PINNGORTITALERIFFIK. Ukiumoortumik nalunaarut 2004

Transcription

1 PINNGORTITALERIFFIK Ukiumoortumik nalunaarut 2004

2 2 I MARISAI Aallaqqaasiut Ukioq qaangiuttoq naatsumik Sulianut tunngasut Pinngortitaleriffiup atuuffii mi suliat Pinngortitaleriffik Grønlands Naturinstitut Aaqqissuisoq: milik publishing Kalaallisuunngortitsisoq: Peter Fr. Rosing Kukkunersiuisoq: Emma Kristensen, Pinngortitaleriffik Ilusilersuisoq: Tegnestuen Tita Saqqaani asseq: Carsten Egevang ISSN: ISBN: Ukiumoortumik nalunaaarusiaq taamaallaat qarasaasiami ilusilikkatut saqqummerpoq. Nalunaarusiaq pdf-itut uani pissarsiarineqarsinnaavoq: nalunaarutit Pinngortitaleriffik Grønlands Naturinstitut Postboks Nuuk Tlf Fax info@natur.gl

3 3 A ALLAQQAASIUT C. Egevang Pinngortitaleriffiup 2004-mut ukiumoortumik nalunaarusiaa matumuuna saqqummerpoq. Nalunaarutip imarai ukiup ingerlanerani pisimasut ilanngussassatut toqqakkat naatsumik allaatigineqarneri, Pinngortitaleriffiup suliaasa paasissutissiinikkullu ingerlassaasa naatsumik allaatigineqarneri, illuutitigut assigisaasigullu atugassarisat, aningaasaqarnerup, suleqatigiissutigalugit ingerlassat aamma sulisorisat kiisalu 2004-mi ingerlassaasimasut ataatsimiinnerit, misissuinerit, oqalugiaatit, saqqummersitat il.il. pillugit ataatsimoortumik paasissutissat miit aallartittumik taamaallaat qarasaasiami pdfitut ilusilikkatut saqqummertalerpoq. Tamanna peqatigalugu annikillisinneqarluni taamaallaat pissusiviusunut tunngatillugit paasissutissanik imaqartalerpoq, sammisanut toqqakkanut tunngatillugu tusagassiortutut allaaserisanik arlalinnik siornatigut aamma imaqartaraluarluni. Suliarineqartunut tunngatillugu paasissutissiineq massakkut pingaartumik Pinngortitaleriffiup atuagassiaa paasiuminarsagaq Pitu, nittartagarput tusagassiuutillu allat aqqutigalugit ingerlanneqartalerpoq. Taama allannguuteqartitsinitsigut aningaasartuutit ilaat annikillisarniarpavut, aamma paasiuminarsakkanik paasissutissiisarneq ukkannerujumallugu atuisunullu tamakkuninnga soqutigisalinnut sammisinnerujumallugu. Pinngortitaleriffiup siulersuisuisa Pinngortitaleriffiup suliarisaanut suliffeqarfittullu ineriartornissaanut tunngatillugu ukiuni imi iliuuseriniakkatut pilersaarusiaq 2003-p aallartinnerani aalajangersarpaat. Taanna Pinngortitaleriffiullu suliaanut aaqqissuussaaneranullu tunngasut nittartakkatsinni - imi atuarneqarsinnaapput. Atuarluarisi! Klaus H. Nygaard Pisortaaneq

4 4 U KIOQ QAANGIUTTOQ NAATSUMIK Ukioq pisoqarfiulluartoq J. Nyeland J. Nyeland 2004 aamma suliarineqartut annertuut saniatigut Pinngortitaleriffimmut assut pisoqarfiuvoq. Ilaatigut Pinngortitaleriffik professorimik siullermik atorfinitsitsivoq, ukioq taanna Suliffitsialattut toqqarneqarluni, Dronning Margrethemit Prins Henrimmillu pulaarneqarluni ilisimatusarfimmillu nunani tamalaani akuersaagaasumik suleqateqarnissamut siunissaqarluartumik isumaqatigiissuteqarluni. Aningaasaateqarfik ukiuni tallimani atuutussamik professoreqartitsinissamik tunissuteqarnermigut Kitaata avataani immami pinngortitami ataqatigiinnerup ilisimatuutut misissuiffigineqarnerata annertuup pilersikkiartornissaanut qulakkeerinneqataavoq, aamma avataaniit ilisimatusarnikkut sulialinnik aningaasanillu tamakkununnga atugassanik allanik maani sulinissamut kajungilersitseqataalluni. Qinnuteqartut imaannaanngitsut akornanni Danmarkimi avatangiisinik misissuiffimmi, Danmarks Miljøundersøgelser, ilisimatusartartoq Søren Rysgaard Pinngortitaleriffimmi professorit siullersaattut tooqqarneqarluni atorfinitsinneqarpoq. Rysgaard atorfittaassamini 2005-imi aasakkut aallartissaaq. Suliffimmi avatangiisit pillugit siunnersuiisoqatigiit unammisitsineranni Pinngortitaleriffik ataqqinaatigisaminik 2004-mi Suliffitsialak-tut toqqagaavoq. Taama toqqagassatut inassutigineqarneranut tunuliaqutarineqarpoq Pinngortitaleriffiup suliffimmi isummakkut timikkullu avatangiisit pitsanngorsarniarlugit suliniarnera. Suliarineqarsimasut ilagaat avataani nunamilu suliaqarnermi isumannaallisaaneq pillugu atuagaaqqiat, kiisalu isummakkut suliffimmi avatangiisit pillugit atuagaaqqiaq. Atuagaaqqiat pisortaasut sulisullu suleqatigiissutigeqqissaarlugit pilersitaraat. Inuiattut ullorsiorfik juunip 21-at Namminersornerullutik Oqartussat ukiunik 25-nngortorsiorfigaat. Ulloq puigunaaqaaq, kunngikkormiullu tikeraat Dronning Margrethe siulersortigalugu Pinngortitaleriffimmut pulaarmata silagissorsuuvoq. Dronningi uialu qiimmisaaqisut illup iluani angallanneqarput aamma Pinngortitaleriffiup illorsuartaa, saattuat qalerallillu allarpassuillumi pillugit paasissutissat assut soqutigalugit tusarnaarlugit. Ukioq nalliuttorsiorfik aamma Pinngortitaleriffiup suleqatigiiffinnut nutaanut ilisaritinnissaanut periarfissiivoq, tassa illu Kalaallit Nunaata pisortatigoortumik qaaqqusaasa ilassineqarnerannut atorneqarmat. Qaaqqusat nuimasut 200-t missaanniipput, ilasseqatigiissitsinerlu iluatsilluangaarmat Namminersornerullutik Oqartussaniit Pinngortitaleriffik qinnuigineqarpoq ukiarnerani Nunat Issittut inatsisartuini ilaasortaat 150-it missaanniittut Arktisk Råd-ip ataani Nuummi ataatsi-

