Current Opinion in Psychiatry, 14, Brown, I., Anan, S., Alan Fung, W. L., Isaac, B., & Baum, N Family quality of life: Canadian results from an international study. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 15 (3), Chelsea, W., Liz, O., & Patrick, B Dimensions of religiousness that influence parenting. Psychology of Religion and Spirituality, 5 (3), Crnic, H. A., Friedrich, W. N., & Greenberg, M. T The adaptation of families with mentally retarded children: Stress, coping, and family ecology. American Journal of Mental Deficiency, 88, Dasar Keluarga Malaysia. Lembaga penduduk dan Pembangunan Keluarga Negara (Kementerian PembangunanWanitaKeluarga&Masyarakat) cman&view=list&layout=table&slug=dkn&itemid=133&lang=ms. Diakses pada 26 November Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E. & Smith, H. L Subjective well-being: three decades of progress. Psychological Bulletin, 125 (2),

8 Eid, M., & Larsen, R., J The science of subjective well-being. New York: The Guiford Press. Ellison, C. G., Gay, D. A., & Glass, T. A Does religious commitment contribute to individual life satisfaction? Social Forces, 68, Friedrich, W. N., & Friedrich, W. L Psychosocial assets of parents of handicapped and nohandicapped children. American Journal of Mental Deficiency, 85, Friedrich, W. N., Cohen, D. S., & Wilturner, L. T Specific beliefs as moderator variables in maternal coping with mental retardation. Journal of Children s Health Care, 17, Friedrich, W. N., Wilturner, L. T., & Cohen, D. S Coping resources and parenting mentally retarded children. American Journal of Mentally Deficiency, 90, Fuentes, C. J Satisfaction with life for parents of children with autism. Unpublish Theses PhD. Alliant International University. Fulgosi-Masnjak, R., Masnjak, M., & Lakovnik, V Perceived subjective wellbeing of parents of children with special needs. Journal of special education and rehabilitation, 13, 1-2: Kermanshahi, S. M., Vanaki, Z., Ahmadi, F., Kazemnejad, A., & Azafalah, P Children with learning disabilities: A phenomenological study of the lived experiences of Iranian mothers. International Journal of Qualitative studies on health and well-being, 3: Kermanshahi, S. M., Vanaki, Z., Ahmadi, F., Kazemnejad, A., & Azafalah, P Children with learning disabilities: A phenomenological study of the lived experiences of Iranian mothers. International Journal of Qualitative studies on health and well-being, 3: Mohd. Sharani Ahmad Mengurus kanak-kanak yang susah belajar. Selangor: PTS Professional Publishing. PM:IndeksKesejahteraanKeluargaMalaysiaPerludiperbaiki. a/article/pm-indeks-kesejahteraan-keluarga-malaysia-perlu-diperbaiki Diakses pada 26 November 2014 Resch, J. A Parents raising children with disabilities: Predictors and determinants of wellbeing. Unpublish Theses PhD. Texas A&M University. Current Opinion in Psychiatry, 14 (50), Ridha, A. H The relationship between religiousity and subjective well-being: A case of Kuwaiti car accident victims. Traumatology, 15 (1), Weisner, T. S., Beizer, L., & Stolze, L Religion and families of children with developmental delays. American Journal on Mental Retardation, 95 (6), Zuk, G. H., Miller, R. L., Bartram, J. B., & Kling, F Maternal acceptances of retarded children: A questionnaire study of attitudes and religious background. Child Development, 32,