A.B.D. DE ÜZERE GÖRÜ MEK. A.B.D. D i leri Bakanl / Uluslararas Bilgi Programlar Dairesi

Transcription

1 eusa JOURNALUSA A.B.D. DE GÖRÜ MEK ÜZERE A.B.D. D i leri Bakanl / Uluslararas Bilgi Programlar Dairesi

2 Editör: Yay n Yönetmeni: E -editörler: Kaynak Uzmanlar : Resim ara t rma: Kapak Tasar m : Yay mc : K demli Editör: Yap m Müdürü: Yap m Müdür Yard mc lar : Yay n Kurulu: Thomas E. Cooney Rebecca Ford Mitchell Merle David Kellerhals, Jr. David A. Denny Jacquelyn S. Porth Charlene Porter Samuel Moncrief Anderson George Burkes Jeffrey W. Mason Vivian R. Stahl George Brown Tim Brown Gloria Castro Barry Fitzgerald Ann Monroe Jacobs Christian Larson Judith S. Siegel Richard W. Huckaby Christian Larson Chloe D. Ellis Sylvia Scott Alexander C. Feldman Kathleen R. Davis Francis B. Ward Kapak: Uça a binen ö renciler. Bournemouth, ngiltere. (Copyright Air TeamImages Foto raf: Colin Work) A.B.D. D i leri Bakanl, Uluslararas Bilgi Programlar Dairesi, logosu alt nda Amerika Birle ik Devletleri ve uluslararas toplulu un yan s ra A.B.D. toplumunu, de erlerini, dü ünce ve kurumlar n n kar la t temel sorunlar inceleyen be tane elektronik dergi yay mlamaktad r Ekonomik Perspektifler, Küresel Sorunlar, Demokrasi Sorunlar, D Politika Gündemi, Toplum ve De erler. Dergilerin her biri cilt (yay mland y l say s ) ve say ya (y l içinde ç kan say adedi) göre kataloglanmaktad r. Her yeni say ayda bir ngilizce olarak yay mlanmakta ve bunu iki ila dört hafta içinde Frans zca, Portekizce, spanyolca ve Rusça sürümler izlemektedir. Seçilmi baz say lar ayr ca Arapça, Çince ve di er dillerde de yay mlanmaktad r. Dergilerde ifade edilen görü ler her zaman A.B.D. hükümetinin görü veya politikalar n yans tmayabilir. A.B.D. D i leri Bakanl n n içerik ve dergilerin ba lant l oldu u Internet sitelerinin eri ilebilirli i konusunda hiç bir sorumlulu u yoktur. Sorumluluk yaln zca bu sitelerin yay mc lar na aittir. Dergi makaleleri, foto raflar ve çizimleri, telif hakk k s tlamalar aç kça belirtilmedi i takdirde A.B.D. d nda ço alt labilir ve çevirisi yap labilir. Telif hakk k s tlamas olan durumlarda dergide belirtilen telif hakk sahiplerinden izin al nmas gereklidir. Uluslararas Bilgi Programlar Dairesi yay mlanacak olan dergilerin bir listesinin yan s ra, mevcut ve eski say lar de i ik elektronik formatlarda journals.htm adresinde okurlara sunmaktad r. Yorumlar n z bölgenizdeki A.B.D. Elçili ine veya yay m büromuza iletmenizi rica ederiz. Editör, : Foreign Policy Agenda IIP/T/IS U.S. Department of State 301 4th Street S.W. Washington, D.C United States of America ejforpol@state.gov Eylül 2005

3 BU SAYI HAKKINDA E er son iki y l içinde vize için ba vurmad ysan z, A.B.D. nin hem ülke s n rlar n koruma ihtiyac n kar lamak, hem de ülkeye gelen yabanc konuklar a rlama gibi birbiriyle çeli en iki gereksimini koordine etmek konusunda etkileyici ad mlar att n farketmemi olabilirsiniz. Uluslararas de i imi (mübadeleyi) te vik etmek ve aç k bir toplum olmay sürdürmek, Amerikan n n temel de erlerinden biridir. Getirilen yenilikler aras nda; ö rencilerin ve i için yap lan vize ba vurular nda görü melerin h zland r lmas, biyometrik belgelerde teknolojik geli meler ve vize ba vurular bölümündeki görevli memur say s na getirilen art bulunmaktad r. Bunun d nda A.B.D., uluslararas seyahatlerin daha da süratli ve güvenli olmas için giri imlerini sürdürmektedir. in bu say s, ülkeye yapaca- n z gezinin en kolay ekilde geçmesi için gerekli olan bilgileri bir araya getirmektedir. Ayr ca A.B.D. hükümetinin gezi programlar nda kullan lan terim k saltmalar n n tan m yap lmakta ve di er ülkelerdeki kar l klar aç klanmaktad r. A.B.D. de Görü mek Üzere ba l ndan da anla laca gibi, A.B.D., s n rlar içinde görmek, i yapmak isteyen, ya da amac sadece 50 farkl eyaleti gezmek olan yabanc lar a rlamaya gönülden haz rd r. Derginin ba lang ç bölümünde, s n r geçerken uygulanan kurallar ve terimler aç klan yor. Ard ndan, kimin k sa süreli yasal ziyaretçi oldu- una karar verme durumunda olan, gi enin öbür taraf ndaki Amerikal memur konsolosluk görevlisi, s n r koruma ve gümrük memuru olman n nas l bir tecrübe oldu u anlat l yor. Daha sonraki bölümde verilen bilgiler ise, ünlü müzik tarihçisi John Edward Hasse nin tavsiye etti i müzik turu dahil olmak üzere al lm n d nda yakla mlar içeriyor. Uluslararas ö renci de- i imi alan nda uzman ki iler ülkedeki yüksek ö renim kurumlar na kabul edilme ve LAWA Foto raf: Jay Berkowitz ödeme ko ullar yla ilgili ipuçlar verirken, uluslararas ö renciler Birle ik Devletler deki deneyimlerini yaz yorlar. Son olarak, hükümet yetkilileriyle i dünyas uzmanlar n n i seyahati vizesi alma konusundaki sorunlar tart t panel yer al yor. Onu izleyen bölümde ili, Santiago ve Hong Kong dan gelen iki üst düzey yöneticinin 11 Eylül sonras nda A.B.D. ye yapt klar gezi s ras nda ya ad klar anlat l yor. Derginin sonunda yararl olabilecek Internet sitelerinin listesi yer al yor. in bu say s na ho geldiniz. Editörler Eylül 2005

4 A.B.D. DE GÖRÜ MEK ÜZERE A.B.D. DI LER BAKANLIÊI/ EYLÜL 2005 / C LT 10 / SAYI G R DI LER BAKANI CONDOLEEZZA RICE Vize ifresini Çözmek Birle ik Devletler i ziyaret etmek isteyen ki ilerin büyük ço unlu u bunu ba arabilir. A.B.D. ye yapaca n z gezi için gerekli olan her eyi ö renin. Biyometri:Göz renginden göz taramas na. Ayakkab lar ç kacak, kollar yana uzat lacak: Yeni seyahat kurallar. Kutu: Vize Foto raf Ko ullar Vize Gi esinin Öbür Yan JON PIECHOWSKI, KONSOLOSLUK GÖREVL S, KAH RE Dünyan n en büyük elçiliklerinden birindeki vize memuru i ini anlat yor. S n r görevlileri: lk koruyanlar, lk Kar layanlar KATHLEEN FAWS, SINIR KORUMA VE GÜMRÜK MEMURU, WASHINGTON HAVA L MANI Birle ik Devletler e kimin girebilece ine karar veren bir memur, i ini ve tan t ki ileri anlat yor. Kutu: Rakamlarla A.B.D. ye Yap lan Geziler TUR STLER Ç N 17 Herkese Uygun Bir eyler A.B.D., co rafi ve sosyal aç dan çe itlilikler gösteren geni bir ülkedir. Sizi onu ke fetmeye davet ediyoruz Amerika da Müzikal bir Tur JOHN EDWARD HASSE, PhD, SMITHSONIAN AMER KAN TAR H ULUSAL MÜZES KÜRATÖRÜ Bir müzik tarihçisi, evrensel dil olan müzi in kutsal merkezlerini ziyaret ederek A.B.D. yi gezmeyi öneriyor. FOTOÊRAF GALER S : AMER KAN HAZ NELER Resimlerle Amerika n n az bilinen yönleri. ÖÊRENC LER Ç N Birle ik Devletler i Tan rken, Bir Yandan Dünya Çap nda Ö renim Görmek Birle ik Devletler, her y l memnuniyetle yar m milyonu a k n uluslararas ö renciyi kabul etmektedir. Hayat n z n f rsat : A.B.D. Yüksek Ö renim Kurumlar na Uluslararas Kabul DAVE GOUGH, AMER KAN ÜN VERS TELER KAYIT VE KABUL GÖREVL LER B RL Ê, ULUSLARARASI EÊ T M H ZMETLER BÖLÜM BA KANI Uluslararas bir e itim uzman, A.B.D. yüksek ö renim kurumlar na kabul süreci tart malar na katk da bulunuyor. Yüksek Ö renim: Mali Yönü NANCY W. KETEKU, AFR KA, BÖLGESEL EÊ T M DANI MA KOORD NATÖRÜ, DI LER BAKANLIÊI, AKRA, GANA A.B.D. de ö renim görmek, getirisi yüksek bir yat r m oldu u gibi okul ücretlerini kar laman n pek çok yolu vard r. Eylül 2005

