Xaashida Diyaarinta Udiyaargaroowga Qiimeynta: Gargaarka Diyaarinta Qalabaka Faylkaada Caawinaya (FSM)

Transcription

1 Xaashida Diyaarinta Udiyaargaroowga Qiimeynta: Gargaarka Diyaarinta Qalabaka Faylkaada Caawinaya (FSM) Ee ku jira baakadaada: 1. Xaashiyaha La hagaajiyay ee Xadka Tayada oo leh lambaro uu mid waiba la socdo lambarada Qalabka U diyaargaroowga Qiimeynta. Ashyaada Lagu taliyay ee kaa caawinaya inaad habaysato FSM haddii aad istcimaalayso galka faylka: 1. Badbaadiyaha bogga (kani waa iqrtiyaarkaaga laakiin waxa uu si fiican u hagaajiyaa wax habaynta) 2. Tilmaamaha lambarada (qoraalada dhegdhegga iyaguna waa fiican yihiin) 3. Gal 3 inji ah Waxyaabaha ay tahay inaad sameeyso si aad galkaada u diyaarsato: 1. Daabac Xaashiyaha Hagaajinta Xadka Tayada iyo geli waraaq walba god u qaas ah oo badbaadiyaha. Ku dar galka hubsana in waraaq walba lambarkeedu uu sax yahay. 2. Ku dar calaamado waraaq kasta. Ogsoonow in lambar walba uu ahaado mid u dhigmo kuwa Qalabka U diyaargaroowga Qiimeynta. 3. Ku dar bog dheeraada inta u dhaxaysa xaashi walba oo ah Xadka Tayada. Midaasi waxay ku ogolaanaysa inaad si sahlan ugu darto cadeeymo kale galkaada adigoon mar kasta u baahan inaad godad cusub dalooliso. Tilmaamo Caawinaada: 1. Xusuusnow in sheekadaada ee Heerarka Tayada ee kasta oo aad dhibco ku doonaysaa inay u baahan tahay inay u caddaato xog ururiyaha. Goobta daryeelka ee ilmo kasta waa kala duwan yihiin, markaas sheekadaadu waa mid qaas ku ah. Ka fikir ku daridda baaragaraaf ka dib waraaq kasta oo Xadka Tayada, laga bilaabo calaamadda 12, oo ka hadlaysa wax kasta oo ku qoran waraaqda Xadka Tayada. Uga jawaabidda su aalaha haa ama maya oo kaliya ma ay caawinayso aruuriyaasha macluumaadka inay u qeexdo howshaada. Ballaari jawaabaha oo dhan. 2. Dhammaanba warbixinta ku qoran waraaqaha Xadka Tayada waxay u baahan yihiin in laga fakaro. Caddeeyn ayay dhibcuhu u baahan yihiin. 3. Xadka Tayada in badan ayaa u baahan cadeeyn socda. Hubso inaad ku soo darto liiska qalabka u diyaargaroowga qiimeynta meelaha looga baahan yahay caddeeynta socota ee howsha halka laga heli karo. Waxay noqon karta FSM laakiin caddeeymaha qaarkood ayaa laga yaaba inay aad uga weyn yihiin in lagu soo daro FSM oo tuslaale kaliya ayaa lagu soo daray FSM. Xaaladahaas aruuriyaha macluumaadku waxa uu u baahan doona inuu ogaado halka uu ka heli karo cadeeynta socota. 4. Adeeg kasta oo cusub oo aad biloowdo ku qor taariikhdii aad biloowday adeegaas cusub si aruuriyaha macluumaadku uu u fahmo goorta ay caddeeyntaasi bilaabatay. 1

2 Taas waxaa lagu dari karaa baaragaraafka. Tusaale ahaan, haddii aad mar dhaweeyto biloowday baaritaanka hubso inaad ku qorto taariikhda bilaabidda. Aan isticmaalayn gal laakiin isticmaalaya fayl sanduuq ah? Raac dhaqanka isla kor ku xusan oo hubi inaad siiso lambaro folderadaada oo geli Heerarka Tayada wanaajiyey halka hore ee folder kasta. 2

3 RRT #1 Halkee ayuu ururiyaha macluumaadka ka heli kartaa Faylka Taageeridda Waxyaabaha (FSM)? Qalabka U diyaargarowga Qiimeynta waa in lagu hayaa halka hore ee FSM 3

4 RRT #2 FSM: Keen Shaxda xarunta oo muujinaysa meesha laga helo caddaymaha socda: manhajka, faylasha, faylasha shaqaalaha iyo faylasha cunugga. Ku dar meesha xog aruuriyahu ay tahay inuu uga shaqeeyo sidii dib u eege xogeed. Waxaad u isticmaali kartaa nuqulkaaga shaxda ka bixitaanka degedegga ah midaas. 4

5 RRT #3 FSM: Nuqulada dhammaan foomamka oggolaanshaha waalidka u saxiixay, waxaa soo abaabulay fasalka Kadib markii aad soo ururiso dhammaan foomamka oggolaanshaha ka fakar ku daridda foomka waraaqaha diiwaangelinta waalidka ilaa inta ay xog ururiyayaashu ka imanayaan. Tani waxay xaqiijin doontaa in dhammaan carruurta cusub ee diiwaangashan in sidoo kale foomka ogolaanshaha laga buuxiyo. 5

6 RRT #4 FSM: Keen nuqul ah buugyaraha waalidka, buugyaraha/shaqaalaha iyo dukumentiyada kale ee la xiriira dokumeentiga siyaasadda ee aad jeceshahay in la tixgeliyo Haddii ay aad u weyn yihiin in lagu daro FSM markaas hubi inaad ku qorto meel uu xog ururiyuhu ka heli karto Qalabka U diyaargaroowga Qiimeynta. Ku dar goobta qariiradaada. 6

7 RRT #5 FSM: Bixi jadwalada macallinka 7

8 RRT #6 Bixi goobta diiwaanada cunugga ee lagala socon karo taariikhda isqorista iyo dhalashada ee ilmo kasta oo barnaamijka. Waxaad sameeysan kartaa liis nafsad ahaantaada oo aad ku dari karta FSM laakiin hubso inuu habeeysan yahay markii ay xog aruuriyaashu yimaadaan. Haddi xaruntu, ay kala soocayso liiska iyadoo adeegsanaysa macluumaadka caawinaya adeegyada xog aruurinta fasalada. 8

9 RRT #7 FSM: Bixi jadwalada fasalka/fcc oo sheegaya marka hawlaha lagu qabanayo meelo kala duwan, sida waqtiga ka baxsan ka caadiga ah. Tixgeli Qayb Balaaran oo Maalintii ama Maalinta inteeda Badan markii aad qorayso jadwlada fasalada ama daryeelka carruurta ee qoyska. La shaqee la taliyahaaga u diyaargaroowga qiimeynta si loo hubiyo in jadwalkaada iyo dhaqanka maalin kasta la kulmay Qaybtaan ka mid ah Miisaanka Qiimeynta Bayada. Ku soo dhaji jadwalka fasalka maalin kasta gudaha fasal walba. Tani waxay waafaqsan tahay ERS. Ku dar koobiyada oo dhan jadwalka FSM ka. 9

