Suleqatigiissutissat, kl. Matematik. Suleqatigiissutissat, kl. Matematik Qup 1

Transcription

1 Suleqatigiissutissat, kl. 1

2 Imarisai Imarisai qup 2 Ilinniartitsisumut Suleqatigiikkaarnissanut ilinniartitsisumut ilitsersuut qup 3 Takornarissat akunnittarfiillu -ilinniartitsisumut qup 5 Post Greenland -ilinniartitsisumut qup 6 Nuka nutserpoq -ilinniartitsisumut qup 7 Inatsisartunut qinersineq -ilinniartitsisumut qup 8 Marathon -ilinniartitsisumut qup 9 Oqarasuaatit -ilinniartitsisumut qup 10 Nipilersuutit, TV aamma foto -ilinniartitsisumut qup 11 Toronto, Canada -ilinniartitsisumut qup 13 Nunatsinni angalaneq -ilinniartitsisumut qup 14 Atuartut sammisassaat Atuartunut qup 15 Paasissutissanik ujaasineq qup 16 Takornarissat akunnittarfiillu qup 18 Post Greenland qup 20 Nuka nutserpoq qup 22 Inatsisartunut qinersineq qup 24 Marathon qup 26 Oqarasuaatit qup 28 Nipilersuutit, TV aamma foto qup 30 Toronto, Canada qup 32 Nunatsinni angalaneq qup 34 2

3 Suleqatigiikkaarnissanut ilinniartitsisumut ilitsersuut Sammisassat oqaluttariarsorluni matematikernermi klasse-nut naleqquttussiaapput. Sammisat imaraat paasissutissat assigiingitsut atuartut ulluinnarni naammattoortagaat. Makkuusinnaapput : Kisitsisitigut takussutissiat (statistik), nioqqutissat akii paasissutissartaallu; paasissutissat tusagassiutineersut, internetsimiittut il.il. Sammisat aaliangersimasunik suliakkiinertaqanngillat. Tamanna isumaqarpoq atuartut namminneerlutik sammisap qanoq suliarinissaa aaliangersartassagaat, paasissutissat pissarsiatik naapertorlugit. Taamaattumillu suliassat inerneqariinngillat. Sammisat suliaralugit aallartinnginneranni pingaaruteqarpoq atuartut nassuiaatissallugit, atuartut sammisassaata siunnersuutitaqareernera. Atuartunut amerlasuunut suleriaaseq taamaattoq nutaajuvoq, taamaattumik pisariaqarpoq nassuiaalluarnissaq ilitsersuilluarnissarlu. Naatsorsuutigineqassaaq suleriaatsip tamatuma arlaleriarlugu misilereerneratigut aatsaat atuartut sungiussiartulernerat. Sammisat tamarmik ima suliaapput 1. perneq ataaseq imal. quppernerit marluk sammisaq pillugu paasissutissanik imallit. 2. Suliarineqarsinnaasunik siunnersuutit- isumassarsiorfiusinnaasut imaluunniit unittooraanni ingerlaqqinnissamut iluaqutaasinnaasut. 3. Ilinniartitsisumut ilitsersuut apeqqutinik sulinermi ingerlariaqqissinnaanermut apeqqutinik imalik. Sammisaqarnermi siunertaapput atuartut suleqatigiikkaarnissaat, taamaalillutik suleqateqarnernik ilikkagaqarnissaat atuartut tamarmik periarfissaqarnissaat oqaaseqarnissaminnut atuartut matematikki atorlugu oqallissinnaalernerat, allaannaratik. Atuartuttaaq paasilissavaat erseqqarissumik suna pinerlugu oqaaseqartarnissaq atuartut ilinniassavaattaaq suliarerusutamik immikkoortitertarnissaat atuartut sulinerminni eqaannerulernissaat Sammisat suliarineranni suleriaasissamik siunnersuut - akunnerit marluk atukkit Atuartut 2-3-kkaarlutik sulissapput. Suleqatigiit tamarmik sammisassaannik tunineqassapput. Tamarmik assigiimmik suliassinneqarsinnaapput imaluunniit assigiinngitsunik. Atuartut paasitinneqassapput qanoq sivisutigisoq piffissarineraat. Akunnerit marluk naammakkajupput. Atuartut sammisassartik qimerluussavaat eqqartorlugulu suna suliarerusunnerlugu. Sammisassat suliaapput assigiingitsunik suliarineqarsinnaanngorlugit. Siunertaavoq atuartut paasitissallugu matematikki aamma qanoq atorsinnaagaat. Atuartut isumagisussaavaat matematikkip iluani periutsit assigiinngitsut ilaliussuunnissaat, aammalu takutittussaallugu qanoq piginnaaneqarnertik. Sammisaqarnermi makku naammattuugassaanerupput: Procentilerineq Statistik, takussutissiartallit (diagram) Ilimanassutsit 3