5 37 Ö renci Deneyimleri 47 Üç uluslararas ö renci, Birle ik Devletler de okula gitmekle ilgili ö rendiklerini ilk a zdan payla yorlar. Asla pi man olmayaca n z bir karar Zimbabve den Nyasha Kanganga, St. Catherine Koleji üniversite ö rencisi, St Paul, Minnesota. Muhte em bir deneyim Hindistan dan Arnab Badu. Carnegie Mellon da lisansüstü ö rencisi, Pittsburgh, Pennsylvania. Büyük F rsat Belarus tan Pavel Repyeuski. Ithaca Koleji Eski Ö rencisi, thaca, New York. 49 Seyahati Deneyimleri ki üst düzey yetkili, gezi deneyimlerini anlat yor. Hiç Sorunsuz Girip Ç k yorum Carlos Vanni, Bac Florida Bankas, Santiago, ili Daha Çok Güvenlik, Minimum Rahats zl k Jimmy Chan, RJP Limited, Hong Kong EK OKUMA Internet Siteleri 40 SEYAHAT NE ÇIKANLAR Ç N Günümüzde A.B.D. de i yapmak Devlet yetkilileri ve üst düzey yöneticiler i seyahatlerini kolayla t rmak ve d ticareti te vik etmek için gösterilen çabalar tart yor. Douglas Baker, Hizmetlerden Sorumlu Ticaret Bakan Yard mc s Elizabeth Dickson, Küresel Göçmenlik Hizmetleri Dan man, Ingersoll-Rand Janice Jacobs, D i leri Bakan Vize Hizmetleri Yard mc s Randel Johnson, A.B.D. Ticaret Odas Ba kan Yard mc s Michael Neifach, Ulusal Güvenlik Bakanl, Göçmenlik Politikas Bölümü Ba kan Alexander Feldman, D i leri Bakanl, Uluslararas Bilgi Programlar Koordinatörü ONLINE VIDEO GÜNÜMÜZDE A.B.D. de YAPMAK dünyas ile devlet aras nda bir sohbet Yolculuklar Kolayla t rmak çin Birlikte Çal ma A.B.D. Vizesi/Ülkeye Giri Sorunlar Vizesi Almak Yard ma htiyac n z Oldu u Zaman itps/0905/ijpe/ijpe0905.htm Eylül 2005

6 Amerika Birle ik Devletleri ne Ho Geldiniz DI LER BAKANI CONDOLEEZZA RICE A.B.D. D i leri Bakanl D i leri Bakan Condoleezza Rice Her y l milyonlarca yabanc ziyaretçi Amerika ya do ru yolculuk eder. ster turistik, ister i amaçl gelsin, ister göçmen olsun, her konuk Amerika n n kültürel, e itsel ve ekonomik hayat na katk da bulunur. Ben Birle ik Devletler e gelen konuklar n tümünü a rlamaktan mutluluk duyuyorum. Uluslararas konuklar m z n kültürümüzü ke fetmesi, Amerikal larla tan mas ve ülkemizi görmesi biz Amerikal lara heyecan verir. Ayn ekilde, onlar n kültürlerinin, tarihlerinin, dillerinin, fikirlerinin zenginli ini ve çe itlili ini ö renmek de bizi heyecanland r r. Ba kan Bush ve ben sayg, anlay ve farkl ülkelerin ortak de erleri, tarihleri ve inançlar üzerine kurulu ba lar n daha iyi ve daha güvenli bir dünya in aa etmemizi sa layaca ndan eminiz. Ba ar n n anahtar, bireyler aras nda ba lar kurmak ve birbirimizi anlamakt r. Seyahat etmenin ve insanlarla birebir ili kiye girmenin bak aç lar n kesinlikle de i tirdi ine inan yoruz. Uluslararas de i im programlar na kat lan gerek Amerikal lar, gerekse yabanc lar, bu deneyimin hayatlar n tümüyle de i tirdi ini srarla ifade etmektedirler. Göçmen kökenli bir millet olarak Birle ik Devletler, konuklar n daima can- gönülden kar lam t r. ster turist olsun, ister yerli halk, s n rlar m z dahilinde bulunan ki ilerin güvenliklerini sa lamak için çal malar m z sürdürürken, konuklar m z n bu büyük ülkeye kazand rd zenginli i ve çe itlili i takdir etmeye devam edece iz. Eylül 2005

7 Vize ifresini Çözmek Vize sürecinin esaslar n anlatan bir rehber niteli indeki bu yaz da, ayr ca özel terimlerin aç klamalar ve biyometri, seyahat edenleri etkileyen güncel kurallar ve Birle ik Devletler e yap lan gezilerle ilgili istatistiklerin yer ald ek notlar bulunmaktad r. Her ev sahibi ülke gibi, Amerika Birle ik Devletleri de konuklar yla ilgili temel bilgilere ihtiyaç duyar. Kim olduklar n, ne zaman gelip ne zaman gideceklerini bilmek zorundad r. Bu bilgiler vize a amas nda elde edilir. Yabanc ülke vatanda lar n n ço u Amerika Birle ik Devletleri ne girmek için vize almak zorundad r. Müracaatta bulunan ki ilerin büyük ço unlu u da vize almay ba ar r y l nda ba vuranlar n 3/4 ü vize almay ba arm t r. Ö renci vizesi için ba vuranlar n ise yakla k % 80 i kabul edilmi tir. Ayr ca yine geçen y l, Amerika Birle ik Devletleri ne turistik ve i amaçl gelen ki i say s nda % 12 art olmu tur. Göçmen vizesi almadan konuk olarak gelen ö renci oran da % 4 artm t r. Vizeler Vize, bir ülkenin s n rlar ndan içeri girme ba vurusuna verilen izindir. A.B.D. yasalar na göre vizelerin sorumlulu u D i leri Bakanl na aittir. Bir konsolosluk görevlisi belgelerinize bakar, sizinle k sa bir mülakat yapar ve vize almaya uygun olup olmad n za karar verir; bu sürece adjudication denir. Vize olay nda son söz daima konsolosluk görevlisinindir. Ba vuruda bulunmak vize alaca n z, ald n z vize ise Amerika Birle ik Devletleri ne girece inizi garanti etmez. Vize sadece, konsolosluk görevlisinin ba vurunuzu inceledi ini ve belli bir amaçla ülkenizden yola ç k p A.B.D. s n r kap s na kadar seyahat etmenizin uygun oldu una karar vermi oldu unu gösterir. S n r kap s nda, Amerika Birle ik Devletleri ne girip giremeyece inize bir göçmenlik bürosu görevlisi karar verir. zin yetkisi sadece A.B.D. Ulusal Güvenlik Bakanl göçmenlik görevlisine aittir. Ancak elinde vizesi bulunan bir yolcunun geri çevrildi ine pek s k rastlanmaz. lemler Vize al p Amerika Birle ik AP/WWP Foto raf Marcio Jose Sanchez Devletleri ne girmek için DS-156 ba vuru formunu doldurarak i e ba laman z gerekir ( Randevu almak için ülkenizdeki A.B.D. elçili iyle temasa geçiniz. ( embassies/embassies_1214.html) Seyahat sebebinizle ilgili mülakat n yap laca elçili e ya da konsoloslu- a giderken ba vuru formunuzu, pasaportunuzu, bir foto raf ve destekleyici belgeleri yan n zda götürün. Ayr ca ba vuru ücreti de ödenmi olmal. Bugünkü vize ücreti 100 $ d r. Vize size, A.B.D. s n r kap s na kadar gitme hakk n verir. Orada bir memur içeri girmenize izin vermeden önce seyahat evrak n za tekrar bakacakt r. 11 Eylül 2001 deki terörist sald r s ndan beri güvenli i artt rmaya yönelik baz yenilikler yap lm olmakla birlikte, bu temel süreçte pek fazla de i iklik olmam t r: ya aras tüm erkekler ba l bulunduklar kurumlarla ve daha önceki seyahatleriyle ilgili ayr nt l bilgi vermek için DS-157 ek formunu doldurmak zorundad r. Konsolosluk görevlileri bu formun ba vuruda bulunan ba kalar taraf ndan da doldurulmas n isteyebilir. Tüm ö renciler ve de i im programlar yla gelen ziyaretçiler, milliyetlerine bak lmaks z n ek bir ba vuru formu doldurmak ve sponsor kurum taraf ndan SEVIS e kayd yap lm olmak zorundad r. (bak n z s.10) Eylül 2005