5 5 meersuarnerini ilasseqatigiissitsinermi aaqqissuusseq- gamilu sulisunngorlaanut ikiortiseriuminartuusarsima- C. Egevang qullugu. voq. Pinngortitaleriffiup tyskit ilisimatusarnikkut suliffiat Al- Unnuk Kulturisiornermi Pinngortitaleriffik aatsaat taa- fred Wegener Institut suleqatiginissaanik 2004-mi isu- ma amerlatigisunit pulaarneqarpoq, tassa inuit 1200 maqatigiissuteqarfigaa. Ilisimatusarnikkut suliffik taan- sinnillit alakkarmata tassanilu biologit ikiortaasalu suli- na issittumi ukiorpassuarni ilisimatusarnikkut suliaqar- aannik oqaluttuunneqartarlutik. Pisarnertut aalisakkat tarsimavoq pingaartumillu angusaqarfiulluartumik niggullit nuannarineqavipput, meeqqallu arpaannaq ingerlassarisimallugit immap pissusianik, nunap sana- misissuiffinnukaasarput, tamaani aalisakkat attuuaan- neqataanik, silap pissusiinik uumassusilinnillu, ilaatigut narlugit, isiginagit, suussusersiniartarlugit. tappiorannartunik immallu naqqata uumasuinik ilisimatusarneq. Alfred Wegener Institut taamaakkami Pin- Namminersornerullutik Oqartussat piniagassanik piu- ngortitaleriffiup assigiinngitsut akuleriissinnerullugit juaannartitsiniarneq pillugu paasisitsiniaanerat Tulu- silap pissusianut tunngasunut attuumassutilinnik ilisi- gaq 2004-mi naammassivoq. Pinngortitaleriffik paasi- matusarnikkut ingerlatsineranut ilangaaqqutissarujus- sitsiniaasut kommuninut qulinut angalasarnerini peqa- suuvoq. Alfred Wegener Institut misilittagalissuuum- taasarpoq, tamakkunani Pinngortitaleriffiup inuiaqati- mat misissuutinillu arlalinnik umiarsuaateqarmat Pin- giinni sulerinini atuuffigisanilu saqqummiussorluarsin- ngortitaleriffiup sumiiffinni tikikkuminaatsuni ingerlas- naasarlugit. Pinngortitaleriffimmi sulisut nuna tamak- sami annertusinissaat neriuutigaa. kerlugu inunnik assigiinngitsunik naapitsisarneq assut nuannaarutigaat. Naapinneqartartut ilarpassuisa pi- Pinngortitaleriffiup ukiuni 40-ni nuannaralugu suleqati- suussutit uumassusillit pillugit paasisimasatik oqaluttu- gisimasani, siunnersortaaneq Per Kanneworff 2004-mi arisarpaat, taamalu nuannersumik uummaarissumillu soraarninngormat inuulluaqqusariaqarsimavaa. Per Ka- oqalliseqataasarnerannut matumuuna qutsavigeru- laallit Nunaanni Aalisakkanik Misissuisuni aamma Pin- suppavut. ngortitaleriffimmi ukiorpassuarni sulinermigut immikkut suliffeqarfiusanngupajaarsimavoq. Kinguppannik misissuineq Pinngortitaleriffiup ullumikkut nunani tamalaani ilisimaneqaatigisaa aallarnersaaqataaffigisimavaa. Misilittagartoorsuugami quianartunnguarsiortuu-

6 C. Egevang 6 S ULIANUT TUNNGASUT Immikkoortortaq aalisakkat kinguppaallu pillugit sulialik Aalisakkat aalisarnikkut inuiaqatigiinnut pingaaruteqarnerpaat iluaqutigineqarnerannut illersorneqarnerannullu tunngatillugu ilisimatuussutsikkut siunnersuisarneq immikkoortortap akisussaaffigaa mi kinguppannut, saattuanut, qaleralinnut, saarullinnut suluppaakkanullu tunngatillugu ilisimatusarnikkut misissuineq, alaatsinaassineq siunnersuinerlu aallunneqarnerusimapput. Imikkoortortap tamatuma saniatigut nipisat, uiluiit, kapisillit, ammassat ammassassuillu annikinnerusumik sammisarisimavai. Aalisartut namminneq aamma Pinngortitaleriffiup nammineq paasissutissat uumassususilinnik ilisimatusarnikkut misissuisarnerminit pissarsiarisartagaat biologit siunnersuinerminni tunngavigisarpaat. Misissuinerni paasisat nunani tamalaani ilisimatuussutsikkut suleqatigiiffinnut saqqummiunneqartarput, biologillu nunanit ilaasortaasuneersut aalisakkat assigiinngitsut amerlassutsimikkut qanoq iliartornerinik ilisimatuussutsikkut paasissutissat imminnut sanilliussortarpaat nalilersorlugillu. Taama pisoqareeraangat biologit ilisimatuussutsikkut siunnersuutiginiakkatik suliarisarpaat, tamakkulu Pinngortitaleriffiup Kalaallit Nunaanni Naalakkersuisunut tunniuttarpai. Qalerallit Baffinip kangerliumanersuata avannarpasissuani qanoq siammarsimatiginerat Pinngortitaleriffiup 2004-mi nalunaarsorpaa. Misissuineq Paamiut angallatigalugu ingerlanneqarpoq, suliarlu tamanna Namminersornerullutik Oqartussat EU-llu aalisarneq pillugu isumaqatigiissutaannut atasumik aalisakkanik misissuinermut atugassanngortitanit aningaasalersorneqarpoq. Nalunaarsuineq Baffinip kangerliumanersuani avataasiorluni qaleralinniarnerup ineriartorteqqinnissaanut iluaqutaasinnaavoq, taamalu sinerissap qanittuani qaleralinnik isumalluuteqarnermut aamma immami miluumasunik timmissanillu ilanngartigaaqisunik piniarnermut taartaasinnaassalluni. Misissuineq tamanna aamma sinerissap qanittuani qaleraleqassutsimut pilersuinerup qanoq ingerlasarnerata paasineqarnissaanut, kiisalu aalisakkat assigiinngitsut ataatsimut isigalugit nutaanik paasisaqarnissamut iluaqutaasinnaavoq. Immikkoortortaq suliassanik nalinginnaanerusunik assigiinngitsunik ingerlassaqarpoq. Tamakku ilaatigut tassaapput aalisarnermi nalunaarsuutineersunik paasissutissanik misissueqqissaarneq, aalisakkat siunnaasigut utoqqaassusersiniartarnerat, aalisartut misissugassatut tigooragaannik katersuineq misissueqqissaarnerlu, saattuat suaasa inerikkiartornerminni killiffiinik misissuineq, aalisagartanut kisitsisitigut takussutissianik misissueqqissaarneq kiisalu kinguppaqassusianik, saattuaqassusianik, qaleraleqassusianik, saarulleqassusianik kapisileqassusianillu ukiut tamaasaartumik misissuisarnernik pilersaarusiorneq ingerlatsinerlu. Immikkoortortap tamatuma saniatigut pilersaarusiorlugillu ingerlatariuarpai ilisimatuutut misissuiffigisassat nutaat, nalunaarusiorneq, ataatsimiinnerni atugassanik allakkiorneq, ilisimatuussutsimut tunngasunik atuagassianut ilanngutassiorneq siunnersuinerlu, kiisalu ilisimatuussutsimut atatillugu nunani tamalaani ataatsimiittarnernut peqataasarneq. Kiisalu aamma Pinngortitaleriffik paasissutissanik immamut tunngasunik katersisarpoq, tamakkulu ilaatigut nunani tamalaani paasissutissanik katersuiffinnut, nunat tamalaat silap pissusianik ilisimatusarneranni atugassanngorlugit nassiussorneqartarput.