4 Titartaaqqissaarneq Titartaaneq Geometri Funktionit Periarfissaqarportaaq atuartut namminneerlutik paasissutissanik allanik pissarsiniarnissaat, sammisaminnut tunngasunik. Ilinniartitsisup suliassai Atuartut suleqatigiikkaaleriarpata, ilinniartitsisoq suleqatigiinnut kaaverusaassaaq. Ilinniartitsisup suliassaraa paasissallugu atuartut qanoq isumaliuteqarnersut, qanoq inerniliisimanersut qanorlu naliliisimanersut paasissallugit. Ilinniartitsisup suleqatigiit apersortarsinnaavai, soorlu: Sooq taamaalivisiuk? Qanoq iliorassi? Ima ilisinnaagaluarpisi? Qanoq pisoqassava..? Taamaaliornikkut atuartut periarfissaqassapput itinerusumik matematikkersorsinnaanissamut. Suleqatigiinniittut tamarmik suliamut akulerusimanissaat ilinniartitsisup isumagissavaattaaq. Ilinniartitsisup isumagissavaa suleqatigiit unittoorsimasut aallarteqqinniarlugit apersornissaat. Tassani sammisanut ataasiakkaanut ilinniartitsisumut ilitsersuut iluaqutaasinnaavoq. Inerneqqinnaat (facit) suliassani tamakkunani pingaarnerpaajunngillat. Pingaarnerpaavorli atuartut suleriaaserisimasaminnik nassuiaasinnaanerat, taamaalillutik takutillugu matematikki atorsinnaallugu. Akunnerit marluk qaangiunneranni suleqatigiit ilaasa paasissutissat tunniunneqartut tamakkerlugit suliarisimassavaat, ilaasa suliassat ataasiakkaat itisilerlugit suliarisimassavaat. Taakku suliaat tamarmik ajunngillat, pingaarnerpaavormi sulinerminni pissarsiaqarnerat. Suleqatigiit suliaminnik saqqummiisinneqarsinnaapput, suliat naammassippata. Taamaalillutik saqqummiineq sungiusaqqinnerusinnaallugu, aammalu paasisaqarfigissallugu suliassat assigiinngitsunik suliarineqarsinnaasut. Sammisassat arlallit suliarereerneranni atuartut imminnut suliakkersulersinnaapput. Suliassaasinnaasunik paasissutissanillu aallerfiusinnaasut assigiinngitsut allami allaqqapput. Neriullunga sammisassat iluaqutaajumaartut ulluinnarnilu atuartitsinermi isumassannik tunisiumaartut. Inussiarnersumik inuulluaqqusillunga Annette Theill Skov Pædagogisk medarbejder Pilersuiffik 4

5 Takornarissat akunnittarfiillu, -ilinniartitsisumut pernermi uani sammisap iluani sammineqarsinnaasutut siunnersuutit takusinnaavatit. Paasissutissat suleqatigiinni siunnersuinerni atorsinnaavatit. Taakku aamma unittoorsimasunut, suleriaatsimillu taama ittumik sunngiussisimanngitsunut, aallartisaanerni atorsinnaavatit imi Nunatsinni takornariartut naatsorsukkit. Ineriartorneq taamaaginnassappat, soorlu 2006-imi, qassinik takornariaqassangatinneqarpa? 2000-imi takornarissat procentii qassit Qallunaat Nunaanneersuuppat? Akunnittarfinni unnuisarsimanerit statistik atorlugu nalunaarsuusioruk. Akunnittarfinni unnuisarsimanerit, ukiuni pineqartuni marlunni, diagrammiliarikkit, soorlu cirkeldiagrammliaralugit imaluunnit napasuaraliaralugit. Regneark atorlugu qulaaniittut suliarikkit. Akunnittarfimmi unnuinermi akigititat eqqartorsigit. Sooq taama assigiinngitsigaat? Akianut suut ilaappat? Hotel Arctic-ip akinik allagartaataani takuneqarsinnaapput allamiut aningaasaasa nalingi. Atuartut naatsorsorsinnaavaat unnuineq EURO-nik qassinik akeqarnersoq il.il. Atuartut takorluugartik naapertorlugu Hotel Arctic-imi init ilaat titartassavaat. Naleqqiissutit piviusumilu uuttuutit atorneqassapput. Titartagaq aallaavigalugu inip naqqata iigaasalu annertussusaat naatsorsorneqassapput. Siniffinnik nutaaliorluni titartaaneq. Suliarinerani titartakkatut, titartakkatut ungavariartortutut (perspektiv) imaluunniit isometriskitut. Sillimasiinerit sanilliutikkit. Akigititat naleqqiiffimmut titartorlugit. Lærerstandens Brandforsikring-ip akigititaa funktioni narlusooq una atorlugu naatsorsorneqarsinnaavoq y = 20x Atuartut piumaffigikit funktioni narlusooq nassuiassagaat. Allamiut aningaasaasa nalinginik nassuiaaneq. Soorlu amerikamioq 8000 dkr-nut aggortitsiniarpoq, taava USD-it qassit atussavai? Norgemioq Nunatsiniinnermi kingorna 500 dkr sinnerisimavai, No.krnut qassinut taakku aggortissavai? 5