10 RRT #8 FSM: waxay bixiyaan macluumaadka la xiriirka waalidka oggolaaday in ay ka qayb qaataan wareysi. 10

11 RRT #9 FSM: Liiska carruurta faylashooda ay tahay in aan la tixgelalin (abaabulay fasalka) Carruurta waalidiintood aanay weli bixin oggolaanshada wey dhigan karaan barnaamijka daryeelka ilmaha. Hase ahaate, xog ururiyayaashu dib uma eegi doonaan wixii macluumaada ee u qaasa ilmaha. 11

12 RRT #10 Keen macluumaadka ku saabsan sida shaqaalaha loogu wargaliyey ka qayb ahaanta xarunta ee Gaarayaasha Hore. 12

13 RRT #11 Bixiyeyaashu waxay awoodaan in ay siiyaan ilaa 15 daqiiqo maalintii eegitaanka macalimiinta fasalada loo doortay inuu ku wareysto ururiyaha xogta iyo 30 daqiiqadod oo dheeraad ah taas oo la qaban karo inta lagu gudo jiro booqashada xog ururinta muddo u roon macalinkaaas. Sidee ayaad uga dhigi doontaa inay middani dhacdo? Daryeelka ilmaha qoyska, waa maxay waqtiga ugu habboon ee xog aruuriyuhu ku wareeysan karo? 13

14 Meesha Xadadka Tayada: NATIIJOOYINKA ILMAHA 10 Buundo 14

15 Meesha Xadadka Tayada: NATIIJOOYINKA ILMAHA / 10 buundo RRT #12 &13 Baaritaanka koriimada ee la qaado 90 casho ee ku qoritaanka natiijadiisa waxaa loo sheega waalidiinta (30 dhibic) (1 dhibic) Aqoonsiga hore ee dhibaatooyinka koritaanka waa mid muhiim u ah sidii lagu hubin lahaa in carruurtu u hesho caawinaada ay u baahan yihiin si ay si fican ugu koraan. Xarumaha aqoonta u leh dhibaatooyinkaas koritaanka ee u isticmaala qalabka baaritaanka carruurta waxay la wadaagi karaan warbixinta qoysaska si ay uga caawinaan aqoonsiga hore ee dhibatooyinka koritaanka iyo ka caawiya qoysaska sidii ay ugu xiri lahaayeen howlaha iyo/ama natiijada hore. Qeybtaan waxay eegaysaa sida xaruntu u isticmaasho qalabka baaritaanka iyagoo tixgelinaya: #12 #13 Wax baaritaanno ah ma lagu sameeyay 100% carruurta muddo 90 maalmood gudahood ah (tani macno ahaan waa 90 maalmood ee ma ahan 3 bilood - bilo badan ayaa tiro kala duwan oo maalmood leh) ee diiwaangelinta si ay u aqoonsadaan wixii walaac koriimadaa haddii ilmuhu u baahan yahay qiimayn dheeraad ah oo rasmi ah? Haddii adeegani mid cusub yahay, waa maxay taariikhda la bilaabay adeeggan? Qalabkan baaritaan ma yahaymid lagu kalsoonaan karo oo sax ah? Natiijooyinka baaritaanka 100% qoysaska ma la siiyay oo 100% ma wadaageen 30 casho markii baaritaanka la dhamaystiray? Waa inay jiraan caddaymo saxeexa waalidka iyo taariikhaha (marka la buuxiyey iyo marka waalidka la wargeliyo natiijada) si loo hubiyo in shuruudahaas la buuxiyey. Halkee xog aruuriyahu ka heli karaa caddeeymahaan? Xaruntu ma la wadaagta macluumaadlka sida ay qoysasku ku heli karaan howlaha koritaanka haddii ay u baahan yihiin? Tus caddeeymaha ay ku jiraan sida warbixintaas loo wadaagay. Nuqul IEP ama IFSP waa caddayn ku filan in baaritaanka iyo la wadaagga macluumaadka qoysasku ay dhaceen. Carruurta haysata IEP ama IFSP, halkee ayuu nuqulkoodu yaala? Waxaa intaas dheer, tusaalayaasha kale ee qalabka eegitaanka dhabta iyo isku haleeynta laga heli karo: o o www2.aap.org/sections/dbpeds/screening.asp o o 15

16 Meelaha Xadadka Tayada: NATIIJOOYINKA ILMAHA / 10 buundo RRT #14 Waayo-aragnimada Cunuga Shaqsiga ah ee Tayada (2 dhibcood) Dhammaan carruurta dhigata barnaamijku waa inay helaan daryeel tayo sare leh. In kastoo la eegayo tayada barnaamijka guud ee xarunta, waayo-aragnimada qaaska ee carruurta shaqsiga ayaa sidoo kale la tixgelinayaa marka la eegayo tayada xarunta. Xirashada LENA waxay siinaysa barnaamijka hal dhibic Dhibicda labaad waxaaa loo siin doona si atomatiga markii uu ka soo qeybgalo, Waa muhiim in dhammaan macalimiintu oggolaadan inay xirtaan LENA. 16

17 Meesha Xadadka Tayada: NATIIJOOYINKA ILMAHA / 10 buundo RRT #15 Qiimaynta socota ee awoodaha iyo baahiyaha ilmaha si loola socdo wixii horukac ah (tus., waxqabadka/qiimaynta muunadda shaqada) oo la wargeliyo barista (2 dhibcood) Markii ay xaruntu soo aruuriso waxa ay ka ogaadeen cunug walba koritaankiisa iyo baahidiisa maalin walba, waxay awoodi karaan inay si wanaagsan ugu qorsheeyaan casharada ku haboon ee lagu caawinayo koritaanka cunugaas. Qeybtaani waxay eegaysa sida ay xaruntu ku soo aruuriso ee u isticmaasho warbixinta carruurta iyagoo tix gelinaya: Labaduba waa rasmi (tani waxa ay noqon kartaa qiimeynta iibsashada ama mid la abuuray inta ay la habaysan,oo ay muujinaysaa horumarka iyo in si joogto ah loo isticmaalo sanadka oo dhan - waa in uusan noqon qalabka baaritaanka) iyo kuwa aan rasmiga ahayn (xilal iyo/ama qoraalo aan rasmi ahayn) ee qiimaynaha loo isticmaalo? Waa xaggee caddeeynta socda ee labada? Haddii adeeggani mid cusub yahay, waa maxay taariikhda la bilaabay adeegaan? Warbixinta ah cunug walba awoodiisa iyo baahidiisa ma la soo aruuriyaa iyo loo eega si joogto ah ugu yaraan saddex mar sannadkii? Ma jiraan caddaymo ah natiijooyinka qiimaynta ee 100% ah ee carruurta in lala wadaagay waalidka ugu yaraan hal mar sannadkiiba (tusaale ahaan, saxeexa waalidka ee foomka shirka, saxeexa waalidka iyo taariikhda la qoray brofaylka) Ma lagu sameeyay qiimeynta 100% carruurta (oo ay ku jiraan ilmaha yaryar iyo socod-baradka haddii aad ka diiwangashan yihiin) 90 maalmood gudahood ah (macno ahaan 90 maalmood - bilaha qaarkood ayaa kala maalmo duwan) ee diiwaan gelinta? Haddii warbixinta carruurta la soo aruuriyo, sidaa loogu isticmaala in loogu sheego manhajka iyo eegitaanka cunug walba? 17