8 Vize talebinde bulunan hemen herkes konsolosluk görevlisiyle yüzyüze mülakat yapmak zorundad r. Eskiden konsolosluk görevlileri, ba vuran ki inin bizzat gelip müracaat etme art n zaman zaman uygulamamaya karar verebiliyorlard ve seyahat acenteleri mü terileri ad na ba vuruda bulunabiliyordu. Art k bu uygulama geçerli olmad ndan, son üç y ld r D i leri Bakanl konsolosluk memurlar n n say s n fazlas yla artt rm ve randevuyla çal ma sistemini geli tirmek için çaba harcam t r. Vize dosyalar ndaki, güvenlik kay tlar ndaki ve kontrol listelerindeki bilgileri elektronik ortamda payla mak ve ö renci kay tlar n izleyebilmek için teknolojik sistemler devreye sokulmu tur y l ndan beri teknoloji geli tirilmi, tüm veriler birle tirilmi, sistemler aras ndaki sorunlar düzeltilmi ve i lemlerdeki y lma azalm t r y l ndan beri elçiliklere, ö renci ve i vizesi i lemlerini h zland rma talimat verilmi tir. Bunun sonucunda, konsolosluklar özel randevu saatleri belirleyerek bu vizelerin programlama ve i lemlerine öncelik tan maktalar. Amerika Birle ik Devletleri ve pek çok di er ülke elektronik cihazlar taraf ndan okunabilecek, sahtesi yap lamayan, dijital foto raf ve parmak izi gibi biyometrik niteliklerin kullan ld vize, pasaport ve di er giri ç k belgeleri kullanma yönünde haz rl k yapmaktad r. Örne in vize ba vurusu s ras nda yolcunun parmak izi al nmakta, sonra Amerika Birle ik Devletleri ne vard nda bu i lem bir kez daha tekrarlanmaktad r. A.B.D. ye do ru yola ç kan ticari gemilerde ve uçaklardaki tüm yolcular n kimlikleriyle ilgili bilgiler A.B.D. göçmenlik görevlilerine iletilmektedir. Amerika Birle ik Devletleri ne giri te vize almas gereken ki iler, o s rada bir ba ka yere giderken A.B.D. ne sadece u rayan bir arac n içinde transit yolcu olsalar bile yine vize almak zorundad rlar. A.B.D. vize ücreti ve talep edilen ko ullar di er demokrasilerde uygulanan ücret ve ko ullarla hemen hemen ayn d r. Vize art, ek ücret talebi ve baz k s tlamalar, di er ülkeler ile kar l kl l k prensibine dayan r yani ba ka ülkelere gitmek isteyen A.B.D. vatanda lar n n kar la t ko ullarla benzerdir. Önceden Plânlay n: Bekleme Süresi Vize almak için gereken süre iyice k salm olmakla beraber, yine de önceden plân yapmak ve ba vuru i lemlerini, seyahat plân n yapt n z dönemde ba latmak önemlidir. Formlar doldurmak, konsolosluk görevlisine göstermeniz gereken belgeleri tamamlamak ve mülakat randevusu almak zaman gerektirir. Ba vuran her ki inin ko ullar farkl oldu u için i lemler de, gereken süre de farkl olacakt r. Örne in A.B.D. de ö renim görmek ya da çal mak isteyen ki iler ek formlar doldurmak ve turistlerden daha çok belge sunmak zorundad r. Ayn ekilde mülakat için ortalama bekleme süresi ülkelere AP/WWP Foto raf Stephen J. Boitano göre de i mektedir. A.B.D. elçiliklerindeki tahmini bekleme sürelerini a a daki adresten bulabilirsiniz. ( _wait.php). gezisine ç kacaksan z ya da ö renciyseniz, h zland r lm mülakatlar i aretleyiniz. D i leri Bakanl vize ba vuru i lemini kolay anla l r hale getirmek için elinden geleni yapmaktad r. Derginin sonunda önemli kaynaklar n listesini bulabilirsiniz. Mülakat Vize mülakat n z için iyi haz rlanm olmak son derecede önemlidir. Doldurdu unuz ba vuru formunun yan s ra,ba vuru ücreti ödeme makbuzu, geçerli olan pasaportunuz, istenen kurallara uygun bir foto raf n z (Bak n z s.12) ve gezinin sonunda ülkenize geri dönmek niyetinde oldu unuzu gösteren belgeler de yan n zda bulunmal d r. E er ö renci vizesi için ba vuruyorsan z SEVIS I-901 ücretinin ödendi ini gösteren makbuz da yan n zda olmal d r. ( sevis/i901/faq2.htm) Konsolosluk görevlisi, yapaca k sa mülakat s ras nda sizden Amerika Birle ik Devletleri ne neden gitmek istedi inizi aç klaman z isteyecek ve belgelerinizi kontrol edecektir. Ayr ca US-VI- Eylül 2005

9 SIT (A.B.D.-Z YARET) program n n (bak n z s. 10) güvenlik önlemleri kapsam nda iki i aret parma n z n izi mürekkepsiz dijital bir scanner taraf ndan kaydedilecek ve kimli iniz, vize verilmesi uygun olmayan ya da ba vurular tekrar gözden geçirilmesi gereken ki i kay tlar n n yer ald verilerle kar la t r lacakt r. Mülakat n sonunda size ba vurunuzun kabul ya da red edildi i söylenecektir. Kabul edilen vizelerin ço u bir hafta içinde elinize ula r. E er güvenlik sorunlar varsa, çözmek için gereken ek ara t rmalar bir kaç hafta sürebilir. E er ba vurunuz reddedildiyse ek belgelerle her zaman tekrar ba vurabilirsiniz; ancak her seferinde 100$ olan geri ödemesiz ba vuru ücretini ödemeniz gerekir. Vizenin Reddi Konsolosluk görevlisi vize için ba vuran ki inin ko ullar n incelemek ve göçmenlik yasalar n uygulamakla yükümlüdür. Anavatan n zla ba lar n z n çok güçlü oldu unu ve bu nedenle yasad yollara ba vurup A.B.D. de kalmay seçmeyece inizi kan tlayamamak, en yayg n red gerekçesidir. Bu gerekçe 214 (b) olarak bilinir. Ba lar, ya ad n z ülkeyle sizi ili ki içinde tutan faktörlerdir. A.B.D., Göçmenlik ve Vatanda l k Yasas gere i, ülkenizde ikamet artlar n z n mevcut oldu u ve bu yüzden ülkeyi terketmeyi dü ünmedi inizi kan tlaman z gerekir. ( visa/visadenials.asp) yerinizden ya da ö renim gördü ünüz kurumdan alaca n z belgeler, aile fertlerinin ikamet ka tlar, konut tapusu ya da banka hesap cüzdan n z göstererek A.B.D. ye yapaca n z geçici ziyaretin sonunda eve dönmek zorunda oldu unuzu kan tlayabilirsiniz. Vizeyi alman z kesin k lan belirgin bir belgeler listesi yoktur, önemli olan konsolosluk görevlisinin ikna olmas d r. Yasa gere i, anavatan n zla olan ba lar n z n güçlülü ünü ispat etmek sizin yükümlülü ünüzdür. E er seyahat sonunda eve dönece inizi kan tlayamad ysan z ve vize talebiniz reddedildiyse, ancak daha sonra ko ullar n z de i tiyse ya da ba lar n z la ilgili yeni kan tlar toplad ysan z bir kez daha ba vurabilirsiniz. Ama ba vuru ücreti tekrar istenecektir. Konsolosluk görevlileri, de i ik ülkelerdeki kültürel ve sosyal farkl l klar n bilincindedir, ve vize için ba vuran genç kesimin, henüz yeterli maddi ba kuramam olaca n da bilmektedirler. Hüküm verirken bu ko ullar n tümünü göz önünde tutarlar. Bula c hastal a yakalanm olmak, sab ka kayd ya da terörist faaliyetlere kar m olmak vize talebinin reddedilme sebeplerindendir. A a da, vize ifresini çözmek için yararl olan baz terimlerin aç klamalar verilmi tir. Daha ayr nt l bilgi, için her bir aç klaman n sonunda gerekli ba lant adresleri belirtilmi tir. Vize Terimleri Sözlü ü (Orijinal ngilizce terimlere göre alfabe s ras nda verilmektedir) AP/WWP Foto raf Sergey Ponomarev BIOMETRICS / Biyometri: Her bireye özgü biyolojik özelliklerden yararlanarak yap lan kimlik tespitidir. Örne in parmak izi, ya da iris teki karma k ekillerin taranmas yla elde edilen göz bebe i özellikleri. Seyahat belgeleriniz çal nm ya da taklit edilmi olsa bile, biyometrik tan mlay c özellikler bir ba kas n n sizin kimli inizi kullanmas n imkans z k lar. Biyometrik tan mlay c lar pasaportu ya da vizeyi ta yan ki inin onun gerçek sahibi oldu unu garantiler. ( AP/WWP Foto raf Bobbie Hernandez BORDER CROSSING CARD (BCC) / S n r Geçi Kart : Meksika-A.B.D. s n r n geçi kart d r. Ki inin s n rdaki göçmenlik kontrolünden kolayca geçmesini sa lar. B1/B2 vizesi (i /turist) olarak kullan l r. Pek çok güvenlik unsuru içerir. 10 y l süreyle geçerlidir. Genellikle lazer vize olarak adland r l r terörist sald r s ndan önce bile Amerikan yasalar BCC lerde, parmak izi gibi biyometrik tan mlay c bulunmas n ve cihazlar taraf ndan okunmas n art ko uyordu. BCC program, daha sonralar A.B.D. ye güvenli giri /ç k i lemleri için bir model haline geldi. ( _ 1336.html) Eylül 2005