7 7 O. Stenderup Kristensen Aalisartut, biologit, aalisarnermi nakkutilliisut, aalisarnermut piniarnermullu nakkutilliisut soqutigisaqaqatigiillu akornanni suleqatigiinnerup ilisimasanillu paarlaasseqatigiinnerup pitsanngorsarnissaat siunertaralugu aalisarnerup iluunngaat attaviginera immikkoortortap pingaartitaraa. Taamaattumik tassani sulisut periarfissaqariaraangat sumiiffigisamininni soqutiginnittut naapeqatigisarpaat, sumiiffigisami aalisartut peqqumaatit pillugit ilisimasaat pillugit paasisaqarusullutik aamma misissueriaatsit, paasisat, siunnersuineq kiisalu uumassusilinnut tunngasumik apeqqutit pillugit saqqummiussuerusullutik tamakkulu pillugit oqalliseqataarusullutik. Immikkoortortami sulisuusut uumasut immikkoortortap sammisarisai pillugit nunani tamalaani ilisimatuutut misissuinerni siunnersuinernilu peqataasarput. Immikkoortortaq nunat tamalaat suleqatigiiffiini makkunani sinniisoqarpoq: Northwest Atlantic Fisheries Organization, NAFO International Council for the Exploration of the Sea, ICES North Atlantic Salmon Conservation Organization, NASCO North East Atlantic Fisheries Commission, NEAFC Nordisk Arbejdsgruppe for Fiskeriforskning, NAF Immikkoortortaq miluumasut timmissallu pillugit sulialik Pinngortitaleriffiup Miluumasunut Timmissanullu immikkoortortaani suliarineqartarput miluumasut imarmiut, miluumasut nunamiut, timmissat naasullu iluaqutigineqarneri illersorneqarnerilu pillugit biologinit ilisimatuussutsikkut siunnersuisarnerit. Immikkoortortaq uumasunik inuiaqatigiinnut pingaaruteqartunik taamaallaat sammisaqarpoq, tamakkuli tamaasa misissugariuarsinnaanagit mi qilalukkat qaqortat, qilalukkat qernertat, tikaagulliit, tikaagulliusaat, aarrit, natsersuit, aataat, tuttut, umimmaat, appat, taateraat, mitit siorartuut kiisalu naasut ilisimatuutut misissornerat alaatsinaanneqarnerallu ukkanneqarnerusimapput. Immikkoortortap aamma imeqqutaallat appaliarsuillu misissuiffigisimavai. Immikkoortortaq aamma uumasunut aalajangersimasuunngikkaluanut, kisiannili avatangiisinik ingerlatsinermut ataatsimoortumik attuumassuteqartunut tunngasutigut Namminersornerullutik Oqartussanut siunnersuillunilu tapersersuisarpoq, soorlu Kalaallit Nunaanni uumasut naasullu pingaassusii tunngavigalugit pilersitsiartuaarnissamik pingaassusiliinissamillu nunat assigiinngitsut isumaqatigiissutaasa ilaannut Kalaallit Nunaata akisussaaffeqarnera eqqarsaatigalugu. Immikkoortortaq suliassanik nalinginnaanerusunik assigiinngitsunik ingerlassaqarpoq. Tamakku ilaatigut tassaapput puisit, qilalukkat qaqortat, qilalukkat qernerat tuttullu kigutaasa misissornerisigut utoqqaassusiliisarneq, timmissat timimikkut peqqissusiannik naliliineq, paasissutissanik qarasaasiamut immiussineq, uumasunik ilisimatuutut misissugassat suliarineqarnerat, pisanik nalunaarsukkanik misissueqqissaarneq, nalunaaqqutsiussanik uumasunillu ilisimatuutut misissugassanik passussineq kiisalu aalajangersumik alaatsinaassinissa-

8 8 nik pilersaarusiorneq ingerlatsinerlu. Immikkoortortap tamatuma saniatigut pilersaarusiorlugillu ingerlatariuarpai ilisimatuutut misissuiffigisassat nutaat, nalunaarusiorneq, ataatsimiinnerni atugassanik allakkiorneq, ilisimatuussutsimut tunngasunik atuagassianut ilanngutassiorneq siunnersuinerlu, kiisalu ilisimatussutsimut atatillugu nunani tamalaani ataatsimiittarnernut peqataasarneq. Misissuinerit ilaat sumiiffinni piniartut kiisalu aalisarnermut piniarnermullu nakkutilliisut suleqatigalugit ingerlanneqartarput. Tamatuma saniatigut Pinngortitaleriffiup sumiiffinni piniartut isumaqatigiissuteqarfigai, taamalu taakku sumiiffinni arlaqartuni mitit manniliortut aamma tuttut umimmaallu pillugit paasissutissanik katersuisuupput. Piniartut paasissutissanik katersuisarput, taamalu tamakku Pinngortitaleriffiup siunnersuisarnerani tunngavissanut ilanngunneqarsinnaasarput. Pinngortitaleriifiup taamatut suleqatigiinnerup annertusartuarnissaa kiisalu piniartut biologillu akornanni ilisimasanik paarlaassueqatigiinnerup allisarnissaa sulissutigai. Tamanna ilaatigut sulianut ingerlassanut atasumik sumiiffinni piniartunut toqqaannartumik attaveqartarnerup annertusarneratigut pisarpoq. Tamatuma saniatigut sulisorisat sumiiffinni assigiinngitsuni sulianut atatillugu sumiiffinni soqutiginnittuusunik naapitsinissaq, isumattorsaqatigiinnerni sulianut attuumassuteqartuni assigissaannilu peqataasarnissaq pingaartillugu salliutittarpaat. Immikkoortortap Avatangiisinut Pinngortitamullu, taamatullu Aalisarnermut Piniarnermullu Pisortaqarfiit suleqatigai, aamma Danmarkimi Avatangiisinik Misissuivik, DMU, qaffasinnerusumik ilinniarfeqarfiit ilaat aalajangermasut kiisalu nunani allani ilisimatuussutsikkut suleqatigiiffiit pitsaasumik attaveqarfigai. Uumasut immikkoortortap suliarisartagaasa ilisimatusarnikkut siunnersuisarnikkullu nunani assigiinngitsuni biologitut suliarineqarneri immikkoortortami sulisuusut peqataaffigisarpaat. Immikkoortortaq nunani assigiinngitsuni ilisimatuussutsikkut suliani siunnersuusiornernilu makkunani peqataasarpoq: North Atlantic Marine Mammal Commission, NAMMCO The International Whaling Commission, IWC Joint Commission on Conservation and Management of Narwhal and Beluga, JCNB IUCN Polar Bear Specialist Group IUCN Seal Specialist Group Walrus International Technical and Scientific Committee, WITS Circumpolar Seabird Working Group, CSWG ICES/NAFO (takuuk Immikkoortortaq aalisakkat kinguppaallu pillugit sulialik aataat natsersuillu pillugit suleqatigiissitat CARMA (CircumArctic Rangifer Monitoring and Assessment network)

9 9 Paasissutissiisarnermi allattoqarfik Pinngortitaleriffiup ilumini avammullu paasissutissiisarnera allattoqarfiup taassuma isumagisaraa. Suliassat immikkoortortani marlunni sulisuusut suleqatigilluin- C. Egevang nermi allattoqarfia TV-koorusiorpoq taaguutilimmik Silarput unammillerpoq - siunissamut naleqqussarneq. Aallakaatitami sammineqarput silap pissusiata allan- C. Egevang narlugit isumagineqartarput. Allattoqarfiup ilaatigut nguutissaasa ilimagineqartut Kalaallit Nunaanni eq- tusagassiuutit attavigiuartarpai, Pinngortitaleriffiup nit- qaanilu pinngortitamut, avatangiisinut aamma uuma- tartagaa nutartigarisarlugu, atuagassiaa PITU piareer- sut naasullu imminnut ataqatigiinnerannut sunniutaat. sarlugulu aaqqissortarlugu, tamanut ammasumik ataat- Suliamut tassunga naggasiutitut paasissutissiisarnermi simiititsinerit aaqqissuuttarlugit, naqitanngorlugit saq- allattoqarfik nalunaarusiap imarisai pillugit Katuami in- qummersitat assigiinngitsut suliaralugillu aaqqissortar- nuttaasunik ataatsimiititsivoq. lugit pulaartullu illup iluani angallattarlugit. Paasissutissiisartup aamma Pinngortitaleriffimmi sulisut paasissu- Namminersornerullutik Oqartussat pisuussutit uumas- tissiinermut tunngasutigut apeqqutini ilitsersuuttarpai, susillit piujuartitsinermik tunngaveqartumik iluaqutigi- aamma allattoqarfik pisortat suliakkiutaanik annikinne- neqarnissaat pillugu paasisitsiniaanerat Tulugaq inger- rusunik suliaqartarpoq. lanneqarmat allattoqarfik pingaarutilimmik suleqataavoq. Takukkit Ukioq qaangiuttoq naatsumik aamma Pinngortitaleriffiup suliamini angusami inuiaqatigiin mi suliat. nut ingerlateqqinneqartarnerat pingaartillugu salliutit- Qarasaasiaq atorlugu nammineq ujarlerfiusinnaasumik tarpaa. Taamaalilluni Pinngortitaleriffik ilisimatusarnik- innuttaasunullu toqqaannartumik paasissutissiisarneq kut angusat pillugit tusagassiuutitigut nalunaarutit paa- salliutinneqarmata Pinngortitaleriffiup atuagassiaa Pitu sissutissiissutillu inuiaqatigiinnut nalunaarutigisarpai mi saqqumminngilaq. Qilalukkanik qernertanik qaqortanillu kisitsinerit pillu- Paasissutissiisartoq tusagassiuutini assigiinngitsuni git Qeqertarsuarmi Ilulissanilu innuttaasunut tamanut apersuinerni arlalissuarni peqataasarpoq, pingaartumik ammasumik ataatsimiititsisoqarpoq, aamma Tyskland- biologit siunnersuinerinut atasumik, kiisalu aalisartu- imi Alfred Wegerner Institut-ip suleqatigineqarnissaa nut piniartunullu aamma aalajangiisartuusunut atuisu- nut periarfissat pillugit Pinngortitaleriffimi namminer- tut paasissutissiillunilu ataatsimiittarnerni arlalinni pe- mi tamanut ammasumik ornigarneqarluartumik ataat- qataasarluni. simititsisoqarluni. Silap pissusii pillugit ACIA-mi nalunaarusiarsuup avam- Aaqqissuussinerni annertuuni, soorlu assersuutigalugu mut saqqummiunneqarnera pillugu Danmarks Miljø- Unnukkut kulturisiornermi, allattoqarfik peqataalluin- undersøgelser aamma Miljøstyrelsen suleqatigineqar- nartarpoq. nerinut atatillugu Pinngortitaleriffiup paasissutissiisar-