6 Post Greenland,-ilinniartitsisumut pernermi uani sammisap iluani sammineqarsinnaasutut siunnersuutit takusinnaavatit. Paasissutissat suleqatigiinni siunnersuinerni atorsinnaavatit. Taakku aamma unittoorsimasunut, suleriaatsimillu taama ittumik sunngiussisimanngitsunut, aallartisaanerni atorsinnaavatit. Sammisassanut atugassat Nassiussinermi puussat assigiinngitsut, allakkat puui, ruujorit il.il Oqimaalutaavik. Nassiussinermi akigitinneqartut assigiinngitsut sanilliussigit,soorlu A- aamma B-post procentinngorlugit nikigassutaat. Nikingassutsit taamaaginnavippat? Akigitinneqartut naleqqiiffimmut takussutissiaralugit, regnearki computerimiittoq atorneqarsinnaavoq. Paasiniarsiuk pappiaqqat A4-rat qassit allakkat puuanut ikineqarpata akigitinneqartumut allamut nuuttoqassanersoq. Oqimaalutaavik atorsiuk. Post Greenlandip nassiussinermi puujutaat qanoq imartussuseqarnersut imaluunniit qaavi qanoq annertutiginersut naatsorsorsigit. Nassiussinermi pooritinneqartartut isuillugit titartarlugit, titartaannarlugit imaluunniit ungavariartuaartumik titartarlugit imaluunniit isometritut titartarlugit. Naatsorsorsiuk cm 3 imut puussaq qanoq akeqarnersoq. Allakkap puua minnerpaamik uuttuuteqassaaq 14 cm 9 cm. Qanoq allakkap puua sananeqarsinnaava? Allakkap puuinut assigiingitsunut pappiaraq qanoq annertutigisoq atorneqassava? Atuartut nassiussinermi pooritinneqartartut assigiinngitsut pingasuusut arlaat ataaseq toqqassavaat, taassumalu uuttuutaasa minnerpaaffigisinnaasaat annerpaaffigisinnaasaallu paasiniassavaat. Taamaalisinnarlutik siunnersuusiussapput, poortukkat imartunerpaaffigisinnaasaannik, malittarisassat maleqqinnaarlugit. Poortukkanik oqqussisaneq naleqqiiffimmut titartaruk. Tassani sianigineqassaaq x-p 0-nnginnissaa. Atuartut funktioni titartarunikku malittarisassartaa (forskrift) atornagu, nalunarpallaassanngilaq. Funktionip malittarisassartaa tassa y = 5(x-1) + 20, naalisarlugu y = x. 6

7 Nuka nutserpoq,-ilinniartitsisumut pernermi uani sammisap iluani sammineqarsinnaasutut siunnersuutit takusinnaavatit. Paasissutissat suleqatigiinni siunnersuinerni atorsinnaavatit. Taakku aamma unittoorsimasunut, suleriaatsimillu taama ittumik sungiussisimanngitsunut, aallartisarnerni atorsinnaavatit. Atugassat: Soorlu pequtinut allatsitsivissat Nukap aningaasarsiassai naatsorsorsigit. Nukap inissaata qulaaniit titartarnera siunnersuusiorfigisiuk. Nukap akissarsiariumaagai aningaasartuutigiumaagaalu naatsorsuusiaralugit. Atuartut namminneq kisitsisinik piviusorpalaartunik angusaqassapput. Pequtisineq, qanoq akeqarpat. Atuartut namminneq pequtinik ilusilersuisinnaapput titartaaqqissaarlutillu. Nerrivik nerriveerarluunniit titarnerit iluarusunnartumik ilusiliisut atorlugit (gyldne snit) titartaqqissaarneqarsinnaavoq. Taamatullu mikisuaranngorlugit sananeqarsinnaallutik. Periarfissarnik naatsorsuineq (kombinatorik). Qanoq assigiinngiiaartigisunik Nuka sofataarsinnaava nerriveerartaarlunilu? Aningaasanik atorniarfissat assigiingitsut, regnearkimi naatsorsorsinnaavatit. Naleqqiissutit atorlugit sofa qaamasoq suliariuk. Sofa assigiinngitsumik titartaruk. Sofa nutaamik qalilersoruk imaluunniit akisaasaliuuguk. 7