18 Meesha Xadadka Tayada: NATIIJOOYINKA ILMAHA / 10 buundo RRT #16 La wadaagista xogta khaaska ah ee ilmaha waalidka (1 dhibic) U sheegidda iyo ka soo qeyb gelinta qoysaska horumarka iyo koritaanka carruurtooda waa mid muhiim u ah caawinaada koritaanka carruurta ee xarunta iyo gurigaba. Qeybtaani waxay eegta sida xaruntu ugu soo qeyb galiso qoysaska iyagoo tixgelinaya: Ma jirtaa in warbixinta ku saabsan horumarka carruurta iyo koritaanka lala wadaago qoysaska ugu yaraan 3 jeer sanadkiiba (tusaale ahaan warqadaha guriga loo diro, shirarka waalidka, iwm) ee 100% dhammaan carruurta ka diiwaangashan (ilmaha yaryar, gurboodka iyo kuwa aan iskuulka gaarin). 18

19 Meesha Xadadka Tayada: NATIIJOOYINKA ILMAHA / 10 buundo RRT #17 Caddaynta ku hawlanaanta qoyska, wadaagista xogta, iyo u wareejinta taageerada carruurta (sida uu cabbiray Ilmuhu) (1 dhibic) Ka soo qeybgelinta iyo u sheegidda qoysaska koritaanka carruurtooda waa mid muhiim u ah caawinaada koritaanka carruurta iyo hagaajinta iskuul u diyaar garoowgooda. Qeybtaani waxay eegaysaa sida ay xarumuhu uga soo qeybgeliyaan qoysaska caawinaada carruurtooda iyagoo tixgelinaya: Sidee xaruntu uga soo qeybgelisaa qosaska gaaritaanka go aanada ku saabsan carruurta ku kalawareegooda fasalada, barnaamij kale ee xanaanada iyo kindergarten-ka? Siyaasadaha-meelgaarnimada ee Tilmaame-barahaan adeegyadiisa ku aadan la dhaqanka waalidka ayaa laga fiiriyaa halkaan. o Caddaynta ah in macalimiintu u fududeeyo ka qaybgalka waalidka kala guurka (sida waalidka ka qayb qallkiisa kala guurka ee dhallaanka qolka baradka ama xanaanada k ka hor) o Caddayn ah in macluumaadka kala guurka loo diray waalidiinta (tusaale ahaan, waraaqaha guriga,la meeleeyo siyaasada) o Caddeymo ah in ay waalidiinta la siiyaa macluumaadka u diyaar garoowga xanaanada (tusaale ahaan in la sameeyo siyaasadda meelaynta si ay u siiyaan waalidiinta macluumaadka diyaar garoowga xanaanada, tusaalooyinka macluumaadka u diyaar garoowga xanaanada ee loo diray waalidiinta) o Caddeymo ah in ay diiwaan-gelinta xanaanada ama macluumaad ku saabsan diiwaangalinta loo diray qoysaska (sida siyaasadda ah ila wadaago warbixinta iska diiwaangelinta xanaanada waalidiinta iyo tusaalaha macluumaadkaas. Sidee diiwaan gelinta dugsiga xanaanada iyo/ama macluumaadka kale ee kindergarten loola wadaagay waalidka? o Dokumeenti gareeynta ku xiritaanka waalidiinta kindergartenka. Tani waxay noqon kartaa booqashada macallinka fasalka ee xanaanada barbaarinta ama in carruurtu soo booqdaan fasalka xanaanada. Haddii goobtu ay tahay oo kaliya goobta dhallaanka/socod-baradka oo aanay qorin carruurta waaweyn (tani waa ka duwan tahay goobaha qora ilmaha da da dugsiga ah, laakiin aan heysan hal hadda - goobtaas waxay u baahan tahay in ay soo buuxiso dhammaan shuruudaha kor ku qoran) ka dibna macluumaadka Kindergarten ee kor ku xusan loogama baahan caddayn ahaan laakiin kaqaybgalka waalidka ee kala guurka kale iyo siyaasadaha kale ayaa loo baahan yahay. 19

20 Meesha Xadadka Tayada: NATIIJOOYINKA ILMAHA / 10 buundo RRT #18 &19 Isticmaalidda qalabka eegitaanka ee WaKIDS/dokumeentiga la socda habka eegitaanka WaKIDS (1 dhibic) Qeybtaani waxay eegtaa sida xaruntu uu u soo aruuriso ee u isticmaasho warbixinta ku saabsan carruurta iskuul u diyaar garoobidooda iyagoo tixgelinaya: #18 #19 Xaruntu ma isticmaasha qalabka eegitaanka WaKIDS/hab la socda midka WaKIDS? Isku-toosintu waa in ay muujisaa dhammaan dadka kala da da - dhallaanka, socod baradka iyo da da iskuuka aan gaarinba. Qalabkaan qiimayn ma loo adeegsaday 100% carruurta, oo ay ku jiraan ilmaha iyo dhalaanka? Magacoow dhamaanba shaqalaha sameeyna eegitaanka. Shaqaalaha qabanaya eegitaanka ma yihiin kuwo u tababaran oo si fiican u yaqaan qalabka eegitanka? Haddi uu jiro tababar qaas ah eegitaanka, waa inay dhammaystiraan dhammaanba shaqaalaha masuulka ka ah qiimeynta carruurta. Muuji caddeeyntaas adigoo keenaya waraaqaha tababarkaas. Haddii uusan jirin tababar noocaa ah, markaa waa in la keena caddeeyn ah in macalimiintu heleen aqoonta muhiimka u ah iyo xirfadaha ay hada ku qabanayaan qiimeynta hada. U tababaridda qof qaada qiimeynta waxbarashada waxaa la lagu dari karaa caddeynta ajandaha iyo warqada saxiixa macallimiinta. Keen caddeyn muujineysa aqoonsiga Tababaraha si ay u caddeeyso aqoonta sida nuqulo ka mid ah qoraalladii aan rasmi ahayn la fasalka ah oo ku saabsan dhawrid iyo qiimeynta iftiimiyay ama shahaado ka timid tababar ku salaysan bulshada. Sidee shaqaalaha cusub ee xarunta loogu tabobaraa habka qiimeynta, haddii loo baahdo? Warbixinta eegitaanka laga helo ma lala wadaagaa waalidiinta iyo macalimiinta kindergarten? Ma jiraa siyaasad meeleed ku saabsan sida macluumaadka qiimaynta loola wadaago macalimiinta xanaanada ama cadaymo kale oo cad oo muujinaya hawshaan? Tani waxay noqon kartaa mid sahlan oo sida samaynta koobi dheeraad ah, waxaana la gelinaya baqshad iyo qorista Macalinka Kindergarten oo waxay waalidku u soo dhiibi karaan si loo siiyo macallinka ilmahooda ama waa in si toos ah loola wadaagi kara Macalinka Kindergartenka carruurta. Muuji caddeeynta. Qeybtaan ma quseeyso haddii xaruntu aanay weligeed qaban carruurta da da iskuulka ha hora. 20