10 10 P INNGORTITALERIFFIUP ATUUFFII Siunertaq Suliassat Pinngortitaleriffiup ilisimatuussutsikkut suliai pingaartumik makkununnga sammisitaapput: pisuussutinik nalilersuinerit (peqassutsimik nalilersuinerit) uumasoqatigiiaat agguataarsimaneri siaruarsimanerinilu killeqarfiit uumasoqatigiiaat ataasiakkaarlutik piaqqiortaasiat amerliartortaasiallu nerisaasa suussusii uumasoqatigiiaallu assigiinngitsut ataqatigiiaannerat C. Egevang R. Frandsen O. S. Kristensen R. Frandsen Namminersornerullutik Oqartussat pinngortitamik ilisimatusarnermut qitiusumik ingerlatsiviutigaat. Pinngortitaleriffik Kalaallit Nunaanni eqqaanilu pisuussutit uumassusillit (naasut uumasullu) pillugit ilisimasanik katersuillunilu ineriartortitsisussaavoq. Ilisimasat tamakku pingaartumik Pinngortitaleriffiup Namminersornerullutik Oqartussanut, nunap pisuussutaanik uumassusilinnik ikiliartuutaanngitsumik atuinissamik, kiisalu avatangiisinik uumassusillillu assigiinngisitaartuunerannik innarlitsaaliuinissamik, kissaateqartunut siunnersuisarnerani tunngaviusassapput. Pinngortitaleriffiup naasut uumasullu nakkutigineqarlutillu iluaqutigineqarnerinut atasumik Namminersornerullutik Oqartussat, kommunit allallu siunnersortarpai. Siunnersuineq tamanna ilaatigut Naalakkersuisut toqqarlugit ilaatigullu nunani tamalaani suleqatigiiffiit assigiinngitsut Kalaallit Nunaata sinniisoqarfigisai aqqutigalugit pisarpoq. Pinngortitaleriffiup aamma ilisimatusarnikkut ingerlatsivigisamini Kalaallit Nunaata nunani tamalaani pisussaaffeqarfigisaani Kalaallit Nunaat sinniisuuffigisarpaa. piniutinik nalilersuinerit ineriartortitsinerillu Ilisimatusarneq toqqaannartumik uumasunik misissuinertigut (peqassutsimik nalilersuinerit, misissugassanik katersuineq il.il.) aamma toqqaannanngitsumik pisat tunisallu pillugit paasissutissanik misissueqqissaarnertigut pisarpoq. Aaqqissuussaanera Pinngortitaleriffiup siulersuisui suliffimmut pingaarnerusutigut akisussaapput, qulakkeertussaallugulu suliassat Pinngortitaleriffik pillugu inatsimmi allanneqarsimasut aningaasatigut killiliussat iluanni sapinngisamik pitsaanerpaamik naammassineqarnissaat. Siulersuisut ilisimatusarnikkut suliassat ingerlannissaannut piler-

11 11 C. Cuyler saarusiat aalajangersartarpaat aamma ukiumoortumik sulinissamut najoqqutassiat aningaasanullu pilersaarusiat akuerisarlugit. Siulersuisut 2004-mi ukuninnga ilaasortaqarput: Daniel Thorleifsen, siulittaasoq Hans J. Høyer/Alfred Jakobsen (Avatangiisinut Pinngortitamullu Pisortaqarfik), siulittaasup tullia Lise Lennert Olsen (Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfik) Amalie Jessen (Aalisarnermut Piniarnermullu Pisortaqarfik) Ottooraq Frederiksen (SPS) Leif Fontaine (KNAPK) Peder Munk Pedersen (APK) Carsten Hvingel (Pinngortitaleriffik) Flemming Ravn Merkel (Pinngortitaleriffik) Pinngortitaleriffiup pisortaanerata suliffiup ulluinnarni aqunneqarnera isumagisaraa suliffillu avammut sinniisuuffigalugu. Pisortaanerup qulakkiigassaraa Pinngortitaleriffiup suliassani siulersuisut sinaakkusiussaasa iluanni sapinngisamik pitsaanerpaamik suliarissagai. Siulersuisunut ilisimatuussutsikkut siunnersuisartunik ataatsimiititaliaqarpoq. Ataatsimiititaliat taakku ilaatigut Pinngortitaleriffiup suliassanut najoqqutassiaasa ungasinnerusorlu isigalugu ingerlanniagaasa suliarineqarnerinut akuerineqarnerinullu atasumik siulersuisut siunnersugassaraat. Ataatsimiititaliat aamma Pinngortitaleriffiup ilisimatusarnikkut ingerlatsinera suliassamilu tungaatigut ineriartornera nalilertartussaavaat. Pinngortitaleriffik suliami tungaasigut marlunnik immikkoortortaqarpoq, tassa Immikkoortortaq aalisakkanut kinguppannullu tunngasunik sulialik aamma Immikkoortortaq miluumasunut timmissanullu tunngasunik sulialik, allaffissornikkut immikkoortoqarluni kiisalu paasissutissiisarnermi allattoqarfeqarluni. Immikkoortortat tamarmik immikkoortortami pisortaqarput Pinngortitaleriffiup pisortaaneranut toqqaannartumik attaveqartartunik. Paasissutissiisarnermi allattoqarfik pisortaqarfimmut atasuuvoq pisortaanermut toqqaanartumik attaveqartarluni. Aningaasalersugaanera Pinngortitaleriffiup ingerlassai pingaartumik Namminersornerullutik Oqartussanit tunngaviusutut aningaasaliissutitigut aningaasalersugaapput mi aningaasaliissutit 38,2 mio. kr.-iupput, tikeraanut inissiap umiarsuaatillu ingerlannerisigut isertitassatut missiliuussat 1,8 mio. kr. ilanngutereerlugit. Pinngortitaleriffiup 2004-mi immikkut ittumik isertitai 4,7 mio. kr.-iupput, taamalu aningaasanut missingersuutit 42,9 mio. kr.-ullutik. Taakkunannga 15,5 mio. kr. akissarsianut aamma 27,4 mio. kr. aningaasartuutinut allanut atorneqarput. Pinngortitaleriffiup umiarsuaataasa marluusut ingerlanneqarnerat aningaasanut inatsisitigut missiliuutit tamakkerlutik ilaannik 13,6 mio kr.- nik naleqarpoq. Aningaasanut inatsisikkoortumik aningaasaliissutit saniatigut Pinngortitaleriffik ilisimatusarnikkut ingerlanniakkanut assigiinngitsunut avataanit aningaasaliiffigineqartarpoq, tamakku ilaat ukiunut arlalinnut naatsorsuussaasarlutik mi avataanit aningaasaliissutinit atukkat katillutik 8,0 mio. kr.-iupput. Pinngortitaleriffiup 2004-mi kaaviiaartitai katillutik 50,9 mio. kr.-iupput. Aningaasanut inatsimmi aningaasaliissutit 36,4 Aningaasanut inat. aningaasaliissutit (isertitat) 1,8 Immikkut ittumik isertitat 4,71 Avataanit aningaasaliissutit 8,0 Katillugit 50,9