8 Inatsisartunut qinersineq,-ilinniartitsisumut pernermi uani sammisap iluani sammineqarsinnaasutut siunnersuutit takusinnaavatit. Paasissutissat suleqatigiinni siunnersuinerni atorsinnaavatit. Taakku aamma unittoorsimasunut, suleriaatsimillu taama ittumik sunngiussisimanngitsunut, aallartisaanerni atorsinnaavatit. Innuttaasut amerleriarsimanerat procentinngorlugu naatsorsortillugu Takussutissiami siullermi kisitsisit suliaritillugit, soorlu qinersisinnaasut procentii qassit qinersiartorsimasut, atorsinnaanngitsut il.il. naatsorsortillugit. Qinersinermi inernerit 1995-imi 1999-imilu sanilliutsillugit. Partiit ataasiakkaat qinersisut procentii qassit pissarsiarisimaneraat naatsorsortillugit. Qinersunerni inernerit diagrammiliaritillugit, taakku regnearkimi suliarineqarsinnaapput. Paasiniartillugu atuartut kommunerisaanni qinersinerit inernerinik. Pappiaqqap taasiffiup annertussusaa oqimaassusaalu naatsorsortinneqarsinnaavoq. Pappiaqqat taasiffiit pappiaqqami aaliangersimasumi, soorlu A0-mi, qassit pissarsiarineqarsinnaappat. Taasiffiit nakkartitsiviata imartussusaa, qaavata annertussusaa oqimaassusaalu naatsorsortillugit. Atuartut tangeqassutsinik nassuiaatinneqarsinnaapput. Taasiffiit nakkartitsivii qassit plademi sananeqarsinnaanersut titartartillugit, imaluunniit taasiffiit nakkartitsivii 6 sananeqassappata pladet qassit pisiarineqassanersut naatsorsortillugit. Taasiffiit nakkartitsiviata, naleqqiissut minnerusoq atorlugu, titartarnera. Taasiffiit nakkartitsiviinik allatut isikkulinnik siunnersuusiornerit. Funktioniliorneq. Taassuma takutissavaa taasinerit amerlassusaasa taasiffiillu nakkartitsiviata oqimaassusaat. Taasiffiit nakkartitsiviata titartarnera ungavariartuaartutut imaluunniit isometritut. 8

9 Marathon,-ilinniartitsisumut pernermi uani sammisap iluani sammineqarsinnaasutut siunnersuutit takusinnaavatit. Paasissutissat suleqatigiinni siunnersuinerni atorsinnaavatit. Taakku aamma unittoorsimasunut, suleriaatsimillu taama ittumik sunngiussisimanngitsunut, aallartisaanerni atorsinnaavatit. Atortut: Immiartorfik plastikkkeq imaluunniit tiitorfik suleqatigiinnut tamanut. Taamatullu allunaasaaraq. Paasiniartillugu nunap assigata naleqqiussissut suna atorlugu titartagaanersoq. Tassani allunaasaaraq uuttortaatigineqassaaq. ½ marathon aamma ¼ maraton qanoq takissuseqarpat? Peqataasut tamarmiusut naatsorsornerat. Peqataasut tamarmiusut akiliutaasa naatsorsornerat. Arpaqataasut agguaqatigiisillugu km-it qassit arpassimaneraat naatsorsorlugu. Arnat angutillu record-iisa assigiinngissusaat qanoq atsigaa? Qanoq sukkatigisumik arpassimanerit naatsorsorneri. Piffissat atorneqartut ilaat funktioninngorteriarlugit naleqqiiffimmut titartarneri. Normumik aaliangersimasumik pinissap ilimanassusaa. Assersuutigalugu normup 30-p normup 206- illuunniit pinissaata ilamanassusaa, peqataasut 230-uppata. Immitsisarfinni ataasiakkaani, peqataasumut, km-erimut il.il., qanoq imertigisoqarsimava? Peqataasut ilaat imernissaminnut pisariaqartitsineruppat? Ilimanarneruvoq takinernut arpattut pisariaqartitsinerusimassasut. Saftip pisiarineqartup akia, dunkit amerlassusaat, kisillugit. Literimut akiata naatsorsornera. Immiartorfiit tiitorfiilluunniit imartussusaannik qaavisalu annertussusaannik suliaqarneq. Immiartorfinnik allatut ilusilinnik titartaaqqissaarneq (konstruktion). Imartussutsit pillugit atuartut nassuiaasinneri. Immiartorfiit ulikkaaqqinnaarneqartarnersut isumaliutigitillugu. Immiartorfiit qassimmita atorneqarsimappat? Paarnat sukkulaallu qassimmita pisiarineqarpat? 9

10 Oqarasuaatit,-ilinniartitsisumut pernermi uani sammisap iluani sammineqarsinnaasutut siunnersuutit takusinnaavatit. Paasissutissat suleqatigiinni siunnersuinerni atorsinnaavatit. Taakku aamma unittoorsimasunut, suleriaatsimillu taama ittumik sunngiussisimanngitsunut, aallartisaanerni atorsinnaavatit. Atuartut nammineq akiligassaannik naatsorsuisinneri. Qassit mobileqarpat? SMS it qassit qaammammut nassiunneqartarpat il.il. Akigititat sanilliullugit procentitigut il.il. Assigiinngitsunut piffissanilu assigiinngitsuni oqaluussinerit nalingi naleqqiiffimmut titartorneri, taamaalillutik akiisa assigiinngissusaat takussutissiarineri. Assersuut: Mobilimiit Nunatta iluani oqaluussineq : Sianerneq 0,15 kr taavalu minutsimut 2,03 kr. Funktioniuvoq imaattoq: y =2,03x + 0,15. Oqarasuaammiit naliginnaasumiit sianernermut sanilliunneqarsinnaavoq, naleqqiiffiup ataatsip atorneratigut. Normuusinnaasut naatsorsorneri: Oqarasuaatit normui qassiusinnaappat kisitsisertat arfiniliuppata? 3 siulliussappat? (Imaluunniit kommunerisassinni normu siulliuttagaq). Normut suummita atorsinnaagunanngillat? (soorlu , , ) Mobilit akii. Atorniarneq, naafferaaneq il.il. qimerloortillugit. Oqarasuaatit mobilillu imartussusaasa naatsorsornerat. Tangertaat naatsorsortillugit (massefylde). Qaassatut siunnersuut. Isuillugu titartarnera naleqquttumik naleqqiussusilimmik uuttuuserlugu. Oqarasuaammik titartaaneq. Ungavariartuaartutut imaluunniit isometritut. 10