21 Meesha Xadadka Tayada: NATIIJOOYINKA ILMAHA / 10 buundo RRT #20 Casharo shaqsiyaan ah oo carruurta oo dhan (1 dhibic) Warbixinta cunugga shaqsiyanka waa qalab qiimo u leh qorsheeynta caawinaada koritaanka carruurta iyo iskuul u diraar garoowgooda. Qeytan waxay eegtaa: Cunug walba qoladisa, waxa uu jecel yahay, sida uu wax u barto iyo baahidiisa koritaan marka la tixgelinayo qorsheeynta howlaha iyo mudada wada dhaqanka xanaano bixiyaha? Tusaale caddeeyn muuqata waxaa noqon doono marka bixiyuhu qorshaynayso hawlaha ku saleysan xogta qiimaynta, ka dibna ku qoro magacyada hore ee caruurta adeegyadaas casharka loo diyaariyay is ay iyada ama isaga u xasuusiso si loo fududeeyo waxqabadka caruurta. Iyadoo laga yaabo in ilmo kasta uusan lahayn cashar shaqsiyeed u gaar ah maalin kasta, shaygaani waxa uu eegaya in haddii ay arintani tahay dhaqan joogta ah iyo in kale oo haddii ay carruurta oo dhan ay caddeeymo shaqsiyadeed lahaayeen intii muddo ahaydba. 21

22 Meesha Xadadka Tayada: NATIIJOOYINKA ILMAHA / 10 buundo RRT #21 Dib u eegidda xili laha iyo isticmaalka macluumaadka eegitaanka carruurta ee hagaajinta barnaamijka (tusaale ahaan., eegitaanka waxaay iskaga midka yihiin iyo edaabta) (1 dhibic) Eegitaanka waxa ay iskaga mid yihiin ee warbixinta eegitaanka cunuga ee dhammaanba Carruurtu waa qalab qiime u leh qorsheeynta caawinaada koox carur ah. Qeytan waxay eegtaa: Sidee loo tixgeliyaa baahida dhammaan carruurta koox ahaan markii la qorsheeynayo hagaajinta barnaamijka? Ficlo qorsheyaal qaas ah ma la sameeya oo lagu hagaajinayo macluumaadka oo dhan? Qeybtaani waxay sheegaysa macluumaad la soo aruuriyay, taasoo macnaheedu yahay warbixinta eegitaanka koox carruur ah (tusaale ahaan., fasal) kani waa iskugeynta koox awoodooda iyo baahidooda si kor loogu wada qaado. Eegitaanka waxa ay iskaga midka yihiin ee warbixinta eegitaanka cunuga ee dhammaanba Carruurtu waa qalab qiime u leh qorsheeynta caawinaada koox carur ah. Sheygaan waxa uu tixgelin siiya sida bixiyeyaasha iskugu wada daraan guud ahaan xogta qiimaynta rasmiga ah ama aan rasmiga ahayn ee heerka xarunta iyo sida macluumaadka loogu isticmaalo hagaajinta joogtada ah. Tusaale ahaan, mudadii dib u eegida barnaamijka guud ee qiimeynta xogta cunuga ayaa waxaa lagu ogaaday in caruurtu aanay wax horumar ah ka gaarin horumarka luqadda, ficil qorsheed ayaa arintaas loo sameeynaya kor loogu qaadayo tababarka casharada luqada meelahaas. Xogta waxaa markaas waxa loo kala soocay intii isku da da ahba iyo waxa la ogaaday in qaar badan oo ka mid ah carruurta aan iskuulka gaarin ay u baahan yihiin waayo aragnimo dheeraad ah oo maqas wax ku jarida markaas waxaa la sameeyay qorshe lagu soo iibsanayo maqasyo dheeraada. Dib u eegidda xogta qiimeynta iyo qorshayaasha iyo ficilada la socdayba waa la qori doona (taariikhdooda). Wareeysiga agaasimaha ayaa la tixgelin doona halkaan. 22

23 Kobcin Xirfadyahanimo iyo Tababar: MERIT RRT #22 Xogta caddeeynaysa warbixinta ku saabsan shaqaalaha waxbarashada waxaa lagu qoray MERIT Dhibacaha Horumarka Xirfadlayaashu waxay ku saleeysan yihiin sida uu ku arkay Iskuduwaha Gobolka xiligii ansixinta qiimeynta xarunta. Wixii waxbarasho ah ee carruurnimada hore ee ay oggolaatay MERIT waqtigaas ka dib laguma dari doono dhibcaha. Sidaas daraadeed, dhammaan shaqaalaha/caawiyayaasha waxbarashadooda waa in lagu daro MERIT oo ay oggolaadaan MERIT ka hor inta aanu agaasimo goboleedku aanu ansixin xarunta waana u mihiim sidii lagu heli lahaa dhibcaha ugu badan. Kaliya shahadooyinka ay u oggolaatay MERIT inay yihiin shahaado ECE ama shahaado la xariirta ECE ayaa loo isticmaali karaa in loo xisaabo dhibcaha Horumarka Xirfadlayaasha ee Xadadka Tayada - iyadoon la eegayn qofkaas waxa uu u qalmo ee quseeya abaalmarintiisa waxbarasho. 23

24 Meesha Xadadka Tayada: MANHAJKA XARUNTA & WADA DHAQANKA DEGAANKA WAXBARASHADA 24

25 Meesha Xadadka Tayada: MANHAJKA XARUNTA & WADA DHAQANKA DEGAANKA WAXBARASHADA RRT #23 & 24 Sooyaalka Manhajka (3 dhibcood) Manhajku waxa uu waddo u yahay qorsheeynta iyo qabashada barnaamijka, kuwaaso ay ku jiraan goolasha carruurta iyo qoysaska, waayo aragnimada iyo qalabka ay bixinayso xarunta si ay carruurta uga caawinaan gaarida goolasha, iyo sida ay u wada shaqeeyaan qoysaska iyo bixiyayaasha si ay u caawiyaan carruurta. Toosinta manhajka Habka Horumarinta iyo Waxbarashada Hore ee Washington si loo hubiyo in dhamaanba carruurta kala da da duwan helaan waxbarasho ku haboon koritaankooda. Qeybtaani waxay egtaa sida xaruntu u qorsheeysto, sameeyo iyo u gaarsiiyo barnaamijkiisa iyagoo eegaya: #23 #24 Xaruntu ma leeyahay filoosifiyada manhajka, aha qiimayaal iyo waxqabad ku haga sida ay ula shaqeeyaan carruurta iyo qoysaska? MUHIIM: Waa inaad ku soo dartaa ugu yaraan saddex ka mid ah afarta dhibcood ee ku qoran boga soo socda laakiin waxaa lagu talinayaa inaad ku soo darto afarta dhibcood oo dhan. Filoosifiyada manhajka ma ku qoran tahay oo ma ka muuqataan meel si ay shaqaalaha oo dhani u heli karaan? Tallo bixinta: ku soo dhaji meel ay shaqaalaha oo dhami ka arki karaan ama ku dar buug gacmeedka shaqaalaha. Filoosifiyada manhajka ma lala wadaagaa qoysaska? Tallo bixinta: ku dar buug-gacmeedka waalidka. Filoosifiyada manhajku ma la socota mida Habka Horumarinta iyo Waxbarashada Hore ee Washington? MUHIIM: Soo buuxi Qalabka iswaafajinta Manhajka (CAT) si aad u muujiso inay isku dhigmaan. Markii aad buuxinayso CAT, waxaa loo baahan yahay in lagu qoro warbixin ku filan qeyb walba iyo koox da eed kasta oo loo shaqeeyo. Bixiyayaashu waa inay qaataan waqti ay uga fakaraan oo ku eegaan qeyb walba iyo sida uu manhajkoodu uu ula socdo ama uusan ula socon Tilmaamaha Waxbarashada Hore. Haddii uu bixiyahu ogaado inay jiraan meelo badan oo koritaanka la xariira oo uusan manhajkiisu soo buuxin, markaas waxay u baahan doonaan inay isbedelo ku sameeyaan adeegyadooda ka dibna ku qoraan isbedeladaas CAT. Si loo tixgeliyo waafaqsanaanta manhajka waa in wax laga qabto inta badan qaybaha horumarka ilmaha su aalo laga fekerayo jawaabahooda. 25