12 12 Christine Cuyler Ingerlassat avataanit aningaasaliiffigisat Pinngortitaleriffiup 2004-mi avataanit aningaasaliissutit ingerlassanut makkununnga atorpai: Aningaasaliissutit ingerlassallu 2004-mi atuineq Avatangiisinut aqutsiveqarfik, Mitit pissatat Qeqertarsuup Tunuani imeqqutaallat Uumassusillit assigiinngiiaartuunerat Qilakukkat qernertat amerlassusiligaanerat Aalajangiisinnaassutsip allanut siammarneqarnera Kalaallit Nunaanni ilisimatusarnerit pillugit ataatsimiititaliarsuaq, Timmissat pillugit ilisimatusarneq, Ph.d Saattuat pillugit ilisimatusarneq, Ph.d Inuiaqatigiit aningaasaqarnerat pisuussutillu uumassusillit Qilalukkat qernertat niaquisa sannaat Sandøen-imi aaveq Aalisarnermut Piniarnermullu Pisortaqarfik Baffinip Kangerliumanersuani aalisakkatigut pisuussutit Amikut pillugit najoqqutassiaq Qalorsuit misissuutit nutaat Qilalukkanik qaqortanik kisitsineq Arferit angisuut assinginik misissueqqissaarneq Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfik Qalerallit suaat tukerlaat Saattuat pillugit workshop-eqarneq Tuttut pillugit isumasioqatigiinnut ilaajartorneq Tuttunik alaatsinaassinermi attavigisartakkat Avatangiisinut Pinngortitamullu Pisortaqarfik Tuttut umimmaallu uumasoqatigiikkuutaat amerlanngitsukkuutaat Qeqertarsuup Tunuani kommunit kattuffiat Tuttut umimmaallu uumasoqatigiikkuutaat amerlanngitsukkuutaat Maniitsupoq Kommunea Piniartunik apersuineq Danmarkimi avatangiisinik misissuisut, Imeqqutaallanik misissuineq ACIA pillugu paasissutissiineq Tunumi pinngortitami takornariartitsisarneq Department of Fisheries and Oceans (Canada) Natsersuarnik sumiiffissiuineq EU Europhlukes Møreforskning Qalerallit suffisarnerat Aningaasaateqarfik Aage V. Jensens Fonde Professorimik atorfeqartitsineq Katillugit

13 13 Suleqateqarneq C. Egevang Suleqatigiinnissamik isumaqatigiissutit L. Witting Alfred Wegener Instituttet Pinngortitaleriffik issittumi avannarlermi pisuussutit Pinngortitaleriffiup 2004-mi Alfred Wegener Institut uumassusillit ilisimatuussutsikkut misissugarineqarne- aamma Dansk Polarcenter suleqatigiinnissamik isuma- risa nunanit tamalaanit suleqatigiissutigineqarnerini qatigiissuteqarfigai. Taama isumaqatigiissutikkut atsio- ingerlatsilluni peqataavoq, tamatumanilu maani nu- qatigiit Kalaallit Nunaata, Tysklandip Danmarkillu akor- nanilu allani ilisimatusarnikkut suliffiit arlalipparujussu- nini ilisimatusarnikkut suleqatigiinneq siuarsarniarpaat. it tamatumunnga atatillugu annerusumik minnerusu- Alfred Wegener Institut 800-nik sulisoqarpoq aammalu milluunniit suleqatigalugit. Suleqatigiinneq pingaartu- ilaatigut misissuissutinik arlalissuarnik umiarsuaateqar- mik ilisimatuussutsikkut suleqatigiissitatigut ilisimatu- luni. Ilisimatusarfik taanna Issittumi avannarlermi ukior- sarnikkullu suleqatigiissutigisatigut ingerlasarpoq. passuarni suliaqartareersimavoq. Suleqatigiinnissamik Aamma biologit Pinngortitalerifimmeersut nunani ta- atsiortut suleqatigiissutiginiakkat pilersinniarlugit ata- malaani aqutsinikkut suleqatigiiffinni Kalaallit Nunaata qatigiissumik ilungersornikkut, suleqatigiinnissamullu sinniissutitaqarfigisaani ataatsimiititaliarsuit ataatsi- aallaavissat sapinngisaq tamaat iluaqutiginiarnerisigut miittarnerini immikkut ilaatitaasarput, aamma Nammi- Kalaallit Nunaata eqqaani immap ilisimatusarfigineqar- nersornerullutik Oqartussat pisuussutit uumassusillit nera annertusarniarpaat. Dansk Polarcenter isumaqati- ataatsimoorullugit pigisat iluaqutigineqarneri nakku- giissumik atsioqataavoq taamalu Danmarkimi ilisima- tigineqarnerilu pillugit nunat allat isumaqatigiinniarfi- tusarfiit, soorlu GEUS, Danmarks Meteoroligiske Institut gigaangatigik peqataasarlutik. aamma Danmarks Miljøundersøgelser suleqatigiinnermi aamma ilanngunneqarnissaannut suleqataassalluni. Pinngortitaleriffiup suliffeqarfinnik nammineq suliaminut eqqaanartunik suliaqartunik suleqateqarnini an- KNAPK nertusarniartuarpaa, suliffiullu Kalaallit Nunaanni ilaati- KNAPK Pinngortitaleriffillu pisortarisamik peqataaffigi- gut soqutigisaqaqatigiit, kommunit, pisortaqarfiit ilisi- saannik oqaloqatigiittarfeqarnissamik isumaqatigiissu- matusarnikkullu suliffiit allat, soorlu Kalaallit Nunaanni teqarput taannalu aqqutigalugu suleqatigiinnivimmik Naatsorsueqqissaartarfik, ajunngilluinnartumik suleqa- pilersitsiniarlutik, soorlu suleqatigiissitaliornikkut, atta- tigisarpai. veqaasersuinikkut ataatsimoorussanillu ingerlataqartarnikkut. Taamaattut aningaasat KNAPK-mit Pinngortitaleriffimmillu pisut atorlugit ineriartortinneqarsin-