11 Nipilersuutit, TV og foto,-ilinniartitsisumut pernermi uani sammisap iluani sammineqarsinnaasutut siunnersuutit takusinnaavatit. Paasissutissat suleqatigiinni siunnersuinerni atorsinnaavatit. Taakku aamma unittoorsimasunut, suleriaatsimillu taama ittumik sunngiussisimanngitsunut, aallartisaanerni atorsinnaavatit. Atortut: cd t puullit. Naafferaanerup tamaallu akilernerata sanilliunneri. Naatsorsortillugu naafferaasup tamaat akiliisumiit procentinik qassinik akiliinerunera. Digital kamera procentinik qassinik akikillisimanera naatsorsortillugu. TV-ni assigiinngitsut saneraannik atuartunik nassuiaasitsineq. TV-t skærmiinik naleqqiissut minneq atorlugu titartaaqqissaartitsineq. Pythagoras atorlugu saneraannik naatsorsuisitsineq. Sapernartoq: Ilaannut sapernassanngilaq TV-p sanerai naatsorsussallugit, paasigunikku diagonaliata takissusaa, kiisalu saneraasa imminnut naleqqiunnerat 4/3-iusoq imaluunniit 16/9-iusoq. Assersuut: Diagonalia 20 -uvoq saneraasalu imminnut naleqqiunnerari 4/3-iulluni. Saneraa naanneq x-inngortipparput, tannerlu 4/3 x-inngortillugu. (4/3x) 2 + x 2 = /9 x 2 + x 2 = /9 x 2 = 400 x 2 = 144 x = 12 4/3 x = 16 Sapernartoq: TV-t assigiinngitsunik formaatillit, saneraat naannerit takeqatigiipput, assersuutigalugu 35 cm-iullutik. Saneraat tannerit diagonaliilu naatsorsorneqarsinnaapput.. Saneraa naanneq, assersuutigalugu 40 cm-inngortillugu, assinganik kisiguk. Formaatini taakkunani marlunni diagonaliisa asigiinngissusaat procentinngorlugu naatsorsortiguk. Assigiinngissut tamaniippa? Arlaatigut aaliangersaasoqarsinnaava? Nipilersukkat takissusaat sammitillugit, cd-p tamarmiusup takissusaa naatsorsortillugu. 11

12 Nipilersukkat sivisussusiisa katiternerat skemaliaritillugu. Majuartarfiusat (trappediagram) suliaritillugu. Piffissaq x-kanaartaanut ilillugu cd-llu normui imaluunniit cd-p aqqa y-kanaartamut. Nipilersukkat ataasiakkaat cd-p tamarmiusup procentinngorlugit sanilliunneri. Tassani sekundinngoqqaarlugit iluaqutaassaaq. Atuartut cd tigumiarunikku assersuutigalugu annertussusaa kaajallanneralu naatsorsorsinnaavaat. Aamma nipilersukkat sivisussusaat allagartartaaniittut imminnut sanilliussinnaavaat. Cd-p puua: Qanoq-una sannaqartoq? Sanerai imminnut sanilliutsillugit il.il. Pisiniarfimmi sorlermi pitsaanerussava assinik ersersaatitsiniaraanni. Naliginnaasumik akilimmik aamma neqeroorutitut akilinni. Pisiniarfik 1-mi naqitsinneq ataaseq procentinngorlugu sipaarutaa qanoq atsigaa? Assinik allisitsineq: cm 2 -mut akii, saneraasa imminnut sanilliuneri, tamani atuuppat? 12