26 Falsafadda manhajku waa ka duwan tahay filoosofiyada barnaamijka. Falsafadda Manhajka waa in ay ku jiraan saddex ka mid ah afarta qaybood ee hoos ku qoran, laakiin waxaa lagu talinayaa in lagu soo daro dhamaan afarta dhibcood. Ilmanimada hore ama horumarka ilmaha: Sharaxaadda sida ay carruurtu u koraan, aqoonsiga habab horumarineed oo muhiim ah (sida bulsho dhexgalka, hanuunka macallinka, gacan-kubarashada), sharaxaad ka mid ah waxa ay waxbarashada hore u eg tahay, sharaxaad ku saabsan xirfadaha ardayda waxbarashada hore ka shaqaynaynaa (tusaale dhacdooyin ama meelaha xooga la saarayo) ama meelaha muhiimka ama xooga la saaro), ama qaybaha muhiimka ah ee horumarka carruurta Doorka baraha ama deegaanka: Sharaxaadda doorka barayaasha ee hirgelinta manhajka (ee shay aan la taaban karin ama riwaayadda). Tusaale ahaan sida ay waalidiintu uga wada shaqeeyaan sidii ay ku caawin lahaayeen caruurta, sida ay macalimiintu u ditaariyaan degaanka ama sida ay macalimiintu ardayda la dhaqanto (tusaale ahaan macalin sidii duule ah, macalin sidii bare ah ama macalin ka qeybgale ah) Sidee manhajka lagu taageeraya koriinka ilmaha ama ujeeddada ah manhajka: Qeex sida uu manhajku wax ugu qabanayo horumarinta caawinaadda ilmaha. Tani waxaa ka mid ah, laakiin aan ku xaddidnayn: Qiimaha la saaray shaqada ilmahaaga, sida macalimiinta u dhisto tilmaamaha ilmahaaga ama sida deegaanka fasalka u taagyeero xiriirka asaaga. In ka badan erayo: caddeeyn qeexaysa ama bixinaysa tusaalayaalka sharuudaha muhiimka/fikradaha oo aanu ku tiirsanayn kalmad keliya (tusaale ahaan, barashada ciyaarta ) si loogu gudbiyo fikradaha. Caddeeyn tilmaamaysa tusaalooyinka ama tilmaamaha adeegyada barnaamijka, AMA tilmaamaya unugyo assaasi ka ah ama qiimaha ku hogaamiyay falsafada manhajka 26

27 Meesha Xadadka Tayada: MANHAJKA XARUNTA & WADA DHAQANKA DEGAANKA WAXBARASHADA RRT #25 & 26 Tababarka (5 dhibcood) Tababarka lagu sameeyo manhajku waxa uu ka caawiyaa shaqaalaha sidii ay ku dhaqan gelin lahayeen waxa ku qoran. Tababarka Habka Koritaanka iyo Waxbarashada hore ee Washington waxa uu ka caawiyaa shaqaalaha sidii ay ku bixin lahaayeen casharo iyo manhaj ku habboon koritaanka. Qeybtaani waxay eegaysaa sida shaqaalahu u sameeyaan manhajka xarunta iyadoo tixgelinaysa: #25 #26 Hoggaamiyaha shaqaalaha waxbarida/milkiilaha FCC ma leeyahay tababar ku saabsan manhajka xarunta? MUHIIM: Dhammaan macalimiintu waa inay ahaadaan kuwo tababaran inta ka horeeysa taariikhda aruurinta xogta hadii uusan macalinka hogaamiyaha shaqada bilaabin 30 casho ee ugu danbeeyay. Midaas waxaa ku jira macalimiinta hogaamiyayaasha ee dhawaan shaqada bilaabay iyo kuwa xarunta dhaxdeeda loogu dalacsiiyay inay noqdaan macalimiinta hoggaanka. Haddii tababarka lagu bixiyaa caddaynta guriga tababarahaasi waxaa looga baahan yahay inuu tababar ku saabsan manhajka qaatay. Qoraallada aan rasmiga ahayn iyo xiddigaha saacadaha waa la aqbali laakiin tababarka waa inuu ahaada mid u gaar ah manhajka uu isticmaalo Milkiilaha FCC ama macallinka hoggaanka. Haddii manhaj degdeg ah la istcimaalayo markaas tababarku waa inuu qaas u ahaado horumarinta manhajka. Sameynta tababarka manhajka ma ka muuqdaa waxqabka xarunta? Shaqaalaha ma loo tababaray sidii ay ku sameeyn lahaayeen manhajka hab u qaas ah xaruntooda? Hoggaamiyaha Shaqaalaha waxbarista/mulkiilaha FCC ma haystaan Tilmaamaha Barashada Hore ee Washington iyo Habka Koritaanka? MUHIIM: Bixyaha Koowaad ee FCC, caawiyaheeda iyo Macalimiinta Hogaaminta ayaa lagu texgelin doona halkaan. Hasa ahaate, haddii caawiyaasha FCC aanay lahayn masuuliyad weyn oo ah kooxda carruurta lama tixgelin doono, Ilaha caddayn waxaa ku jira nuqul ah shahaadooyinka laga bilaabo Xadka 2 ee tababarka onlineka ELG ama nuqullo adag oo diiwaanka MERIT ah. Hoggaanka shaqaalaha waxbarida waxaa la go amin maalinta xog ururinta. Dhammaan macalimiinta lagu magacaabay hoggaanka waa inay haystaan cadeeynta dhamaystirka tababarka ELG (wixii aan ka ahyn: haddii macalinkaas loo qoray hoggaamiye waxa uu haystaa 30 casho oo muddo tijaabina) Qebtaan, madaxa shaqaalaha waxbarida waxaa ka mid ah macalinka madaxa (xarumaha) iyo caawiyayaasha bixiyayaasha FCC. 27