14 14 R. Frandsen C. Egevang naapput imaluunniit peqatigiilluni allaniit aningaasassarsiuunniarneqarsinnaallutik. Suleqatigiissutigisat iluatsilluarneqarnerisigut tatigeqatigiinneq paaseqatigiinnerlu annerulerumaartut naatsorsuutigineqarpoq. Danmarks Miljøundersøgelser, DMU Isumaqatigiissummi ilaatigut pineqarput umiarsuup misissuissutip Adolf Jensen-ip atorneqartarnissaa aamma ilisimatusarfiit taakku Roskildemi Nuummilu suliffiutaasa atorneqartarnissaat. Aamma Pinngortitaleriffik DMU-llu Immikkoortortaa Issittumi avannarlermi Avatangiisinut tunngasuleriffik suliamikkut qanittumik suleqatigiissuteqarput, ilaatigut timmissat imarmiut, miluumasut imarmiut, tuttut naasullu, misissugassanik katersineq misissueqqissaarnerlu kiisalu ilisimatuussutsikkut paasissutissanik paarlaateqatigiittarnermi atuinermilu sinaakkusiussassanik pilersitsiartuaarneq eqqarsaatigalugit. Aamma DMU paasissutissiisarnikkut ikiuuttarpoq. Møreforskning, Ålesund, Norge Isumaqatigiissutikkut siunertaavoq Kalaallit Nunaata imartaani aalisakkatigut pisuussutit uumassusillit pillugit ilisimatusarfiit taakku pisinnaasaasa aamma biologitut ilisimatuussutsikkut siunnersuisarnermi suliatigut tunngavissat annertusarnissaat. Suleqatigiinneq ilisimatusarnikkut piniutinillu piorsaanikkut suleqatigiissutigalugit ingerlassat tigussaasut aqqutigalugit ingerlanneqarpoq. Københavns Universitet, Det Naturvidenskabelige Fakultet Isumaqatigiissutikkut salliutillugu siunertarineqarpoq ilisimatusarfinni suliarineqartutigut pisinnaasat annertusarnissaat. Suleqatigiinneq taamaalilluni ilisimatusarfiit Danmarkimi Kalaallit Nunaannilu suliffiutaannik atueqatigiittarnissamut, paasissutissanik immikkullu ilisimaqqissaakkanik paarlaateqatigiittarnissamut, ataatsimoorullugit ingerlassanut kiisalu atuartitsinermut tunngasuuvoq. Danmarks Meteorologiske Institut, DMI Pinngortitaleriffik og DMI-lu Kalaallit Nunaata imartaani immamut tunngasutigut paasissutissanik katersuineq suliarinnittarnerlu pillugit siunnersoqatigiittarnissamik suli isumaqatigiissuteqarput. Imaani pissutsit pillugit nalunaarsuinissamik nunat tamalaat isumaqatigiissutaat naapertorlugit paasissutissat DMI-p ICESimut NAFO-mullu ingerlateqqittarpai. Danmarks Fiskeriundersøgelser, DFU Aalisagaqassutsimik naliliisarnermut atatillugu tamakkuninnga sulialinnik misilittagaqarluartunik tapersersorteqarnissaq qulakkeerniarlugu Pinngortitaleriffiup DFU suleqatigiinnissamik isumaqatigiissuteqarfigaa. Isumaqatigiissummi ilaatigut pineqarput DFU-mi sulisunik Nuummi Pinngortitaleriffimmiititsisarnissaq aamma sivikitsumik sivisunerusumilluunniit ilinniariartortarnissamut periarfissaqarnissaq. Aamma Kalaallit Nunaanni ilisimatusarnikkut ingerlassat EU-mit aningaasalersukkat suleqatigiissutigineqarnerisa annertusarnissaa siunertaralugu isumaqatigiissuteqartoqarpoq.

15 Tegnestuen Tita 15 I LLUUTIT ANGALLATAATILLU Illuutit Pinngortitaleriffik Nuussuarmi Nuup kangiatungaaniittumi inissisimavoq. Tamaani illorsuit marluk Pinngortitaleriffiup atugassaasut ukiualuit matuma siornagut sananeqarput. Illorsuit aningaasaateqarfimmit Aage V. Jensens Fonde-mit Namminersornerullutik Oqartussanut tunissutaapput. Illorsuarmi pingaarnermiipput allaffiit, misissuisarfiit laboratoriat, toqqorsiviit, sannaviit, atuagaateqarfik, nerisarfik ataatsimiittarfiillu. Illorsuup aappaaniipput tikeraanut inissiat init ataasiakkaat aamma inissiaviit, biilinik eqqussisarfik kiisalu ini atuartitsinermut, wokshop-eqarnernut assigisaannullu atorneqartartoq. Suliffeqarfiit Pinngortitaleriffiup suliaanut assingusunik suliaqarfiusut ininik najugassianik immaqaluunniit ininik allaffinnik sivikitsumik sivisunersumilluunniit attartornissaannut periarfissaqarpoq. Paamiut (1971-imi sanaaq, 721 BRT) pingartumik sinerissap avataani kinguppannik, qaleralinnik, saattuanik aalisakkanillu itisoormiunik, soorlu tupissutinik, suluppaakkanik qeeqqanillu, misissuinernut atorneqartarpoq. Umiarsuaq kilisaataavoq aqumigut qalorsuarnut ningitsivilik, aamma masattunik panertunillu misissuisarfeqarluni kiisalu qarasaasiaqarluni, immamik misissuinermut atortoqarluni misissugassanillu tigooraanermut passussinermullu naleqquttunik teknikkikkut atortoqarluni. Umiarsuit marluk taakku Royal Greenlandilu suleqatigiinnissamik isumaqatigiissut aqqutigalugu ingerlanneqarput. Pinngortitaleriffiup umiarsuit ilisimatusarnermut atasumik siunertanut atorneqanngiffiini allanut atukkiunniarsarisarpai. Angallatit Pinngortitaleriffik umiarsuarnik misissuissutinik marlunnik ingerlassaqarpoq, taakkulu ingerlannerinut aserfallatsaaliornerannullu aningaasartuutit Namminersornerullutik Oqartussat tunngaviusumik aningaasaliissutaat aqqutigalugit akilersorlugit. Pinngortitaleriffik amutsivimmiititsinermi aningaasartuutinut matussutissanik ukiut pingasukkaarlugit aningaasanik inatsisikkut aningaasaliiffigineqartarpoq. Adolf Jensen (1967-imi sanaaq, 167 BRT) pingaartumik sinerissap qanittuani qaleralinnik, saattuanik saarullinnillu misissuinernut kiisalu avatangiisinik misissuinermut atasumik misissugassanik katersuinermut atorneqartarpoq. Umiarsuaq misissuissutissatut sanaajuvoq masattunik panertunillu misissuisarfeqarluni kiisalu qarasaasiaqarluni misisugassanillu katersuinermi teknikkikkut atortoqarluni. Umiarsuaq piniutit uninngasut, soorlu ningittakkat, pullatit qassutillu atorlugit misissuutitut atorneqartarpoq.

16 16 S ULISUT Aalajangersumik atorfillit Ateq Atorfik Atorfiniffik Suliunnaarfik Bergstrøm, Bo Qaffasinnerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq Berthelsen, Hans Pedeli Born, Erik W. Qaffasinnerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq Burmeister, AnnDorte Ilisimatusartoq Carl, Jonathan Ilisimatusartoq Christiansen, Tanja Allaffimmioq Cuyler, Laura Christine Ilisimatusartoq Efraimsen, Batseba Allaffimmi ilinniartoq Frandsen, Rikke Ilisimatusartoq Geisler, Arne Kristian Biologit ikiortaat Hansen, Malene Allaffimmi ikiorti Hatting, Lotte Allaffimmi fuldmægtigi Heide-Jørgensen, Mads Peter Qaffasinnerusumik atorfeqaluni ilisimatusartoq Heilmann, Lars Biologit ikiortaat Hvingel, Carsten Ilisimatusartoq Isaksen, Christian Biologit ikiortaat Jeremiassen, Sofie Ruth Biologit ikiortaat Kanneworff, Per Siunnersortaaneq Kingsley, Michael C.S. Immikkoortortami pisortaq Kristensen, Emma Paasissutissiisartoq Kristensen, Ole Stenderup Biologit ikiortaat Lage, Stig Allaffissornermi pisortaq Lindberg, Hanne Allaffissornermi pisortap tullia Lyberth, Bjarne Ilisimatusartoq Mathæussen, Henning Biologit ikiortaat Mathæussen, Rene Biologit ikiortaat Merkel, Flemming Ravn Ilisimatusartoq Motzfeldt, Kristjana G. Ilisimatusartoq Nyeland, Jens Qaffasinnerusumik atorfeqaluni ilisimatusartoq Nygaard, Klaus H. Pisortaaneq Nørlund, Ella Allaffimmioq Pages, Jean Francois Pilittaq Rasmussen, Lotte Biologit ikiortaat Reimer, Lykke Geisler Allaffimmi ilinniartoq Rosing, Michael Qarasaasiaq atorlugu paasissutissiisartoq Rosing-Asvid, Aqqalu Ilisimatusartoq Siegstad, Helle Immikkoortortami pisortaq Simonsen, Claus S. Ilisimatusartoq Storr-Paulsen, Marie Ilisimatusartoq Zink, Martin IT-mik ilinniartoq Wieland, Kai Qaffasinnerusumik atorfeqaluni ilisimatusartoq Witting, Lars Qaffasinnerusumik atorfeqarluni ilisimatusartartoq