10 E-PASSPORT / E-Pasaport: E-pasaport, içinde, Birle mi Milletler Uluslararas Sivil Havac l k Örgütü (ICAO) taraf ndan uygun görülen ve size ait biyografik ve biyometrik bilgilerin (bak n z s.12) kay tl oldu u bir çip bulunan, cihazlar taraf ndan okunan yüksek teknoloji ürünü bir pasaporttur. A.B.D. elektronik pasaportunda bulunan çip te sadece pasaport sahibinin vesikal k resminin dijital görüntüsü bulunur. Bu resim, yüz tan mlama teknolojisi sayesinde o s rada pasaportu ta yan AP/WWP Foto raf Jan Bauer ki inin yüzüyle kar la t r l r. Bu i lem sahte pasaport kullan m n engellenmekte önemli bir tedbirdir. Arka kapakta gömülü olan çipteki biyografik veriler, cihaz n okudu u pasaportun biyografik veri sayfas ndaki bilgilerle kar la t r labilir. Bu da sahtecili e kar bir önlemdir. Çipteki bilgilerin de i tirilmesi dijital imza kullan larak önlenecektir. Ak ll çiplerde kullan lan teknoloji, onun 10 cm ya da daha yak ndan okunmas n gerektirmektedir. A.B.D., çipteki verilerin h zla kopyalanarak çal nmas ihtimalini azaltmak amac yla pasaportun içine özel bir mekanizma ekleyecektir. Böylece pasaport kapal yken içinden bilgi çal nmas da önlenecektir. Ayr ca A.B.D., s n r kap lar nda pasaportlar okunurken ba kalar n n kopyalamas n ya da kulak misafiri olmas n önlemek için Temel Giri Kontrolü (BAC) sistemini kullanmay ciddi olarak dü ünmektedir. BAC, PIN sistemine benzer.bu sistemde, çipteki verilere ula mak için önce pasaporttaki veri sayfas ndan, cihazla okunan bölgedeki karakterler tan mlanacakt r. Amerika Birle ik Devletleri, 26 Ekim 2006 tarihinden itibaren ülke dahilindeki tüm pasaport dairelerinden e-pasaport verecek ve Vizesiz Giri Program (VWP) kapsam ndaki tüm ülkelerden e-pasaport kullanmalar n talep edecektir. E er elinizde 26 Ekim 2006 dan önceki tarihli, cihazla okunan bir VWP pasaportu varsa, geçerlik süresi dolmad kça onu e-pasaportla de i tirmeniz gerekmez. ( FREE AND SECURE TRADE (FAST) / Serbest ve Güvenli Ticaret: A.B.D., Meksika ve Kanada s n rlarda ticari giri ç k güvenli hale getirmek, ortak risk yönetim ilkelerini koordine etmek, güvenlik zinciri kurmak, sanayi ortakl yapmak ve ticari yük taramas nda kullan lan ileri teknolojileri geli tirmeyi kapsayan elektronik FAST program nda i birli i yapmaktad rlar. Hükümet ve i dünyas i birli iyle uygulanan bu program, sistemin tan d, riski dü ük kat l mc lar n, yüksek risk alarm verildi i dönemlerde bile özel tahsis edilmi hatlarda kara s n r ndan ticari yük giri lerinde daha az kontrolle gümrük i lemlerinin daha h zl yap lmas n AP/WWP Foto raf sa lamaktad r. Bunun için araçlar onayl bir nakliyeciye, mallar da yine onaylanm bir ithalatç ya ait olmal d r. Araç sürücüsü ise FAST Ticari öför Kimlik Kart ta mal d r. Meksika da, yukardaki ko ullara ek olarak iki art daha vard r. Mallar onayl bir imalatç taraf ndan yap lm olmal d r. Ve nakliye servislerinde depodan depoya ya da broker ve di er arac lar aras nda aktar l rken, yüksek güvenlik ko ullar na uygun mühürlü ambalajlar içinde olmal d r. ( interapp/content_multi_image/content_multi_image_0021.xml) MACHINE READABLE PASSPORTS (MRP) / Cihazla Okunan Pasaport: E er VWP kapsam ndaki ülkelerden birinin vatanda ysan z ve Birle ik Devletler e vizesiz girmek istiyorsan z, MRP sahibi olman z gerekir. Bu pasaportlarda, s n r devriye görevlilerinin elektronik okuyucu kullanarak kimli inizi çabucak tan mas n sa layan çift yönlü ifrelenmi biyolojik veriler bulunur. Bu veriler, normal pasaportunuzda yaz l verilerle ayn d r: ad n z, cinsiyetiniz, do um yeri ve tarihiniz, pasaport numaran z, düzenlenme tarihi ve geçerlilik süresi. AP/WWP Foto raf Konsolosluk leri Bürosunun izniyle Eylül 2005

11 Ayr ca MRP de Sivil Havac l k Örgütü nün koydu u standartlar pasaportun ebad, foto raf ko ullar, verilerin organizasyonu uygulanmaktad r. MRP sahibi yasal ziyaretçilerin i lemleri h zl yap l rken, ifreli bilgiler polis kay tlar yla h zla kar la t r l p görevli memurlar, tehdit olu turan ki iler konusunda uyar lmaktad r. E er VWP yolcusuysan z ama Birle ik Devletler e yan n zda cihazla okunan pasaport ya da vize olmadan geldiyseniz, s n rdan girebilece inizi sanmay n. Hatta büyük ihtimalle, A.B.D. ye giden bir araca binmenize bile izin verilmeyecektir. E er pasaportunuzun cihazla okunabilirli inden emin de ilseniz kendi ülkenizdeki pasaport dairesine dan n z. ( NEXUS / NEXUS: Kanada ve Birle ik Devletler aras nda s k seyahat eden ki ilerin kara, deniz ve hava yolculuklar nda iki ülke aras nda önceden onaylanm, dü ük riskli yolcular için s n r geçi ini kolayla t ran NEXUS program na ba vurmas nda yarar vard r. Ba vuran ki iler mülakata al n r, biyometrik taramadan geçirilir ve sab ka kay tlar incelenir. Programa dahil edilecek ki i için her iki ülke de onay vermelidir. Onay al nd ktan sonra NEXUS yolcular na, özel tahsis hatlar ndaki kontrollerden h zl geçi i sa layan foto rafl kimlik kart verilir. Gönüllü uygulanan bu program 2002 y l nda yürürlü e girmi tir. Hem A.B.D. hem de Kanada n n ko ullar n yerine getirebilmek için tek bir ba vuru yeterlidir. NEXUS hatt nda grup halinde yolculuk edenlerin ise, her birinin program üyesi olmas gerekmektedir. ( NON-IMMIGRANT VISA (NIV) / Göçmen Olmayan Vize: Amerika Birle ik Devletleri ni turistik amaçl, i gezisi ya da akademik bir programa kat lmak üzere, belli bir süre için ziyaret etmek istedi inizde, göçmen olmayan (NIV) vize ba vurusu yap lmal d r. ( NATIONAL SECURITY ENTRY/EXIT REGISTRATI ON SYSTEM (NSEERS) / Ulusal Güvenlik Giri Ç k Kay t Sistemi: stihbarat kriterlerine dayanarak, çe itli sebeplerden dolay yo unla t r lm güvenlik ko ullar n n uygulanmas n gerektiren, göçmen olmayan ziyaretçiler için özel bir kay t sistemidir. Bu ziyaretçiler, bulunduklar yerin tespit edilmesi için BELL BA LI GÖÇMEN OLMAYAN V ZE ÇE TLER B-1 amaçl, belirli bir süre için ziyaret vizesi; B-2 Gezi/Turistik amaçl, belirli bir süre için ziyaret vizesi; F-1 Akademik ö renci; F-2 F-1 vize sahibinin e i veya çocu u; J-1 De i im Program için ziyaret vizesi; J-2 J-1 vize sahibinin e i veya çocu u; M-1 Mesleki e itim ya da akademik olmayan e itim amaçl vize; M-2 M-1 vize sahibinin e i veya çocu u; ve ülkeye giri lerinde yerine getireceklerini vaat ettikleri ko ullar n yerine getirildi ini kan tlamak üzere düzenli aral klarla kay tlar n yenilemek zorundad rlar. Örne in ö renci vizesiyle girmi se, derslere devam etti ini; yasad olaylara kar mad n ve/veya vizesi bittikten sonra ülkeden ayr ld n belgelemelidir. Eylül 2001 terörist sald r s ndan sonra, göçmen olmayan ziyaretçilerin giri -ç k lar n n tam bir kayd n n tutulabilmesi için NSEERS devreye sokulmu tur. Ayn süreçte SEVIS ve US-VISIT veri kay tlar da kullan lmaktad r. Bu nedenle grup halindeki ziyaretçilerden, özellikle belli ülkelerden gelen ki ilerden yeniden kay t ba vurusu istenmemektedir. Yine de Ulusal Güvenlik Bakanl, baz ziyaretçilerden ülkede kald klar süre içinde ek mülakat isteme yetkisini elinde tutmaktad r. ( RECIPROCITY / Kar l kl l k (Denklik): Baz vize ko ullar örne in vize ücreti ya da vizenin geçerlilik süresi kar l kl l k ilkesine dayal d r. Yani di er ülkelerin A.B.D. vatanda lar na uygulad vize ücret ve artlar n n ayn s n Birle ik Devletler de di er ülke vatanda lar na uygulamaktad r. Ülkeler s k s k vatanda mübadelesindeki engelleri ortadan kald rmak için ortak çal rlar. Örne in 2005 y l nda Çin ve A.B.D., kay tl ö rencilere, i gezisine ç kanlara ve turistlere, s n rdan defalarca geçme iznine sahip 12 ay geçerli vize verilmesi konusunda anla m lard r. Eski standarda göre vizeler 6 ayl k veriliyordu ve s n rdan iki kez giri ç k izni vard. ( Eylül 2005