28 Meesha Xadadka Tayada: MANHAJKA XARUNTA & WADA DHAQANKA DEGAANKA WAXBARASHADA RRT #27 Eegitaan socda oo lagu sameeyo shaqaalaha macalimiinta ama FCC oo lagu hagaajinayo manhajka iyo wada dhaqanka macalimiinta iyo carruurta (Saddex dhibcood ayaa suurtogal ahaan lagu helaa halkii dhibic ee ah caddaynta xeeladaha la talinta haddii loo isticmaalo ugu yaraan hal mar sannadkii macalin kasta oo hogaamiya/bixiyaha Koowaad ee FCC ama laba dhibcood oo ah caddayn in xeelado la socosho loo isticmaalo ugu yaraan saddex jeer sannadkii macalin hoggaamiye kasta/bixiyaha Koowaad ee FCC ama dhamaan seddexda dhibcood ee caddayn in xeelado la socosho loo isticmaalaa bil macalin hoggaamiye kasta/biyaha Koowaad ee FCC) Markii shaqaalaha la siiyo caawinaad iyo eegitaan socda oo ah qabashada manhajka, waxay si wanaagsan u qabanayaan manhajka hab macne leh oo caawinaya carruurta. Qeybtaani waxay eegaysa sida xaruntu u caawinto shaqaalaha si joogto ah oo hagaajinaysa howshooda iyadoo tixgelinaysa: Maclinka hoggaamiyaha ama bixiyaha koowaad ee FCC ma ka qeygalaan tababarka shaqada dhaxdeeda? Maclinka hoggaamiyaha ama bixiyaha koowaad ee FCC ma helaan la socosho ay u isticmaali karaan inay ku hagaajiyaan adeegyadooda? Maclinka hoggaamiyaha ama bixiyaha koowaad ee FCC ma helaan tallo bixin ku saleeysan indho indhaynta? Xaruntu ma bixisaa tababrida shaqaalaha ee lagu hagaajinayo manhajka & wada dhaqanka? Meeqa mar ayaa tababarka la bixiyaa? Shaqaalahu ma helaan sannadkiiba mar waxbaris, ugu yaraan labo mar sannadkii ama bishiiba? Qiimeeynta sanadlaha waxaa la sameeyn karaa sannadkiiba mar. Haddii caddayntu tahay sannadkiiba hal mar, laba jeer sannadkii ama bil kasta hubso in ay ku caddahay meesha caddayn (socda) ay ku taal. Adeegyada takhasuska ah ee teknikada waa loo xisaabi karaa inay yihiiin adeegga tababarka shaqada ama jawaab celinta ka fiirsade lagu kalsoonaan karo. Caddeeyntu waa inay ku jiraan taariikhda la qabtay waxbarista, ka qeybgalayaasha, iyo waxyaabaha shirku ku saabsana (tusaale ahaan Bixiyaha FCC waxa uu qoraalkiisa ku qortay buuga waxbarista halkaas oo ay ku qortay taariihda, dadka uu la kulmay, waxyaabaha u ka koobna waxbarista bilaha ee ay la yeelatay bixiyayaasha FCC ee waayo-aragnimada leh ee bulshada u dhow). 28

29 Meesha Xadadka Tayada: MANHAJKA XARUNTA & WADA DHAQANKA DEGAANKA WAXBARASHADA RRT #28 Waqti toddobaadkiiba mar ah oo loogu talo galay qorsheeynta shaqaalaha macalimiinta ah (2 dhibcood - ayaa lagu kasban karaa hal dhibic oo kale la aanteed, oo innaba aan ahayn mid la socda midka kale) Qorsheeynta waqtigu waa mid muhiim u ah barnaamijyada tayada sare leh sababtoo ah macalimiintu waxay u baahan yihiin waqti ay ku diyaariyaan iyo ku sameyaan waxbarida macnaha leh. Qeybtaani waxay eegaya sida xarumahu u caawiyaan waqtiga qorsheeysiga iyagoo tixgelinaya: Shaqaalaha* ma leeyihiin waqti u go an si joogto ah ugu yaraan hal saac toddobaadkii ama afar saacadood bishii oo ay si wadajir ah u qorsheeyaan markii ayan masuul ka ahayn daryeelka carruurta oo aan loo tirin saami ahaan? Waqtiga qorsheeynta ee muddada hurdada iyadoo la eegayo carruurta looma xisaabi doonaa dhibicdaan. Dhibicdaan, waxaa loo baahan yahay caddeynta ah in wakhtigaas la xardhay uu sidaa sameeyo (tusaale ahaan, jadwalka muujinaysaa waqtiga qorshaynta koox waxbaridda kasta ee toddobaadlaha ah iyo in macalimiinta aysan qayb ka ahayn saamiga macalinka/ilmahaaga inta lagu jiro waqtigaan). Waqti qorsheeysi dhab ahaantii ma la isticmaala? Muuji caddeeynta jadwalka qorsheeynta cashaada oo ay ku jiraan, yaa, maxaa iyo goorta ay dhacday. Wareysiga Macalinka ayaa la tixgelinaya heerkaan. Goobaha u hirgelinaya heerkaan sidii dhaqan cusub. Aruuriyaasha xogtu waxay eegaan kalandarkii sanadkii tagay marka ay baarayaan cadeeynta la keenay, ma aha siyaasada. Tusaale ahaan, haddii goobtu bilaawday tababarida Janaayo iyo Ururinta Macluumaadka la qabtay Maarso, xaruntu waxay ku heli doontaa hal dhibic labadii dhacdo oo la talin ahba. Dhibcooyinkani waxay eegaan dhaqanka ashyaadaas lagu meeleeyay. *Qeybtaan shaqaalaha macalimiinta waxaa loola jeeda macalimiinta (xarumaha, kooxaha macalimiinta ee wada shaqeeya, tusaale ahaan madaxa macalimiinta, iyo caawiyaha) iyo bixiyaha iyo caawiyaha FCC. Haddii FCC uusan lahayn caawiye, bixiyahu waa inuu muujiyaa in asaga/iyadu qorsheeysato oo isticmaasho waqtiga qorsheeynta u goonida ah. 29

30 Meesha Xadadka Tayada: MANHAJKA XARUNTA & WADA DHAQANKA DEGAANKA WAXBARASHADA RRT #29 Waqtiga loogu talagalay shaqaalaha macalimiinta hoggaanka ama bixiyaha koowaad ee FCC in ay ka qaybqaataan waxqabad ka tarjumaya koox asaaga ee bisha ku saleeysan (2 dhibcood) Qeyb muhiim ah oo ka mida macalinimada xanaanada hore ee habka waxbarashadu waa siinta fursada ay uga qeybta galaan kooxaha waxbarida bulshada. Koox asaagu waa koox bixiyeyaala oo leh baahi iyo dano isku mid ah (tusaale ahaan,waxay la shaqeeyaan kooxo isku da ah ama ku shaqeeyaan manajyo isku mid ah) kuwaas oo si joogto ah u kulma si ay uga wada shaqeyaan hagaajinta dhaqanka. Qeybtaani waxay eegaysa haddii bixiyayaashu ay si joogto ah uga wada qeyb galaan kooxaha la midka ah si ay kor ugu qaadaan waxqabadkooda iyadoo tixgelinaysa: (hal dhibic) Hoggaamiyaha shaqaalaha waxbarida ama bixiyaha koowaad ee FCC ma aqoonsaday koox asaaga ah ee waxqabad ka tarjumaya dhaqanka oo uu la kulmo munaasabadda sanadka gudihiisa ah? (hal dhibic) Hoggaamiyaha shaqaalaha waxbarida ama bixiyaha koowaad ee FCC ma aqoonsaday koox asaaga ah ee waxqabad ka tarjumaya dhaqanka oo uu la kulmo ugu yaraan bishiiba 30 daqiiqadood? Haddii adeegani mid cusub yahay waa maxay taariikhda la bilaabay? Shaygaan waa dokumeenti soda oo shegaya kuma, maxaa, iyo goorta ay tahay in la siiyo kooxo asaaga (tusaale ahaan, qorshe ayaa loo bixiyay cadeeyn ahaan halkaas oo waxqabad ka tarjumaya ula kac uu ka dhacay). In kastoo ugu yaraan 30 daqiiqadood bishii la aqbalayo, waqtiyada intaas ka dheer si fudud ayuu ugu ogolaanayaa bixiyaha inuu gaao ujeedadiisa hagaajinta dhaqanka ku saleeysan koox asaaga. Ma ay jiraan sharciyo ku saabsan goorta iyo halka ay ku kulmi karaan koox asaaga haddiiba la soo buuxinayo sharuudaha. 30