13 Toronto, Canada,-ilinniartitsisumut pernermi uani sammisap iluani sammineqarsinnaasutut siunnersuutit takusinnaavatit. Paasissutissat suleqatigiinni siunnersuinerni atorsinnaavatit. Taakku aamma unittoorsimasunut, suleriaatsimillu taama ittumik sunngiussisimanngitsunut, aallartisaanerni atorsinnaavatit. Canada, Ontario aamma Toronto atlasimi nanikkit. Ontariop procentinngorlugu, Canadap annertussusaanut inoqassusaanullu, sanilliuguk. Ontario pillugu paasissutissanik ujaasisoqarsinnaavoq, taamatullu Canadap sinneranut. CN Towerip qaavaniit Ontariop annertussusaa qanoq atsigisoq takuneqarsinnaava? (Ima naatsorsorneqarsinnaavoq: Radius = 160 km). Annertussusseq taanna tamaat ataasikkut takuneqarsinnaanngilaq. Qanoq annertutigisormita ataatsikkut takuneqarsinnaava? Takuneqarsinnaasup annertussusaa naatsorsorneqarsinnaalissaaq isit gradit qassit ataatsikkut takusinnaanerai paasiniaraanni. Titartakkat misileraanerillu atorsigit. Elevatorip sukkassusaa naatsorsorlugu. (25 km/t miss.). Fod-ip meterillu imminnut sanilliunnerat. Naleqqiiffimmut funktionitut titarneqarsinnaavoq imaluunniit allatut takussusiarineqarsinnaavoq. Etage ataaseq qanoq-una portutigisoq? Sila sammillugu. Misissorlugu, hydrogrammiliaralugulu. Nunatta silaanut sanilliullugu. Tassani atuartut regneark atorsinnaavaat. Celcius aamma Fahrenheit imminnut sanilliutsillugit. Funktioneniunitut allanneqarsinnaammat, malittarisassartaa allallugu. Inches (tommer) aamma mm imminnut sanilliutsillugit. Akunnittarfiit akigititaat sammillugit, akii qalunaat krone-nngortillugit. Hostelling International-ip ilisarnaataa misissuataarlugu, ilisarnaatit allat misissuataarlugit, namminerlu arlaannut aaliangersimasumut tunngasumik ilisarnaasiorluni. Nunat allat aningaasaasa aggortittarnerat sammillugu. Bilinik attartorneq orsutornerlu sammillugit. Feriap nalaani 4000 km ingerlaaraanni qanoq akeqassava? Il.il. Bilinik attartortitsisartut akigititaat imminnut sanilliutsillugit. 13

14 Nunatsinni angalaneq,-ilinniartitsisumut pernermi uani sammisap iluani sammineqarsinnaasutut siunnersuutit takusinnaavatit. Paasissutissat suleqatigiinni siunnersuinerni atorsinnaavatit. Taakku aamma unittoorsimasunut, suleriaatsimillu taama ittumik sunngiussisimanngitsunut, aallartisaanerni atorsinnaavatit. Piffinnut assigiinngitsunut angalasinnaanerit siunnersuusiorfigalugit. Angalanerit sivisussusaat naatsorsorlugit. Angalanerit akii: Angalaneq tiimimut qanormita akeqarpa? Nuummiit Kangerlussuarmut tiimimut akia Nuummiit Uummannamut akianut nallersuuppa? Billetsit akisunerit akikinnerillu imminnut sanilliunneri. Illoqarfiit imminnut ungasissusaat naatsorsorlugit imaluunnit angalanissanut siunnersuutit takissusaat. Nunap assinga naleqqiisarnerlu atorneqassapput. Angallaviup takissusaa akillu imminnut attuumassuteqarpat? Angalanermi sillimasernissap nalingi. Funktionit naleqqiiffimmut titarlugit. Regneark atorneqarsinnaavoq. Angalatitsivik 1 X= Angalanerup akia Y= Sillimmasiinerup akia Kuffertip nammattakkallugu oqimaassusaasa, imartussusaasa, akiisa il.il. sanilliunneri. Inissaq 1 cm 3 qanoq akeqarpa? 1 gram nammattagaq qanoq akeqarpa? Atuartut suna toqqasavaat? Kufferteq assigiinngitsumik titartaqattaarlugu: Isometritut ungavariartuaartutullu. Momsimik naatsoruisarneq nassuiarlugu. Nammattakkap Nunatsinnut nassiunnissaata akia paasiniarlugu. atorsinnaavarsi. 14

15 Atuartunut Suliassat sammisassasi paasissutissanik assigiingitsunik imaqarput ulluinnarni naammattoortakkassinnik. Soorlu makkuusinnaapput: Nalunaarsukkat (statistik), akit imaluunniit pisiassat pillugit paasissutissat. Paasissutissat tamakku aviisini, allatsitsivissani internetsimiluunniit naammattoorneqarsinnaapput. Aammattaaq angalaniaraanni tamakkunatigut paasissutissanik pissarsisoqarsinnaavoq. Sammisassassinnut tunngasunik allanik nammineerlusi aamma pissarsiniarsinnaavusi. perneq Paasissutissanik ujaasineq ujaasinissinni atorsinnaavarsi. Maanna suleqatigiikkaassaasi 2-3-kkaarlusi. Sammisassassi iluani apeqquteqanngilaq suliassiinertaqaranilu. Ilissi nammineerlusi paasiniassavarsi suna suliarerusunnerlugu. Paasissutissat pissarsiasi aallaqqaaterpiaaniit suliarisariaqanngilasi, aamma piumasaqaataanngilaq tamaasa suliarissagisi. Sulinissinni takutinniartussaavarsi matematik qanoq atorsinnaatiginerlugu. Aallartinneq sapilissagaluarussi pappiaqqat naggataanniipput suliarineqarsinnaasunut siunnersuutit. Sammisani tamani matematikkeriaatsit assigiingitsut atorlugit suliarineqarsinnaasunik imaqarput, taamaattumik sapinngisamik assigiinngiiaartunik sammisaqarniassaasi. Sammisani amerlanerpaani makku suliarineqarsinnaapput: Procentilerineq Nalunaarsuineq (statistik), diagrammillit Ilimanassusilerineq Titartaaqqissaarneq Titartaaneq Geometri Funktionit Sammisaqarnermi suleriaasissatut siunnersuut Sammisassarsi qimerluuataarsiuk. Suliassaasinnaasut eqqartorsigit, sunalu siulliullugu suliarerusunnerlusiuk oqaloqatigiissutigalusiuk. Suleriaasissarsi pilersaarusiorsiuk. Suna suliarerusuppisiuk? Suna sapinnginnerlugu takutikkusuppisiuk? Isumaliutigisiuk ataasiakkaanik itisiliillusi, imaluunniit assigiinngitsunik arlalinnik, suliaqassanerlusi. Isumaqatigiissaasi kia suna saqqummiutissaneraa. Ilinniartitsisup oqaloqatiginerani eqqaamassutissassinnik allattuisaritsi. Ilinniartitsisorsilu suliasi oqaloqatigiissutigisigit. Oqarsinnaavusi suut ingerlannerlugit, qanoq iliorsimanerlusi, suut eqaarsaatiginerlugit suullu angusimanerlugit. Isumagissavarsi tamassi oqaaseqarnissarsi. Ikioqatigiissaasi. 15