12 SECURE ELECTRONIC NETWORK FOR TRAVELERS RAPID INSPEC TION (SENTRI) / Yolcular n H zl Kontrolü için Elektronik A : Meksika ve A.B.D. aras ndaki kara s n r, dünyan n en yo un uluslararas s n r d r te s k s k s n rdan geçen yolcular n bekleme süresini azaltmak amac yla SENTRI program dahilinde de i im hatlar tesis edilmi tir terörist sald r s ndan sonra SENTRI üyelerinin say s birden artm t r. AP/WWP Foto raf David Maung Bu yüzden A.B.D. hükümeti, üyelik i lemlerini h zland rmak amac yla personel say s n artt rm, sisteme yeni teknolojiler katm, ve kay t süresini bir y ldan 2 y la ç kartm t r. Ba vuran ki ilerin güvenlik taramas için elektronik parmak izi vermeleri, kendileri, aileleri ve araçlar için ücret ödemeleri gerekmektedir. SENTRI hatt n kullanan arac n içinde bulunan herkesin programa kay tl olmas gerekmektedir. ( STUDENT AND EXCHANGE VISITOR INFORMATION SYSTEM (SEVIS) / Ö renci ve De i im Ziyaretçisi Bilgi Sistemi: Ülkeye giren tüm uluslararas ö rencilerin vize alabilmeleri için ba l olduklar ö renim kurumlar nca SEVIS e kaydedilm olmalar gerekir. SEVIS Birle ik Devletler deki de i im ziyaretçileri ve ö - rencilerle ilgili bilgilerin yer ald veritaban d r. Eskiden ka t belgelerle tutulan kay tlar, 2002 y l nda Web tabanl bir sisteme dönü türülmü tür. Bu sistem, A.B.D. deki ö renim kurumlar n n, yabanc ö renciler, de i im ziyaretçileri ve onlar n bakmakla yükümlü olduklar ki ilerle ilgili kesin ve güncel verilerin toplanmas n /saklanmas n ve Ulusal Güvenlik Bakanl ile D i leri Bakanl na günü gününe aktar lmas n sa lar. SEVIS, Ulusal Güvenlik Bakanl, A.B.D. Göçmenlik ve Gümrük lemleri Bölümü nün denetimi alt ndad r. ( gov/graphics/sevis/index.htm) UNITED STATES VISITOR AND IMMIGRATION STATUS INDICATOR TECHNOLOGY (US-VISIT) / A.B.D. Ziyaretçi ve Göçmen Statüsü Gösterge Teknolojisi: Sahtekarl ve suçlular n ülkeye giri ini önlemek amac n ta yan bu otomatize giri /ç k sistemi, ziyaretçilerle ilgili biyometrik verileri toplar. Vize sahibi, 14 ile 79 ya aras ndaki tüm göçmen olmayan ziyaretçiler ( rk, milliyet, ya da din gözetmeksizin) US-VISIT program kapsam ndad r. Ayr ca Vizesiz Giri Program ile seyahat edenler de bu uygulamaya dahildir. Ço u yolcu için bu süreç, A.B.D. konsoloslu undaki vize mülakat yla AP/WWP Foto raf Gregory Smith ba lar. Yolcu, belli artlara uygun foto raf yla ba vurur, iki i aret parma n n elektronik kayd al n r. A.B.D. s n r kap s na geldiklerinde bir ba ka dijital foto rafla yine iki i aret parma n n kayd al n p öncekilerle kar la t r lacakt r. Buna ek olarak kimlik bilgileri ortak yasal veri tabanlar na yüklenir ve sab ka kay tlar, takma isimler, teröristlerle ba lant l uyar listeleriyle kar la t r l r. Kay p ya da çal nt pasaportlar da bu listelere dahil edilmi tir. Sistemin, 115 havaalan, 13 liman ve 50 yo un kara s n r kap s nda devreye girdi i 2004 y l ndan bu yana yakla k 30 milyon ziyaretçi US-VISIT kapsam nda yer alm t r. Programdan sorumlu Ulusal Güvenlik Bakanl, tüm kara s n r kap lar ndaki giri i lemlerinin 2005 y l n n sonuna kadar bu sisteme geçmi olmas n planl yor. 12 havaalan ve 2 limanda da, u anda ayn sistem deneme a amas ndad r. US-VISIT hem herkes için güvenli i artt rmakta, hem de görevli memurlar n A.B..D. ye yasal yollarla giren yolcular hemen tan y p onlar lây yla kar lamas n sa lamaktad r. Meksikal lar n ve Kanadal lar n pek ço u, ba ka giri ç k programlar kapsam ndad r. Bu yüzden US-VISIT e dahil de ildirler. ( ( [( (çe itli dillerde video ve bro ürler)] [(US-VISIT Step-by- Step Entry Guide (PDF, 1 sayfa 1, 609 KB)] (US-VISIT Ad m ad m Giri Rehberi)] [(US-VISIT Step-by- Step Exit Guide (PDF, 1 sayfa, 768 KB)] (US-VISIT Ad m ad m Ç k Rehberi)] 10 Eylül 2005

13 VISA WAIVER PROGRAM (VWP) / Vizesiz Giri Program : Bu program turizmi desteklemek, A.B.D. ile müttefik ülkeler aras ndaki i ya da turistik amaçl gezileri kolayla t rmak için 1986 y l nda devreye girmi tir. 90 günden k sa süreli ziyaretlerde ülkeye vizesiz giri i sa lamaktad r. Ancak A.B.D. nin tüm müttefikleri bu program kapsam nda olmad gibi, VWP ye dahil ülkelerin tüm vatanda lar da seyahat amaçlar nda ya da A.B.D. ye giri lerinde yasal bir engel olabilir bu programa uygun nitelik ta mamaktad r. VWP kapsam ndaki 27 ülke Andorra, Avustralya, Avusturya, Belçika, Brunei, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, zlanda, rlanda, talya, Japonya, Liechtenstein, Lüksemburg, Monako, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, San Marino, Singapur, Slovenya, spanya, sveç, sviçre ve ngiltere dir. Meksika, Kanada ve Bermuda dan gelen baz yolcular da A.B.D. ye vizesiz girebilmektedir. Ancak onlar n yasal konumu farkl d r. VWP Pasaport artlar Meksika, Kanada ve Bermuda dan gelen yolcular için geçerli de ildir. VWP ye dahil olmak için bir ülkenin baz yasal artlar yerine getirmi olmas gerekir. Bunlar n aras nda, A.B.D. vatanda lar için kar l kl vizesiz yolculuk sa lanmas, cihazla okunabilen pasaport imalat yap lmas, pasaport çal nmas durumunda acil haberle me sisteminin i letilmesi, A.B.D. vizesi için o ülkeden yap lan ba vurularda reddedilme oran n n % 3 ten az olmas, vize süresini ihlali ve izinsiz göçmenlik vakalar n n çok az olmas artlar say labilir. Ayr ca bu ülkelerde biyometrik pasaport program uygulanmal, belgeleme ve s n r güvenli inin sa laml kesin olarak kan tlanm olmal, s k göçmenlik kontrolü uygulanmal ve yasal makamlarla yak n i birli i yap lmal d r. Ancak o zaman bu ülkelerin programa kat lmas, A.B.D. nin güvenli i ve yasal ç karlar için tehdit olu turmaz. VWP yolcular n n cihazla okunabilen pasaportlar olmal d r. Pasaportun verili tarihine göre kendilerinden dijital foto rafl biyometrik pasaport ya da e-pasaport da istenebilir. VWP yolcular n n A.B.D. ye girmeden önce elektronik kay tlar al n r ve US-VISIT program na dahil edilirler. ( WESTERN HEMISPHERE TRAVELER INITIATIVE / Bat Yar mküre Yolcular nisyatifi: Birle ik Devletler i ziyaret eden göçmen olmayan yolcular n en büyük bölümü kuzey ve güney kom ular m z Kanada ve Meksika dan gelmektedir. Eskiden bu ülkelerle ve Bermuda ile ili kilerimiz pasaportsuz, vizesiz, s n rlarda özel giri -ç k programlar na imkan tan yordu. Ancak yeni güvenlik ortam nda, Bat Yar mküredeki herhangi bir ülkeden A.B.D. ye giri, ya da yeniden giri yapmak için, hem kendi vatanda lar m z n hem de bu ülke vatanda lar n n geçerli pasaport ve di er güvenli belgelere ihtiyac olacakt r. Yeni yasa, A.B.D. ve A.B.D. ye ait topraklar aras ndaki yolculuklar etkilememektedir. Bu ülkeler aras nda çok fazla yolculuk edildi i için a a da belirtilen tarihlerden itibaren yeni düzenlemeler devreye girecektir. 31 aral k 2006 Meksika, Kanada, Bermuda, Orta ve Güney Amerika ve Karaipler den hava ve deniz yoluyla gelen, ya da bu ükelere giden yolculardan pasaport ya da bir di er onayl belge istenecektir. 31. Aral k 2007 Bat Yar mküre deki ülkelerden Birle ik Devletler e deniz, hava ve kara yoluyla gelen tüm yolculardan pasaport ya da bir di er onayl belge istenecektir. Di er onayl belgeler nelerdir? Amerika Birle ik Devletleri SENTRI, NEXUS, FAST ve BCC programlar (yukar bak n z) kapsam nda güvenli seyahat kartlar sunmakta ve ba ka seçenekler üretmek amac yla yeni teknolojilerden yararlanmaktad r. Bat Yar mküre ülkeleri aras nda yolculuk eden ki ilerin eskisi gibi Sosyal güvenlik Kart, Sürücü Belgesi göstererek Birle ik Devletler e girmesi mümkün de ildir. Bu belgeler art k pasaport yerine geçmemektedir. Not edilmesi gereken bir nokta daha: Tek ebeveynler, büyükanne veya büyükbabalar ya da çocukla yolculuk eden vasilerden velayet belgesi ya da di er ebeveynden al nm, çocu un s n rdan geçmesine izin verdi ini belirten noter tasdikli onay belgesi istenebilecektir. Bu talep, çocuk kaç rma olaylar n n uluslararas boyutlar nedeniyle uygun görülmü tür. E er 18 ya ndan küçükseniz ve yaln z yolculuk ediyorsan z, yan n zda, ebeveyniniz ya da vasiniz taraf ndan yaz lm ve s n r geçmenize izin verdi ini belirten bir mektup bulunmal d r. E er böyle bir belge yoksa yolcular n, A.B.D. s n r kap s nda gecikmeler ya amas olas d r. ( 11 Eylül 2005