31 Meesha Xadadka Tayada: KA SOO QEYBGELINTA QOYSKA IYO WADA SHAQEEYNTA 10 Buundo 31

32 Meesha Xadadka Tayada: KA SOO QEYBGELKA QOYSKA IYO WADA SHAQEEYNTA / 10 dhibcood RRT #30 Is-Qiimaynta Xoojinta Qoyska ee la Beddelay oo Dhammaystiran (Agaasime/Mulkiile) (1 dhibic) Gaarayaasha Hore waxay isticmaalaan Eegitaanka Shaqsiga ee Qoyska oo la bedelay kuwaaso ay ku jiraan qeyb dheeraada oo lagu magaacbo Istraatiijiyada 8: Waxbarashada Caafimaadka. Ka soo qeyb gelinta qoysaska iyo ka mid noqoshadu waa mid muhiim u ah wanaaga carruurta waayo aragnimadooda waxbarshada hore. Furaha ugu muhiimsan ee xiriirka ka dhaxeeya xarumaha iyo qoysasku waa qorsheeyn laga fakaray. Howlaha Ka soo qeybgalka qoysasku waa inay ahaadaan kuwo lagu daro waxqabadka xarunta si loo gaaro natiijada ka mid noqoshada qoysaska iyo lagu caawiyo carruurtu inay noqdaan kuwo caafimaad qaba iyo diyaar u ah iskuulka. Habka Adkeeynta Qoysaska waxa uu ku saleeysan yahay wanaajinta arrimaha dhawrista qoysaska si loodhiso itaalka jira ee qoyska oo kor u qaadida wanaaga kobcinta iyo xaasilka carruurta. Adkeeynta Shaqsiyada Qoysasku waxay ka caawisaa xarumaha sidii ay ku heli lahayeen warbixinta ah haddii ay habkooda waxqabad uu dhisayo wanaaga qoysaska ay u shaqeeyaan. Qeytan waxay eegtaa: Xaruntani ma soo buuxisay eegitaanka shaqsiyada Adkeeynta Qoyska 5? Haddii ay xaruntu isticmaasho Sharciyada Barashada Bulshada (CSSP) habkeeda macluumaadka internetka ee Adkeeynta Qoyska si ay u soo buuxiso eegitaanka, xaruntu waa inay soo daabacdaa dulmarka una haystaa caddeyn inay dhamaysay ah. 32

33 Meesha Xadadka Tayada: KA SOO QEYBGELKA QOYSKA IYO WADA SHAQEEYNTA / 10 dhibcood RRT #31 Sameeynta qorshe ficil oo lagu saleeyay Eegitaanka Adkeeynta Qoyska (1 dhibic) Qeybtaani waxay eegaysaa sida xaruntu u isticmaasho warbixinta ay ka ogaato Eegitaanka Adkeeynta Qoyska si lagu hagaajiyo ka mid noqoshada qoyska iyo wada shaqeeynta iyadoo eegaysa: Xaruntu ma sameeysay qorshe ficil ku saleeysan natiijada wax lagooga beddalayo Eegitaanka Adkeeynta Qoysaska? Ficilka qorshaha ma la hagaajiyay? Inkastoo aysan jirin meel loo aqoonsaday in lagu qoro taariikhda qorshe hawleedka la sameeyay laakiin hubso inaad ku qortaa taariikhda marka qorshe hawleed la qoray. Haddii ay xaruntu isticmaasho (CSSP) habkeeda macluumaadka internetka ee Adkeeynta Qoyska si ay u soo buuxiso qorshaha ficilka, xaruntu waa inay soo daabacdaa dulmarka caddeynta dhammayaystiridda. Looma baahan saacadaha ugu yar ee himilooyinka. 33

34 Meesha Xadadka Tayada: KA SOO QEYBGELKA QOYSKA IYO WADA SHAQEEYNTA / 10 dhibcood RRT #32 Keenitaanka cadeeynta tallo bixinta socota iyo hagaajinta (qorshaha ficilka) (1 dhibic) Qeybtaani waxay eegaysa sida xaruntu u sameeyso qorshaha ficilka ku saleeysan natiijooyinka wax laga bedelay ee Eegitaanka Adkeeynta Qoysaska socota iyadoo tixgelinaysa: Qorshaha ficilka xarunta si joogto ah ma loo hagaajiya iyo wax looga bedelaad 7? Ma loo qabtay 6 bilood gudahood in lagu dhammaystiro qorshaha ficilka? Aaway caddeeynta natiijada qorshaha ficilka ee la hirgaliyay? Muuji aragtida qorshe waxqabad kasta oo la hirgeliyay oo ay ku jiraan tusaaleyaasha waxyaabaha hagaagay, waxyaabaha aan hagaagin iyo sida lagu hagaajin karo marka labaad ee soo socda. Taas waxaa la samayn karaa iyadoo lagu darayo baaragaraaf FSM qaybtaan. Ma jiraan qorshooyin mustaqbalka oo dheeraada ah oo ah horumarinta iyo qorshayaal hawleed cusub? Haddii ay xaruntu isticmaasho (CSSP) habkeeda macluumaadka internetka ee Adkeeynta Qoyska si ay u soo buuxiso eegitaanka, xaruntu waa inay soo daabacdaa dulmarka una haystaa cadeeyn inay dhammaysay ah. 34

35 Meesha Xadadka Tayada: KA SOO QEYBGELKA QOYSKA IYO WADA SHAQEEYNTA / 10 dhibcood RRT #33 Caawinada waalidka iyo barnaamijka waxbarashada ma la sameeyay (tusaale ahaan Incredible Years, Triple P Parenting, CSEFEL Parenting Modulus, waalidiinta Macalin ahaan, 1,2,3 Magic DVD) (1 dhibic) Waalidiinta iyo xanaano bixiyayaashu waa carruurcarruurta macalinkooda koowaad iyo ugu muhiimsan. Qeybtaani waxay eegaysaa sida xaruntu u siiso caawinaad iyo illo waalidiinta/xanaano bixiyayaasha iyadoo tixgelinaysa: Xaruntu ma bixisaa barnaamijka waxbarashada waalidinta? Tani waxay noqon kartaa mid u fudud sida iibsiga 1, 2, 3 Magic DVD oo loogu talagalay waalidiinta iyo siinta habka nidaamka iibsiga waalidka oo loo isticmaalo waalidiinta ama fiirsashada DVD xiliga habeenka waalidka. Dadka loogu talogaly DVD waa in ay ahaadaan waalidiinta ee macallimiinta ma aha. Caddeynta xaruntu waa inay ahaata mid cad, sida buuga saxiixa walidiinta imanshahooda iyo bixitaanka ee kor lagu soo sheegay. Barnaamijyada waxbarashada Waalidka waa inay ahaadaan kuwo cadayn ku salaysan oo ay bixiyaan oo raacaan talooyinka ay bixiyeen qorayaasha (tusaale ahaan, haddii barnaamijka ku talinayo 10 kalfadhi, 10 kalfadhi waa in la bixiyo). Barnaamijka qasab ma laha in lagu qabto xarunta qasabna ma aha inuu bilaash ahaado. Haddii barnaamij waalidka oo cadeeyn ku saleeysan lagu bixinayo meel ka baxsan xarunta markaas waxaa loo baahan yahay inay xaruntu u fududeeyso inay waalidku ka qeybgalaan iyagoo siinaya daryeelka carurta kuna dhiirigelinaya waalidiinta inay baabuur wada wadaagaan iyagoo u sameeynaya waraaqaha isku qorida baabuur wada raaca, iwm. Ugu yaraan hal istiraatijiyad oo macne sameeynaysa oo lagu dhiirigelinayo ka qeybgalka waa in la sameeya si loogu helo kredit marka la soo bandhigayo caddeeynta hayadaha banaanka. Haddii barnaamijka waxbarashada waalidka aan loo ansixin inuu yahay mid cadeeyn ku saleeysan waa inaad u dirtaa manhajka jaamacada Washington si ay u soo oggolaato. Weydii Shaqaalaha Caawinaada Teknikada, La taliyaha U diyaargarowga Qiimeynta ama Macalinka caddeeynta xaaladda barnaamijka Cadeeyn ku saleeyntiisa. 35