17 17 Ingerlatassatut aalajangiiffigisanik suliallit Egevang, Carsten Misissuisoq Nielsen, Søren S. Misissuisoq Danmarks Miljøundersøgelser suleqatigiinnissamik isumaqatigiissuteqarfiginerisigut sulisorisat Boje, Jesper Qaffasinnerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq Jørgensen, Ole A. Qaffasinnerusumik atorfeqarluni ilisimatusartoq Royal Greenland-ilu suleqatigiinnissamik isumaqatigiissuteqarnikkut umiarsuarni sulisut aalajangersimasumik atorfillit Madsen, Børge S. Hansen, Erik Krüger Heinrich, Flemming Umiarsuup naalagaa, Paamiut Maskinalerisut pisortaa, Paamiut Umiarsuup naalagaa, Adolf Jensen Piffissap ilaannaa atorfillit ilinniartullu ikiortitut sulisut Charlotte Due Andersen Kristian Andersen Inaluk Brandt Rikke Bruun Parnuna Petrina Egede Arnarulúnguak Grønvold Nanette Hammeken Steffen Hjorth Bo Snediker Jacobsen Adolf Josvassen Steen Knudsen Troels Kullberg Aili Lage Labansen Magnus Moltu Løfstedt Peter Rask Møller Kristoffer Nielsen Rasmus Nygaard Jørgen Sethsen Kaj Sünksen Adolf Jensen Steffen Andersen Henning Hammeken Alex Hansen Margretha Hansen Inunnguaq Heinrich Rink M. Heinrich Hans Lars Johansen Kasper Johnsen Danialeeraq Møller Marius Olsen Karen Marie Sandgreen Kristian Skifte Jan Sukuvara Paamiut John Bech Anni Dali Jørn Kristian Hansen Kaj Hermansen, Andreas Josefsen Erneeraq Knudsen Ludvig Lennert Nuka Levisen Jørgen Mølgård Marius Nielsen Knud Pedersen Birgir Sivertsen Jimmy Harbo Sørensen Ole V. Sørensen

18 MI SULIAT Ataatsimiinnerit nunarsuarmioqatigiinniit peqataaffigineqartut NAF, Aalisarnermut tunngasunik ilisimatusarneq pillugu Nunat avannarliit Suleqatigiissitaat januar, København. NAMMCO/JCNB Qilalukkat qernertat qaqortallu pillugit ataatsimiinneq februar, Montreal, Canada. Joint Meeting of the NAMMCO Scientific Committee Working Group on the Population Status of Narwhal and Beluga in the North Atlantic and the Canada/ Greenland Joint Commission on Conservation and Management of Narwhal and Beluga Scientific Working Group februar, Montreal, Canada. Piniutit kalittakkat immap naqqata uumasuinut naasuinullu sunniutaat. Suleqatigiissitani ataatsimiinneq, Nordisk Ministerråd februar, Bergen, Norge. ICES (International Council for the Exploration of the Sea) Deep Sea Working Group februar, København. CAFF ataatsimiinneq/workshop. Timmissat imarmiut nakkutigineqarnerisa ilisimatusarnikkullu misissuiffigineqarnerisa ataqatigiissagaanerat februar, Tórshavn, Savalimmiut. ICES Workshop on Advanced Fish Stock Assessment Techniques marts, København. Alfred Wegener Instituttet'ip, Dansk Polar Center'ip, GEUS'ip Pinngortitaleriffiullu siunissami suleqatigiinnissaat pillugu workshop-eqarneq marts, Nuuk. Imarpissuarni silaannaap pissusianik ilisimatusarnikkut Nunani Avannarlerni ingerlassaq (VOC), aalisakkat suaasa tukerlaat Islandimiit Kalaallit Nunaannut tissukartarnerat pillugu workshop-eqarneq marts, Reykjavik, Island. Imarpissuarni silaannaap pissusianik ilisimatusarnikkut Nunani Avannarlerni ingerlassaq pillugu aqutsisutut suleqatigiissitat ataatsimiinnerat. 18. marts, Reykjavik, Island. Ingerlassaq GYTE-p ataani Workshop I marts, Nuuk. Fifth IWC Workshop on the Development of an Aboriginal Whaling Management Procedure marts, Seattle, USA. ICES kapisillit pillugit suleqatigiissitat ataatsimiinnerat (WGNAS). 29. marts-8. april, Halifax, Canada. 8th International Conference on North Atlantic Seabird Populations april, Aberdeen, Skotland. Waterbirds Around the World, isumasioqatigiinneq april, Edinburgh, Skotland. ICES Northwestern Working Group, saarullinnik, suluppaakkanik qaleralinnillu peqassusianik naliliineq. 27. april-8. maj, København. 10th North American Caribou Workshop maj, Girdwood, Alaska, USA. Silap pissusia pillugu isumattorsaqatigiinneq, Dansk Polar Center. 5. maj, København. ICES/GLOBEC Working Group on Cod and Climate Change maj, Bergen, Norge. ICES Symposium on The Influence of Climate Change on North Atlantic Fish Stocks maj, Bergen, Norge. The Ninth Meeting of the Canada/ Greenland Joint Commission on Conservation and Management of Narwhal and Beluga maj, Nuuk. Kalaallit Nunaani ilisimatusarnerit pillugit ataatsimiititaliarsuaq (KVUG). Siulersuisut ataatsimiinnerat. 25. maj, København. Sumiiffinni assigiinngitsuni misissuiviit pillugit workshop-eqarneq maj, Runde, Norge. ICES Advisory Committee for Fisheries Management, ilaatigut saarulliit, suluppaakkat, kapisillit, ammassat qalerallillu pillugit ilisimatuutut siunnersuinerup eqikkarnera. 28. maj-3. juni, København. NAFO (Northwest Atlantic Fisheries Organization) Scientific Council, qalerallit pillugit siunnersuineq juni, Halifax, Canada. Piniutit kalittakkat immap naqqata uumasuinut naasuinullu sunniutaat. Suleqatigiissitani ataatsimiinneq, Nordisk Ministerråd juni, Nuuk. ICES Workshop on Survey Design and Data Analysis juni, Aberdeen, Skotland.