14 B YOMETR : GÖZ RENG NDEN GÖZ TARAMASINA sözcü ü genellikle yanl anla l r. Otomatik tan mada Biyometri kullan labilen ve ölçülebilen biyolojik özellikler anlam na gelir. Biyometri asl nda otomatik tarama cihazlar kullan lmadan önce de, seyahat kontrol belgelerinde eskiden beri ve çok uzun süreyle kullan lm t lerin ba nda bile, gemiye binen her yolcunun ya n n, boyunun, kilosunun, göz renginin, belirgin özelliklerinin ve ten renginin kay t defterine yaz ld bilinmektedir lü y llarda siyah beyaz, 1900 lerde de renkli foto raf devreye girdi, ve yolcular tan makta kullan lan ilkel tariflerin yerini ald. AP/WWP Foto raf Chuck Stoody Yeni ve ileri teknolojilerin geli mesiyle, eski yöntemlerin yerini biyometrik göstergelerin alm olmas na a mamak gerekir özellikle de yeni tehditlerin ortaya ç kt günümüzde. Dijital foto raflar sayesinde ki inin yüz hatlar n n ve cilt dokusunun haritas ç kart labilmektedir. Göz taramas, ki iye özgü olan göz bebe inin özelliklerini tan mlamaktad r. Parmak izi al n rken art k stampa, slak mürekkep ve ka t kullan lmamaktad r. Parma n z elektronik okuyucuya yerle tiriyorsunuz ve kimli iniz derhal kayda al n yor. Seyahat belgelerinde biyometri kullanma plânlar nda A.B.D. yaln z de ildir Avrupa Birli i ve Güneydo u Asya Ülkeleri Birli i üyeleri, uluslararas yolculuklar güvenli hale getirmek için ayn ad mlar atmaktad r. ( info/info_1336.html) V ZE FOTOÊRAFI KURALLARI Vize için ba vurdu unuzda, mülakat günü yan n zda bir adet imzalanmam foto raf getirmeniz ve bu foto raf n belli kurallara uygun olmas gerekmektedir. Foto raf, son alt ay içinde çekilmi ve orijinal olmal. Kopya bask ya da dijital olarak scan edilmi foto raflar kabul edilmez. Renkli ya da siyah-beyaz olabilir, ama sonradan renklendirilmi olmamal d r. 51X51 milimetrekare ebatlar ndaki foto rafta, yüzünüz merkezde ortalanm olmal d r. Ba n z n en üst noktas ndan çenenizin alt na kadar olan alan 25.4 mm den az, 35 mm den fazla olmamal d r. Foto raf n en alt s n r ndan gözlerinize kadar olan mesafenin 28.6mm- 35 mm aras olmas gerekir. Foto rafta beyaz ya da k r k beyaz fon üzerinde, yüzünüz tümüyle ve cepheden aç kça görülmeli, gözleriniz aç k, ileriye bak yor olmal d r. T bbi nedenlerle takt n z gösteren raporunuz yoksa koyu renk caml gözlük tak lmamal d r. Normal gözlük tak yorsan z bile, gözler foto rafta belirgin olmal d r mm to 35 mm 51mm 51mm 25.4 mm to 35 mm Normal sokak giysileri giymi olun. apka ya da ba n z örten bir ey takmay n. Dini nedenlerle tak lan ba l klar için baz ayr cal klar tan nabilir ancak yüzün hiçbir noktas kapat lmamal d r. Daha fazla ayr nt için A.B.D. Elçili inin sitesine bak n z. ( 12 Eylül 2005

15 AYAKKABILAR ÇIKACAK, KOLLAR YANA UZATILACAK?: YEN SEYAHAT KURALLARI Son bir kaç y l içinde seyahat ettiyseniz, büyük ihtimalle bavullar n z röntgen cihaz ndan geçirilirken güvenlik s ras nda beklemi sinizdir. Siz ve di er yolcular kimlik belgelerinizi defalarca göstermi, cep telefonlar n z ve dizüstü bilgisayarlar n z çantas ndan ç karm ve çal t rm, ceplerinizdeki bozuk paralar ve anahtarlar tezgah n üzerine koymu, ayakkab lar n z, kemerinizi ve tak lar n z ç karm, ondan sonra kollar n z yana aç p, metal dedektörden geçerken ötmeye sebep olan eyin ne oldu unun anla lmas için, elektronik cihaz n her yan n zda gezdirilmesini beklemi sinizdir. Unutmay n: Bu s rada mizah duygunuzu koruman z, ancak aka yapman n hiç de zaman olmad n n bilinciyle davranman z oldukça önemlidir. Silah, bomba, çak, uçak kaç rma ya da binlerce masum yolcunun ölümüne sebep olan terörist faaliyetlere ait herhangi bir aka ciddiye al nacakt r. En iyi ihtimalle bir süre gözalt nda tutulursunuz, ki bu da yolculu a ba laman n keyifli bir yolu de ildir. Havaalan na erken gitmek önemlidir. Genel kural 90 dakika 2 saat önce orada olmakt r. Uluslararas yolcular genelde üç ayr s raya girerler. lki, yolcu kayd (check-in), ikincisi bagaj kontrol, üçüncüsü ise ahsi güvenlik kontrol s ras d r. Uça a geç kal yor olman z bu s ralarda ön tarafa geçmenizi sa lamaz. Hem kendinizin, hem de arkan zda bekleyenlerin i ini h zland rmak için birkaç ipucu: Uça a al nmas na izin verilen ve yasaklanan eylerin listesini okuyun: editorial_1012.xml. El çantan za koyman z yasak olan baz eyler bavulda ta nabilir. Hay r, t rnak makas n za el konmayacakt r. Pasaportunuzu ve uçu kart n z kolay ç kartaca n z bir yerde tutun. Bu belgeleri defalarca göstermeniz istenecektir. Dolay s yla a z na kadar dolu el çantan z n ya da el bagaj n z n en dibine koyman n anlam yoktur. Uluslararas bir yolculuk için seçti iniz giysiler, güvenlik kap s ndan daha çabuk geçmenizi sa layabilir. Kal n tabanl ve metal süsleri olan ayakkab lar metal dedektörünü çald rabilir. Sizden ayakkab lar n z ç karman z, ba - c klar, kopça, toka ve benzeri eyleri çözmeniz istenebilir. Bunlar yapmak zaman alacak ve s rada bekleyenleri geciktirecektir. Ak ll yolcular uzun uluslararas uçu larda rahatl sa layan ba c ks z ayakkab lar giyerler. Giysilerinizi (palto, tak m elbise cekedi, mont hariç) ç karman z istenmeyecektir. Ancak metal dü meli ya da kopçal giysiler alarm n çalmas na sebep olacak ve elektronik cihazla üzerinizin aranmas gerekecektir. Bu da herkes için zaman kayb olacakt r. Metal dü meleri en az say da olan rahat giysiler seçin. Tak lar n z n içinde metal varsa ç karmak zorunda kalacaks n z. Ayr ca ceplerinizdeki bozuk para, anahtar, cep telefonu ve di er kalabal k eden eyleri bo altman z gerekecek. Bazen dolu bir paket sigara bile alarm çald rabilir. Bu tür eyleri ç karmak, her bir cebi bo altmak ve sonra tekrar yerle tirmek zaman al r. Ko ullara uygun giyinin. E er cepte ta d n z çok fazla ey varsa bunlar saydam bir plastik torbaya koyun. Böylece kontrol edilmesi için bir seferde hepsini birden ç kartabilirsiniz. S rada bekleyenler saate bakarken huzursuz olmazs n z. Hatta daha da iyisi, plastik torbay el bagaj n za koyun. Kontrol noktas ndan geçtikten sonra ç kart n. De erli ve hassas e yalar n z (mücevher, nakit para, kamera, dizüstü bilgisayar) el bagaj n za koyun. Unutmay n, e er dizüstü bilgisayarla yolculuk ediyorsan z onu çantas ndan ç kart p görevliye kontrol ettirmeniz gerekecektir. Di er elektronik cihazlar için de ayn ey istenebilir. Tab edilmemi filmlerinizi el bagaj n za koyun. Çünkü kargo bölümüne AP/WPP Foto raf Stewart F. House konacak olan bavullar kontrol eden cihazlar, filmlere zarar verebilir. Böylece kontrol s ras nda bavulunuzdan bir ey bulup ç karmaya kalk arak i lemleri geciktirmemi olursunuz. Yan n za kapal hediye paketleri almay n ve hediye paketiyle güvenlik kontrol noktas na gelmeyin. Çünkü pakedin incelenmesi için yan tarafa ayr lman z kesinlikle istenecektir. Mant kl davran n: Berta teyzenize güzel bir b çak tak m ald ysan z, onlar paketlenmemi olarak kargo bölümüne konacak olan bavulunuza yerle tirin. El bagaj n za de il. Güvenlik noktalar nda el konulan e yalar geri verilmez. Berta teyzenin üzülmesini istemezsiniz de il mi? Bagaj n z kilitlemek istiyorsan z Ta mac l k Güvenlik Kurulu (Transportation Security Administration TSA) taraf ndan onayl kilitlerden kullan n. ( gov/public/interapp/editorial/editorial_multi_image_with_table_0234.xml) Aksi halde vard n z yerde bavulunuzun kilidinin k r lm oldu unu görebilirsiniz. Kontrolden geçmi olan yolcu bavullar, kargo bölümüne yerle tirilmeden önce rastgele seçilip tekrar kontrol edilebilir. E er kontrol amac yla seçilen sizin bavulunuz ise içine bak lacakt r. Bu yüzden aç lmas mümkün olan kilitlerden kullanman z do ru olur. 13 Eylül 2005