36 Meesha Xadadka Tayada: KA SOO QEYBGELKA QOYSKA IYO WADA SHAQEEYNTA / 10 dhibcood RRT #34 Siinta macluumaadka ku saabsan barnaamijyada ku saleeysan bulshada ee diyaarka u ah waalidka luqadahooda looga hadlo xarunta (Tusaale ahaan Caafimaadka maskaxda bulshada, nafaqada carruurta, jir dhiska, bangiyada cuntada, Helida Cunugga, Ilaha Caafimaadka/Ilkaha) (1 dhibic) Xiriirada ka dhaxeeya qoysaska, xarumaha iyo bulsha weynta kale waxay keeni karaan wadaagidda sare iyo badinta ilaha. Ilaha Qoyska waxay qiimo badan leeyihiin oo aad loo isticmaala markii ay la socdaan iyo luqadaha ay ku hadlaan qoysaska xarunta. Qeybtaani waxay eegaysaa sida xarumahu u caawiyaan qoysaska iyadoo tixgelinaysa: Xaruntu ma la wadaagtaa macluumaadka ilaha bulshada qoysaska? Ugu yaraan saddex ilaa afar tusaale ayaa muhiim u ah heerkaan. Ogow in heerka guud ee waxyaabaha sida filimada, mahrajaano, wakhtiyada sheekada maktabadda, iwm laguma siin doono kredit. Ilihu waa inay ahaadaan barnaamijyada ku saleeysan bulshada oo caawin kara waalidiinta iyo caruurta loogu tallogalay ilahaas (tusaaleyaasha waxaa ka mid ah Caafimaadka maskaxda bulshada, nafaqada carruurta, jir dhiska, bangiyada cuntada, Helida Cunuga, Illaha Caafimaadka/Ilkaha). Ilahaasi diyaar ma ugu yihiin qoysaska luqadooda? Tixgeli, sidoo kale, waxtarka horumarineed ee xarunta ee khayraadka sidaasa. Haddii waalidka ay waraysteen xog ururiyayaashu, waalidiinta waxa u baahan doonaan inay awoodaan inay ka hadlaan sida ay u helaan macluumaadka dheeraadka ah ee ku saabsan khayraadka bulshada gaar ah. Tusaale ahaan, haddii ay jiraan guddiga waalidka ee xarunta, laakiin waa wax dhif ah loo gudbiyaa, waalidiinta waxaa laga yaabaa in aanay awoodin in ay u aqoonsadaan guddiga meel ay ku tegi karaan caawinaad. 36

37 Meesha Xadadka Tayada: KA SOO QEYBGELKA QOYSKA IYO WADA SHAQEEYNTA / 10 dhibcood RRT #35 Caddaynta qorshayaasha/siyaasadaha kumeel gaadhka la diyaariyey iyadoo sababtu tahay isbeddellada xarunta iyo bixiyayaasha (3 dhibcood) In laga qaybgeliyo qoysaska waa lagama maarmaan si ay u taageeraan kala guurka wanaagsan ee caruurta oo waa in lagu daraa dhammaan siyaasadaha hoos ku qeexan. Qeybtaani waxay eegaysaa sida xarumuhu u caawiyaan carruurta iyo qoysaska sidii ay ku heli lahaayeen isbedel fiican iyadoo tixgelinaysa: (ha dhibic) Xaruntu ma leedahay sharuuc qoran ama qorshe lagu caawinayo isbedeladda? Qeybtaani waxay eegaysaa sida xarumuhu u caawiyaan carruur iyo qoysaska sidii ay ku heli lahaayeen isbedel fiican (tusaale ahaan, bilaabid fudud, booqashada qoyska, waraaqaha guriga). Shaygani waxa uu texgelinayaa siyaasadaha la diyaariyay (tuaale ahaan, siyaasada caawinaada ee laga heli karo buuga gacanta ee waalidka iyo shaqaalaha). (hal dhibic) Sharuucda iyo qorshayaasha laga sameeyay xarunta ma caawinayaan isbedelka carruurta? Caddeeynta waxaa ka mid noqon kara koobiyada imaylada ku saabsan wareejinta feylka cunuga ama foomanka wareejinta ee ku jira feylka cunuga. Wareeysiyo ayaa weliba hakaan lagu texgelin doona. (hal dhibic) Haddii barnaamijku leeyahay siyaasada eryidda markaas, si aad u hesho kredit, waxaa loo baahan yahay in la keeno cadeeynta caruurta la weydiistay inay ka baxaan xarunta oo ay ku jirto, shirarka waalidka, booqashada barnaamijyada kale, qiimeynta khabiirka, iyo qoraalada edaabta dhibka leh ama qorshaha edaabta ee la isticmaalay. Siyaasada iyo wareeysiga agaasimaha ayaa halkaan lagu texgeinayaa. 37

38 Meesha Xadadka Tayada: KA SOO QEYBGELKA QOYSKA IYO WADA SHAQEEYNTA / 10 dhibcood RRT #36 La shaqaynta waalidka si loo go aamiyo fahamka awoodaha iyo baahiyaha ilmaha (2 dhibcood) Qoysasku waxay bixiyaan warbixin qiimo badan oo ku saabsan carruurtooda, iyo waa in lagu soo daraa inta cunugu ka soo qeyb galayo xarunta. Qeybtaani waxay eegaysa sida xarumuhu ula shaqeeyaan waalidiinta si ay ku bartaan iyo ku caawiyaan carruurta inta ay xanaanada ku jiraan waxayna tixgeliyaan: Xaruntu ma ka qaadaa warbixin qoysaska ku saabsan carruurtooda muddada qoritaanka si ay uga caawiso fahmida sida ugu fiican ee ay u caawin karaan carruurta? Xaruntu ma ula shaqeeysa waalidiinta si joogto ah si ay u soo buuxiso baahida carruurta? Xaruntu ma ula shaqeeysaa si joogto ah waalidiinta si ay u caawiyaan horumarinta awoooda cunug kasta? Hal dhibic ayaa lagu bixiyaa haddii ay jirto caddayn ah mid ka mid ah dhaqanadaan iyo dhibicda labaad waxaa lagu heli karaa haddii wax ka badan hal dhaqan laga qabtay meeshaas. Wareeysiyo ayaa hakaan lagu texgelin doona. 38