19 19 56th meeting of the IWC Scientific Committee. 29. juni-11. juli, Sorrento, Italien. North Atlantic Salmon Conservation Organization (NASCO), ukiumoortumik ataatsimiinneq juli. NAF, Aalisarnermut tunngasunik ilisimatusarneq pillugu Nunat avannarliit Suleqatigiissitaat august, Molde, Norge. Issittumi Siunnersuisoqatigiit inatsisartuni ilaasortartaasa ataatsimiinneranni ACIA-mik ingerlatitseqqittarnermut atasumik alaatsinaattutut peqataaneq september, Nuuk. Advanced Techniques and Recent Developments in Distance Sampling. Uumasoqatigiit amerlassusiinik missiliuisarneq pillugu workshop-eqarneq september, Fife, Skotland. ICES Working Group on the Assessment of Demersal Stocks in the North Sea and Skagerrak, Nordsøen-imi Skagerak-imilu aalisagaqassusianik naliliineq september, Bergen, Norge. Kalaallit Nunaanni nerlernik misissuinerni suleqatigiinneq pillugu ataatsimiinneq, DMU september, Kalø, Danmark. NAFO Scientific Council meeting. Ukiumoortumik ataatsimiinneq september, Dartmouth, Nova Scotia, Canada. ICES Annual Science Conference september, Vigo, Spanien. Aalisarneq pillugu EU-lu isumaqatigiinniarluni ataatsimiinneq. 27. sept.-4. okt., København. NAMMCO Suleqatigiissitat, Marine Mammals and Fisheries in The North Atlantic: Estimating Consumption and Modelling Interactions oktober, Oslo, Norge. Europhlukes Final Meeting oktober, Lanzarote. KVUG-mi (Kalaallit Nunaani ilisimatusarnerit pillugit ataatsimiititaliarsuaq) ataatsimiinneq oktober, Nuuk. Aalisarnikkut suleqatigiinnerup siunissaa pillugu Nunat avannarliit isumattorsaqatigiinnerat oktober, Ålesund, Norge. 11th meeting of the NAMMCO Scientific Committee okt., Vidareidi, Færøerne. NAFO Scientific Council Meeting, Assessment of Shrimp Stocks in the Northwest Atlantic. 27. okt.-4. nov., København. Circum Arctic Rangifer Monitoring and Assessment workshop. 31. okt.-1. nov., Vancouver, Canada. Monitoring Biodiversity conference nov. 2004, Vancouver, Canada. North East Atlantic Fisheries Commission, aalisarnermut ataatsimiititaliarsuup nunat tamalaat imartaanni suluppaakkat, ammassassuit, aalisakkat itisoormiut, makrelit saarullernallu pisortanit nakkutigineqarneri pillugit ataatsimiinnera nov., London, Tuluit Nunaat. ACIA (Arctic Climate Impact Assessment) silaannaap pissusiata allangornerisa issittumi uumasunut naasunullu sunniuteqarnerat pillugu ataatsimeersuarneq november, Reykjavik, Island. Travel to breed workshop, timmissat aallartartut pillugit workshop-eqarneq nunanit tamalaanit peqattaaffigineqartoq, DMU nov., Kalø, Danmark. Snow Crab Meeting, Kalaallit Nunaata Kitaani Canadamilu saattuat pillugit siunnersuineq ilisimatusarnerlu pillugit immikkut ilisimasalinnik Canada-meersunik ataatsimeeqateqarneq. 27. november-1. december, Nuuk. Kalaallit Nunaata Norgellu aalisarneq pillugu isumaqatigiinniarnerat december, Nuuk. The Impact of Environmental Conditions on Distribution, Transport and Migration for Cod in East and West Greenland waters. Nunat avannarliit imarpissuarni silap pissusianik ilisimatusarnikkut ingerlassaat, workshop-eqarneq aamma aqutsisutut suleqatigiissitat ataatsimiinnerat december, København. MIFI, Avatangiisit Aalisarnerlu pillugit Nunani avannarlerni aqutsisutut suleqatigiissitat sept., Reykjavik, Island. CAFF, Conservation of Arctic Flora and Fauna, ataatsimiineq sept., Anchorage, Alaska. Workshop II under projekt GYTE november, Nuuk. Dansk Polar Center-imi siulersuisut ataatsimiinnerat. 4. november, København.

20 20 Nunatsinni ataatsimiinnerit Pinngortitaleriffik Aalisarneq, Piniarneq Naternap eqqaani umimmannik kisitsineq pillugu paasissutissiilluni Qasigian- Nunalerinerlu pillugit Siunnersuisoqatigiit ukiup ingerlanerani ataatsimiittarnerini nguani kommunalbestyrelsemik KNAPPmillu ataatsimeeqateqarneq. peqataasussaatitaasarpoq. 23. marts, Qasigiannguit. Kalaallit Nunaanni saarulleqassusiata killiffia, Tulugaq'p piujuartitsinissaq pillugu KNAPK-lu suleqatigiinnissamik isumaqatigiissut pillugu isumattorsaqatigiinneq. paasisitsiniaanera, piujuartitsinissaq pillugu innuttaasunut paasissutissiineq innuttaasunillu oqalliseqateqarneq. 24. marts, Nuuk januar, Paamiut. Nuummi Tulugaq-p paasisitsiniaanera, kommunalbestyrelsemik, soqutigisaqaqatigiiffinnik innuttaasunillu ataatsimee- Tulugaq-p Qaqortumi paasisitsiniaanera januar, Qaqortoq. qateqarneq marts, Nuuk. KNAPK peqatigalugu oqaloqatigiilluni isumattorsaqatigiinneq. Naternap eqqaani umimmannik kisitsinerup inerneri pillugit paasissutissiilluni 24. januar, Nuuk. Qasigiannguani kommunalbestyrelsemik Piniartuusimasoq Kristian Egede peqatigalugu Nuup eqqaani timmissat pillugit 6. april, Qasigiannguit. KNAPP-millu ataatsimeeqateqarneq. paasissutisseeqatigiilluni ataatsimiinneq. 19. februar, Nuuk. Pinngortitaleriffiup KNAPK-llu suleqatigiinnissamik isumaqatigiissutaat pillugu Alfred Wegener Instituttet-ip suleqatigineqarnera pillugu innuttaasunik ataatsisen, Avatangiisinut Pinngortitamullu naalakkersuisut siulittaasuat Hans Enokmiititsineq. naalakkersuisoq, Jens Napaattooq, aamma piniarnermut aalisarnermullu naalak- 9. marts, Nuuk. kersuisoq, Simon Olsen, KNAPK peqatigalugu ataatsimeeqatigineqarput. Tulugaq-p Ilulissani paasisitsiniaanera marts, Ilulissat. 19. april, Nuuk. Qilalukkanik qaqortanik qernertanillu Tuttunniarnissamut allagartat pisanillu timmisartumiit kisitsineq pillugu paasissutissiilluni Qeqertarsuarmi ataatsimiititngiisinut Pinngortitamullu Pisortaqarfik, nalunaaruteqartarnerit pillugit Avatasineq. Piniarnermut Aalisarnermullu 14. marts, Qeqertarsuaq. Pisortaqarfik aamma KANUKOKA ataatsimeeqatigineqarput. Tulugaq-p Qeqertarsuarmi paasisitsiniaanera. 26. april, Nuuk marts, Qeqertarsuaq. Inatsisartut Avatangiisinut Eqqissisimatitsinermullu Ataatsimiititaliaat ataatsimmeqatigineqarput, ilaatigut appat, mitit Qilalukkanik qaqortanik qernertanillu timmisartumiit kisitsineq pillugu paasissutissiilluni Ilulissani ataatsimiititsineq. Siggummi umimmanniarneq pillugu ilisi- taateraallu tungaatigut killiffik kiisalu 21. marts, Ilulissat. matitsinertalimmik. 28. april, Nuuk. Pisuussutit uumassusillit ikiliartuutaanngitsumik iluaqutigineqarnissaatigut ataatsimoorluni anguniakkat pillugit Tulugaq-Siunissalerivik'mi isumasioqatigiinnermi peqataaneq maj, Nuuk. Pinngortitami siunnersuisartoqarneq pillugu Avatangiisinut Pinngortitamullu Pisortaqarfiup aaqqissuugaanik ataatsimiinnermi peqataaneq. 2. juni, Nuuk. Tuttunniarnissamut allagartat pisanillu nalunaaruteqartarnerit pillugit Avatangiisinut Pinngortitamullu Pisortaqarfik, Piniarnermut Aalisarnermullu Pisortaqarfik aamma KANUKOKA ataatsimeeqatigineqarput. 3. juni, Nuuk. Aalisarneq pillugu isumasioqatigiinneq juni, Nuuk. Qilalukkanik qernertanik misissuineq pillugu Qaanaami piniartunik ataatsimeeqateqarneq. 25. september, Qaanaaq. Kinguppaat pillugit siunnersuinermut tunngasumik oqaloqatigiilluni ataatsimiinneq. 26. november, Nuuk. Kinguppaat pillugit siunnersuineq pillugu tusagassiortunik ataatsimeeqateqarneq. 29. november, Nuuk. Saattuat pillugit siunnersuinermut tunngasumik oqaloqatigiilluni ataatsimiinneq. 1. december, Nuuk. Kalaallit Nunaanni nannut aarrillu pillugit Piniarnermut Aalisarnermullu Pisortaqarfik ataatsimeeqatigineqarpoq. 3. december, Nuuk.