16 Vize Gi esinin Di er Yan JON PIECHOWSKI, V ZE MEMURU A.B.D. BÜYÜKELÇ L Ê KAH RE, MISIR Vize mülakat, cam n her iki taraf ndaki ki iler için gergin bir deneyim olabilir. Bunu biliyorum, çünkü dünyan n en büyük elçiliklerinden biri olan M s r da, A.B.D. Kahire Büyükelçili i nde vize memuru olarak görevim, ö renim veya i amaçl ya da sadece A.B.D. yi ziyaret etmek için vize almak isteyenler hakk nda karar vermek üzere onlarla mülakatlar yapmakt r. Normal bir haftada, hemen hepsi M s r ve Sudan dan gelen 300 den fazla ki iye hizmet veririm. Tek görevim bu de ildir. Di er meslekta lar mla dönü ümlü olarak, Büyükelçilik te nöbetçi memur olarak görev üstleniriz. Bu da M s r daki Amerikan vatanda lar na ihtiyaç halinde gerekli her türlü yard mda bulunmay içerir. Vize memurunun zaman n n s n rl oldu unun bilincinde bulunan ki iler için mülakat daha kolay geçecektir. Mülakat öncesi yap lan k sa bir çal ma i leri çok kolayla t r r. Kendileriyle ilgili özel bilgileri haz rlamak, gezinin amac, ödemeyi nas l yapacaklar na dair belge, anavatanlar yla ba lar n gösteren kan tlar zaman kazand racak ve iki taraf da gerginlikten kurtaracakt r. Mülakat s ras nda bu belgeleri yan nda bulundurmak çok önemlidir. Ayr ca ba vuru sahiplerine cevap verirken dürüst ve aç k olmalar n, ve sorunun tekrar n istemekten korkmamalar n tavsiye ederim. Benim Arapça telaffuzum mükemmel de ildir, biliyorum. Bu yüzden baz kelimeleri yanl söyleyebilirim, dolay s yla daima yeniden denemeye haz r m. Ba vuran ki inin formlar n gözden geçirip mülakat bitirdikten sonra, her bir ba vuru için A.B.D. göçmenlik yasas n uygulamakla yükümlüyüm. Verece im tüm kararlar bu yasaya uygun olmak zorundad r. Göçmen olmayan vize ba vurular n n ço unda, ki inin tekrar ülkesine dönece ine dair yeterli kan t gösterip göstermedi ini iyice gözden geçirmeliyim. Bu uygulama, yasad göçmenli- i önlemek amac yla dünyan n her ülkesinde yap lmaktad r. Bu nedenle, vize için ba vuran ki inin bunu nas l kan tlayaca n önceden ve iyi dü ünmesi gerekir. Ço u durumda, vizeyi vermem mümkün olur. Ancak bazen reddetmem gerekir. Bu benim için zor bir karard r. Çünkü insanlar n ülkemi ziyaret etmeyi ne kadar arzulad klar n n fark nday m. M s r da yanl bir kan geli mi tir terörist sald r lar ndan sonra konsolosluk görevlilerinin, sakall Müslüman erkeklerin ve tesettürlü kad nlar n vize talebini do rudan reddettiklerine inan l yor. Ancak bu gerçek de ildir. Sald r lardan sonra vize i lemlerinde baz eyler de i mi olmakla birlikte ba vuran herkesle ki isel mülakat yapmak ve vizede sahtekarl önlemek için parmak izi almak gibi Amerika Birle ik Devletleri nin tüm yasal ziyaretçilere aç k oldu u gerçe i bize gurur vermektedir. Terörist sald r lar bizi bu inanç ve ereften yoksun edemeyecektir. Ço u meslekda m gibi ben de seyahati, yabanc diller ö renmeyi, yabanc ülkelerde ya amay, farkl kültürlerden gelen ki ilerle tan may sevdi im için D i leri Bakanl na kat ld m. E im ve ben Kahire de oldu umuz için kendimizi çok ansl say yoruz. Çünkü kültürel aç dan çok önemli ve muhte em bir tarihi bar nd ran binlerce minareli bu kentte, kentin de erli insanlar yla birlikte çal yoruz. Geriye dönüp bakt m zda M s r da geçirdi imiz zaman n, an larla yüklü, özel bir dönem oldu- unu dü ünece iz. Umar m her gün vize verdi im M s rl lar da ülkemi ziyaret etti inde benim gibi dü ünürler. Foto raf A.B.D. Kahire Büyükelçili inin izniyle 14 Eylül 2005

17 S n r Görevlileri: Güvenli inizi lk Sa layan, lk Kar layanlar KATHLEEN FAWS, GÜMRÜK VE SINIR KORUMA MEMURU WASHINGTON HAVA L MANI A.B.D. ULUSAL GÜVENL K BAKANLIÊI Ad m Kathleen Faws. Washington, DC d ndaki Washington Dulles Uluslararas Havaalan nda Washington Hava Liman Gümrük ve S n r Koruma Memuruyum. Her gün Birle ik Devletler e ilginç nedenlerle gelen ve yine ilginç geçmi lere sahip çe itli türden yolcu ile kar la r m. Hepsine ziyaretlerinin amac n sorar m. A.B.D. de ö renim gören ya da ülkeye yerle mi ve kendileri çocuk sahibi olan evlatlar n ziyarete gelen pek çok anne babalar ile kar la t m. Yine bu çiftlerden biri, üniversitede okuyan o ullar n ziyarete gelmi ti. Ne kadar kalacaklar n sordum. Anne iki hafta dedi, ve gülümseyerek ekledi: Tabii o lumuz bizi daha erken göndermezse. Ben de anne oldu um için ne demek istedi ini anlam t m. Ortak deneyimimizi hat rlay p gülü tük. Büyük Britanya dan gelen bir ba ka yolcu vard. 2. Dünya Sava gazilerini ziyarete gelmi ti. Yolcunun çocuklu unda, söz konusu gazilerin bulundu u askeri uçak ailesinin çiftli ine dü mü tü. O zamandan beri her y l o çiftlikte toplan rlarm. Ancak ya lar gere i gaziler art k yolculuk etmekte zorland klar için bu kez genç adam onlar ziyarete gelmeye ba lam. Özellikle Amerika ya ilk kez gelen çocuklarla konu mak ho uma gidiyor. E er Washington, DC yi görmeye geldilerse, en çok nereyi merak ettiklerini sorar m. Küçük bir çocuk bana Havac l k ve Uzay Müzesi ni görmek istedi ini söyledi. Ard ndan K z karde im Toy-R-Us a gitmek istiyor. diye ekledi. Hernakadar farkl geçmi lerden gelen ki ilerle tan mak zevkli olsa da, Gümrük ve S n r Koruma Memuru nun esas görevi Amerika n n s n rlar na bekçilik etmektir. Biz en ön saflarday z. A.B.D. yasalar n uygulamak, Amerikan halk n terör araçlar na ve teröristlere kar korumak bizim sorumlulu- umuzdur. Washington Hava Liman nda dünyan n dört bir ucundan gelen yolculara günde yakla k 42 uluslararas uçu hizmeti veriyoruz. Giri te ya da ç k ta, yolcular n ellerindeki belgelerin uygun ve do ru oldu unu belirlemek bizim sorumlulu umuzdad r. Ve bu i i çok süratli yapmak zorunday z. Çünkü pek çok yolcu ayn anda alana iner ve ço unun aktarmal uçu lar olabilir. K sa süre içinde yolcunun elindeki belgede görülen ki i oldu unu ve belgelerin do rulu unu tespit etmek zorunday z, ve buraya ülkemize fiziksel ya da ekonomik anlamda zarar vermek gelip gelmedi ine karar vermeye çal r z. Yeni uygulamaya konulan güvenlik tedbirleri bu konularda bize yard mc olur. Pasaportlar, foto raflar ve vizeleri, çal nt olmad klar n veya tahribata u ramad klar n anlamak için çe itli veri tabanlar nda kontrol eder, yolcunun dijital parmak izlerini çabucak taramadan geçirip kar la t r r z ve kendisiyle k sa bir konu ma yapar z. Böylece ülkeye giri inin yasal oldu una karar veririz. Günümüzde yolcular n ço u, Amerikan vatanda lar n n ve ülkemiz ziyaretçilerinin güvenli ini artt rmak için uygulamaya konan US-VISIT (A.B.D. Ziyaretçi ve Göçmen Statüsü Gösterge Teknolojisi) program ndan haberdard r. Amaç uluslararas gezi ve ticaretin sorunsuz gerçekle mesini sa lamak, göçmenlik sisteminin kusursuz i ledi ine emin olmak ve ziyaretçilerimizin mahremiyetini korumakt r. Genel kural olarak US-VISIT i lemlerini, ya aras tüm ziyaretçilere uyguluyoruz. Bu i lemde Foto raf Ulusal Güvenlik Bakanl n n izniyle 15 Eylül 2005