16 Paasissutissanik ujaasineq pernerni ukunani paasissutissanik, matematikkimi atorsinnaasassinnik imallit, ujaasiffigisinnaasasi allaqqapput. Aviisit ullut tamaasa imaqartarput pisiniarfinniit ussassaarutinik, misissuisimanernit nalunaarusiat, timersornermit nutaarsiassat allarpassuillu. Paasissutissat tamakku aallaavigalugit matematik atorlugu suliarineqarsinnaalluarput. Ilaanneeriarluni aamma illut sanaassat titartagartaat takkuttarput. Atuakkani aamma ikiuutaalluartarput, soorlu ukiumoortumik nalunaarusiat naatsorsueqqissaartarfinneersut, atlasit atuakkallu geografimut tunngasut. Internetsikkut paasissutissanik assinillu aallersinnaavusi. Pisiniarfiit, angalatitsisartut suliffeqarfiillu pitsaasunik nittartagaqarput. Taamaattoq paasissutissat suunersut misissorluartassavasi. pernerit ujaasiffiit pulaffiusinnaasullu Assinik aamma ujaasiffeqarpoq. Nunatsinni suliffeqarfiit tassuuna pulaffigineqarsinnaapput. Nutaarsiassaleriffik sumulluunniit pulaffigineqarsinnaasunik imalik, soorlu angalanerit, aviisit, politik, tv, timersorneq silassaq allarpassuillu. Folkebibliotekernes Netguide. Qulequttanik ujaasiffigiuminartoq. Nittartakkat amerlasuunik periarfissallit Kalaallit-Nunaanni naatsorsueqqissaartarfik. Tassani nalunaarusiat assigiinngiiaartut nassaarisinnaavasi. Ukiumoortumik aamma atuakkamik saqqummersitsisarpoq, aamma nittartakkamini arlalinnik nalunaarusianik saqqumisitsivoq. Nunarput pillugu paasissutissat assigiinngitsut. Leksikoniani nanisinnavasittaaq Kalaallit-Nunaanni naatsorsueqqissaartarfiup nalunaarusiai. Nuuk Marathon pillugu. Nittartakkami tassani makkununnga pulasinnaavusi: Angalatitsisartut, akunnittarfiit kommunellu assigiingitsut. Arctic Circle Race pillugu. 16

17 Arctic Umiaq Lines-ip nittartagaa umiarsuakkut angalanerit pillugit paasissutissalik. Allamiut aningaasaasa nalingi,, aktiet allallu. Allamiut aningaasaasa nalingi, aggortitsinermi naatsorsuisarneq allallu. Tele Greenland-ip nittartagaa akit pillugit imalittaaq. Silasiorfik. Danmarks Meteorologiske institut. Mobiltelefonit tamakkununngalu tunngasut. Taakku avataatigut suliffeqarfiit nittartagarpassuaqarput paasissutissanik ujaasiffigineqarsinnaasunik. Paaserusutarsi ujaannariannguarsiuk. 17

18 Takornarissat akunnittarfiillu Nunatsinni takornariaqarneq 1999-imi takornarissat it Nunatsinniissimapput. Ukiup siulianit 14,7 %-imik qaffariaateqarlutik imi Nunanit assigiinngitsunit 58-init tikinneqarsimavugut. Amerlanerpaat, tassa t, Danmarkimeersuusimapput. Akunnittarfinni unnuisut Unnuinerit Katillugit Kujataani Qeqqani Qeqartasuup Tunua Mittarfeqarfinni Tunumi mi Hotel Arctic-imi unnuinerit akii. Aajuku Hotel Arctíc Ilulissaniittup akigititai. Sømandshjemmet Aajuku Sømandshjemmip Nuummiittup akigititai Ini ataasiittariaq, unnuineq 735 kr. Ini marluuttariaq, unnuineq 960 kr. Ullaakkorsiorneq akiinut ilaanngillat Angalanermi sillimasiineq Takornarissat nunanit allaneersut amerlanersaat angalanermi sillimasiisarput, feriarlutik angalanerminni. Taassuma matusarpaa, soorlu napparsimaleriataarluni angerlartariaqalerneq assigisaallu. 18

19 Sillimasiisarfimmi Lærerstandens Brandforsikring-imi sillimasiineq ima akeqarpoq: 200 kr. tunngaviusoq, tamarmik akilertagaat, kiisalu ullormut 20 kr. Sillimasiisarfimmi Europæiske Rejseforsikring ullunut 5-nut sillimaserneq akeqarpoq 363 kr., ullunullu 10-nut sillimaserneq akeqarluni 621 kr. Allamiut aningaasaat Allamiut aningaasaasa 100-t qallunaat kronenngorlugit nalingi. Aningaa. Aningaasap aqqa Kursia USD Amerikamiut dollariat 858,44 AUD Australiamiut dollariat 456,81 CAD Canadamiut dollariat 546,09 GBP Tuluit pundiat 1230,01 EUR Euro 755,07 ISK Islandimiut kroneat 8,96 JPY Japanimiut Yeniat 6,45 NOK Norgemiut kroneat 94,93 Suliarineqarsinnaasut ilaat Siunissami takornariartussat naatsorsornerat Procentitigut naatsorsuineq Nalunaarsuusiorneq (statistik), diagrammiliorneq Akunnittarfiit akigititaasa sanilliunneri Akunnittarfiit isertitaasa naatsorsorneri Akunnittarfiit siniffiinik ilusilersuilluni titartaaneq Allamiut aningaasaannik pisinermi naatsorsueriaatsimik nassuiaaneq Funktionilerineq 19

20 POST GREENLAND Ataani takuneqarsinnaapput 2002-mi PG-p akigititat. Allakkerivimmi akit nutaat piniarneqarsinnaapput. Allakkat timmisartukkut - A Annerpaamimiut Nunatsinni Dk/Savalim- Nunat Europa Nunat allat avannarliit 20 g 4,50 4,75 4,75 4,75 5, g 8,00 10,00 10,00 19,00 25, g 16,00 21,00 21,00 38,00 57, g 30,00 40,00 40,00 75,00 98, g 48,00 66,00 88,00 135,00 188, g 75,00 125,00 173,00 242,00 345,00 Allakkat umiarsuakkut B Annerpaamimiut Nunatsinni Dk/Savalim- Nunat Europa Nunat allat avannarliit 20 g 4,50 4,50 4,50 4,50 5, g 6,00 7,00 7,00 15,0tygf-0 19, g 11,00 16,00 16,00 26,00 37, g 18,00 26,00 26,00 48,00 72, g 25,00 43,00 55,00 78,00 132, g 36,00 75,00 88,00 121,00 242,00 Allakkat puui nassiussallu allat puui Nassiussinermi puussanik allakkerivimmeersunik ilinniartitsisussinnit pissarsigitsi imaluunniit nammineq ujaasigitsi. Soorlu makkuninnga: Allakkat puui, nassiussinermi ruujorit assigisaallu. Nassiussat nunanut allanukartut oqimaasusaat ilusaallu 20

21 Poortukkanik oqqussuineq Nuummi allakkerivik poortukkamik ataatsimik oqqussinermi akigitittarpaa 20 kr. tulliuttullu poortukkamut ataatsimut 5 kr.-qartillugit. Suliarineqarsinnaasut ilaat Nassiusseriaatsini ataatsiakkaani akigitinneqartut sanilliunneri Akigititat naleqqiiffimmut takussutissiarineri Paasiniarlugu pappiaqqat A4-rat qassit allakkat puuannut ikigaanni, akimut allamut nuuttarneq. Oqimamaalutaavik atoruk Allakkap puuata minnerpaaffigissavaa 14 cm 9 cm. Allakkap puuanut pappiaraq qanoq annertutigisoq atorneqartarpa? Nammineq allakkap puulioritsi assigiinngitsunik, sanilliullugillu Nassiussat puuisa assigiinngissusaat misissorneri Poortukkanik oqqussisarneq naleqqiiffimmut titartarnera 21

22 Nuka nutserpoq Nukap meeqqat atuarfiat qimakkamiuk ukiuni pingasuni GU-mi atuarpoq. Biologitut ilinnialinnginnermini suleqqaarusuppoq. Taamaalilluni meeqqerivimmi suliffissarsivoq. Akissarsiat Nuka tiimimut 64,50 kr-nik akissarsisarpoq sapaatillu akunneri marlukkaarlugit akissarsisarluni. Qaammat sapaatip-akunneqarpoq 4,2-nik. Nuka akileraarnermut inummut ilanngaataa qaammammut 4000 kr-uvoq, akileraarullu 40%-iulluni. Initaarneq Nuka maanna angajoqqaamini suli najugaqarpoq, kisianni Nuummi ataatsimik initalimmik initaalerpoq. Isertitat: Aningaasartuutit: inigisaq kr Sarfaq kr. Oqarasuaat Sillimasiineq Il.il. Katersineq Pequtit Nuka nutaanik pequtitaarusuttorujussuuvoq. Sofa kr Sofa kr 22