18 sol ve sa i aret parma dijital scanner taraf ndan okunmakta ve bir foto raf çekilmektedir. K sa süren bir i lemdir ve güvenlik kontrolünde pek zaman kaybettirmez. Yolcular bu i leme çok kolay al t lar. Ço u, bunun önemli bir güvenlik önlemi oldu unu anlam durumda. Ho nutsuzluk gösteren tek grup, parmak izleri al n p foto raflar çekilmeyen 14 ya alt çocuklar yd. Herhalde bunu oyun san yorlard. Tüm gümrük ve s n r koruma memurlar, yasal ziyaretçileri kar layan ilk ki iler olarak ve A.B.D. ye kimin giri yapaca na, kimin yapmayaca na karar veren yetkili merci olarak bir sorumluluk üstlenmi bulunmaktad rlar. imizi iyi yapmaktan gurur duyuyoruz. RAKAMLARLA A.B.D. Z YARETÇ LER 2004 Y l nda Kabul Oranlar Dünya genelinde A.B.D. vizesi % 75 Ö renci vizesi % Y l Yolcular gezisi: 4,6 milyon Uluslararas ziyaretçiler: 46 milyon 2004 ün lk Yar s na K yasla 2005 in lk Yar s ndaki Art Do u Avrupa % 16 Okyanusya % 10 Meksika % 10 Orta do u % 9 Güney Amerika % 10 Bat Avupa % 8 Kanada % 8 Asya % 6 Haziran 2004 Haziran 2005 dönemindeki iki haneli rakamlarda turist art olan ülkeler Arjantin Avustralya Brezilya Çin Fransa talya Meksika Hollanda Güney Kore spanya sveç 2004 Y l Ziyaretleri En yüksek Temmuz: 3,3 milyon En dü ük ubat: 2,1 milyon Kaynak: A.B.D. Ticaret Bakanl 16 Eylül 2005

19 Herkese Uygun Bir eyler Her y l gelen milyonlarca turist, A.B.D. nin büyük bir ülke oldu unun ve görmeye de er ço u yerin, birbirinden binlerce mil uzakta bulundu unun fark na var r. Bir tek, hatta birkaç ziyaret dahilinde her eyi görmek mümkün de ildir. Dolay s yla önceden plân yapmak çok önemlidir. Devletin ulusal turizm bürosu bulunmamakla birlikte, Amerikan Seyahat Sanayi Birli i ( seeamerica.org) ve her bir eyalet kendi s n rlar içinde görülmeye de er ve yap lmas gereken eyler hakk nda ayr nt l bilgi sunmaktad r. ( Ayr ca turizm acenteleri, otomobil kulüpleri, oteller ve di er kurumlar da turistik bilgi sa lamaktad r ve bunlara Internet üzerinden ula labilir. Tatil organize etmenin pek çok yolu vard r: Bir kente yerle irsiniz ve onun çevresini gezersiniz örne in Miami, Florida, ya da San Francisco, California, ya da ülkenin bir yöresini seçebilirsiniz örne in New England ya da Ortabat n n kuzeyindeki Büyük Göller. Arzu edilirse de Wyoming deki Grand Teton Ulusal Park ya da Missouri deki Ozark National Scenic Riverways gibi belli ba l turistik yerlere gidilebilir. S radaki iki yaz da size baz organizasyon önerileri sunuyoruz. Ödüllü müzik tarihçisi ve piyanist Dr John Edward Hesse size Amerika n n müzik miras n n bulundu u bölgelerde bir gezi öneriyor. Sonras nda ise fuarlar, çiftlikler, arap ba lar, tarihi gösteriler, Amerika ya has ilginç ve ekzantrik noktalar ve spor faaliyetleri gibi di er turistik seçeneklerin resimli öyküsü sunuluyor. Amerika Birle ik Devletleri, gerek halk gerekse co rafyas bak m ndan büyük çe itlilik gösterir ve herkese uygun bir eyler sunar. Tercihiniz ne olursa olsun, ilginizi çekecek bir eyler bulaca n za eminiz. Gidece iniz her yerde kar n zda içten, cömert ve s cak, konuksever insanlar bulacaks n z....ne kadar uzakl kta? 2276 km 3748 km 3961 km 1938 km 4105 km 1974 km 1508 km 1751 km Amerika Birle ik Devletleri geni bir ülkedir. Gezi plan yaparken gidilecek bölgeler aras ndaki mesafeleri hesaba katt n za emin olmal s n z. Bu haritada baz büyük kentlerin aras ndaki mesafeler kilometre cinsinden ve ku uçu u olarak gösterilmi tir. Karayoluyla gidi daha uzun sürecektir. 17 Eylül 2005

20 AMER KA DA B R MÜZ K TURU JOHN EDWARD HESSE, PHD SMITHSONIAN AMER KAN MÜZ K ENST TÜSÜ KÜRATÖRÜ Birle ik Devletleri ziyaret etmenin pek çok yolu vard r. Büyük kentleri, ulusal parklar gezebilir ya da ünlü an tlar görebilirsiniz. Dr John Hesse bu yaz da size daha özgün bir yol tavsiye ediyor: Ülkenin her yan nda bulunan, çok çe itli ve efsanevi müzik merkezlerini gezerek Amerika y ke fedin. Birle ik Devletler i ziyaret etmemi olanlar bile onun müzi ini tan r. 230 y ll k tarihi boyunca bu ülke, canl l k, sanatsall k ve yarat c l k aç s ndan hayret uyand racak kadar çok say da özgün müzikler geli tirmi tir. Salon danslar ndaki banjonun sade na meleri, Robert Johnson n blues u, Charlie Parker n parlak jazz melodileriyle Amerikan müzi- i, Amerika Birle ik Devletleri nin dünya kültürüne yapt en önemli katk lardan biridir. Kimilerine göre, tarihte hiçbir ülke A.B.D. kadar güçlü ve etkili müzik tarzlar geli tirmemi tir. Amerikan müzi i kendi halk n n enerjisini, renklili ini, ruhunu ve yarat c l - n yans tmaktad r. Aretha Franklin in gücünü, Hank Williams n müzi indeki yakar, Louis Armstrong un ya ama sevincini, Johnny Cash in içtenli ini, Ella Fitzgerald n ustal n ya da Elvis Presley in enerjisini hissetmek için ngilizce bilmeniz gerekmez. Bu müzisyenler ve onlar n müzik tarzlar, stüdyo ve Internet kay tlar, Internet radyo, Amerika n n sesi, TV ve video sayesinde tüm dünyaya ula abilmektedir. Ama onlar tam anlam yla anlamak ve de erlerini kavramak için do duklar, müziklerinin geli ti i ve halen korundu u yerleri ziyaret etmek gerekir. Müzi in efsanevi merkezlerini ve müzelerini anlatan bu yaz size A.B.D. yi özgün bir yöntemle gezme f rsat n sunmaktad r. Yeni göçmenlerin getirdi i müzik gelenekleri (örne in Salsa ve Mariachi ) ve grunge, rap, hip-hop gibi di er A.B.D. müzik gelenekleri henüz tarihi merkezler ve müzeler kapsam na girmemi tir. Ancak bunlar gece kulüplerinde ve festivallerde ya da web sayfalar ndan dinlemek AP/WWP Foto raf Jennifer Szymaszek Müzik devi ve Lincoln Center Caz Sanat Yönetmeni, Wynton Marsalis trompet çalarken. mümkündür. Gece kulüpleri s k s k el de i tirmekte, aç l p kapanmakta, bu arada sürekli yeni festivaller düzenlenmektedir. Bu nedenle bu yaz da sadece y llar boyunca ziyaret edilebilece i belli olan merkezlerden söz edece iz. Caz. Birle ik Devletler den ç kan en önemli, en etkili ve yenilikçi müzik cazd r. New Orleans, Louisiana, caz n do um yeri olarak bilinir. New York d nda hiçbir ehir New Orleans kadar caz tutkunlar n n ak n na u ramam t r. Ama caz merakl lar, 29 A ustos 2005 Katrina Kas rgas ndan sonra New Orleans n yeniden in a edilmesini beklemek zorundalar. Caz tutkunlar ve New Orleans sakinleri, Frans z Bölgesi (French Quarter) ile 1961 y l ndan bu yana New Orleans müzi ine hizmet veren iki odal ah ap yal n bir mekan olan Preservation Hall un ( com) yeniden aç lmas n sab rs zl kla bekliyorlar. Yeniden in a edilecek olan di er New Orleans mekanlar aras nda; Louis Armstrong, Bix Beiderbecke ve di er caz ustalar n n enstrümanlar n n yer ald caz sergisinin ( la.us/site) bulundu u Louisiana Eyalet Müzesi ile New Orleans Jazz National Historic Park Visitor Center da (New Orlenas Caz Ulusal Tarih Park Ziyaret Merkezi) bulunmaktad r. ( gov/jazz) Söz konusu park, North Peters Street deki eski yerinde yine ziyaretçilerin yürüyerek yapaca gezilere aç lacakt r. 1920lerde ve 1930larda Kansan City, Missouri caz n kayna yd. Count Basie, Charlie Parker, Mary Lou Williams ve di er büyük ustalar sanatlar n orada icra ediyorlard. Eski caz mahallesini, Amerikan 18 Eylül 2005